malatyaicd2009.pdf 23948KB May 03 2011 12:00:00 AM
malatyaicd2009.pdf 23948KB May 03 2011 12:00:00 AM
malatyaicd2009.pdf 23948KB May 03 2011 12:00:00 AM
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
MALATYA VALĐLĐĞĐĐL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜMALATYAĐL ÇEVRE DURUM RAPORUMALATYA- 2<strong>00</strong>9
ĐÇĐNDEKĐLERA. COĞRAFĐ KAPS<strong>AM</strong> SayfaNoA.1.Giriş……………………………………………………………………………......................... 1A.2. Đl ve Đlçe Sınırları ……………………………………………………………......................... 3A.3. Đlin Coğrafi Durumu ………………………………………………………………………….. 16A.4. Đlin Topoğrafyası ve Jeomorfolojik Durumu……………………………………………… 18A.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi ………………………………………………………………… 21A.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma……………………………………….............................. 22A.5.2. Tektonik ve Paleocoğrafya…………………… ………………………………………..... 22B. DOĞAL KAYNAKLARB.1. Enerji Kaynakları……………………………………………………………………………... 25B.1.1. Güneş…………………………………………………………………………………………. 25B.1.2. Su Gücü……………………………………………………………………………………… 25B.1.3. Kömür……………………………………………………………………………………....... 25B.1.4. Doğalgaz…………………………………………………………….................................. 27B.1.5. Rüzgar……………………………………………………………...................................... 27B.1.6. Biyokütle……………………………………………………………………………….......... 27B.1.7. Petrol…………………………………………………………………………………………. 27B.1.8. Jeotermal Sahalar………………………………………………………………………….... 28B.2. Biyolojik Çeşitlilik......................................................................................................... 28B.2.1. Ormanlar……………………………………………………………………………………... 28B.2.1.1.Odun Üretimine Ayrılan Tarım Alanları……………………………………………......... 28B.2.2. Çayır ve Mera……………………………………………………………………………..... 28B.2.3. Sulak Alanlar………………………………………………………………………………... 28B.2.4. Flora………………………………………………………………………………………..... 29B.2.5. Fauna………………………………………………………………………………………... 31B.2.6. Milli Parklar,Tabiat Parkları,Tabiat Anıtı,Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer HassasYöreler……………………………………………………….……………………………………..... 31B.3. Toprak…………………………………………………………………………….................... 31B.4. Su Kaynakları…………………………………………………………………………………. 32B.4.1. Đçme Suyu Kaynakları ve Barajlar……………………………………………………........ 32B.4.2. Yeraltı Su Kaynakları………………………...….………..……….………………………... 35B.4.3. Akarsular……………………………………………………………………………………… 36B.4.4. Göller ve Göletler………………………………………................................................... 37B.5. Mineral Kaynaklar…………………….………………………………………........................ 37B.5.1. Sanayi Madenleri………………………………………………………………………......... 37B.5.2. Metalik Madenler…………………………………..……………………………………….. 38ii
B.5.3. Enerji Madenleri…………………………………………………………………………...... 38B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler…………………………... 38C. HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM)C.1. Đklim ve Hava…………………………………………………………………….................... 39C.1.1. Doğal Değişkenler………………………………………………………………………….. 40C.1.1.1. Rüzgar………………………………………………….................................................. 40C.1.1.2.Basınç…………………………………………………………………………………......... 41C.1.1.3.Nem…………………………………………………………………………….. ………...... 41C.1.1.4.Sıcaklık…………………………………………………………………………………….... 42C.1.1.5.Buharlaşma…………………………………………………………………………………. 42C.1.1.6.Yağışlar……………………………………………………………………………………... 43C.1.1.6.1. Yağmur………………………………………………………………............................ 44C.1.1.6.2.Kar,Dolu,Sis ve Kırağı…………………………………………………………………... 45C.1.1.7.Seller………………………………………………………………………………………... 45C.1.1.8.Kuraklık……………………………………………………………………………………… 45C.1.1.9. Mikroklima……………………………………………………………………………......... 50C.1.2. Yapay Etmenler…………………………………………………………………………….. 50C.1.2.1.Plansız Kentleşme ……………………………………………………………………… 50C.1.2.2.Yeşil Alanlar………………………………………………………………………………… 50C.1.2.3.Isınmada Kullanılan Yakıtlar……………………………………………………………… 50C.1.2.4.Endüstriyel Emisyonlar………………………………………………………………........ 55C.1.2.5.Trafikten Kaynaklanan Emisyonlar…………………………………………………........ 61C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları……………………………………………………… 61C.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman………………………………………………... 63C.2.2. Partikül Madde (PM) Emisyonları…………………………………………………………. 64C.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları……………………………………………………………... 64C.2.4. Azot Oksit (NOx) Emisyonları……………………………………………………………... 64C.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları……………………………………………………… 65C.3. Atmosferik Kirlilik………………………………………………………………………........ 65C.3.1. Ozon Tabakasının Đncelmesinin Etkileri…………………………………………………... 65C.3.2. Asit Yağışlarının Etkileri……………………………………………………………………. 68C.4. Hava Kirleticilerin Çevreye Olan Etkileri………………………………………………… 70C.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri……………………………………………………………..... 71C.4.1.1.Su Üzerindeki Etkileri……………………………………………………………………… 71C.4.1.2.Toprak Üzerine Etkileri………………………………………………………………......... 71C.4.1.3.Flora ve Fauna Üzerine Etkileri…………………………………………………………... 72C.4.1.4. Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri………………………………………………………........ 72C.4.2. Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine ) Etkileri………………………..................... 73iii
D. SUD.1. Su Kaynaklarının Kullanımı……………………………………………………………….... 74D.1.1. Yeraltı Suları………………………………………………………………………………… 74D.1.2. Jeotermal Kaynaklar……………………………………………………………………….. 74D.1.3. Akarsular…………………………………………………………………………………..... 74D.1.4. Göller,Göletler ve Rezervuarlar…………………………………………………………… 75D.1.5. Denizler…………………………………………………………………………………… 76D.2. Doğal Drenaj Sistemleri……………………………………………………….................... 76D.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri…………………………………………… 77D.3.1. Yeraltı Suları ve Kirlilik……………………………………………………………………… 77D.3.2. Akarsularda Kirlilik………………………………………………………………………...... 77D.3.3. Göller,Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik………………………………………………… 78D.3.4. Denizlerde Kirlilik…………………………………………………………………………… 78D.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar………………………………………………. 78D.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri………………………………………….................... 79D.5.1. Tuzluluk……………………………………………………………………………………… 79D.5.2. Zehirli Gazlar………………………………………………………………………………... 80D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı Kirlilik………………………………………………………... 80D.5.4. Ağır Metaller ve Đz Elementler…………………………………………………………….. 80D.5.5. Zehirli Organik Bileşikler…………………………………………………………………… 81D.5.5.1.Siyanürler…………………………………………………………………………………… 81D.5.5.2.Petrol ve Türevler……………………………………………………………………......... 81D.5.5.3.Poliklora Naftalinler ve Bifeniller……………………………………………………......... 81D.5.5.4.Pestisitler ve Su Kirliliği……………………………………………………………………. 81D.5.5.5.Gübreler ve Su Kirliliği……………………………………………………….................... 82D.5.5.6.Deterjanlar ve Su Kirliliği………………………………………………………………….. 82D.5.6. Çözünmüş Organik Maddeler……………………………………………………………… 83D.5.7. Patojenler………………………………………………………………………................... 83D.5.8. Askıda Katı Maddeler………………………………………………………………………. 83D.5.9. Radyoaktif Kirleticiler ve Su Kirliliği…………………………………………………......... 84E .TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMIE.1. Genel Toprak Yapısı……………………………………………………………………........ 85E.2. Toprak Kirliliği………………………………………………………………………………… 95E.2.1. Kimyasal Kirlenme…………………………………………………………………………... 96E.2.1.1. Atmosferik Kirlenme………………………………………………………………………. 96E.2.1.2. Atıklardan Kirlenme………………………………………………………….................... 96E.2.2. Mikrobiyal Kirlenme ……………………………………………………………………… 96E.3. Arazi……………………………………………………………………………………............. 96iv
E.3.1. Arazi Varlığı……………………………………………………………………................... 97E.3.1.1. Arazi Sınıfları………………………………………………………………………………. 98E.3.1.2. Kullanma Durumu…………………………………………………………………………. 98E.3.2. Arazi Problemleri……………………………………………………………………………. 99F. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1. Ekosistem Tipleri……………………………………………………………………………... 1<strong>03</strong>F.1.1. Ormanlar……………………………………………………………………………………… 1<strong>03</strong>F.1.1.1. Ormanların Ekolojik Yapısı……………………………………………….………………. 1<strong>03</strong>F.1.1.2. Đlin Orman Envanteri………………………………………………………….………….. 104F.1.1.3. Orman Varlığının Yararları……………………………………………….……................ 104F.1.1.4. Orman Kadastro ve Mülkiyet Konuları………………………………………………….. 105F.1.2. Çayır ve Meralar……………………………………………………………….…………..... 105F.1.3. Sulak Alanlar…………………………………………………………………………………. 109F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.)…………………………………………………………………… 109F.2. Flora……………………………………………………………………………….................... 109F.2.1. Habitat ve Toplulukları…………………………………………………………….………… 109F.2.2. Türler ve Popülasyonları………………………………………………………………........ 110F.3. Fauna…………………………………………………………………………………………… 113F.3.1. Habitat ve Toplulukları………………………………………………………...................... 113F.3.2. Türler ve Popülasyonları……………………………………………………………………. 113F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları……………………………………………………………………. 119F.3.3.1. Evcil Hayvanlar…………………………………………………………………………….. 119F.3.3.1.1. Sahipli Hayvanlar………………………………………………………………………... 119F.3.3.1.2. Sahipsiz Hayvanlar……………………………………………………………………… 119F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Evcil ve Yaban Hayvanlar……….. 119F.3.3.3. Hayvan Hakları Đhlalleri…………………………………………………………………… 119F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla Đşbirliği………………….…………….. 119F.4. Hassas Yöreler………………………………………………………………………………... <strong>12</strong>0F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar………………………………… <strong>12</strong>0F.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan ve Bu Kanunun 3.Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”, “Tabiat Anıtları” ve “TabiatKoruma Alanları”…………………………………………………………………………………….. <strong>12</strong>0F.4.1.2. 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve Orman Bakanlığı’ncaBelirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı YerleştirmeAlanları”……………………………………………………………………................................. <strong>12</strong>1F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2. Maddesinin “a -Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”, “Tabiat Varlıkları”, Sit”ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun ile 3386 Sayılı Kanunun (2863 SayılıKültürve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve BuKanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti veTescili Yapılan Alanlar…………………………………………………………............................. <strong>12</strong>3F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsalve Üreme Sahaları…………………………………………………………………………............ 130v
F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan SuKirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 SayılıResmi Gazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20.Maddelerinde Tanımlanan Alanlar………………………………………………………………... 130F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan HavaKalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “HassasKirlenme Bölgeleri” …………………………………………………………………………………. 130F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar KuruluTarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan Edilen Alanlar……………. 131F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar………............. 131F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan Yerler………………… 131F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen Alanlar………………… 131F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AşılattırılmasıHakkında Kanunda Belirtilen Alanlar…………………………………………………………….. 131F.4.1.<strong>12</strong>. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen Alanlar………………………………………. 131F.4.1.13. 30.01.2<strong>00</strong>2 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen Alanlar…………….. 131F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca KorunmasıGerekli Alanlar……………………………………….………………………………………………. 131F.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi” (BERNSözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan “Önemli Deniz KaplumbağasıÜreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve ÜremeAlanları”…………………………………………………………………………..………………….... 131F.4.2.2. <strong>12</strong>/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (Barcelona Sözleşmesi) UyarıncaKorumaya Alınan Alanlar…………………………………………….……………………………… 131F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan “Akdeniz’deÖzel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde “Özel Koruma Alanı”Olarak Belirlenmiş Alanlar…………………………………………………………………... 131F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş Birleşmiş Milletler ÇevreProgramı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak Öneme Sahip 1<strong>00</strong> Kıyısal TarihiSit” Listesinde Yer Alan Alanlar……………………………………………………… 132F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e Has NesliTehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan KıyısalAlanlar……………………………………………………………………..…………………............. 132F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi” nin 1. ve 2. Maddeleri GereğinceKültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan “Kültürel Miras” ve “DoğalMiras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar.............................................. 132F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanarak Yürürlüğe Giren“Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak AlanlarınKorunması Sözleşmesi” (R<strong>AM</strong>SAR Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına AlınmışAlanlar……………………………………………………………………………..…………………... 132F.4.3. Korunması Gereken Alanlar……………………………………..………………………….. 132F.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak Alan Olarak TesbitEdilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii Karakteri Korunacak Alan, BiogenetikRezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)……………………………………………………………. 132F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, Sulanması Mümkün ve AraziKullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa Bağlı Tarımda Kullanılan I. veII. Sınıf ile, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının Tamamı……………………………………….. 133F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, Suların Durgun veyaAkıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin Çekilme Devresinde 6 Metreyivi
Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları Olmak Üzere Canlıların Yaşama OrtamıOlarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlık ve Turbiyeler ile Bu Alanların Kıyı KenarÇizgisinden Đtibaren Kara Tarafına Doğru Ekolojik Açıdan Sulak Alan Kalan Yerler…………. 137F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme Sahaları…………….…………………………… 137F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli Tehlikeye Düşmüş veyaDüşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin Yaşama Ortamı Olan Alanlar,Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojikve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu Alanlar………………………………………………… 138F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda Halkın RekrasyonelKullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine Neden OlmadanYönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan Alanlar……………………………...……………….. 139G. TURĐZMG.1. Yörenin Turistik Değerleri…………………………………………….……………............. 143G.1.1. Yörenin Doğal Değerleri……………………………………………………….……………. 143G.1.1.1. Konum……………………………………………………………………….……………… 151G.1.1.2. Fiziki Özellikler…………………………………………………………….………............. 152G.1.2. Kültürel Değerler……………………………………..………………………………………. 153G.2. Turizm Çeşitleri………………………………………………………….……………………. 161G.3. Turistik Altyapı……………………………….………………………………………............. 162G.4. Turist Sayısı………………………………………….………………………….……………... 163G.5. Turizm Ekonomisi…………………………….………………………………………………. 163G.6. Turizm-Çevre Đlişkisi……………………………………………………………….…………. 164H. TARIM VE HAYVANCILIKH.1. Genel Tarımsal Yapı………………………………………………………………………….. 165H.2. Tarımsal Üretim………………………………………………………………………………... 165H.2.1. Bitkisel Üretim…………………………………………………………….………….............. 165H.2.1.1. Tarla Bitkileri………………………………………………………………………………... 166H.2.1.1.1. Buğdaygiller………………………………………………………………………………. 166H.2.1.1.2. Baklagiller………………………………………………………………………………… 166H.2.1.1.3. Yem Bitkileri………………………………………………………………...................... 166H.2.1.1.4. Endüstriyel Bitkiler……………………………………………………………………….. 167H.2.1.2. Bahçe Bitkileri………………………………………………………………………………. 167H.2.1.2.1. Meyve Üretimi……………………………………………………………………………. 167H.2.1.2.2. Sebze Üretimi…………………………………………………………………………….. 174H.2.1.2.3. Süs Bitkileri………………………………………………………………………............. 174H.2.2. Hayvansal Üretim…………………………………………………………………………….. 174H.2.2.1. Büyükbaş Hayvancılık ……………………………………………………………............ 174H.2.2.2. Küçükbaş Hayvancılık ……………………………………………………………............ 175H.2.2.3. Kümes Hayvancılığı ( Kanatlı Üretimi)…………………………………………………… 176H.2.2.4. Su Ürünleri…………………………………………………………………………............. 176vii
H.2.2.5. Kürk Hayvancılığı ………………………………………………………………………….. 176H.2.2.6. Arıcılık ve Đpekböcekçiliği…………………………………………………………………. 177H.3. Organik Tarım………………………………………………………………………………….. 177H.4. Tarımsal Đşletmeler……………………………………………………………………………. 179H.4.1. Kamu Đşletmeleri………………………………………………………………..................... 180H.4.2. Özel Đşletmeler………………………………………………………………………………... 180H.5. Tarımsal Faaliyetler……………………………………………………………..................... 181H.5.1. Pestisit Kullanımı……………………………………………………………………………... 181H.5.2. Gübre Kullanımı ………………………………………………………………..................... 181H.5.3. Toprak Kullanımı……………………………………………………………………………… 182I. MADENCĐLĐKI.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi OlanDoğal Malzemeler…………………………………………………………………………………… 183I.1.1. Sanayi Madenleri……………………………………………………………………………… 183I.1.2. Metalik Madenler………………………………………………………………………………. 187I.1.3. Enerji Madenleri……………………………………………………………………………….. 195I.1.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler……………………………... 196I.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri………………………………… 198I.3. Cevher Zenginleştirme…………………………………………………………..................... 199I.4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri…………………………...................... 199I.5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacıyla YapılanRehabilitasyon Çalışmaları………………………………………………………………............. 2<strong>00</strong>J. ENERJĐJ.1. Birincil Enerji Kaynakları…………………………………………………………………….. 213J.1.1. Taşkömürü…………………………………………………………………………………….. 213J.1.2. Linyit……………………………………………………………………………………............ 213J.1.3. Asfaltit………………………………………………………………………………………….. 213J.1.4. Bitümlü Şist……………………………………………………………………………………. 213J.1.5. Hampetrol……………………………………………………………………………………… 213J.1.6. Doğalgaz……………………………………………………………………………………….. 213J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)………………………………………………….. 213J.1.8. Orman………………………………………………………………………………………….. 213J.1.9. Hidrolik…………………………………………………………………………………………. 213J.1.10. Jeotermal……………………………………………………………………………………... 213J.1.11. Güneş…………………………………………………………………………………………. 213J.1.<strong>12</strong>. Rüzgar…………………………………………………………………………..................... 214J.1.13. Biyokütle…………………………………………………………………………………....... 214J.2. Đkincil Enerji Kaynakları……………………………………………………………………... 214viii
J.2.1. Termik Enerji…………………………………………………………………………………... 214J.2.2. Hidrolik Enerji………………………………………………………………………………….. 214J.2.3. Nükleer Enerji…………………………………………………………………………………. 214J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi Üretimi……………………………………………………….. 214J.3. Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı…………………………………………...... 215J.4. Enerji Tasarrufu Đle Đlgili Yapılan Çalışmalar………………………………..................... 215K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐK.1. Đl Sanayinin Gelişimi,Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etkenler…………….. 217K.2. Genel Anlamda Sanayinin Gruplandırılması……………………………………………... 218K.3. Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı……………………………………………...................... 219K.4. Sanayi Gruplarına Göre Đşyeri Sayıları ve Đstihdam Durumu………………………….. 220K.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı………..................... 222K.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler………………………... 222K.6.1. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği…………………………………………. 223K.6.2. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su Kirliliği…………………………………………….. 223K.6.3. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak Kirliliği……………………………………….. 223K.6.4. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği………………………………………. 223K.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar…………………………………...................... 223K.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı………………………………………..................... 224L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEL.1. Altyapı………………………………………………………………………………………….... 225L.1.1. Temiz Su Sistemi…………………………………………………………………………....... 225L.1.2. Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma Sistemi…………………………………………. 226L.1.3. Yeşil Alanlar…………………………………………………………………………………… 229L.1.4. Elektrik Đletim Hatları………………………………………………………………………….. 229L.1.5. Doğalgaz Boru Hatları………………………………………………………………………... 229L.2. Ulaşım…………………………………………………………………………………………… 231L.2.1. Karayolları……………………………………………………………………………………... 231L.2.1.1. Karayolları Genel …………………………………………………………………………... 225L.2.1.2. Ulaşım Planlaması…………………………………………………………………………. 232L.2.1.3. Toplu Taşıma Sistemleri………………………………………………………………….. 233L.2.1.4. Kent Đçi Yollar……………………………………………………………………………….. 233L.2.1.5. Araç Sayıları…………………………………………………………………...................... 233L.2.2. Demiryolları……………………………………………………………………………………. 234L.2.2.1. Kullanılan Raylı Sistemler…………………………………………………………………. 234L.2.2.2. Taşımacılıkta Demiryolları…………………………………………………………………. 235L.2.3. Deniz, Göl ve Nehir Taşımacılığı……………………………………………………………. 235ix
L.2.3.1. Limanlar………………………………………………………………………..................... 236L.2.3.2. Taşımacılık………………………………………………………………………………….. 236L.2.4. Havayolları…………………………………………………………………………………….. 236L.3. Haberleşme……………………………………………………………………………………... 236L.4. Đlin Plan Durumu……………………………………………………………………………….. 236L.5. Đldeki Baz Đstasyonları………………………………………………………………………… 237M. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUSM.1. Kentsel ve Kırsal Planlama…………………………………………………………………. 248M.1.1. Kentsel Alanlar……………………………………………………………………………….. 248M.1.1.1. Doğal Özelliklerin Kent Formuna Etkileri………………………………………………... 248M.1.1.2. Kentsel Büyüme Deseni…………………………………………………………………... 248M.1.1.3. Planlı Kentsel Gelişme Alanları…………………………………………………………... 249M.1.1.4. Kentsel Alanlarda Yoğunluk……………………………………………………………….M.1.1.5. Kentsel Yenileme Alanları…………………………………………………......................M.1.1.6. Endüstri Alanları Yer Seçimi……………………………………………………………....M.1.1.7. Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar………………………………….251M.1.2. Kırsal Alanlar…………………………………………………………………………………. 256M.1.2.1. Kırsal Yerleşme Deseni……………………………………………………...................... 256M.1.2.2. Arazi Mülkiyeti……………………………………………………………………………… 256M.2. Altyapı…………………………………………………………………………………………... 256M.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri……………………………………………………………………...257M.3.1. Kamu Binaları………………………………………………………………………………… 257M.3.2. Okullar………………………………………………………………………………………… 257M.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri……………………………………………………………… 270M.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler…………………………………………………………………. 273M.3.5. Endüstriyel Yapılar…………………………………………………………………………... 273M.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar………………………………………………………………. 273M.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar................................................................... 273M.3.8. Bürolar ve Dükkanlar………………………………………………………………………... 273M.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma……………………………………………………………………. 274M.3.10.Yerel Mimari Özellikler………………………………………………………...................... 274M.3.11.Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller……………………………………………. 274M.4. Sosyo-Ekonomik Yapı……………………………………………………………………….. 274M.4.1. Đş Alanları ve Đşsizlik…………………………………………………………………………. 274M.4.2. Göçler…………………………………………………………………………………………. 275M.4.3. Göçebe Đşçiler (Mevsimlik)………………………………………………………………….. 275M.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı…………………………………………………………. 27524925<strong>12</strong>51x
M.4.5. Konut Yapım Süreçleri………………………………………………………………………. 275M.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri…………………………………………………….. 275M.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri………………………………………...................... 277M.5.1. Görüntü Kirliliği……………………………………………………………………………….. 277M.5.2. Binalarda Ses Đzolasyonu…………………………………………………………………… 277M.5.3. Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü Zonları……………………………….. 277M.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü………………………………………………………………... 277M.5.5. Kentsel Atıklar…………………………………………………………………..................... 277M.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı………………………………………………………………………… 277M.6. Nüfus……………………………………………………………………………………………. 278M.6.1. Nüfusun Yıllara Göre Değişimi……………………………………………………………... 280M.6.2. Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre Dağılımı…………………………….. 282M.6.3. Đl ve Đlçelerin Nüfus Yoğunlukları……………………………………………...................... 286M.6.4. Nüfus Değişim Oranı……………………………………………………………………….... 286N. ATIKLARN.1. Evsel Katı Atıklar……………………………………………………………………………… 287N.2. Tehlikeli Atıklar………………………………………………………………………………… 287N.3. Özel Atıklar……………………………………………………………………………………... 288N.3.1. Tıbbi Atıklar…………………………………………………………………………………… 288N.3.2. Atık Yağlar…………………………………………………………………………………….. 289N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar………………………………………………………….. 289N.3.4. Pil ve Aküler………………………………………………………………………………….. 289N.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller………………………………… 290N.3.6. Tarama Çamurları……………………………………………………………………………. 290N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar…………………………………………………...................... 290N.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar………………………………………………………………. 290N.4. Diğer Atıklar……………………………………………………………………………………. 290N.4.1. Ambalaj Atıkları………………………………………………………………....……………. 290N.4.2. Hayvan Kadavraları………………………………………………………………………….. 290N.4.3. Mezbaha Atıkları………………………………………………………………..................... 291N.5. Atık Yönetimi……………………………………………………………………..................... 291N.6. Katı Atıkların Miktar ve Kompozisyonu…………………………………………………… 291N.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri………. 292N.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri……………………………………………………………….. 293N.8.1. Katı Atıkların Depolanması………………………………………………………………….. 293N.8.2. Atıkların Yakılması…………………………………………………………………………… 293N.8.3. Kompost……………………………………………………………………………………….. 293N.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirmesi……………………………………………... 294N.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkileri……………………………………………………….. 294xi
O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐMO.1. Gürültü………………………………………………………………………………………….. 296O.1.1. Gürültü Kaynakları…………………………………………………………………………… 296O.1.1.1. Trafik Gürültüsü…………………………………………………………………………….. 296O.1.1.2. Endüstri Gürültüsü…………………………………………………………………………. 296O.1.1.3. Đnşaat Gürültüsü……………………………………………………………………………. 296O.1.1.4. Yerleşim Alanlarında Oluşan Gürültüler…………………………………………………. 296O.1.1.5. Havaalanları Yakınında Oluşan Gürültü…………………………………………………. 297O.1.2. Gürültü ile Mücadele……………………………………………………………………….. 297O.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkileri…………………………………………………………... 297O.1.3.1. Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan Etkileri………………………………………………. 297O.1.3.2. Gürültünün Sosyal Çevreye Olan Etkileri……………………………………………….. 297O.1.4. Gürültünün Đnsanlar Üzerine Olan Etkileri………………………………………………. 297O.1.4.1. Fiziksel Etkileri………………………………………………………………..................... 298O.1.4.2. Fizyolojik Etkileri……………………………………………………………………………. 298O.1.4.3. Psikolojik Etkileri………………………………………………………………………........ 298O.1.4.4. Performans Üzerine Etkileri……………………………………………………………….. 298O.2. Titreşim…………………………………………………………………………………………. 298P. AFETLERP.1. Doğal Afetler…………………………………………………………………………………… 299P.1.1. Depremler……………………………………………………………………………………... 299P.1.2. Heyelan ve Çığlar…………………………………………………………………………….. 301P.1.3. Seller…………………………………………………………………………………………... 302P.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık Yangınları…………………………………………………………. 302P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri……………………………. 3<strong>03</strong>P.1.6. Fırtınalar……………………………………………………………………………………….. 3<strong>03</strong>P.2. Diğer Afetler……………………………………………………………………………………. 3<strong>03</strong>P.2.1. Radyoaktif Maddeler…………………………………………………………………………. 3<strong>03</strong>P.2.2. Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar………………………………………….. 3<strong>03</strong>P.2.3. Tehlikeli Maddeler……………………………………………………………………………. 3<strong>03</strong>P.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri……………………………………………………... 304P.3.1. Sivil Savunma Birimleri………………………………………………………………………. 304P.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri………………………………………………………. 304P.3.3. Đlkyardım Servisleri…………………………………………………………………………… 305P.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden Đskanı………………………………………………... 305P.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı Đçin Alınan Tedbirler…………… 306P.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar……………………………………………………… 306xii
R. SAĞLIK VE ÇEVRER.1. Temel Sağlık Hizmetleri……………………………………………………………………… 307R.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı……………………………………………………………….. 307R.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar…………………………………………………………………………… 307R.1.2.1. Đçme, Kullanma ve Sulama Suları………………………………………………………... 309R.1.2.2. Denizler………………………………………………………………………..................... 313R.1.2.3. Zoonoz Hastalıklar…………………………………………………………………………. 313R.1.3. Gıda Hijyeni……………………………………………………………………..................... 313R.1.4. Aşılama Çalışmaları…………………………………………………………………………. 313R.1.5. Bebek Ölümleri……………………………………………………………………………….. 314R.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı……………………………... 314R.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları…………………………………………………………………. 314R.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri…………………..................... 315R.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………... 316R.2.2. Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri……………………………………………….. 316R.2.3. Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………………….. 316R.2.4. Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………………. 316R.2.5. Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………………………………………………. 316R.2.6. Đyonize Radyasyondan Korunma……………………………………………..................... 317R.2.7. Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı Üzerine Etkileri…………… 318S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐS.1. Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi ile Đlgili Faaliyetleri……………………………….. 320S.2. Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri……………………………………….. 320S.2.1. Çevre Vakıfları………………………………………………………………………………... 320S.2.2. Çevre Dernekleri………………………………………………………………..................... 320S.2.3. Çevreyle Đlgili Federasyonlar………………………………………………………………... 321T. ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANL<strong>AM</strong>AT.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi…………………………………… 322T.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,Korunması ve Geliştirilmesi……………………………………………………………………….329T.3. Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin Çevrenin Taşıma Kapasitesini AşmayacakBiçimde Planlanması……………………………………………………………………………….329T.4. Çevrenin Đnsan- Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun Sağlanması………………… 329T.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması…………………………………………………. 330T.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi…………………………………………………… ……….. 330xiii
TABLOLARTablo 1: Isınma Amaçlı Đthal Taş ve Linyit Kömürünün Özellikleri ve Sınırları………. 26Tablo 2: Sanayi Tesislerinde Kullanılacak Đthal Kömürlerin Özellikleri………………… 26Tablo 3: Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömürlerin Özellikleri………………………. 26Tablo 4: Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşıldığı I. Grup Đl ve Đlçelerde KullanılacakYerli Kömürlerin Özellikleri ............................................................................ 26Tablo 5: Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşılmadığı II. Grup Kirli ĐlçelerdeKullanılacak Yerli Kömürlerin Özellikleri……………………………………….. 27Tablo 6: Kirlilik Derecelendirmesi Yapılmış Olan Đl ve Đlçelerin Sınırları DışındaKalan Yerleşim Yerlerinde(köy,belde) Isınma Amaçlı Kullanılabilecek YerliKömürleri Özellikleri……………………………..……………………………… 27Tablo 7: Ortalama Rüzgar Hızı……………………………………………………............. 27Tablo 8: Malatya Đli ve Đlçelerindeki Ormanlık Alanların Miktarı………………………… 28Tablo 9 : Malatya Đlinde Bulunan Barajlar ……………………………………………….. 32Tablo 10: Đçme Suyu Kaynakları ………………………………………………............. 33Tablo 11: Toprak ve Su Kaynakları Envanteri……………………………………………. 37Tablo <strong>12</strong>: Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü ve Hızı ..……………. 40Tablo 13: 2<strong>00</strong>9 Yılı Malatya Đli Meteorolojik Verileri…………………………………….. 43Tablo 14: Normalleştirilmiş Yağış Đndeksi (NYĐ) Değerleri…………….………………... 46Tablo 15: Malatya,Arapgir, ve Doğanşehir Đlçeleri (NYĐ) Değerleri…………………… 46Tablo 16: Normalleştirilmiş Yağış Đndex Değerlerinin Farklı Zaman DilimlerindeDeğişimi…………………………………………………………………………… 47Tablo 17: Isınma Amaçlı Đthal Taş ve Linyit Kömürünün Özellikleri ve Sınırları……… 51Tablo 18: Sanayi Tesislerinde Kullanılacak Đthal Kömürlerin Özellikleri …...…………. 51Tablo 19: Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür Özellikleri………………………….. 51Tablo 20:Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşıldığı I. Grup Đl ve Đlçelerde KullanılacakYerli Kömürlerin Özellikleri………………………………………………………. 51Tablo 21: Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde KullanılacakYerli Kömürlerin Özellikleri……………………………………………………… 52Tablo 22: Kirlilik Derecelendirmesi Yapılmış Olan Đl ve Đlçelerin Sınırları DışındaKalan Yerleşim Yerlerinde (belde,köy) Isınma Amaçlı KullanılabilecekYerli Kömürlerin Özellikleri…………………………………………………… 52Tablo 23: Isınma Amaçlı Kullanılacak Briket Kömürün Özellikleri………………….…..Tablo 24: Prina Briketi Özellikleri (kuru bazda) ve Sınırlar……………………………… 52Tablo 25: Đlimizde Emisyon Đzni Veriler Firmalar………………………………………… 56Tablo 26: Yıllara Göre Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları …………………………………………... 62Tablo 27: Hava Kirletici Parametrelerin 2<strong>00</strong>8 Yılı Şubat Ayı Ölçüm Sonuçları…….. 63Tablo 28: Hava Kirliliğine Sebep Olan Genel Kirleticiler………………………………... 69Tablo 29: Đlimizdeki Su Kaynaklarından Alınan Su Numunelerinin Analiz Sonuçları… 77SayfaNo52xiv
Tablo 30: Malatya Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Analiz Bilgileri…………………….. 78Tablo 31: Đl Arazisinin Niteliği Đtibariyle Dağılımı…………………………………………. 97Tablo 32: Đlin Arazi Sınıfları………………………………………………………………... 98Tablo 33: Arazi Kullanma Durumu………………………………………………………… 98Tablo 34: Malatya Đli ve Đlçeleri Đtibariyle Ormanlık Alanlar……………………………... 104Tablo 35: Đlimizde Uygulanan Mera Islah Çalışmaları…………………………………… 106Tablo 36: Karakaya Baraj Gölü, Beylerderesi, Sultansuyu ve Tohma Çayı Balıkları... 115Tablo 37: Đl Genelinde Kuş Türleri Listesi………………………………………………… 116Tablo 38: Sürüngenler, Đki yaşamlılar ve Memeliler Tür Listesi………………………… 118Tabo 39: Malatya Đlinde Tespitli Olan Kültür ve Tabiat Varlıkları………………………. <strong>12</strong>3Tablo 40: Đlimizde Tescil Edilmiş Olan Kültür ve Tabiat Varlıkları……………………… <strong>12</strong>3Tablo 41: Đlimizde bulunan Anıtsal Yapılar……………………………………………….. <strong>12</strong>6Tablo 42: Đlimizde Bulunan Yapı Toplulukları Ve Diğer Taşınmaz Eski Eserler……… <strong>12</strong>8Tablo 43: Đlimizde Balıklandırma Çalışması Yapılan Baraj, Göl ve Tarla BalıkçılığıSayısı………………………………………………………………………………Tablo 44: Đlimizde Tarımsal Alanların Sınıfsal Dağılımı…………………………………. 133Tablo 45: Đlçelere Göre Sulanan Alanların Sulama Biçimleri…………………………… 134Tablo 46: Đlimizde Tarım Alanlarının Kullanılış Amaçlarına Göre Dağılımı…………… 135Tablo 47: Đlçelere Göre Köy Arazisinin Kullanılışı……………………………………….. 136Tablo 48: Đlimizde Đşletme Belgesi Olan Otellerle Đlgili Bilgiler………………………….. 162Tablo 49: Seyahat Acentaları ……………………………………………………………… 163Tablo 50: Tahıllar Ekim Alanları ve Üretim Miktarları…………………………………… 166Tablo 51: Baklagiller Ekim Alanları ve Üretim Miktarları………………………………... 166Tablo 52: Yem Bitkileri Ekim Alanları ve Üretim Miktarları……………………………... 166Tablo 53: Endüstri Bitkiler Ekim Alanları ve Üretim Miktarları………………………….. 167Tablo 54: Đlimizde Meyveciliğin Durumu………………………………………………...... 167Tablo 55: 2<strong>00</strong>7 Yılı Dünya Kayısı Üretimi………………………………………………… 168Tablo 56: 2<strong>00</strong>6 Yılı Dünya Kuru Kayısı Đhracatı………………………………………… 169Tablo 57: Malatya Đli Kuru Kayısı Üretimi ve Đhracatı (1994-2<strong>00</strong>7)….…………………. 169Tablo 58: Yaş ve Kuru Kayısının Besin Değeri………………………………………….. 173Tablo 59: Türkiye ve Dünyada Pazarlanan Đşlenmiş Kayısı Mamulleri………………... 170Tablo 60: Sebze Bitkileri Ekim Alanları ve Üretim Miktarları…………………………… 174Tablo 61: Büyükbaş Hayvancılık…………………………………………………………... 174Tablo 62: Küçükbaş Hayvancılık…………………………………………………………... 175Tablo 63: Đl Genelinde Toplam Süt Üretimi……………………………………………….. 175130xv
Tablo 64: Đl Genelindeki Toplam Et Üretimi………………………………………………. 175Tablo 65: Đl Genelindeki Toplam Yapağı ve Kıl Üretimi…………………………………. 175Tablo 66: Kümes Hayvancılığı…………………………………………………………….. 176Tablo 67: Đl Genelindeki Toplam Yumurta Üretimi……………………………………….. 176Tablo 68: Đl Genelindeki Toplam Su Ürünleri Üretimi……………………………………. 176Tablo 69: Malatya Đli Arıcılık Bilgileri………………………………………………………. 177Tablo 70: Đl Genelindeki Toplam Bal ve Balmumu Üretimi……………………………… 177Tablo 71: Organik Tarım Yapan Çiftçi Sayıları ve Üretim Alanları……………………... 178Tablo 72: Malatya Đli Organik Tarımsal Üretim Verileri………………………………….. 178Tablo 73: Đlimizdeki Tarım Đşletmelerinin Sayısı…………………………………………. 179Tablo 74: Tarım Đşletmelerinin Büyüklüklerine Göre Dağılımı………………………….. 180Tablo 75: Özel Đşletmeler…………………………………………………………………… 181Tablo 76: 2<strong>00</strong>7 ve 2<strong>00</strong>8 Yılları Pestisit Kullanım Miktarları ……...……………………. 182Tablo 77: 2<strong>00</strong>7 ve 2<strong>00</strong>8 Yılları Kimyevi Gübre Kullanım Miktarları……………………. 183Tablo 78: Đlimizdeki Erozyon Alanları……………………………………………………. 184Tablo 79: Đlimizdeki Kum-Çakıl, Mozaik, Alçıtaşı, Kireç ve Taş Ocakları……………... 196Tablo 80: Đl Müdürlüğümüze Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Hazırlayıp Sunanve Olumlu Sonuçlanan Faaliyetler …………………………………………….. 201Tablo 81: Malatya Đli Mineral Kaynakları………………………………………………….. 208Tablo 82: Prina Briketi Özellikleri (kuru bazda) ve Sınırlar……………………………… 214Tablo 83: Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı…………………………………. 215Tablo 84: 2<strong>00</strong>9 Yılı Đçin Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre Dağılımı…………………. 215Tablo 85: Organize Sanayi Bölgesindeki Tesislerin Sektörel Dağılımı………………... 218Tablo 86:Malatya’da Yıllara Göre Özel Sektör Tesis Sayıları………………………….. 218Tablo 87: Sanayinin Đlçelere Göre Dağılımı………………………………………………. 219Tablo 88: 1. Organize Sanayi Bölgesindeki Đşletmeler……………………………… 220Tablo 89: Atıksu Arıtma Tesisinden Çıkan Çamur Miktarları …………………………………. 227Tablo 90: Malatya Đli Nüfus, Atıksu Debi ve Projeksiyonu……………………………... 228Tablo 91: Atıksu Karakteristikleri ve Projeksiyonu……………………………………… 228Tablo 92: Tesis Çıkışında Garanti Edilen Atıksu Karakteristikleri (AB Normları)…….. 228Tablo 93: Malatya Atıksu Arıtma Tesisi Çıkış Parametreleri ve AB Normları ileKarşılaştırılması…………………………………………………………………Tablo 94: Enerji Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar……………………………… 229Tablo 95: Đlimizde Doğalgaz Çekilen Hat Metrajları ……………………………………. 229Tablo 96: Đlimizde Doğalgaz Tüketimleri…………………………………………………. 230Tablo 97: Malatya Đlinde Devlet Yollarının Satıh Cinslerine Göre Uzunlukları………. 23<strong>12</strong>28xvi
Tablo 98: 2<strong>00</strong>9 Yılı Aralık Ayı Đtibariyle Đlimizdeki Araç Sayıları………………………. 233Tablo 99 :Malatya Đl Sınırları Đçerisindeki Demiryolu Anahat Uzunlukları ………………. 234Tablo 1<strong>00</strong>: Đlimizdeki Yolcu ve Yük Trenleri Đle Đlgili Bilgiler ……………………………. 235Tablo 101: Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Yolcu Taşımacılığı ve Yük Treni Đle Đlgili Bilgiler …….. 235Tablo 102: Đlimizde Đmar Planı Kapsamında Yeşil Alanların Planlanan Dağılımı…….. 236Tablo 1<strong>03</strong>: Đlimizdeki Baz Đstasyonları Sayısı…………………………………………….. 237Tablo 104: Đlimizde Kurulan GSM Operatörlerine Ait Baz Đstasyonlarının KurulduklarıYerler…………………………………………………………………………….. 238Tablo 105: Đlimizde Mahallelere Göre Nüfus, Alan, Brüt Yoğunluk Bilgileri………... 250Tablo 106: Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar……………………... 252Tablo 107: 2<strong>00</strong>9-2010 Eğitim Öğretim Yılı Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Đl ve257Đlçelere Göre Dağılımı………………………………………………………….Tablo 108:2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Okul, Yerleşim Yeri Öğrenci, Öğretmen veDerslik Sayıları………………………………………………………………….. 258Tablo 109: Đl Geneli Genel, Mesleki ve Teknik Liseler Okul, Öğrenci, Öğretmen veDerslik Sayısı…………………………………………………………………… 259Tablo 110: 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Malatya Đl Geneli Đlköğretim Okulları Đle ĐlgiliBilgiler……………………………………………………………………………. 260Tablo 111:2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Đl Geneli Eğitim Đle Đlgili Sayısal Veriler…………… 261Tablo 1<strong>12</strong>: Yatılı Đlköğretim Bölge Okulları (YĐBO) Đle Pansiyonlu ĐlköğretimOkullarının Öğrenci Sayıları ……………………………………………………………… 262Tablo 113: 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Pansiyonlu Orta Öğretim Kurumları ÖğrenciSayıları………………………………………………………………………….263Tablo 114: 2<strong>00</strong>9-2010 Eğitim Öğretim Yılında Đlimizde Okullaşma Oranları………….. 264Tablo 115: Đnönü Üniversitesi 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Öğrenci Sayıları……………… 269Tablo 116: Đlimizde Bulunan Hastaneler………………………………………………….. 272Tablo 117: Đl ve Đlçelerdeki Sağlık Ocakları………………………………………………. 273Tablo 118: Đlimizde Sektörler Bazında Çalışanların ve Đşyerlerinin Sayısı…………… 275Tablo 119: Đlimizde Eğitim Durumlarına Göre Đşsizlik Oranları…………………………. 276Tablo <strong>12</strong>0: Malatya Đli ve Đlçelerinin Nüfusu………………………………………………. 278Tablo <strong>12</strong>1: Đlçelere Göre Đl/Đlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu,2<strong>00</strong>9 Yılı………………. 279Tablo <strong>12</strong>2: Şehir ve Köy Nüfusunun Yıllara Göre Değişimi…………………………….. 280Tablo <strong>12</strong>3: Đl ve Đlçelerin Nüfuslarının Cinsiyete ve Eğitim Durumuna Göre Dağılımı.. 282Tablo <strong>12</strong>4: Đl Nüfusunun Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre Dağılımı………………………. 283Tablo <strong>12</strong>5: Đl ve Đlçelerin Yıllar Đtibariyle Nüfusu ve Nüfus Artış Hızları………………... 284Tablo <strong>12</strong>6: Đl ve Đlçelerdeki Nüfusun Cinsiyete ve Yaşa Göre Dağılımı………………... 285Tablo <strong>12</strong>7: 2<strong>00</strong>0 Yılı Đl ve Đlçelere Göre Nüfus Yoğunluğu…..………………………….. 286Tablo <strong>12</strong>8: Malatya Đlinde Yıllara Göre Đl Nüfusu Đle Yıllık Nüfus Artış Hızları……….. 286Tablo <strong>12</strong>9: Katı Atık Depolama Alanına Dökülen Atıkların Đçeriği …………………...... 287Tablo 130: Đlimizdeki Katı Atıklarla Đlgili Bilgiler……………………………………………….. 292xvii
Tablo 131: Đlimizde Depremler…………………………………………………………….. 299Tablo 132: 1905 ile 2<strong>00</strong>7 Yılları Arasında Deprem Aktivite Raporu…………………… 3<strong>00</strong>Tablo 133: Heyelan ve Çığlar………………………………………………………………. 301Tablo 134: Seller……………………………………………………………………………. 302Tablo 135: Orman Yangınlarına Maruz Kalan Alanların Yıllar Đtibariyle Dağılımı……. 3<strong>03</strong>Tablo 136: Đlimizdeki Hastanelerin Adları ve Yatak Sayıları……………………………. 307Tablo 137: Bildirimi Zorunlu Hastalıklar…………………………………………………... 307Tablo 138: Đl ve Đlçelerdeki Bulaşıcı Hastalıklar ve Sayıları …………………………………… 308Tablo 139: Đlimizdeki Verem Savaş Dispanserlerindeki 2<strong>00</strong>9 Yılı Çalışmaları……….. 308Tablo 140: Đlimiz Sıtma Savaş Birimi 2<strong>00</strong>9 Yılı Çalışmaları…………………………… 308Tablo 141: Malatya Đl Merkezi ve Đlçelerin 2<strong>00</strong>8 Yılı Đçme Suyu MikrobiyolojikKontrol Đzleme Sonuçları……………………………………………………….Tablo 142: Đl Merkezinde 2<strong>00</strong>9 Yılında Alınan Đçme Suyu Analiz Sonuçları……. …… 3<strong>12</strong>Tablo 143: Đlçe ve Bağlı Köylerden 2<strong>00</strong>9 Yılında Alınan Đçme Suyu Analiz Sonuçları. 3<strong>12</strong>Tablo 144: Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar……………………………………. 313Tablo 145: Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Aşılama Çalışmaları………………………………………. 313Tablo 146: Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Okul Aşıları Çalışmaları…………………………………... 314Tablo 147: Malatya Đli 2<strong>00</strong>9 Yılı Ölen Bebeklerin Yaş Ve Cinsiyet Gruplarına GöreDağılımı………………………………………………………………………….. 314Tablo 148: Đlimizde 2<strong>00</strong>8 Yılında Ölen Kişilerin Yaş Gruplarına ve Cinsiyete GöreDağılımı………………………………………………………………………….. 314Tablo 149: Aile Planlaması Çalışmaları…………………………………………………… 314Tablo 150: Müdürlüğümüzden Deşarj Đzni alan işletmeler……………………………… 324Tablo 151: ÇED Olumlu Kararı Verilen Faaliyetler Listesi……………………………… 329Tablo 152: ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler Listesi…………………….. 332309xviii
