1. Cilt - Kültür ve Turizm Bakanlığı

nin özellikle de Niniveh 5 seramiklerinin bize gösterdiği, höyüğün Kalkolitik Dönemdenitibaren sürekli iskarı gördüğü ve Mezopotamya ile ticaret ilişkisi içerisinde olduöudurs(Resim: 2). Bunun yanı sıra tipik Orta ve Geç Tunç malzemesinin bolluğu höyüğün budönemlerde önemli bir merkez olduğunu göstermektedir. Höyüğün kuzeybatı yamacıtahribat sonucu ortaya çıkan kesitteki yangın katmanı ve kerpiç örgü duvar civarındaele geçirilen tekerlek şekilli obje 3 bu görüşümüzü doğrular niteliktedir (Resim: 3). KarakteristikHellenistik ve Roma malzemesine rastlanmamakla birlikte yerel karekterlibazı mallar bu dönemlerin zayıf da olsa varlığına işaret etmektedir. Roma Dönemindekısa bir aradan sonra, Bizans Döneminde, ele geçirilen yoğun çatı klremltlerlnln- işaretettiği gibi tekrar başlayan iskarı ve 13.-14. yüzyıllara denk gelen Rakka serarnlklerlnineve sırlı kaptanns varlığı iskanın Ortaçağ'a kadar sürmüş olduğunu göstermektedir Aynışekilde doğu yamaç kesitinde üst seviyelere yakın bir noktada, olasılıkla geç dönemyerleşimine ait kireç harç, taş ve tuğladan oluşan bir duvar parçasının varlığı da gözlenmiştir.HiRBE MERDAN, TAHT-/ REŞ, ŞKEFTA MURANDicle Nehri'nin güneyinde, Oymataş Köyü'nün Şahinli Mahallesi'ne 1.5 km.uzaklıkta, 2.5 km. uzunluğundaki kireçtaşı kayalıklara oyulmuş mezarlar ayrı gibi görünsede aslında bir bütünün parçalandır". Kayalara oyulmuş en büyük parçayı HirbeMerdan ya da Merdan Mağaraları olarak anılan bölge oluşturmaktadır. Alan 50-60 yııöncesine kadar iskarı gördüğü için üzerinde pek fazla malzemeye rastlamak mümkünolmamıştır. Mağara tarzı, yumuşak kireçtaşına oyulmuş yapılar günümüzde bile ağııolarak çobanlara hizmet etmektedir. Bir kısmı iyi durumdaki bu barınakların çoğu, zamaniçerisinde doğal şartlar sonucu tahrip olmuştur, Taş üzerindeki kalem izleri, yapılarınçok eskiye gidebileceğini göstermektedir. Hirbe Merdan'ın üst bölümünü oluşturankalker kayalıklarda yer alan, kemer şeklinde bir kapı girişi olan mekan, geniş birmezar odası iken kapının yanına açılan pencereler burasının sonraki dönemlerde konutolarak kullanıldığını göstermektedir. Hirbe Merdan'ın güney kesiminde kapısına kazınarakstilize yılan süsleme yapılmış 3x5 m. boyutlarındaki tek odadan oluşan yapının,içerisinde tahrip edilmiş nişlerden dolayı, mezar olarak yapılmış olduğu anlaşılmaktadır(Resim: 4). Hirbe Merdan'dan Taht-ı Reş'e doğru uzanan kalker kayalıklaraoyulmuş, yerden 8-9 m. yükselikte yer alan kare şeklinde girişli mezarlara, doğal tahribatsonucu sekilerin kaybolması nedeniyle ulaşmak mümkün olmamıştır,Hirbe Merdan'ın, güneydoğusunda yer alan ve uzaktan görüntüsü ile kayalaraoyulmuş bir atı andıran yapı, halk arasında Taht-ı Reş olarak adlandırılmaktadır (Resim:5). Bu kayalıkta oyulmuş yapılar hem daha detaylı ve özenli işçilikleri, hem deboyutlarıaçısından Hirbe Merdan'daki yapılardan daha niteliklidir. Hirbe Merdan ile Taht-ı Reşarasında yer alan bütün kayalığın yapısı yer yer düzleştirilmiş ve sekilendirilmiş bir görünümdedir.Taht-ı Reş adı ile anılan yerdeki oyulmuş kaya kütlesinin girişine bir merdivenile ulaşılmaktadır. Buradan yukarı çıkrldıktan sonra içeriye 2.1üx1.90 m. genişliğindebir kapı ile girilmektedir. Yapıda nişler içine yerleştirilmiş 6 adet seki yer alrnaktadırs2345678Erkanal, H., "1989 Girnavaz Kazıları" XII. Kazı Sonuçlan Toplantısı I, 1990 Ankara, s.233-284, Resim. 9.Ertem, H., Korucutepe 11973-75, 1988, Ankara, s.44-46, Kat. 166. ikinci binyıl sonlarına tarihlenen tekerlek biçimiiobje ile Kaleşadi i Höyüğü üzerinde bulduğumuz parça bütünüyle en yakın benzerdir.çatı kiremitlerinin tipleri, iskanın en erken Ls. 5. yüzyılda başladığını ve yoğun olarak Ls. 8 yüzyılda devam ettiğinigöstermektedir.Yalçıklı D.-Tekinalp M., "Mezraa Höyük 2000 Yılı Kazıları", IIlsu-Kargamış Baraj GölleriAltmda KalacakArkeolojikveKültür Varlıklanm Koruma Projesi2000 Yılı Çalışmalan, Ed. N.Tuna, J.Oztürk, J.Velibeyoğlu, 2001, Ankara, s. 167·169, ŞekiL. 9b-c;Barışta, H. Ö.•.Türk EI Sanat/an, 1998, Ankara, s.10 Res. 8.; Arık, R. Remzi Oğuz Ank Armağam, 1987, Ankara, s.90, Res. 12.; Ozkul Fındık, N., Osmanlı Seramikleri, 2001, Ankara, s.95 vd, Fot. 92-97.Benzer kaya oyukları ve mağara yapıları Oymataş Köyü içerisinde de yer almaktadır. Bunların Hirbe Merdan'a yakınlığıburadaki oluşum ile ilgili olabileceğini düşündürmektedir. Diyarbakır ve Batman illeri içerisinde bu çeşit oluşumlarDicle Vadisi boyunca sıkça karşımıza çıkmaktadır. Bunlara en güzel örnek Hasankeyf ve civarıdır.Roma Dönemi mezar mimarisinin karekteristik özelliklerini gösteren bu oyuklar, hafif kemerli veya düz üst kesimleriile yerden yaklaşık 50-60 cm. yukarda bir ölü yatağı ile tamamlanmaktadır. Benzerleri henüz daha araştırılması yapı i-128