MODERN KENT YÖNETİMİ - I - Yerel Siyaset

Modern Kent Yönetimi - I 21Osmanlý’da köyden kente göçü zorlaþtýran yasalar bulunmaktaydý. 49 Köydeyaþayanlar, köyü terk ettiði takdirde bir bedel ödemekle yükümlü tutulmaktaydýlar.Bu da kentleþmenin önünde önemli bir engel teþkil etmekteydi.Yine ülkemizde özellikle 1980 sonrasý Güneydoðu bölgesinde yaþanangeliþmeler neticesinde merkezi idare eliyle bu bölgede kentleþme mecbur tutulmuþtur.Bir yandan mezralar ve küçük köyler daha merkezi yerlere toplanýrken,diðer yandan da bu köylerde ve ilçelerde bulunan nüfusun da kentmerkezlerine akmasý teþvik edilmiþtir. Bunun neticesinde de baþta Diyarbakýrgibi iller olmak üzere birçok kentin nüfusu kýsa sürede önemli oranda artýþgöstermiþtir.Gezme, yerleþme ve ticaret özgürlüklerini kýsýtlayan yasalarýn kaldýrýlmasýda kentleþme üzerinde etki yapar. Bunun gibi, yönetimde özekçiliðin,kentleþme üzerinde etkili olduðu bilinmektedir. Paris, Berlin, Moskova, BuenosAires, devlet sistemindeki güçlü özekten yönetim geleneðinin ürünüdür.Ayrýca, kimi kentlere, siyasal kararlarla baþkent statüsü verilmesi de, yalnýzo kentlerin deðil, bulunduklarý tüm bölgenin kentleþmesini hýzlandýrýr. Ankara,Canberra ve Brasilia kentleri bunun en yeni örnekleridir. 1920’de 20 binnüfuslu bir kasaba olan Ankara, baþkent olmasýnýn bir sonucu olarak, 50 yýlda2 milyona yakýn nüfuslu bir anakent (metropol) olmuþtur. Ýç Anadolu’nunkentleþme derecesinin, 1947’de % 11’den, 1997’de % 65.6’ ya çýkmýþ olmasýndada, Ankara’nýn orada bulunmasýnýn, dolayýsýyla baþkent yapýlmasýna i-liþkin siyasal kararýn rolü azýmsanamaz 50 .Kentleþmede siyaset, toprak mülkiyeti, tarým ve sanayi politikalarý, uluslararasýanlaþmalar gibi sebepler de etkin olmaktadýr. Örneðin ülkemizde tarýmalanýna gereken önem verilmemesi neticesinde, bu alanda yaþanan sýkýntýlarkente göçü hýzlandýrýrken, sanayileþme politikasýnda yaþanan çarpýklýklarda (tarým arazilerinin sanayiye açýlmasý gibi) ayný etkiyi göstermektedir.Tarým arazilerinde mülkiyetin belirli ellerde yoðunlaþmasý, çok geniþ bir nüfusunise çok küçük parçalarda toprak sahibi olmasý kýrsalda iticiliðe yol açmaktadýr.5. Sosyo-psikolojik NedenlerSosyo-psikolojik etmenler, köy ve kent yaþam biçimleri, ölçütleri arasýndakiayrýmlardan kaynak alýr. Bunlara genellikle, kentlerin çekici özellikleri49 KELEÞ, Ruþen, Kentleþme Politikasý, s.3250 a.g.e, s.31