GRAFĐKLERGrafik 1: Đl Arazisinin Niteliği Đtibarı ile Dağılımı………………………………………... 97Grafik 2: Kuru Kayısı Üretimi ve Đhracatı……………………………………................ 170Grafik 3:Tarım Đşletmelerinin Büyüklüklerine Göre Dağılımı…………………………. 180Grafik 4: Yıllar Đtibariyle Malatya Đlindeki Doğalgaz Tüketim Grafiği…………………. 230Grafik 5: Đlin Nüfus Artışı………………………………………………………………….. 278ŞEKĐLLERŞekil 1: Malatya Đli 2<strong>00</strong>6 Yılına Ait Rüzgar Diyagramı………………………………… 41Şekil 2: DDY Bölge Müdürlüğü Đl Hudutlarını Gösterir Şema………………………… 234HARĐTALARHarita 1: Malatya Đli ve Đlçeleri…………………………………………………………… 3Harita 2: Malatya Civarının Jeolojik Haritası………………………………….............. 22Harita 3: Đl Topraklarının Arazi Kullanım Kabiliyetine Göre Dağılımı………………... 98Harita 4: Malatya Erozyon Haritası……………………………………………………… 1<strong>00</strong>Harita 5: Malatya Toprak Derinliği Haritası…………………………………………….. 101Harita 6: Malatya Đli Karayolları Haritası………………………………………………... 231LĐSTELERListe 1: Malatya Đl ve Đlçeleri…………………………………………………………… 3Liste 2: Malatya’nın Komşu Đllere Olan Uzaklıkları………………………………… 17Liste 3: Endemik Bitkilerin Listesi……………………………………………………. 29Liste 4: Đlimizdeki Kamu Đşletmeleri………………………………………………….. 180Liste 5: Đnönü Üniversitesi Akademik Birimleri……………………………………. 266Liste 6 - Đnönü Üniversitesi Bünyesinde Bulunan Araştırma ve UygulamaMerkezleri………………………………………………………………………Liste 7- Đnönü Üniversitesi Akademik Ve Đdari Personel Dağılımı ……………... 268Liste 8- Turgut Özal Tıp Merkezi Akademik Ve Đdari Personel Durumu……….. 27<strong>12</strong>67xix
A. COĞRAFĐ KAPS<strong>AM</strong>A.1.GĐRĐŞMalatya, Doğu Anadolu Bölgesi’nin yukarı Fırat havzasında ve Adıyaman, Malatya,Elazığ, Bingöl, Muş, Van çöküntü alanının Güneybatı ucunda yer almaktadır. Çevresinidoğuda Elazığ ve Diyarbakır, güneyde Adıyaman, batıda Kahramanmaraş, kuzeyde Sivasve Erzincan illeri çevreler.Đl topraklarının yüz ölçümü <strong>12</strong>.4<strong>12</strong> km 2 olup 35 34` ve 39 <strong>03</strong>` kuzey enlemleri ile 3845` ve 39 08` doğu boylamları arasında kalmaktadır. Malatya, Sultansuyu ve Sürgü ÇayıVadileri ile Akdeniz’e, Tohma Vadisi ile Đç Anadolu’ya, Fırat Vadisi ile Doğu Anadolu’yaaçılarak bu bölgeler arasında bir geçiş alanı oluşturur.Đl alanının büyük bir bölümü 3. jeolojik devirdeki Alp kıvrımlaşması sırasındaşekillenen Güney Doğu Toroslarının kolları, ilin güneyine doğu-batı yönünde baştan başakaplar. Güneyde daha düzenli sıralar oluşturan bu dağlar doğrudan Tohma suyu aracılığıile ya da Fırat’a katılan çok sayıda akarsu ile sıkça parçalanmıştır. Güney Doğu ToroslarıGaziantep Gölbaşının kuzeyinde yer alan Kapıdere boğazından sonra çeşitli kollaraayrılır. Dağ kütlesinin güney kolunu oluşturan ve batı-doğu yönünde uzanan Besni,Adıyaman ve Kahta ile Malatya Ovasını dolduran dağlara Malatya Dağları adı verilir.Yüksek ve çok dalgalı olan Malatya Dağları, çeşitli yönlerde inen akarsularlaparçalanmıştır. Bu sebeple Malatya Dağlarında önemli düzlükler yoktur. Doğanşehirovasının doğusunda düzenli sıralar oluşturmaya başlayan bu dağlar, Fırat Vadisine kadarzaman zaman genişleyerek, zaman zaman da daralarak uzanır. Malatya Dağlarıüzerindeki en önemli doruklar, batıdan doğuya doğru 21<strong>00</strong> m Korudağ, 2424 m Karakayatepe, 2<strong>00</strong>6 m Becbel tepe, 2544 m Beydağı, 2150 m Kelle tepe, 2306 metre yükseltiGayrık tepedir.Başlıca ovaları; Malatya Ovası, Doğanşehir Ovası, Đzollu Ovası, Mığdı Ovası,Sürgü Ovası, Akçadağ Ovası, Yazıhan Ovası, Mandara Ovası, Çaplı Ovası, Distrik Ovasıve Erkenek Ovalarıdır.Akarsular; Malatya ili Fırat Havzası üzerinde yer alır. Havzanın yukarı Fıratbölümünde oldukça geniş alanı kaplayan toprakları, yerüstü su kaynakları açısından haylizengindir. Đlin başlıca akarsuları; Söğütlü Çayı 17,5 km., Morhamam Çayı 22,5 km.,Kuruçay 67 km., Tohma suyu 52,5 km., Sultansuyu 22,5 km., Sürgü suyu 30 km.dir.Barajlar; ilde Sürgü, Medik, Polat, Çat ve Sultan suyu barajları olmak üzere beşbaraj bulunmaktadır. Polat, Sultansuyu ve Çat barajları sulama amaçlı, Medik barajısulama ve elektrik amaçlı ve Sürgü barajı da sulama ve taşkın koruma amaçlı olarak inşaedilmiştir.Göller; Malatya da önemli bir tabi göl yoktur. Yalnızca dağlık kesimlerden akansuların kaynak alanlarından ve düşük yükseltili plato basamaklarında yüzeye çıkan sularınoluşturduğu küçük göller vardır. Bunlar dışında sulama amaçlı beş gölet vardır.Bunlardan; Orduzu sulama göleti, Orduzu Zorbalı sulama göleti ve Hançayı ikinci sulamagöleti Malatya merkezde, Đsa köy sulama göleti Arguvan ilçemizde; bir sulama göleti deDarende ilçemizde bulunmaktadır.Bitki Örtüsü; il arazisinin 367 253 hektarı %30 u ormanlık ve fundalıklarla, <strong>12</strong>5 153hektarı %10 u ise çayır ve meralarla kaplıdır. Malatya dağları üzerinde yer alan platolar ileMalatya ovasına yakın kesimlerde de yer alan yarı ova nitelikli düzlükler, zengin çayırotları ile kaplıdır.1
Malatya’nın Tarihi GelişimiCoğrafi konum itibariyle tabii yol üzerinde olan Malatya ön tarihinin Paleolitik çağakadar indiği, Ansır (buzluk) ve Đnderesi mevkiinde bulunan mağaralardan anlaşılmıştır.1979 yılında başlayan Karakaya Baraj Gölü kurtarma kazıları kapsamındaki Đzollumevkii Cafer Höyükte yapılan kazılarda, o yöre insanının Paleolitik mağaralardan çıkıp ilkdefa ovada tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları ve yerleşik köy hayatında başladıklarıanlaşılmıştır.1979-1986 yılları arasında sürdürülen Pirot-Cafer höyük çalışmaları sonucudünyanın ilk heykel örneği sayılan, beyaz kireç taşından yapılmış küçük figürler M.Ö. 7<strong>00</strong>0yılında tarihlenmektedir. Kazı sonrası gün ışığına çıkarılan bu eserler halen Malatyamüzesinde sergilenmektedir. Tarih kronolojisini takip ettiğimizde yörenin ana seramiği tekrenk olup ateşte az pişirilmiş koyu astarlıdır. Bu seramik yanında ithal malı half tipiseramik örneklerinin Hekimhan, Kuyuluk, Hinso ve Arguvan Kara höyükte; Hassuna boyalıseramik örneklerine Aslantepe, Değirmentepe, Đsa höyük ve Fırıncı höyükterastlanmaktadır. Aslantape ve Değirmen tepe kazıları, bölgedeki yerleşimin M.Ö 5<strong>00</strong>0-3<strong>00</strong>0 yılları arasında kalkolitik çağda devam ettiğini göstermektedir. Değirmentepe veAslantepe de çok sayıda taştan ve pişmiş topraktan damga mühürleri ile pişmemiş toprakmühür baskıları bu yörenin önemli bir ticaret merkezi olduğunu belgelemektedir. Anadoluile olduğu gibi, Kuzey Mezepotamya ve Suriye ile de Fırat nehri yolu ile ticaret budönemde yapılmıştır. M.Ö. 3<strong>00</strong>0 yılında Malatya yöresinde seramik genelde elle yapılmış,hamuruna ince kum karıştırılmış siyah astarlıdır. Bu seramik örneklerine; Karahöyük, Đsahöyük, Morhamam, Kösehöyük, Đmamoğlu, Değirmentepe, Köşkerbaba ve Pirot höyükterastlanmıştır. Eski tunç ikinci döneminde ve üçüncü evrelerinde M.Ö. başlayan seramikörneklerine yörede yer yer rastlanmıştır.Hititlerin Anadolu’da M.Ö 2<strong>00</strong>0 yıllarının başında varlıklarını gösterdikleri,Aslantepe’den çıkarılan bazı seramik örneklerinden anlaşılmaktadır. M.Ö. 1750 yıllarındaKuşşara Kralı Anitta, Anadolu’yu tek bir yönetim altında toplayarak siyasi birliğisağlamıştır. Bu dönemde Malatya’nın büyük bir ihtimalle siyasi birliğe katıldığısanılmaktadır. Hititlerin torunları M.Ö 1<strong>00</strong>0 yılından sonra varlıklarını şehir devletlerihalinde sürdürmüşlerdir. Malatya asıl dönemini bu devirlerde almıştır. Geç Hititdöneminde; Malatya ve çevresinde özellikle Đspekçur, Darende, Gürün, Aslantepe de GeçHitit dönemine ait kitabeler ve sitenler bulunmuştur. Malatya kuruluş ve isim itibariylebaşlangıçtan zamanımıza kadar büyük bir değişikliğe uğramadan Anadolu şehirlerimizdenbiridir. Kültepe vesikalarından Melita şeklinde görülen Malatya’dan Hitit vesikalarındanMaldia olarak bahsedilmektedir. Asur Đmparatorluk devri vesikalarında ise Meliddu,Melide, Melid, Milid, Milidia olarak geçmektedir. Urartu kaynaklarında ise; Meliteadenilmektedir. Eski Çağ coğrafyacılarından St. Rabon Malatya’yı sürekli Melitene adı ilezikretmiştir. Pline ye dayanarak Malatya’nın Asur Kraliçesi Semiramis tarafından Melitenadıyla kurulduğunu kayıt eder. Araplar tarafından yakın bir imla ile Malatya, Malatiyeadıyla anılmıştır. 1101 yılında Danişmentli Melik Muhammed Gazi’nin hakimiyetine geçenMalatya, bir daha kayıp edilmemek üzere Türk beldesi haline getirilmiştir. Selçuklulardöneminde vilayet-i Malatya olarak anılan şehir bir üstünlük ve asalet ifadesi olaraksaadet, mutluluk yeri olarak anılmıştır. Malatya günümüze modern bir yapılanma ilegelirken asıl tarih çekirdeğini oluşturan Battal Gazi (Eski Malatya) yöre insanının deyimiyleAşağı şehir bugün turistik bir ilçe olarak varlığını sürdürmektedir.Cumhuriyetle birlikte il olan Malatya yabancı işgaline uğramayan nadir kentlerdenbiridir. 1919 yılında Malatya ve Diyarbakır’da, Türkler aleyhine faaliyette bulunmak üzeregönderilmiş olan Đngiliz ajanı Binbaşı Noel’in Elazığ Valisi Ali Galip ile Malatya’dan Sivas’aaskeri bir birlik gönderip kongreyi basmayı planlaması dönemin dikkat çekici2
faaliyetlerindendir. 13 Şubat 1931 yılında Ulu Önder Atatürk yeni açılan Fevzi Paşa-Malatya demiryolu ile saat 17:30 ‘ da Malatya’ya gelmiştir.Malatya Cumhuriyet tarihi boyunca Türkiye’nin kalkınma çalışmalarına paralel birgelişme seyri göstermiştir. Đftiharla belirtmek gerekir ki Malatya da yetişen Đsmet Đnönü veTurgut Özal gibi iki önemli şahsiyet Cumhurbaşkanlığı makamına kadar gelebilmiştir.A.2 ĐL VE ĐLÇE SINIRLARIHarita 1- Malatya Đli ve ĐlçeleriMalatya, merkez ilçe ile birlikte toplam 14 ilçe,10 bucak, 498 köy, 809 oba vemezradan oluşmaktadır. Đlçeler aşağıda sıralanmıştır.Liste 1- Malatya Đl ve Đlçeleri• Merkez • Doğanyol• Akçadağ • Hekimhan• Arguvan • Kale• Arapgir • Kuluncak• Battalgazi • Pütürge• Darende • Yazıhan• Doğanşehir • Yeşilyurt3
A.2.1 AKÇADAĞAkçadağ yöresinde ilk yerleşim M.Ö 111’de eski Tunç devrinde başlamış, GeçHitit, Roma ve Bizans devirlerinde devam etmiştir. Bu devirlerin yörede yaşadığı Akçadağilçe merkezinde yer alan Akçadağ Höyük ve Akçadağ kasabasında yer alan Ören Höyükve Akçadağ Ören kasabası yolu üzerinde bulunan Đkinciler Höyükte yapılan yüzeyçalışmalarıyla belirlenmiştir. Đlçe Osmanlı döneminde de yerini koruyarak Sultan Hamid’inDoğu Anadolu’da meydana getirdiği Hamidiye Alayları çerçevesinde Osmanlı ordusuna atve zahire yetiştirmiştir.Akçadağ Levent Vadisinden Görünümler4
Sultan Suyu Üretme Çiftliği5
Akçadağ, Osmanlı devrinde tahminen 1850 yıllarında bugünkü Levent bucağındateşkilatlandırılmış, 1858 yılında ilçe merkezi şimdiki yerine Arga’ya nakledilmiştir.Đlçe ova ve dağlık bir alanda kurulmuştur. Çiftçiliğin her türlüsü ile uğraşılmaktagenellikle aile ekonomisi tarıma dayanmaktadır. Eğitim ve kültürel faaliyetler ile halkıbüyük şehirlerle fazla ilişki kurması çok sayıda halkın Avrupa ülkesine işçi olarak gitmesi,ilçenin kısıtlı olan sosyal hayatını modern hale getirmiştir. Okuma yazma oranı %98 gibiyüksek bir rakama ulaşmıştır. Yüzölçümü 1.193 km² olan ilçenin denizden yüksekliği 925metredir.Đlçe sınırları içerisinde Tigem’e bağlı Sultansuyu Üretme Çiftliği bulunmakta buçiftlikte, tarım ve meyvecilikle birlikte hayvancılıkta yapılmaktadır. Ülkemizin ünlü yarışatları burada yetiştirilmektedir.Đlçe tarihi eser açısından eski konaklama merkezi olan han kalıntıları bakımındanzengindir. Bunlar arasında Sarıhacı, Bekiruşağı ve Esenbey köylerinde ve yine Küreciğebağlı Düvencik köyü civarında Hititler devrinden kalma Ferik Kalesi ile kaya manzaralarınısayabiliriz.A.2.2 ARGUVANĐlçede en eski yerleşimin Katolik çağda başladığı, eski Tunç, Hitit, Roma ve Bizansdevirlerinde devam eden yüzey araştırmalar Morhamam, Karahöyük ve Đsaköy’deyapılmıştır.Osmanlı Đmparatorluğu zamanında Tahir Bucağı adı ile Arapkir’e bağlı olanArguvan, sonradan ilçe olarak Diyarbakır’a bağlanmış 1873 yılında Tahir adıyla Keban’abağlı bir nahiye haline getirilmiştir. Cumhuriyetin ilanıyla merkez ilçesi olarak Malatya’yabağlanmış, 1954 yılında Tahir nahiyesi merkez olmak üzere Arguvan adıyla Malatya ilinebağlı bir ilçe haline getirilmiştir.Đl merkezine 64 km. uzaklıktadır. Doğuda Arapgir, batıda Hekimhan, kuzeydeSivas ve Divriği ilçesi, güneyde Malatya merkez ilçe ile Elazığ topraklarıyla çevrilmiştir.Đlçenin yüz ölçümü 1.<strong>03</strong>7 km 2 ’dir.Arguvan ilçe merkezi devamlı yer kayması sebebiyle iki defa değişmiştir. Yeniyerleşim yeri, eskisinin 2 km. kuzeyinde bulunmaktadır. Yüzey şekilleri itibariyle genellikleengebeli olup, kuzeyi dağlık güneyi ise plato özelliği taşımaktadır.Doğu Anadolu Bölgesi’nin iklim özelliklerini gösterir. Yazları çok sıcak ve kurak,kışları çok soğuk ve yağışlı geçmektedir. Yöre halkı tarım üretimi olarak meyvecilik,hububat ve baklagiller ile meşgul olmaktadır.Đlçede tarihi eser bulunmamakta, arkeolojikalanlar ise Đsaköy, Karahöyük ve Tarlacık Höyüğü’dür.6
Arguvan-Kızık Balıklı GölA.2.3 ARAPGĐRM.Ö. <strong>12</strong><strong>00</strong> yıllarında kurulduğu sanılan şehir Malatya civarındaki en eski yerleşimmerkezlerinden biridir. Sırasıyla Asur, Roma, Bizans, Emevi, Abbasi, Danişment, AnadoluSelçuklu, Karakoyunlu egemenliğinde kalmıştır. Çaldıran Savaşından sonra 1514’deOsmanlı Devletinin egemenliğine girer ve Sivas Eyaletinin yedi sancağından biri olur.Diyarbakır’a 1834’de, Elazığ’a 1874’de bağlanan Arapgir, 1927 yılında Malatya iline bağlıbir ilçe yapılır. Oldukça Hareketli bir toplumsal yapısı olan Arapgir, çevre Đlçeler açısındanmerkezi bir konuma sahiptir. Tarihte önemli bir kültür, ticaret ve sanat beldesi olan, birzamanların 40.<strong>00</strong>0 nüfuslu ilçesi Arapgir, sanayileşme ve ekonomik gelişmenin yarattığıortama ayak uydurmaması sonucu, hızla nüfus kaybetmektedir.Engebeli ve dağlık bir arazi yapısı olan ilçe il merkezine <strong>12</strong>0 km uzaklıktadır.Kuzeyinde Erzincan-Kemaliye, Sivas-Divriği, Güneyinde Malatya-Arguvan ve Elazığ-Keban, Doğusunda Elazığ-Ağın ve Elazığ-Keban, Batısında Malatya-Arguvan ilçeleri olup,956 Km²’ lik alanı kapsamaktadır.Đlçe merkezinde rakım 1170 (11<strong>00</strong>-<strong>12</strong><strong>00</strong> arası) metredir. En yüksek yeri 2020 myükseklikteki Göldağı'dır.Arapgir’ den başka bir yerde yetişmeyen siyah Köhnü ile Aşık beyazı üzümünütanıtmak için her yıl eylül ayında Bağ bozumu şenlikleri yapılmaktadır.Arapgir’ de Đnönü Üniversitesine bağlı Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.Arapgir 19.yüzyılda Eski Arapgir’ den şimdiki yerine taşınmıştır.7
Arapgirden bir görünümArapgir Bağbozumu Şenliklerinden bir görünüm8
Arapgir’in tahta çivili ayakkabılarıA.2.4 BATTALGAZĐMalatya’nın ikinci yerleşim yeri olan ve 1988 yılına kadar Eski Malatya ismiyleanılan ilçenin tarihi çok eskidir. Asur ve Urartu kaynaklarında bu yöre Maldia, Milidla,Melit, Melide, Melitca olarak değişik şekilde isimlendirilmiştir. Şehir uzun yıllar Bizanslılar,Araplar ve Selçuklu Beylikleri arasında el değiştirmiştir. Osmanlılar döneminde şehirticaret merkezi haline getirilmiştir.1838 yılında Osmanlı ordularının burada konaklaması üzerine halkın, yazlık olarakkullanılan Aspuzu bağlarının bulunduğu şimdiki Malatya yöresine yerleşmesi ileEskimalatya önemini kaybetmiştir. Önce köy daha sonra bucak ve Cumhuriyet DönemindeMalatya’nın Đl olmasından sonra 1928 yılında Belediye, 1932 yılında nahiye oldu. 1987yılında Eskimalatya ismi Battalgazi olarak değiştirildi. 19.06.1987 yılında ilçe statüsünekavuştu.Battalgazi Malatya’nın 10 km. kuzeydoğusunda tamamen düzlük bir alandakurulmuştur. Đlçenin doğusunda Fırat nehri göl sahası, güneyinde Malatya merkez ilçe,batısında Akçadağ, kuzeyinde Yazıhan ovası bulunmaktadır. Đlçenin yüzölçümü 213 km²olup, il merkezine uzaklığı ise 9 km’dir.Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Yağışları Akdeniz üzerindengelen alçak basınç sağlar. Doğu Anadolu üzerinde bulunan basınç etkisiyle alçak basıncınhareketini ağırlaştırarak devamlı yağış alır. Bununla beraber hangi mevsim olursa olsunher türlü iklim hareketine elverişlidir.9
Đlçenin sulanabilir arazisi fazla olduğundan halkın geçimi bağ, bahçe ve sebzeciliğedayanmaktadır. Halkın %85’i tarımla uğraşmakta ve 4613 adet çiftçi ailesi bulunmaktadır.Kayısıcılık başta olmak üzere sebze, meyve yetiştiriciliği ve besicilik yapılmaktadır.Đlçede tarihi eser olarak Ulu Camii, Melik Sunullah Camii, Akminare, KarahanToptaş, Alacakaya Camii, Sütlü Minare Camii, Hötüm Dede Minaresi, Şahabiya KübraMedresesi, Sıddı Zeynep Kümbeti, Emir Ömer Türbesi, Hasan Basri Türbesi, AhmetTuran Türbesi, Ali Baba Türbesi, Kara Baba Türbesi, Edir ile Bedir Türbesi, BeşKardeşler, Üç Kardeşler, Seyit Gazi, Kanlı Kümbet, Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayıbulunmaktadır. Eski Malatya Kalesi surları tahribata uğramıştır.Karakaya Baraj gölünün ilçenin çok yakınında yer alması turizmin ve su sporlarınıngelişmesi açısından ilçeye önem kazandırmıştır. Barajda balıkçılık yapıldığı gibi ÖzelĐdareye ait gemiyle de baraj gezisi yapılabilmektedir.Battalgazi-Kanlı KümbetBattalgazi KervansarayKervansaray-Battalgazi10
A.2.5 DARENDEYedi bin yıllık bir tarihe dayanan Darende Hititlerden kalma bir yerleşimmerkezidir. Mezopotamya da büyük bir imparatorluk kuran Asurlar Anadolu’daki ticaretmerkezini ellerinde tutmak için Tohma boyunda koloniler kurmuşlardır. Daha sonraDarende Persler tarafından işgal edilmiş, Sengbar Kalesi bu dönemde bir askeri üst halinegelmiştir. Bu dönemden sonra Roma Đmparatorluğuna katılan Darende 8. yy dan itibarenMüslümanlar tarafından fethedilmiş bu dönemde Zaviye ve Sengbar kalesi, etekleri birkültür ve ticaret merkezi haline gelmiştir.Darende 1517 de Osmanlı yönetimine girerek Sivas iline 1934 de Malatya ilinebağlanmıştır. Đlçenin yüzölçümü 1356 km 2 dir. Rakımı 958 ile 2150 metre arasındadeğişmektedir. Đlçede yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı olan tipik karasaliklim hakimdir.Đlçenin en büyük gelir kaynağı kayısıcılıktır. Halkın büyük bir bölümü gurbetçilik veticaretle uğraşmaktadır. Đlçe sürekli büyük şehirlere göç vermektedir. Đlçede sosyal hayathızla gelişme ve değişme göstermektedir. Eğitim ve kültür yönünden de zengin bir yapıyasahiptir. Đlçe, Mehmet Paşa Halk Kütüphanesi, Somuncu Baba Kütüphanesi, Es SeyitOsman Hulusi Efendi Özel Kütüphanesi, Balaban Şeyh Abdurrahman ErzincaniKütüphanesi ve Đlahiyat Kütüphanesi bir çok el yazması kitapları ile kültür alanında zenginbir yapıya sahiptir. Đnönü Üniversitesine bağlı Darende Đlahiyat Fakültesi ve Mustafa ĐclalBaşer Meslek Yüksek Okulu, Darende Đlçesinde eğitim vermektedir. Darende, tarihi veturizm yönünden de oldukça zengin bir yapıya sahiptir. Bunlardan Ulu Camii ve Minaresi,Dana Bey Minaresi, Hacı Müşrif Camii, Tacettin Mescidi, Somuncu Baba Camii vekülliyesi, Çilehanesi, Ozan Mescidi, Zengibar Kalesi, Bedesten, Hantarıst Boğazı vekalesi, Gürpınar Şelalesi, Aslan Taşlar ve Dumdum, Mehmet Paşa Külliyesi, Balabaniçmeleri, Uzunok Köprüsü, Hacılar ve Nadir Köprüsü sayılabilir.Darende Gürpınar Şelalesi11
Somuncu Baba –Kudret HamamıSomuncu Baba Türbesi<strong>12</strong>
A.2.6 DOĞANŞEHĐRĐlçenin ilk yerleşiminin M.Ö. 66 yılında Romalılar tarafından Hıristiyanlığı Asya’yayaymak amacıyla oluşturulduğu sanılmaktadır. Kısa el değiştirmelerle 758 yılına kadarBizanslılar’ın elinde kalan Doğanşehir, Harun Reşit tarafından ele geçirilmiş ve imaredilmiştir. 857 yılına kadar Araplar’ın elinde kalan ilçe, daha sonra Bizanslılar’ın elinegeçmiş, 1399 yılında Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanlı topraklarına katılmış, 1401yılında ise Timur tarafından yağmalanmıştır. 1516 yılında tekrar Osmanlı topraklarınakatılan ilçe, Besni’ye bağlı bir köy iken aynı yılda nahiye merkezi olmuştur. 1929 yılındaise Besni’den ayrılarak Akçadağ ilçesine bağlanmıştır. 1946 yılında Akçadağ’dan ayrılarakilçe olan Doğanşehir, Malatya’ya bağlanmıştır. Đlçe, Malatya’ya 58 km uzaklıkta denizseviyesinden yüksekliği <strong>12</strong>52 metre olup, ova ve dağlık bir kısımda kurulmuştur. Đlçeninyüzölçümü 1 290 km 2 dir. Đlçede karasal iklim hakim olup, bitki örtüsü genelde meşeolmakla birlikte az miktarda ardıç, çam ve söğüt bulunmaktadır.Đlçenin en önemli gelir kaynağı tarımdır. Son yıllarda önemli gelişme gösterenmeyvecilik, geçim kaynağını oluşturmaktadır. Hayvancılık genel olarak köylerdeyapılmaktadır.Đlçe tarihi ve mesire yerleri açısından zengindir. Đlçe merkezinde tarihi sur kalıntılarıM.Ö. 66 yılında Bizans döneminde yapılmıştır. Mesire yeri olarak Erkenek vadisindebulunan şelale ile mesire yerleri, Sürgü kasabası içinde yer alan Pınarbaşı sayılır.Sürgü Kasabası’nda alabalık çiftliklerinden bütün yurda canlı alabalık satışıyapılmakta, ayrıca kasabada su ürünleri Meslek Yüksek Okulu’nda eğitim verilmektedir.A.2.7 DOĞANYOL1990 yılında Đlçe statüsüne kavuşan Doğanyol Đlçesinin tarihi çok eskileredayanmaktadır. 5<strong>00</strong> yıl kadar önce köy olarak kurulduğu, 80 yıllık Belediyelik ve nahiyeolduğu söylenmektedir.Doğanyol’un eski ismi Keferdis olarak geçmesine rağmen, kaynaklarda Kefersut,Kefersük olarak da yer almaktadır. Osmanlı Đmparatorluğu zamanında Adıyaman ĐlininKahta ilçesine bağlı olan Doğanyol, daha sonra Elazığ’a Cumhuriyetten sonra daMalatya’ya olan yakınlığı sebebiyle bağlanmıştır. Đlçe Malatya’ya 96 km. mesafededir.Đlçenin yüz ölçümü 233 km 2 dir. Đlçede çalışma hayatı genellikle tarıma dayanmaktadır.Đlçenin tarihi çok eskiye dayanmasına rağmen kayda değer tarihi eser bulunmamaktadır.Đlçede Doğu Anadolu’nun karasal iklimi hüküm sürmektedir. Đlçe orman bakımındanzengin sayılmamakla beraber dağlık bölgelerde meşe, sulak yerlerde kavak, söğüt veçınar ağaçları hakim bitki örtüsünü oluşturmaktadır.A.2.8 HEKĐMHANHekimhan ilçesinde, yörede bulunan mağaralar ve ören yerlerinde yapılan yüzeyaraştırmaları, ilk yerleşimin MÖ.5<strong>00</strong>0-35<strong>00</strong> yılları arasında geç Kalkolitik devrindebaşladığını göstermektedir. Eski Tunç devrinde de devam eden yerleşimin daha sonrakidevirlerde sürdüğü sanılmaktadır. Yöredeki tarihi kalıntılara göre Roma ve Bizansdönemlerinde de yerleşimin olduğu bilinmektedir. Selçuklular zamanın da Türklerin elinegeçen ilçe, Yavuz Sultan Selim zamanın da Osmanlı hakimiyetine girmiştir. 16. yy.da birköy olarak Keban’a, daha sonra nahiye olarak Akçadağ’a bağlanan Hekimhan, 1992yılında ilçe olarak Malatya’ya bağlanmıştır. Đl’e uzaklığı 80km. olup, 1.040 rakımındadır.Yöre, ova ve dağlık özellik göstermektedir.Đlçenin yüz ölçümü 1844 km 2 ’dir.13
Đlçede tipik kara iklimi hüküm sürmektedir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise karyağışlı ve çok soğuk geçer. Nisan ayı sonlarına kadar don olayı görülmektedir.Yörenin en önemli gelir kaynakları tarım ve hayvancılıktır. Đlçede iki önemli kuruluşbulunmaktadır. Bunlardan biri krom üretimi yapan Bilfer Madencilik Şti. ki; şirket kromcevheri üretmektedir. Đlçenin demir cevheri üretim kapasitesi bir milyon tondur. Yine ilçedeözel idareye ait tuğla fabrikası bulunmaktadır. Bu fabrika <strong>12</strong>0 kişiye iş imkanısağlamaktadır. Đlçede okuma- yazma oranı %90’dır.Tarihi eser bakımından ilçeye adını veren Taşhan <strong>12</strong>18 yılında Selçuklulardöneminde Ebü-l Hasan El-Malatı tarafından yaptırılmıştır. Ayrıca Köprülü Mehmet PaşaCamii 1656-1661 yılları arasında adı anılan kişi tarafından yaptırılmıştır.Hekimhan/TaşhanA.2.9 KALEĐlçe 20 <strong>May</strong>ıs 1990 tarihinde kurulmuş olup, eski ismi yörede Đzollu olarakbilinmektedir. 1560 yılına ait tahrir defterine göre Đzoli Komri, yani bugünkü Kömürhanyöresi anlaşılmaktadır.18. yy. da Osmanlı Đmparatorluğunda Đskan Siyaseti adlı esere göre 1760 yılında1<strong>00</strong>0 çadıra sahip olan, Malatya kazasının Çoban nahiyesinde yaşayan halk, Erzurum’dayaylayan, Diyarbakır’da kışlayan ikili bir hayat tarzına sahiptir. Bunlar, 16. yy. belgelerinegöre Türkmenler grubundadır.Đlçenin yüzölçümü 192km. 2 dir. Đlçe Malatya’ya 42 km. uzaklıktadır. Đlçe, iklimbakımından kışları soğuk ve yağışlı, yazları sıcak ve kurak bir özellik göstermektedir.Malatya merkezine göre kışları daha ılıman geçmektedir.Nüfusunun tamamı tarımla uğraşır. Özellikle de kayısıcılıkla uğraşan halk, az daolsa hayvancılıkla da uğraşmaktadır. Son yıllarda kısmen de olsa çilek yetiştiriciliğigörülmektedir.14
Arkeolojik çalışmalarla Kale köyünde 1 adet Kale kalıntısı ve eski pirot köyündeyapılan kazılar sonucu çıkarılan eserler mevcuttur.A.2.10 KULUNCAKĐlçenin yerleşim tarihi 1<strong>00</strong> veya <strong>12</strong>0 yıl öncesine dayanmaktadır. Yıllar önce yaylahayatı sürdüren Başören, Konaktepe ve Karıncalık köyü sakinleri, kışın sığınak olarakkullanılan Kuluncak’ta sürüleriyle birlikte barınmak amacıyla ilçeye kışı geçirmek üzereyerleşmişlerdir. Özellikle Konaktepe ve Başören köyleri yaylalarında oturanlar zamanla sukıyısı olan kuytu yerlerde yerleşik düzene geçerek Kuluncak’ın oluşmasına zeminhazırlamışlardır.Đlçenin adı, kuytu bir alanda olduğu için kuytucak kelimesinden geldiğisanılmaktadır. Daha sonra Kuluncak olarak değişmiştir. Önceleri Darende ilçesine bağlıkasaba olan Kuluncak, 20 <strong>May</strong>ıs 1990 tarihinde ilçe statüsünü almıştır.Đlçede tipik karasal iklim hüküm sürmekte olup, coğrafi bakımdan dağlık ve çokengebelidir. Dağlarda orman yok denecek kadar azdır.Đlçenin yüzölçümü 664 km 2 ’dir. Malatya’ya 116 km uzaklıkta olup, <strong>12</strong>70 mrakımındadır. Đlçede temel ekonomik gelir, tarıma dayalı bahçecilik, az da olsahayvancılıktır. Coğrafi bakımdan dağlık ve engebeli olması sebebiyle arazi azdır. Busebeple son yıllarda büyük şehirlere göç oranı artmıştır. Geçim kaynaklarının enönemlileri tarımdan elde edildiği için ekonomik yapısı toprağa dayalıdır. ÇevredeKuluncak’a yakın yerlerde krom, demir, çinko ve bakır elde edilir. Đlçede el sanatlarındahalıcılık gelişmiştir.Tarihi yer olarak Mehmet Halife Türbesi, halk arasında Siyahi Baba olarak bilinentürbe, Çiritbelen Köyü’nde leylek denilen kaybolmaya yüz tutmuş tepe üzerinde bulunantürbe ile Alvar Köyü ilçe merkezi arasında romatizma hastalıklarına şifalı olduğu söylenenhamamı sayabiliriz.A.2.11 PÜTÜRGEĐlk adı güzel yer, istenen anlamına gelen(Imrun) Pütürge, bundan 3<strong>00</strong> yıl önce köyolarak kurulmuş, 1877 yılında bucak haline getirilerek Adıyaman’ın Kahta Đlçesinebağlanmıştır. 1892 yılında ilçe olarak mülki taksimatta Elazığ iline bağlanan Pütürge,Cumhuriyetin ilanıyla Malatya iline bağlanmıştır.Malatya’ya 73 km. uzaklıkta olup, yüzölçümü 1181 km 2 dir. Denizden yüksekliği<strong>12</strong>50 metredir. Đlçe arazi olarak engebeli ve sarptır. Düz arazi yok denecek kadar azdır.Doğu Anadolu Bölgesinde görülen tipik karasal iklim hakimdir. Đlçe toprakları FıratNehri’ne dökülen Şiro Çayı’nın geniş vadisinin tabanı ile bu vadi etrafında bulunan dağlıkkesimlerden oluşur. Yerleşim yerleri dağlık ve tepelik alanlarda yoğunlaşmıştır. Bunun içintarıma elverişli arazileri dağ ve tepelerin yamaçlarında bulunmaktadır. Đlçeye bağlı köylerintamamında tarım ve hayvancılık yapılmaktadır. Đlçeye bağlı Uzuntaş Köyü’nde Peri-eş (Dilbersan) Kalesi bulunmakta M.S. 450yılında yapıldığı ve yapımında 10.<strong>00</strong>0 askerin çalıştığı söylenmektedir. Yine dünyanın 8.harikası olarak bilinen Nemrut Dağı’nın doğu yakası ilçe hudutları içerisindebulunmaktadır. Ayrıca Gerar Kalesi Nan-ı Guni ve Battalgazi ziyareti gibi tarihi yerlervardır.15
A.2.<strong>12</strong> YAZIHANYazıhan Đlçesi M.Ö. 111. ve 11. yüzyılda Çin’in başkenti Pekin’den başlayıp M.S.14. yüzyıla kadar uzanan Đpek Yolu-Bakır Yolu kervanlarının konakladığı Suriye-Malatya,Gürün-Kayseri, Hekimhan-Sivas,tali yolu yer almış tarihi M.Ö. ‘ye kadar dayanmaktadır.Yerleşim yeri olarak 16. yüzyıla dayanan Yazıhan’da yerleşim,mezra olarakbaşlamış 1936 yılında demiryolunun, 1937 yılında karayolunun gelmesiyle önce köy, dahasonra nahiye statüsü kazanmıştır. Malatya’ya 43 km. uzaklıkta 9<strong>00</strong> rakımında, doğusundaFırat Nehri’nin kolu (Kuruçay) ve Elazığ il sınırı, batısında Hekimhan, kuzeyinde Arguvan-Hekimhan, güneyinde Malatya il merkezi ile Akçadağ bulunmaktadır.Đlçenin yüzölçümü 618 km 2 ’dir. Đlçe yeryüzü şekli itibariyle güneyden kuzeye bireğim göstermektedir. Kuzey tarafından dağlık ve vadilik alanlar, arazinin %50’sinioluşturmaktadır. Đlçenin %50’si yarı sulu düz arazi olmakla beraber tarıma ve yerleşimemüsaittir. Đlçe arazisinin %60’ı dağlık, %40’ı ise tarıma elverişlidir. Yörenin geçim kaynağıtarım ve hayvancılıktır. Tarımda makineleşme, gübreleme ve ilaçlama gelişmiş, halk boşzamanlarda genellikle halıcılıkla uğraşmaktadır.Đlçede tarihi eser olarak Fethiye Köyü Hasan Patrik Camii, 1556 yılında BeylerbeyiAbdullah Selamoğlu Mustafa Paşa tarafından yapılmıştır.A.3.13 YEŞĐLYURTĐlçenin kesin tarihi bilinmemekle beraber Bizans Döneminde yerleşime başladığıarkeolojik çalışmalardan anlaşılmaktadır. Osmanlı Döneminde Çırmıktı, Cumhuriyettensonra Đsmetpaşa adıyla anılan ilçenin 1957 yılında ilçe statüsünü kazanarak Yeşilyurtadını almıştır.Beylerderesi vadisi boyunca 3 km’lik bir vadi üzerine kurulmuş olan ilçe,dağların çok dik ve ormansız oluşu nedeniyle erozyon ve sel taşkınlarına maruzkalmaktadır.Beylerderesi vadisi boyunca 3 km’lik bir vadi üzerine kurulmuş olan ilçe, dağlarınçok dik ve ormansız oluşu nedeniyle erozyon ve sel taşkınlarına maruz kalmaktadır.Yüzölçümü 667 km² olan Yeşilyurt ilçesi Malatya’nın güneybatısına düşer. Topraklarıkuzeyde Malatya merkez, güneybatıda ve batıda Doğanşehir ve Akçadağ, DoğudaMalatya merkez, güneyde Adıyaman iline bağlı Çalikhan ilçesiyle çevrilidir.Yeşilyurt iklim itibari ile yazları sıcak ve yağışsız , kışları ise soğuk ve yağışlıgeçer. Yeşilyurt’ta sonbaharda başlayan yağışlı hava ilk bahar ortalarına kadar devametmektedir.Yeşilyurt hudutları içinde yer alan Malatya-Yeşilyurt-Adıyaman karayolu ilçeekonomisine hareketlilik kazandıracaktır. Dünyaca ünlü Yeşilyurt’un Dalbastı kirazınıtanıtmak için her yıl Haziran ayının son haftasında kiraz festivali düzenlenmektedir. Đlçedemodern hayvancılık yapılmaktadır. Özellikle kırsal ve dağlık köylerde, hayvancılık enbaşta gelen geçim kaynağı özelliğini taşımaktadır.A.3 ĐLĐN COĞRAFĐ DURUMUĐl topraklarının yüz ölçümü <strong>12</strong> 4<strong>12</strong> km 2 olup 35 34` ve 39 <strong>03</strong>` kuzey enlemleri ile38 45` ve 39 08` doğu boylamları arasında kalmaktadır. Malatya, Sultansuyu ve SürgüÇayı Vadileri ile Akdeniz’e, Tohma Vadisi ile Đç Anadolu’ya, Fırat Vadisi ile DoğuAnadolu’ya açılarak bu bölgeler arasında bir geçiş alanı oluşturur. Malatya’nın rakımı 750-950 metre yüksekliğinde; güneyden kuzeye ve batıdan doğuya eğimli, derin vadilerleayrılmış bir takım yükselti ve dağlarla çevrili platolar topluluğudur. Arazi eğimi Karakaya16
Baraj Gölü’ne kadar devam etmektedir. Karakaya Baraj Gölü ilin doğu sınırını çizmektedir.Malatya 38 o 21’ kuzey enlemi ile 38 o 19’ doğu boylamının kesiştiği noktada bulunmaktadır.Yüksek ve çok dalgalı olan Malatya Dağları çeşitli yönlerde inen akarsularlaparçalanmıştır. Bu sebeple Malatya Dağlarında önemli düzlükler yoktur. Doğanşehirovasının doğusunda düzenli sıralar oluşturmaya başlayan bu dağlar, Fırat Vadisine kadarzaman zaman genişleyerek, zaman zaman da daralarak uzanır. Malatya Dağlarıüzerindeki en önemli doruklar, batıdan doğuya doğru 21<strong>00</strong> Korudağ, 2424 Karakaya tepe,2<strong>00</strong>6 Becbel tepe, 2544 Beydağı, 2150 Kelle tepe, 2306 metre yükselti Gayrık tepedir.Başlıca ovaları; Malatya Ovası, Doğanşehir Ovası, Đzollu Ovası, Mığdı Ovası,Sürgü Ovası, Akçadağ Ovası, Yazıhan Ovası, Mandara Ovası, Çaplı Ovası, Distrik Ovasıve Erkenek Ovalarıdır.Akarsular; Malatya ili Fırat Havzası üzerinde yer alır. Havzanın yukarı Fıratbölümünde oldukça geniş alanı kaplayan toprakları, yerüstü su kaynakları açısından haylizengindir. Đlin başlıca akarsuları; Söğütlü Çayı 17,5 km., Morhamam Çayı 22,5 km.,Kuruçay 67 km., Tohma suyu 52,5 km., Sultansuyu 22,5 km., Sürgü suyu 30 km.dir.Bitki Örtüsü; il arazisinin 367 253 hektarı %30’u ormanlık ve fundalıklarla, <strong>12</strong>5,153hektarı %10 u ise çayır ve meralarla kaplıdır. Malatya dağları üzerinde yer alan platolar ileMalatya ovasına yakın kesimlerde de yer alan yarı ova nitelikli düzlükler, zengin çayırotları ile kaplıdır.Liste 2- Malatya’nın Komşu Đllere Olan Uzaklıkları• Malatya-Elazığ 1<strong>00</strong> km.• Malatya-Diyarbakır 252 km.• Malatya-Adıyaman 185 km..• Malatya-Kahramanmaraş 223 km.• Malatya-Sivas 247 km.• Malatya-Erzincan 364 km.Malatya ilinde genellikle karasal iklim koşulları geçerlidir. Đlde yazlar sıcak vekurak, kışlar soğuk ve çoğu kez kar yağışlı geçmektedir. Doğu, Güneydoğu ve iç Anadoluiklim özelliklerinin görülebildiği Malatya ili, denizden yüksek ve denize uzak olduğu için,iklim serttir. Ancak Malatya ovasını da içeren çöküntü alanında son yıllarda yapılanKarakaya ve diğer baraj göllerinin etkisiyle, iklim yumuşayarak zaman zaman Akdeniziklimi özelliklerini göstermektedir. En çok yağış ilkbahar ve sonbaharda görülmektedir.Argo-Ekolojik Alt Bölgeler: Argo-ekolojik alt bölgelendirme, arazinin çevreselözellikleri, potansiyel verim ve arazi uygunluğu benzer olan özelliklere sahip alanlarabölünmesini ifade eder.Argo-ekolojik alt bölgeler sosyoekonomik gelişmişlik derecesine iklim, toprak yapısıve arazi örtüsüne göre belirlenmektedir. Đlimiz, bu özellikler dikkate alınarak 4 argoekolojikalt bölgeye ayrılmıştır.17
A.4 ĐLĐN TOPOĞRAFYASI VE JEOMORFOLOJĐK DURUMUA.4.1 Malatya ilinin Vadi ve OvalarıMalatya il alanında vadilerin önemi büyüktür.Đldeki bütün vadiler Fırat ana vadisineaçılmaktadır. Bunlardan özellikle Tohma Vadisi, yan vadiler ile geniş bir ağ oluşturur.Buvadilerin tabanları Fırat vadisine yaklaştıkça genişler ve ilin önemli ovaları ortaya çıkar. Buvadilerin büyük bir bölümü günümüzde Karakaya gölü alanında kalmıştır. Öbür vadiler de,yer yer genişleyerek çeşitli yükselti basamaklarında sıralanan büyüklü küçüklü düzlükleroluşturur. Bu yüksek düzlükler, Doğu Anadolu'nun yüksek ovalarının iklim özelliklerinitaşır: Kışlar uzun ve sert, yazlar serin ve kısadır. Bu nedenle,hayvancılıkla buğday arpaüretimi ve meyvecilik dışında öbür tarımsal etkinliklere k elverişli değildir.Malatya’nın doğal yapısında çoğunluğu oluşturan platolar arasında güneydeMendol ve Elemendik; batıda Büyük Kuruca ve Küçük Kuruca; kuzeyde Sarıçiçek, Yama,Tabar, Büyükyazı, Akçadağ, Küçükyazı, Üçpınar, Darende, Başdirek, Yeniköy veAkçatoprak platoları belli başlılarıdır.Ovalar ve VadilerMalatya’daki araziler kireçli bir yapıya sahip olduklarından vadiler çoktur veoldukça önemlidir. Ünlü Fırat Vadisi Malatya topraklarından geçmektedir. Karakaya Barajıbu vadi üzerindedir. Darende, Akçadağ, Hekimhan, Yazıhan ve Merkez ilçe topraklarındanTohma Vadisi geçer. Ovalar, dağlar ve platolara göre daha azdır. Malatya il sınırlarıiçerisinde yer alan başlıca ovalar ve vadiler şunlardır;Malatya Ovası: Tektonik bir çukurluk olan bu ova Tohma, Sultansuyu,Akçadağ veFırat Vadileri arasında kalan çok geniş alanı kaplar. Bu ovada daha çok karasal iklimhakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışaları soğuk ve yağışlıdır. Ortalama yükseltisi 7<strong>00</strong>-1<strong>00</strong>0 m. olan bu geniş düzlük, kademe kademe yükselen ve 15<strong>00</strong>m.ye çıkan platolarla ,yüksek dağlarla çevrilidir. Ovanın yüz ölçümü 380 km 2’ yi bulur. Batı-Doğu yönündeuzanan Malatya ovası bir çöküntü alanıdır.Akarsuların alüvyonları ile dolması sonucuoluşmuştur. Ovanın batısından doğusuna doğru Tohma suyu geçer ve Karakaya Barajgölüne dökülür.Malatya ovası, kalın bir toprak tabakası ile kaplı olup, verimlidir. Çok geçirgenolduğundan su tutmaz ve çabuk kurur. Bu, nedenle tarımsal üretim açısından sulama sonderece önemlidir. Malatya Ovası’nda kayısı, elma, armut gibi meyveler yetiştirilir. 1975’deTohma üzerine yapılan Medik Barajı, Sultansuyu ve Beylerderesi ‘den yararlanılarak bazıalanlar sulamaya açılmıştır.Doğanşehir Ovası: Tohma vadisine güneyden açılan Sultansuyu vadisinin her ikiyanına sıralanmış, küçüklü büyüklü düzlüklerin tümüne birden Doğanşehir Ovası adıverilmektedir. Ova Suçatı’ndan sonra Doğanşehir’e doğru daralmaya başlar Đlçemerkezinden yükselti <strong>12</strong>50m’ye ulaşır. Sultansuyu ve kolları ovadan pek derin olmayanyataklarda akar. Bu ovada en çok şeker pancarı tarımı yapılmaktadır. Kayısı, elma, nohut,fasulye vs. ürünlerinin tarımı da yapılmaktadır.Kale (Đzollu) Ovası: Malatya Ovasının doğusundan Fırat Irmağı'nın dar ve derinbir koridor oluşturduğu Kömürhan Köprüsü Boğazı'na kadar uzanan kesimdeki irili ufaklıdüzlüklere Kale (Đzollu) Ovası denir. Malatya-Elazığ karayolunun 30. kilometresindekiyöreler de Kale Ovası olarak bilinir. Yazları sıcak ve kurak, kışları ise oldukça ılımangeçer. Bu ılımanlık nedeniyle Karakaya Barajı Göl Alanı oluşmadan önce ovanın FıratNehri'ne yakın kısımlarında pamuk ekimi yapılmakta idi.18
Bu ovada çok sayıda kayısı ağacı bulunmaktadır. Buranın büyük bir kısmının 1986yılında Karakaya Baraj Gölü'nün suları altında kalmasına rağmen, Malatya ilinin sebzeihtiyacının büyük: çoğunluğu yine bu bölümden karşılanır. Son dönemlerde, kayısınındeğer kazanmasından sonra geniş çapta kayısı ağacı dikimine ağırlık verilmiştir. Đldekitüm vadiler Fırat Nehri'nin yatağına yaklaştıkça genişler ve ovalar böylelikle ortaya çıkar.Vadilerin bir kısmı Karakaya Baraj Gölü'nün altında kalmıştır. Kale Ovası, MalatyaOvası'ndan daha çok korunaklıdır. Bu ovanın yükseltisi ise Malatya Ovası'ndan dahaazdır. Bu nedenle kayısı yetiştiriciliği başta olmak üzere, meyvecilik ve sebzecilik genişçapta yapılmaktadır. Bazı köylerde sera tarımı üretimi de yapılmaktadır.Erhaç Düzü ile Arga ve Ören Yazıları: Malatya ovasının batıya doğru uzantılarıdurumunda olan bu düzlükler yer yer dalgalı ovalardır. Sultansuyu vadisi ile Tohma Vadisiarasında kalan üçgen biçiminde alanı dolduran bu düzlüklerin yükseltisi, Malatya Ovasınagöre daha fazladır.Mandıra, Tafta ve Milli Yazıları: Yarı ova niteliklerini andıran Mandıra düzü,Sultansuyu ile Beylerderesi arasında; diğerleri ise, Beylerderesi doğusunda kalmaktadır.Malatya ovasının güney uzantıları durumunda ki bu alanlar ,daha yüksek ve dahadalgalıdır.Mığdı Ovası: Ayvalı; Tohma ile Hacılar Tohması vadilerin birleşme noktasında yeralır. Darende’nin doğusunda ve güneydoğusunda geniş bir alanı kaplayan ovanın yüzölçümü yaklaşık 50 km 2 ’ dir. Ovanın orta kesimleri düzdür.Kenarlara doğru yükselti artarve dalgalı yapı ortaya çıkar.Genişleyen vadi tabanın akarsuların taşıdığı alüvyonlarlaoluşan toprağı verimlidir. Geniş bir oluk durumundaki Tohma Vadisi araçılığı ile MalatyaOvasına açıldığından iklimi sert değildir.Fırat Vadisi: Türkiye’nin en önemli vadilerinden birisidir. Çok derin ve sarp olanFırat Vadisi, keskin dirsekler çizerek uzaklaşır. Sarplaşan vadi, bu yapısını Malatyatopraklarında Söğütlü Çayı yapısına, Malatya topraklarında Söğütlü Çayı Vadisi ilebirleşene kadar sürdürür. Bundan sonra vadi genişlemeye başlar. Akarsu, çok geniş biryatakta akmakta iken zaman zaman kollara ayrılarak adacıklar oluşturur. Göldağı veSarıçiçek Yaylası hizasından sonra yapı birden değişir.Fırat Vadisine doğru eğimli, genişoluklar ortaya çıkar. Bunlar Tohma ve Kuruçay Vadileridir. Fırat Vadisinin bu yapısı,Malatya Dağlarının doğu ucuna kadar sürer.Tohma Vadisi: Sivas topraklarından iki kol halinde başlayan Tohma Vadisi, FıratVadisine doğru geniş bir oluk oluşturur. Darende yanından bu kollar genişlemeye başlar.Đlçenin doğusunda birleşir.Kuruçay Vadisi: Yama Dağının eteklerinden başlayan vadi, başlangıçkesimlerinde pek derin değildir. Burada Tohma Vadisi'nde sıkça rastlanan sarp ve darboğazlar yoktur. Bunun başlıca nedeni, yöredeki aşınarak yuvarlaklaşmış yeryüzüşekilleridir. Ayrıca, vadiyi açan akarsuyun havzası küçük ve akıttığı su miktarı da azdır.Yine de, Kuruçay Vadisi, orta bölümünde biraz daralır daha sonra tabanı genişleyerekTohma ve Fırat vadileri ile birleşir. Kuruçay Vadisi'nde, Çapıtlı Yazısı ile Yazıhandüzüdışında ovalık alan yoktur.Çapıtlı Yazısı: Kuruçay Vadisinde, Hasan Çelebi yöresini kaplayan düzlüğe ÇapıtlıYazısı denir. Akgedik diplerinden Hasan Çelebi’ye doğru bu yüksek ovanın boyu 20 km yigeçer. Genişliği 10 km ye ulaşır. Ova genellikle düz olmakla beraber yer yer hafif dalgalıbir yapıdadır. Sulanabilen kesimlerinde bitki çeşitliliği vardır.Yazıhan (Ovası) Düzü: Bu ova Tohma ve Kuruçay Vadilerinin Fırat’a açıldığınoktada yer alır. Malatya Ovasından Tohma suyu ile ayrılır. Tohma suyunun kuzeyinde19
kalan ve Kuruçay Vadi tabanını kapsayan alanın bütününe Yazıhan Düzü denilmektedir.Çok verimli toprakları olan bu bölümde doğal su kaynakları çok azdır. Tohma Çayıüzerinde kurulu Medik Baraj Gölü’nden büyük kanallar ile akıtılan su ile bu ovada, esasolarak şeker pancarı ve önemli miktarlarda buğday ve arpa tarımı yapılmaktadır.Söğütlü Çay: Göl Dağının güney yamaçlarından başlayan bu vadi pek uzundeğildir.Sürgü Vadisi: Göksu Vadisinin başlangıç bölümünü oluşturan bu vadi Karakayatepenin güney yamaçlarından başlamakta, 20-30 km. aynı yönde uzandıktan sonra, öncebatıya sonra güneye ve güneydoğuya doğru genişçe bir yay çizerek il dışına çıkmaktadır.Daha sonra Göksu Vadisi altında Adıyaman topraklarını geçip Fırat Vadisine açılmaktadır.Vadide ilin tarım bakımından önemli olan Sürgü Ovası yer almaktadır.Sürgü Ovası: Malatya çöküntü alanının Güneybatı ucunda yüksek bir ovadır.Genişleyen vadi oluğunun akarsuların taşıdığı alüvyonlarla dolması sonucu oluşantopraklar çok verimlidir. Sürgü Çayı üzerinde kurulan Sürgü Barajından sulanmaktadır.Akçadağ Ovası (Düzü): Akçadağ Ovası, Sultan Suyunun batısında kalanbölümdür. Erhaç Düzü, Arga Yazısı, Ören Yazısı da Akçadağ Ovası üzerinde yer alır. Bubüyük ova Sürgü Barajından sağlanan su ile sulanmaktadır. Kayısı, elma, nohut, fasulyevs. ürünlerinin tarımı da yapılmaktadır.A.4.2. Malatya’nın DağlarıĐlimizde bulunan dağların güneyinde Besni, Adıyaman ve Kahta düzlükleri, kuzeykesiminde ise Malatya Ovası çukurluğu bulunmaktadır. Dağlık kesim çok yüksek veengebelidir. Çeşitli yönlere inen akarsular bu dağları aşındırarak iyice parçalamış ve derinvadiler oluşturmuştur. Malatya Torosları, Kapıdere boğazından başlar, doğuya doğrugenişleyerek paralel sıradağlar meydana getirir. Doğanşehir Ovasının doğusundanbaşlayan kuzey kolu büyük bir kütle oluşturarak uzanır, Kömürhan boğazı önünde sonbulur.Đlimiz topraklarının yaklaşık %38’i dağlarla kaplıdır. Bu dağlar sıradağlar biçimindebirbirine eklenir.BeydağlarıMerkezin güneyinde ve Yeşilyurt yöresinde yer alan Beydağı 2554 metreyüksekliğe sahiptir. Beydağları üzerindeki yüksek tepeler şunlardır; Bozdağ 24<strong>12</strong> m,Karadağ 2450 m, Kurudağ 21<strong>00</strong> m. Beydağları Güneydoğu Toros Dağlarının devamıdır.Nurhak DağlarıAkçadağ ilçemizin önemli akarsuyu olan Sultansuyu ile Kahramanmaraş iliarasında, Güneydoğu Torosların bir kolunu oluşturur. Sönmüş volkanik bir dağdır. NurhakDağları üzerinde, Akçadağ 2015 m, Kepez Dağı 2140 m, Derbet Dağı 2428 myüksekliktedir.Yama DağıMalatya’nın kuzeyinde yer alır. Yüksekliği ortalama 15<strong>00</strong> metredir. Yama Dağınınbüyük bir bölümü Sivas il sınırları içerisinde yer alır. Yama Dağı üzerinde bir plato yer alır.20
Diğer Önemli DağlarıÖğlekayası Dağı 2397 m, Kartaltepe 2916m, Keklicek Dağı 2727 m, Karakayatepe2424 m, Becbel Dağı 2<strong>00</strong>6 m, Kelletepe 2306 m; Venk ve Đzollu Dağları; Pütürge ve Đzollu(Kale ilçesi) arasındaki Çakşak Dağı; Pütürge’de Kubbe Dağı, Akdoğan Dağı; Arguvan ileArapkir arasında Göl, Çaplalı, Ayranca, Ereğli dağları; Hekimhan yöresinde Demirli,Kızılhisar, Zorbehan dağları; Darende yöresinde Hezanlı, Leylek, Heyik Ali Dede,Ademkıran, Beynamaz, Kunduz; Yeşilyurt yöresinde Karataş, Akseki, Keklicek ve Đtdağı.A.5.JEOLOJĐK YAPI VE STRATĐGRAFĐMalatya Đlinin Jeolojik YapısıĐl sınırları içerisindeki kayaçların Stratigrafisi (yaşlıdan gence doğru yaşlılıksıralaması) aşağıda sıralanmıştır:-Malatya Metamorfitleri: Şist-Kristalize Kireçtaşı-Güneş Ofiyoliti: Srpantin-Baskil Magmatitleri: Granit-Diyorit-Siyenit-Tonalit-Gündüzbey Formasyonu: Çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-marn-kireçtaşı-Hekimhan Formasyonu: Kireçtaşı-Yeşilyurt Formasyonu: Çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-marn-kireçtaşı-Haraplar Formasyonu:Çakıltaşı-kireçtaşı-Hantarla Formasyonu: Çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-marn-jips-Petekkaya Formasyonu: Kutaşı-marn-kireçtaşı-Daraphane Formasyonu: Çakıltaşı-kireçtaşı-Yamadağı Formasyonu: Çakıltaşı-killi kireçtaşı-andezit-bazalt-Sultansuyu Formasyonu: Çakıltaşı-kiltaşı-marn-kireçtaşı-Yazıhan Grubu: Çakıltaşı-kumtaşı-kiltaşı-Beylerderesi Formasyonu: Çakıltaşı-Kumtaşı-Eğribük Formasyonu: Kum-çakıl-kil-Alüvyon: Güncel kum-silt-kilMalatya Đli ve çevresinde görülen birimler, yaşlıdan gence doğru; Karbonifer-Triyasyaşlı şist ve mermerlerden oluşan Malatya metamorfitleri, koniasiyen-Santoniyen yaşlıgarbo, granit,granodiyorit, diyorit, monzonit ve tonolitten oluşan Baskil mağmatitleri,senoniyen yaşlı tabanda çakıl taşı ve üzerine uyumlu olarak gelen killi kireç taşı marnardalanmasından oluşan Gündüzbey Formasyonu, Paleosen yaşlı çakıl taşı,yumrulu kireçtaşı ve çamur taşlarından oluşan Bent formasyonu, Eosen yaşlı tabanda çakıltaşı veüzerine uyumlu olarak gelen kumtaşı-marn-killi kireç taşı ardalanmasından oluşanTeşilyurt formasyonu, Alt Miyosen yaşlı Akyar kireçtaşı, orta miyosen-Pliyosen yaşlıkiltaşı, silttaşı, marn, çamurtaşı, ardalanmasından oluşan Orta miyosen- Pliyosen yaşlıBeylerderesi Formasyonu, Kuvaterner yaşlı yamaç molozlu ve alüvyon yer alır.21
