MODERN KENT YÖNETİMİ - I - Yerel Siyaset

40 Modern Kent Yönetimi - IBir baþka sorun ise büyük kentlerdeki gecekondu alanlarýnýn en olumsuzyanýyla yaþadýklarý ‘kentsel gerilim’ gerçeðidir. Özellikle Ýstanbul’daki büyükgelir uçurumu mekânsal eþitsizliðin de temelini oluþturmakta. Veriler Ýstanbul’danüfusun en zengin %10’unun kentte üretilen gelirin %52’sine, gerikalanlarýn %48’le yetindiðini; en yoksul %20’nin ise bu gelir pastasýnýnancak %6’sýna sahip olduðu yönünde. Kentte tüketilen gelirin %37.1’ini iserant gelirleri oluþturmaktadýr. Yapýlan araþtýrmalar, Ýstanbul’da iktisaden aktifnüfusun büyük bölümünün esnek istihdam bloðunda yoðunlaþtýðýný göstermektedirki bu oran yakýn gelecekte her türlü sosyal sigortadan yoksun birkentli kitlenin habercisidir. Tüm bu göstergeler Ýstanbul’un sosyal olarakpatlamaya hazýr bir kent olduðunu vurgulamaktadýr. Mevcut ekonomik eþitsizlikise kentsel mekana da yansýmakta ve bir tarafta sterilize zengin gettolarýyla,diðer tarafta kurtarýlmýþ bölgeleriyle (moda ismiyle varoþ) ‘mekansalcemaatleþme’ sürecini beraberinde getirmektedir. Gecekondulardaki durumusýnýfsal çözümlemelerle de açýklayabilmek mümkün deðildir. Kente eklemlenmesürecinde kentsel kurumlarýn yetersizliði, göçen gruplarý enformel i-liþki aðlarý ve mekanizmalarý kullanma zorunluluðunda býrakmakta; bu durumkentsel gerilimi artýrmaktadýr. 88Nüfusun kaynaðýndan hareket ederek büyük bir kent merkezine yerleþmesiþeklinde gerçekleþen kentleþme, her þeyden önce bir yer deðiþikliði anlamýtaþýmaktadýr. Ancak nüfusun kaynaklandýðý yerleþim yerlerinin, göç e-dilen merkezden çok farklý özelliklere sahip olmasýndan dolayý, kentleþmeayný zamanda bir çevre deðiþikliði niteliði de taþýr.Kentleþme, genel çizgileriyle geleneksel topluluklardan çaðdaþ kent topluluðunageçiþ sürecinin bir ifadesidir. Yani kentleþmenin en belirgin özelliðibir toplumsal deðiþme olayý olmasýdýr. Nüfus, gelenekçi bir yapýnýn egemenolduðu kesimlerden çaðdaþ örgütlenmenin belirlediði bir kent merkezineyerleþmektedir. Böylelikle yeni kentliler, yeni çevreleri ile uyumlu iliþkilergeliþtirmek zorunda kalmaktadýrlar. Söz konusu çevreler arasýndaki derinfarklýlaþma, kentleþme sürecinin kýsa sürede ve kolaylýkla tamamlanmasýnaengel olmaktadýr 89 .Türk toplumu hýzlý kentleþmenin getirdiði bir kültür þoku yaþamaktadýr.Kýrsal alanlardan büyük kentlere göçen milyonlarca kiþi için, kýrsal kültür iþlevinikaybetmektedir. Ancak bu kiþiler kentsel kültürü de yeterince benimseyememektedirler.Ortaya çýkan bu “kültür boþluðu”, hýzla oluþan bir “ku-88 ÇALIÞKAN O., Türkiye Planlama Sorunsalýna Genel Bakýþ89 PEKTAÞ, E.K., Büyük Kent Belediyelerinin Eðitim ve Kültür Hizmetleri