Harita 2- Malatya Civarının Jeoloji HaritasıA.5.1. Metamofizma ve MağmatizmaĐlin metamorfik kayaçları, jeolojik özelliklerinden dolayı iki başlık altındaincelenmektedir.Malatya Metamorfitleri: Permo-Triyas yaşındadırlar.ist ve kristalizekireçtaşlarından oluşurlar. Cafana Pb-Zn yatağı bu metamorfitler içerisinde yer almaktadır.Pütürge Metamorfitleri: Prekambriyen-Üst Triyas yaş aralığında yaşvermektedirler.Bitlis Metamorfik Masifinin batıya uzantısı olarak kabuledilmektedirler.Gözlü gnays,amfibolit şist, profillit, muskovit şist, klorit şist, kuvarsit vekristalize kireçtaşlarından oluşmaktadırlar. Malatya’nın önemli endüstriyel hammaddesi“Profillitleri” içerirler.A.5.2.Tektonik ve PaleocoğrafyaMalatya il alanı Alp Orojenezi esnasında şekillenmiştir. Daha sonra III. Zamanınsonları ile IV.zamanın başlarında ortaya çıkan tetonik hareketler sonucu oluşankırılmalarla bazı kesimleri yükselmiş, bazı kesimleri de çökmüştür. Đl alanında çok şiddetlibir aşınma olmuş, çöküntü alanları alüvyonel malzemeler tarafından doldurulmuştur.22
Başta Malatya Ovası olmak üzere ilin diğer ovaları bu gelişmeler sonucu ortayaçıkmıştır. IV. Zamanın başlarında volkanik hareketler yoğunlaşmış, yüzeye çıkan lavlarçevreye yayılarak çukur yerleri doldurmuş ve yüksek plato düzlükleri oluşturmuştur.Malatya Ovası, yükseltileri 15<strong>00</strong> metreyi aşan dağ sıraları ve platolarla çevriligeniş bir çöküntü alanıdır. Đl merkezi ile Beydağları ve Fırat Vadisi arasındaki alanda,IV.Zamanda taşınarak oluşmuş eski alüvyonların altında, III. Zamana ait gabro vegranodiyoritler uzanmaktadır.50-60 metre kalınlıkta yatay tabakalar oluşturan aynı yaştaki konglomeralar,Tohma, Sultansuyu ve Kuruçay vadilerine doğru sokulurlar. Hemen hemen tüm topraktürlerine rastlanır.Malatya Đlinin Depremselliği:Ülkemiz dünyanın en önemli aktif kuşaklarından Alp- Himalaya dağ kuşağıüzerinde yer almaktadır. Ülkemizde çeşitli zamanlarda deprem üreten iki önemli kırık hattımevcuttur. Bunlar Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ve Doğu Anadolu Fayı (DAF) dır.Afrika- Arap kıtası ile kuzeydeki Avrupa- Asya (Avrasya) kıtası arasında K- Gsıkışma gerilimleri altında bulunan Ülkemizde KAF ve DAF hatları boyunca biriken enerjizaman, zaman boşalarak, deprem olaylarına neden olmaktadır. Diğer yönden Bölgedeetkili olan K- G sıkışma gerilmeleri, bu iki ana fay hattı arasında bulunan Anadolu karaparçasını da değişik yerlerdeki segmentler boyunca batıya doğru kaydırmaktadır.Doğu Anadolu Fayı;Karlıova- Bingöl- Göynük- Elazığ- Kahramanmaraş- Antakya’dan güneye doğruuzanan doğrultu atımlı sol yönlü bir faydır. Bu fay; Malatya şehrimizin 30 kmgüneydoğusundan, Pütürge (Şiro Çayı)- Çelikhan- Gölbaşı hattından geçmektedir.Sürgü Fayı:Çelikhan’ın hemen güneyinden batıya doğru (Sürgü) bir kol ayrılmaktadır. SürgüBarajının yer aldığı vadi boyunca devam etmektedir.Malatya Fayı:Sıkışma tektoniğine bağlı olarak oluşmuş Malatya batısında Doğanşehir- Akçadağ-Arguvan- Arapkir doğrultusunda yer almaktadır.Ayrıca Malatya yerleşim alanının hemen güneyinde Beydağları yükseltilerininbaşladığı yerde Şehirgösteren-Tecde doğrultusunda düşey konumlu gömülü bir fay yeralmaktadır.Bahsedilen bu faylardan DAF ve Malatya Fayı aktif faylar olup, depremoluşturabilecek faylardır. Şehirgösteren- Tecde istikametinden geçen gömülü fayınözellikleri tam olarak bilinmemektedir.Malatya Çevresinde Olmuş Depremler1. Tarihsel Depremler2. Aletsel Depremler23
Depremlerin Malatya, Elazığ, Palu, Adıyaman arasında DAF boyunca yoğunlaştığıgörülmektedir. Bölgemizde de geçmişte şiddetli depremlerin olduğu dikkate alınırsa,Malatya şehrinin deprem riski olduğu bilinmeli ve gerekli önlemler mutlaka ve acilenalınmalıdır.Deprem Zararlarının Azaltılmasına Đlişkin ÖnerilerDeprem tehdidi altında bulunan şehrimizi başka bir coğrafyayataşıyamayacağımıza göre depremlerle birlikte yaşamayı bir an önce öğrenmemizgerekmektedir.Deprem zararlarının azaltılması isteniyorsa; deprem öncesi senaryolar yapılmalı,deprem sürekli olarak gündemde tutulmalıdır. Böylece halkımız bilinçlenmeli, depremleyaşamasını öğrenmelidir. Ayrıca okullarda depremle ilgili eğitimler verilmelidir. Diğertaraftan çarpık kentleşmenin önüne geçilmeli, imar planına esas zemin etütleri titizlikleyapılmalıdır. Proje aşamasında inşaatlar denetlenmeli ve yapım kalitesi yükseltilmelidir.Bölgemizde olabilecek deprem zararlarının azaltılmasında alınabilecek etkiliönlemler her şeyden önce tutarlı ve kararlı bir denetim sisteminin kurulabilmesine bağlıdır.KAYNAKLAR1-Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğü2-Hüseyin ÇETĐNER, Malatya, 19973-MTA IV. Bölge Müdürlüğü,2<strong>00</strong>54-Đl Çevre Durum Raporu, 2<strong>00</strong>85-Malatya Valiliği, 2<strong>00</strong>76-Tarım Đl Müdürlüğü Malatya Tarım Master Planı 20<strong>03</strong>7-“Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Yönleri Đle Malatya” Đl Planlama ve KoordinasyonMüdürlüğü, 2<strong>00</strong>424
B.1.ENERJĐ KAYNAKLARIB.1.1 GüneşB. DOĞAL KAYNAKLARĐlde yıllık tüketilen güneş enerjisi miktarının ne kadar kullanıldığı hakkında birçalışma yapılmamıştır.Yaz aylarında güneş enerjisinden faydalanılmakta olup, güneşenerjisi ile ilgili bir tesis bulunmamaktadır.B.1.2 Su GücüĐlde Sürgü, Medik, Polat, Çat ve Sultansuyu barajları olmak üzere 5 tane barajbulunmaktadır. Polat, Sultansuyu ve Çat barajları sulama amaçlı, Medik barajısulama+elektrik amaçlı ve Sürgü Barajı da sulama+taşkın koruma amaçlı olarak inşaedilmiştir.B.1.3 KömürMalatya ilinde fazla miktarda kömür yatakları bulunmamakla birlikte ArguvanParçikan köyünde linyit kömür rezervi bulunmaktadır.Đlimizde 26.08.2<strong>00</strong>9 tarih ve 2<strong>00</strong>9/07 sayılı Mahalli Çevre Kurulu Kararına Göre2<strong>00</strong>8-2<strong>00</strong>9 kış döneminde uygulanacak yakıt programında;“Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü (IKHKK) Yönetmeliği” 13 Ocak2<strong>00</strong>5 tarih ve 25699 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak 1 Nisan 2<strong>00</strong>5 tarihinden itibarenyürürlüğe girmiş ve Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü YönetmeliğindeDeğişiklik yapılmasına Dair Yönetmelik 17 Mart 2<strong>00</strong>5 tarihli ve 25758 sayılı, 14 <strong>May</strong>ıs2<strong>00</strong>7 tarihli ve 26522 sayılı ve 07.02.2<strong>00</strong>9 tarih ve 27134 sayılı Resmi Gazete’deyayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anılan Yönetmeliğin 28. Maddesinde; “il ve ilçelerinkirlilik derecelendirilmesi; il ve ilçenin topografik yapısı, atmosferik şartlar, meteorolojikparametreler, sanayi durumu, nüfus yoğunluğu ve önceki yılların hava kalitesi ölçümsonuçları dikkate alınarak 06.06.2<strong>00</strong>8 tarihli ve 26898 sayılı Resmi Gazetede yayımlananHava Kalitesi Değerlendirme ve Yönetimi (HKDY)Yönetmeliğine göre Bakanlık tarafındankış sezonu başlamadan önce ilan edilir.” denilmektedir. Bu hususlar çerçevesinde, ĐlimizMerkez ilçe ile Yeşilyurt ve Battalgazi Đlçeleri “Sınır Değerlerinin Aşıldığı Đl ve Đlçeler” diğerilçeler ise “Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçeler” olmak üzere sınıflandırmayapılmıştır.Bu sınıflandırmaya göre, Yönetmelikte ısınma amaçlı kullanılacak yerli kömürözellikleri, ithal kömür özellikleri, briket kömür özellikleri, prina briketi özellikleri verilenyakıtların kullanılması, başta petrol koku olmak üzere IKHKK Yönetmeliğiyle yasaklanmışyakıtların ısınma amaçlı kullanılmamasına,Ayrıca fakir ailelere kömür yardımı yapılmasına ilişkin 31 Aralık 2<strong>00</strong>8 tarihli ve27097 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2<strong>00</strong>8/14488 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıçerçevesinde, kömürler vatandaşa dağıtılırken; hava kirliliği ile mücadelede başarı veuygulamada birlikteliğin sağlanması amacıyla başta il ve ilçelerin kirlilik derecelerine göreözellikleri belirlenmiş kalitedeki kömürlerin dağıtılması, Isınmadan Kaynaklanan HavaKirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği’nde belirlenen hususlara ve Đlimiz Mahalli Çevre Kurulukararlarına uyulması gerektiği kararları alınmıştır.25
Đlimizde 26.08.2<strong>00</strong>9 tarih ve 2<strong>00</strong>9/07 sayılı sayılı Mahalli Çevre Kurulu KararınaGöre 2<strong>00</strong>9-2010 sezonunda, kullanılacak kömürlere ait değerler aşağıdaki tablodabelirtilmiştir.ÖzelliklerTablo 1- Isınma Amaçlı Đthal Taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve SınırlarıToplam Kükürt (kuru bazda)Alt Isıl Değer (kuru bazda)Uçucu Madde (kuru bazda)Sınırlar: max. % 1,<strong>00</strong> (. % +0,1 tolerans): min 64<strong>00</strong> Kcal/kg (- 2<strong>00</strong> tolerans): % <strong>12</strong>-33 (+2 tolerans)Toplam Nem (orijinalde) : max. % 13Kül (kuru bazda): max. %16 (+2 tolerans)Boyut*( satışa sunulan): 18-150 mm (En çok ± %10 tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Tablo 2- Sanayi Tesislerinde Kullanılacak Đthal Kömürlerin ÖzellikleriAlt Isıl Değeri (kuru bazda)Toplam Kükürt (kuru bazda)Uçucu Madde (kuru bazda)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9: min 65<strong>00</strong> kcal/kg (-5<strong>00</strong> kcal/kg tolerans): max. % 1 (+ 0,1 tolerans): max. % 36 (+ 1 tolerans)Tablo 3 - Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür ÖzellikleriÖzelliklerAlt Isıl Değeri (orijinalde)Toplam Kükürt (kuru bazda)Uçucu Madde (kuru bazda)BoyutSınırlarEmisyon Đznine Baca gazında ETKHKKY’nde belirtilen sınır değerlerinsağlanması koşuluyla kısıtlama yok.Kazanlarda ısı veriminin uluslar arası normlara uygunluğu tesis sahibitarafından belgelenecektir ve emisyon ölçüm raporunu Đl Çevre veOrman Müdürlüğüne sunmuş ve ölçüm sonuçlarını ilgili Yönetmeliktekisınır değerlere uygun olması kaydı ile sanayi tesislerinde her kalite veboyutta (toz dahil) yerli kömür kullanılabilecektir.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9ETKHKKY : Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü YönetmeliğiTablo 4- Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşıldığı I. Grup Đl ve Đlçelerde Kullanılacak YerliKömürlerin ÖzellikleriYerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve ĐlçelerToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2Alt Isıl Değer (orijinalde)min. 48<strong>00</strong> Kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Toplam Nem (satışa sunulan) max. %25Kül (kuru bazda) max. %2518-150 mm (18 mm altı max. %10Boyut* (satışa sunulan)tolerans, 150 mm üstü max. % 10tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Malatya Merkez ile Yeşilyurtve Battalgazi Đlçeleri26
Tablo 5- Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak YerliKömürlerin ÖzellikleriYerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve ĐlçelerToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,3Alt Isıl Değer (kuru bazda)** min. 42<strong>00</strong> Kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Toplam Nem (orijinalde) max. %30Kül (kuru bazda) max. %3018-150 mm (18 mm altı max. %10Boyut *tolerans, 150 mm üstü max.% 10tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Diğer ĐlçelerTablo 6- Kirlilik Derecelendirmesi Yapılmış Olan Đl ve Đlçelerin Sınırları Dışında Kalan YerleşimYerlerinde (köy. belde) Isınma Amaçlı Kullanılabilecek Kömür ÖzellikleriYerli Kömürlerin ÖzellikleriSınırlarToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,5Alt Isıl Değer ( kuru bazda )min 34<strong>00</strong> kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Boyut (satışa sunulan)18-150 mm(18 mm altı ve 150 mm üstü için max %10 tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9B.1.4 DoğalgazMalatya il sınırları içinde tespit edilen doğalgaz rezervi bulunmamaktadır.B.1.5 RüzgarMalatya ilinde 2<strong>00</strong>7 yılı ortalama rüzgar hızları Tablo 8’de olduğu gibidir.Tablo 7- Ortalama Rüzgar HızıAYLARPAR<strong>AM</strong>ETRELEROrtalama Rüzgar Hızı(m/s)1.1 1.4 1.9 1.5 1.7 1.7 1.8 1.6 1.7 1.0 1.0 1.0 1.45Kaynak: Meteoroloji Bölge Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9OCAKŞUBATMARTNĐSANMAYISHAZĐRANTEMMUZAĞUSTOSEYLÜLEKĐMKASIMARALIKYILLIK ORT.B.1.6 BiyokütleĐlimizde meşe ve kayısı odunu, çeşitli kömürler, kırsal kesimlerde tezek gibi yakıtlarısınma amaçlı olarak kullanılmaktadır. Bunlardan enerji elde edilmesi ile ilgili bilgilererastlanmamıştır.B.1.7 PetrolMalatya ilinde ekonomik herhangi bir petrol rezervine rastlanmamıştır.27
B.1.8 Jeotermal SahalarMalatya ilinde jeotermal saha bulunmamaktadır.B.2 BĐYOLOJĐK ÇEŞĐTLĐLĐKB.2.1 OrmanlarĐl arazisinin 149.<strong>12</strong>8 hektarı ormanlık ve fundalıklarla kaplıdır.B.2.1.1. Odun Üretimine Ayrılan Tarım AlanlarıĐlimizde tarım alanlarında odun üretimine ayrılan kısım oldukça düşüktür. Odun vekereste amaçlı olarak tarım alanlarında kavak yetiştiriciliği yapılmaktadır. Özellikle eğim,taban suyu gibi üretimi kısıtlayan nedenlerle dere yataklarına yakın bölgeler ile parselsınırlarında kavak yetiştiriciliği yaygındır.B.2.2. Çayır ve MeraĐl arazisinin 580.423 hektarı çayır ve meralar ile kaplıdır. Malatya dağları üzerindeyer alan platolar ile Malatya ovasına yakın kesimlerde de yer alan ova nitelikli düzlükler,zengin çayır otları ile kaplıdır.B.2.3. Sulak AlanlarĐlimizde sulak alan bulunmamaktadır. Karakaya Baraj Gölü, Malatya il sınırlarıüzerinde 150.875.583 m 2 ’lik bir alanı kaplamaktadır.Tablo 8 - Malatya Đli ve Đlçelerindeki Ormanlık Alanların MiktarıĐLÇE ADI ORMANLIK ALAN (HA)ĐL TOPL<strong>AM</strong>I 166.<strong>00</strong>9,52MERKEZ ĐLÇE 9.270,9AKÇADAĞ 7.418,5ARAPGĐR 22.059,5ARGUVAN 15.759,8BATTALGAZĐ 688,4DARENDE 3.091DOĞANŞEHĐR 27,616DOĞANYOL 5.470,5HEKĐMHAN 35.492,5KALE 1.384,1KULUNCAK 2.827,5PÜTÜRGE 53.6<strong>12</strong>,9YAZIHAN 3.332,6YEŞĐLYURT 5.573,7Kaynak: Orman Đşletme Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>828
B.2.4. FloraMalatya yöresinde yayılış gösteren bitkiler arasında Endemik olan türlerin sayısıtespit edilebildiği kadarı ile 132 tür (134 taxon)’den oluşmaktadır.Liste 3- Endemik Bitkilerin ListesiDelphinium dasystaeyum Boiss. & BalansaIsatis aıleberi Boiss.Aethionema eapitatum Boiss. & BalansaThlaspi violaseens Scott & KotsehyAlyssum triehoearpum Dudley & Hub.-Mor.A. filiforme Nyar.Erysimum thyrsoideum Boiss. subsp. thyrsoideumHelianthemum antitauricum Davis & CoodeFumana grandiflora Jaub. et SpachArenada ledebouriana Fenzl.var. parviflora Boiss.A. drypidea Boiss.Minuartia dınarum (Boiss. & Balansa) Mattf. var. multiflora McNei]]M. leucocephala (Boiss.) Mattf.Bufonia ealyeulata Boiss. & BalansaDianthus zederbaueri Vierh.D. masmenaeus Boiss. var. masmenaeusSaponaria prostrata Willd. subsp. Anatolica HedgePhryna ortegioides (Fiseh. & Mey.) Pax & Hoffm.Sileııe olympica Boiss.S. brevicaulis Boiss.S. caryophylloides (Poir.) Otth subsp. stentoria (Fenzl) Coode & CullenS. caryophylloides (Poir.) Otth subsp. masmenaea (Boiss.) Coode & CullenParonychia imbricata Boiss. & Hausskn.P. cataonica ChaudhriHypericum thymbrifolium Boiss. & NoeH. uniglandulosum Hausskh. ex Bormn.H. malatyanum PeşmenHaplophyllum cappadocicum SpaehRhamnus hirtellus Boiss.Astragalus densifolius Lam. Subsp. campylosemaA. zahlbruekneri Hand.-Mazz.A. kurdieus Boiss. var. muschianus (Kotschy & Boiss.) Chamb.A. ehthonoeephalus Boiss. & BalansaA. eephalotes Banks & Sol.A. globosus VahlA. piııeforum Boiss.A. gummifer Lab.A. dipsaeeus BungeA. deeurrens Boiss.A. aseiocalyx BungeA. meHtenensis Boiss.A. eampylosema Boiss.A. nitens Boiss. & Heldr.A. aueheri Boiss.Lathyrus braehypterus Cel. var. hausskneehtii (SĐIj.) DavisTrigonella kotsehyi Fenzl29
Lotus malataicus PainertHedysarum pogonoea.._m. Boiss.Onobrychis fallax Freyn & SĐnt. var. fallaxO. argyrea BoĐss. subsp. argyreaO. cappadocica BoĐss.Ebenus longipes Boiss. & BalansaE. laguroides BoĐss. var. laguroidesBupleurum papillosum De.Johrenia berytea BoĐss. & Hausskn.Peucedanum palimbioides BoĐĐs.Asperula stricta Boiss. subsp. latibracteata (BoĐss.) Ehrend.Ptcrocephalus pinardii Boiss.louis fragilis Boiss. & Hausskn.Anthemis pauciloba BoĐss. var. paucilobaA. fumariifolia Boiss.Achillea Iycaonica BoĐss. & Heldr.A. magnifica Hub.-Mor.A. pseudoaleppica Hub.-Mor.A. teretirolis WĐlld.Tanacetum nitens (BoĐss. & Noe) GrĐersonT. densum (Lab.) Sch. Bip. subsp. amani HeywoodT. argenteum (Lam.) WĐlld. subsp. argenteumCousinia cataonica Boiss. & Hausskn.C. foliosa Boiss. & BalansaOnopordum anatolicum (Boiss.) EigPtilostemon afer (Jacq.) Greuter subsp. eburneus GreuterJurinea cataonica BoĐss. & Hausskn.Centaurea drabifolia Sm. subsp. cappadocica (De.) WagenĐtzC. stapfiana (Hand.-Mazz.) WagenitzScorzonera semicana De.S. tomentosa LS. acantholimon Hand.-Mazz.Taraxacum turcicum SoestCampanula scoparia (Boiss. & Hausskn.) DamboldtRochelia disperma (Lf.) e.Koch var. dispermaRindera caespitosa (A DC.) BungeOnosma mutabile BoĐss.Nonea stenosolen BoĐss. & BalansaAlkanna trichophila Hub.-Mor. var. mardinensis Hub.-Mor.Verbascum caudatum Freyn & Bomm.V. splendidum Boiss.V. melitenense Hub.-Mor.Scrophularia cryptophila Boiss. & Heldr.Chaenorhinum eryptarum (Boiss. & Hausskn.) DavisVeronica cineres Boiss. & BalansaV. macrostachya Vahl subsp.mardinensis(Bomm.) M.AFisch.V. multifıda LPhlomis oppositiflora Boiss. & Hausskn.P. armeniaca WĐlld.P. capitata Boiss.P. sieheana Rech.fP. sintenisii Rech.fWiedemannia orientalis Fisch. & Mey.Marrubium globosum Montbret & Aueher ex Benth. Subsp. globosumM. trachyticum Boiss.30
Sideritis libanotica LabilI. subsp. kurdica (Bomrn.) Hub.-Mor.Stachys cretica L. subsp. anatolica Rech. fS. citrina Boiss. & Heldr. Apud Bentham subsp. citrinaOriganum acutidens (Hand.-Mazz.) Jetsw.Cyclotrichium niveum (Boiss.) Manden. & Scheng.Micromeria cremnophila Boiss. & Heldr. subsp. anatolica P.RDavisSalvia recognita Fisch. & Mey.S. pilifera Montbret & Aucher ex Benth.S. caespitosa Montbret & Aueher ex Benth.S. euphratica Montbret & Aueher var. euphraticaS. euphratica Montbret & Aueher var. leiocalycina (Reeh.f) HedgeS. multicaulis VahlS. hypargeia Fisch. & Mey.Acantholimon venustum Boiss. Var.assyriacum (Boiss) BoissA. huetii Boiss.A. saxifragiforme Hausskn. & Sin1. ex BokhariPlantago euphratica Deene. ex BameoudThesium tauricolum Boiss. & Hausskn.Euphorbia cardiophylla Boiss. & Heldr.Arum euxinum R.MillA. detruncatum C.A.Mey. ex Sehott var.caudatum (Engler) Alpinar& R.MillAsphodeline damasceııa (Boiss.) BakerA. tauricola Boiss.AlIium scabriflorum Boiss.Bellevalia gracilis FeinbrunFritillaria armena Boiss.Tulipa sineenisii BakerIris sari Sehott ex BakerCrocus kotschyanus CKoeh subsp. cappadosicus MathewDactylorhiza osmanica (KI.) Soo var. osmanicaElymus longearistatus (Boiss.) Tzvelev subsp. sintenisii MelderisE.lazicus (Boiss.) Melderis subsp. divaricatus (Boiss. & Balansa) MelderisFestuca callieri (Haekel ex S1.- Yves) F. Markgr. subsp. zederbaueri Markgr.-Dann.B.2.5. FaunaEndemik hayvanlarla ilgili bilgi elde edilememiştir. Ayı, Şahin, Doğan, Turaç,Leylek, Porsuk, Gelincik, Kokarca, Kakım, Keklik, Kervan Çulluğu, Yaban Ördeği, Kirpi,Yarasa, Karabatak koruma altına alınan hayvan türleridir.B.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanları veDiğer Hassas YörelerĐlimizde Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı ve Tabiatı Koruma Alanlarıbulunmamaktadır.B.3 TOPRAKToprak, iklim ve canlıların etkisiyle topoğrafik koşullarda ve belirli bir zaman içinde,anamaddenin parçalanıp ayrışmasından oluşan, yeryüzünü ince bir tabaka halindekaplayan, canlı ve doğal kaynağımız, yeryüzünün paha biçilmez “mantosu” dur.31
Tarımda en büyük faktörün toprak olduğu hiç kimse tarafından inkâredilemeyeceğine göre gerek tarımda ve buna bağlı olarak gerekse sanayide yapılacakatılımlar bir noktada toprağın maksimum düzeyde değerlendirilmesine bağlı kalmaktadır.Yalnız toprağın maksimum düzeyde değerlendirilmesi demek birim alandan maksimumverimi almak demek olmayıp, toprağın zaman süresi içerisinde devamlılığını da sağlamakolmalıdır. Đyi kullanılmadığı taktirde canlı bir varlık olarak kabul edilen, bitkilerin kökleriyletutunduğu, suyunu ve besin maddelerini aldığı toprak, yorulabilir, besin madde dengesibozulabilir, yapı ve özelikleri dejenere olabilir.Bu yüzden toprak bitmez tükenmez bir varlıkdeğildir. Böyle olmadığı da çorak, erozyonlu alanların verimliliğini kısa zamanda yitirdiğiniyurdumuzda görmek mümkündür.Đlimizde görülen iklim ve jeolojik yapı farklılıkları ile vejetasyondaki çeşitlilik değişiközelliklere sahip toprakların oluşmasına neden olmuştur.Kırmızımsı kahverengi topraklar, çeşitli ana maddeler üzerinde oluşur. Doğal bitkiörtüsü, uzunca otlar ve çalılardır. Doğal drenajları iyidir. Bu topraklar Akçadağ’ın kuzey,batı ve kuzey batısında, Doğanşehir ve Hekimhan çevresinde, Yeşilyurt ve Doğanşehirarasında bulunmaktadır. Eğimleri dik, çok dik ve orta, derinlikleri ise sığ, çok sığ ve ortaderindir. Yaklaşık olarak % 60’ı taşlı, % 8’i kayalıdır. Ve il genelindeki taşlı toprakların %23’ü, kayaların ise % 35’i bu toprak gurubundandır. Kırmızımsı kahverengi topraklarıntoplam alanı 2<strong>12</strong>,470 hektar olup, bunun % 20’si toprak işlemeli tarıma uygundur. % 69,1’imera olarak kullanılmakta, % 4,9’u orman ve funda ile kaplı bulunmaktadır.B.4 SU KAYNAKLARIMalatya yerleşim alanı içerisinde içme suyu temini genel olarak yer altı sularındankarşılanmaktadır. Mevcut doğal akarsu kaynaklarının sanayi bölgelerinden kaynaklanankirlilik nedeniyle içme suyu olarak kullanılması mümkün değildir. Malatya Đli içme sularındahiçbir kirlilik mevcut değildir. Malatya içme suyu Yeşilyurt Đlçesi Gündüzbey Kasabasındakibüyük bir yer altı kaynağından alınmaktadır.B.4.1 Đçme Suyu Kaynakları ve BarajlarĐçme suyu kaynakları Derme Kaynağı; Malatya Ovası drenaj alanı içerisinde olup,Malatya’nın <strong>12</strong> km güneyindedir. Permiyen mermerleri ile Permiyen şistlerin kaynağındançıkar, Malatya il merkezinin içme suyunu karşılamaktadır.Tablo 9- Malatya Đlinde Bulunan BarajlarBarajın/Santralin AdıKarakaya BarajıSürgü BarajıPolat BarajıSultansuyu BarajıNormal Su Kotunda Göl Alanı15.270 ha510 ha80 ha262 haMedik BarajıKaynak : Devlet Su Đşleri Genel Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9160 ha32
Tablo 10- Đçme Suyu KaynaklarıĐLÇE ADIDoğanyolDoğanyolYeşilyurtBELDEADIGökçeGökçeMerkezADI YERĐ KAPASĐTESĐ KALĐTESĐÇakılÇeşmeLarÇeşmesiKozlukPınarbaşıYenimahalleSimolarDavutlukKozlukYeşilyurt Yakınca Su deposu Gedik TepesiYeşilyurt Yakınca Su deposuYeşilyurtYakıncaSu deposuGünayMahallesiTahtaköprüMahallesiHANGĐYERLEŞĐMYERĐNE ĐÇMESUYUSAĞLADIĞI255.<strong>00</strong>0 m 3 /yıl -- Gökçe Merkez165.<strong>00</strong>0 m 3 /yıl --2.7<strong>00</strong> lt/snSaf veTemiz730.<strong>00</strong>0 m 3 Đçme Suyu547.5<strong>00</strong> m 3 Đçme Suyu9<strong>12</strong>.5<strong>00</strong> m 3 Đçme SuyuYeşilyurt Yakınca Su deposu Kestepesi 1.460.<strong>00</strong>0 m 3 Đçme SuyuYeşilyurtYeşilyurtMerkezMerkezMerkezPütürgeSu deposu Pınarbaşı 2<strong>00</strong>’lük ishale Öz kaynakGündüzbeyKaptajı hattı SuyuBostanbaşı Malatya Belediyesinin mücavir alanı içinde olup bakım ve korumasıMalatya Belediyesine aittir.OrduzuMerkezTopsöğütMerkezOrduzuPınarbaşıHekimhan Güzelyurt AlakilisePınarbaşıMevkii-- --GökçeYenimahalleYeşilyurtMerkez veMahalleleriGünayMahallesiHacımollaDurak Mah.Onbin Konut2.Etap SanayiSit. Polis Lojm.Onbin Konut1.Etap TekelAmbarı AltıTüm YerleşimYerlerineOrduzu(Aslantepe,Çarşıbaşı,Köşebaşı,Şanlıkaya veTaşpınarŞehir GündüzbeyOrduzunun %-- --Şebekesi40’ıMalatya Belediyesinin mücavir alanı içinde olup bakım ve korumasıMalatya Belediyesine aittirDeregözü Belen311 040 <strong>00</strong>0Đçme Suyum 3 Đçme Suyu Pütürge Merkez/yılKaynağıÇeme FaraşlıMah.3<strong>00</strong> m 2 /yıl --Çeme PolatlıBaharlıHekimhan Güzelyurt Ilıca Faraşlı Mah. 3<strong>00</strong> m 2 /yıl -- Faraşlı ĐsmailliHekimhan Güzelyurt Karamahmut -- 2<strong>00</strong> m 2 /yıl --KaramahmutMahalleleriHekimhanĐpekyoluHekimhan HasahçelebiSondajKuyusuAhörenKuru ÇayMevkii16 <strong>00</strong>0 ton1. SınıfAşağı KirmanlıMah.AhörenMevkii Değişken Đçme Suyu Kasaba MerkeziHekimhan HasahçelebiHekimhan HasahçelebiAlın PınarıBostanlıPınarıAhörenMevkiiAhörenMevkiiDeğişkenDeğişkenĐçme Suyu Kasaba MerkeziĐçme Suyu Kasaba MerkeziHekimhan HasahçelebiHekimhan HasahçelebiAğacadedePınarıÇayırMevkiiAhörenMevkiiAhörenMevkiiDeğişkenDeğişkenĐçme Suyu Kasaba MerkeziĐçme SuyuKasaba Merkezi33
ĐLÇE ADIBELDEADIHekimhan HasahçelebiHekimhanKurşunluHANGĐYERLEŞĐMADI YERĐ KAPASĐTESĐ KALĐTESĐYERĐNE ĐÇMESUYUSAĞLADIĞIIlıca MevkiiAhörenMevkiiDeğişken Đçilmez Kasaba MerkeziCecimliĐçmesuyu Cecimli 1<strong>00</strong> <strong>00</strong> m 3 Đçme Suyu Cecimli mah.HekimhanKurşunluKurşunluĐçmesuyuHekimhan Kocaözü GözpınarıHekimhan Merkez KuruçayHekimhan Merkez KuruçayKurşunlu 1<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 Đçme SuyuKocaözüKasabasıĐstasyonMah.ĐstasyonMah.Hekimhan Merkez Kızılkuyu Bağyolu Mah.Hekimhan Merkez Zılbohan Bağyolu Mah.MerkezMerkezDarendeDarendeDarendeDarendeDarendeŞahnahanŞahnahanMetehanTepehanMetehanMahalesiTepehanMahalesi528 768 m 3 /yıl Đçme Suyu18 662 240 <strong>00</strong>0m 3 /yıl522 080 <strong>00</strong>0m 3 /yıl559 872 <strong>00</strong>0m 3 /yıl155 520 <strong>00</strong>0m 3 /yıl1 8<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 /yıl1 8<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 /yılKullanılırKullanılırKullanılırKullanılırMerkez Üçpınar Beybağı Mah. 1<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 ĐçilirMerkezMerkezMerkezMerkezOğlan KızPınarıŞelaleKaynağıBaca GölüHacıkarabağı KuyularGünpınarKöyüGünpınarKöyüGünpınarKöyüHeyiketeğiMah.2<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir3<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir5<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir3<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 ĐçilirKurşunluMerkezKocaözüKasabasıHekimhanMerkezKocadereHekimhanMerkezHekimhanMerkez-- Şahnahan-- ŞahnahanŞehir AnaDeposunaŞehir AnaDeposunaŞehir AnaDeposunaŞehir AnaDeposunaŞehir AnaDeposunaDarende Ayvalı -- Kavak 20 m 3 Normal KasabayaDarendeDarendeDarendeAyvalı -- Eskiköy 10 m 3 Normal KasabayaAyvalı -- Karaağaç 10 m 3 Normal KasabayaAşağıulupınarKarakayaKarakaya 346 896 <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir KasabayaDarende Aşağıulupınar ĐğdeciKaratarla 94 608 <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir KasabayaMağaraDarendeAşağıulupınar Ağcapınar Ağcapınar 63 072 <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir KasabayaDarendeDarendeDarendeDarendeDarendeDarendeDarendeAğılbaşıKavakYazısıKavak Yazısı 13 <strong>03</strong>0 5<strong>00</strong> m 3 /yıl NormalAğılbaşı Göz suyu Göz mevkii cazibe KötüBalabanBalabanBalabanBalabanIlıcaSancıÇubuğuĐçme SuyuElekoğluĐçme SuyuKesonKuyuAybeşiĐçme SuyuMeryempınarıGökderenMezrasıGökderenMezrasıKuyucakMevkiiKaratepeMevkii47 304 <strong>00</strong>0 m 3 Orta31 536 <strong>00</strong>0 m 3 Orta94 608 <strong>00</strong>0 m 3 Orta47 304 <strong>00</strong>0 m 3 ĐyiTüm YerleşimBirimleriMerkezBaşpınar Mh.BalabanMerkezGökderenMezrasıBalabanMerkezBalabanMerkezIlıca 1 2<strong>00</strong> m 3 Đyi Ilıca Kasabası34
ĐLÇE ADI BELDE ADI ADI YERĐ KAPASĐTESĐ KALĐTESĐDarendeDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirYeniceĐçme SuyuYenice ŞuğulKöyü217 728 <strong>00</strong>0 m 3 /yılKaynakSuyuMerkez Takas Sürgü 1 864 940 m 3 ĐçilirHANGĐYERLEŞĐMYERĐNE ĐÇMESUYUSAĞLADIĞIYeniceBelediyesininMahalleleriDoğanşehirMerkezMerkez Soğuk Pınar Kanal Boyu 311 <strong>00</strong>0 m 3 Đçilir Kanal BoyuSöğütMelhemliSarıkayaMevkii150 <strong>00</strong>0 m 3 1. Sınıf Tüm BeldeGövdeli Sırıklı Bağcılar 7 2<strong>00</strong> m 3 Đçilir Bağcılar Mah.Gövdeli Büngüldek Ören 5 4<strong>00</strong> m 3 Đçilir Ören MahSürgü -- Pınarbaşı 1 8<strong>00</strong> m 3 -- Eski YerleşimSürgü -- Takaz 2 520 m 3 -- Yeni YerleşimDoğanşehir Sürgü -- Karapınar 77 6<strong>00</strong> m 3 -- Yeni YerleşimDoğanşehirDoğanşehirDoğanşehirErkenekKurucaovaPolatKızılkapanDeresiKaynağı-- 2<strong>00</strong> m 3 ĐçilirGedikağzıKınalıtaş veHürriyet Mah.Kaynak Su Süyüt Deresi 30 <strong>00</strong>0 m 3 /yıl -- MerkezYayladeresiPolatYayaladeresiMevkii87 5<strong>00</strong> m 3 Đçilir MerkezArapgir Merkez Şahpınarı Göldağı 1 <strong>00</strong>0 <strong>00</strong>0 m 3 --ArapgirMerkezY. UlupınarY. UlupınarMah.Yukarı UlupınarAşağı UlupınarHezenek YukarıYenice YukarıÇörenge3 <strong>00</strong>0 <strong>00</strong>0 m 3 -- Đlçenin % 70’iArapgir Merkez Soğuksu Zohrap Mah. 1 5<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 --Arapgir Merkez Şabanpınarı Göldağı 1 5<strong>00</strong> <strong>00</strong>0 m 3 --YazıhanM.Akif(kısmen)A.ÇörengeYeniMah.(kısmen)Göz,Zohrap,Osmanpaşa,SekisuMerkez Durucasu Yazıhan 67 5<strong>00</strong> Đçilir T. Özal Cad.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8B.4.2. Yeraltı Su KaynaklarıHorata Pınarı: Malatya il merkezinin 7-8 km güneyindedir. Kratese yaşlı Flişiçerisindeki kikeçtaşı seviyelerinden çıkar. Malatya ovasının sulaması yapılmaktadır.Elemendik Kaynakları: Malatya-Kayseri yolunun 18. km’sinde yol kenarındadır.Permiyen mermerleri ile pliokuaterner çakıl taşlarının faylı kontağından boşalmaktadır.Yöre halkı tarafından sulama suyu olarak kullanılmaktadır.Davullu Kaynakları: Beylerderesi içerisinde Yeşilyurt’un kuzeyinde Eosenkireçtaşları içerisinden boşalır.Kaynaktan boşalan su Beylerderesine katılır ve ŞahnahanRegülatyörü ile Malatya ovasının sulamasına verilir.Beylerderesi Kaynakları: Malatya-Kayseri karayolunun 10. km’sindekiBeylerderesi köprüsünün altından Tohma çayına kadar yer altı suyu tablasınıntopografyayla kesişmesi nedeniyle irili ufaklı kaynaklardan oluşmuştur.35
Ayrıca Malatya ili merkezinde, Kernek civarında, Karakavak’ta, Eski malatyacivarında, Kendirli köyü civarında ve Çerkezyazısı ovasında DSĐ, Köy Hizmetleri ve özelSondajcılık firmaları tarafından araştırma, işletme ve içme suyu, sulama suyu, besi içinkullanma amacıyla sondaj kuyuları açılmıştır. Sultansuyu Baraj gölünden de yöre halkınasulama suyu verilmektedir.B.4.3. AkarsularMalatya, akarsu ve diğer su kaynakları bakımından çoğu illerimize göre dahazengindir. Đçinde yer aldığı Fırat Havzası, Türkiye'nin en büyük havzasıdır. Su toplamaalanı <strong>12</strong>7.<strong>00</strong>0 km 2 olan bu havzanın yıllık ortalama su hacmi 28 milyar m 3 ’ü aşmaktadır.Malatya, Tohma ve Tohma'nın kolları olan akarsular ile sulanmaktadır. Bütün bu akarsularTohma koluyla Fırat Nehri'ne dökülür.Tohma ÇayıMalatya'nın en büyük çayıdır. 52,5 km’dir. Yaz ve kış ayları boyunca suyu boldur.En uzun kolu Uzunyayla'dan doğan Yukarı Tohma'dır. Diğer bir kolu Tahtalı Dağları'ndandoğan Hacılar Tohması’dır. Bu iki büyük kol Akçatoprak Düzü'nde birleşirler. Ovayı doğuve batı yönünden geçen Tohma'ya, kuzeyden Halavun çayı ile Ebreme çayı; güneydenDipsiz çay, Sultansuyu, Beyler deresi, Horata çayı, Orduzu çayı karışmaktadır. Bukollardan gelen su ile büyüyen Tohma Çayı Fırat Nehri’ne dökülür.Fırat NehriFırat Nehri, Karakaya Barajı yapılmadan önce Malatya-Elazığ ile Malatya-Diyarbakır sınırını çizen en büyük akarsuydu. Kuruçay ile Tohma çayının suları da bunehri besliyordu. Fırat üzerine Karakaya Barajı'nın yapılmasından sonra nehrin yatağıgeniş bir göl haline gelmiştir.KuruçayHekimhan ilçesi yakınlarında bulunan Hasançelebi ve Alacahan arasındakiZorbaba Dağı'nın eteklerinden çıkar, Karakaya Baraj Gölü'ne karışır. 67 km 2 ’dir. Yazaylarında genellikle kuruduğu için Kuruçay adını almıştır.SultansuyuDoğanşehir ilçesinin batı sınırlarından doğar. 2,26 km 2 ’dir. Doğanşehir Ovası'ndangeçerek kuzeye doğru akar. Kuzeyde Tohma Suyu'na karışır. Bu su üzerinde SultansuyuBarajı inşa edilmiştir.Beyler DeresiĐlk kollarını Pınarbaşı, Beydağları diplerinden alır. Önemli bir kolu Derme Suyu'dur. Bu kol, ilimizin kuzeyinde dar bir boğazdan, yıkık bir Bizans kilisesinin bulunduğuyerden doğar. Đl merkezine 8 km uzaklıkta bulunan Yeşilyurt'tan Eski Malatya'ya(Battalgazi) doğru akar. Büyük bir alanın sulanmasını sağlar.Derme SuyuDoğanşehir ilçesine bağlı Sürgü kasabası yakınlarındaki Takas adı verilen mesireyerinden çıkar. Göksu'nun önemli bir koludur. Sürgü Barajı'na dökülür.36
Melet DeresiMendol Köyü ile Şahinoğlu arasındaki dağdan çıkar. Suçatı Suyu ile birleştiktensonra Sultansuyu'na karışır.Horata SuyuYeşilyurt yolu üzerinde bulunan Konak kasabasının Banazı köyünden çıkar.Kasabanın hem içme suyu ihtiyacını, hem de sulama ihtiyacını karşılayacak kapasitedebir sudur.Elemendik SuyuMalatya-Kahramanmaraş karayolunun 20. kilometresinden çıkar, hemen ilerideSultansuyu ile birleşir.Orduzu Suyu (Pınarbaşı)Malatya-Elazığ karayolunun 5. kilometresinden çıkar. Buraya Orduzu-Pınarbaşıdenilmektedir. Suyun önüne gölet de yapılmıştır. Kışın burada biriken su ile yazın bağ,bahçe ve ekili alanlar sulanmaktadır.Şiro ÇayıPütürge ilçesinden geçer. Đlçenin en önemli suyudur. Adıyaman ilinin Kahtailçesindeki Kahta dağlarından çıkan bu su suluma amaçlı kullanılır. Karakaya Barajı GölAlanı’na dökülür.B.4.4. Göller ve GöletlerMalatya ovasının kuzeyi Tohma Çayı ile sınırlanır. Tohma Çayı inceleme alanınınhemen doğusunda Fırat Nehrine katılır. Karakaya Bara gölünün maksimum su seviyesi695m’dir. Baraj Gölü Tohma Vadisinde de yükselmiştir. Ayrıca Sultansuyu baraj gölüağaçlandırma ve çevre güzelliğiyle de Malatya’nın önemli baraj gölüdür.Tablo -11 Toprak ve Su Kaynakları EnvanteriĐLĐTOPRAK VE SU KAYNAKLARI ENVANTERĐ(01.01.2<strong>00</strong>6 TARĐHĐ ĐTĐBARĐYLE)MALATYAGÖLETTEN SUL<strong>AM</strong>A YERÜSTÜ SUYU YERALTI SUYU TOPL<strong>AM</strong> SUL<strong>AM</strong>AGlt. Ad. Prj. Ad. Saha Ha. Prj. Ad. Saha Ha. Prj. Ad. Saha Ha. Prj. Ad. Saha Ha.7 26 1488 1322 41420 6 350 1354 43258Kaynak: Đl Özel Đdaresi Genel Sekreterliği (Destek Hizmetleri Müdürlüğü), 2<strong>00</strong>6B.5. Mineral KaynaklarKonu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.B.5.1.Sanayi MadenleriI.1.1. Bölümünde anlatılmıştır37
B.5.2. Metalik MadenlerI.1.2 Bölümünde anlatılmıştır.B.5.3. Enerji MadenleriI.1.3 Bölümünde anlatılmıştır.B.5.4. Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal MalzemelerI.1.3 Bölümünde anlatılmıştır.KAYNAKLAR1. DSĐ 92. Şube Müdürlüğü Envanter Bilgileri2. MTA 4. Bölge Müdürlüğü Envanter Bilgileri3. Tarım Đl Müdürlüğü Malatya Tarım master Planı 20<strong>03</strong>4. “Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Yönleri Đle Malatya” Đl Planlama ve KoordinasyonMüdürlüğü, 2<strong>00</strong>438
C. HAVA (ATMOSFER VE ĐKLĐM)C.1 ĐKLĐM VE HAVAĐklim, dünyanın herhangi bir yerinde veya bölgesinde uzun bir periyotta hükümsüren meteorolojik elemanların ortalama ve ekstrem değerlerinin bütünüdür. Buelemanlar, sıcaklık, nem, yağış, bulutluluk, rüzgar, basınç, buharlaşma v.s.dir.Dünyada, Türkiye’nin başka başka bölgelerinde bütün bu iklim elemanlarınınortalama ve ekstrem değerleri birbirinden farklıdır. Her bölge değişik özelliklere sahip iklimhüküm sürmektedir. Bu nedenle bir çok farklı iklim bölgesi ortaya çıkmaktadır. Bunlarınhepsini bir arada incelemek mümkün değil, ancak müşterek özelliklere sahip bölgeleribirleştirerek incelemek mümkündür. Burada iklim tasnifi yaparken, iklimin iki parametresiolan yağış ve sıcaklığı dikkate almak gerekir.Đki iklim adamının yapmış olduğu sınıflandırma aşağıda belirtilmiştir.1. Tropikal yağışlı iklim2. Kurak iklim3. Rutubetli ılıman iklim4. Rutubetli Kutup Altı Đklim5. Kutup Đklimi (Köppen isimli ilim adamı)a. Sıcak Đklimlerb. Muson Đklimic. Çöl Đklimid. Subtropikal Đklimie. Orta Kuşak Đklimif. Soğuk Đklim (De Mortonne isimli ilim adamı)Her iki ilim adamının yapmış olduğu sınıflandırma birbirine benzemektedir. Her ikisınıflandırmada da bir kurak iklimden veya çöl ikliminden bahsedilmektedir. Demek oluyorki yer yüzünde bir kuraklık söz konusudur.Köppen isimli ilim adamına göre Kurak Đklimin diğer iklim gruplarından ayırtedilmesi yağış ve kombinasyonun vasıtasıyla olmaktadır.Yağışın kuru ve rutubetli iklimi biri birinden ayırt etmek için bir kriterya olması icapetmesine rağmen, sıcaklıkta dolaylı olarak buharlaşmaya tesir ettiği için bu ayrımdaönemli rol oynar.Köppen’ne göre; Kurak Đklimler nemli iklim arasındaki sınır P≤2t+14 formülü ilebelirlenmiştir. Bu formülde;P= Senelik yağış miktarı (cm)t= Senelik ortalama sıcaklık ( o C)Bir bölgenin kurak iklim bölgesine girebilmesi için senelik yağış miktarının yaniP’nin (2t+14)’e eşit veya düşük olması gerekir.Son on yıllık Malatya iklimini kıyaslayacak olursak,Malatya’nın son on yıllık yağış ortalaması 362.6 mm’dir. Yine Malatya’nın son onyıllık sıcaklık ortalaması 14.1 o C’dir.39
Kuraklık iklimi ile nemli iklim arasındaki sınır formülünde (2t+14) değerleri yerlerineyazarsak; Malatya’nın nemli iklime yani kurak olmayan iklime sahip olabilmesi demek,yukarıdaki formülden çıkacak değerlerin son on yıllık (1995-2<strong>00</strong>4) yağış toplamından eşitveya küçük çıkması gerekir.Malatya’nın son on yıllık değerlerini (1995-2<strong>00</strong>4) bu formüle uygulayalım.P=362.6 mm idi. cm ye çevirelim, bu değer 36.26 cm. eder.t=14.1 o C dir.2t+14 ise 2(14.1)+14,0=28.2+14,0=42.2 çıkar36,26≤42.2 buda bize Malatya’nın son on yıllık değerleri itibarı ile kurak iklimsınırları içinde kaldığını göstermektedir.Malatya, Doğu-Güneydoğu ve Orta Anadolu arasında yer alan bir ovadır.Ova,kuzeyden güneye doğru hafif bir eğimle uzanır. Arazi denizden uzak ve yüksektir. Bunedenle de Malatya'nın iklimi serttir ve karasal iklim görülür. Yazları sıcak ve kurak, kışlarıise çoğu kez yağışlı ve soğuk geçer. Gece ile gündüz yaz ile kış arasındaki bir günlüksıcaklık farkları büyüktür Yağışlar Malatya ovası ve kenar yükseltilerinde daha azdır.Güney dağlık kesimlere gidildikçe yağış artar.Bölgede yer yer Doğu, Güneydoğu ve Đç Anadolu iklim özelliklerini de görmekmümkündür. Đldeki yüksek platolarda Đç Anadolu'nun step iklimi, Güney Ovasında Fırat-Dicle nehirleri arasının ılık iklimi ile Suriye Çölü'nün yakıcı sıcaklarının etkisinde özel birAkdeniz iklimi görülür. Dağlık bölgelerde ise kışları soğuk olup, her iki bölgenin deetkisinde bulunan bir iklim hüküm sürer. Denizden yüksekliği (rakımı) 9<strong>00</strong> metre olarakkabul edilen Malatya'da yılın en yağışlı mevsimi ilkbahardır. Yılın 130-140 günü tamamengüneşli, 50-60 günü kapalı ve güneşli geçer. Geriye kalan günler ise hep parçalıbulutludur. Isı genellikle -20 ile +40 derece arasında seyreder. 1920 yılından sonragünümüze kadar en düşük sıcaklık -21.1, en yüksek sıcaklık ise +41 derece olarak tespitedilmiştir. Yıllık yağış ortalaması 382.6 mm' dir. Bu iklim şartlarının kayısı yetiştiriciliği içinçok elverişli olduğu bilinmektedir. En sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar iseOcak ve Şubat'tır.C.1.1 Doğal DeğişkenlerC.1.1.1 RüzgarMalatya’da cephesel durumlar haricinde rüzgar, genel olarak sakindir veya hafifolarak eser. Normal ortalama rüzgar 1,3 m/sn dir. Rüzgarın en fazla estiği yönler isegüneybatı, güneydoğu ve güney yönleridir. Malatya’da rüzgarın fırtınalı estiği günler çokfazla değildir. Son 10 yıllık ortalama fırtınalı güneler sayısı yıllık 1,1 dir. Son 10 yıliçerisinde Malatya’da kaydedilen en şiddetli rüzgar Nisan 1994 ayı içerisinde olmuş, ESEyönünde esen bu rüzgarın hızı sn’de 26,2 m/sn olmuştur.Tablo <strong>12</strong>- Ortalama Rüzgar Hızı, En Hızlı Esen Rüzgarın Yönü ve Hızı (m/s)OCAK ŞUBAT MART NĐSAN MAYIS HAZĐRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKĐM KASIM ARALIKORTAL<strong>AM</strong>A RÜZGAR HIZI1.1 1.4 1.9 1.5 1.7 1.7 1.8 1.6 1.7 1.0 1.0 1.0EN HIZLI ESEN RÜZGARIN YÖNÜ VE HIZINE<strong>12</strong>.5SSW13.3NW<strong>12</strong>.4SSW<strong>12</strong>.2WSW14.8Kaynak: Meteorloji Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9W13.4SSW11.5W<strong>12</strong>.0W13.2S7.7NW13.0WSW9.040
MALATYA2<strong>00</strong>6 YILINA AĐT RÜZGAR DĐYAGR<strong>AM</strong>IRASAT SÜRESĐ:2<strong>00</strong>6NNW2<strong>00</strong>NNNENWNEWNWENEW0EWSWESESWSESSWSSSEŞekil 1 - Malatya Đli 2<strong>00</strong>6 Yılına Ait Rüzgar DiyagramıC.1.1.2 BasınçBasıncın Malatya’da kış aylarında yüksek, yaz aylarında ise düşük olduğukaydedilmiştir. Son 10 yıllık basıncın ortalama olarak en yüksek olduğu ay 910,7 mb.laOcak ayı, en düşük olduğu ay ise 901,8 mb.’la Temmuz ayıdır.Yıllık ortalama basıncın 910,2 mb.dır. Son 10 yılda en yüksek basınç 914,1 mb.(Kasım 1996), en düşük basınç ise 899,8 mb. (Temmuz 1999) olmuştur. Kışın karalarındenizlere nazaran çok soğuk olması, Doğu Anadolu Yüksek yaylasının karla örtülübulunması suhunet şartlarının daha sert geçmesini sağlar. Alçak basınç sisteminin havahareketleri suhunet şartları düşük olan Doğu Anadolu Yüksek yaylasına fazla nüfusedemezler. Đlkbahar ortalarına ve hatta yaz başlarına doğru ısınmaya başlayan Malatya,bir taraftan Sibirya’da teşekkül eden yüksek basıncın diğer taraftan Akdeniz Barometrikdepresyonlarının ve Basra alçak basıncının (çöl iklimi) etkisi altındadır.C.1.1.3 NemMalatya’da sis genellikle kış aylarında olmaktadır. Mart, Nisan, Ekim ve Kasımaylarında da sis görülmekte, fakat Aralık, Ocak ve Şubat aylarındaki gibi yekunbırakmamaktadır. <strong>May</strong>ıs, Temmuz ve Eylül aylarında sis nadiren görülmekte, Haziran veAğustos aylarında hiç vuku bulmamaktadır.Uzun rasat yılları arasında en fazla sisli gün sayısı 1954 yılında 55 gün, en az ise1930, 1936 ve 1946 yıllarında 2 gün kaydedilmiştir. Son 10 yıla baktığımızda da 1992yılında 8 gün, 1995 yılında ise Malatya’da hiç sisli gün olmamıştır.41
Son on yıllık rasatların yıllık sisli günler ortalaması 5 gün olarak kaydedilmiştir.Sisin en fazla görüldüğü aylar Kasım, Aralık, Ocak ve Şubat aylarıdır. Kışın, yerin aşırısoğumasından ötürü radyasyon sisleri teşekkül etmekte ve Malatya’yı etkisi altınaalmaktadır.Malatya’da son 10 yıl nisbi nem ortalamaları değeri % 53’dür. Ortalama olarak nemAralık, Ocak, Şubat aylarında % 65-75 arasında değişiklik göstermekte, Đlkbaharda ise %50-60 olmakla, yaz aylarında ise % 30-40’a düşmektedir. Nisbi nemin en fazla olduğu ay% 75 ortalama ile Aralık, en az ise % 32 ile Temmuz ayıdır.Muayyen rasatlarda tespit edilen en düşük Nisbi Nem %4 ile Ağustos ayındagörülmüştür.C.1.1.4 SıcaklıkMalatya’da sıcaklık yıllık ortalama 13.3 o C olup, ortalama sıcaklığın en yüksekolduğu ay Ağustos, en az olduğu ay ocaktır.Ortalama yüksek sıcaklığın uzun yıllar ortalaması 26.9 o C ile Ağustos, ortalamadüşük sıcaklığın uzun yıllar ortalaması –1.1 o C ortalama ile ocak ayıdır.Malatya’da en yüksek sıcaklık 31.07.2<strong>00</strong>0 tarihinde kaydedilmiş ve o günküsıcaklık 42.2 o C ye ulaşmıştır. En düşük sıcaklık ise 13.01.1979 tarihinde kaydedilmiş ve ogünkü sıcaklık sıfırın altında 25.1 0 C’ye kadar düşmüştür.Malatya’da yaz günleri yıllık toplamı 132.3 gün, kış günleri ise 17,1 gün olarakgerçekleşmiştir.Malatya’da yıla ortalama 77,1 donlu gün düşer. Malatya’da en erken don 28 ekim,en geç don ise 10 Nisan’da kaydedilmiştir.C.1.1.5 BuharlaşmaBuharlaşma genel olarak suyun, su buharı haline dönüşmesi şeklinde ifade edilir.Buharlaşma olayına güneş ile yer yüzü arasındaki enerji alış verişi sebep olur.Buharlaşma deniz, göl, bitki örtüsü, nemli toprak, kar ve buz yüzeyleri gibi çok çeşitliyüzeylerden meydana gelir. Su molekülleri atmosferden suya geçiyorsa buna dayoğunlaşma denir. Buna göre Meteorolojide, net buharlaşma su yüzeyinden buhar olarakkaybolan su miktarı ile yoğunlaşma yolu ile suya ilave olunan miktar arasındaki farktır.Buharlaşmanın, şiddeti çeşitli faktörlere bağlıdır. Buharlaşmaya etki eden faktörler;hava sıcaklığı, hava nemi, hava basıncı, hava hareketleri, rüzgar, buharlaşma yüzeyiningenişliği, radyasyon gibi faktörlerdir.Malatya’da buharlaşma rasatları 1m. olan havuzda ölçüm yapılmaktadır. Bu ölçümşekli açık alanlar içindir. Birde kapalı yüzeyler için ölçüm yapılmaktadır. Buna gölgedebuharlaşma rasatları denir.Malatya’da en çok buharlaşma Temmuz, Ağustos aylarında, en çok buharlaşmaNisan ve Kasım aylarında olmaktadır. Buharlaşma rasatları havaların soğuması ile Aralıkve Mart ayları arasında yapılmamaktadır.Son on yıllık buharlaşma en fazla Temmuz ayında, aylık 348,8 mm., yine günlükolarak en fazla buharlaşma 18,4mm. ile Temmuz ayında rastlanmaktadır.42
Tablo – 13 2<strong>00</strong>9 Yılı Malatya Đli Meteorolojik Verileri2<strong>00</strong>8YILIAYLARI II III IV V VI VII VIII IX X XI XIIAylıkOrtalamaBasınç911.9 905.9 905.8 905.7 906.4 904.5 901.0 9<strong>03</strong>.2 905.4 909.0 910.1 908.9(hPa)OrtalamaNem (%)69.8 71.4 60.3 52.9 41.8 35.7 37.6 31.1 42.7 48.9 69.4 76.7OrtalamaSıcaklık (C) 0.9 4.5 6.6 <strong>12</strong>.5 18.4 25.0 26.9 25.7 20.7 17.9 8.0 5.3OrtalamaToplamYağışMiktarı(mm.)Karlı GünSayısıDolulu GünSayısıSisli GünSayısıKırağılı Günsay.Karla ÖrtülüGünlerSayısı13.3 43.8 49.5 39.7 16.0 4.0 5.8 6.5 39.0 19.5 64.0 58.47 5 2 - - - - - - - - 2- - - - - - - - - -2 2 2 - - - - - - - - 37 1 - - - - - - - - 3 42 - - - - - - - - - - 1Kaynak: Meteorloji Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Transpirasyon, nemli yüzeylerdeki buharlaşmaya benzemekle beraber,buharlaşma olmayıp nebatın bünyesindeki muayyen şartlarla kontrol edilebilmektedir.Transpirasyona tesir eden en mühim faktörler; güneş ışınları, sıcaklık, rutubet,rüzgar ve toprak rutubetidir. Burada en fazla tesiri güneş ışınları göstermektedir.Malatya’da en fazla transpirasyon Temmuz ve Ağustos aylarında nebatlar üzerindegörülmektedir.C.1.1.6 YağışlarMalatya ve çevresinde yağış bakımından, Đç Anadolu ve Doğu Anadolu’nunErzurum, Erzincan ve Kars çevrelerine kadar uzanan kara tipi ile Akdeniz kıyı boyu veGüneydoğu Anadolu Bölgesi’nde görülen Akdeniz tipi arasında bir intikal sahasıdır.Burada dağlık arazilerle, nehir boyu çukur vadiler arasında oldukça farklar müşahedeedilmektedir.Yağışların mevsimlere dağılışında kış ve ilkbahar yağışlarının hemen hemen eşitdeğerde veya bir birlerine yakın değerlerde oldukları göze çarpmaktadır. Đlkbaharyağışlarının fazlalığı Đç Anadolu ve Doğu Anadolu kara içi yağış rejiminin bölgeyi etkisialtına aldığını gösterir. Bunun yanında kış yağışlarının da ilkbahar yağışlarına eşit, yakınveya fazla değer taşıması, Malatya ve çevresini Doğu Anadolu’nun tipik kara içi yağışrejimlerinden ayırmış, Akdeniz tesirine almıştır.Bu mevsimde, Malatya ve çevresi batı yönlü barometrik depresyonlara maruzkalmaktadır. Keza yaz yağışlarında çok az olması, Malatya’nın Doğu Anadolu yağışrejiminden tamamı ile ayrıldığını, Akdeniz kuraklığına tabi olduğunu göstermektedir.43
Malatya’da yağış en çok Nisan, bazı merkezlerde Kasım, Aralık ve Ocak aylarındaen az yağış ise Temmuz, Ağustos aylarında kaydedilmektedir.Đlkbahar ortalarında ısınmaya başlayan Malatya bir taraftan depresyonlara sahneolmakla beraber, diğer taraftan termik şartları bulan toprak konvektif (Hava yükselmesinebağlı) hava hareketlerine de müsait olmaya başlar. Bilhassa Nisan, <strong>May</strong>ıs, Haziranaylarında batı taraflarda parçalanmış soğuk cephe yağışları kaydedilirken, konvektif havahareketleri neticesinde de oldukça çok miktarda yağış bırakan yağışlar kaydedilir.Ekseriyetle Oraj’la birlikte müşahede edilen bu yağışlara Malatya ve çevresinde sık sıkrastlamak mümkündür.Dağlık bölgelere yağış ovalardakinden daha fazla su bırakmaktadır.Son on yılda gerçekleşen en çok yağış 438,5 mm. ile 1996 yılında olmuştur.Son on yılda en düşük yağış ise 253,4 mm. ile 1999 yılında olmuştur.Son on yıllık yağış ortalaması ise 364,1 mm.dir.Kar Yağışları: Malatya ve ilçelerinde kar yağışları, Kasım ayında başlamakta,Nisan ayında son bulmaktadır. Kar yağışı en çok Aralık, Ocak ve Şubat aylarındagörülmektedir.Son on yıldaki en fazla kar yağışlı günler sayısı 40 günle 1992 yılı, en az karyağışlı günler ise <strong>12</strong> günle 1999 yılı olmuştur. Malatya’da son yıllarda kar kalınlığının enfazla Kasım 1992 yılında, yani son on yılda 48 cm. olmuştur.Don : Meteorolojik açıdan don olayı genellikle yerden <strong>12</strong>5 cm. ile 2<strong>00</strong> cm.yükseklikte ve rasat siperi içinde ölçülen serbest hava sıcaklığının (0 o C) veya daha düşükderecelere inmesine hava donu denir.Bunlar; adveksiyon donu, radyasyon donu Malatya’da sık sık görülen donçeşitleridir. Son on yıldaki en fazla donlu günler sayısı 108 günle 1992 yılı, en az donlugünler sayısı ise 26 günle 1996 yılında olmuştur.Malatya’da ilkbahar geç donları, sonbahar erken donları ve kış donları tarımsalüretimi büyük ölçüde olumsuz etkilemektedir. Hafif don, mutedil don ve şiddetli don olarakayırmak mümkündür.Son on yılda Malatya’da en şiddetli don –22,0 o C ile 1993 yılında olmuştur.Malatya’da en erken don 28 Ekim, en geç don ise 10 Nisan’da kaydedilmiştir.C.1.1.6.1 YağmurMalatya’da yağış en çok Nisan, bazı merkezlerde Kasım, Aralık ve Ocak aylarındaen az yağış ise Temmuz, Ağustos aylarında kaydedilmektedir.Thorntwaite yöntemine göre Malatya ilinin; yarı kurak az nemli, oldukça sıcak, sufazlalığının kış mevsiminde yaşandığı (85 mm’lik fazlalık ocak,şubat,mart aylarındagörülmektedir.) oldukça karasal iklime sahip olduğu görülmektedir. Malatya Đstasyonukarşılaştırmalı yağış-DETP-sıcaklık grafiği, su eksiğinin nisan ayında başladığını, temmuzve ağustos aylarınsa en yüksek düzeye ulaşarak ekim ayı sonuna kadar devam ettiğinigöstermektedir.44
Uzun yıllar aylık ortalama toplam yağışlar incelendiğinde yıl içerisinde oldukçahomojen bir dağılıma sahip olduğu görülmektedir. Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylülayları hariç diğer aylarda yağış miktarı 35 mm ile 46 mm arasında değişmektedir. Günlüken fazla yağış, Nisan ayında ölçülmüştür.C.1.1.6.2 Kar, Dolu, Sis ve KırağıTablo 13’de verilmiştir.C.1.1.7 SellerMalatya’da meteorolojik parametrelere göre iklimin yarı kurak olarak hükümsürdüğü, en çok yağışın Nisan, <strong>May</strong>ıs ve Kasım aylarında olduğu görülmüştür. Đstisnalardışında Malatya’da afet boyutunda sel nadiren görülmektedir. Doğanşehir Đlçesinde10.05.2<strong>00</strong>7 tarihinde yağış ve sel nedeniyle topraklar sürüklendi. Arapgir ilçesinde ise21.11.2<strong>00</strong>7 tarihinde yağış ve sel nedeniyle yerleşim yerleri zarar gördü.C.1.1.8 KuraklıkNormalleştirilmiş Yağış indeksi metodu (Standardized Precipitation Index) yağışeksikliğinin farklı zaman dilimleri (1, 3, 6, <strong>12</strong>, 24 ve 48 aylık) içerisindeki değişkenliğinidikkate alabilen ve bir kuraklık indeksidir. En az 30 yıl süreli periyotta aylık yağış dizilerihazırlanır. NYĐ değerlerinin normalize edilmesi sonucu seçilen zaman, dilimi içerisindekurak ve nemli dönemler tespit edilir. Bu yöntem' ile aylık toplam yağış verileri kullanılarakgeçmiş yıllara ait kuraklık analizi yapılabileceği gibi, ileriye dönük kuraklık tahmini deyapılabilmekte ve farklı kategorilerde kuraklık oluşumlarını sağlayan kritik yağış değerlerielde edilebilmektedir. NYĐ, yağış eksikliğinin farklı zaman dilimleri içindeki değişkenliğinidikkate alabilen bir yöntemdir.Kuraklık ile ilgili tanımlardan bariz problemlerden biri kurak dönem süresi boyuncayağış eksikliğinin yeraltı suları, su rezervuarları, toprak nemi, kar kütleleri ve akımlar gibifarklı su kaynaklarına nasıl etki ettiğidir. Burada en önemli sorun yağış eksikliğindenkaynaklanan kuraklığın bu kaynaklar üzerindeki etkisinin süre ve şiddetlilik açısından farklıolmasından kaynaklanmasıdır. Bu durumda kuraklığın izlenmesi açısından yağıştakieksikliğin farklı zaman ölçüleri (dilimleri) içinde kantitatif olarak ifade edilmesi gerekliliğiortaya çıkmaktadır. Yağış eksikliğinin farklı su kaynaklarına olan etkisinin ne kadar süredehissedilebileceği mantığına göre, analizde 1, 3, 6, <strong>12</strong> ve 24 aylık zaman dilimleriseçilebilir. Örneğin aylık toplam yağışta meydana gelebilecek eksilme toprak nemdüzeyine hemen etki ettiği halde yeraltı sularına, nehirlere, göllere daha geç etki eder. 6,9ve <strong>12</strong> aylık zaman dilimlerindeki bir kuraklık durumu akarsu ve göllere, 24 aylık dilimdekikuraklık ise yer altı sularına etkisini izlemek bakımından tercih edilir.Bu indeksin avantajları:• Daha az komplike - sadece yağışa dayalı,• Farklı zaman dilimleri için kullanılabilir,• Farklı iklim ve mevsimlerin eşit temsili,• Đzleme (monitaring) amacıyla kullanılabilir,• Tahmin amaçlı olarak kullanılabilir,• Kurak ve nemli dönemin başlangıç ve bitişini belirlemede kullanılabilir.45
Tablo 14- NYĐ Đndeks DeğerleriSPI ĐNDĐS DEĞERLERĐSINIFLANDIRMA2.0 ve fazla Olağanüstü Nemli1.60 ile 1.99 Aşırı Nemli1.30 ile 1.59 Çok Nemli0.80 ile 1.29 Orta Nemli0.51 ile 0.79 Hafif Nemli0.50 ile -0.50 Normal Civarı-0.51 ile -0.79 Hafif Kurak-0.80 ile -1.29 Orta Kurak-1.30 ile -1.59 Şiddetli Kurak-1.60 ile -1.99 Çok Şiddetli Kurak-2.0 ve düşük Olağanüstü KurakKaynak:Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9NYĐ indeks değerleri, indeksin sıfırın altına düştüğü ilk ay kuraklık başlangıcı olarakkabul edilirken indeksin pozitif değere yükseldiği ay kuraklığın bitimi olarak kabuledilmektedir.Malatya ve ilçeleri Arapkir ve Doğanşehir’in 2<strong>00</strong>9 yılı aralık ayı itibariyle 1, 3, 6, 9,<strong>12</strong> ve 24 aylık periyotlarda NYĐ (SPI) indis değerleri aşağıdaki gibidir.Tablo- 15 Malatya, Arapgir ve Doğanşehir NYĐ değerleriĐstasyon/Periyot 1 AY 3 AY 6 AY 9 AY <strong>12</strong> AY 24 AYMALATYA 0.76 0.55 1.23 0.06 -0.23 -1.17ARAPKĐR 0.55 0.46 0.79 0.58 0.73 -0.51DOĞANŞEHĐR 1.<strong>00</strong> 1.01 2.08 1.47 1.53 0.37Kaynak:Devlet Meteoroloji Đşleri Genel Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tabloya göre 2<strong>00</strong>9 yılının <strong>12</strong>. ayı itibariyle son bir yıllık bazda kuraklık durumubakımından Malatya Normalleri Civarında, Arapkir Hafif Nemli, Doğanşehir ise Çok Nemliolmuştur.46
Tablo 16 – Normalleştirlmiş Yağış Đndex Değerlerinin Farklı Zaman Dilimlerinde Değişimi.Malatya Merkezi. (Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9)47
Tablo 16 – Normalleştirlmiş Yağış Đndex Değerlerinin Farklı Zaman Dilimlerinde Değişimi.Arapgir Đlçesi. (Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9)(Devamı)48
Tablo 16 – Normalleştirlmiş Yağış Đndex Değerlerinin Farklı Zaman Dilimlerinde Değişimi . Doğanşehir Đlçesi. (Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9)(Devamı)49
C.1.1.9 MikroklimaMikroklima, üstünde iklimsel dengeler, değişiklikler ve süreçlerin gözlenebildiği enküçük ölçeğe uygulanan bir isimdir.Malatya’da Mikroklima zirai amaçlı olarak yapılmaktadır. Rasat parkında 20 cm ,50 cm.,1<strong>00</strong> cm, 150 cm. ve 2<strong>00</strong> cm. yüksekliklere kurulmuş olan açık siperlerdekiMeteorolojik aletler yardımıyla çeşitli seviyelerdeki sıcaklık, nisbi nem, buhar basıncı,rüzgar, azami ve asgari sıcaklık değerleri tesbit edilmektedir.Türkiye’nin belirli bölgelerinde bu tür rasat ölçümleri yapılmakta olup, tamamenzirai amaçlı bir çalışmadır.C.1.2. YAPAY ETMENLERC.1.2.1.Plansız KentleşmeMalatya Đli ilçelerden ve diğer illerden göç alması nedeni ile nüfus yoğunluğu güngeçtikçe artan bir kent görünümündedir. Đlin göç almasının başlıca nedenleri; gelişen birsanayiine sahip olması ve il topraklarının tarıma uygunluğu, bununla birlikte kayısıyetiştiriciliğinin gelişmiş olması sayılabilir.Đlde hızlı nüfus artışı, çevrenin olumsuz yönde etkilenmesindeki ana sorunlarıberaberinde getirmektedir. Đnsan ihtiyaçlarını karşılamasında mal ve hizmet üretimininyoğunlaşması sonucunda çevre içerisinde hava, su, toprak doğal dengesini etkileyerekbozmaktadır. Doğal dengenin bozulması nedeni ile çevre kirliliği kavramı kendiliğindenortaya çıkmaktadır.Yerleşim alanlarındaki (çevre semtlerde) parsellerin büyük bir bölümü hisseli satışneticesinde müstakilleştirme işlemi neticesinde imara uygun olmayan çarpık parselleroluşmuştur. Bu parseller üzerinde ise çarpık yapılaşmalar meydana gelmiştir.Genel olarak doğal dengenin bozulmasına neden olan değişikler doğa tarafındankendiliğinden veya insanlar tarafından giderilemiyorsa çevre kirliliğini önlemeprogramlarının yapılması gerekmektedir.Malatya ilinde plansız kentleşme sonucu çevre olumsuz yönde etkilenmektedir. Buolumsuzlukların başında tarım alanlarının kaybolması, sanayii tesislerinin yerleşim yerineyakın olması, oluşan atıkların direk olarak doğaya verilmesi ve bunun sonucunda dainsan sağlığının etkilenmesi sayılabilir.C.1.2.2.Yeşil AlanlarıOrmanlar açık alanlar olduğu için, yangın, otlatma, usulsüz kesim, açma vedoğal afetler gibi çeşitli tehlikelere maruz kalarak daralabilmektedir. Bununla birlikteMalatya’da bilimsel açıdan ormanların niteliğini yitirip, başka amaçlar için kullanılmasınailişkin kayıtlara şu ana kadar rastlanılmamıştır. Đlimizde toplam 149<strong>12</strong>8 hektar ormanlıkalan bulunmaktadır.C.1.2.3. Isınmada Kullanılan YakıtlarMalatya il merkezinde, konut ve işyerlerinin ısıtılmasında yakıt olarak;ithal kömür,yerli kömür, özel kalorifer yakıtı, motorin, odun, doğalgaz ve LPG kullanılmaktadır.50
Kalitesiz yakıt kullanımından kaynaklanan hava kirliliğinin önlenmesi içinMüdürlüğümüzün kurulduğu 2<strong>00</strong>1 yılından itibaren gerekli çalışmalar yapılmakta olup;Mahalli Çevre Kurulu’nda yakıtlar ve kullanımı ile ilgili kararlar alınmaktadır.Đlimizde 26.08.2<strong>00</strong>9 tarih ve 2<strong>00</strong>9/07 sayılı Mahalli Çevre Kurulu Kararına Göre2<strong>00</strong>9-2010 sezonunda, kullanılacak kömürlere ait değerler aşağıdaki tabloda belirtilmiştir.Tablo 17- Isınma Amaçlı Đthal Taş ve Linyit Kömürün Özellikleri ve SınırlarıÖzelliklerSınırlarToplam Kükürt (kuru bazda): max. % 1,<strong>00</strong> (. % +0,1 tolerans)Alt Isıl Değer (kuru bazda): min 64<strong>00</strong> Kcal/kg (- 2<strong>00</strong> tolerans)Uçucu Madde (kuru bazda): % <strong>12</strong>-33 (+2 tolerans)Toplam Nem (orijinalde) : max. % 13Kül (kuru bazda): max. %16 (+2 tolerans)Boyut*( satışa sunulan): 18-150 mm (En çok ± %10 tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Tablo 18- Sanayi Tesislerinde Kullanılacak Đthal Kömürlerin ÖzellikleriAlt Isıl Değeri (kuru bazda)Toplam Kükürt (kuru bazda)Uçucu Madde (kuru bazda)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9: min 65<strong>00</strong> kcal/kg (-5<strong>00</strong> kcal/kg tolerans): max. % 1 (+ 0,1 tolerans): max. % 36 (+ 1 tolerans)Tablo 19- Sanayi Amaçlı Kullanılacak Yerli Kömür ÖzellikleriÖzelliklerSınırlarAlt Isıl Değeri (orijinalde)Toplam Kükürt (kuru bazda)Uçucu Madde (kuru bazda)BoyutEmisyon Đznine Baca gazında ETKHKKY’nde belirtilen sınırdeğerlerin sağlanması koşuluyla kısıtlama yok.Kazanlarda ısı veriminin uluslar arası normlara uygunluğu tesissahibi tarafından belgelenecektir ve emisyon ölçüm raporunu ĐlÇevre ve Orman Müdürlüğüne sunmuş ve ölçüm sonuçlarınıilgili Yönetmelikteki sınır değerlere uygun olması kaydı ilesanayi tesislerinde her kalite ve boyutta (toz dahil) yerli kömürkullanılabilecektir.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9ETKHKKY : Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü YönetmeliğiTablo 20- Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşıldığı I. Grup Đl ve Đlçelerde Kullanılacak YerliKömürlerin ÖzellikleriYerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve ĐlçelerToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2Alt Isıl Değer (orijinalde)min. 48<strong>00</strong> Kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Toplam Nem (satışa sunulan) max. %25Kül (kuru bazda) max. %2518-150 mm (18 mm altı max. %10Boyut* (satışa sunulan)tolerans, 150 mm üstü max. % 10tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Malatya Merkez ile Yeşilyurtve Battalgazi Đlçeleri51
Tablo 21- Hava Kalitesi Sınır Değerlerinin Aşılmadığı Đl ve Đlçelerde Kullanılacak YerliKömürlerin ÖzellikleriYerli Kömürlerin Özellikleri Sınırlar Kullanılacağı Đller ve ĐlçelerToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,3Alt Isıl Değer (kuru bazda)** min. 42<strong>00</strong> Kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Toplam Nem (orijinalde) max. %30Kül (kuru bazda) max. %3018-150 mm (18 mm altı max. %10Boyut *tolerans, 150 mm üstü max.% 10tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9*Mekanik beslemeli yakma tesisleri için kömür boyutu 10-18 mm olabilir.Diğer ĐlçelerTablo 22- Kirlilik Derecelendirmesi Yapılmış Olan Đl ve Đlçelerin Sınırları Dışında Kalan YerleşimYerlerinde (köy. belde) Isınma Amaçlı Kullanılabilecek Kömür ÖzellikleriYerli Kömürlerin ÖzellikleriSınırlarToplam Kükürt (kuru bazda) max. % 2,5Alt Isıl Değer ( kuru bazda )min 34<strong>00</strong> kcal/kg (-2<strong>00</strong> tolerans)Boyut (satışa sunulan)18-150 mm(18 mm altı ve 150 mm üstü için max %10 tolerans)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 23 - Isınma Amaçlı Kullanılacak Briket Kömürün ÖzellikleriPAR<strong>AM</strong>ETRE SINIF 1 SINIF 2Alt Isıl Değer (satışa sunulan) kcal/kg (min.) 5<strong>00</strong>0 4<strong>00</strong>0Baca Gazına Geçen Kükürt Oranı (%) m/m (max.) 0.8 1Düşme Sağlamlığı(%) m/m (min.) 90 80Aşınma Sağlamlığı (%) m/m (min.) 75 65Kırılma Sağlamlığı Yastık veya yumurta şeklindeki briketlerde Kgf80(min.)60Tabanı düzgün geometrikşekilli briketlerde Kg/cm 2 (min.)130 1<strong>00</strong>Suya Dayanım (%) ( Su Geçirmeyen Torbalar Đçerisinde Satılan70Briketlerde Bu Özellik Aranmaz.) (min.)70Isı Verimi (%) (min.) 75 75Duman Emisyon Oranı g/Kg. (max.) 8 <strong>12</strong>Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Alt Isıl DeğerTablo 24- Prina Briketi Özellikleri (kuru bazda) ve Sınırlar:ÖzellikleriNem (orijinalde)YağSodyum (Na)Sınırlar37<strong>00</strong> Kcal/kg (min.)%15 (max.)%1.5 (max.)3<strong>00</strong> ppm (max)Boyut6 mm (min.) (6mm’den küçük ağırlıkça %5’i geçemez, ancak mekanikbeslemeli yakma tesisleri için % 50’ye kadar olabilir.)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>952
Denetimlerle ilgili olarakta;- Bakanlığımızın 29/06/2<strong>00</strong>6 tarih ve B.18.0.ÇYG.0.02.<strong>00</strong>.02/7530 sayılı YetkiDevri Genelgesi (2<strong>00</strong>6/19) kapsamında; yetki devri yapılmış il ve ilçe belediyeleri kendisınırları içinde satışa sunulan katı yakıtların denetimi ve idari yaptırım kararını verebilmeyetkisine sahiptir ve yetki devri yapılmış olan belediyeler ile Đl Çevre OrmanMüdürlüğümüz arasında gerekli işbirliğinin sağlanmasına, yetki devri yapılmış olanbelediyeler tarafından satış izin belgesi düzenlenmemesine ve denetim sırasındaithalatçı/üretici/satıcıdan bu genelgede belirtilen bilgi ve belge dışında her hangi bir bilgive belge istenmemesine,- Belediyeler tarafından satışa sunulan katı yakıtların denetiminin Đl Çevre veOrman Müdürlüğümüzce yapılmasına ve gerekli idari yaptırım kararı uygulanmasına,- Đdari yaptırım kararları uygulanmasına esas teşkil edecek tutanakların, ÇevreKanununa Göre verilecek “Đdarî Para Cezalarında Đhlalin Tespiti ve Ceza Verilmesi ileTahsili” Hakkında Yönetmelikte belirtilen tutanaklar olarak kullanmasına,- Tutanaklarda, denetime konu katı yakıtın miktarı, ilgili belgelerinin (katı yakıtsatıcısı kayıt belgesi/kontrol belgesi/uygunluk izin belgesi/satış izin belgesi) tarih vesayılarına mutlaka yer verilmesi gerektiğine,- Bakanlığımızın denetim yetkisi saklı kalmak kaydı ile Belediye mücavir alanıiçerisinde Belediyeler, Mücavir alanlar dışında ise Valilikler tarafından IsınmadanKaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” ve yine Bakanlığımız Çevre YönetimiGenel Müdürlüğünün 2<strong>00</strong>8/11 nolu Genelgesi ve buna bağlı olarak çıkartılan MahalliÇevre Kurulu Kararlarına uygun olmayan yakıtları, üretenlerin ve satışa sunanların, ısıtmatesisleri üretenlerin ve işletenlerin denetlenmesine ve haklarında yasal işlemleryapılmasına,- Belediye Başkanlığı tarafından şehrin merkezine kaçak yakıtın tali yollardangirişini önlemek için sabit kontrol noktaları; Malatya Adana karayolu Organize SanayiKavşağına, Malatya Hekimhan karayolu Dilek yol ayrımına ve Malatya Elazığ karayoluMALET yanına kurulmuş olup bu noktalarda 24 saat esasına göre denetimlerin devametmesine,- Ayrıca, Belediye Mücavir Alan Sınırları içerisinde ve gerektiğinde mücavir alansınırları dışında da gezici kontrol istasyonları kurulmasına ve sabit ve gezici kontrolistasyonlarınca 24 saat esasına göre aralıksız denetimlerin yapılmasına,- Mahalli Çevre Kurulu Kararları ile ilgili uygulamanın, Đlçe Merkezlerinde takibininĐlçe Belediye Başkanlıklarınca yapılmasına; denetim ekiplerinin diğer kamu kurum vekuruluş elemanlarından oluşturulmasına gerektiğinde güvenliği sağlamak için Đlçe EmniyetMüdürlükleri veya Đlçe Jandarma Komutanlıklarının yardımcı olmasina, gerekli yasalişlemlerin yapılmasına,- Malatya Belediyesi ve Đlçe Belediyelerinin teknik elemanlarının bölgelerindekiçevreyi kirleten sanayi tesislerini tespit ederek ilgili kurumlara bildirmelerine,- Hava kirliliği ile mücadelede görev alan denetim ekiplerinin müracaatı halinde,Emniyet Müdürlüğü ve Đl Jandarma Komutanlığı’nın başka bir işleme gerek kalmadankolluk kuvvetleri ile güvenlik önlemi bakımından yardımcı olmalarına,- Kaloriferli iş yeri ve konutlarda ateşçi belgesi olmayan personelin çalıştırılmamasıve ateşçinin sadece iki binadan sorumlu olmasına,- Şehrin ana giriş noktalarında (Malatya Adana karayolu, Hekimhan yolu veMalatya Elazığ Karayolu) Belediye Başkanlığı tarafından kurulan sabit ya da gezici kontrol53
istasyonlarında, transit geçen kömür nakliye araçlarına transit geçiş belgesinindüzenlenmesine, transit geçiş belgesinin düzenlenememesi durumunda; irsaliyebelgelerinin Transit Geçiş Belgesi gibi değerlendirilerek şehrin içerisine girilmemesi kaydıile çevre yolunu kullanarak transit geçişin sağlanmasına, ancak yukarıda belirlenen geçişyollarının dışındaki yollardan şehir merkezine girmeleri durumunda, gerekli yasalişlemlerin yapılmasına,- Malatya Belediyesi ve Đlçe Belediye Başkanlıklarının yaptıkları denetimlerdetutulan tutanak ve eki belgelerin aylık olarak Valilik Makamına (Çevre ve OrmanMüdürlüğüne) bildirmesine,- Kamu Kurum ve Kuruluşların her türlü yakıt alımlarında numune alınarakanalizlerinin yaptırılmasına, muayene ve kabul komisyonlarının kendi personeli tarafındanoluşturulmasına, anlaşmazlık durumunda sıvı yakıtlarda Đl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğüne,katı yakıtlarda ise Malatya Belediye Başkanlığına başvurulmasına, hava kirliliği açısındanbelediye tarafından gerektiğinde sıvı yakıtlı yakma tesislerinin depolarından(kamu,tüzel,gerçek kişiler) usulüne uygun numune alınarak analizlerinin Enerji Piyasası DüzenlemeKurumu tarafından belirlenen akredite laboratuarlarda yaptırılmasına ve belirlenen sınırdeğerleri sağlamayan sıvı yakıtlar için gerekli tutanakların tanzim edilerek Enerji PiyasasıDüzenleme Kurumuna veya yetkilendirdiği kurum/kuruluşlara bildirilmesine, Isınma amaçlıkullanılan ithal fuel-oilin kükürt içeriğinin ise maksimum %1,<strong>00</strong> (+0,1 tolerans) yerli fuel-oilin ise kükürt içeriğinin maksimum %1,50 (+0,1 tolerans) değerini geçmemesine,- Transit geçiş yapan araçlar için, standart dışı kömürler ile belgesiz, eksik belgeli,brandasız, mühürsüz il dışına çıkış izni verilmiş olup da, şehir içerisinde seyreden veyakömür pazarlayan araçlardaki kömürlere, belgeleri eksik ise tamamlaması için süreverilmesi, bu süre içerisinde mücavir alan sınırları içerisinde Malatya BelediyeBaşkanlığınca belirlenen yerde, mücavir alan sınırları dışında ise Đl Jandarma Komutanlığıtarafından belirlenen yerde bekletilmesine, analiz sonucuna göre yasal işlem yapılmasınave bu işlemler tamamlandıktan sonra kömürlerin il dışına çıkartılmasına izin verilmesine,- Denetimler sırasında gerekli hallerde alınacak yakıt numunelerinin analizbedellerinin; yakıtı satan firmaya ait belgeleri ibraz eden kömür ithalatçıları, üreticileri vesatıcı firmadan, belgeleri ibraz edemeyenlerin ise yakıt sahiplerinden alınmasına, verilensüre içerisinde numunenin analiz ücretinin yatırılması, yatırılmadığı takdirde hiçbir ihtaragerek kalmaksızın 2872 sayılı Çevre Kanunun ilgili maddeleri gereği işlem yapılmasına,- Denetim sırasında; ithal kömür paketleme, sevk ve satış izin belgesi, transit geçişbelgesi, sevk irsaliyesi, kantar fişi, araç ruhsatı, kimlik bilgilerinin tutanakla tespitedilmesine, gerekli durumlarda stok miktarları dikkate alınarak usulüne uygun en az 15 kgalınacak kömür numunelerinin en kısa zamanda Çevre ve Orman Bakanlığı tarafındanyeterlilik belgesi verilmiş laboratuarlara veya Çevre Referans Laboratuarınagönderilmesine, numunelerin analiz ücretlerinin firmalar tarafından karşılanmasına,- Transit geçişlerde açık kömür veya tozumaya neden olacak malzeme yüklükamyonların geçişlerinin trafik ekiplerince engellenmesine;- Sanayi tesislerinde kullanılacak kömürler ile ilgili olarak kömürü satan ve kömürükullanacak sanayicinin kömür özellikleri ile ilgili olarak Đl Çevre ve Orman Müdürlüğümüzübilgilendirmeleri ayrıca tozumayı önleyici her türlü tedbirin kömürü satan, taşıyan vesanayi tesisi sahibi tarafından ilgili mevzuata göre alınması koşulu ile sanayi amaçlıtüketilecek yerli ve ithal kömürlerin torbalanmasına gerek bulunmadığına,- Meskûn mahaller, organize sanayi bölgesi ve sanayi sitelerinde ısınma, enerjiveya imha amacıyla; yanık yağ, çöp, lastik, plastik, üstübü, oto lastiği vb. atık ve artıklarınaçıkta, sobalarda veya kalorifer kazanlarında yakılmamasına ve bu hususların BelediyeBaşkanlıklarınca denetlenmesine,54
- Hava kirliliğini olumsuz etkileyen egzoz emisyonlarının azaltılabilmesi içinaraçların egzoz emisyon pul ve ruhsatının denetimlerinin yapılmasına,- Bakanlığımızın 29.06.2<strong>00</strong>6 tarih ve B.18.0.ÇYG.0.02.<strong>00</strong>.02/7530 sayılı YetkiDevri Genelgesi (2<strong>00</strong>6/19) kapsamında; yetki devri yapılmış belediyeler kendi sınırlarıiçinde satışa sunulan katı yakıtların denetimi ve idari yaptırım kararını verebilme yetkisinesahip olup; Yetki devri yapılmış olan belediyeler arasında koordineli çalışmalarınyapılmasına,Sıcaklık Şartları ve Yakma Saatleri:- Dış ortam sıcaklığı gece ve gündüz 15 ºC nin üzerinde olduğu günlerde kaloriferve sobaların yakılmamasına,- Kalorifer ve sobaların; işyerlerinde, bina iç ortam sıcaklığı 18 ºC, konutlarda ise20 ºC dan yukarıda olmayacak şekilde yakılmasına,- Kalorifer ve sobaların ilk yakış saatlerinin, Đnönü (Đstasyon), Atatürk (Kışla) veHastane Caddelerinin güneyinde kalan bölgede sabah: 05.<strong>00</strong>–05.30 saatleri arası,Akşam: 15.<strong>00</strong> – 15.30 saatleri arası; bu caddelerin kuzeyinde kalan bölgelerde ise sabah05.30 – 06.<strong>00</strong> saatleri; Akşam: 16.<strong>00</strong> – 16.30 saatleri arası şeklinde belirlenmesine; dışortam sıcaklığının <strong>12</strong> derecenin üzerine çıktığı günlerde akşam ilk yakma saatlerinin birsaat sonra başlatılmasına(katı ve sıvı yakıtlar için geçerli olup, doğalgaz yakanlar hariç);dış ortam sıcaklığı 15 derecenin üzerinde olması durumunda kalorifer ve sobalarınyakılmamasına(katı ve sıvı yakıtlar için geçerli olup, doğalgaz yakanlar hariç) ve buhususun bina yöneticileri tarafından titizlikle takibine,- Hava kirliliğinin yoğun olduğu günlerde sobalar ve kaloriferlerin mümkünse sabahsaat 10.<strong>00</strong>’dan sonra ve akşam en geç saat 16.<strong>00</strong>’dan önce yakılmasına(katı ve sıvıyakıtlar için geçerli olup, doğalgaz yakanlar hariç),- Hastaneler, yatılı ve gündüzlü okullar, öğrenci yurtları, yaşlılar ve güçsüzleryurtları, kreşler, terminaller ve kolluk binaları, kalorifer ve sobaların iç ortam sıcaklığı 20 ºCdan yukarı olmayacak şekilde devamlı olarak , ancak hava kirliliğine neden olmayacakşekilde yakılmasına,- Đlimizin meteorolojik şartları göz önüne alındığında hava kirliliğinin arttığıdönemlerde yeni bir MÇK kararının alınmasına gerek kalmaksızın yakma saatlerinin ĐlÇevre ve Orman Müdürlüğümüz ile Malatya Belediyesi tarafından yeniden belirlenmesine,karar verilmiştir.Đlimizde hava kirliliği özellikle ısınma döneminin başlamasıyla artış göstermektedir.Kış aylarında ısınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin temel sebepleri, ısınmada düşükvasıflı yakıtların iyileştirilme işlemlerine tabi tutulmadan kullanılması, yanlış yakmatekniklerinin kullanılması ve kullanılan kazanların bakımlarının düzenli olarakyapılmamasıdır. Bunların yanı sıra hızlı nüfus artışı, topoğrafik ve meteorolojik şartlaragöre yanlış yerleşmesi ve dolayısı ile çarpık kentleşme hava kirliliğini artırmaktadır.Isınmadan kaynaklanan hava kirliliğinin önlenmesi için kaliteli yakıt kullanılmalı,standartlara uygun soba ve kalorifer kazanları kullanılmalı, ateşçiler eğitilmeli, yeşil alanlarartırılmalı ve imar planlarında hava kirliliğini azaltıcı yönde tedbirler alınmalıdır.C.1.2.4 Endüstriyel EmisyonlarKalkınmanın ana sektörlerinden birisi olan sanayii ve çevre arasında çok yönlü vebirbirini etkileyici nitelikte çok sıkı bir ilişki vardır. Bu etkileşimin yarattığı olumlu sonuçlar55
yanında çevre koruma açısından önlemler alınmadığı ve uygun teknolojiler kullanılmadığıtakdirde çevre ve toplum sağlığı üzerinde olumsuz sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Sanayiitesislerinin yer seçimi aşamasında ekonomik faydaların yanında çevresel faktörleringözetilmemesi hava kirliliğinin artmasında önemli bir etken olmaktadır.Đlimiz yerleşim alanı içerisinde yapılaşmış bulunan Tekel Sigara Fabrikası, ŞekerFabrikası, Sümer Đplik ve Dokuma Fabrikası ve Đpaş gibi kuruluşları, üretime dönükyakıttan kaynaklanan baca gazları içerisindeki karbondioksitler, azot oksitler ve kükürtoksitler doğa, hava, su ve topraktan kirlenmelere neden olmaktadır.Tablo 25- Đlimizde Emisyon Đzni Veriler FirmalarSIRANOTESĐSĐN ADI ĐLÇE ÜRETĐMĐEK-8 DEKĐYERĐEMĐSYONĐZĐNBELGESĐTARĐHĐEMĐSYONĐZĐN NO1Öznesil EntegreTavukçuluk2 Seher Tavukçuluk345Malet Malatya Etve Et Ürünleri San.Tic. A.Ş.Malatya ŞekerFabrikasıErgül Đnşaat SanayiTicaret LimitedŞirket2. OSBBölgesiMerkezHanımınÇiftliği Bel.Elazığ Yolu7.km.KanatlıKesimhanesiKanatlıKesimhanesibüyükbaş:182.4<strong>00</strong> kg/haftaküçükbaş:270.<strong>00</strong>0 kg/haftaSucuk:3<strong>00</strong>0kg/haftKavurma:3<strong>00</strong>0kg/haftaPastırma:15<strong>00</strong>kg/haftaA grubu (Ek-87.2.a)B GrubuA grubu (Ek-87.2.a)B GrubuA grubuBGrubu(S.K.H.K.K.Y)04.08.04 A.44.2.5207.10.<strong>03</strong>29.06.0917.05.<strong>00</strong>07.10.2<strong>00</strong>9Karakavak Şeker A Grubu <strong>03</strong>.01.2<strong>00</strong>1 1Merkez6 Seçkin TOLGA Arapgir7891011Atayıklar TurizmPetrol SanayiTicaret AnonimŞirketiAk Zafer PetrolOtomotiv NakliyatTicaret SanayiAnonim ŞirketiEkenler PetrolÜrünleri veOtomotiv TicaretAnonim ŞirketiAksoğanoğullarıPetrol OtomotivNakliyat TicaretAnonim ŞirketiTaha Đnşaat SanayiTicaret AnonimŞirketiMalatya-ElazığKarayolSivas CaddesiMerkezMerkezMerkezBenzinĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuPetrol ĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB Grubu(Ek:8 Liste B9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)A-44.1.5B-44.2<strong>00</strong>9.09<strong>12</strong>24.09.<strong>03</strong> B-44.<strong>12</strong>4.09.<strong>03</strong> B-44.211.11.<strong>03</strong> B-44.211.11.<strong>03</strong> B-44.311.11.<strong>03</strong> B-44.511.11.<strong>03</strong> B-44.6B-44.2<strong>00</strong>9.0911.11.<strong>03</strong> B-44.756
<strong>12</strong>1314Kavuklar OtomotivPetrol ve TicaretLimited Şirketi’nePekel PetrolÜrünleri DepolamaTaşıma TurizmĐnşaat MalzemeGıda MaddeleriTekstil Sanayi veTicaret LimitedŞirketiPekel PetrolÜrünleri AnonimŞirketiMerkezMerkezKarakavakOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.2811.11.<strong>03</strong> B-44.911.11.<strong>03</strong> B-44.1015Erler Petrol TicaretLimited ŞirketiÇevreyoluOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.1116171819202<strong>12</strong>223DiyarbakırlıoğluPetrol Sanayi veTicaret LimitedŞirketiGüneydoğu PetrolÜrünleri ve TurizmHizmetleri AnonimŞirketi Erler PetrolTicaret LimitedŞirketiOsman AlkışAlkışlar PetrolKomşu AkaryakıtTurizm TaşımacılıkTekstil ve SanayiTicaret LimitedŞirketiAkeller PetrolOtomotiv NakliyatTicaret SanayiLimited ŞirketiYeni Yıldırım PetrolNakliyat LimitedŞirketiSarıcıoğlu PetrolÜrünleri OtomotivNakliyat TurizmTicaret LimitedŞirketiMalatya Oto TicaretAnonim ŞirketiMerkezKarakavakMaşti yanıŞehirgösterenMevkiiGedik MevkiYeşilyurtDarendeMerkezKarakavakOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.20<strong>03</strong> B-44.<strong>12</strong>11.11.<strong>03</strong> B-44.1311.11.<strong>03</strong> B-44.1411.11.<strong>03</strong> B-44.1511.11.<strong>03</strong> B-44.1611.11.<strong>03</strong> B-44.1711.11.<strong>03</strong> B-44.1811.11.<strong>03</strong> B-44.1924Net Otogaz DolumĐstasyonu LPGSistemleri’neYeşiltepeKavşağıOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.20252627Ilıcaklar KollektifŞirketi Hafız MevlütIlıcak ve OrtaklarıGüldoğan PetrolÜrünleri SanayiTicaret LimitedŞirketiÖzsoysallarAkaryakıt Ltd.ŞtiDilek MevkiDilekBattalgaziOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.2411.11.<strong>03</strong> B-44.2211.11.<strong>03</strong> B-44.2357
28Ilıcaklar KollektifŞirketi Hafız MevlütIlıcak ve OrtaklarıTavşantepeMevkiiOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44..2<strong>12</strong>930Mapet MalatyaPetrol Ürünleri OtoTicaret AnonimŞirketiHorata AkaryakıtOtomotiv GıdaTurizm LimitedŞirketiAdana-AnkaraAsfaltı 8.km.Ankara Asfaltı6.kmOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.2511.11.<strong>03</strong> B-44.2631 Gaffaroğlu Petrol DoğanşehirOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.2732Karcalar Alabalık veLPG ĐstasyonuSürgüDoğanşhir33 Düzovalar Petrol Arguvan34Akyüz PetrolLimited ŞirketiHekimhanOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)11.11.<strong>03</strong> B-44.2831.<strong>12</strong>.<strong>03</strong> B-44.3<strong>03</strong>1.<strong>12</strong>.<strong>03</strong> B-44.3135 Mustafa Karaköse DoğanşehirOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)31.<strong>12</strong>.<strong>03</strong> B-44.2936Öz Yolçatı PetrolĐnş. Nak. Tic. Ltd.Şti.AkçadağOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)37 Ünver Petrol Hekimhan38Acar Petrol ĐnşaatSan. ve Tic. Ltd. ŞtiMalatya-ElazığKarayolu <strong>12</strong>.kmOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)06.05.04 B-44.3406.05.04 B-44.3339GameroğluAkaryakıt ve LPGĐstasyonuDarendeOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)08.07.04 B-44.3540 Talip AKKUŞ Kale4142Demirşah AkaryakıtLtd. ŞtiKapusuz KardeşlerĐnş. Tur. Teks. San.ve Tic. A.Ş.Akaryakıt veDinlenme TesisleriMerkezSivas YoluÜzeri 29.km.MalatyaOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)B grubu (Ek:8Liste B 9.1)08.07.04 B-44.3608.07.04 B-44.3707.09.04 B-44.3943Kurnazlar PetrolTaşıma Đnş. Đhr. Đth.Tic. Ltd. Şti.YeşilyurtOtogaz ĐkmalĐstasyonuB grubu (Ek:8Liste B 9.1)07.09.04 B-44.3844Baran Đnş.San. Tic.Ltd. Şti.OrganizeSanayi BölgesiKaro FabrikasıB Grubu (Ek-3Liste B. 2.13)B Grubu(Ek-8 liste9.10 ve 2.1302.06.06 B.44.2<strong>00</strong>6-458
45Rota Tekstil San.Tic. Ltd. Şti.OrganizeSanayi BölgesiTekstil FabrikasıB Grubu (Ek-3Liste B. 2.13)02.06.06 B.44.2<strong>00</strong>6-14647Đnce KardeşlerAkaryakıt Oto ZiraaiĐlaç Md. GıdaNak.Đnş.Ltd.ŞtiKorgül Petrol GıdaOto ve Tekstil Paz.Đth. Đhr. Ltd.Şti.PütürgeDarendeAkaryakıt LPGĐstasyonuAkaryakıt LPGĐstasyonuB Grubu (Ek-3Liste B. 9.1.a)B Grubu (Ek-3Liste B.9.1.a)02.06.06 B.44.2<strong>00</strong>6-202.06.06 B-44.2<strong>00</strong>6.348Malatya BelediyesiOtobüs ve SoğukHava Deposu Đşl.SancaktarMah.Biyodizel B.10.15 02.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.014950Malatya BelediyesiŞehirlerarasıUlaşım Hiz. Tic A.Ş.Sürmeli Đnşaat San.ve Tic. Ltd. Şti.Yeşiltepe Biyodizel Liste B.10.15 02.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.02Akçadağ Mıcır-Taş Tozu Liste B.2.2 02.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.<strong>03</strong>51Tekel Sigara SanayiĐşletmesi ve Tic.A.Ş. (BAT.A.Ş.)Merkez Sigara Fabrikası Liste B.7.32 02.07.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.0452Kavuklar BetonSantrali ve KilitliParke TesisiTopsögütHazır Beton, KilitTaşı ve BordürÜretimiListe B.2.<strong>12</strong> 02.07.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.0553Durmazlar MozaikYeşilyurtMozaik Ocağı –Kırma ElemeTesisiListe B.2.2 10.09.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.0654Cumali ÖzdemirTaş Ocağı ĐşletmesiYeşilyurtMozaik Ocağı –Kırma ElemeTesisiListe B.2.2 10.09.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.075556AydınoğullarıMozaikHekimhanMadencilikYeşilyurtMozaik Ocağı –Kırma ElemeTesisiListe B.2.2 10.09.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.08Hekimhan Demir Madeni Liste B.2.2 10.09.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.0957Malatya BelediyesiKalker OcağıAkçadağ Kalker Liste B.2.1 01.10.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.1058Taha Tekstil1.OrganizeSanayi BölgesiKonfeksiyonĐmalatıListe B.1.1.b 05.11.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.1159Đnterpak Ambalaj1. OrganizeSanayi BölgesiKarton Kutu veKoli ĐmalatıListe B.6.2 05.11.2<strong>00</strong>7 B-44.2<strong>00</strong>7.<strong>12</strong>60Özkale Kimya Pet.Tem. Gıda Ür. Tic.Ltd. Şti.2. OrganizeSanayi BölgesiMadeni yağ veAntifiriz ÜretimiListe A.4.5B Sınıfı02.02.06 A.44.4.16859
61Meteor Madeni Yağve Pls. San.Đm. Yet.Paz. Ltd. Şti.2. OrganizeSanayi BölgesiMadeni yağ veAntifiriz ÜretimiListe A.4.5B sınıfı05.07.06 A.44.5.19362Şarkgaz Ve MadeniYağlar A.Ş.Dilek YoluLPG Tüp DolumTesisiListe B.9.1.a636465Besel TekstilSan.ve Tic. A.Ş.GAP GüneydoğuTekstil San. Ve Tic.A.Ş.Çınarlar San. Ltd.Şti.66 Akabe Madencilik .6768697071727374757677787980Malatya BelediyesiEsenlik Đmar Đnş.Tic. Ltd. Şti.Ilsan Teks. San. veTic. A.Ş.Elazığ AltınovaÇimento San. Tic.A.Ş.Naim Đnş. San.Teks. Ltd. Şti.Zeren Đnş. Taah.San. Ve Tic. Ltd.Şti.Mabetaş MalatyaBeton ve YapıElemanları San. VeTic. A.Ş..Aydınlık MozaikSerdar AydınlıkMozaik Ocağı veKırma Eleme TesisiKölükoğlu BoyaSan. Ve Tic. A.Ş.Đpaş Malatya Đplikve Dokuma Fab.Malatya Boya veEmpirme Fab.Öner Kardeşler Ltd.Şti.Somay Plastik San.Ve Tic. Ltd. Şti.Mimsan Makine Đnş.San. Ve Tic. Ltd.Şti.Mim-Metal MalatyaMetal ĐlemeMerkezi San. VeTic. A.Ş.1. OrganizeSanayi Bölgesi1.OrganizeSanayiÖrgü Kumaş veTüp BoyamaDenim,Gabardin,Kadife KumaşListe B.10.10 05.<strong>12</strong>.06 B.44.2<strong>00</strong>6-9Liste B.10.10 05.02.08 B-44.2<strong>00</strong>8.01Merkez Hazır Beton Liste B2.<strong>12</strong> 28.05.08 B-44.2<strong>00</strong>8.<strong>03</strong>OrganizeSanayiKömür Eleme vePaketlemeListe B.9.10 24.09.08 B-44.2<strong>00</strong>8.04Merkez Kilittaşı Üretimi Liste B.2.<strong>12</strong> 28.05.08 B-44.2<strong>00</strong>8.021.Org. San.Böl.TopsöğütGörgüKöyü/YeşilyurtBallıkayamevki/HekimhanYeniAdıyamanYoluGözeneKöyü/Yeşilyurt1.Org. San.Böl.Ankara AsfaltıMerkez1.Org. San.Böl.GözeneKöyü/Yeşilyurt1.OSB 2.Cad.2.Org. San.Böl. HavaalanıYolu 15.km.1.OSB 4.Cad.No:5Örgü Kumaş veBoyamaListe B.10.10 27.11.08 B-44.2<strong>00</strong>8.05Hazır Beton Liste B.2.<strong>12</strong>. 07.01.09 B-44.2<strong>00</strong>8.06Kalker OcağıKırma ElemeTesisiMıcır ve Taştozu Đml.Liste B.2.2. 27.<strong>12</strong>.07 B-44.2<strong>00</strong>9.01Liste B.2.2. 25.02.09 B-44.2<strong>00</strong>9.02Hazır Beton Liste B.2.<strong>12</strong>. 25.<strong>03</strong>.09 B-44.2<strong>00</strong>9.<strong>03</strong>Mozaik Taşı Liste B.2.1 07.05.09 B-44.2<strong>00</strong>9.04Boya veSeramikYapıştırıcı.Đplik Üretim veĐplik BoyamaTesisiÖrme,KumaşBoyamaveKasar AğartmaTesisi.Liste B.4.11. 05.05.09 B-44.2<strong>00</strong>9.05Liste B.10.10 07.05.09 B-44.2<strong>00</strong>9.07Liste B.10.10. 07.05.09 B-44.2<strong>00</strong>9.06Mozaik Taşı Liste B.2.1 27.05.09 B-44.2<strong>00</strong>9.08Plastik Torba veÇanta ĐmalatıKazan ve IsıCihaz Üretimi.Pik ve ÇelikMetal Döküm.Liste B.4.1.h(S.K.H.K.K.Y)Liste B.3.15(S.K.H.K.K.Y)Liste B.3.7.(S.K.H.K.K.Y)07.10.09 B-44.2<strong>00</strong>9.1029.<strong>12</strong>.09 B-44.2<strong>00</strong>9.1<strong>12</strong>9.<strong>12</strong>.09 B-44.2<strong>00</strong>9.<strong>12</strong>60
81Demir Plastik San.Ve Tic. A.Ş.1.OSB 4.Cad.PVC Boru, PEBoru, PPRCBoru, SıhhiTesisat Ekipmanve Ek ParçalarıĐmalatListe B.4.1.h(S.K.H.K.K.Y)24.01.10 B-44.2010.01828384Öznesil EntegreTavukçuluk ve YemSan. Tic. A.Ş.Meteor Mad. Yağve Pls. San. ĐmalatYatırım Paz. Ltd.Şti.Babacan Teks.Örme Paz. Ve San.Tic. Ltd. Şti2.OSB No:102.OSB1.OSB2.cad.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Piliç Eti , TavukSalam, TavukSucuk, Sosis,Köfte veRendering UnuĐmalatı.Madeni Yağ veAntifriz ÜretimTesisiÖrgü KumaşĐmalatı ve TüpBoyamaListe B.7.2.a(S.K.H.K.K.Y)Liste B 4.5(S.K.H.K.K.Y)Liste B 10.9(S.K.H.K.K.Y)09.02.10 B-44.2010.0209.02.10 B-44.2010.<strong>03</strong>17.<strong>03</strong>.10 B-44.2010.04C.1.2.5 Trafikten Kaynaklanan EmisyonlarKentlerde ısınmadan kaynaklanan kirlilik kadar, nüfus ve gelir düzeyinin artışınaparalel olarak artan motorlu taşıtların neden olduğu egzoz gazı kirliliğidir. Đlimizde ÇevreKoruma Vakfı tarafından, Egzoz Emisyon Ölçüm Đstasyonunda, araçların Emisyon ölçümüyapılmakta ve trafik ekipleri tarafından denetlenmektedir.C.2 HAVAYI KĐRLETĐCĐ GAZLAR VE KAYNAKLARIHava kirliliği doğal ortamdaki atmosferik havanın fiziksel, kimyasal ve biyolojiközelliklerinin çeşitli etkenlerle canlı yaşamını tehdit edecek şekilde değişikliğeuğramasıdır. Çeşitli kaynaklardan atmosfere karışan hava kirleticiler; temelde dönen vegaz halinde kirleticilerdir. Bu kirleticiler yapay ve doğal gazlar olarak iki gruba ayrılır.Yanardağlar ve volkanlardan çıkan gazlar, doğal olarak oluşan su buharı ve sis gibikirleticiler, doğalgaz kirleticiler, şehirlerde konut ve fabrika bacalarından çıkan gazlar, hertürlü madeni işleme merkezlerinin bacasından çıkan gazlar tarımsal ilaçlama esnasındaaşırı sıcaklık nedeni ile buharlaşarak atmosfere yayılan gazlar yapay gaz kirleticilerdir.Gerek doğal gerekse yapay kaynaklardan oluşan hava kirleticiler, partiküller, kükürtlümaddeler, organik maddeler, azotlu maddeler, karbondioksit, halojenler ve radyoaktifmaddelerdir.Đlimizde kullanılan yakıt cinsi, ilimizin topoğrafik yapısı, şehrin yerleşim yeri vekonumu, meteorolojik şartları ve kış mevsiminin uzunluğu gibi etmenler özellikle havakirliliğinin oluşumunda önemli rol oynamaktadır.Đlimizde hava kirliliği ile ilgili çalışmalar1983 yılında başlamış, ancak 1990 yılından itibaren diğer tedbirlerle beraber tüketilenyakıtlarla ilgili bazı kısıtlamalara gidilmiştir. Bu çalışmanın temel noktasını kalorisi yüksek,kükürt oranı düşük kaliteli yakıt temini, yakma sistemlerinin uygun hale getirilmesi veyakma tekniğine uyulması oluşturmaktadır.61
Tablo 26 - Yıllara Göre Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları1995-1996 1996-1997 1997-1998 1998-1999 1999-2<strong>00</strong>0 2<strong>00</strong>0-2<strong>00</strong>1AYLARORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>ASO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMANEKĐM 41 38 29 24 20 18 20 15 22 <strong>12</strong> 26 22KASIM 99 83 98 98 68 60 62 46 75 39 104 1<strong>12</strong>ARALIK 158 1<strong>12</strong> 88 58 83 55 95 54 149 56 108 74OCAK 102 79 114 64 50 27 115 43 102 45 115 1<strong>12</strong>ŞUBAT 106 55 99 49 79 42 1<strong>03</strong> 38 98 40 102 82MART 63 35 69 35 52 28 80 32 91 30 60 59KIŞ SEZ.ORT. 95 67 83 55 58 38 79 38 89 37 86 772<strong>00</strong>1-2<strong>00</strong>2 2<strong>00</strong>2-20<strong>03</strong> 20<strong>03</strong>-2<strong>00</strong>4 2<strong>00</strong>4-2<strong>00</strong>5 2<strong>00</strong>5-2<strong>00</strong>6 2<strong>00</strong>6-2<strong>00</strong>7AYLARORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>ASO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMAN SO 2 DUMANEKĐM 17 13 36 31 - - 42 31 23 33 - -KASIM 20 38 98 110 - - 43 52 62 86 69 <strong>12</strong>5ARALIK 138 142 133 51 43 55 98 73 80 66 155 170OCAK 158 76 113 70 74 54 88 68 85 67 93 102ŞUBAT 135 <strong>12</strong>0 51 39 58 48 65 44 84 57 109 85MART 90 76 83 43 49 33 76 27 76 27 96 48KIŞSEZ.ORT.93 78 86 57 56 47 68 49 68 56 104 1062<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>8 2<strong>00</strong>8-2<strong>00</strong>9 Kış Sezonu Ortalaması Sınır Değerleri :ORTAL<strong>AM</strong>A ORTAL<strong>AM</strong>A SO 2 = 250 Mikrogram/Metreküp-KVS- 4AYLARSO 2 DUMAN SO 2 DUMAN Partikül Madde = 2<strong>00</strong> Mikrogram/Metreküp-KVS-EKĐM - - - - 3<strong>00</strong>KASIM 86 81 87 163ARALIK 92 87 107 165OCAK <strong>12</strong>2 118 53 67ŞUBAT 102 78 35 47MART 91 56 31 23KIŞ SEZ.ORT. 79 84 62 93Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>962
Tablo 27- Hava Kirletici Parametrelerin 2<strong>00</strong>9 Yılı Şubat Ayı Ölçüm SonuçlarıÖlçüm Yapılan Đstasyonun AdıTarihFırat Mahallesi Çarmuzu Mahallesi Çöşnük BölgesiSO 2 TOZ SO 2 TOZ SO 2 TOZµ/m 3 µ/m 3 µ/m 3 µ/m 3 µ/m 3 µ/m 301.02.09 18 32 34 40 5 902.02.09 18 74 34 29 6 7<strong>03</strong>.02.09 18 32 102 171 13 904.02.09 18 26 68 86 11 805.02.09 18 10 68 61 10 806.02.09 18 10 34 29 10 707.02.09 9 5 17 10 10 1108.02.09 27 21 68 61 5 1109.02.09 36 39 68 61 5 910.02.09 36 34 68 61 3 2311.02.09 36 60 68 40 4 8<strong>12</strong>.02.09 54 90 85 1<strong>00</strong> 4 913.02.09 49 74 75 61 - -14.02.09 36 53 - 86 - -15.02.09 27 46 102 1<strong>00</strong> - -16.02.09 18 32 34 61 3 1417.02.09 18 32 34 61 11 1318.02.09 27 46 34 61 9 1419.02.09 27 46 34 61 11 1420.02.09 29 46 34 61 11 1421.02.09 27 46 34 61 11 1422.02.09 27 46 34 61 11 1423.02.09 27 39 34 40 <strong>12</strong> 1324.02.09 18 32 34 40 7 1325.02.09 54 60 51 40 5 1426.02.09 45 46 34 61 3 1427.02.09 18 32 68 40 2 1428.02.09 18 32 51 86 4 13Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9C.2.1 Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve DumanĐnsan sağlığını tehdit eden zararlı gazlardan olan havadaki kükürtdioksitler vebunların en önemlisi olan kükürtdioksit gazı, yanmayan renksiz bir maddedir.Oksitlendiğinde kükürttrioksit ve sülfatlara dönüşür. Kükürttrioksit ise yağmur ve sisdamlacıklarıyla birleşerek sülfürik asidin oluşmasına neden olur. Kükürtdioksit; petrol vekömür gibi fosil yakıtların ve kükürt filizlerinin yakılması, soda, sülfirik asit ve selülozüretimi sırasında ortaya çıktığı gibi, petrol rafinerileri ile bakır, çinko,kurşun üretimişletmelerinden ve içten patlamalı motorların egzoz gazlarından da atmosferekarışmaktadır.Endüstriyel bölgelerde,atmosferdeki yüksek kükürtdioksit düzeyleri, bazı likentürlerinin yok olmasına neden olmuştur. Buna karşılık, bitkilerin kükürtdioksite olanduyarlılıkları türlere göre farklılık göstermektedir. Son yıllarda artan atmosferik63
SO 2 ,NO 2 ,O 3 kirlilikleri nedeniyle ormanlarda asit ve nitrite dayanıklı bitki türlerinde artışolduğu tespit edilmiştir.C.2.2 Partikül Madde (PM) EmisyonlarıOrtalama gaz molekül büyüklüğü 0.<strong>00</strong>02µm çaptan iri olan ve havada bir süreaskıda kalan katı veya sıvı her türlü madde, partikül sınıfına girmektedir. Partikülşeklindeki kirletici emisyonlar iriliklerine, yoğunluklarına ve kimyasal yapılarına bağlıolarak aerosol, duman, is ve toz şeklinde isimlendirilmektedir.Sağlık üzerine etkisi partikül büyüklüğü ve konsantrasyonuna bağlıdır. PM10 (10mm çapından küçük partiküller) ve PM2.5’un (2.5 mm çapından küçük partiküller) günlükdalgalanmalarına göre sağlık etkileri de değişir. Akut etkileri günlük mortalitede artışa,solunum sistemi hastalıklarının alevlenmesine, hastane başvurularında artışa, öksürükartışına, solunum fonksiyonlarında azalmaya yol açmaktadır. Çok düşük değerlerde bile(1<strong>00</strong> mg/m 3 den az) kısa süreli maruz kalım sağlığı etkilemektedir. PM'nin düşükdeğerlerde uzun süreli etkileri de ölüm ve solunum sistemi hastalıklarında artış vesolunum fonksiyonlarında azalma gibi kronik etkilere yol açmaktadır.Partiküllerin solunum sistemi ve akciğerlerdeki hareketleri ve etkileri, aerodinamiközelliklerine (çap,büyüklük,şekil,yoğunluk vs.) bağlıdır. Çok ince partiküllerin yanındaoldukça büyük toz partikülleri de burun kısmından girmekte, daha sonra solunum sistemive akciğerlerde çeşitli mekanizmaların etkisiyle tutulmaktadır.Kömür tozu ve kül partiküllerin akciğerdeki birikimi ile ilgili yapılan araştırmalarda,partiküllerin kimyasal yapısın bağlı olarak birikim sınırının değiştiği, buna karşılık birikiminmaksimum olduğu aerodinamik çap aralığının yaklaşık 0.5-1 µm arasında olduğugözlenmiştir.C.2.3 Karbonmonoksit EmisyonlarıRenksiz, kokusuz ve havanın ortalama mol ağırlığında bir gaz olankarbonmonoksit, yerleşim civarlarında ve içlerinde çok kirletici bir gazdır. Atmosferdekalma süresi 2-4 aydır.Bu gaz içten yanmalı motorları egzoz gazları ile tam yanmayan yakıtlardan bolmiktarda üretilmektedir. Normal egzoz gazında %3-4, iyi yakılmayan yakıt gazında %7düzeyinde bulunmaktadır. Havaya karışan karbonmonoksitin büyük bir kısmı oksidasyonile karbondioksite dönüşür. Bitkiler tarafından asimilasyonda kullanılır.CO alveolar, kapiller ve plasental membranlardan hızla geçer. Hemoglobinlebirleşmesi oksijenden yaklaşık 250 kat daha fazladır ve hızla hemoglobine bağlanarakkarboksihemoglobini (COHb) oluşturur. Düşük konsantrasyonlarda hipoksiye bağlıbelirtiler oluşurken, yüksek konsantrasyonlarda yaşamsal tehlikeler ortaya çıkar. Toksiketkileri öncelikle beyin, kalp, iskelet kası ve fetüs gibi yüksek düzeyde oksijen kullananorgan ve dokularda oluşur.C.2.4 Azot Oksit (NOx)EmisyonlarıĐlimizde NO ve NO 2 ölçümleri yapılmamaktadır. Atmosferde bulunan NO ve NO 2gazlarının büyük bir kısmı fosil yakıtlardan kaynaklanan yanma ile, anaerobik toprakortamlarından ve az bir kısmı ile yanma süreci esnasında atmosferik azottankaynaklanmaktadır.64
ifade edilebilir tipik değeri ise 0.3 atmosfer santimetredir. Dobson birimi olarak daha sık birşekilde mili-atmosfer-santimetre (m-atm-cm) kullanılmaktadır.Bir Dobson Birimi, ozon hacminin yaklaşık milyarda bir kısmının (1 ppmv),ortalama atmosferik konsantrasyonunu ifade eder.Atmosferdeki ozonun % 90'na yakını, yer yüzeyinden itibaren yaklaşık 10 - 50km ( 32<strong>00</strong>0-164<strong>00</strong>0 feet ) seviyeleri arasında bulunan Stratosfer tabakası içinde yer alır.Geri kalan %10'luk ozon miktarı ise yerden yaklaşık 10-15. km'ye kadar uzanan Troposfertabakası yer alır.Ozon Tabakasındaki Đncelmenin Etkileri1-Đnsanlar Üzerindeki Dermatolojik EtkilerToplam ozondaki değişim sonucunda, bulutsuz günlerde ultraviyole ışınlarınınneden olduğu insan derisindeki yanma olaylarında, ozon yoğunluğunda görülen her %1'lik azalmaya karşılık %1.3'lük artış gözlenmiştir. Akut olarak UV-B'ye maruz kalınmasıgüneş yanıklarına, kronik olarak UV-B'ye maruz kalınması ise cildin esnekliğinikaybetmesine ve deri yaşlanmasının hızlanmasına neden olur. Bazı durumlarda ise güneşışığına karşı şiddetli alerji olayları kaydedilmiştir.Đnsanlar zamanlarının çoğunu dışarıda, güneşli ortamlarda geçirmektenhoşlanırlar. Çalışarak, oynayarak veya egzersiz yaparak gün boyu sürdürülenaktivitelerde, genellikle vücudumuzun çoğu yeri açıkta kalır. Birçok insan çok fazla güneşışınlarına maruz kalmanın cilt kanserine neden olduğunu bilmektedir. En son yapılan tıbbiaraştırmalar UV ışınlarına maruz kalmanın cilt kanseri (melanoma, temel hücre kanseri,pullu hücre kanseri), diğer cilt problemleri, katarakt, diğer göz problemleri ve bağışıklıksisteminin baskı altına alınması gibi ciddi sağlık problemlerine neden olabileceğinigöstermiştir.UV-B ışınlarına uzun süreli maruz kalınması durumunda önce insan derisindebozulma, 40 yaşlarında tümör oluşumu ve 50 yaşlarında ise ileri safhada kansergörülebilmektedir. ozon yoğunluğunda % 10'luk bir azalma olduğunda deri kanserinde %50-80'e varan oranlarda artış görülmektedir. Eğer insanlar 15 yaşından önce yüksekdüzeyde UV-B ışınlarına maruz kalmışsa, 30 yaşlarında öldürücü bir deri kanserineyakalanma riski oldukça fazladır. Bunların dışında dudak, tükürük bezleri ve göz içikanserleri gibi diğer kanserlerdeki artış riski ise henüz bilinmemektedir.Kanser ile UV radyasyonu arasındaki ilişki, detaylı bir biçimde Uluslararası KanserAraştırmaları Ajansı'nın yayınlarında tartışılmış ve UV radyasyonunun cilt kanserlerininoluşumu ile ilişkili olduğu kesin olarak belirlenmiştir.2) Deniz Canlıları Üzerine EtkisiDenizdeki planktonların UV-B ışınlarından fazla miktarda zarar görmesi sonucundahareket ve yeniden üreme kapasiteleri bozulur ve yok olurlar. UV-B baskısını yoğun olarakhisseden su ekosistemi içinde planktonların değişimi oldukça belirgindir.Atmosferdeki ozon miktarındaki azalmayla doğru orantılı olarak yer yüzeyineulaşan yüksek düzeydeki UV-B radyasyonu, bazı besin zincirlerinin kesilmesi dahil pekçok tahribata yol açabilmektedir. Bunun sonucunda denizdeki planktonlar UV-Bışınlarından oldukça fazla zarar görür ve yok olurlar. CO2'i çözümleme yeteneğine sahipolan planktonların azalması atmosferdeki CO2 miktarının ve dolayısıyla sera etkisininartmasına yol açacaktır. Bunlar besin zinciri içinde önemli yer tuttukları gibi ayrıca küresel66
olarak tüketilen karbondioksit tutarının yarıdan fazlasını da harcayarak dünya iklimdengesini sağlamaktadırlar.3) Ozonun Bitkiler Üzerine EtkisiBitkiler gelişme ve büyümelerini devam ettirebilmek için fotosentez yaparlar. Bitkifotosentez esnasında stomalarını açar ve CO2 alır, bu CO2 alımı esnasındagözeneklerden içeriye ozon (<strong>03</strong>) girişi de olur. Stomalar ozondan korunmak için kapanırlarve bu kapanma fotosentezin durmasına veya yavaşlamasına sebep olur. Ozonoksidasyon sonucu bileşimleri etkiler, mitokondride enerji üretimini engeller, bitkibüyümesini yavaşlatır.Ozon aynı zamanda bitkide çiçeklerin ve meyvelerin azalmasına, suyun verimlikullanılmasının engellenmesine sebep olur. Ozon bitkileri hastalıklara, böceklere vekuraklığa karşı hassaslaştırır ve zayıflatır.Bitkiler yapılarındaki farklılıklar nedeniyle ozona dayanıklılık açısından değişkenlikgösterirler. Değişkenlik bitkinin tür, alt tür ve varyete özellikleri ile ozona olan tepkisinindiğerlerinden daha fazla olmasına bağlıdır. Bazı bitkiler ozonun verdiği zararı yokedebilirler, bazı bitkiler ise bu zararı engelleyememektedir. Yapraklarda ozon zararı ilebeneklenme, su lekeleri, sararma, erken yaşlanma ve dökülme görülür.Ozona Çok Hassas BitkilerKızılağaç, yonca, kayısı, dişbudak, kavak, arpa, fasulye, pancar, begonya, çim,şimşir ağacı, düğün çiçeği, brom, Brüksel lahanası, karanfil, kereviz, hindiba, kuşyemi, Çinlahanası, kasımpatı, mısır (şeker), dere otu, patlıcan, küpe çiçeği, su kabağı, asma,baldıran, kara çam, leylak, ıhlamur, akasya (siyah), akçaağaç, mimoza, kavun, meşe,yulaf, maydanoz, yabani havuç, bezelye, şeftali, yerfıstığı, çam (beyaz, iskoçya), patates,bal kabağı, turp, çavdar, soğan, ıspanak, kabak, çilek, tatlı patates, tütün, lale, domates,şalgam, ceviz ve salkım söğüt.Ozona Biraz Dayanıklı BitkilerPamuk, salatalık, iğ ağacı, sardunya, kılıç çiçeği, ardıç ve biber gibi bitkiler ozonabiraz dayanıklı bitkilerdir.Ozona maruz kalma ile bitki verimlerinde değişik oranlarda düşüş olmaktadır. Bilimadamları tarafından yapılan çalışmalar sonucunda verimde ortalama azalma mısırda %2.5, buğdayda % 6, soya fasulyesinde % 13, yerfıstığında % 24 bulunmuştur. (http://oregonstate. edu /instruction/bi301/ozeffecthtm).Ozonun bitkilere verdiği zararın verim kaybına sebebiyet vermesi dolayısıylaaraştırıcılar ilk etapta ekonomik değeri önemli olan bitkilerde çalışmaya başlamışlardır.Günümüzde insan beslenmesi büyük ölçüde bitkilere bağlı olup, besinlerimiz yadoğrudan bitkilerden ya da bitkilerle beslenen hayvanlardan sağlanan ürünlerdenoluşmaktadır (Özünlü 2<strong>00</strong>1). insan ve hayvan beslenmesinde vazgeçilmez bir yeri olanbitkisel üretimin artan nüfusa paralel olarak artırılması gerekmektedir. insanbeslenmesinde kullanılan bitkisel ürünler dünya nüfusunun ihtiyacınıkarşılayamamaktadır. Fakat verimli tarım arazilerinin artırılamaması nedeniyle birimalandan alınan verimin artırılması gerekmektedir. Birim alandan elde edilen verim, genetikçalışmalarla verim ve kalitesi fazla çeşitlerin elde edilmesi yanında hastalık ve zararlılaradayanıklı çeşitlerle mümkün olabilmektedir. Ozonun da bitkilere zararlı olması dolayısıyla,ozonun bitkilere etkisi ile ilgili çeşitli çalışmalar dünyadaki çeşitli bilim adamları tarafındanyapılmaktadır. Bu çalışmalar, ileri ki yıllarda ozon zararının bitkiler açısından önemli67
olduğunun toplumlar tarafından daha iyi anlaşılmasıyla daha da önem arz edecektir.4) Đklim Üzerine EtkisiDünyamızın iklimi, üzerinde yaşayan canlılarla çok yakından ilgilidir. Bu nedenlegünümüzde atmosfer fiziği ve kimyası ile birlikte biyolojisi de meteorolojistlerin ilgisiniçekmekte ve giderek daha yakından ilgilenmektedirler. Atmosferdeki karbondioksit,oksijen ve ozon dengesi canlılar tarafından sağlanmaktadır. Bu gazların iklim üzerineetkileri ise farklıdır. Stratosferdeki ozon dengesi ise, topraktaki bakterilerin ürettiği N2O ilegerçekleşir. Yer yüzeyine ulaşan zararlı UV-B radyasyonuna maruz kalan küçükorganizmaların ve planktonların azalması, yine UV-B radyasyonuna maruz kalan bitkilerinfotosentez mekanizmalarının zarar görmesi, atmosferdeki CO2 miktarının artmasına vesera etkisinin fazlalaşmasına yol açacaktır. Bu durumda dünya iklim dengesinindeğişimine yol açmaktadır.C.3.2 Asit Yağışlarının EtkileriEndüstriyel faaliyetler, konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil yakıtlar,motorlu taşıtlardan çıkan egzoz gazları ve fosil yakıtlara dayalı olarak enerji üreten termiksantraller, bu faaliyetleri sonucu havayı kirletmekte ve kükürtdioksit, azot oksit, partikülmadde ve hidrokarbon yaymaktadır. 2 ile 7 gün arasında havada asılı kalabilen bukirleticiler, atmosferde çeşitli kimyasal ve fiziksel reaksiyonlara uğrayarak, zaman zamançok uzaklara taşınabilmekte, atmosferdeki su partikülleri ve diğer bileşenlerle tepkimeyegirerek sülfüroz asit (HSO), sülfürik asit (H2SO4) ve nitrik asit (HN<strong>03</strong>) oluşumunasebebiyet vermektedir.Özellikle endüstriyel faaliyetler esnasında bacalardan çıkan gaz ve partiküller çokuzak mesafelere taşınarak bitkiler ve topraklar üzerinde birikmektedir. Havaya verilengazlar karbonmonoksit, kükürtdioksit, azotoksit, hidrojenflorür ve hidrokarbonlar gibikirletici emisyonları içermekte ve bunların fazlalığı asit yağmurlarına neden olmaktadır.Atmosferde asit karakterli yeni ürünlerin oluşumuna ve dolayısıyla asityağmurlarına neden olan azot oksitler ve kükürtoksitlerin, asiditenin yaklaşık %30 ve%70’inden sorumlu olduğu bildirilmektedir. Asit yağmurlarının etkisiyle topraklarasitleşmekte ve bitki örtüsü tahrip olmaktadır. Ayrıca emisyonlar içerisinde yer alanpartiküler maddeler içerisinde bulunan Cu, Zn, Fe, Cd gibi ağır metaller toprak ve bitkiüzerinde yığılmaktadır.Fosil yakıtlarda bulunan azot ve kükürt yanma sonucunda Karbondioksite, kükürtve azot oksit haline dönüşmekte ve daha sonra oksidasyon ve su molekülünün hidrolizetkisi altında asit oluşturmaktadır.C + O 2 CO 2S + O 2 SO 2Karbondioksit ve kükürtdioksit gazlarının her ikisi alev esnasında meydanagelmekte ve baca gazlarına karışmaktadır. Bunlardan kükürtdioksit daha sonra kademeliolarak yeniden oksitlenerek SO 3 haline dönüşmektedir.2SO 2 + O 2 2SO 3SO 3 + H2O H 2 SO 4Sonuçta oluşan sülfürik asit,yağmur suyu ortamında iyi çözünen bir asitolduğundan,yağmur suyuyla yeryüzüne ulaşmaktadır.68
Tablo 28 - Hava Kirliliğine Sebep Olan Genel KirleticilerKĐRLETĐCĐSINIFIYAPAY KAYNAKPRĐMER SEKONDERKükürtlü bileşenler SO 2,H 2S SO 3,H 2SO 4 Sülfürlü YakıtlarAzotlu Bileşenler NO,NH 3 NO 2,MNO 3 Yüksek sıcaklıkta N 2 ve O 2 ninreaksiyonuAldehitlerYakıtların YanmasıKarbonlu Bileşenler C1 ve C5 Asitler Petrolün damıtılmasıKetonlarEritkenlerin KullanılmasıKarbonoksitler CO,CO 2 YanmaHalojenli bileşenler HF,HCL,S,O 2,Toz EndüstriyelMeteorolojik işlemlerPartiküllerFume Mist Đs,DumanKaynak: Meteoroloji Bölge Müdürlüğü, 20<strong>03</strong>Hiç bir yabancı maddeyle kirletilmemiş bir atmosferde bile yağmur suyu hafif asidikkarakterdedir ve pH derecesi 5.6' dır. Çeşitli yanma olayları sonucu havaya karışan S0 2 ,S0 3 , NO x gibi gazlar yağışla birleşip asit meydana getirebilmekte ve bunların yeryüzüneyağması ile asit yağmurları oluşmaktadır.Bunların yeryüzüne geri dönüşleri kuru ve yaşasit depolanması sonucu olur. Yaş depolamada atmosferde oluşan bütün ürünler, yağmurve kar içinde çözünmüş halde yeryüzüne taşınırlar. Kuru depolamada ise atmosferdekipartiküllerin ve gazların yeryüzüne taşınması esnasında yağmur veya kar bulunmaz, sisiçinde aerosol şeklinde bulunurlar. Bu çerçevede belirtildiği gibi, yalnız yağmur değil, diğerbütün yağış biçimleri de asidik olabilmektedir.Kuru ve yas birikimin bağlı miktarı hava kirliliği kaynağından olan uzaklığa,emisyon yüksekliğine ve meteorolojik şartlara göre değişmektedir.Kuru depolama emisyonkaynaklarının yakınında, yaş depolama ise kaynaktan uzakta etkin olan rüzgarlarlataşınmaz oldukları bölgelerde etkili olur. Ayrıca yıllık yağışların bol olduğu bölgelerde yaşdepolama daha fazladır. Kuru depolamada atmosferdeki partiküller ve gazlar doğrudandoğruya yeryüzü suları, bitkiler, ağaçlar ve kayalar üzerinde yüzeye yakın bir yere sızaraktoplanırlar. Depolama hızı gazın tipi, partikülün boyutu gibi kirleticinin tabiatına,atmosferdeki türbülansa ve alıcının yüzeyine bağlıdır.ASĐT YAĞMURLARININ ÇEVRE ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐAsit yağmuru toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir.Toprağın yapısında bulunan kalsiyum, magnezyum gibi elementleri yıkayarak tabansuyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına ve zirai verimin düşmesine neden olmaktadır.Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucutoprağa geçen kükürt bileşikleridir. Azot bileşikleri ise bitkilerin özümseyeceği miktardanfazla olduğu zaman toprağın asitleşmesinde rol oynamaktadır.Asitleşmenin çevre üzerinde dolaylı olmakla birlikte yine çok önemli etkilerindenbiri de, endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan asit nemidir. Toprağa ya da göl yataklarınainmiş cıva, kadmiyum ya da alüminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve69
normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler, asidik nemle tepkimeninsonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksiketkiler yaratmaktadır. Ağaç köklerinin besin toplama yeteneğinin bozulmasının sorumlusuda yine asitleşme sonucunda toprakta harekete geçen alüminyumdur. Büyük şehirlerinçoğunda insan yapısı bina ve anıtlara asit yağmurlarının yaptığı zararın göstergesi çoktur.Tarihi yapılar, binalar, açık metal yüzeyler, boya kaplamalar ve bazı plastikler, sülfürdioksitve yağışın sulandırdığı bu asitten dolayı bozulma gösterir.ASĐT YAĞMURLARININ ĐNSAN SAĞLIĞI ÜZERĐNDEKĐ ETKĐLERĐTemmuz 1984'de Berlin'de Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) Avrupa BölgeselToplantısında, çeşitli gruplar tarafından sunulan araştırmalar, asit yağmurlarının insansağlığı üzerindeki etkileri konusunda ilginç sonuçlar açığa çıkarmıştır. Bu araştırmalarınsonucu olarak asit depolanmasının insan sağlığı üzerinde dolaylı ve dolaysız olmak üzere2 tür etkisi belirlenmiştir. Bu güne kadar yapılan araştırmalar henüz asit depolanmasınıninsanlar üzerinde dolaysız bir etkisini belirleyememiştir. Bununla beraber deri, göz vesolunum sistemindeki direkt etkileri dikkat çekicidir. pH 4.6' ya kadar asitlenmiş gölsularında insan ve tavşan denekleri üzerinde yapılan araştırmalarda belirli bir takım etkilerbelirlenmiş, pH' ın 4 ten düşük olduğu değerlerde gözde tahriş ve kızarıklık oluşmuştur.Asidik zerrecikler genellikle sülfürdioksit ve nitrikoksitlerin atmosferdekidispersiyonu ile oluşur. Sonuçta oluşan nitrik ve sülfürik asit diğer partiküller (toz, is,kurum, duman vs) üzerine yapışır. Bu partiküllerin direkt olarak solunması bu asidikyapıların doğrudan akciğerlere kadar gitmesine neden olmaktadır. Bu asidik yapıdakitozlar ve gazlar, nemli ve sıcak akciğer alveollerinde kimyasal olarak kana geçebilirler.Asit yağmurlarının insanlar üzerindeki dolaylı etkileri yüzey ve içme suları, yer altısuları, toprak, ağır metaller, bitkiler ve balıklar üzerindeki etkilerine bağlı olarak buunsurların kullanılması sonucunda uzun vadede insan bünyesinde asidik depolanmayaneden olur.Atmosferde Asitleşmeye Neden Olan Kirleticiler:Kükürt Oksitler ( SE x )Hava kirletici emisyonların en yaygın olanı kükürtdioksit (S0 2 ) dir. Her yıl tonlarca502 çeşitli kaynaklardan yayınlanarak, atmosfere karışmaktadır. Bu emisyonların enönemli bölümü elektrik üretmek amacıyla çok büyük miktarlarda kükürtlü katı ve sıvıyakıtlar yakan termik santrallerden meydana gelmektedir.2 Kasım 1986' da yürürlüğe giren "Hava Kalitesini Koruma Yönetmeliği" ne göremahalli çevre birimlerinde uzun vadeli, maksimum 502 sınır değerleri, yıllık ortalama 60mg/m3 , kış mevsimi ortalaması <strong>12</strong>0 mg/m3 , günlük ortalama 150 mg/m3, 1 saatlikortalama 450 mg/m3 tür.Azot Oksitler (NO x )NO x ' in atmosferdeki bulunuşu yaklaşık olarak yarı yarıya taşıt egzozu ve sabityakma tesislerinden dolayıdır. Bu gazlar atmosferde doğal gaz çevrimine girerek, nitrikasit (HN0 3 ) oluşumuyla sonuçlanan zincirleme reaksiyonları tamamlarlar. AtmosferdekiHN0 3 oluşumu ise asit yağışının oluşmasını etkiler.70
C.4 HAVA KĐRLETĐCĐLERĐN ÇEVREYE OLAN ETKĐLERĐC.4.1 Doğal Çevreye EtkileriAtmosferdeki kükürt ve azot oksit emisyonlarının azaltılması uzun vadedegerçekleştirilecek bir işlem olduğundan çevrede yarattıkları olumsuz etkileri nedeniyleemisyonlarının azaltılması için gereken önlemlerin vakit kaybetmeden alınmasınınzorunluluğu açıkça görülmektedir. Bunun yanında acil önlem olarak bir bölgede havakirliliği, teknolojik önlemler tespit edilerek dikkatle gözden geçirilmeli ve uygulanmalıdır.Asit depolanması sorununa bilimsel yönden çözüm yolları ararken, zarar tespitleriyapılmalı ve ekosistem detaylı bir şekilde incelenmelidir. Ayrıca problem politik ve bilimselolarak benimsenmelidir.C.4.1.1 Su Üzerindeki EtkileriHava kirleticileri sucul ortamları dolaylı olarak etkilemesi söz konusudur. Bu etkilerdaha çok asitleşme şeklinde NO X ve SO X kaynaklıdır. Sucul ortamların asitleşmesiatmosferik birikim ile bu asitleşmenin biyolotik etkileri hakkındaki araştırmalar asityağmurlarına maruz klan örneğin; göl gibi sucul ortamlarda önemli düzeyde bozulmaetkilerini 20-30 yılda gerçekleştiği belirtilmektedir. Asit yağmurlarından etkilenmiş suculsistemlerde sülfat veya nitrat konsantrasyonları artmakta ve pH düzeylerinde hızlıdeğişimler olmakta, dolayısıyla bitki ve diğer mikro ve makro canlı türlerinde azalmalarve ölümler gözlenebilmektedir. Bazı asidik göl gibi durgun ortamlarda çeşitli türlerdeyosunlar oluşmakta ve alt tabakalardaki organizmalar için uygun olmayan şartlar ortayaçıkabilmektedir. Araştırmalara göre bu asitlenmeden etkilenme; göl gibi sucul ortamlarıntamponlama kapasitelerine oldukça bağlı olabilmektedir. Malatya göller bölgesi olmamaklabirlikte yukarıda belirtilen oluşabilecek etkilerin sucul ortamlarda söz konusu olabileceğidüşünülebilir.C.4.1.2 Toprak Üzerine EtkileriEndüstriyel faaliyetler, termik santraller ve ev idaresinden kaynaklanan katı, sıvı vegaz şeklindeki zararlı maddelerin atmosfere karışarak havayı kirlettiği bilinmektedir. Bumaddeler yağışlarla veya “kuru depolanma**” denilen yollarla toprağa ulaşarak topraktabirikirler. Toprak içinde bazı reaksiyonlara girer ve toprağa zarar verirler. Bu maddelerinbir kısmı toprağın fiziksel ve kimyasal özelliklerini bozar, bir kısmı da toprak canlılarınıyani toprağın biyolojik özelliklerini zarara uğratır.Atmosfere karışan katı ve gaz parçacıklar kimyasal bileşim bakımından çokçeşitlidir. (Na,K,Ca,Mg,Al,Mn, Fe) Kirletici kaynaklarından atmosfere salınan gazlardantoprak özellikleri üzerine en etkili olanlar azot ve kükürtoksitlerdir. Ayrıca Oksijen bileşikleri(O 3 ,CO, CO 2 ) ve halojen bileşikleri (HF, HCL) radyoaktif gazlar ve aeresoller de havakirleticisi olarak sayılabilecek önemli maddelerdir.Hava kirletici maddelerin toprağa ulaşan miktarları çeşitli faktörlere göredeğişmektedir. Endüstriyel kuruluşların yoğunluğu, bölgenin iklim özellikleri ve bitki örtüsübu faktörlerin başında gelmektedir. Đlimizde örneklemeye esas teşkil edecek sınırlı biralanda, konuya ilişkin bir araştırma bulunmamaktadır.Özgül ağırlıkları 5 ve bu değerin üzerinde olup “ağır metal” olarak adlandırılan (Aq,As,Cd,Cu,Fe,Hg,Ni,Pb ve Zn) maddelerin toprağa çok yönlü zararları olduğubilinmektedir. Ağır metallerin toprakta sınır değerlerin üzerinde birikmeleri toprak kültürlerive besin zinciri ile diğer canlılar için çok tehlikeli sonuçlar doğurabilmektedir.71
Havayı kirleten gazların neden olduğu toprak kirliliğinin sonuçlarını özetlemekgerekirse;1-Atmosferde bulunan SO 2 ,NO ve benzeri gazların hava nemi ile birleşerek yapmışoldukları asitler yağış yolu ile toprağa geçmektedir. Bu durum toprağın asitliğininartmasına başka bir ifade ile pH değerinin düşmesine neden olmaktadır.2-Düşük pH değerleri besin elementleri bakımından toprağın ekolojik dengesininbozulmasına neden olmaktadır. Düşük Ph değeri toprağın iyonları tutma gücünüdüşürmekte bu da bitki için önemli olan Ca,Mg ve K gibi besin elementlerinin kolaycayıkanıp toprağın derinliklerine doğru taşınmasına yani bitki köklerinden uzaklaşması ilesonuçlanır.3-Yer altı ve yer üstü sularının niteliğini tehlikeli şekilde bozulmasına yol açar.C.4.1.3 Flora ve Fauna Üzerine EtkileriHava kirliliğinin insan yaşamında görülen etkileri, hayvan ve bitkiler üzerinde degörülmektedir. Kirli hava bitkilerin solunum sırasında gözeneklerden içeri girerekfotosentezi yavaşlatır. Hava kirleticilerinin özellikle kükürt ve azot oksitler ozon veperoksiasetinitrat (Kan) gibi fotokimyasal oksitleyiciler, Hidrokarbonlar ve partikülermaddeler bitkiler üzerinde etkileri belirlenmiştir.C.4.1.4 Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriHava kirleticiler temelde duman ve gaz halinde kirleticilerdir. Gerek doğal gerekseyapay kaynaklardan oluşan hava kirleticiler Karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO 2 ),kükürtoksitler (SO 2 , SO 3 ), azot oksitler (NO, NO 2 ) ve hidrokarbonlar ve partikül maddelersayılabilir.Fosil kökenli yakıt kullanan enerji üretim tesislerinden kaynaklanan hava kirliliğinin"Đnsan Sağlığına Etkileri" aşağıdaki başlıklar altında toplanmaktadır:1. Akciğer Kanseri2. Bronşit3. Kronel Bronşit4. Raşitizm5. Eklem Romatizması6. Kalp Hastalıkları7. Göz Yanmaları8. Nefes Darlığı9. Çeşitli tozların vücuttaki birikiminden doğan iştahsızlık ve neticesinde, vücudunzayıf düşerek zafiyete uğraması ve hastalığın vücudun direncini zayıflatması72
10. Kirli havanın altında yaşayan insanlarda aşırı derecede ihtiyarlama belirtilerigörülmesi11. Romatizma<strong>12</strong>. Hava kirliliği içinde yaşan insanlarda cinsiyet bozukluğu başlaması13. Suç işleme oranında artış, sinirlilik, ruhsal bozukluklar vb.14.Kan zehirlenmesi başlar. Hamile kadınlarda daha çabuk gözükür. Hamileolduğu için zehirlenme oranı yüksektir. Erkeklere oranla daha fazladır. Hamile kadınlardüşük yapabilir15. Çeşitli tozların deri dokusunun üzerindeki delikleri terle birleşip kapamasıyladeri solunumuna mani olması (hava kirliliğinden dolayı vücutta solunum zorluğu başlar).C.4.2 Yapay Çevreye (Görüntü Kirliliği Üzerine) EtkileriMalatya ilinde bu konuda bilimsel bir araştırma bulunmamaktadır.KAYNAKLAR1-Çevre Durum Raporu 2<strong>00</strong>72-Çevre Bakanlığı Çevre Kirliliği Kitabı,Ankara 19983-Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Envanter Bilgileri4-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları5-Đl Sağlık Müdürlüğü envanter bilgileri6- Đnternette konu ile ilgili web siteleri (www.teknolojivetasarim.net)73
D. SUD.1 SU KAYNAKLARININ KULLANIMID.1.1 Yeraltı SularıMalatya ili sınırları içerisindeki yer altı su potansiyeli toplam 75,5 hm 3 /yıl dır.Malatya kent olarak su miktarı açısından sorunu olmayan iller arasındadır.Derme Kaynağı: Derme-Kapuluk Regülatörü ile Malatya Ovası içme suyu olarakkullanılmaktadır.Horata Pınarı:Kaynaktan çıkan su Malatya Ovasının sulamasına verilmektedir.Elemendik Kaynakları: Kaynaklardan boşalan su yöre halkı tarafından sulamasuyu olarak kullanılmaktadır.Davullu Kaynakları: Kaynaklardan boşalan su Beylerderesine katılır ve Şahnahanregülatörü ve Malatya ovasının sulamasına verilir.Beylerderesi Kaynakları: Malatya Ovası’nın sulamasına verilmektedir.Ayrıca Malatya ili merkezinde, Kernek civarında, Karakavak’ta, Eski Malatyacivarında, Kindirli köyü civarında ve Çerkezyazısı ovasında DSĐ, Köy Hizmetleri ve özelsondajcılık firmaları tarafından araştırma işletme ve içme suyu amacıyla sondaj kuyularıaçılmıştır. Sultansuyu Baraj Gölünden de yöre halkına sulama suyu verilmektedir.D.1.2. Jeotermal KaynaklarĐlimizde üç yerde jeotermal su kaynağı bulunmaktadır. Bunlar:Đspendere Đçmesi: Malatya-Elazığ yolu üzerinde Malatya'nın 28 km. doğusundaĐspendere köyündedir. Đçme, ağaçlar arasında açık bir alanda olup, üç kaynaktan çıkan suhem içme, hem de banyo yapma amaçlı kullanılmaktadır. Suyun sıcaklığı 24 o C, debisi0,06lt/sn’dir. Magnezyumlu bikarbonatlı termal sular kapsamına girmektedir. Suyu; sindirimsistemi, idrar yolları ve karaciğer hastalıklarına iyi gelmektedir. Motel ve gazinosumevcuttur.Kudret Hamamı: Darende’de Tohma çayı kenarında bulunmaktadır. Suyunsıcaklığı 21,5 o C, debisi 10 lt/sn’dir. Mineralce fakir termal sular kapsamına girmektedir.Hamampınarı Ilıcası: Hekimhan ilçesindedir. Suyun sıcaklığı 29 o C, debisi 1 lt/sn‘dir. Sodyumlu, kalsiyumlu, bikarbonatlı, klorürlü termal sular kapsamına girmektedir.D.1.3 AkarsularMalatya akarsu bakımından zengindir. Ekilebilir arazinin büyük bir bölümü FıratNehri’nin önemli kollarından biri olan Tohma suyu ile kollarından oluşan akarsular ilesulanır.Tohma Çayı: Gürün (Sivas) yakınlarından doğar. Malatya’nın doğu sınırınıoluşturan Fırat nehrinden sonra en büyük akarsuyudur. Tohma Çayı, civarındaki küçükderelerle birlikte Fırat nehrine dökülmektedir.Yaklaşık 5 m 3 /sn debiye sahiptir.Tohmaçayının en uzun kolu olan Ayvalı, Uzunyayla’dan, diğer kolu olan Hacılar ise Tahtalı74
dağlarından doğar. Mığdı düzünde birleşen Tohma suyunun Şuğul Boğazından kurtulduğuyerde Medik Barajı kurulmuştur.Tohma çayı, Halavun, Epreme, Dipsiz, Sultansuyu,Beylerderesi, Horata ve Orduzu çayları ile beslenir.Sultansuyu: Doğanşehir ilçesinin batı sırtlarından doğar ve sulama amaçlıkullanılmaktadır. Daha verimli hale getirilmesi amacıyla Sultansuyu barajı yapılmaktadır.Beylerderesi: Beydağı eteklerinden doğmaktadır. Şehir içme suyunun dasağlandığı bu kaynağın meydana getirdiği akarsudan daha sonra ufak kaynak sularının dabirleşmesi ile geniş bir alanın sulanmasında yaralanılmaktadır.Ayrıca Derme kolu üzerindeki santralden şehir elektriğinin bir bölümü elde edilmektedir.Orduzu Çayı: Küçük bir akarsu olup sulamada kullanılmaktadır.Horata Çayı: Konak kasabasından doğan çay, sulamada kullanılmaktadır.Sürgü Çayı: Sürgü kasabasından doğar bu çay üzerinde bulunan Sürgübarajından Akçadağ ve çevresinin sulaması yapılmaktadır.Cünütlük Deresi: Beylerderesinin batısındaki Malatya ovasının Çerkezyazı olarakadlandırılan bölümünde yeraltısuyundan boşalan kaynaklarla beslenir.Aydoğan Deresi: Sıtmapınarından başlayarak yer altı suyundan boşalankaynakları toplar ve Tohma çayına ulaşır.Değirmendere Deresi: Yeraltısuyundan boşalan küçük kaynakların toplanarakoluşturduğu deredir.Kuruçay: Hekimhan ilçesi yakınlarında bulunan Hasançelebi ve Alacahanarasındaki Zorbaba Dağı’nın eteklerinden çıkar, Karakaya Baraj Gölü’ne karışır. Yazaylarında genellikle kuruduğu için Kuruçay adını almıştır.Derme Suyu: Doğanşehir ilçesine bağlı Sürgü kasabası yakınlarındaki Takas adıverilen mesire yerinden çıkar. Göksu’nun önemli bir koludur. Sürgü Barajı’na dökülür.Melet Deresi: Mendol Köyü ile Şahinoğlu arasındaki dağdan çıkar. Suçatı Suyu ilebirleştikten sonra Sultansuyu’na karışır.Elemendik Suyu: Malatya-Kahramanmaraş karayolunun 20. kilometresindençıkar, hemen ileride Sultansuyu ile birleşir.Şiro Çayı : Pütürge ilçesinden geçer. Đlçenin en önemli suyudur. Adıyaman ilininKahta ilçesindeki Kahta dağlarından çıkan bu su suluma amaçlı kullanılır. Karakaya BarajıGöl Alanı’na dökülür.Bunlardan başka; Eğmir, Mircan, Aksu, Şiro, Saz dere, Kozla çayı, Yenice ve gibiufak akarsular mevcuttur.D.1.4 Göller, Göletler ve RezervuarlarMalatya’da önemli bir doğal göl yoktur. Dağlık kesimlerden akan suların kaynakalanlarında ve düşük yükseltili plato basamaklarında yüzeye çıkan suların oluşturduğuküçük göller vardır. Bunlar dışında sulama amaçlı iki küçük baraj gölü oluşmuştur.Bunlardan biri Tohma Çayı üzerindeki Medik barajı diğeri ise Sürgü çayı üzerindeki Sürgübarajıdır. Bunların dışında en büyük su kütlesi olarak Karakaya Baraj gölü bulunmaktadır.75
Karakaya baraj gölü Malatya merkez Đlçesinde 42, Pütürge ilçesinde 2, Arguvan ilçesinde6, Arapkir ilçesinde 2 köy olmak üzere toplam 67 köy baraj gölü içerisinde kalmıştır.Malatya il sınırları üzerinde 150.875.583 m 2 ’lik bir alanı kaplamaktadır.D.1.5. DenizlerĐlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır.D.2 DOĞAL DRENAJ SĐSTEMLERĐA. Akarsular ve Diğer Yerüstü Sular içinSu kaynaklarında kirlenme ikiye ayrılmaktadır.1-Doğal olarak oluşan kirleticiler : Demir, mangenez, zehirli elementlerradyoaktif çekirdekler.ve2-Đnsan aktiviteleri ile oluşan kirleticiler: Bakteriler, virüsler, nitratlar, sentetikorganik kimyasallar, tarımsal ilaçlar, petrol ürünleri ve ağır metaller.Kirlilik kaynakları 5’e ayrılmaktadır:1-Şehir Kökenlia) Katı atık bertarafıb) Atıksu çukurları ve havuzlarıc) Kanalizasyon sızıntısı ve bertarafıd) Yer altı tanklarından sızıntı2-Tarım Kökenlia) Hayvan beslenme yerlerib) Hayvan gübresi çukurlarıc) Tarımsal ilaçlar ve depolama3-Evsel Kökenlia) Fosseptik çukurları ve kanallarıb) Tekniğine aykırı inşa ve terk edilen kuyularc) Yeşil alanların gübrelenmesi4-Sanayi Kökenlia) Sıvı atıklarb) Kimyasalların dökülmesic) Atık yığınlarıd) Maden atıkları5-Çevre Kökenlia) Tuzlu su girişimib) Yağış içindeki erimiş maddeler ve taneciklerc) Doğal kirleticiler76
Genel olarak kirlenme ve kirlilik kaynakları, yer altı suları, akarsular, su kaynaklarıve göllerde göreceli olarak etkili olmaktadır.B. Yeraltı Suları ĐçinDrenaj alanı 868 km 2 olup ovadaki alan 462 km 2 ’dir.Açılan sondaj kuyularındansulama, sanayi ve tarım alanlarında yararlanılmakta olup, kirlilik problemi saptanmıştır.D.3 SU KAYNAKLARININ KĐRLĐLĐĞĐ VE ÇEVREYE ETKĐLERĐD.3.1 Yeraltı Suları ve KirlilikYağmur suyu yeryüzüne indiği andan itibaren kirlilik oranında ani bir artış olur.Hayvansal ve bitkisel artıklar, doğal ve suni gübreler, pestisitler ve mikroorganizmalar suile yeraltına doğru taşınır. Suyun yüzey kısımlarındaki toprak tabakasından süzülmesisonucunda, zemin cinsi özelliklerine de bağlı olarak kalitesinde önemli miktarlarda artışolur. Askıdaki maddelerin tamamına yakını topraktaki süzülme yoluyla uzaklaşır. Bununsonucunda mikroorganizmalar büyük ölçüde azalırken, suyun karbondioksit miktarı artar,oksijen miktarı ise azalır.Yeraltı suyu kirlenmesinin en büyük sebebi, evsel ve endüstriyel atıklarınarıtılmadan alıcı ortamlara verilmesidir. Katı, sıvı ve gaz atıklar alıcı ortama verildiktensonra; iklim durumuna, toprağın yapısına, yeryüzü şekline, atığın cinsine ve zamana bağlıolarak yeraltı sularına karışır. Ayrıca zirai mücadele ilaçlarının aşırı ve bilinçsiz kullanımıönemli bir kirlilik sebebidir. Kanalizasyon sisteminin bulunmadığı yerlerde, tuvaletçukurlarından ve gübrelerden sızan kirli sular yeraltı suyuna karışarak, özellikle yazaylarında ölümlere yol açan bulaşıcı hastalıklara sebep olmaktadır.D.3.2 Akarsularda KirlilikAkarsular; küçük dereler, yağmur, kar ve kaynak sularıyla beslenirler.Kanalizasyon suları, fabrika atıkları ile havayı kirleten etkenlerin yağmur ve yüzeyakışlarıyla taşınması, tarımsal faaliyetler sonucu oluşan pestisit ve gübre gibi kimyasalatıklar, akarsuları kirleten başlıca etkenlerdir. Akarsular ve okyanuslar belli bir seviyeyekadar olan kirliliği arıtma özelliğine sahiptir. Bu sınır aşıldığında suda aşırı kirlilik vebozulma başlar. Akarsuların bazı etkenlerle kirlenmesi sonucu akarsularda mevcut olanekolojik denge bozulmakta, bitkiler ve hayvanlar olumsuz yönde etkilenmektedir.Tablo 29 – Đlimizdeki Su Kaynaklarından Alınan Su Numunelerinin Analiz SonuçlarıNehir/GölAdıAğır Metaller(µg/lt)Karakaya Baraj Gölü Civa -
D.3.3 Göller, Göletler ve Rezervuarlarda KirlilikGöl kirlenmesinin ana unsurları akarsular ve atmosferik olaylardır. Akarsularlataşınan çözünmüş ve askıdaki maddelerin önemli miktarı erozyon ve kimyasal çözünmesonucu oluşur. Ayrıca asit yağmurları da kirliliği artırmaktadır. Göle karışan kirleticilerinbüyük bir kısmı akarsular, endüstriyel atıklar ve drenaj yoluyla taşınmasına karşılık,atmosferle kirliliğin taşınması da son derece önemlidir. Havadaki kirleticilerin yağışlar verüzgar gibi atmosferik etkenlerle uzun mesafelere taşınması ve yerüstü sularına karışmasısonucu su kirliliği meydana gelmektedir.Malatya ilinde tabii göl yoktur. Đlimizin en büyük baraj gölü olan Karakaya barajgölü; hizmete 14-15 yıl önce girmiş olmasına rağmen bugün bir kirlenme ile karşıkarşıyadır.Bunun en önemli nedeni çevrede ki yerleşim alanlarının, Malatya’nın ve sanayiikuruluşlarının atık sularını arıtılmaksızın Baraj gölüne karışan derelere bırakılmalarıdır.Malatya atıksu arıtma tesisi faaliyete geçmiştir.Karakaya baraj gölü yalnız kent sularının değil sanayii kuruluşlarının atıkları ile dekirlenme sorunu ile karşı karşıyadır. Büyük ve küçük ölçekli sanayii kuruluşları atıklarınıdoğrudan yada dolaylı olarak Karakaya baraj gölüne boşaltmaktadır.Tablo 30- Malatya Belediyesi Atıksu Arıtma Tesisi Analiz BilgileriKOĐ(mg/lt)Askıda KatıMadde(AKM)(mg/lt)BiyolojikOksijenĐhtiyacı(BOĐ)(mg/lt)Konumsal Bilgiler(Koordinat)(Derece,Dakika,Saniye-KuzeyDerece,Dakika,Saniye-Doğu)2 8,66 1 38 O 27’ 24’’ K38 O 21’ 59’’ DKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>8D.3.4 Denizlerde KirlilikMalatya Đlinin denize kıyısı bulunmamaktadır.D.4 SU VE KIYI YÖNETĐMĐ, STRATEJĐ VE POLĐTĐKALARKirlenme ve kirliliği önlemek için;a) Daha iyi kontrollü üretim yapmak ve sınırlamak veya zararlı üretimi yasaklamak.b) Zararlı madde atıkları işleyen veya bertaraf eden tesisler için proje ve işletmestandartlarını belirlemek ve potansiyel kirlilik aktiviteleri için koşullu kullanım izinleriyayımlamak,c) Kirliliği oluşturan tesislerin işletmecileri için zorunlu eğitim uygulamak ve düzenlibir şekilde tesisi denetlemek,Su kirliliği kontrolü yönetmeliğine göre koruma alanları oluşturmak en iyisidir,ancak tüm havzaya uygulamak sıkıntılı ve geniş olmaktadır. Kısaca havzayı iki veya üçbölgeye ayırarak en belirgin sınırlama kaynağa yakın bölge seçilir.78
En belirgin kirlilik kaynaklarını şu şekilde kontrol edebiliriz:a) Çöp çukurlarının kontrol metodu yerleşim, inşaat, işletme ve kapatmadüzenlemesi, izlenmesib) Petrol istasyonları için yer altı depolama tankları, periyodik inceleme ve basınçdeneyi, izleme,kaldırılması,c) Tehlikeli atıklar, sızıntılar, bölgenin izlenmesi, depolama yönetmelikleri, atıklarınd) Gübre ve tarımsal ilaçlar bitki ihtiyacı kadar ilaç kullandırmak, ilaç gereksiniminien aza indirgemek, organik tarıma geçmek,e) Fosseptikler, yerleşim ve inşa yönetmeliği gerekli periyodik incelemeler,kuruculara ruhsat vermek.D.5 SU KAYNAKLARINDA KĐRLĐLĐK ETKENLERĐDemir ve mangenez gibi eriyen maddeler sağlık açısından problemlere yol açmaz.Ancak fazla miktarda olduğunda suyun tadını ve görümünü bozar.Yıkanmış eşyalarda veyemek kaplarında lekeler oluşturur ve boru içinde tıkanmalara yol açar.Yüksekkonsantrasyonlarda Ca ve Mg elementleriyle Fe ve Mn bileşikleri su sertliğine yol açar.Hidrojen sülfür gazı içeren sular aşındırıcı özelliktedir ve boru sistemlerine zararlıdır.Arsenik konstrasyon olarak 0.01 mg/lt’nin üzerinde olursa zehirleyici olup, yüksekdozlarda ani ölümlere sebep olmaktadır. Toprak ve kayaçlarda ametal olarak bulunanselenyum insan ve hayvan beslenmelerinde eser miktarda gerekli olsa da 0.01 mg/ltoranında bile zehirleyicidir.Radon, radyum ve uranyum gibi radyoaktif çekirdekler çoğu kayaç ve topraklardaiz element olarak bulunur ve bunları içeren suların içilmesi kemik dokusunda radyoaktifmaddelerin birikmesine yol açarak kansere sebep olabilir.Uçucu bileşikler, boyalar, deterjanlar, sanayide kullanılan çözücü ve yağlar,tarımsal ilaçların çoğu az miktarda bile olsa zehirleyicidirler.Çözünmüş nitrat şeklindeki azot, bitkiler için besin kaynağı olsa da randımansızkullanılması kirliliğe yol açmaktadır.Sularda karşılaşılan en büyük tehlike, insan ve hayvanlardan kaynaklananmikroorganizmalardır. Bunlar bakteri ve virüs oluştururlar.D.5.1 TuzlulukTüm organik tuzlar suda çözülmektedir. Yağışlarla veya çeşitli kaynaklarlayeryüzüne düşen sular; yüzey üstü, yer altı ve akarsulardaki akımları sırasında zemindebulunan çok çeşitli tuzları bünyelerine alarak, bunları gittikleri ortama taşımaktadır.Sularda doğal olarak en sık rastlanan tuzlar kalsiyum, magnezyum ve sodyumbikarbonat,sülfat ve klorürleridir.Çeşitli tuzların sudaki çözünürlüğü önemli değişimler gösterir. Bazı tuzların sudakidoygunluk derişimleri oldukça düşüktür. Buna karşılık diğer bazı tuzlar (örneğin NACl)suda olağanüstü yüksek çözünürlük göstermektedir. Evsel ve endüstriyel atık sularınyüzey sulara deşarjı sonucunda bu sulardaki klorür (Cl - ) sülfat (SO 4 = ), nitrat (NO 3 - ) vefosfat (PO 4 = ) derişimleri yükselir. Söz konusu atık sular alıcı ortamlara ayrıca diğer bazı79
toksik elementleri de taşımaktadır. Dolayısıyla suların tuzlar tarafından kirletilmesi, tuziçeriği fazla olan suların sulamada kullanılması ile yol açtığı problemler açısından birinciaşamayı oluşturmaktadır.D.5.2.Zehirli GazlarSularda bulunan başlıca gazlar; H 2 , N 2 , CH 4 , O 2 , CO 2 , H 2 S, SO 2 ve NH 3 ’dür.Sularda çözünen gazların cinsi ve miktarı bölgelere sıcaklığa ve suyun doygunlukderecesine bağlı olarak değişmektedir. Sularda çeşitli gazların doygunluk derecesisıcaklığın azalması ile artmaktadır.Hidrojensülfür, suda çok iyi çözünen bir gaz olup, anaerobik koşullarda organikmaddenin parçalanması sonucu oluşmaktadır. Kuvvetli bir solunum ve enzim zehiridir.Ph’daki artışla birlikte zehir etkisi azalır. Balıklar için zehirlilik sınırı 1 mg/l civarındadır.D.5.3. Azot ve Fosforun Yol Açtığı KirlilikSu kaynaklarında azot ve fosfor miktarı yöredeki nüfus yoğunluğuna, tarımsalgübreleme yöntemlerine, gübrelemenin sıklığına ve hayvancılığa bağlıdır. Atık sularınortalama bileşimi incelendiğinde ötrifikasyon açısından kısıtlayıcı olanın azottan çok fosforolduğu ortaya çıkmaktadır. Rekreasyon amacıyla kullanılabilen göllerde gölün tolereedebileceği azot ve fosfor miktarları 2 gr. Azot/m2-yıl ve 0,13gr. Fosfor/m2-yıl olarakverilmektedir.D.5.4 Ağır Metaller ve Đz ElementlerZehir etkisi gösteren maddeler, suda düşük konsantrasyonlarda bulunmalarıdurumunda bile insan sağlığına zarar vererek hastalıklara ve hatta ölümlere sebepolmaktadır. Eser miktarda bile toksik etki yapabilen bu maddeler arasında en önemligrubu: Ag, As, Be, Cl, Cr, Pb, Mn, Hg, Ni, Sh, V, Zn gibi elementler oluşturmaktadır.Ağır metallerin önemli bir kirletici grubu oluşturdukları bilinmektedir. Bunların toksikve kanserojen etkileri olduğu gibi canlı organizmalarda birikme eğilimi de söz konusudur.Atık suyun içinde bor, ağır metal ve benzeri maddeler yörenin iklim şartlarına ve topraközelliklerine bağlı olarak toprakta birikebilir. Bitki tarafından alınabilir veya suda kalabilir.Çok küçük miktarlarda bile genellikle kuvvetli zehir etkisine sahip olan ağır metaller,kirlenmiş sularda metal, katyon, tuz ve kısmen anyon şeklinde bulunurlar, Bunlar hemkirlenmiş suların kendiliğinden temizlenmesini önleyebilir, hem de bu suların arıtılmışhalde sulamada kullanılmasını ve arıtma çamurlarının gübre olarak kullanılmasınısınırlandırabilirler. Bor sularda borik asit veya sodyum borat şeklinde bulunabilir. Sularınkendiliğinden temizlenmesi için gerekli mikrobiyal aktivite 10 mgB/l konsantrasyonu ilebüyük ölçüde engellenmektedir. Mangan ve demir ağır metaller arasında en zehirsizmetaller sayılırlar. Litrede 0,5 demir ve mangan içeren içme suları mürekkep tadınıvermektedir. Demir de mangan gibi tedrici olarak zehirsiz sayılmaktadır. 6 mg Ni/l sulardamikrobiyolojik olayları inhibe edebilir. Krom kirlenmiş sularda hem katyon hem de anyonolarak bulunabilir. Kirlenmiş sulardaki kurşun konsantrasyonu 0,1 mg/l’den az ise sudayaşayan canlılar bundan pek etkilenmezler. Belirli konsantrasyonlarda çinko sulardakimikroflorayı olumsuz yönde etkilemektedir. Bakır ise özellikle küçük canlılar için yüksekderecede zehirlidir. Civa ve bileşiklere hem endüstriyel kaynaklarda hem de tohumlardakullanılan ilaçlarda sulara karışmaktadır. Civa mikrofloraya kuvvetli zehir etkisi yapar.80
D.5.5 Zehirli Organik BileşiklerD.5.5.1 SiyanürlerSiyanür ve bileşiklere çevresel ortamlarda kullanılan doğal olarak bulunabildiklerigibi endüstriyel şartlarda ara ürün olarak da ortaya çıkabilir. Endüstriyel işlemler sonucuçevreye verilen siyanür bileşiklerin, gaz katı ve sıvı ortamda bulunanlar şeklindesınıflandırılabilir. Siyanür ve bileşiklerinin sıvı halde bulunduğu başlıca endüstri alanları;petrol rafinerileri, kok ve havagazı fabrikaları, maden işletmeleri, metal sanayi, tekstilsanayi, ilaç sanayi, plastik ve sentetik kauçuk imalathaneleridir. Đnsanlar günlük besinlerleaz da olsa bünyelerine bir miktar siyanür almaktadır. Dolayısıyla insanlar tarafındanvücuda alınan siyanürün belli konsantrasyonları aşmaması gerekmektedir. Đçme suyundaen fazla 0,05 mg CN/l bulunmalıdır.Siyanür kanalizasyon ve doğal sulara deşarj edildiğinde konsantrasyonun zehiretkisi yapabilecek seviyenin altında tutulmasına özen gösterilmelidir. Genel olaraksiyanürün balıklar için toksisite sınırı 0,<strong>03</strong>-0,25 mg CN/l olarak verilmekte ise de bu düzeybalık türü ve bileşik çeşidine bağlıdır. Örneğin tatlı su kefali sodyum siyanat (NACN)’ınmaksimum limiti 75 ppm’dir. Buna karşılık alabalık için 0,05 ppm NaCN <strong>12</strong>4 saate, 1 ppmNaCN ise 20 saatte tamamen öldürücü olmaktadır. Siyanürün toksitesi, sıcaklıkla orantılıolarak yükselmekte, her 10 C sıcaklık artışı ile birlikte öldürücü doz 2-3 kat artmaktadır.Ayrıca sudaki çözünmüş oksijenin düşük seviyelerde bulunması da toksikliği artıranönemli bir unsurdur.D.5.5.2 Petrol ve TürevleriBir hidrokarbonlar karışımı olan doğal kaynaklardan sıvı halde bulunan ham petrol,karbon ,ve hidrojen gibi temel elementlerle birlikte ayrıca azot (N), kükürt (S), oksijen (O)ve diğer elementlerde içermektedir. Ham petrol bünyesindeki kükürt ve azot içeriği karbonhidratların tam olamayan bozulmalarından ileri gelmektedir. Oksijen ise bozulmasırasındaki oksitlenmeden dolayı oluşmaktadır. Petrolde yer alan demir, kurşun, arsenik,nikel gibi metal bileşikleri ise sonradan motorlu araçlardan atık gazı olarak dışarıverildiklerinden ve havadan solunum yolu ile insan sağlığına zarar verdiklerinden hampetrol içerisinde bulunması arzu edilmeyen bileşiklerdir.Petrol kirlenmesinin ölümcül olamayan etkileri çevresel açıdan çok daha önemliolabilir. Pek çok organizma, milyarda bir orandaki hidrokarbon konsantrasyonundan dahietkilenmektedir. Petrol ve türevlerinin kirletici etkileri aşağıdaki gibi özetlenebilir.a- Işığı absorbe etmesi,b- Çözünmüş oksijen düzeyine etkisi,c- Toksik etkileri,d- Hayvanlar ve bitkiler üzerindeki etkileri.D.5.5.3 Polikloro Naftalinler ve BifenillerSöz konusu bileşikler teknikte hidrolik yağlar, plastik endüstrisinde yumuşatıcı veelektro teknikte izolasyon materyali olarak kullanılmaktadır.D.5.5.4 Pestisitler ve Su KirliliğiPestisitler, ve diğer bir adıyla biyositler, bitki ve hayvan formlarını kontrol altınaalmak için kullanılan sentetik, organik bileşiklerdir. Tanınmış pestisitlerin su faunasınaolan zehirli etkilerine dayanarak aşağıdaki gruplandırma yapılmıştır.81
a- Çok zehirli maddeler: Örnek olarak endrin, endosülfan, DDT...b- Zehirli Maddeler : Örnek; lindan, heptaklor, parathion, malathion...c- Kısmen Zehirli Maddeler: Örnek; Demeton,d- Az Zehirli Maddeler: Örnek; Kloratlar, dalapon...Pestisitlerin kullanım alanları:1. Ürün üretimi için tarım ve bahçecilikte kullanılır.2. Bina ve evlerde zararlı kontrolü için kullanılır.3. Böcek ve kemiricilere karşı mahsulün korunması için kullanılır.4. Tahtanın korunması için kullanılır.5. Tıbbi ve veterinerlikte kullanılır.Pestisitler, aquatik sisteme girdiğinde çevresel kirlenme çok yüksek boyutlaraulaşmaktadır.Bu kirlenme sonucunda meydana gelen zararlanma,insanlara oranla balıklarve aquatik sistemdeki diğer hayvanlar üzerinde daha fazla olmaktadır.Balıklardayumurtlama ve yumurtadan yavru balık çıkışının olumsuz yönde etkilendiği tespitedilmiştir. Aynı şekilde kirlenmeye maruz kalmış suların çevresindeki kuşlarda da aynı tipbelirtilere de rastlanmıştır.Pestisitler su ortamına püskürtme, yağmur suyu, atık deşarjları gibi yollarlakarışırlar.D.5.5.5 Gübreler ve Su KirliliğiUygulanan gübrenin ancak belli bir kısmı bitkiler tarafından kullanıldığından geriyekalan kısmı akarsulara, içme sularına ve çevreye yayılmakta, insan, bitki ve hayvansağlığını tehdit etmektedir.D.5.5.6 Deterjanlar ve Su KirliliğiDeterjanlar, formulasyonun da ana madde olarak sentetik yüzey aktif maddeyanında temizleme işlemine yardımcı kimyasal maddeler içeren temizlik mamülleridir.Deterjan yapımında kullanılan ve köpürmeyi sağlayan yaygın yüzey aktif maddeler(LAS,ABS,AS,STPP,DDB,LAB) ve özellikleri aşağıda sunulmuştur.LAS (Lineer Alkil Sülfonatlar): Biyolojik olarak kolay bozulmakta ve bol köpükvermektedir.ABS (Alkil Benzen Sülfonatlar): Güç bozunmakta ve bol köpük vermektedir.AS (Alkol Sülfatlar): Biyolojik olarak kolay ayrışmakta ve bol köpük vermekte,genellikle şampuan yapımında kullanılmaktadır.STPP (Sodyum Tripolifosfat): Yüksek düzeyde fosfor içermekte ve fosfor kirliliğinioluşturmaktadır.DDB (Dodesil Benzen): Güç parçalanmakta ve kirlilik yaratmaktadır.LAB (Lineer Alkil Benzen): Parçalanma derecesi %90’ı geçmekte ve yaygın olarakkullanılmasın izin verilmektedir.82
D.5.6 Çözünmüş Organik MaddelerSulama sularında ve özellikle atık sularda bulunan organik maddelerinmikroorganizmalar tarafından biyokimyasal olarak parçalanması esnasında oksijentüketilir. Tüketilen oksijen miktarı ise suda bulunan organik madde konsantrasyonunabağlı olarak artmaktadır. Teorik olarak organik madde konsantrasyonu yüksek olan atıksuların sulamada kullanılması kök bölgesindeki oksijenin azalacağı ve bitkilerin bundanzarar göreceği kabul edilmektedir. Pratikte ise bu tür suların önemli bir problem meydanagetirmeden dünyanın pek çok yerinde kullanımı söz konusudur. Bunun temel nedeni iseinsan ve mutfak artığı organik maddelerin toprakta biyolojik olarak kolaycaayrışabilmesidir. Yapılan araştırma sonucu organik maddenin yer altı suyu kirlenmesinede yol açmadığı tespit edilmiştir.D.5.7 PatojenlerPatojenler, hastalık yapan organizma tarafından enfekte edilmiş insan vehayvanlardan idrar ve dışkı yoluyla dışarı atılmaktadır.Đnsan ve hayvanlardan dışarı atılançok sayıdaki patojen atık sulara karışmaktadır.Bu nedenle atık suların tarımda tekrarkullanılmasında patojenler önemli bir sağlık riski oluşturmaktadır.Özellikle atık suların sulamada kullanılması ile ortama önemli düzeyde patojendağılımı söz konusudur.Dünyanın çoğu bölgelerinde içme suları dağıtılmadan öncepatojenleri uzaklaştırılması için dezenfekte edilmektedir.Dezenfeksiyon işlemininyapılması yada yetersiz kalması durumunda çeşitli salgın hastalıklar ortayaçıkabilir.Suların dezenfekte edilebilmesi için pek çok dezenfektan kullanılmaktadır.Sularındezenfeksiyonu patojen ve indikatör organizmaların giderilmesi içindir.Sularda kullanılanbaşlıca dezenfektasyon yöntemleri şunlardır:1-Suyun bekletilmesi yada ısıtılması yoluyla fiziksel arıtma2-Cl 2, Br 2 ,I 2 , O 3 ,KmnO 4 , gibi bileşiklerin kullanılması3-Bakır ve gümüş gibi metal iyonların uygulanması4-Kuvvetli asidik veya bazik yapma5-Ultraviyole ışınlara maruz bırakmaD.5.8 Askıda Katı MaddelerYüzeysel sularda askıda bulunan tanecikler, mineral ya da organik kökenliolabilirler. Mineral kökenli askı maddesi, zemin erozyonundan kaynaklanmaktadır. Askıhalindeki organik maddenin ancak küçük bir kısmı zemin erozyonundan kaynaklanmaktaolup, önemli bir bölümünü bitki artıkları, humus, doğal gübreler, evsel ve endüstriyel atıksular oluşturmaktadır.Sularda asılı halde bulunan tanecikler akım süresi boyunca devamlı olarak askıdakalmayabilir. Bunlardan bir kısmı tabana çökerek dip çamurunu oluştururken diğer birkısmı fiziksel parçalanma ve biyokimyasal reaksiyonlar sonucunda kolloidal ve molekülerdüzeyde çözünmüş organik maddeye dönüşürler.Akarsulardaki askı maddesini azaltmak amacıyla ağaçlandırma, teraslama gibiönlemler alınabilir. Đçme ve kullanma suyu temini için kurulan arıtma tesislerinde askıdakimaddeler çökeltme ve filtreden geçirme gibi temel işlemlerle giderilebilir.83
D.5.9 Radyoaktif Kirleticiler ve Su KirliliğiHerhangi bir maddenin atom çekirdeğindeki nötronların sayısı proton sayısına göreoldukça fazla ise, bu tür maddeler kararsız bir yapı göstermekte ve çekirdeğindekinötronlar alfa, beta, gama gibi çeşitli ışınlar yaymak suretiyle parçalanmaktadır. Çevresinibu şekilde ışın saçarak parçalanan maddelere “Radyoaktif madde”, çevreye yayılan alfa,beta, gama gibi ışınlara ise “Radyasyon” denir.Türkiye’de üretilen radyoaktif atıkların ana kaynakları aşağıda belirtilmiştir.1-Nükleer araştırma reaktörleri2-Özel tıp laboratuar ve merkezleri3-Hastaneler4-Üniversite ve diğer araştırma laboratuarları5-Endüstriyel izotop kullanan kuruluşlar.Sularda bulunan radyoaktivite; doğal radyoaktivite, radyoaktif yağışlar ve nükleerve radyolojik tesisler olmak üzere başlıca üç kaynaktan ileri gelmektedir.KAYNAKLAR1-DSĐ 92. Şube Müdürlüğü Verileri2-Tarımsal Çevre ve Su Kirliliği Semineri, Ankara 2<strong>00</strong>13- Doğu Anadolu Projesi Ana Planı, 2<strong>00</strong>04- Çevre El Kitabı, 2<strong>00</strong>85- T.C Başbakanlık DPT, DAP Ana Planı, Tarım6-T.C Başbakanlık DPT, DAP Ana Planı, Çevre84
E.1 GENEL TOPRAK YAPISIE. TOPRAK VE ARAZĐ KULLANIMIĐklim, topoğrafya ve ana madde farklılıkları nedeniyle Malatya'da çeşitli büyük toprakgrupları oluşmuştur. Büyük toprak gruplarının yanı sıra toprak örtüsünden yoksun bazıarazi tipleri de görülmektedir.Alüvyal Topraklar:Bu topraklar, akarsular tarafından taşınıp depolanan materyaller üzerinde oluşan(A) C profilli genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ilejeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki erozyon ve birikme devirlerinebağlı olup heterojendir. Profillerinde horizonlaşma ya hiç yok ya da çok az belirgindir. Bunakarşılık değişik özellikte katlar görülür, çoğu yukarı arazilerden yıkanan kireççezengindir.Alüvyal topraklar, bünyelerine veya bulundukları bölgelere yahut evrim devrelerinegöre sınıflandırılırlar. Bunlarda üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. Đnce bünyelive taban suyu yüksek olanlarda düşey geçirgenlik azdır. Yüzey nemli ve organik maddecezengindir. Alt toprakta hafif seyreden bir indirgenme olayı hüküm sürer. Kaba bünyelileriyi drene olduğundan yüzey katları çabuk kurur.Üzerlerindeki bitki örtüsü iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlükültür bitkisinin yetiştirilmesine elverişli ve üretken topraklardır.Alüvyal topraklar Malatya ilinde, daha çok Fırat nehri ile Tohma çayı boyuncauzanmaktadır. Toplam alanları 20.236 hektardır. Bunun 19.7<strong>03</strong> hektarı I. sınıf, 442 hektarıyetersiz drenajlı ve II. sınıf, 91 hektarı ise fena drenajlı III. sınıf arazilerden oluşmaktadır.Kolüvyal Topraklar:Genellikle dik eğimlerin eteklerinde ve vadi ağızlarında yer alırlar. Yer çekimi,toprak kayması, yüze yakışı ve yan derelerle taşınarak biriken materyaller üzerindeoluşmuş (A) C profilli genç topraklardır. Ayrıca, özellikleri bakımından daha çok çevredekiyukarı arazi topraklarına benzerlerse de ana materyalde derecelenme ya hiç yok ya dayetersizdir. Profilde, yağışın veya yüzey akışının yoğunluğuna ve eğim derecesine göredeğişik parça büyüklüğünü içeren katlar görülür. Bu katlar alüvyal topraklarda olduğu gibibirbirine paralel durumda olmayıp düzensizdir. Dik eğimliler ve vadi ağızlarında bulunanlarçoğunlukla az topraklı olup kaba taş ve molozları içerirler. Yüzey akış hızının azaldığıoranda parçaların çapları küçülür. Eğimin çok azaldığı yerlerde, parçacıklardaki küçülmealüvyum parçaları düzeyine geldiğinden, bu gibi yerlerde Kolüvyal topraklar, geçişli olarakAlüvyal topraklara karışır.Bunlarda eğim tek tip olup materyalin geldiği yöne doğru artmaktadır. Ara sıra taşkınamaruz kalırlarsa da eğim ve bünye nedeniyle drenajları iyidir. Tuzluluk ve sodiklik gibisorunları yoktur.Kolüvyal topraklar Doğanşehir'in doğusunda, Kale Bucağı, Darende ve Hekimhançevresinde ve küçük akarsu vadilerinde görülür. Yağışın yeterli olması veya sulanmalarıhalinde verimleri yüksektir. Toplam alanları 31.201 hektardır.85
Kahverengi Orman Toprakları:Kahverengi Orman Toprakları kireççe zengin ana madde üzerinde oluşur. ProfilleriA (B) C şeklinde olup horizonlar birbirine tedricen geçiş yapar. A horizonu çok gelişmişolduğundan iyice belirgindir, koyu kahverengi ve dağılgandır. Gözenekli veya granüler biryapıya sahiptir. Reaksiyonu genellikle kalevi bazen de nötrdür. B horizonunun rengi acıkkahverengi ile kırmızı arasında değişir. Reaksiyonu A horizonundaki gibidir. Yapı granülerveya yuvarlak köşeli bloktur. Çok az miktarda kil birikmesi olabilir. Horizonun aşağıkısımlarında CaCO bulunur.Kahverengi orman toprakları genellikle geniş yapraklı orman örtüsü altında oluşur.Bunlarda etkili olan toprak oluşum işlemleri kalsifikasyon ve biraz da podzollaşmadır.Drenajları iyidir. Çoğunlukla orman veya otlak olarak kullanılırlar. Tarıma alınmış olanlarınverimleri iyidir.Bu topraklar Akçadağ Đlçesi ile Levent arasında, Hekimhan’ın güneydoğusunda,Levent’in kuzey ve güney doğusunda, Pütürge’nin güney ve güney batısında ayrıcaDoğanşehir’in güneybatısında görülmektedir. Eğimleri genellikle çok diktir buna bağlıolarak derinlikleri sığ ve çok sığdır. Yaklaşık olarak %66’sı taşlı, %6’sı kayalıdır. Đlgenelindeki taşlı arazilerin % 7’si, kayalı arazilerin de % 7’si bu toprak grubundadır.Đldeki toplam alanları 59 961 hektar olup % 18’i işlemeli tarıma elverişli II.,III. Ve IV.Sınıf arazilerden oluşmaktadır. Bu toprakların % 26’sı mera olarak kullanılmakta, %56’sıise ormanla kaplı bulunmaktadır.Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları:A (B) C profilli topraklardır. A horizonu iyi oluşmuştur ve gözenekli bir yapısı vardır.(B) horizonu zayıf oluşmuştur. Kahverengi veya koyu kahverengi, granüler veya yuvarlakköşeli blok yapıdadır. (B) horizonunda kil birikimi yok veya çok azdır. Horizon sınırları geçişlive tedricidir.Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları genellikle yaprağını döken orman örtüsü altındaoluşur. Bu topraklar Malatya'nın güneybatısı ile kuzeybatısında, Arguvan'ınbatısında, Pütürge çevresinde görülmektedir. Eğimleri genellikle dik ve çok dik, derinliklerisığ ve çok sığdır. % 48'i taşlı olup il genelindeki taşlı toprakların % 11'inioluşturmaktadırlar.Đldeki toplam alanları <strong>12</strong>8370 hektar olup; % 10'u işlemeli tarıma uygun I.,III. ve IV.sınıf arazilerden oluşmakta ve yaklaşık olarak % 82'Iik kısmı ormanla kaplı bulunmaktadır.Kahverengi Topraklar:Çeşitli ara maddelerden oluşan ABC profilli topraklardır. Oluşumlarında, kalsifikasyonrol oynar. Bu işlem sonucu profillerinde çok miktarda kalsiyum bulunur. Erozyonauğrayanlarında A ve C horizonları görülür. Doğal drenajları iyidir.A1 horizonu kahverengi veya grimsi kahverengi, 10-15 cm kalınlığında ve granüleryapıdadır. Organik madde içeriği ortadır. Reaksiyonu nötr veya kalevidir.B horizonu açık kahverengiden koyu kahverengiye değişir ve kaba yuvarlak köşeliblok yapıdadır. Bu horizon tedrici olarak soluk kahverengi veya grimsi, çok kireçli anamaddeye geçiş yapar.Kahverengi topraklarda bütün profil kireçlidir. B horizonunun altında beyazımsı ve86
çoğunlukla sertleşmiş kireç birikme katı yer alır. Bunun altında bir jips birikme katı vardır.Bu topraklar yazın uzun periyotlar kuru kalır ve bu periyotlarda kimyasal ve biyolojiketkinlikler yavaştır.Kahverengi topraklar, Darende ile Hekimhan ve Arguvan ile Yazıhan Bucağıarasında, Darende, Balaban Bucağı, Arguvan, Arapkir ve Yeşilyurt çevresinde, Akçadağ'ınkuzeyinde ve güneydoğusunda görülmektedir. Eğimleri genellikle dik ve çok dik olupderinlikleri sığ ve çok sığdır. Bu toprakların % 41'i taşlı. %4,6'sı kayalıdır. Đl genelinde taşlıtoprakların % 38'i, kayalıların ise % 49'u Kahverengi topraklarda bulunmaktadır.Malatya'daki toplam alanları 513170 hektar olup bunun % 47,7'si toprak işlemelitarıma uygun I.,II.,III. ve IV. sınıf arazilerden oluşmakta, % 46'51 çayır ve mera olarakkullanılmaktadır.Kireçsiz Kahverengi Topraklar:A (B) C profilli topraklardır. A horizonu kahverengi, kırmızımsı kahverengi, grimsikahverengi, yumuşak kıvamda veya biraz sıkıdır. B horizonu daha ağır bünyeli, daha sert,kahverengi veya kırmızımsı kahverengidir. B horizonunun normal olarak kireci yıkanmıştır.Fakat reaksiyon nötr veya kalevidir. A’dan B'ye geçiş tedricidir.Kireçsiz Kahverengi topraklar asit ana madde üzerinde olduğu kadar, kireçtaşıüzerinde de oluşabilir. Doğal bitki örtüsü çalı ve otlar ile yaprağını döken ormandır. Doğaldrenaiları iyidir.Bu topraklar Malatya'da genellikle Đspendere ve Keferdiz bucaklarıçevresinde ve Hekimhan ile Yazıhan arasında görülmektedir. Eğim ve derinlikleriKahverengi Topraklar ile hemen hemen aynıdır. Yarıya yakın bir kısmı taşlı olup ilgenelindeki taşlı toprakların % <strong>12</strong>'sini oluştururlar.Malatya'daki toplam alanları 141 636 hektar olup işlemeli tarıma uygun olan I.,II, IIIve IV. sınıf araziler % <strong>12</strong>,6'lık bir alan kaplamaktadır. Kireçsiz Kahverengi toprakların %84'ü mera olarak kullanılmaktadır.Kırmızımsı Kahverengi Topraklar:Solumun rengi hariç, hemen hemen diğer bütün özellikleri Kahverengi topraklarınaynı veya benzeridir. Ana maddesi değişiktir.A horizonu tipik olarak kırmızımsı kahverengi veya kırmızıdır ve yumuşakkıvamdadır. B horizonu kırmızı veya kırmızımsı kahverengi, daha ağır bünyeli ve oldukçasıkıdır. B horizonunun altında kalsiyum karbonat birikme horizonu bulunur. Beyazımsırenkli olan bu horizon yumuşak veya çimentolaşmış olabilir.Kırmızımsı Kahverengi topraklar çeşitli ana maddeler üzerinde oluşur.Doğal bitkiörtüsü uzunca otlar ve çalılardır. Doğal drenajları iyidir. Biyolojik etkinlikleri düşük, doğalverimlilikleri yüksektir.Bu topraklar Akçadağ'ın kuzey, batı ve kuzeybatısında, Doğanşehir ve Hekimhançevresinde, Yeşilyurt ve Doğanşehir arasında bulunmaktadır. Eğimleri dik, çok dik ve orta,derinlikleri ise 819, çok sığ ve orta derindir. Yaklaşık olarak % 60'1 taşlı, % 8'i kayalıdır veĐl genelindeki taşlı toprakların % 23'ü, kayalıların ise % 35'i bu toprak grubundadır.Kırmızımsı Kahverengi toprakların toplam oranı 2<strong>12</strong>470 hektar olup bunun % 20'sitoprak işlemeli tarıma uygundur. % 69'1'i mera olarak kullanılmakta, % 4,9'u orman vefunda ile kaplı bulunmaktadır.87
Bazaltik Topraklar:Bu toprakların özellikleri bir dereceye kadar, benzer iklim koşullarında kireçtaşıüzerinde oluşmuş topraklarınkine benzemektedir. Bu topraklar genellikle orta derin veyasığdır. Ağır killi topraklardır ve profilleri iyi gelişmemiştir. A horizonunun yapısı qranülerdenbloka kadar değişir. B horizonu genellikle daha ağır bünyeli ve blok yapılıdır.Bazaltik topraklarda genellikle kireç bulunmaz. Reaksiyon nötr ile orta kaleviarasında değişmektedir. Fiziksel özellikleri kötü olduğundan verimleri düşüktür.Malatya'da bu topraklar genellikle Kürecik bucağının batısında ve güneyinde, Arapkir'inbatı ve güney batısında, Arapgir ile Arguvan arasında bulunurlar.Eğimleri dik ve çok dik, buna bağlı olarak derinlikleri sığ ve çok sığdır. % 68'i taşlı,çok az bir kısmı da kayalıdır. Đl genelindeki taşlı arazilerin % 9'u bu grupta bulunmaktadır.75.080 hektarlık yüzölçümleri ile ilde % 6,1'lik yer tutan Bazaltik toprakların % 26'sıtoprak işlemeli tarıma uygundur. % 66,6'sı mera olarak kullanılmaktadır.Çıplak Kaya ve Molozlar:Üzerinde toprak örtüsü bulunmayan, parçalanmamış veya kısmen parçalanmışsert kaya ve taşlarla kaplı sahalardır. Genellikle bitki örtüsünden yoksundurlar. Bazenarasında toprak bulunan kaya çatlaklarında veya topraklı küçük ceplerde yetişen çokseyrek orman ağaçları, çalı ve otlar bulunabilir.Malatya'da bu tür arazilerin toplam alanı 39 299 hektar olup il genel yüzölçümünün% 3,2'sini oluştururlar.Irmak Taşkın Yatakları:Akarsuların normal yatakları dışında, feyezan halinde iken yayıldıkları alanlardır.Genellikle kumlu, çakıllı ve molozlu malzeme ile kaplıdırlar. Taşkın suları ile sık sıkyıkanmaya maruz kaldıklarından toprak materyali ihtiva etmezler ve bu nedenle arazi tipiolarak nitelendirilirler. Tarıma elverişli olmadıkları gibi üzerlerinde doğal bitki örtüsü deyoktur.Malatya'da bu tür arazilerin toplam alanı 2 792 hektardır. Đl genel yüzölçümünün %0,2 sini meydana getirirler.ARAZĐ SINIFLARI VE KULLANMA DURUMUArazi sınıflarının tespit ve değerlendirilmesi için, gerek etütlerde, gerekse alınannumunelerin analizleri sonucu tespit edilen toprak özelliklerinin çeşitli yönlerden değerlendirilipderecelendirilmeleri yapılmaktadır. Yorumlama olarak adlandırılan bu derecelendirmeler,toprak raporu ve haritalarından çeşitli kurum, kuruluş ve meslek mensuplarının yararlanmalarınısağlar.Değişik topraklar ve kullanma amaçları olduğundan, yorumlamalar da değişikamaçlarla yapılmaktadır. Bu yorumlamalardan biri olan Arazı Kullanma KabiliyetiSınıflaması, daha çok tarımsal amaçla yapılan bir yorumlama şeklidir.Arazi Kullanma Kabiliyeti Sınıflamasında toprak gruplandırılması (1) kabiliyetbirimi, (2) kabiliyet alt sınıfı ve (3) kabiliyet sınıfı olmak üzere üç kategoride yapılmaktadır.Kabiliyet birimi, kültür bitkileri için uygulanan toprak idare sistemlerine hemen88
hemen aynı derecede karşılık veren toprakların bir arada gruplandırılmalarıdır. Budeğerlendirmede, değerlendirmeye esas olan etütlerin ayrıntısı yeterli olmadığından,kabiliyet birimlerine göre gruplandırma yapılmamıştır.Kabiliyet alt sınıfı, aynı tür ve aynı şiddet derecesindeki sınırlandırma ve zararlarıihtiva eden kabiliyet birimlerinin gruplandırılmasıdır.Yorum için yapılan değerlendirmelerde etkin olan sınırlandırma ve zararlar ((1)erozyon zararı - e, (2) yaşlık - w, (3) bitki kök bölgesindeki toprak sınırlandırmaları - s, (4)Đklim – c 'dir. Bu sınırlandırmalardan Đklim faktörü dikkate alınmamıştır.Kullanma kabiliyeti sınıfları sekiz adet olup, toprak zarar ve sınırlandırmaları I.sınıftan VIII. sınıfa doğru giderek artmaktadır. Đlk dört sınıf arazı, iyi bir toprak idaresialtında, yöreye adapte olmuş kültür bitkileri ile orman. mera ve cayır bitkilerini Đyi birşekilde yetiştirme yeteneğine sahiptir. V., VI. ve VII. sınıflar adapte olmuş yerli bitkilerinyetişmesine elverişlidir. Bunlardan V. ve VI. sınıflarda toprak ve su koruma önlemlerialındığı takdirde bazı özel bitkiler de yetiştirilebilir. VII sınıf arazilerde, çok etkin ve pahalııslah çalışmaları ile ürün alınabilirse de, mevcut piyasa koşullarında elde edilecek ürünyatırın harcamalarını karşılayamaz.Sınıf I - Bu sınıf toprakların, kullanılmalarını kısıtlayan, hafif derecede bir veya Đkisınırlandırması olabilir. Topografyaları hemen hemen düzdür. Su ve rüzgar erozyonuzararı yok veya çok azdır. Toprak derinliği fazla, drenajları iyidir. Tuzluluk, sodiklik(alkalilik) ve taşlılık gibi sorunları yoktur. Su tutma kapasiteleri yüksek ve verimlilikleri iyidirveya gübrelemeye iyi cevap verirler. Çok üretken olup, geniş bir bitki seçim aralığınasahiptirler. Kültür bitkileri yetiştirilmesinde olduğu kadar cayır, mera ve orman Đçin degüvenli olarak kullanılabilirler. Topraklar kolay işlenmekte olup gübreleme, kireçleme, yeşilgübreleme, bitki artıkları ve hayvan gübrelerinin toprağa verilmesi, adapte olmuş bitkilerinmünavebeye alınması gibi olağan amenajman Đşlemlerinden bir veya birkaçının uygulanmasınaĐhtiyaç gösterirler. I. Sınıf arazilerin yayılma alanı toplam 70177 hektar olup. Đlyüzölçümünün % 5,7'sini teşkil etmektedir. Bu sınıf arazilerin % 47,2'si Kahverengi, %28,1'Inl Alüvyal, % <strong>12</strong>,5'lnl Kolüvyal, % 9,3'ü Kırmızımsı Kahverengi ve % 2,8'Ini deKireçsiz Kahverengi topraklar oluşturmaktadır.Hepsi % 2'den daha düşük eğimli olan I.sınıf arazilerin % 97,2'sinde toprak derinve kalanında orta derindir. Bu arazilerin 27 423 hektarında sulu, 20 434 hektarındanadaslı kuru, 2 832 hektarında da nadassız kuru tarım yapılmaktadır. 17 <strong>03</strong>2 hektarıbahçe, 152 hektarı çayır olan bu arazilerin kalan 2 304 hektarı da yerleşim alanı halinegelmiş bulunmaktadır.Sınıf II - Bu sınıftaki topraklar kötüleşmeyi önlemek veya toprak Đşleme sırasındahava ve su ilişkilerini iyileştirmek için yapılan koruma uygulamalarını içeren dikkatli bir toprakidaresini gerektirir. Sınırlandırmalar az ve uygulamaca kolaydır. Bu topraklar kültürbitkileri, çayır, mera ve orman için kullanılabilir. Bu sınıftaki toprakların sınırlandırmaları (1)hafif eğim, (2) orta derecede su ve rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonunorta derecede olumsuz etkileri, (3) ideralden daha az toprak derinliği, (4) biraz elverişsiztoprak yapısı ve işlenebilirliği, (5) hafiften ortaya kadar değişen, kolayca düzeltilebilenfakat yine de görülebilir tuzluluk veya sodiklik, (6) ara sıra görülen taşkın zararı, (7)drenajla düzeltilebilir, fakat sürekli olarak orta derecede bir sınırlandırma şeklinde var olanyaşlık ve (8) toprak kullanma ve idaresi üzerindeki hafif iklimsel sınırlandırmaların tek tekveya kombinasyon halindeki etkilerini içerir.Bu sınıftaki topraklar gerek bitki türü seçimi ve gerekse amenajman uygulamalarıbakımından I.sınıf topraklardan daha az serbestlik sağlar. Bu grup topraklar özel toprakkoruyucu bitki yetiştirme sistemleri, toprak koruma uygulamaları, su kontrol yapıları veya89
kültür bitkileri için kullanıldıklarında uygun Đşleme yöntemleri gerektirirler.Toprakların % 57,9'u derin, % 41,1'i orta derin ve % 1,0'i de sığdır. Büyük birkısmında hafif veya orta derecede erozyon hüküm sürmektedir. Bu sınıfın % 0,5'indedrenaj yetersizliği vardır.Bu sınıfın alt sınıflarının dağılımı şöyledir:• II e 75 465 Ha % 92,8• II s 4 980 Ha % 6,1• II se 378 Ha % 0,5• II w 442 Ha % 0,6I. sınıf arazilerin 45.739 hektarında kuru tarım, 20.892 hektarında sulu tarımyapılmaktadır. 11 670 hektarı bağ ve bahçe, 2.964 hektarı da yerleşim alanı olarakkullanılmaktadır.Sınıf III- Bu sınıftaki topraklar II. sınıftakilerden daha fazla sınırlandırmalara sahiptir.Kültür bitkileri tarımına alınabilecekleri gibi çayır, mera ve orman arazisi olarak dakullanılabilirler. Fakat sınırlandırmalar bitki seçimini, ekim, dikim, hasat zamanını ve ürünmiktarlarını etkiler.III. sınıf arazilerde şu sınırlandırmaların bir veya birkaçı bulunabilir: (1) orta derecedeeğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk veya geçmişteki erozyonunşiddetli olumsuz etkileri, (3) ürüne zarar veren sık taşkınlar, (4) alt toprakta çok yavaşgeçirgenlik, (5) drenajdan sonraki yaşlık veya bir süre devam eden göllenme, (6) sığ kökbölgesi, (7) düşük rutubet tutma kapasitesi, (8) kolayca düzeltilemeyen düşük verimlilik ve(9) orta derecede tuzluluk veya sodiklik.Bu sınıftaki yaş veya yavaş geçirgen, fakat hemen hemen düz toprakların çoğu,Đşlendiğinde drenaj ve toprağın yapısı ile işlenebilirliğini sürdürecek bir ürün yetiştirme sisteminigerektirir. Balçıklaşmayı önlemek ve geçirgenliği düzeltmek için, böyle topraklaraorganik madde ilave etmek ve yaş olduklarında işlemeden kaçınmak gerekir. Sulananalanlardaki III. sınıf arazi topraklarının bir kısmı yüksek taban suyu, yavaş geçirgenlik, tuzveya sodyum birikmesinden dolayı sınırlı olarak kullanılabilmektedir.Üçüncü sınıf araziler, <strong>12</strong>6383 hektar yüzölçümleriyle Malatya ilinin % 10,2'siniteşkil etmektedir. Bu arazilerin % 0,1'ini Alüvyal. % 6,2'sini Kolüvyal. % 68,8'iniKahverengi, % 4,5'ini Bazaltik topraklar ve % 2,8'ini Kahverengi Orman, % 1.8'ini iseKireçsiz Kahverengi Orman toprakları oluşturmaktadır.Bu sınıfın % 81,9'unu orta, % 16,3'ünü hafif eğimli topraklar oluşturmaktadır. %1,8'i ise düz düze yakın topraklardır. % 10,4’ünde toprak derin, % 83,6'sında orta derin ve% 5,9'unda sığdır. Bu sınıftaki toprakların % 1,8'inde hafif, % 98.2 sinde orta derecedeerozyon hüküm sürmektedir. Toprakların %0.1'inde drenaj yetersizliği görülmektedir.Bu sınıfın alt sınıfları şöyledir:• III e 1<strong>00</strong>162 Ha % 79,2• III es 17 046 Ha % 13,5• III s 2 221 Ha % 1,7• III se 6 863 Ha %5.4• III w 91 Ha % 0,190
Üçüncü sınıf arazilerin ildeki kullanım durumları da şöyledir: 88 301 hektar kuru tarım,15471 hektar sulu tarım, 16<strong>12</strong>9 hektar bağ - bahçe, 2 4<strong>00</strong> hektar çayır - mera, 1 023hektar 0rman ve 3059 hektar yerleşim alanı.Sınıf IV - Bu sınıfta, toprakların kullanılmasındaki kısıtlamalar III. sınıftakindendaha fazla ve bitki seçimi daha sınırlıdır. Đşlendiklerinde daha dikkatli bir idare gerektirirler.Koruma önlemlerin alınması ve muhafazası daha da zordur. Çayır, mera ve orman içinkullanılabilecekleri gibi. gerekli önlemlerin alınması halinde, ikileme adapte olmuş tarlaveya bahçe bitkilerinden bazıları için de kullanılabilirler.Bu sınıf topraklarda (1) dik eğim, (2) şiddetli su veya rüzgar erozyonuna maruzluk,(3) geçmişteki erozyonun şiddetli olumsuz etkileri, (4) sığ toprak, (5) düşük rutubet tutmakapasitesi, (6) ürüne zarar veren sık taşkınlar, (7) uzun süren göllenme veya yaşlık ve (8)şiddetli tuzluluk ve sodiklik gibi özelliklerden bir veya birkaçının sürekli etkilemesi sonucu.kültür bitkileri için kullanım sınırlıdır.Malatya ilinde IV. sınıf araziler, <strong>12</strong>4076 hektar yüzölçümü ve % 10.1'lik bir oranasahiptir. Bu sınıfın % 0,9'unu Kolüvyal, % 61,7 sini Kahverengi, % 4,2'sini Kireçsiz Kahverengi,% <strong>12</strong>,5'ini Kırmızımsı Kahverengi, % 7,9'unu Bazaltik topraklar ve % 5,9'unu KahverengiOrman, % 6.9'unu Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları teşkil etmektedir.Bu sınıf arazilerin % 5,4'ü hafif, % 47.6'sl orta, % 47,0'si dik eğime sahiptir.Toprakların % 2,3'ü derin, % 63,5'i orta derin, % 34,1'i sığ, % 0,1'1 ise çok sığdır.% 83,0'de orta ve % 17,0'de de şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. IV. sınıf arazilerin altsınıfları şu şekildedir:• IV e 32814 Ha %26.4• IV es 31096 %25.1• IV se 60166 %48.5Bu arazilerin büyük bir kısmında (76872 Ha) kuru tarım uygulanmaktadır. 3899hektarı orman ve funda, 1.556 hektarı ise yerleşim alanı olarak kullanılmaktadır.Sınıf V – Beşinci sınıf araziler, yetişecek bitki cinsini sınırlayan ve kültür bitkilerininnormal gelişmesini önleyen sınırlandırmalara sahiptir. Topoğrafya yönünden hemenhemen düzdür. Toprakları ya sık sık sel basması nedeniyle sürekli olarak yaş, ya da çoktaşlı veya kayalıdır.Sık sık taşkınlara maruz kalan taban arazilerle, düz - düze yakın eğime sahip çoktaşlı veya orta derecede kayalı araziler, ya da drenaj bakımından kültür bitkileri tarımınaelverişli olmayan, fakat suyu seven ot ve ağaçların yetişmesine uygun göllenme alanlarıbu sınıfa örnek olarak gösterilebilir.Tarla ve bahçe bitkileri kültürüne uygun olmamakla birlikte, çayır ıslahı yapmakveya uygun ağaç türleri yetiştirerek bu arazilerden kazanç sağlamak mümkündür. Busınıfta Malatya'da hiç arazi haritalanmamıştır.Sınıf VI - Bu sınıfa giren toprakların fiziksel koşulları, gerektiğinde tohumlama, kireçleme,gübreleme ve kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcılarıile su kontrolü gibi çayır veya mera iyileştirmelerinin uygulanmasını pratik kılar. Busınıftaki toprakların (1) dik eğim, (2) ciddi erozyon zararı, (3) geçmişteki erozyonunolumsuz etkileri, (4) taşlılık, (5) sığ kök bölgesi, (6) aşırı yaşlık veya taşkın, (7) düşük rutubetkapasitesi yahut (8) tuzluluk veya sodiklik gibi düzeltilemeyecek sürekli sınırlandırma-91
ları vardır. Bu sınırlandırmalardan bir veya birden fazlasının bulunduğu topraklarda kültürbitkilerinin yetiştirilmesi uygun değildir. Ancak çayır, mera ve orman için kullanılabilirler.Malatya ilinde 143137 hektarlık yüzölçümü ile % 11,6'Iık bir orana sahip olan VI. sınıfarazilerin % 0,1'ni Kolüvyal, %54,8 'ini Kahverengi, % 4,4'nü Kireçsiz Kahverengi, %20,4'nü Kırmızımsı Kahverengi, % 8,0'nı Bazaltik topraklar ve % 3,5'ni Kahverengi Orman,% 8,0'ni Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları oluşturmaktadır.Bu sınıf arazilerin % 9,5'i orta ve % 90,5'i dik eğime sahiptir. Toprakların % 0,3'üderin, %8,6’sı orta derin, % 88,6'sı sığ ve % 2,5'i çok sığdır. Bu toprakların büyük birkısmı (% 91,7) şiddetli erozyona maruzdur. % 8,3'de ise orta erozyon görülmektedir.Bu sınıfın alt sınıfları şöyledir:VI e 1 971 Ha %1,4VI es <strong>12</strong>1 207 Ha % 84,6VI se 19959 Ha % 14,0VI. sınıf arazilerin 77 391 hektarı mera olarak kullanılmaktadır. Kuru tarım yapılanolan 48287, sulu tarım alanı 1 489, orman funda alanı 10597 ve yerleşim alanı ise 680hektardır.Sınıf VII- Bu sınıfa giren topraklar (1) çok dik eğim, (2) erozyon, (3) toprak sığlığı,(4) taşlılık, (5) yaşlık, (6) tuzluluk veya sodiklik gibi, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini engelleyençok şiddetli sınırlandırmalara sahiptir. Fiziksel özellikleri tohumlama ve kireçlemeyapmak, kontur karıkları, drenaj hendekleri, saptırma yapıları ve su dağıtıcıları tesis etmekgibi iyileştirme, koruma ve kontrol uygulamalarına elverişli olmadığından, çayır ve meraıslahı için kullanılma olanakları da oldukça sınırlıdır. Toprak muhafaza önlemleri olmakveya alttaki arazileri korumak için ağaç dikimi veya ot tohumu aşılaması, yapıldığı, hattaistisnai bazı hallerde Kültür bitkileri bile yetiştirildiği olursa da, bu durumlar VII. sınıfaraziler için genel bir özellik sayılamaz.Malatya ilinde bu sınıf araziler 637 086 hektarlık yüzölçümü ile % 51,7'lik birormana sahiptir. Bunun % 6,9'nu Kahverengi Orman ve % 16,2'sini Kireçsiz KahverengiOrman toprakları, % 29,8'ini Kahverengi,% 18,4'nü Kireçsiz Kahverengi. % 21,9'unuKırmızımsı Kahverengi ve % 6,7'sini Bazaltik topraklar oluşturmaktadır.Bu sınıftaki arazilerin % 0,1’ini hafif, % 0,4'ünü orta ve % 99,5'ni de dik eğimli topraklaroluşturmaktadır. % 18,7'si sığ, % 81,3'ü ise çok sığdır. Erozyon % 0,1'de orta, %58,8'de şiddetli ve % 41,0'de çok şiddetlidir.VII.sınıf araziler şu alt sınıflara ayrılmaktadır:• VII es 595 830 Ha %93,5• VII s 3 310 Ha % 0,5• VII se 37 946 Ha % 6,0Bu sınıf arazilerin 5908 hektarında kuru tarım yapılmaktadır. 144 593 hektarıorman funda, 479559 hektarı mera ve 1 899 hektarı da yerleşim alanı halindedir.Sınıf VIII - Bu sınıf araziler (1) erozyon, (2) yaşlık, (3) taşlılık, (4) kayalılık, (:")düşük rutubet kapasitesi, (6) tuzluluk ve sodiklik gibi kısıtlayıcılardan bir veya bir kaçının,92
önlenemeyecek derecedeki şiddetli sınırlandırmaları nedeniyle ot, ağaç ve kültürbitkilerinin yetiştirilmesine elverişli değildir. Çok aşınmış araziler, kumsallar, kayalıklar,ırmak yatakları, maden işletmesi yapılan eski ocak ve artık alanları bu sınıfa girerler. Busınıf alt sınıflara ayrılmamıştır. Bitki yetiştirilmesine elverişli olmasalar da yaban hayatı içinve dinlenme yerleri olarak kullanılabilirler.VIII. Sınıf araziler ilde % 3,4'lük bir oran oluşturmaktadır. Toplam alanları 42091hektar olup. 2792 hektarı ırmak taşkın yatağı ve 39299 hektarı çıplak kaya olarakharitalanmıştır.Malatya ilinde sınıflandırılması yapılan tüm bu arazi tipleri dışında 7 091 hektar suyüzeyi bulunmaktadır.Kuru tarımda kullanılan toplam 288373 hektar arazinin % 42,9'u ortaeğimlidir. Yaklaşık % 50,0'inde topraklar orta derin olup, % 16,9'da erozyon hafif veya hiçyok, % 62,0'de orta derecede ve % 21,1'de de şiddetlidir. Bu kısıtlamalardan dolayı, kurutarım arazileri çeşitli kabiliyet sınıflarında yer almaktadır. 2 832 hektar arazide nadaslıkuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım arazilerinin % 18,8'i sürüme elverişli olmayan VI. veVII. sınıf araziler olup, ekim yapılmaması gerekir.Sulu tarım yapılan 72088 hektar arazinin % 44,4'ü düz düze yakın, % 26,1'i hafif,% 21,9'u orta ve % 7,6'sı ise dik eğimlidir. Yaklaşık % 40,0'da bir sorun yoktur. Buarazilerin % 40,7'sinde orta ve % 2,1'inde şiddetli erozyon vardır. Sulu tarım uygulanantoprakların % 54,9'u.derin. % 39,5'i orta derin, % 5,1'i sığ ve % 0,4'ü ise çok sığdır.71 958 Ha tutan bağ ve bahçe arazilerinin % 34,9'u derin, % 45,0'i orta derin, %18,7'si sığ ve % 1,4'ü çok sığ topraklıdır. % 29,1'de hiç veya hafif erozyon, % 57,2'de ortave % 13,7'de de şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. Bu toprakların % 46,6'sı düz vehafif, % 53,4'ü ise orta ve dik eğime sahiptir. 298 hektarında yaşlık problemi var.Çayır - mera olarak kullanılan 577 131 hektar arazinin % 95,7'si dik, % 0,1'i düz -düze yakın, % 4,2'si de hafif ve orta eğimlidir. Bu topraklar erozyondan çok fazla etkilenmektedir.% 98,0'de şiddetli ve çok şiddetli erozyon vardır. Toprakların % 24,3'ü sığdır.Çayır - meranın % 96,5'ni VI. ve VII. sınıf araziler, kalan kısmını ise I., III. ve IV. sınıfaraziler oluşturmaktadır.Orman ve funda alanlarının % 96,9'nu VI. ve VII. kalan az bir kısmını ise III. ve IV.sınıf araziler oluşturmaktadır. Toplam orman - funda alanı 1601<strong>12</strong> hektardır. % 94,5 sığ veçok sığ topraklı olup, % 92,1'i şiddetli ve çok şiddetli erozyona maruz kalmıştır. % l,7'siorta, % 98.3'ü ise dik eğimlidir.Yerleşim alanı <strong>12</strong>481 hektar olup, % 51.2'sini düz - düze yakın ve hafif eğimli arazileroluşturmaktadır. Yerleşim alanının % 13,2'si askeri amaç ile kullanılmaktadır. Aslındasınıflandırılan yerleşim alanlarının % 79,2 si tarım yapmaya elverişli (I.-IV. sınıf) arazileroluşturmaktadır.Đlin değişik yerlerinde görülen yerleşim alan toplamına dahil 19 hektar arazi çıplakkaya olarak haritalanmıştır.Özellikle il genelinde ve topluca gözden geçirilen bu arazilerinilçelere göre dağılımları ve kullanım şekilleri de şöyledir:Merkez ilçede arazinin % 31.0'1 kuru tarıma ayrılmıştır. Bunun çok büyük birkısmını(% 93,4) I.-VI. sınıf araziler, kalan az bir kısmını da VI. ve VII. sınıf araziler teşkiletmektedir. Sulu tarımda kullanılan arazi miktarları ise % <strong>12</strong>,0 oranındadır. Ayrıca % 4,0orman funda, % 3,1 yerleşim alanı, % 40,3 mera arazisi. % 9.3 bağ - bahçe olarakkullanılmaktadır % 49,8 de eğim % <strong>12</strong>'nin üstünde olup, toprak sığ veya çok sığdır.Toprakların % 51,5'inde 1. ve 2. derecede erozyon, kalan kısmında ise 3. ve 4. derecedeerozyon hüküm sürmektedir.93
Akçadağ ilçesindeki toplam 114192 hektar arazinin 34 683 hektarlık kısmındakuru tarım yapılmaktadır. Kuru tarım yapılan alanın % 33,1'inde eğim düz veya hafif, %66,9 'unda ise orta veya diktir. Toprakların % 46,2'si derin veya orta derin, % 47,6'51 sığve % 6,0'51 da çok sığdır. Akçadağ ilçesinde 10527 hektar arazide sulu tarım yapılmaktaolup, bunu I.,II. ve III. sınıf araziler teşkil etmektedir. Bu toprakların % 64,3'ü derindir. %70'e yakın kısmı düz, kalan kısım ise hafif ve orta eğimlidir. Toprakların % 32,1'inde ortaderecede erozyon vardır. Bahçe olarak kullanılan 11 361 hektar arazinin % 53.9'u orta vedik eğime sahiptir. % 85 ’i derin ve orta derindir. % 60'a yakın kısmında orta derecede, %6,3'de ise şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. 48423 hektar çayır - mera arazisinin %96,3'Iük kısmı dik eğimli olup, % 86'sını VII. sınıf araziler oluşturmaktadır. Tamamı dik,çok dik ve sarp eğimli olan funda alanı 7850 hektar olup şiddetli ve çok şiddetli erozyonunetkisi altındadır. Su yüzeylerinin oranı % 0,6 ve yerleşim alanlarınınki % 1.1'dir.Arapgir ilçesindeki toplam 27381 hektar arazinin 23693 hektarında kuru tarım, 2130 hektarında sulu tarım yapılmaktadır. Kuru tarım yapılan arazinin % 34,8'i dik eğimli, %65,2'si ise hafif ve orta eğimlidir. Büyük bir kısmı orta derecede erozyonun etkisi altındaolan sulu tarım topraklarının % 11,7'si derin ve orta derin, %23.3’ü ise sığdır. Orta veşiddetli erozyonun etkisi altındaki bağ ve bahçeler 3 291 hektarlık bir alan teşkiletmektedir. % 88,0'ini VI. ve VII. sınıfların oluşturduğu mera arazileri 42 636 hektar olup,dik çok dik ve sarp eğime sahip sığ ve çok sığ topraklıdır. 16557 hektarlık alan kaplayanorman ve fundalıklar da dik, sığ ve çok sığ alanları kapsamaktadır. Đlçede ayrıca % 0,3 suyüzeyi ve % 0,7 yerleşim olanı haritalanmış olup, yerleşim alanlarının büyük bir kısmınıIII., VI ve VII. sınıf araziler oluşturmaktadır.Arguvan ilçesindeki toplam 105195 hektarlık arazinin % 40,1'inde kuru tarımyapılmaktadır. Kuru tarım yapılan arazilerin %80,8'i derin ve orta derin topraklı olup, %24,3'ü düz ve yarı hafif eğimli ve kolon kısmı da orta ve dik eğimlidir. % 70'e yakınkısmında orta derecede erozyon vardır. Sulu tarım yapılan 3 168 hektarlık alanın %63,7'sini düz ve hafif eğimli, % 36,3'nü ise orta ve dik eğimli araziler oluşturmaktadır.Büyük bir kısmı derin ve orta derindir. Orta derecede erozyona maruz kalmışlardır. Bahçeolarak kullanılan 1 504 hektarlık arazinin % 47,2'sini düz ve hafif eğimli, % 52,8'ini ise dikeğimli topraklar oluşturmaktadır. Büyük bir çoğunluğunu VI. ve VII. sınıf arazilerinoluşturduğu meralar 42<strong>12</strong>7 hektarlık alan kaplamaktadır. Tamamı % <strong>12</strong>'den fazla eğimesahip olup, % 96,8'i sığ ve çok sığ topraklıdır. % 94,0'ü çok dik eğimde yer alan fundalıklar15795 hektar yüz ölçüme sahiptir. Sığ ve çok sığ topraklıdırlar. Đlçede % 1,1 su yüzeyi ve% 0,4 yerleşim alanı haritalanmıştır.Darende ilçesindeki 199352 hektarlık arazinin, % 33,8'ni I. - IV., % 66,2 sini de VI.,VII. ve VIII. sınıflar oluşturmaktadır. Đlçede kuru tarım arazileri % 25,0 oranında olup, %22.6'sı düz veya hafif eğimlidir; diğer kısmı ise orta ve dik eğime sahiptir. % 67,9'u derinve orta derin, % 32,1'i ise sığ ve çok sığdır. Sulu tarım yapılan 4 665 hektar arazitamamen düz veya hafif eğimli olup, derin ve orta derin toprağa sahiptir. Đlçede 13399hektar sulanan bahçenin % 90'dan fazlasının toprağı derin ve orta derindir. %65'i düzveya hafif eğimlidir. % 6'sında şiddetli erozyon hüküm sürmektedir. Mera arazileri büyükbir yer tutmaktadır. (% 58.1). Bu arazilerin % 89,8'i % <strong>12</strong> den fazla eğime sahiptir.Toprakların % 96.9'u sığ veya çok sığ ve % 3.1'i ise orta derindir. Tamamı dik eğimlifundalıklar ise 4690 hektar olup sığ veya çok sığ topraklıdır. Bu arazilerin hepsi şiddetlierozyonun etkisi altındadır. Darende ilçesinde ayrıca % 0,4 su yüzeyi ve % 0.6 yerleşimalanı haritalanmıştır.Doğanşehir ilçesinin %23,4'ünü I.-IV., % 76.4'ünü ise VI., VII. ve VIII. sınıf arazileroluşturmaktadır. Kuru tarım arazileri 14739 hektardır. Bunların % 72,8'i hafif ve orta eğimli.% 67.2'si derin ve orta derin topraklıdır. % 76.7'sinde orta derecede ve % 23,3'de şiddetlierozyon hüküm sürmektedir. Tamamına yakın kısmını derin ve orta derin toprakların94
oluşturduğu sulu tarım arazileri 16 511 hektar olup, % 62,8'i düz ve hafif eğimli, % 34,7'siorta ve % 2.4'ü dik eğimlidir. % 50,0'ye yakın kısmında orta derecede erozyon vardır. %4,2'Iik bir oran teşkil eden bağ - bahçe alanlarının % 50'ye yakın kısmı dik eğime sahiptir.65054 hektar mera arazisinin tamamı dik eğimlidir. Bu arazilerin büyük kısmı şiddetli veçok şiddetli erozyon etkisinde olup, toprak çok sığdır. Sığ ve çok sığ toprağa sahip olanorman - fundalıkların % 98.8’i dik eğimli olup, şiddetli ve çok şiddetli erozyonun etkisialtındadır. 30942 hektarlık bir alan işgal ederler. Đlçede bu kullanımlar dışında % 0,2 suyüzeyi ve % <strong>00</strong>4 yerleşim alanı haritalanmıştır.Hekimhan ilçesinde arazinin % 28,1'i kuru tarıma ayrılmıştır. Bunun % 72,0'sini I.ve IV., kalan kısmını ise VI. ve VII. sınıf araziler oluşturmaktadır. % 65'e yakın kısmı ortaderin topraklıdır. Orta ve şiddetli erozyon etkisi görülmektedir. Kuru tarım yapılan alanlardaorta ve dik eğim hakimdir. %45,4'ü düz ve hafif eğimli olan sulu tarım arazileri 5749hektar alan kaplamaktadır. Toprak genellikle orta derindir. % 35,6'sı düz veya hafif eğimli,% 64,4'ü ise orta veya çok dik eğimlidir. Sulanan bahçelerin toprakları genellikle ortaderindir. Buralarda orta derecede erozyon etkisi görülmektedir. Mera alanları büyük yertutmaktadır (% 54,1). Büyük kısmını VI. ve VII. sınıf arazilerin oluşturduğu meraların %98,5'1 % <strong>12</strong> den fazla eğimli ve şiddetli veya çok şiddetli erozyona maruzdur. Topraklarsığ veya çok sığdır. 16995 hektar alan kaplayan orman ve fundalıklar sığ veya çok sığtopraklı olup, şiddetli erozyon etkisi altındadır. Yerleşim yerlerinin oranı % 0,4'tür.Pütürge ilçesinde en geniş yayılımı % 77,2'lik oranları ile VII. sınıf araziler göstermektedir.I. - IV. sınıf araziler ise % 13,2'Iik oran teşkil etmektedir. % 0,6 da su yüzeyi haritalanmıştır.Kuru tarım yapılan 3588 hektar arazinin büyük bir bölümü derin ve orta derintoprağa sahiptir, % 48,1 ide eğim düz veya hafiftir. Sulu tarım yapılan araziler genellikle II.,III. ve IV. sınıf olup, toprak orta derindir. Orta derecede erozyon etkisi vardır. Bağ, bahçelerinoranı % 6,8'dir. % 61,2'si derin ve orta derin topraklı, % 30,3'ü düz ve hafif eğimlidir.% 79,6'sı orta derecede erozyon etkisi altındadır. Tamamına yakın kısmı dik, çok dik vesarp eğimli ve VII. sınıf olan çayır - mera arazileri % 38,4'lük bir orana sahiptir. Buralardaorta ve şiddetli erozyon vardır. Orman ve fundalıkların oranı ise % 44,5'dir. Hemen hepsidik eğimli, sığ ve çok sığ topraklıdır. Buralarda şiddetli erozyon vardır. Su yüzeyleri % 0,6ve yerleşim alanı ise % 0,5 oranındadır.Yeşilyurt ilçesinin % 73,0'ünü mera arazileri oluşturmaktadır. Eğim dik, çok dikveya sarp, toprak sığ veya çok sığdır. Buralarda şiddetli ve çok şiddetli erozyon hükümsürmektedir. 8 717 hektar olana sahip kuru tarım arazilerinin % 65,1'i düz ve hafifeğimlidir. % 1,3'lük bir oran işgal eden sulu tarım arazilerinin % 73,4'ü derin ve orta derin,% 26.5'i ise sığ topraklıdır. 4 720 hektarlık bağ - bahçe alanlarının % 28,9'u düz ve hafif,% 2,4'ü orta ve % 68,7si ise dik eğimli olup, % 68,7'si sığ ve çok sığ topraklıdır. % 1,2 likoran teşkil eden fundalıkların tamamı dik eğimli, çok sığ topraklı ve şiddetli erozyon etkisialtındadır.E.2 TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐToprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde, toprak; minerallerin ve organik artıklarınparçalanarak ayrışması sonucu oluşan, yeryüzünü ince bir tabaka halinde kaplayan, canlıdoğal bir kaynağı, toprak kirliliği ise toprağın, insan etkinlikleri sonucu oluşan çeşitlibileşikler tarafından bulaştırılmasını takiben, toprakta yaşayan canlılar ile yetişen veyetiştirilen bitkilere veya bu bitkilerle beslenen canlılara toksik etkide bulunacak ve zararverecek düzeyde anormal fonksiyonda bulunmasını, toprağa eklenen kimyasal materyalintoprağın özümleme kapasitesinin üzerine çıkması, toprağın verim kapasitesinindüşmesini, ifade etmektedir.95
E.2.1 Kimyasal KirlenmeE.2.1.1 Atmosferik KirlenmeÖzellikle endüstriyel faaliyetler esnasında bacalardan kontrolsüz olarak açığaçıkan gaz ve partiküller çok uzak mesafelere taşınarak topraklar üzerinde birikmektedir.Havaya verilen gazlar başta CO, SO 2 , NO 2 , HF ve HC gibi kirletici emisyonlarıiçermektedir. SO 2 , NO X ve CO 2 gibi gazlar özellikle yağış dönemlerinde asit yağmurlarışeklinde toprağa inmekte ve toprak pH’sının değişmesine neden olmaktadır. Bu değişimtoprak üzerindeki bitkisel yaşamla birlikte toprak içindeki canlı yaşamını da etkilemektedir.Ayrıca toprak içindeki kimyasal duyarlılığın bozulmasına neden olup, birçok kirleticiyihareketli faza geçirmekte ve yer altı suyu kirliliğine yol açmaktadır. Bununla birliktetoprağın yapısındaki Ca ve Mg gibi elementlerin yıkanmasına neden olarak toprağınzayıflamasına ve tarımsal verimin düşmesine neden olmaktadır. Malatya ili Đl SağlıkMüdürlüğü tarafından sürekli olarak SO 2 ve partikül madde ölçümleri yapılmaktadır. Ancakasit yağmurlarının toprak üzerine etkileri hususunda herhangi bir çalışmayarastlanamamıştır.E.2.1.2 Atıklardan KirlenmeToprak kirliliğinin oluşmasında evsel, endüstriyel ve tarımsal faaliyetler sonucundaoluşan katı ve sıvı atıkların oldukça önemli bir yeri vardır. Evsel ve endüstriyel katı atıklartoplanarak çöp depolama sahasında bertaraf edilmektedir. Ancak ilimizdeki çöp depolamaalanın geçirgen olması yer altı sularını kirletmekte ve bazı bölgelerde toprakların tarımsalamaçlı olarak kullanılmasına engel olmaktadır. Nüfus yoğunluğu ve endüstriyelfaaliyetlerin fazla olduğu ilimizde kişi başına düşen katı atık miktarı artmaktadır. Yerleşimbirimlerinden toplanan katı atıkları önlem alınmadan düzensiz olarak araziye bırakılmasıtoprak kirliliğine neden olmaktadır. Şehir merkezine çok yakın oluşturulan ve düzensizolan çöp sahaları toprağı kullanılamaz hale getirirken, sağlık sorunlarını ve tehlikelerini deiçermektedir. Bu tehlikeli ve zararlı atıkların çöplerin arazi doldurmada kullanılması, açığabırakılması, naylon ve pet şişeler gibi doğada uzun süre parçalanmadan kalabilenmalzemelerin yaygın olarak kullanımı ve düzensiz bir şekilde toplanmaması toprağıkirleten önemli unsurlardır.E.2.2 Mikrobiyal KirlenmeEvsel ve endüstriyel atıkların toprağa verilmesi ile toprakta çok sayıda ve farklıtürlerde bakteri ve virüs gibi organizmalar oluşmaktadır. Bu suların tarımsal amaçlıkullanımları toprak bünyesine bol miktarda istenmeyen türdeki organizmalar geçişineneden olmaktadır. Bu canlılar toprağın fiziksel ve kimyasal yapısını bozmaktadır.E.3 ARAZĐÜlkemizde yurt düzeyinde ilk toprak etütleri 1952–1954 yılları arasında toprakuzmanı Harvey Oakes (ABD) ve Türk meslektaşları tarafından yapılmış etütler sonucunda1/8<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ölçekli “Türkiye Umumi Toprak Haritası” hazırlanıp yayınlanmıştır.Planlı kalkınma dönemine geçilen 1960’lı yıllarda bu harita, çeşitli amaçlarlayapılacak planlamalarda ölçeği, ayrıntıları ve güvenirliliği bakımından yetersiz görüldüğüiçin Topraksu Genel Müdürlüğü tarafında 1966 yılında bütün yurt genelinde olmak üzere96
daha ayrıntılı “Türkiye Geliştirilmiş Toprak haritası” etütlerine başlanmıştır. Bu etütlerinsonuçlarından toprak ve su kaynaklarının planlanmasında yaralanılmıştır.Ancak aradan geçen 15 yıllık süre içinde görülen eksiklikler üzerine;1-Topraklarımızın planlı ve dengeli şekilde kullanılması, korunması, geliştirilmesi veverimliliğin artırılması için yapılacak tarımsal planlamalara esas olacak verileri ortayaçıkarmak,2-Potansiyel yüksek tarım arazilerimiz aleyhine hızla gelişen tarım dışı amaçlı tümyapılaşmaları verimsiz veya düşük verimli arazilere yönlendirmek için yapılması mutlakgerekli görülen “Tarım Dışı Amaçlı Arazi Kullanım Planlarına” ışık tutmak amacı ile,1984-1985 yıllarında 1/25.<strong>00</strong>0 ölçekli paftalar üzerinde istikşafi olarak yapılan topraketütlerinin değerlendirilmesi ile her il için bir rapor ve harita hazırlanmıştır.Đlimizin yüzölçümü <strong>12</strong>.4<strong>12</strong> Km 2 ’dir.E.3.1 Arazi VarlığıTablo 31-Đl Arazisinin Niteliği Đtibariyle DağılımıARAZĐNĐN KARAKTERĐ MĐKTARI (HA) TOPL<strong>AM</strong> ALAN (HA)SULANAN ARAZĐ 173.389TARIM ALANISULANABĐLĐR ARAZĐ 218.557425.450SUSUZ ARAZĐ 33.504TARIM DIŞI ALANÇAYIR-MERALAR 580.423ORMAN VE FUNDALIKLAR 149.<strong>12</strong>8729.551TAŞLIK-KAYALIKLAR 58.910KÜLTÜR DIŞI ALAN SU SATIHLARI 18.02286.199YERLEŞĐM ALANLARI 9.267TOPL<strong>AM</strong> ALAN (ha) 1.241.2<strong>00</strong> 1.241.2<strong>00</strong>Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9149.<strong>12</strong>8<strong>12</strong>%86.1997%Malatya Đli Arazi Varlığı425.45<strong>03</strong>4%TARIM ALANI (Ha)ÇAYIR-MERAALANLARI (Ha)ORM AN VEFUNDALIKLAR (Ha)580.42347%KÜLTÜR DIŞI VEYERLEŞĐM ALANLARI(Ha)Grafik 1- Đl Arazisinin Niteliği Đtibariyle Dağılımı97
E.3.1.1 Arazi SınıflarıTablo 32- Đlin Arazi SınıflarıI. Sınıf 70.177 HaII. Sınıf81.399 HaIII. Sınıf<strong>12</strong>6.517 HaIV. Sınıf<strong>12</strong>4.217 HaV. Sınıf 0VI. Sınıf14.105 HaVII. Sınıf9.<strong>03</strong>5 HaTOPL<strong>AM</strong>425.450 HaKaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>6E.3.1.2 Kullanma DurumuTablo 33- Arazi Kullanma DurumuĐli Yüzölçümü TarımArazileri(ha)SulamayaElverişliSaha (ha)KuruluşunuzcaSulanan Alan(ha)DSĐtarafındanSulananSaha (ha)ÇiftçiĐmkanlarıylaSulanan Alan(ha)ToplamSulananaAlan (ha)Malatya 1.241.169 432.419 391.946 52.075 61.254 61.<strong>03</strong>2 174.361Kaynak: Köye Yönelik Hizmetler Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>5TARIMSAL GELĐŞĐM ALANLARI 217.585Harita 3 - Đl Topraklarının Arazi Kullanım Kabiliyetine Göre Dağılımı98
Bu tablo Agro-ekolojik alt bölgelendirmeyi göstermektedir. Agro-ekolojik altbölgelendirme, arazinin çevresel özellikleri, potansiyel verim ve arazi uygunluğu benzerolan özelliklere sahip alanlara bölünmesini ifade eder.E.3.2 Arazi ProblemleriMalatya ili topraklarında, kültür bitkilerinin yetiştirilmesini ve tarımsal kullanımı kısıtlayanerozyon, sığlık, taşlılık, kayalılık ve drenaj bozukluğu gibi etkinlik dereceleri değişenbazı sorunlar bulunmaktadır.Erozyon:Malatya'da en yaygın sorun su erozyonudur. Bu sorundan çok az etkilenen veyahiç etkilenmeyen alanlar genellikle Alüvyal topraklardan oluşan taban araziler ve Kolüvyaltoprakların düze yakın ve hafif eğimli alanların da görülür. Bunlar diğer arazi tipleri ve suyüzeyleri dışındaki (1.182.<strong>12</strong>4 ha) toprakların % 9,6'sını (113.924 ha) oluşturmaktadır.Yaklaşık % 93'ü derin, % 6'sı orta derindir. 48718 hektarı kuru tarım, 41 208 hektarı sulutarım altındadır. 20910 hektarında bağ, bahçe tarımı yapılmaktadır.Orta derecede erozyona uğramış topraklar 279.616 ha. ile % 23,6'Iık bir oranoluştururlar. Orta erozyon çoğunlukla hafif, orta, dik eğimlerde ve orta derin topraklardagörülmektedir.Kuru tarım arazilerinin 178.893 hektarı (% 62,0), sulu tarım arazilerinin 29.387hektarı (% 40.7) ve bağ-bahçe arazilerinin 41.178 hektarı (% 57,2) orta derecedeerozyona uğramış olup genellikle II. - III. ve IV. sınıf arazilerden oluşmaktadır.Malatya ili topraklarının 528.414 hektarında (% 44,7) doğal bitki örtüsünün tahripedilmesi ve arazilerin kabiliyetlerine uygun olarak kullanılmamaları sonucu su erozyonuşiddetlenmiştir. Sığ ve çok sığ topraklı ve genellikle VI. ve VII. sınıf arazi özelliğinde olanbu alanların 60.762 hektarında kuru tarım yapılmakta, 318.917 hektarı mera, 135.<strong>03</strong>5hektarı da orman ve funda ile kaplı bulunmaktadır.Doğal bitki örtüsü aşırı derecede tahrip olan ve 260.170 hektarlık (% 22,1) alandaçok şiddetli erozyon görülmektedir. Bunun 246.834 hektarı mera, <strong>12</strong>5<strong>12</strong> hektarı ormanfunda ve 824 hektarı da diğer kullanımlarda bulunmaktadır.Erozyon sadece toprak kaybında ibaret değil aynı zamanda açlık ve çölleşmedahil bir dizi sosyal ve ekonomik çıkmazlara götürebilen çok tehlikeli bir olaydır. Toprağıntaşınmasını önleyen bitki örtüsünün insanlar tarafından tahrip edilmesi ile koruyucuörtüden mahrum kalan toprağın taşınması ve aşınması olayıdır. Erozyonun birçok tipiolmakla beraber en önemlisi su ve rüzgar erozyonudur. Đlimizde dahil Doğu AnadoluBölgesi’nde erozyon sorunu önemli boyutlara ulaşmıştır.99
Harita 4 - Malatya Erozyon HaritasıToprak Sığlığı :Topraklarda köklerin geliştiği ve bitki besin maddelerinin ve suyun temin edildiğibölgenin derinliği bitki yetiştirme açısından önemlidir. Bu bölge derin olursa iklime uyabilenher türlü kültür bitkisini yetiştirmek mümkün olur. Ancak Malatya ili topraklarının 131.507hektarı (% 11,1) 90 cm den fazla derinliğe sahiptir. Bunun da 73.782 hektarı (% 56,1) düzve düze yakın eğimlerde yer almaktadır. Erozyon ya hiç yok ya da hafiftir. Büyük bir kısmıI. ve II. sınıf olup kuru tarım, sulu tarım, bağ - bahçe tarımı yapılmaktadır.Yüzölçümü 232 297 Ha olan orta derin topraklar % 19,6’Iık bir oranoluşturmaktadır. Genellikle hafif, orta ve dik eğimler de bulunurlar ve orta erozyondanetkilenmişlerdir. Bunların % 62'si kuru tarım, % 11,7'si sulu tarım altındadır. Araziler dahaçok III. ve IV. sınıftır.Sığ topraklar 296.372 hektarlık (% 25,1) alan kaplamaktadır. Bunların % 41'i dikeğimde, % 30,6'sı sarp eğimde ve % 14,8'i orta eğimdedir. Sığ toprakların % 84,7'sindeşiddetli erozyon görülmektedir. 75.106 hektar kuru tarım arazisi. 139.851 hektar mera ve62.210 hektar orman funda arazisi sığ topraklarda bulunmaktadır. Bu araziler genellikleVI. ve VII. sınıftadır.Çok sığ topraklar % 44,1 'lik bir orana ve 521 948 hektarlık yüzölçümüne sahiptir.Bunların % 40,3'ü çok dik eğimde, % 49,4'ü ise sarp eğimde bulunmaktadır. Çok sığtoprakların yarısında şiddetli, yarısında da çok şiddetli erozyon hüküm sürmektedir.422.376 Ha. mera, 88.421 Ha orman funda arazisi çok sığ topraklarda bulunmaktadır.1<strong>00</strong>
Sığ ve çok sığ topraklar 818.320 hektarlık yüzölçümleri ile il genelinde % 69,2 likbir oran oluşturmaktadır.Harita 5- Malatya Toprak Derinliği HaritasıToprakların Tarım Dışı Amaçlarla Kullanılması:Đl ve ilçe merkezlerinin yerleşimleri gittikçe tarım arazileri aleyhine gelişmekte,bunun sonucunda da yerleşim merkezlerinin etrafında yer alan tarım arazileri yokolmaktadır.Drenaj:Alüvyal düzlüklerde görülen ve taban suyunun her zaman veya yılın bir bölümündebitki gelişimine zarar verecek kadar yüksek düzeyde bulunduğu topraklar 533 hektarlık birsaha kaplamaktadır.Yetersiz drenajlı 442 hektar arazinin 298 hektarında sulu bahçeziraatı yapılmaktadır. 144 hektarı ise diğer kullanımlarda bulunmaktadır. Fena drenajlı 91hektarlık arazi ise çayır ile kaplıdır.Taşlılık- kayalılık, yaşlık ve çoraklık:Toprak işlemeye ve bitki gelişmesine zarar verecek derecede taşlılık ve kayalılıkihtiva eden topraklar 591.864 hektar (% 50.1) alanda yayılmıştır. Taşlılık ve kayalılık hemyüzeyde hem de profilde olabilmektedir. Profilde taşlılık ve kayalılık arttıkça, toprak miktarı,toprakların su ve bitki besin maddesi miktarı azalır, bitki gelişimi önemli derecedesınırlanır. Malatya'da taşlılık genellikle sarp, çok dik ve dik eğimlerde, ayrıca çok sığ ve sığtopraklarda görülür. Bu eğimlerde sırayla % 56.7, % 69,3 ve % 43,8 oranında taşlılık101
vardır. Çok sığ toprakların % 64,4'ü, sığ toprakların % 43,7’si taşlıdır. Kayalılık ise çok sığtopraklarda ve sarp eğimde yoğundur. Çok sığ toprakların % 8.4'ü, sarp eğimdekilerin %9,2'si kayalıdır.Topraklar orman, funda veya mera örtüsü altında ise taşlılık ve kayalılık fazla problemolmayabilir. Çünkü buralarda sürüm yapılmamakta ve çevrenin doğal bitkileri mevcutkoşullara kendini uydurabilmektedir.Toprak yüzeyinde ve içinde bulunan 7,5 cm’den daha büyük çapa sahip taşlar vekayalar, toprak işlemeye engel olarak yetiştirilecek ürün türlerini kısıtlamakta ve verimidüşürmektedir. Malatya’da kullanılan verimli topraklar 8415 hektardır.Tuzluluk ve SodikleşmeTopraktaki tuz miktarının belli bir düzeyin üstüne çıkması bitki gelişiminiengellemektedir. Đlimizde tuzluluk ve sodikleşme problemi yoktur. Ancak sulama suyunun,toprak özellikleri dikkate alınmadan uygulanması durumunda bu sorun ile karşılaşılabilir.Ülkemizde sulamanın kontrolsüz yapılması,su kalitesine önem verilmemesi veuygun drenaj tedbirlerin alınmaması sonucunda geniş tarım alanlarında tuzlaşma vesodikleşme yoluyla önemli miktarda arazi kaybı olmaktadır.Gübre ve Gübreleme:Topraklarımızın büyük çoğunluğunda bitkilerin ihtiyacını karşılayacak kadar azotve fosforun bulunmadığı tespit edilmiştir.Bu durum yüksek verim elde edebilmek içingübrelemeye olan ihtiyacı ortaya çıkarmaktadır.Malatya tarım topraklarında 2<strong>00</strong>6 yılı rakamlarına göre, çeşitli besin elementleriiçeren toplam 29.240 ton kimyevi gübre, 183.2<strong>00</strong> ton çiftlik gübresi kullanılmıştır.Sulama:Đlimizde tarım arazileri Sürgü Barajı, Sultansuyu Barajı, Çat Barajı, Polat Barajı,Orduzu Göleti, Margap Göleti, Kaldırım Göleti ve Şahnahan Regülatörüdür. Bukaynaklardan genellikle cazibe ile sulama yapılmaktadır. Bunların yanı sıra KarakayaBarajından motopomp ile arazi sulaması da gerçekleştirilmektedir. Ayrıca Tohma Çayı,Şiro Çayı ve Kuruçay ve yüzlerce irili ufaklı derelerden sağlanan sular ile de tarım arazilerisulanmaktadır.KAYNAKLAR1-Đl Özel Đdaresi (Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü), 2<strong>00</strong>72-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları3- Tarım Đl Müdürlüğü Envanter Bilgileri,2<strong>00</strong>44-Đl Tarım Müdürlüğü Malatya Tarım Master Planı 20<strong>03</strong>5-Malatya Đl Arazi Varlığı,Ankara 19846- Köye Yönelik Hizmetler Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>5102
F.1 EKOSĐSTEM TĐPLERĐF.1.1. OrmanlarF. FLORA – FAUNA VE HASSAS YÖRELERF.1.1.1. Ormanların Ekolojik YapısıÜlkemizde en önemli doğal kaynaklardan birisi ormanlarımızdır. Ormanlar ağaç veağaççık topluluklarının yerleri ile birlikte oluşturdukları bir ekosistemdir. Ağaçlar,ağaççıklar, mikroorganizmalar ve hayvanlar ormanın içinde klimatik, topoğrafik ve edafikfaktörlerle birlikte bir denge halinde varlıklarını sürdürürler. Ülkemizde en önemli doğalkaynaklardan birisi de ormanlarımızdır. Ormanlar, ağaç ve ağaççık topluluklarınınyerleriyle birlikte oluşturduğu bir ekosistemdir. Ekosistem bütünlüğü içinde ortak yaşamönemli bir yer tutar. Ağaçlar, ağaççıklar, mikroorganizmalar ve hayvanlar hep beraberormanın içerisinde klimatik, topoğrafik ve edafik faktörlerle birlikte bir denge halindevarlıklarını sürdürürler.Dünyada ve ülkemizde hızla artan nüfus, doğal kaynaklardan aşırı derecedeyararlanma zorunluluğunu meydana getirmiştir. Böylece gittikçe artan ihtiyaçların, sınırlıdoğal kaynaklardan karşılanabilmesi için ileri bir teknoloji geliştirilmektedir. Sadeceihtiyaçların giderilmesi ve yalnız yararlanma ilkelerini ön planda tutan böyle bir teknolojikve ekonomik gelişim sağlamak isteyen insan yeteneği, doğa düzenine bağlı kalmaktanayrılarak çevreyi tahrip eden bir faktör haline gelmektedir. Böylece doğal dengezayıflamakta ve hatta bir çok yerlerde doğal denge tamamen bozulmaktadır. Buna karşılıkçevreyi koruma bilgisi, anlayış ve yeteneği önemli derecede gelişmemektedir.Ormanlar, diğer doğal kaynaklardan ayrı olarak, kendisini yineleyen doğalkaynaklarımızdandır. Buna rağmen ormanlara ilişkin alan, tür ve kalite sürekli bir azalmaeğilimindedir. Ormanlarımıza en fazla yıkım Ortaçağ döneminde olmuştur. Anadolu tarihboyunca bir çok uygarlığın yerleşmesine, yaşamasına ve batışına sahne olmuştur. Birçoksavaşlar buralarda olmuştur. Bunun sonucu yağmalama, yıkma, bozulma ve aşırıfaydalanma ormanlarımızın azalmasına, buna paralel olarak doğal dengenin bozulmasınaneden olmuştur. Bu itibarla ülkemizde toprak kayması, heyelan, çığ felaketleri, sel felaketigibi doğal afetler sık sık gündeme gelmektedir.Dolayısıyla ülkemizde ormanların korunması ve geliştirilmesi, bazı yasalkuralları da beraberinde getirmiş ve Tanzimat Fermanı ile birlikte 1839 yılında ilk kezorman örgütü kurulmuştur.Bir ülkenin ormanlık sayılabilmesi, kendi kendine yeterli olması için topraklarınınen az % 25’i ormanlarda örtülü olması gerekir.Ülkemizde 20 milyon hektar ormanlık saha vardır. Buna göre ülke topraklarının%25’i ormanlarla kaplı bu da yeterli değildir. Ancak ormanlarımız ülkemiz topraklarınadengeli dağılmadığından ve 2/3 ü bozuk nitelikte olduğundan ağaç serveti, artışı ve kalitebakımından yetersiz kalmaktadır.1<strong>03</strong>
F.1.1.2. Đlin Orman EnvanteriTablo 34- Malatya Đli ve Đlçeleri Đtibariyle Ormanlık AlanlarĐLÇE ADI ORMANLIK ALAN (HA)ĐL TOPL<strong>AM</strong>I 166.<strong>00</strong>9,52MERKEZ ĐLÇE 9.270,9AKÇADAĞ 7.418,5ARAPGĐR 22.059,5ARGUVAN 15.759,8BATTALGAZĐ 688,4DARENDE 3.091DOĞANŞEHĐR 27,616DOĞANYOL 5.470,5HEKĐMHAN 35.492,5KALE 1.384,1KULUNCAK 2.827,5PÜTÜRGE 53.6<strong>12</strong>,9YAZIHAN 3.332,6YEŞĐLYURT 5.573,7Kaynak: Orman Đşletme Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8F.1.1.3. Orman Varlığının YararlarıOrmanlar, yağışları kök, gövde ve dalları ile tutarlar. Böylece selleri ve taşkınlarınoluşumunu önleyerek yağışları ve akışları zararsız hale getirirler. Ormanlar ve ormanörtüsü, yer altı su kaynaklarına düzenli olarak su sağlarlar.Ormanlar, yağışların akarsu taşkınlarının toprakları sürüklemesini önleyerektoprakları erozyona karşı korurlar.Ormanlar, günlük, yıllık, mevsimlik sıcaklıkları düzenler, toprağın donmasını veçözülmesini geciktirir. Su buharını yoğunlaştırarak yağmur haline dönüştürür.Ormanlar, hava kirliliğini ve gürültüyü önleyerek insan sağlığını korur. Ayrıcaormanlar, piknik ve dinlenme alanı kullanılır.Đklim Üzerine EtkileriĐklimin yumuşamasına neden olur. Toprağın donmasını geciktirir. Yıllık, mevsimlikve günlük aşırı sıcakları asgariye indirir.Toprak ve Toprak Verimliliğinin KorunmasıToprağın yağış ve rüzgarlarla taşınmasına engel olur. Organik maddenin detaşınmasına engel olup, toprak verimliliğini arttırır. Sebze, meyve ve tahıl verimliliğini %50arttırır. Baraj havzalarında barajların dolmasını ve ömürlerinin kısalmasını önler.104
Su Varlığı ve DengesiĐçme suyu ve ziraat amaçlı kullanılan su kaynaklarının, yıl boyunca sürekli vedüzenli olmasını sağlar.SağlıkOrmanların insan sağlığı üzerine olumlu etkilerinden en önemlisi hava kirliliğiniönlemesidir. Ayrıca gürültü kirliliğini de önlediğinden insanların hem beden hem de ruhsağlığı açısından dinlenmesine yardımcı olur.Đş Alanı ve Geçim KaynağıMobilya, inşaat ve daha birçok sektörün hammaddesi ormanlardır. Ormancılıkfaaliyetleri sırasında yapılan üretim işlerinde bizzat orman köylüsü çalışarak geçiminisağlamaktadır.Savunma ve GüvenlikAskeri ve yasak bölgelerin, stratejik önemi bulunan yerlerin gizlenmesi ve kamufleedilmesinde yani yurt savunmasında önemli bir yere sahiptir.F.1.1.4. Orman Kadastrosu ve Mülkiyet KonularıĐlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı içinde orman kadastro çalışmaları ile ilgili olarak programaalınan köy bulunmamaktadır. Kadastrosu tamamlanmış orman alanı miktarı 15.863 Ha’dır.2<strong>00</strong>9 yılı içerisinde 2/B ile orman sınırı dışına çıkarılan alan yoktur. Şimdiye kadar 2/B ileorman sınırı dışına çıkarılan alan 519 Ha’dır. Tescili yapılmış ve tahsise alınan ormanalanı miktarı 2245 Ha, yıl içinde yapılan tapulu kesim miktarı 47 Ha, mevcut özel ormanalanı miktarı ise 13 Ha’dır. 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 16. 17. ve 18. maddelerinegöre ormanlık sahalardan verilen izin adedi miktarı ve alanları <strong>12</strong> Ha’dır.F.1.2 Çayır ve MeralarÇayır ve Mera Varlığı1.241.2<strong>00</strong> ha arazi varlığına sahip Malatya Đlinde 580.423 ha çayır-mera alanımevcut olup, bu alanın toplam arazi varlığı içerisindeki oranı % 47 ‘dir Đlde yaklaşık 330bin dolayında Büyükbaş ve Küçükbaş hayvan varlığı mevcut olup, ortalama yıllık 30.<strong>00</strong>0ton kaba yem üretimi gerçekleşmektedir.Mevcut durumda kaba yem ihtiyacının ancak yarısı karşılanabilmekte iken, ÇayırMeraların ıslah edilerek kullanıma açılması neticesinde kaba yem ihtiyacının çok rahatlıklakarşılanabileceği açıktır.Đlimizde çayır ve meralar 580.423 hektar alan kaplamaktadır. Hayvan sayısı veyetiştiriciliği yapılan hayvanlar göz önüne alındığında ilimiz meralarının miktar olarakyeterli olduğu görülmektedir. Ancak ilimizde yağışın yetersizliği nedeniyle çayır vemeralarımızın ot verimleri oldukça düşüktür.Đlimizde mera tespit ve tahdit çalışmaları oldukça iyi bir seviyede olup, ilimizyerleşim birimlerinin %98’inde tespit, %19’unda tahdit çalışmaları tamamlanmıştır. Ayrıcailimizde üç adet mera ıslah çalışması yapılmaktadır.105
Tablo 35- Đlimizde Uygulanan Mera Islah ÇalışmalarıĐLÇESĐ KÖYÜ ALAN (da)Yeşilyurt Atalar 43.988Yazıhan Karaca 11.156Akçadağ Ilıcak 13.147Akçadağ Bayramuşağı 6.<strong>00</strong>2Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9Çayır ve Meraların Önemi• Biyolojik yaşam çemberinde çayır ve mera temel öğedir.Yeryüzündeki canlılariçerisinde sadece bitkiler anorganik maddeleri fotosentez yoluyla organik yapıyaçevirmeleri yeteneğine sahiptir. Çayır ve meralar öncelikle hayvancılıkta kaba yemihtiyacını karşılamak ve doğal faunaların varlığını korumak anlamında büyük biröneme sahiptir.• Çayır ve mera alanlarımız, toprak muhafazası ve verimlilik yönünden önemlidir. Đyibir çayır ve merada yer alan çok farklı özellikteki bitkilerin her yıl çok farklı toprakderinliklerini, kökleri ile işlemeleri ve artıkların toprakta mikroorganizma aktivitesine vehumus oluşturmaya katkılarıyla, toprakların hem fiziksel, hem kimyasal yöndengelişmesine,verimliliğine etkileri çok açık olarak görülmektedir. Çayır ve meraalanlarının en önemli yönlerinden biri de toprak muhafazası,erozyona karşı çok etkilikoruyucu özellikte olmasıdır.Ancak bu olgu ,ülkemiz mera alanlarının yanlışkullanımından dolayı tersine dönmüştür.• Su kaynaklarının oluşumunun gelişmesi ve kalitesini etkilemeleri yönüyleönemlidir.Ülkemize düşen toplam yağışın (510.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 m 3 ) % 36’sı(186.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 m 3 )yüzey akışa geçmektedir.Bu yüzey akışa geçen yağışın çok önemli bir bölümü eğimlitarım alanlarıyla özellikle çayır ve mera alanlarının bulunduğu havzalardan akıpgitmektedir. Çayır ve mera alanlarını tahribi nedeniyle baraj ve göletler olumsuzetkilenmekte ,baraj ve göletlerin ömürleri yarı yarıya kısalmaktadır.• Marjinal ekolojik alanlardan maksimum yarar sağlar. Yer yüzünün ısınmasındasera etkisinin azalmasındaki etkin rolleri;yer yüzünde 7 milyar hektar civarındaki çayırve mera alanlarının ıslah edilmesiyle , ortamdaki CO 2 miktarının azaltılması yönündekietkin rolü tüm dünya bilim adamları tarafından kabul edilmektedir.• Biyolojik çeşitlilik, gen merkezi olma özelliği ve rekreasyonsal kullanım yönüyleönemlidir. Ülkemiz Avrupa veya Kuzey Amerika kıtalarındaki toplam bitki türü sayısınayakın bitki türüne sahiptir.Şimdiye kadar tespit edilen 9 bin adet bitki türünün önemlibir bölümü mera alanlarında saptanmıştır.• Ekonomik değerleri ve katkıları açısından önemlidir. Çayır ve meraların ülke vetarım ekonomisine yapmış oldukları et, süt, deri, bal gibi katkıları yanı sıra iyi bir meraalanının toprak erozyonunun önlenmesindeki etkisi, su kaynaklarının gelişimindekietkileri, temiz ve sağlıklı bir doğa ortamının insan ve hayvan sağlığı yönüyle olumluetkileri ile ekonomiye dolaylı bir katkı sağlamaktadır ( Büyükburç, 1999).106
Meraların Hukuki Durumu28.02.1998 Tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren ve amacı; “daha önce çeşitlikanunlarla tahsis edilmiş veya kadimden beri kullanılmakta olan mera, yaylak, kışlak vekamuya ait otlak ve çayırların tespiti, tahdidi ile köy veya belediye tüzel kişilikleri adınatahsislerinin yapılmasını, belirlenecek kurallara uygun bir şekilde kullandırılmasını, bakımve ıslahının yapılarak verimliliklerinin artırılmasını ve sürdürülmesini, kullanımlarınınsürekli olarak denetlenmesini, korunmasını ve gerektiğinde kullanım amacınındeğiştirilmesini sağlamak” olan 4342 Sayılı Mera Kanunu ile ülkemizdeki mera, yaylak,kışlak ve umuma ait otlaklar yasal düzenlemeye kavuşturularak kullanım durumlarıaşağıdaki şekilde düzenlenmiştir.• Mera, yaylak ve kışlakların kullanma hakkı bir veya birden çok köy veyabelediyeye aittir. Bu yerler Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Komisyonunhenüz görevine başlamadığı yerlerde, evvelce çeşitli kanunlar uyarınca yapılmışolan tahsislere ve teessüs etmiş teamüllere göre; mera, yaylak ve kışlakların köyveya belediye halkı tarafından kullanılmasına devam olunur.• Mera, yaylak ve kışlaklar; özel mülkiyete geçirilemez, amacı dışındakullanılamaz, zaman aşımı uygulanamaz, sınırları daraltılamaz. Ancak, kullanımhakkı kiralanabilir. Kiralama ilkeleri yönetmelikle belirlenir.• Amaç dışı kullanılmak suretiyle vasıfları bozulan mera, yaylak ve kışlaklarıtekrar eski konumuna getirmek amacı ile yapılan masraflar sebebiyet verenlerdentahsil edilir.• Umuma ait çayır ve otlak yerlerinin kullanılmasında ve bunlardanfaydalanılmasında mera yaylak ve kışlaklara ilişkin hükümler uygulanır.4342 Sayılı Kanunun 5. maddesi ile de Mera, Yaylak ve Kışlak Olarak TahsisEdilecek Yerler aşağıdaki şekilde belirtilmiştir.a) Kadimden beri mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılan yerler ile aynı amaçlakullanılmak üzere köy veya belediyelere tahsis ya da terk edilen yerler,b) Devletin hüküm ve tasarrufunda veya Hazinenin mülkiyetinde bulunanarazilerden etüt sonucu mera, yaylak ve kışlak olarak yararlanılabileceği anlaşılan yerler,c) Mera, yaylak ve kışlak olarak kullanılmak amacıyla kamulaştırılacak yerler,yerler.d) Tapu kayıtlarında mera, yaylak ve kışlak olarak görülen ve halen işgal edilenKullanım Amaçları ve YararlarıÇayırlar, genel olarak, düz ve taban suyu yakın olan alanlarda oluşmuş, gürgelişen, sık ve uzun boylu bitkilerden meydana gelmişlerdir. Toprak yılın büyük birkısmında daima nemlidir ve toprak yüzünü tamamıyla örten kuvvetli bir çim kapağıoluşmuştur.Çayırların bitki örtüsü sık ve uzun boylu olduğu için bunlardan özellikle biçilmeksuretiyle faydalanılır. Bazı hallerde, otlar kısa boylu olduğu dönemlerde ya da otlarbiçildikten sonra da çayırların otlatıldığı görülmektedir. Bitki örtüsü kısa boylu olup da hiçbiçilmeyen ve sadece hayvan otlatılan çayırlara “taban mera” adı da verilmektedir. Buduruma, özellikle köy ve kasabaların yakınlarında karşılaşılmaktadır. Buralara sık sık107
hayvan salıverildiği için, nemli olan toprağı sıkışmakta ve hem toprağın sıkışması, hem dehayvanların otlaması nedeni ile bitkiler kısa boylu kalmaktadırlar. Çayırlardan biçilerekkurutulan otlar, özellikle hayvanların kış yemini temin etmede kullanılır.Meralar, meyilli, engebeli ve taban suyu derinde olan kıraç arazilerde seyrek vekısa boylu bitkilerin oluşturduğu yem alanlarıdır. Meralar, taban suyu derinde olmak şartıile düz alanlarda da olabilir. Meralardaki bitkiler seyrek ve kısa boylu olduğu için özelliklehayvan otlatmak suretiyle faydalanılır. Ancak; bazen, otun yılın yağışına bağlı olarak, gürolması halinde meralar da biçilebilirler. Đlimizde meralar genel olarak hayvanlar tarafındanotlatılmak suretiyle değerlendirilmektedir.Çayır ve mera alanları, biri hayvan beslenmesi, diğeri de toprak ve su muhafazasıbakımından olmak üzere iki yönden yararlanılmaktadır.Hayvansal ürünlerin üretiminde hayvancılık işletmelerinin temel ihtiyacı olan kalitelikaba yemin, en kolay ve en ucuz karşılandığı yer olan çayır meralar aynı zamanda su verüzgar erozyonunu da önleyerek ekosistem içerisinde büyük önem arz etmektedirler.Hayvancılığın kaba yem ihtiyacını karşılamakla birlikte erozyonu önleme, toprakverimliliğini artırma, taban suyu ve akarsuları zenginleştirme, biyolojik kaynak verekreasyon alanı oluşturma özelliğine sahip mera alanları, son değerlendirmelerin ışığıaltında yer yüzü karalarının yaklaşık yarısını içerisine alarak artık tropik ormanlar gibikorunması gerekli, değerli doğa parçaları olarak kabul edilmeye başlanmıştır (Büyükburç,1999).Böyle bir öneme sahip ülkemiz mera alanları, 1950 yılında 37.9 Milyon ha iken1991 yılında <strong>12</strong>.4 milyon ha’a düşmüştür. Aynı dönemde 1 büyükbaş hayvan biriminedüşen mera alanı ise 4.3 ha’dan 1.1 ha’a gerilemiştir (Anonim, 2<strong>00</strong>0).Ülkemiz toprakları içerisinde çayır-mera alanı istatistiki olarak % 28, 1984 FAOistatistiklerine göre ise sadece hayvanların yararlandıkları alanlar göz önüne alınarak buoran % 11.9 olarak görülmektedir (Anonim, 1984a). Bu büyük farklılığın nedeni, FAOistatistiklerinin diğer araziler kısmına dahil ettiği taşlık, kayalık, çıplak yerlerin ülkemizistatistiklerinde çayır-mera alanı içerisinde değerlendirilmesidir.Bu verileri değerlendirdiğimizde, çayır-mera alanları geçmiş dönem içerisindeyeterince korunup geliştirilmediği gibi gerek alanlarında, gerekse vasıflarında gerilemeyaşandığı anlaşılmaktadır. Mevcut durumları ile çayır-mera alanlarında otlatmakapasitelerinin üzerinde hayvan otlatılmaya devam edilmekte, bakımı ve ıslahlarınyapılmadığından verimlilikleri de giderek azalmaktadır.Bu süreçte mera alanlarındaki gerilemeye karşılık yem bitkileri üretimine de yeterliönem verilmemiştir. Tarım ve hayvancılığı gelişmiş ülkelerde ekili alanların % 25’i yembitkileri üretimine ayrılmışken, ülkemizde bu oran % 3 düzeyindedir. Yem bitkileriüretiminde görülen bu yetersizlik, ülkemiz hayvancılığın ihtiyacı olan kaba yemin enekonomik ve en değerli kaynağı durumunda olan çayır-meraların önemini bir kat dahaartırmaktadır.Đlimizdeki mera ve çayırlar sadece hayvanlarımıza ot sağlayan yem alanlarıdeğildir. Çayır ve meraların hayvanlara yem sağlaması yanında, toprak ve su muhafazası,su toplama havzası pınar ve memba sularına kaynak olması tabii fauna ve avhayvanlarına barınak olması büyük şehir ve endüstri merkezlerinin kirlettiği havayıtemizlemesi halkımıza önemli bir rekreasyon alanı sağlaması ve yeşil örtüsü ile çevreyigüzelleştirmesi gibi önemli fonksiyonları vardır.108
Çayır ve meralarımız belirtilen bu fonksiyonları tam olarak yerine getirecekdurumda olmayıp bozulmakta ve kendilerinden beklenilen faydaları sağlayamaz birduruma gelmektedir. Bu yüzden Milli ekonomiye katkılarına gittikçe azalması yanındaileriki nesillere çok daha büyük çayır ve mera ıslahı sorunları devretme durumu ortayaçıkmaktadır.F.1.3. Sulak AlanlarĐlimizde sulak alanlar kapsamında bir alan bulunmamaktadır.F.1.4. Diğer Alanlar (Stepler vb.)Konu ile ilgili bilgi edinilememiştir.F.2. FLOR<strong>AM</strong>alatya floristik yönden yeterince araştırılmamış, florası az ya da orta derecedebilinen bir ilimizdir. Đç Anadolu ve Akdeniz Bölgelerinin birleştiği yerde bulunan MalatyaAnadolu çaprazının doğusunda yer almaktadır. Bu konumu ile zengin bir floraya sahipolan ilimiz Đran-Turan bitki coğrafyası bölgesindedir. Türkiye florasında kullanılan karesistemine göre ilin büyük bölümü B6 ve B7 karelerine girerken, güneyde küçük bir kısmıC6 ve C7 karelerine girmektedir.Malatya florası ile ilgili araştırmalar 1986 yılında Đnönü Üniversitesi tarafındanbaşlatılmıştır. Đnönü Üniversitesi kampüsünün çevre düzenlemesinde öncelikle yörebitkilerinin kullanılması amaçlanmıştır. Bu nedenle flora ile ilgili araştırmalar yanında çevredüzenlemesinde kullanılacak bitkileri toplamak amacıyla il sınırları içinde sık sık araziçalışmaları yapılmıştır.F.2.1. Habitat ve TopluluklarıMalatya ili ve çevresi bitki coğrafyası bakımından karasal iklimin etkisi altındadır.Malatya ili ve çevresinde step ve ruderal vejetasyonu hakimdir.Step toplulukları sekonderbir vejetasyon niteliğinde olup, klimaks durumundaki orman vejetasyonunun antropojeliketkilerle tahribi sonucu meydana gelmiştir.Oluşan sekonder karakterli step vejetasyonu,ana kayanın fiziksel ve kimyasal yapısına bağlı olarak çeşitli bitki toplulukları meydanagelmiştir.Malatya il alanı Fırat havzası üzerinde yer alır.Đl topraklarının güneyini boydanboya kaplayan batı-doğu doğrultuda Malatya Toroslarının güneye bakan yamaçlarında yeryer derin vadilerle ardıç (cupressaceae familyası, juniperus) ormanlarınarastlanmaktadır.Batı kesimlerinde ise Doğu Anadolu’da hemen hemen ortadan kalkmaktaolan ibreli ağaçlar vardır.Dağları batı ucunda ibrelilerden kızılçamlara (Pinaceaefamilyası,pinus brutia) rastlanır.Tohma suyu vadisi ile Kuruçay vadisi arasını dolduran Akçababa dağları genellikleçıplaktır.Buralarda yararlanılabilir toprak katını önemli bir bölümü aşınmalarla kaybolmuşve doğal örtüyü besleyemez duruma gelmiştir. Bu nedenle yörede ki yaylalarda otlaklarzengin değildir.Malatya Ovası kalın bir toprak tabakası ile kaplı olup verimlidir.Ancak su tutmaz veçabuk kurur.Ovanın sulanamayan kesimlerinde tahıl türleri, sulanabilen kesimlerindesanayi bitkileri ve meyve yetiştirilir.Doğanşehir ovası üzerinde yer yer görülen tepelerbodur meşe (Fagaceae familyası, Quercus ceris) ormanları ile kaplıdır.Đlde doğal örtüyüyapraklı ağaçlarda meşe, ibrelilerden ardıçlar ve kızılçamlar oluşturur.Orman kuşağından109
kurak kuşağa geçişinde bitki örtüsünü çayır otları, çalılar ve yabani meyve ağaçlarıoluşturur.Malatya yöresinde bitki örtüsü olarak step baskın durumdadır. Doğanşehir,Hekimhan, Arapgir ve Pütürge çevrelerinde yer yer meşe çalılıklarına rastamakmümkündür. Akdeniz Bitki Coğrafyası Bölgesi elementi olan Pinus brutia (Kızıl çam), ilingüneyinde Erkenek Kasabası’na kadar ulaşmaktadır.Sulak alanların çevresinde bulunanbitki topluluklarından ise Phragmites australis (Su sazı) baskın olarak gözlenmektedir.Habitat Sınıfları:1. Orman2. Maki3. Frigana4. Kültür Alanları5. Kuru Çayır6. Nemli çayır,bataklık ve sulak alan7. Yol kenarı8. KayalıkF.2.2. Türler ve Populasyonları1986 yılından itibaren Đnönü Üniversitesi tarafından devam eden araziçalışmalarında soğanlı, rizomlu ve yumrulu bitkilerden 550 kadar örnek toplanmıştır. Buörneklerin, çekilen resim ve slaytların da yardımı ile değerlendirilmesi sonucu Malatya ilsınırları içerisinde monokotillerden 5 familyaya dahil 26 cins ve 107 türün (1<strong>12</strong> takson)bulunduğu saptanmıştır. Türlerin listesi aşağıda verilmiştir Türlerin familyalara göredağılımı şöyledir: Liliaceae 74 (77 takson), Đridaceae 14., Araceae 9 (11 takson),Amaryllidaceae 5, Orchidaceae 5.22'si Türkiye için endemik olan 1<strong>12</strong> taksonun fıtocoğrafik bölgelere dağılımı iseşöyledir. Iran-Turan elementi 64, Akdeniz elementi 18, Avrupa-Sibirya elementi 1, çokbölgeli 25. Araştırma alanı tamamen Iran-Turan bölge içerisindedir. Bu nedenletaksonların %57,1 'ının Iran-Turan bölge elementi olması doğaldır.Türkiye Florası'nda, yukarıda adı geçen 5 familyadan 30 taksonun Malatyayöresinde bulunduğu kayıtlıdır.Đnönü üniversitesi tarafından yapılan arazi çalışmaları sırasında yapılangözlemlerde, Malatya çevresinde aşırı erozyon söz konusudur. Bu nedenle birçok türün 5-10 m 2 gibi dar alanlarda yaşama mücadelesi verdiği saptanmıştır.Uzun vadede gerçekleştirilen bu araştırma ile soğanlı, yumrulu ve rizomlu 82 türünyayılış alanı ve varyasyonları ile ilgili yeni bulgular elde edilmiştir. Birçok türün de daralanlarda bulunduğu saptanmıştır.Araştırma alanında tespit edilen türlerin listesi:<strong>AM</strong>ARYLLlDACEAE*Galanthus fosteri Baker Akd. B7.*Ixialirian talaricum (Pallas)Herbert subsp montanum (Labıll.)Takht IR-Tur*Sternbergia cIusiana (Ker-Gawler)Ker-Gawler ex Sprengel tr-Tur .*S colchiciflora Waldst & Kit*S fıscheriana (Herbert)Rupr.110
ARACEAE*Arum balansanum RMiII End Akd.*A. detruncatum C.A.Meyer ex Schott var caudatum Engler End. Ir-Tur*A. detruncatum C.A.Meyer ex Schott var detruncatum*A dioscoridis Sm var. liepoldtii (Schott)Engler Akd*A. dıoscoridis Sm. var.luschanii RMiII End. Akd.*A. elongatum Steven subsp. elongatum Ir.-Tur.*Biarum bovei Blume Ir.-Tur.*B. carduchorum (Schott)Engler Ir.-Tur.*Eminium intortum (Banks & Sol.}O.Kuntze Ir.-Tur.*E rauwaımi (Blume)Sehott subsp. rauwc/ttii Ir.-Tur.*E spiculatum (Blume)Schott var. spicu/atum Ir.Tur. B7IRIDACEAECrocus biflorus Miller subsp. tauri (Maw)Mathew Ir.-Tur.C. cancellatus Herbert subsp damascenus (Herbert)Mathew Ir.-Tur.*C. kotschyanus C.Koch subsp. cappadocicus Mathew End. Ir.-Tur.*C. pallasii Goldb. subsp. turcicus Mathew*Gladiolus atroviolaceus Boiss. Ir.-Tur.G. italicus Miller*G. kotschyanus Boiss. Ir.-Tur.*Đris caucasica Hoffm. subsp. turcica Mathew Ir.-Tur.*I. danfordiAe (Baker)Boıss. End Ir.-Tur.*I. galatica Siehe End. Ir.-Tur.*I. persica L. Ir.-Tur.*I. reticulata Bieb. var. reticulata Ir -Tur.*I. sari Schott ex Baker End. Ir.-Tur.*I. schachtii Markgraff End. Ir.-Tur.LlLIACEAEAllium ampeloprasum L. Akd. C7*A. asclepiadeum Bornm. Ir.-Tur B7 '*A. asperiflorum Miscz Ir.-Tur. C6. C7*A. atroviolaceum Bois. C7*A. callidictyon C.A. Meyer ex Kunth Ir.-Tur.*A. cappodocicum Boiss End. Ir -Tur*A. cardiostemon Fisch. & Mey Ir.-Tur.*A. chrysantherum Boiss. & Reuter Ir.-Tur*A. dictyoprasum C.A. Meyer ex Kunth Ir.-Tur*A. kharputense Freyn & Sint Ir-Tur.*A. Iycaonicum Siehe ex Hayek B7*A. macrochaetum Boiss & Hausskn. subsp. maeroehaetum 1r.-Tur.C7*A. myrianthum Boiss Ir.-Tur. C7*A opacum Rech fıl. Akd*A paniculatum L subsp paniculatum Akd.*A. pseudoampeloprasum Mıscz & Grossh Ir.-TurA pseudoflavum Vved End Ir-Tur C7A pustulosum Boıss & Hausskn Ir-Tur*A. scabrifflorum Boiss End Ir -Tur C7*A. scorodoprasum Lsubsp rotundum (L.)Stearn AkdA. sintenisii Freyn End Ir.- TurA stamineum Boıss AkdA. tauncola Boiss End Ir - Tur.*A. tchihatschewii Boıss End. Ir -Tur.A vinale L111
*Bellevalia fornucoluta (Fomın)Deloney End. Ir -Tur. C7*B. gracilis Feınbrun End. Ir-Tur.*B. longipes Post Ir-Tur. B7B sarmatica (Pallas ex Georgl)Woronow*B. tauri Feinbrun End Akd.Colchicum falcitolium Stapf Ir.-Tur C7*C. kotschyii Boiss. Ir-Tur. B7*C. szovitsii Fisch & Mey. Ir.-Tur.*C. triphyllum G.Kunze Akd. C7Fritillaria armena Boiss. End. Ir.-Tur.F. assyriaca Baker subsp assyriaca Ir-Tur.*F. assyriaca Baker subsp. melananthere Rıx End. Ir.-Tur. B7F. aurea Schott End. Ir.-Tur.*F. fleisecheriana Steudel & Hochst. ex Sçhultes & Schultes fil End. Ir -Tur.*F. imperlalis L. Ir.-Tur.*F. persica L. Ir.-Tur. C7F. pinardii 801S5. Ir.-Tur. .*Gagea bohemica (Zauschn.) Schultes & Schuıtles fıl*G. bulbifera (Pallas)Schultes & Schultes tıl.*G fibrosa (Desf) Schultes & Schultes rtl. B7*G. fistulosa Ker-Gawler*G.foilose (J & C. Presl)Schuites & Schultes fıl. C7*G. gageoides (Zucc }Vved. Ir.-Tur B7*G. glacialis C.Koch Ir -Tur. C7*G granatellii (Parl }Parl Akd*G. luteoides Stapf*Gagea reticulata (pallas) Schultes & Schultes fil. Ir -TurG. taurica Steven Ir -Tur. C7*G. uliginosa Sıehe & Pascher Ir -TurHyacinthella acutiloba K Persson & Wendelbo End Ir -TurHyacinthus orientalis L subsp. chionophilus Wendelbo End Ir-Tur*H. orientalis L subsp orientalis Akd*Muscari armeniacum Leichtlin ex Baker*M. aucheri (Boiss)Baker End*M. comosum (L )Miller Akd*M. longipes Boiss Ir -Tur*M. neglectum Guss*M. tenuiflorum TauschOrnithogalum alpigenum Stapf End Akd*O. arcuatum Steven Ir -Tur.*O. montanum CyrO narbonense L Akd*O. oligophyllum E D Clarke*O. orthophyllum Ten*O. platyphyllum Boiss*O. sphaerocarpum Kerner*O. umbellatum L.*Puschkinia scilloides Adams Ir-Tur.*Scilla melaina Speta Akd*Tulipa armena Boiss var. armena Ir -Tur.*T. armena Boiss. var. Iycica (Baker)Marais End C7*T. sintenisii Baker End. Ir.-Tur.1<strong>12</strong>
ORCHIDACEAE*Dactylorhiza osmanica (KI.)Soo var. osmanica End Ir-TurEpipactis veratrifolia Boiss. & Hohen Avr.-SibHimantoglossum affine (Boiss)Schlecter Akd*Orchis palusfris Jacq.Platanthera chlorantha (Custer}ReichbF.3. FAUNAYapılan literatür çalışmalarında Malatya’da kültür hayvancılığı yanında yabanılyaşam da oldukça zengindir. Đlde kanatlı hayvanların hemen hemen bütün türleri yaşar.Başlıcaları; yaban güvercini, sığırcık, bıldırcın, çil keklik, kınalı keklik, çulluk, ördek, yabankazı, bağırtlak ve leylektir. Son yıllarda, eskiden sayıları fazla olan ve ilin her yöresindebulunan keklikler, aşırı avlanma nedeniyle belirgin biçimde azalmıştır.Malatya’da kanatlılar kadar zengin olmasa da, bazı önemli kanatsız hayvantürlerine rastlanmaktadır. Yeşilyurt, Kadiruşağı, Porga ve Pütürge çevrelerinde az sayıdakaraca vardır. Korumaya alınan bu hayvanın avlanması yasaktır. Hekimhan ve Arapgir’indağlık kesimleri ile, Pütürge yörelerinde çok sayıda çakal ve az sayıda dağ keçisi vardır.Dünyada ve ülkemizde türü tükenmekte olan dağ keçisinin avlanmasıyasaklanmıştır.Yabanıl hayvanlardan Pütürge, Arapgir ve Akçadağ çevresinde ayı, tümilde kurda rastlanır.Sansar Hekimhan, Darende, Arapgir ve Pütürge yörelerinde, domuzPütürge ve merkezde yaşar.Tavşana en çok Fırat ırmağının oluşturduğu adacıklardaolmak üzere tüm ilde rastlanır.Ayrıca bol miktarda porsuk, kirpi ve yılan vardır.F.3.1. Habitat ve TopluluklarKonu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.F.3.2. Türler ve PopülasyonlarıYapılan arazi ve literatür çalışmaları sonucunda ilimizde bulunan ve bulunmasımuhtemel fauna türlerinden; Amfibia türleri, Kuş Türleri, Sürüngen türleri,Đki yaşamlılar veMemeli Türleri verilmiştir. Đlgili tablolarda her türün familyası,Türkçe adı, IUCN(ERL)KATEGORĐSĐ, Red Data Book kategorisi ve Bern Sözleşmesi Ek-2 ve Ek-3 listelerininhangisinde yer aldığı belirtilmiştir.Ali Demirsoy (1996)’a Göre Red Data Book Kategorileri:E=Tehlikede(endangered):Đlgili taksonun (tür yada alttür)soyu tükenmetehlikesiyle karşı karşıya;soyun tükenmesine neden olan etkenler sürmektedir.Ex=Soyu tükenmiş(extinct):Takson doğada yok olmuştur veya yinelenebileceksayının altına düşmüştür.Ancak koruma altında soyunu devam ettirmektedir.I=Bilinmiyor(indeterminate):Taksonun durumu bilinmiyor.K=Yetersiz bilinenler(insufficient):Bilgi yetersizliğinden ötürü taksonun durumubelirsiz.Nt=Henüz takson tehlike altında değilO=Takson tehlike dışı (out of danger):Daha önce tehlike altında iken,alınankoruma önlemleri ile kurtarılmış.113
R=Nadir(Rare):Küçük populasyonlar alinde bulunan,şu anda tehlikedeolmayan,ancak gerkli koruma önlemleri alınmazsa”V” kategorisine girmeye adaytaksonlar.V=Zarar görebilir(vulnerable):Soyu hızla tükene ve önlem alınmazsa yakıngelecekte yok olma riski yüksek taksonlar.1994 IUCN Risk Sınıfları:IUCN tarafından yayınlanan “Red List” kategorileridir.Avrupa ülkelerinde IUCN risksınıflarına göre flora ve fauna türlerinin sınıflandırılması 1970’li yıllardan itibarengerçekleştirilmeye başlanmıştır.(EW):”Vahşi hayatta nesli tükenmiş” Bu türler ya insanların himayesi altındabotanik bahçesi,hayvanat bahçesi gibi ortamlarda koruma altındadırlar,ya da dar biralanda doğallaşmış haldedirler.(CR):”Ciddi tehlike altında” Yakın gelecekte doğal hayatta yok olma riski çokyüksek olan türler.(EN):”Tehlike altında” Doğal hayatta henüz ciddi tehlike altında olmayıp,yakıngelecekte çok yüksek risk altına girebilecek türler.(VU):”Hassas”Henüz ciddi tehlike altında olmayan,ancak orta vadede yok olmariski ile karşı karşıya kalacak türler.(LR):Düşük risk” Yukarıda belirtilen risk sınıflarına girmeyen ve henüz herhangi birriskle karşı karşıya olmayan türler.Üçe ayrılırlar:1.(cd):”Korumaya bağımlı” Eğer tür belirli bir program çerçevesinde koruma altınaalınmazsa,önümüzdeki 5 yıl içerisinde yukarıdaki risk sınıflarından birine dahil olaibilir.2.(nt):”Yakın tehdit altında”Korumaya bağımlı olmayan,ancak (VU) kategorisinegirmeye aday türler.3.(Ic):”En az endişe verici” Korumaya bağımlı olmayan,ya da yakın gelecekte riskaltında olmayan türler.“Türkiye’nin Kuşları” (KĐZĐROĞLU,1989) adlı kitabına dayanarak bazı kuştürlerinin “Red Data Book” kategorileri (ERZ,1977;HEINWALD et all.,1981; BAYERISCHESTAATSMINISTEIUM 1982 a and b ;GEEP 1984)’e göre tehlike altındaki türler şu şekildesınıflandırılmıştır.Yukarıdaki listede bu türlerin tehlike kategorileri yanlarında verilmiştir.A 1 : Nesli Tehlikede OlanlarA 2 : Şiddetli Tehlikede OlanlarB : Geçici ve Transit TürlerA 3 : Tehdit AltındakilerA 4 : Tehlike Sinyali VerenlerBalıklarMalatya’da Derme suyu dışındaki akarsularda, zengin sayılabilecek bir yabanılyaşam vardır. Akarsularda en çok rastlanan balık türü alabalıktır. Fırat ırmağında alabalıkdışında bol miktarda sazan, yayın ve kum balığı vardır.Bunlara ek olarak Fırat ve Tohmaırmaklarında su kaplumbağası, yengeç ve tatlı su midyesine rastlanır. Beydağlarındakisularda kayabalıkları vardır.Kayabalıkları su samurlarının başlıca besinini oluşturmaktadır.114
Tablo 36 – Karakaya Baraj Gölü, Beylerderesi, Sultansuyu ve Tohma Çayı BalıklarıFamilya I : SalmonidaeI-TÜR:Oneorhyneus mykiss (Kültür)2- Alttür : Salma trulta maerostigmaFamilya II : Cyprinidac3- TÜR: Cyprinus carpio (Kültür)4- TÜR: Aeanthobrama marmid5-TÜR: Chondrostoma regium6- Alttür :Leuciseus eephalus orientalis7 -Alttür :Alburnoides hiplinelatus fasciaılIs8- TÜR:Chalealburnus mossıdensis9- TÜR: Alburnus heckeli10-TÜR: Cyprinion macrostomus11-TÜR: Capoeta trıflta<strong>12</strong>-Alttür: Capoeta Gapdefa umbla13-Alttür : Garra rufa obtusa14-TÜR:Barbııs esoxinus15- Alttür: Barbus plebejus laeerta16- Alttür: Barbus rajanarum mystaeeusKaynak: Đnönü ÜniversitesiFamilya III : Cobitidae17- TÜR: Orthrias angorae18- TÜR: Orthrias euphratieus19- TÜR: Orthrias tigris20- TÜR: Cobitis eobitisFamilya IV : Sisoridae21- TÜR: Glyptothorax sp.Familya V: Mastacembelidae22 - TÜR: Mastaeembelus simaekKISALTMALAR (Tablo 37’deki)FĐ :Faaliyet alanı ve çevresindeki populasyon yoğunluğuFD :Faaliyet ve çevresi dışındaki populasyon yoğunluğuEVRDB :European Vertarete Red Data BookAVL :Merkez Av Komisyon Kararı 2<strong>00</strong>8-2<strong>00</strong>9END :EndemikA :AnketL :LiteratürHabitat :Tespit edilen türün yaşadığı alan öz.ERL :European Red ListB :Bölgesel EndemikY :Yaygın EndemikL :Lokal Endemik115
Tablo 37- Đl Genelinde Kuş Türleri ListesiLATĐNCE ADI TÜRKÇE ADI FĐ FD RDB EVRDB IUCN ENDBERN SÖZAVLKAYNAKAVES KUŞLARACCIPITRIFORMESYIRTICI KUŞLARACCIPITRIDAEATMACAGĐLLERButeo rufinus kızıl şahin az az X Y EK- III Ek-1 LCircus cyaneuus gök delice az orta X Y EK- III Ek-1 LFALCONIFORMESDOĞANLARFALCONIDAEDOĞANGĐLLERFalco tinnunculus kerkenez az çok X Y EK- II Ek-1 LCOLUMBIFORMESGÜVERCĐNLERCOLUMBIDAEGÜVERCĐNGĐLLERStreptopelia turtur üveyik az az Y EK- III Ek-3 LColumba livia kaya güvercini orta çok Y EK- III Ek-3 LAPODIFORMESSAĞANLARAPODIDAEEBABĐLGĐLLERApus apus ebabil az az Y EK- III Ek-1 LPICIFORMESAĞAÇKAKANLARPICIDAEAĞAÇKAKANGĐLLERDendrocopus syriacus alaca ağaçkakan az az Y EK- II Ek-1 LPASSERIFORMESÖTÜCÜ KUŞLARALAUDIDAETARLAKUŞUGĐLLERGalerida cristata tepeli toygar az az X Y EK- III Ek-2 LHIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGĐLLERHirundo rustica Kır kırlangıcı az az X Y EK- II Ek-1 LLATĐNCE ADI TÜRKÇE ADI FĐ FD RDB EVRDB IUCN ENDBERN SÖZAVL KAYNAKMOTACILLIDAE KUYRUKSALLAYANGĐLLERAnthus pratensis çayır incirkuşu az çok Y EK- II Ek-1 L116
TURDIDAE ARDIÇGĐLLEROenanthe isabellina Boz kuyrukkakan az az Y EK- II Ek-1 LTurdus merula kara tavuk az az Y EK- III Ek-3 LPARIDAE BAŞTANKARAGĐLLERParus ater çam baştanarası az az Y EK- II Ek-1 LParus major büyük baştankarası az az Y EK- II Ek-1 LREMĐZIDAE ÇULHA KUŞLARIRemiz pendulinus çulha kuşu az az Y Ek-2 LLANIIDAE ÇEKĐRGE KUŞLARILanius minör Karaalınlı Örümcek kuşu az çok X Y EK- III Ek-2 LLanius collurio Kızılsırtlı Örümcek Kuşu orta çok X Y EK- III Ek-2 LCORVIDAE KARGAGĐLLERPica pica saksağan az az Y Ek-3 LSTURNIDAE SIĞIRCIKGĐLLERSturnus vulgaris sığırcık az az Y Ek-2 LPASSERIDAE SERÇEGĐLLERPasser hispaniolensis Söğüt serçesi az az Y EK- III Ek-2 LPasser domesticus Şehir serçesi Ek-3FRINGILLIDAE ĐSPĐNOZGĐLLERCarduelis carduelis saka az çok Y EK- II Ek-1 LFringilla coelebs ispinoz az az Y EK- III Ek-2 LCarduelis chloris florya az az Y EK- II Ek-1 LKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8117
Tablo 38- Sürüngenler, Đki yaşamlılar ve Memeliler Tür ListesiLATĐNCE ADI TÜRKÇE ADI ERLBERNSÖZ.KAYNAKHABĐTATREPTĐLES SÜRÜNGENLERLACERTIDAE ÖZKERTENKELEGĐLLERLacerta donfordi anatolica Toros kertenkelesi EK-III L Ağaçlık alanlar ve yerleşim yerleriLacerta parva Cüce kertenkele EK-II L Ağaçlık alanlar ve yerleşim yerleriTESTUDINIDAE KAPLUMBAĞAGĐLLERM<strong>AM</strong>MALS SORICIDAE MEMELĐLERSorex minitus Sivri burunlu cüce fare EK-III L Ağaçlık alanlar ve yerleşim yerleriNeomys fodiens Sivri burunlu su faresi EK-III L Ağaçlık alanlar ve yerleşim yerleriMICROCHIROPTERARHINOLOPHIDAEKÜÇÜK YARASALARRhinnolophus euryale Nal burunlu yarasa EK-II L Ağaçlık alanlar ve mağaralarVESPERTILIONIDAEPipistrellus pipistrellus Cüce yarasa EK-III L Ağaçlık alanlar ve mağaralarRODENTIA CRICETIDAEMicrotus guenberi Adi tarla faresi EK-III L Tarla ve çayırlar, yerleşim yerleriMesocricetus brandti Dağ sıçanı EK-III L Tarla ve çayırlar, yerleşim yerleriCricetulus migratorius Cüce avurtlak EK-III L Tarla ve çayırlar, yerleşim yerleriArvicola terrestris Su sıçanı EK-III L Tarla ve çayırlar, yerleşim yerleriSPALACIDAESplax leucodon Küçük kör fare EK-II L Tarla ve çayırlar, yerleşim yerleriKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8118
F.3.3. Hayvan Yaşama Hakları5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanunu, 01.07.2<strong>00</strong>4 tarih ve 25509 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun amacı; hayvanların rahatyaşamlarını sağlamak, hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek,hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlümağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktadır. Bu amaçla oluşturulan Đl HayvanlarıKoruma Kurulu hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelikçalışmalarına devam etmektedir. Đl hayvanları koruma kurul sekretaryasını Đl Çevre veOrman Müdürlüğü yürütmektedir.Kanun ve uygulama yönetmeliği gereği hayvanların korunması ve refahınınsağlanması ile ilgili kurum ve kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemekte,yönlendirmekte ve bu konuda ki gerekli koordinasyonu sağlamaktadır. AyrıcaYönetmeliğin uygulamasını sağlamak için gerekli denetimleri yapmaktadır.F.3.3.1. Evcil HayvanlarF.3.3.1.1 Sahipli HayvanlarKonu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.F.3.3.1.2 Sahipsiz HayvanlarMalatya Belediyesi sahipsiz hayvanlardan sadece sokak köpekleriyle ilgilenmekteolup, 2<strong>00</strong>8 yılı içerisinde toplam 819 adet sokak köpeği yakalanarak veteriner hekimkontrolünde hayvan toplama ve barındırma merkezine getirilerek bakım ve beslanmaleriyapılmıştır. Bu hayvanların 10 günlük müşahedesinden sonra, kısırlaştırma, kuduz aşıları,parazit aşıları yapılarak kayıt altına alınmıştırAncak bunlardan tedavileri mümkün olmayan <strong>12</strong>2 adet köpek itlaf edilmiştir. 314adet köpek ise değişik zamanlarda talepte bulunan vatandaşlara ücretsiz olarak verilereksahiplenilmeleri sağlanmıştırToplama merkezinde kalan diğer köpekler ise kısırlaştırma işleminden 15 günsonra kayıtları yapılıp, tıbbi bakımları ve gerekli aşıları yapıldıktan sonra alındıklarıbölgelere sağlıklı bir şekilde bırakılmıştır.F.3.3.2. Nesli Tehlike Altında Olan ve Olması Muhtemel Olan Evcil ve YabanHayvanlarF.4.1.2. başlığında konu ile ilgili bilgi verilmiştir.F.3.3.3. Hayvan Hakları ĐhlalleriKonu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.F.3.3.4. Valilikler, Belediyeler ve Gönüllü Kuruluşlarla ĐşbirliğiKonu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.119
F.4. HASSAS YÖRELERĐlimizde arkeolojik ve doğal sit alanları mevcuttur. F.4.1.3 başlığında detaylı olarakverilmiştir.F.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli AlanlarF.4.1.1. 2873 Sayılı Milli Parklar Kanunu’nun 2. Maddesinde Tanımlanan veBu Kanunun 3. Maddesi Uyarınca Belirlenen “Milli Parklar”, “Tabiat Parkları”,“Tabiat Anıtları” ve “Tabiat Koruma Alanları”Đlimiz, Orduzu Beldesi, Pınarbaşı mevkiinde bulunan 38,69 ha büyüklüğündekialan; bünyesinde taşıdığı doğal ve kültürel değerleri ile ülkemizin ender sahalarından oluphalkın dinlenme ve eğlenmesi amacıyla, Turgut Özal Tabiat Parkı olarak tescil edilmiştir.Tabiat Parkının uzun devreli gelişim plan yapımı devam etmektedir. Halkımızınyörelerinde bulunan bitki türlerini tanıyarak Doğa koruma bilincinin geliştirilmesinin yanısıra, doğal kaynakların tanıtımı ve korunmasına hizmet etmek amacıyla, şehir merkezineen yakın ve kolaylıkla ulaşılabilecek bir alanda kurulmuştur. Turgut Özal Tabiat Parkınınuzun devreli gelişim planı ihale edilmiş olup, yapım aşamasındadır.Turgut Özal Tabiat Parkından Görüntüler<strong>12</strong>0
Turgut Özal Tabiat Parkından GörüntülerF.4.1.2. 4915 Sayılı Kara Avcılığı Kanunu Uyarınca Çevre ve OrmanBakanlığı’nca Belirlenen “Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban HayvanıYerleştirme Alanları”Yaban Hayvanı Üretme Đstasyonu: Ülkemizdeki nesli tehlike altında olan YabanHayvanlarının doğal ortamda üretilmesi amacıyla Đlimiz Hekimhan Đlçesi Yağca Köyüsınırları dahilinde 67 Ha alanda kafes tel ile çevrili Yaban Hayvanı Üretme Đstasyonukurulmuştur. Đstasyonda Konya’dan getirilen ve Endemik Türlerden (Sadece Konya’dayetişmektedir.) Yaban Koyunu, Urfa Ceylan Pınarından ceylan ve Adana – AntalyaĐllerinden getirilen Yaban keçilerinin üretilerek çoğaltılmasına çalışılmaktadır. Đl Çevre veOrman Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü tarafından çiftliğinsürekli gözetimi ve kontrolü yapılmaktadır. Üretme Đstasyonunda misafirlere yabanhayvanlarını ziyaret etme, dinlenme ve piknik yapma imkanları sağlanmaktadır.Yurdumuzda nesli azalmış, bazı yerlerde tükenmiş kanatlı yaban hayvanlarınınçoğaltılması ve yeniden doğaya kazandırılması amacıyla yapılan çalışmalar çerçevesinde2<strong>00</strong>6 yılında doğaya Sülün ve Kınalı Keklik yerleştirilmiştir. Bu kapsamda Akçadağ veYeşilyurt ilçelerinde tespit edilen sahalara 5<strong>00</strong> adet kınalı keklik ve 5<strong>00</strong> adet sülünyerleştirilmiştir. Saha, Yaban Hayatı Yerleştirme sahası olarak 3 yıl süreyle avakapatılmış, gerekli tanıtım ve ikaz levhaları yerleştirilerek halka gerekli duyurular yapılmışve Đl Çevre Orman Müdürlüğü tarafından Koruma Kontrol Çalışmaları yapılmaktadır.Ayrıca aynı kapsamda yapılan çalışmalarımızın devamı amacıyla 2<strong>00</strong>8 yılında Konakkasabasına yerleştirilmek üzere Genel Müdürlüğümüz tarafından Đlimize 2<strong>00</strong>8 yılında 5<strong>00</strong><strong>12</strong>1
adet kınalı keklik tahsis edimiş olup, Kasım ayında gerekli görülen yerlere ilaveleryapılacaktır. 2010 yılı içinde de ilimize tahsis edilen 2<strong>00</strong>0 adet kınalı keklik yıl içerisindeDoğanşehir Đlçesi, Sürgü Kasabasının bulunduğu bölgeye yerleştirilecektir.Kınalı Keklik Üretme Đstasyonu: Đlimiz ve bölgemiz illeri av ve yabanhayvanlarının doğadaki popülasyonlarını koruyarak devamını sağlamak amacıyla, ilimizdeKınalı Keklik Üretme Đstasyonu kurulması için çalışmalar başlamıştır. Üretim istasyonukuruluş yeri ve yer seçimi için öngörülen hususlar dikkate alınarak yapılan inceleme,araştırma ve çalışma sonucu Malatya Đnönü Üniversitesi yerleşke alanında kurulmasınakarar verilen 10.<strong>00</strong>0 adet/yıl üretme kapasiteli üretme istasyonu için Đl Çevre ve OrmanMüdürlüğümüzle Đnönü Üniversitesi Rektörlüğü arasında protokol imzalanmıştır.Kınalı Keklik Üretme Đstasyonu ön etüt raporu Doğa Koruma ve Milli Parklar GenelMüdürlüğünce onaylanmış olup, tesis proje yapım aşamasındadır. Yıl sonu itibariyleüretme istasyonu hizmete açılarak, <strong>2011</strong> yılında üretime başlaması planlanmaktadır.Ormanlarımızın korunmasının yanında, yaban hayvanlarının yaşama alanlarınınkorunması, mevcut kaynak değerlerimizin gelecek nesillere aktarılarak sürdürülebiliryönetimin sağlanması, kaçak ve usulsüz avcılığın önlenmesi hassasiyetle üzerindedurduğumuz önemli konulardandır. Bu nedenle, avcıların eğitilmesi ve toplumunbilgilendirilmesi için 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu çerçevesinde Avcı Eğitimi veAvcılık Belgesi verme çalışmaları devam etmektedir. Đlimizde 2010 yılına kadar toplam 34adet avcılık kursu açılmış olup, 1949 avcı adayı kursa katılmış olup, 1928 kişiye avcıeğitim kursunu bitirme belgesi verilmiştir. Ayrıca <strong>12</strong>60 kişiye Avcılık Belgesi verilmiştir. yılıiçinde 5 avcılık eğitim kursu açılmış olup, 236 kişi sertifika almışıtr.Yaban Hayvanı Üretme Đstasyonu- Hekimhan<strong>12</strong>2
F.4.1.3. 2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nun 2.Maddesinin “a - Tanımlar” Bendinin 1.,2.,3. ve 5. Alt Bentlerinde “Kültür Varlıkları”,“Tabiat Varlıkları”, “Sit” ve “Koruma Alanı” Olarak Tanımlanan ve Aynı Kanun Đle3386 Sayılı Kanunun (2863 Sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nunBazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin EklenmesiHakkında Kanun) Đlgili Maddeleri Uyarınca Tespiti ve Tescili Yapılan AlanlarTablo 39- Malatya Đlinde Tespitli Olan Kültür ve Tabiat VarlıklarıAdıBizans MezarıBuzluk MağaralarıAbdürrezak (Uzun Hasan)CamiiHorumhan HöyüğüYeniköy HöyükKarahanKızılhanReşadiye HöyükYer Mozaik SahasıÇakıroğlu TümülüsüBallıkaya Roma TümülüsüÇırzı YazıtıOnar Köyü Kaya MezarlarıAğılbaşı Kaya MezarlarıKaletepesi HöyüğüRoma Yerleşimi KalıntılarıKerar KalesiHöyük- Kuşdoğan Köyü Kale MevkiiÜç Tümülüs-Çınar Köy Üç TepelerKör Kuyu Dönemi Nekropolü Mevkii/Roma –BizansKaynak: Kültür ve Turizm Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8Bulunduğu YerTaşpınar Mh. Orduzu/MalatyaBuzluk (Ansur) Köyü Yazıhan/MalatyaYazıhan/MalatyaTarlacık Köyü-Arguvan/MalatyaYeniköy-Arguvan/MalatyaGüngören Köyü-Arguvan/MalatyaKömürlük Köyü-Arguvan/MalatyaReşadiye Köyü-Doğanşehir/MalatyaTatarin Mezrası-Doğanşehir/MalatyaBallıkaya Köyü/HekimhanHekimhan/MalatyaBoğazgören Köyü-Hekimhan/MalatyaOnar Köyü-Arapgir/MalatyaAğılbaşı –Darende/MalatyaAğılbaşı –Darende/MalatyaAğılbaşı –Darende/MalatyaPütürge/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaAtalar Köyü-Fadıl Oymağı Mezrası-Yeşilyurt/MalatyaMalatya Đlinde Tescil Edilmiş Olan Kültür ve Tabiat Varlıkları :A. Sit AlanlarıTablo 40- Đlimizde Tescil Edilmiş Olan Kültür ve Tabiat VarlıklarıAdıBulunduğu YerKentsel SitRoma surları içerisindeki sahaBattalgazi/MalatyaYeşilyurt Đlçesi Adıyaman Cad. bulunan <strong>12</strong> evlik DokuYeşilyurt/MalatyaÇırakgiller Evi (Hıroğlu Mah.86 Ada/ 8-9 parsel)Yeşilyurt/Malatya3. Kemal Gülhaş (Hıroğlu Mah. 81 Ada/ 10 parsel) Yeşilyurt/Malatya<strong>12</strong>3
Mahmut Güzel Kaya Evi (Hıroğlu Mah. 79 Ada/5 parsel)Murat Özabacı Evi (Hıroğlu Mah. 81 Ada/14-15-16-17-20 parsel)Ali Zehra Cücemen Evi (Hıroğlu Mah. 81 Ada/<strong>12</strong>-13 parsel)Mustafa Özabacı Evi (Hıroğlu Mah. 82 Ada/10 parsel)Hanifi Tanbay Evi (Hıroğlu Mah. 80 Ada/ 6-7 parsel)H.Ali Özbey Evi (Hıroğlu Mah. 79 Ada/ 6-7 parsel)Turgut Duran Evi (Hıroğlu Mah. 82 Ada/ 19 parsel)H.Ahmet Uğurlu Evi (Hıroğlu Mah. 86 Ada/2-3 parsel)Kınacı Evi (Hıroğlu Mah. 79 Ada/ 13 parsel)Hasan Tuncer Evi (Hıroğlu Mah. 82 Ada/ 11 parsel)Tarihi SitAkçadağ Köy Enstitüsü SahasıArkeolojik SitArslantepe HöyükSamanköy HöyükFırıncı HöyükMaltepe HöyükFethiye HöyükKuruçay(Hacı)HöyükKaletepe HöyükKara HöyükĐsa HöyükMorhamam HöyükEşref Höyükkinciler HöyükArga TepesiÖren HöyükHasartepeSürgü HöyükMehli HöyükMozaikli AlanYenice TümülüsleriHasırcılar HöyükRoma mezarıAlişar HöyükBoğazköy Kaya kabartmalarıAslantaşlarAskeri ŞehitlikĐndere MağaralarıYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaYeşilyurt/MalatyaKarapınar köyü/MalatyaOrduzu Belediyesi/MalatyaSaman köyü/MalatyaFırıncı Köyü/MalatyaOrduzu Belediyesi/MalatyaFethiye köyü/YazıhanKaraca köy/YazıhanŞabandede/YeşilyurtKarahöyük köyü/ArguvanĐsa köy/ArguvanMorhamam köyü/ArguvanKonaktepe /KuluncakĐkinciler Köyü/AkçadağMerkez/AkçadağÖren Beldesi/AkçadağGüzelyurt/HekimhanSürgü Beldesi/DoğanşehirSavaklı köyü/ DoğanşehirGünedoğru Köyü/DoğanşehirYenice Beldesi/DarendeHasırcılar Beldesi/MalatyaTaftacık/YeşilyurtAlişar köyü/BattalgaziLevent/AkçadağYeniköy/DarendePaşaköşkü Mah./MalatyaMerkez/Malatya<strong>12</strong>4
KaletepeKaramildan TepeBiretepe Höyüğü (Erenli)Đçmesutepe Höyük (Bulutlu Köyü)Đriağaç Köy camiiFethiye (Uzun Hasan )CamiiÜçtepe Tümülüsleri (I-II-III)Alican TümülüsüRoma Sur KalıntılarıMerkez CamiiAlbasar TümülüsüTaşhöyük TümülüsüKirman Kale YerleşimiLevent Vadisi (Bağköy Kaya KabartmasıLevent Vadisi (Bağköy Kaya Odaları)Çerkeztepe TümülüsüKırkkardeşler ŞehitliğiŞişman HanYarımtepe HöyükCantepe HöyükGalipbaba HöyükKarababa MezarlığıĐki Mezarlık (Osmanlı Mezarlığı)Tavşantepe(Örentepe) HöyüğüKadı Kalesi YerleşimiGözbaba TümülüsüMozaikli AlanDoğal SitBuzluk MağaralarıSulu MağaraLevent VadisiSomuncubaba BoğazıDoğal Akvaryum*ohma çayı Doğal VadisiGünpınar ŞelalesiGevher HamamıKaynak: Kültür ve Turizm Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8Karatepe Köyü/MalatyaMerkez/MalatyaGümüş Mezrası/MalatyaA.Đspendere/MalatyaĐriağaç / YazıhanFethiye/YazıhanErecek Köyü/YazıhanAlican Köyü/YazıhanDoğanşehir (Merkez)DoğanşehirĐpekyolu/HekimhanĐpekyolu/HekimhanĐpekyolu/HekimhanBağköy/AkçadağBağköy/AkçadağBağköy/AkçadağBattalgazi/MalatyaŞişman Köyü/BattalgaziAlişar Köyü/BattalgaziToygar Köyü/BattalgaziAğılyazı Köyü/BattalgaziBattalgaziDarende/MalatyaGörgü Köyü/YeşilyurtEski Görgü Köyü/YeşilyurtFatih Köyü/YeşilyurtKaynarca Köyü/KuluncakBuzluk köy/YazıhanPolat/DoğanşehirLevent/AkçadağDarendeDarendeDarendeGünpınar köyü/DarendeTohma Çayı Doğ.Va./Darende<strong>12</strong>5
B. Kültürel Miras Kapsamına Giren AlanlarAnıtlarTablo 41- Đlimizde bulunan Anıtsal YapılarAdıAtatürk AnıtıĐnönü AnıtıYeni CamiiYusuf Ziya Paşa CamiiÇarşı CamiiTaşhoran KilisesiVenk KilisesiTahtalı HamamBelediye HamamıAbbas Efendi CamiiKabak Abdal TürbesiTaş HanKöprülü Mehmet Paşa CamiiKöprülü Mehmet Paşa HamamıTaş Pınar ÇeşmesiKale Höyük-Đğdir KöyüKavlak KöprüsüTaş KöprüNadir KöprüsüUlu Camii MinaresiDanabey MinaresiHacı Müsrif MinaresiSomuncubaba Camii MinaresiMehmet Paşa CamiiMehmet Paşa TürbesiBedestenHasan Paşa HamamıÇarşı MinaresiZengibar KalesiRoma Mezar AnıtıHasan Sönmezler Evi (Heyiketeği M. Yuvalı sok. No:22)Osman Sönmezler Evi (Heyiketeği M. Yuvalı sok.)Kurtaran Evi (Heyiketeği M. Yuvalı-Sönmezler sok.4)Paksoylar Evi (Nadir Mah. Şabanhoca cad. 8)Bulunduğu YerMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaÇamurlu köyü/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaAlvar köyü/KuluncakMerkez/HekimhanMerkez/HekimhanMerkez/HekimhanMerkez/HekimhanKarabayır Mevkii/HekimhanMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeMerkez/DarendeOzan Köy/DarendeDarendeDarendeDarendeDarende<strong>12</strong>6
Hüseyin (Yusuf ve Đbrahim) Paşa Camii- Đbrahim paşa Mah.Hacı Derviş CamiiBalaban EviYemliha Göncü EviMehmet Çiftçi EviUlu CamiiYeni CamiiGümrükçü Osman Paşa CamiiMiri Liva Ahmet Paşa CamiiMolla Eyüp MescidiCafer Paşa CamiiHanikahÇarşı HamamıElmasik HamamıOsman Paşa HamamıOsman Paşa ÇeşmesiBüyük Kozluk KöprüsüEski Arapgir KalesiKale KöprüsüMillet HanBulancık KöprüsüGümüşdere(Hacılar )KöprüsüKırkgöz(Kesik) KöprüMavilikUlupınar KöprüsüTarhanik KöprüsüS.Mustafa Paşa KervansarayıKale SurlarıUlu CamiiMelik Sunullah CamiiEmir Ömer MescidiKarahan CamiiAkminare CamiiSütlü MinareNamazahAlacakapı MescidiSıddı Zeynep KümbetiKanlı KümbetHalfetih MinaresiDarendeDarendeDarendeBalaban Beldiyesi/DarendeBalaban Belediyesi/DarendeMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirMerkez/ArapgirEski Arapgir/ ArapgirEski Arapgir/ ArapgirBerenge Mh./ArapgirMalatya Arapgir YoluMalatya Arapgir YoluMalatya Arapgir YoluKemaliye Arapgir YoluMalatya Arapgir YoluKemaliye Arapgir YoluMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/Battalgazi<strong>12</strong>7
Toptaş CamiiSahabe-i Kübra MedresesiAhmet Duran mescidi ve türbesiNefise Hatun KümbetiKarababa TürbesiEski Cezaevi HarabesiHöyükderesi KöprüsüSevserek HanıAbdulrezzak CamiiHamam KalıntısıAbdullah Ağa KonağıHacı Bekir CamiiGözene Köyü ÇeşmesiKölükoğlu CamiiGözene Köyü CamiiHacı Đlyas (Tenekeli Camii)Kaynak: Kültür ve Turizm Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8Merkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziMerkez/BattalgaziBattalgaziBattalgaziHekimhanKangal Hekimhan YoluYaygın Beldesi/MalatyaFethiye Köyü / YazıhanMerkez / DarendeYeşilyurtAşağıköy/YeşilyurtGözene/YeşilyurtHıroğlu mah.Gözene/YeşilyurtMerkez/MalatyaC. Yapı TopluluklarıĐlimizde bulunan yapı toplulukları ( Sivil Mimarlık yapıları) ve diğer taşınmaz eskieserler aşağıda sunulmuştur.Tablo 42- Đlimizde Bulunan Yapı Toplulukları Ve Diğer Taşınmaz Eski EserlerAdıBulunduğu YerGazi Đlköğretim okulu BinasıDerme ilköğretim Okulu KapısıAtatürk EviKarakaş KonağıĐstanbulluoğlu KonağıK.Mustafa Paşa Mah. Bir evSinema cad. 11 nolu evSinema cad. 13 nolu evSinema cad. 15 nolu evSinema cad. 17 nolu evSinema cad. 19 nolu evSinema cad. 25 nolu evSinema cad. 38 nolu evMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / Malatya<strong>12</strong>8
Sinema cad. 40 nolu evSinema cad. 42 nolu evSinema cad. 44 nolu evSinema cad. 46 nolu evSinema cad. 48 nolu evSinema cad. 50 nolu evCumali Ertunan eviÇobanlı KonakHasan Sönmezler EviOsman Sönmezler EviKurtaran EviPaksoylar EviHüseyin Paşa CamiiKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8Merkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / MalatyaMerkez / BattalgaziArapgir / MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaMerkez/MalatyaĐlimize ait sivil mimari örnekleri<strong>12</strong>9
F.4.1.4. 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu Kapsamında Olan Su Ürünleri Đstihsalve Üreme SahalarıTablo 43--Đlimizde Balıklandırma Çalışması Yapılan Baraj, Göl, Gölet ve Tarla Balıkçılığı SayısıBalıkçılık Tesisinin Adı Ürün Türü Üretim Kapasitesi(ton)Üretim Miktarı (ton)ŞAHĐNOĞLU TESĐSLERĐ Alabalık 5 5ŞAHĐNLER TESĐSLERĐ Alabalık 5 5SULTANSUYU TESĐSLERĐ Alabalık 25 20ALĐDAYININ YERĐ Alabalık 20 20KARACA TESĐSLERĐ Alabalık 20 20KAYIŞOĞLU TESĐSLERĐ Alabalık 10 8HUZUR TESĐSLERĐ Alabalık 10 8BOLCAL LTD.ŞTĐ. Alabalık 134 70S.S.SÜRGÜ SU ÜR.KOOP. Alabalık 20 20Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>4F.4.1.5. 4/9/1988 Tarihli ve 19919 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan SuKirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17 nci ve 1/7/1999 Tarihli ve 23742 Sayılı ResmiGazete’de Yayımlanan Yönetmelikle Değişik 18.,19. ve 20. Maddelerinde TanımlananAlanlarĐlimizde, Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği’nin 17.,18.,19.ve 20. maddelerindetanımlanan alanlar bulunmamaktadır.F.4.1.6. 2/11/1986 Tarihli ve 19269 Sayılı Resmi Gazete’de Yayımlanan HavaKalitesinin Korunması Yönetmeliği’nin 49. Maddesinde Tanımlanan “HassasKirlenme Bölgeleri”Đnsan sağlığının korunması ve çevrede kısa ve uzun vadeli olumsuz etkilerininortaya çıkmaması için hassas kirlenme bölgelerinin tespiti çalışmaları Malatya’da dayapılmalıdır. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliğine göre SO 2 metreküpte 4<strong>00</strong> mg,Partikül madde ise 3<strong>00</strong>mg değerini aştığında uyarı kademeleri uygulanır.130
Đlimizde Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği’nde belirlenen hassas kirlenmebölgesi bulunmamaktadır.F.4.1.7. 2872 Sayılı Çevre Kanunu’nun 9. Maddesi Uyarınca Bakanlar KuruluTarafından “Özel Çevre Koruma Bölgeleri” Olarak Tespit ve Đlan Edilen AlanlarĐlimizde Özel Çevre Koruma Bölgeleri yoktur.F.4.1.8. 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu’na Göre Koruma Altına Alınan AlanlarĐlimizde bu kanuna göre koruma altına alınan alan bulunmamaktadır.F.4.1.9. 6831 Sayılı Orman Kanunu Gereğince Orman Alanı Sayılan YerlerKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.F.4.1.10. 3621 Sayılı Kıyı Kanunu Gereğince Yapı Yasağı Getirilen AlanlarKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.F.4.1.11. 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin AşılattırılmasıHakkında Kanunda Belirtilen AlanlarĐlimizde zeytincilik yapılmamaktadır.F.4.1.<strong>12</strong>. 4342 Sayılı Mera Kanununda Belirtilen AlanlarĐlimizde mer’a alanı <strong>12</strong>4.<strong>00</strong>0 hektar, yayla alanı 2513 hektar, çayır alanı 2hektardır.F.4.1.13. 30.01.2<strong>00</strong>2 Tarih ve 24656 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği”nde Belirtilen AlanlarĐlimizde sulak alan kapsamında bir alan bulunmamaktadır.F.4.2. Ülkemizin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler Uyarınca KorunmasıGerekli AlanlarF.4.2.1. 20/2/1984 Tarih ve 18318 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını KorumaSözleşmesi” (BERN Sözleşmesi) Uyarınca Koruma Altına Alınmış Alanlardan“Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları”nda Belirtilen I. ve II. KorumaBölgeleri, “Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları”Malatya ilinin denize kıyısı bulunmamaktadır.F.4.2.2. <strong>12</strong>/6/1981 Tarih ve 17368 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Akdeniz’in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi” (BarcelonaSözleşmesi) Uyarınca Korumaya Alınan AlanlarĐlimizin denize kıyısı olmadığından böyle bir durum söz konusu değildir.F.4.2.2.1. 23/10/1988 Tarihli ve 19968 Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan“Akdeniz’de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol” Gereği Ülkemizde“Özel Koruma Alanı” Olarak Belirlenmiş Alanlar131
Đlimizin denize kıyısı olmadığından böyle bir durum söz konusu değildir.F.4.2.2.2. 13/9/1985 Tarihli Cenova Bildirgesi Gereği Seçilmiş BirleşmişMilletler Çevre Programı Tarafından Yayımlanmış Olan “Akdeniz’de Ortak ÖnemeSahip 1<strong>00</strong> Kıyısal Tarihi Sit” Listesinde Yer Alan AlanlarĐlimizin denize kıyısı olmadığından böyle bir durum söz konusu değildir.F.4.2.2.3. Cenova Deklerasyonu’nun 17. Maddesinde Yer Alan “Akdeniz’e HasNesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin” Yaşama ve Beslenme Ortamı Olan KıyısalAlanlarMalatya ilinin denize kıyısı bulunmamaktadır.F.4.2.3. 14/2/1983 Tarih ve 17959 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi”nin 1. ve2. Maddeleri Gereğince Kültür ve Turizm Bakanlığı Tarafından Koruma Altına Alınan“Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal AlanlarĐlimizde, Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yer alan“Kültürel Miras” ve “Doğal Miras” Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlarbulunmamaktadır.F.4.2.4. 17/05/1994 Tarih ve 21937 Sayılı Resmi Gazete’de YayımlanarakYürürlüğe Giren “Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası ÖnemeSahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi” (R<strong>AM</strong>SAR Sözleşmesi) UyarıncaKoruma Altına Alınmış AlanlarĐlimizde yukarıda belirtildiği gibi koruma altına alınan alan bulunmamaktadır. Ülkemiz1994 yılında Ramsar Sözleşmesine taraf olarak sınırları dahilinde ki tüm sulak alanlarınkorunmasını uluslararası düzeyde taahhüt etmiş bulunmaktadır. Özellikle Su Kuşları YaşamaOrtamı olarak Uluslar arası Öneme Sahip Sulak Alan olarak ilimizde Ramsar’a adayKarakaya Baraj gölü mevcuttur. Uluslararası öneme sahip olsun veya olmasın tüm sulakalanların bu alanlarla ilişkili habitatların korunması, akılcı kullanımı ve korunması,geliştirilmesi çalışmalarımız devam etmektedir. Bu amaçla Yerel Sulak Alan Komisyonukurulmaktadır.Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği 17 <strong>May</strong>ıs 2<strong>00</strong>5 tarih ve 25818 sayılı ResmiGazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmelikte Sulak alanların doğal yapılarını veekolojik dengelerini bozabilecek doldurma ve kurutulmasına ilişkin faaliyetler yasaklanmıştır.Ayrıca sulak Alanlarda Turba çıkarımı ve saz kesimi Đl Müdürlüğümüze başvuru ileyapılacak, ancak alınacak izin sonrası bu faaliyetler gerçekleştirilebilecektir. Sulak Alanlariçin yönetmelikte belirlenen koruma ve kullanım usul ve esaslarına ve biyolojik çeşitliliğin veekosistemin korunmasına ilişkin usul ve esaslara aykırı hareket etmek yasaklanmıştır. Bukapsamda anız yakarak biyolojik çeşitliliği tahrip etmekte yasaklanmıştır.F.4.3. Korunması Gereken AlanlarF.4.3.1. Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, Mevcut Özellikleri Korunacak AlanOlarak Tesbit Edilen ve Yapılaşma Yasağı Getirilen Alanlar (Tabii KarakteriKorunacak Alan, Biogenetik Rezerv Alanları, Jeotermal Alanlar vb.)Đlimizde Biyogenetik Rezerv alanları yoktur.132
F.4.3.2. Tarım Alanları: Tarımsal Kalkınma Alanları, Sulanan, SulanmasıMümkün ve Arazi Kullanma Kabiliyet Sınıfları I, II, III ve IV Olan Alanlar, Yağışa BağlıTarımda Kullanılan I. ve II. Sınıf Đle, Özel Mahsul Plantasyon Alanlarının TamamıĐlimizde Özel Mahsul Plantasyon Alanları bulunmamaktadır. Tarımsal alanlar ileilgili bilgiler aşağıda verilmiştir.Đlimizde tarım alanları 425.450 hektar bir alanı kapsamasına karşılık, bu arazilerinçeşitli problemlerinden dolayı arazi kullanım kabiliyetleri oldukça düşüktür. Yerleşimler dearazi kullanım kabiliyetine göre 1. ve 2. sınıf olarak sınıflandırılan arazilere ve bu arazilereyakın yerlerde kurulmuş olduğundan, şehir merkezlerinin genişlemesi, sanayikuruluşlarının artması ve yerleşim yerlerinin çoğalması tarım arazileri için tehlikeoluşturmaktadır.Bu nedenle, “54<strong>03</strong> sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu” çıkartılmış vetarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanımının önlenmesi ve sınırlandırılması için yetkiTarım ve Köyişleri Bakanlığına verilmiştir.Bu doğrultuda, tarım vasfı taşıyan arazilerde, tarım dışı herhangi bir faaliyetyürütülmek istenildiğinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığından görüş ve izin alma mecburiyetiortaya çıkmış, böylelikle de Malatya ve Türkiye tarımı için önem arz eden tarım arazilerininkorunması sağlanmıştır.Tablo 44 - Đlimizde Tarımsal Alanların Sınıfsal DağılımıTarımsal Alanların Sınıfsal DağılımıToplamI.Sınıf(ha)II.Sınıf(ha)III.Sınıf(ha)IV.Sınıf(ha)V.Sınıf(ha)VI.Sınıf(ha)VII.Sınıf(ha)VIII.Sınıf(ha)70177 81399 <strong>12</strong>6517 <strong>12</strong>4217 0 14105 9<strong>03</strong>5 0MERKEZ 15633 13996 173<strong>00</strong> 6740 0 790 633 0AKÇADAĞ 20764 5279 18302 27697 0 21<strong>00</strong> <strong>12</strong>13 0ARAPGĐR 171 48<strong>00</strong> 8253 10962 0 1<strong>03</strong>2 554 0ARGUVAN 3<strong>00</strong>0 1<strong>00</strong>50 20463 13275 0 1538 0 0BATTALGAZĐ 5520 4298 4204 2993 0 405 163 0DARENDE 2670 10460 10916 18178 0 2<strong>00</strong>0 797 0ĐLÇEDOĞANŞEHĐR 3750 6920 8820 6714 0 1<strong>00</strong>0 1089 0DOĞANYOL 350 5<strong>00</strong> 850 857 0 101 145 0HEKĐMHAN 4<strong>00</strong> 4142 9250 17699 0 1675 637 0KALE 567 498 592 131 0 93 29 0KULUNCAK 1389 4711 5750 7082 0 1154 442 0PÜTÜRGE 650 1<strong>03</strong>5 16<strong>00</strong> 1343 0 3<strong>12</strong> 480 0YAZIHAN 13257 13060 14448 8805 0 895 6<strong>03</strong> 0YEŞĐLYURT 2056 1650 5769 1741 0 1010 2250 0Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>4133
Tablo 45 - Đlçelere Göre Sulanan Alanların Sulama BiçimleriToplamSulanabilirTarım Alanı(ha)DevletSulamaları(ha)HalkSulamaları(ha)ToplamSulanan(ha)MERKEZ 49857 17766 39<strong>00</strong> 21666AKÇADAĞ 73289 33447 9972 43419ARAPGĐR 22326 2<strong>12</strong>1 838 2959ARGUVAN 45025 4286 3370 7656BATTALGAZĐ 17583 5069 7533 <strong>12</strong>602DARENDE 42265 9617 <strong>12</strong>118 21735ĐLÇEDOĞANŞEHĐR 25618 8595 415 9010DOĞANYOL 2533 452 1394 1846HEKĐMHAN 29963 4851 7913 <strong>12</strong>764KALE 1792 542 553 1095KULUNCAK 17911 5245 3596 8841PÜTÜRGE 4895 1355 1428 2783YAZIHAN 47748 17150 5288 22438YEŞĐLYURT 11141 1861 2714 4575TOPL<strong>AM</strong> 391946 1<strong>12</strong>357 61<strong>03</strong>2 173389Not :Devlet sulamaları, DSĐ ve Köy Hizmetleri sulamalarını kapsamaktadır.Kaynak :Tarım Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>6134
Tablo 46 - Đlimizdeki Tarım Alanlarının Kullanılış Amaçlarına Göre DağılımıSebzelikler(ha)Meyvelikler(ha)Bağlar (ha)Zeytinlikler(ha)Ekilen(ha)Tarla AlanıNadas(ha)Toplam6883 88530 7251 0 182548 102538MERKEZ 433 8190 2080 0 24436 15099AKÇADAĞ 621 17730 140 0 44592 119<strong>12</strong>ARAPGĐR 68 1518 788 0 9394 7842ARGUVAN 1361 3950 118 0 20492 19304BATTALGAZĐ 2614 7315 0 0 6896 794DARENDE 273 17270 5<strong>00</strong> 0 <strong>12</strong>190 8524DOĞANŞEHĐR 90 5028 435 0 <strong>12</strong>083 9460ĐLÇEDOĞANYOL <strong>12</strong>0 1780 205 0 690 0HEKĐMHAN <strong>12</strong>4 8210 350 0 11072 8087KALE 149 859 50 0 852 0KULUNCAK 76 3660 0 0 6222 5250PÜTÜRGE 60 2330 235 0 2721 54YAZIHAN 765 6<strong>12</strong>0 8<strong>00</strong> 0 27<strong>12</strong>3 <strong>12</strong>640YEŞĐLYURT <strong>12</strong>9 4570 1550 0 3785 3572Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>4135
Tablo 47- Đlçelere Göre Köy Arazisinin KullanılışıToplamMERKEZAKÇADAĞARAPGĐRARGUVANBATTALGAZĐDARENDEDOĞANŞEHĐRDOĞANYOLHEKĐMHANKALEKULUNCAKPÜTÜRGEYAZIHANToplamKöyAlanı(ha)KorumalıkVeOrmanArazisi(ha)KullanılmayanArazi(ha)TarımaElverişsizArazi(ha)Arazinin Kullanılış BiçimiUzun Ömürlü Bitkiler Sebze Bahçeleri Tarla Arazisi Nadas Ve DinlendirmeArazisiSulanan(ha)Sulanamayan(ha)Sulanan(ha)Sulanamayan(ha)Sulanan(ha)Sulanamayan(ha)Sulanan(ha)Sulanamayan(ha)Daimi Çayır Ve OtlaklarSulanan(ha)425450 149<strong>12</strong>8 33750 0 86544 8789 5889 994 80446 102102 0 102538 0 58042355092 10859 5<strong>00</strong>0 0 7934 2111 433 0 13054 11382 0 15099 0 2618475355 80<strong>12</strong> 0 0 17690 150 621 0 25078 19514 0 119<strong>12</strong> 0 3193825772 64<strong>12</strong> 6<strong>00</strong>0 0 1190 1108 48 20 1713 7681 0 7842 0 5618648326 10595 29<strong>00</strong> 0 3864 220 410 951 3386 17106 0 19304 0 4177317583 690 0 0 7260 0 2614 0 2673 4223 0 794 0 144245021 548 45<strong>00</strong> 0 16565 1150 273 0 4842 7348 0 8524 0 8070828293 16229 2<strong>00</strong>0 0 5021 455 90 0 3907 8176 0 9460 0 7791328<strong>03</strong> 2750 0 0 1715 265 <strong>12</strong>0 0 26 664 0 0 0 15019338<strong>03</strong> 23620 56<strong>00</strong> 0 8170 380 <strong>12</strong>4 0 4460 66<strong>12</strong> 0 8087 0 1153201910 1331 0 0 840 55 <strong>12</strong>6 23 115 737 0 0 0 959<strong>12</strong>0528 5696 5<strong>00</strong>0 0 3590 30 76 0 5140 1082 0 5250 0 328615420 52439 0 0 2285 265 60 0 423 2298 0 54 0 4839751068 3260 2750 0 6090 810 765 0 15563 11560 0 <strong>12</strong>640 0 1529YEŞĐLYURT14476 6687 0 0 4330 1790 <strong>12</strong>9 0 66 3719 0 3572 0 41562Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>6Sulanamayan(ha)136
F.4.3.3. Sulak Alanlar: Doğal veya Yapay, Devamlı veya Geçici, SularınDurgun veya Akıntılı, Tatlı, Acı veya Tuzlu, Denizlerin Gel-Git Hareketinin ÇekilmeDevresinde 6 Metreyi Geçmeyen Derinlikleri Kapsayan, Başta Su Kuşları OlmakÜzere Canlıların Yaşama Ortamı Olarak Önem Taşıyan Bütün Sular, Bataklık Sazlıkve Turbiyeler Đle Bu Alanların Kıyı Kenar Çizgisinden Đtibaren Kara Tarafına DoğruEkolojik Açıdan Sulak Alan Kalan YerlerKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.F.4.3.4. Göller, Akarsular, Yeraltısuyu Đşletme SahalarıGöller :Doğal Göl Yüzeyleri:Sülüklü Göl : Hasançelebi beldesi sınırlarındadır. Su yüzeyi 0,6 ha’dır.Dipsiz Göl : Hasançelebi beldesi sınırlarındadır. Su yüzeyi 0,5 ha’dır.Ahır Gölü : Su yüzeyi 4,4 ha’dır.Sülük Göü : Su yüzeyi 1,2 ha’dır.Yusuf Gölü : Su yüzeyi 0,6 ha’dır.Büyük Göl : Su yüzeyi 1,2 ha’dır.Kara Göl : Su yüzeyi 8,2 ha’dır.Sorkun Gölü : Su yüzeyi 0,8 ha’dır.Baraj Göl ve Göletleri:Karakaya Baraj Gölü: Enerji üretimi yapılmaktadır. DSĐ ye aittir. Su yüzeyi 15 270ha dır.Sultansuyu Baraj Gölü: DSĐ tarafından sulama suyu olarak kullanılmaktadır. Suyüzeyi 262 ha dır. 417113 D 4241825 K koordinatlarındadır.Sürgü Barajı Gölü: DSĐ tarafından sulama suyu olarak kullanılmaktadır. Su yüzeyi510 ha dır. 401675 D 42104<strong>00</strong> K koordinatlarındadır.Polat Barajı Gölü: DSĐ tarafından sulama suyu olarak kullanılmaktadır. Su yüzeyi80 ha dır. 393<strong>12</strong>5 D 4220750 K koordinatlarındadır.Medik Barajı Gölü: DSĐ tarafından sulama suyu olarak kullanılmaktadır. Su yüzeyi160 ha dır. 418375 D 4263050 K koordinatlarındadır.Çat Barajı Gölü: DSĐ tarafından sulama suyu, ayrıca kapılıkta Sümerbanktarafından hidroelektrik santrali olarak kullanılmaktadır. 439714 D 4213738 Kkoordinatlarındadır. Su yüzeyi 15 4<strong>00</strong> km 2 dir.Akarsular:Tohma Çayı: Membadan Medik Barajına kadar olan kısımda çevre köyler içinsulama suyu olarak kullanılmaktadır. Medik Barajından sonra Yazıhan ovası sulamasında(DSĐ) ayrıca Alarkonun işlettiği Hidroelektrik santralinde ve devamında Karakaya Barajgölüyle birleşmektedir. Su yüzeyi 389 ha dır.Sultan suyu: Membadan Suçatı Regülatörünü, Regülatörden sonra Sultan suyuBarajını beslemektedir. DSĐ tarafından işletilmekte olup kamuya aittir. Su yüzeyi 180 hadır.137
Kozluk çayı: Đnşasına başlanacak olan Yoncalı Barajı için malzeme teminindekullanılacaktır. Karakaya barajına dökülmekte olup kamuya aittir. Su yüzeyi 96 ha dır.Kuru Çay: Boztepe barajını besleyecek olup Karakaya barajına dökülmektedir. Suyüzeyi 87 ha dır.Ayvalı tohması çayı: Karakaya barajını ve Medik barajını beslemektedir. Sulamasuyu ve enerji (Alarko) olarak kullanılmaktadır. Su yüzeyi 243 ha dır.Şiro çayı: Karakaya barajını beslemektedir. Su yüzeyi 83 ha dır.Mamikan deresi: Đnşaatı devam eden Kapıkaya Barajını besleyecektir. Su yüzeyi66 ha’dır.Yer altı ve yer üstü kaynakları:Horat Pınarı: Debisi 110-850 lt/sn olup, 1150 m kotundadır. 328<strong>00</strong> D 38450 Kkoordinatlarındadır. Mesire yeri olup suyu belediyece sulama suyunda kullanılmaktadır.Kamuya aittir.Elemendik Kaynağı: Debisi 6-3<strong>00</strong> lt/sn olup, 940 kotundadır. 261<strong>00</strong> D 41950 KKoordinatlarındadır. Köy hizmetlerince kaynak mansabındaki köylerin sulama suyundakullanılmaktadır.Derme Kaynağı: Debisi 2,2-2,8m 3 olup, <strong>12</strong>35 m kotundadır. 365<strong>00</strong> D 32750 KKoordinatlarındadır. Malatya il merkezinin içme suyunu sağlamakta olup kamu adınabelediye işletmektedir.Davullu Kaynağı: Debisi 72-148 lt/sn olup, 1<strong>03</strong>0 m kotundadır. 341<strong>00</strong> D 396<strong>00</strong> Kkoordinatlarındadır.Bahçe sulamasında kullanılıp beyler deresine akmaktadır. Kamuyaaittir.Beyler Deresi Kaynakları: Üstte 950 m kotunda olup 31050 D 575<strong>00</strong> K ,altta ise7<strong>00</strong> m kotunda 43<strong>00</strong>0 D 31<strong>00</strong>0 K koordinatlarındadır. Beyler deresi boyunca vadideyüzeylenmekte olup, Şahnahan Regülatörü ile köylerin sulama suyunda kullanılmaktadır.Regülatörün devamındaki beyler deresi kaynakları Karakaya Baraj gölünedökülmektedir.Kamuya aittir.F.4.3.5. Bilimsel Araştırmalar Đçin Önem Arzeden ve/veya Nesli TehlikeyeDüşmüş veya Düşebilir Türler ve Ülkemiz Đçin Endemik Olan Türlerin YaşamaOrtamı Olan Alanlar, Biyosfer Rezervi, Biyotoplar, Biyogenetik Rezerv Alanları,Benzersiz Özelliklerdeki Jeolojik ve Jeomorfolojik Oluşumların Bulunduğu AlanlarĐl ve çevresi, Alp-Himalaya dağ oluşum kuşağının Doğu Akdeniz Bölgesi’ndekiDoğu Toroslar üzerinde yer almakta ve Paleozoikten Kuvaternere kadar olan dönemlerekadar farklı yaşta metomorfik, magmatik, tortul ve volkanik kayaçlar içermektedir.Tortul kütleler dört sınıfa ayrılabilir. Kalker, şist, kum taşı ve konglomeralar.Kireçtaşları kesif ve geçirimsiz ise de suda erimiş karbon dioksitin meydana getirdiği(asidite)in tahrip edici etkilerine maruz kaldıkları zaman yarık, çatlak ve boşluklar ihtivaederler. Zamanla buralarda yer altı akarsu ve gölleri teşekkül eder ve bunlar büyükpınarları meydana getirirler. Kum taşları çok geçirimli olabilir. Bunların su taşımakapasiteleri, taneler arasındaki boşlukların tabii çimento ile doldurulma derecesinebağlıdır. Gevşek çimentolanmış kum taşları en verimli su tabakaları arasında138
ulunurlar.Tortul kültelerin basınç ve ısı tesiri altında başkalaşmasından meydana gelenmetomorfik kültelerin hiçbirinin önemli bir su verimi yoktur.F.4.3.6. Mesire Yerleri; 6831 Sayılı Orman Kanununa Tabi Alanlarda HalkınRekrasyonel Kullanımını Düzenleyip, Kullanımının Doğal Yapının Tahribine NedenOlmadan Yönlendirilmesini Sağlamak Üzere Ayrılan AlanlarĐlimiz Pütürge Đlçesi Tepehan beldesinde (Nemrut Tarihi Milli Park yol güzergahıüzerinde) Mesire Yeri Teklif Raporu 21.04.2<strong>00</strong>6 tarihinde yapılmış, Çevre ve OrmanBakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünce 19.06.2<strong>00</strong>6 tarihindeonaylanarak Tepehan Mesire yeri olarak tescil edilmiştir. 2<strong>00</strong>6 yılında tescil olunan bumesire yeri için çalışmalar başlamış ve halihazir harita alımı yapılarak Mesire Yeri Planı vePlan Raporu hazırlanmıştır. Tepehan Mesire Yeri Planı ve Plan Raporu 19.04.2<strong>00</strong>7tarihinde Genel Müdürlüğümüzce onaylanarak yürürlüğe girmiştir.Gelişme Planına uyularak gönderilen ödenek doğrultusunda uygulama çalışmalarıbaşlamış, Yapım Đşi Đhalesi ve Mal Alım Đhaleleri gerçekleştirilmiştir. Gelişme Planındaanlatıldığı şekilde; su isale hattı, su deposu, giriş kontrol ünitesi, 3+3 WC, büfe, çocukoyun grubu, 2 adet çeşme, 1 adet bulaşık yıkama yeri, yürüyüş patikaları ve aydınlatmayaptırılmıştır. Saha içerisinde 15 adet piknik ocağı, 1 adet kamelya, 15 adet piknik masasıve 20 adet çöp bidonu yerleştirilmiştir. Mesire yeri sahasının çevresi eğimin %30 olduğuyerlere kadar 1.5 m yüksekliğinde telle çevrilmiştir. Mesire yeri günlük 250 kişi/günkapasiteye hazır hale getirilmiştir.Tepehan mesire yeri Malatya-Nemrut Dağı yolu güzergahında Malatya şehirmerkezine 65 km uzaklıkta, Pütürge ilçesine 25 km uzaklıkta, Tepehan Beldesine 3 kmmesafededir. Tepehan mesire yeri Orman Genel Müdürlüğünde Mesire Yeri olarakkullanılmak üzere Doğa Koruma Milli Parklar Genel Müdürlüğüne tahsis edilmiş ormanvasfıyla Maliye Hazinesi mülkiyetindedir.KAYNAKLAR1-Đl Çevre Durum Raporu,2<strong>00</strong>22-Köy Hizmetleri Đl Müdürlüğü Envanter Bilgileri3-Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Envanter Bilgileri, 2<strong>00</strong>54- T.C Başbakanlık DPT, DAP Ana Planı, Tarım5-Tarım Đl Müdürlüğü139
Pötürge Đlçesi, Tepehan Beldesindeki Mesire Alanından Resimler140
141
142
G. TURĐZMG.1 YÖRENĐN TURĐSTĐK DEĞERLERĐG.1.1 Yörenin Doğal DeğerleriMalatya merkezi ve ilçelerimizde bulunan doğal ve kültürel değerlerle ilgili olarakaşığıda detaylı bilgiler verilmiştir.Horata Suyu: Đl merkezine 5 km. mesafedeki Konak Kasabası'nda, Beydağı'nıneteklerinde çıkan Horata suyunun çevresinde bir mesire yeridir. Yaz aylarında kentmerkezinden Horata'ya akın eden Malatya halkı, durgun, temiz ve soğuk suların yanındadinlenme fırsatı bulmaktadır.Orduzu Pınarbaşı : Malatya merkezinde adı en çok bilinen mesire yeridir.Malatya/Elazığ karayolu üzerinde, merkeze 5 km. mesafede Bahçebaşı (Orduzu)semtinde kaynak sularının önüne set çekilerek bir gölet oluşturulmuştur. Yamaçları çamağaçlarıyla çevrili olan bu yer yaz aylarında şehir halkının dinlenme yeridir. Yazın sıcakgünleri Malatyalılar ve zaman zaman da dışarıdan gelenler Pınarbaşı'na akın eder ve gölkenarında piknik yapıp dinlenirler. Yazlık gazinolar, göl kenarında yaptırılan dinlenmetesisleri ve Mişmiş park'ta inşa edilen Kayısı Fuarı alanı Orduzu Pınarbaşı'nı, kentimizinen gözde dinlenme alanı haline getirmiştir.Mesireler: Yeşilyurt ve çevresi Malatya’nın en gözde mesire ve dinlenme yerlerinesahiptir. Malataya’ya 9 km mesafedeki Yeşilyurt ile 11 km uzaklıktaki Gündüzbey’dengeçen Derme Kanalı ve çevresinde çok sayıda dinlenme yerleri bulunmaktadır. AyrıcaMalatya’nın içme suyu kaynağı da Gündüzbey Pınarbaşı mevkiindedir. Yine mesire yerleriolarak: Đl merkezine 5 km uzaklıkta Konak kasabasında yeşilliği ve kaynak suları ile ünlüolan Horata Malatya-Elazığ yolu üzerindedir. Bahçebaşı semtinde bulunan OrduzuPınarbaşı ve Doğanşehir Sürgü kasabasında bol, temiz ve soğuk Takaz kaynağının143
oluşturduğu tabii bir akvaryum görünümünde olup, alabalık üretme tesisleri bulunanSürgü-Takaz da mesire yeri olarak kullanılmaktadır.AKÇADAĞArga Tepesi: Đlçe merkezinde yer alan höyük Eski Tunç Çağı ve Hitit kültürlerinibarındırır. Büyük bir yerleşim alanı olmasına karşın, ilçe merkezinin höyük kenarınakurulması nedeniyle daralmış ve tahrip edilmiştir.Ören Höyük: Ören beldesindeki höyük Tunç Çağı iskanını barındırır. Bilimselçalışma yapılmayan höyük, iyi korunmuştur.Đkinciler Höyük: Đkinciler Köyünde tarlalar arasında kalan höyükte yoğun tahribatolmuştur. Tunç ve Demir Çağı iskanına sahne olmuş höyükte bilimsel kazıyapılmamıştır.Levent Vadisi : Akçadağ ilçe sınırları içinde çeşitli jeolojik olaylar sonucundameydana gelen Levent Vadisi’nde, vadi boyunca farklı büyüklükte mağaralar mevcuttur.Yapılan yüzey incelemeleri sonucunda Bağköy civarındaki mağaralarda Geç HititÇağı’na ait olduğu düşünülen kaya kabartmaları bulunmuştur.Sultansuyu Harası: Malatya’ya 30 kilometre mesafedeki Sultansuyu Harası’ndaTürkiye’nin en hızlı atları yetiştirilmektedir. Hara ile Sultansuyu Barajı çevresinde piknikve dinlenme imkanları bulunmaktadır.ARAPGĐRUlu Camii: Arapgir’de Eski Şehir denilen önceki yerleşme yerindedir.. Dış kısmımuntazam sıralı silme taştan yapılmıştır. Duvar iç dolgularında moloz taş kullanılmıştır.Giriş kapısı ekseni üzerinde arka arkaya iki kubbeli bölüm, tam karşıda da mihrap yer alır.Mihrabı abartılı bir büyüklüğe sahiptir ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Minaresi vekitabesi olmayan caminin, planı ve süsleme özelliklerine bakılarak, 14’ncü asrınbaşlarında yapıldığı tahmin edilmektedir.Mir-i Liva Ahmet Paşa Camisi: Arapgir ilçe merkezinde, Đsaoğlu Mahallesi ileÇarşı Mahallesinin birleştiği yerdedir. Son zamanlarda bulunan kitabesine göre cami,1<strong>12</strong>8h. (1716 m.) tarihinde, Osmanlı padişahı III. Ahmet’in annesi Rabia Gülnuş EmatullahSultan’ın kethüdası, Arapgirli Veliyüddin oğlu Hacı Muhammed Efendi tarafındanyaptırılmıştır. Vakfiyesi, 1<strong>12</strong>0h. (1708-9 m.) tarihini taşımaktadır. Cami kubbesiz olup, dikdörtgen planlı ve tamamen kesme taştan inşa edilmiştir. Minaresi batı köşesinde yer alırve taştan inşa edilmiştir.Gümrükçü Osman Paşa Camisi. Gümrükçü Osman Paşa Mahallesinde (EskiŞehir) , Arapgir Çayı’na dökülen bir derenin kenarında, tamamen muntazam sıralı kesmetaştan yapılmış, tek minareli, tek kubbeli güzel bir camidir. 1820 yılında GümrükçüOsman Paşa tarafından yaptırılmıştır.Cafer Paşa Camisi: Eski Arapgir/Eski Şehir’de, Gümrükçü Osman PaşaMahallesinde bulunmaktadır. Kitabesine göre 1683 tarihinde Cafer Paşa tarafından tamirettirilmiştir. Ancak yapı 14. yüzyılda Şeyh Hasan tarafından yaptırılmış, Đlhanlı Beyliğieseridir. Kare planlı yapı, tek kubbeli, tek minareli basit yapıdır. Halen ibadete açık olancami bakıma muhtaçtır.144
Yeni Camii: Eski Arapgir’de (Eski Şehir), Osman Paşa Mahallesi’nin sonunda,Ulu Cami’nin güneyindedir. Minaresi olmayan cami, kesme taştan yapılmıştır vetamamen harap vaziyettedir. Tarihini aydınlatacak bir kitabesi yoktur. Akkoyunlu (1398-1515) eseri olduğu tahmin edilmektedir.Molla Eyüp Mescidi: Ispanakçı Mustafa Paşa Kütüphanesi diye de bilinir. OsmanPaşa mahallesinde bulunan yapı diğer mescit türlerinden farklı olarak karmaşık birgörünüme sahiptir. Girişi batı duvarının kuzey köşesinde toprak seviyesinden aşağıdayapılmıştır. Kayalara yaslanan kuzey duvarı, içte yer alan ağır payelerle desteklenmiştir.Yan duvarlar sağır kemerlerle donatılmıştır. Kemer ayakları ise üçe bölünmüş üçgenlerletezyin edilmiştir. Mihrap tahrip olduğundan özelliği bilinmemektedir. Minaresi ve kitabesiolmayan yapı bir Osmanlı eseridir.Çarşı Hamamı. Büyük Đsaoğlu mahallesinde yer alır. Tamamen moloz taştanyapılmıştır. Đki kubbelidir. Kitabesine göre 1806 yılında yapılmış olup, üç bölümdenoluşmaktadır.Elmasik Hamamı: Ermeni mahallesi olarak bilinen mahallede bulunan hamam ikikubbeli olup, taşla inşa edilmiştir. Giriş kapısı kesme taştandır. Kitabesi bulunmayan,dikdörtgen planlı hamamın 19. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Harap durumdadır.Osman Paşa Hamamı. Aynı isimli mahallede bulunan hamam, 19. yüzyıleseridir. Dikdörtgen alan üzerine oturan yapının dış duvarları kesme, iç duvarları ilekubbe moloz taştan inşa edilmiştir. Hamam üç bölümlü olup, harap durumdadır.Osman Paşa Çeşmesi: Taç kapının bulunduğu duvar üzerindeki çeşmedir. <strong>12</strong>09h. (1794 m.) tarihinde Dergah-Ali kapıcıbaşılarından Osman Ağa’nın validesi ÜmmüGülsüm Hatun tarafından yaptırılmıştır.Eski Arapgir Kalesi: Sert kayalar üzerine inşa edilmiş kalenin temel kısımlarıblok taştan diğer kısımları ise kesme taştan yapılmıştır. Kaleye ulaşılan yol boyuncagözetleme mazgalları bulunmaktadır. Anadolu Selçuklular dönemi eseridir.Eski Arapgir Kale Köprüsü: Arapgir çayı üzerine inşa edilmiştir. Arapgirkalesine ulaşım sağlar. Kalenin yapımına bağlı olarak Selçuklular döneminde inşaedilmiştir.Büyük Kozluk Köprüsü: Kozluk çayı üzerinde yer alır. 45 m uzunluğunda, 4,60m genişliğinde ve 7,5 m yüksekliğindedir. Đlhanlılar döneminde yapılmıştır.Çobanlı Konağı: Bugünkü varislerinin soyadıyla adlandırılan konak aslındaOsmanlı paşalarından Cevat Şakir Paşa konağıdır. Halil Namık Paşa Konağı olarak daadlandırılır. Giriş katı ile birlikte üç katlıdır. Taş malzeme ile örtülü duvarların aralarınaahşap hatıllar atılmış; çatısı sacla kaplıdır.ARGUVANKara Höyük: Karahöyük köyündedir. Tarlalarla çevrili höyükte bilimsel çalışmayapılmamıştır. Tunç Çağı ve Hitit dönemine ait yerleşime rastlanmıştır. Đyi korunmuştur.Đsa Höyük: Malatya-Arguvan karayolu üzerindeki Đsa Köydedir. Yoğun olarakEski Tunç Çağında iskan görmüştür. Bilimsel çalışma yapılmamış olup, iyi haldedir.145
Morhamam Höyük: Fırat kenarındaki höyük Morhamam Köyündedir veUzunoğlan Höyük diye de bilinir. Đlk Tunç Çağından başlayarak iskan görmüştür. Kaçakkazılarla höyük tahrip edilmiştir.Kızık Kutsal Balıklar Parkı: Kızık köyünde bir su kaynağında bulunan balıklaryöre halkınca kutsal kabul edilip korunmaktadır. Köylülerin bıraktığı yemek kaplarındakiartıklarla beslenen balıklar “bulaşıkçı balıklar” olarak da anılmaktadır. TurizmBakanlığı’nın geçmiş yıllarda sağladığı ödenekle köye çevre düzenlemesi yapılmış vebalıklar buraya alınmıştır.BATTALGAZĐ (ESKĐ MALATYA)Ulu Camii: Kentin doğusundaki yapı Selçuklu Hükümdarı Alaaddin Keykubatzamanında <strong>12</strong>24 yılında yapılmıştır. Mimarı Mansur bin Yakup’tur. Đran’daki BüyükSelçuklu camilerinin Anadolu’daki anıtsal bir örneğidir. Caminin yazıtı bugün şehirmüzesindedir. Battalgazi ilçesinde yer alan cami, Eyvanlı Cami planlarının Anadolu’dakitek örneğidir. Plan ve yapımında kullanılan malzeme bakımından Büyük SelçuklularınĐran’daki cami yapım tekniğinin bir uzantısıdır. Mihrap önü kubbesi, buna bağlı eyvan ve içavlu yapının özünü oluşturur. Eyvanın ön yüzü patlıcan moru çiniler ve tuğla dekorasyonlageometrik motiflerle süslenmiştir. Camiden dışarıya açılan, biri batıda diğeri doğuda yeralan iki anıtsal kapısı vardır. Tamamen tuğladan yapılan minarenin gövde kısmı ayaktadır.Melik Sunullah Camisi/Vaiz Baba/Vaiz Ocağı: Bazı kaynaklarda KaracaköyCamii ismi ile anılmakta olan bu esere halk arasında, Vaiz Baba veya Vaiz Ocağı ismi deverilmektedir. A. Gabriel’in Adile Camii ismi ile andığı bu eseri “Koca Vaiz Türbesi”şeklinde adlandıranlar da vardır. Önemli bir ziyaretgahtır. Son zamanlarda yeniden inşaile küçük bir mescit haline getirilmiştir. Minare kaidesi üzerindeki Memluk kitabesi 796 h.(1394 m.) tarihlidir. Bu kitabe, minarenin Memluk Sultanı Melikül-Zahir Berkukzamanında Abdullah Hüsnü oğlu Çerkes tarafından yaptırıldığını bildirmektedir.Karahan Camisi: 1583 yılında Malatya Miralayı Hüsrev Bey tarafından yaptırılanbu Osmanlı eseri kareye uygun planlıdır. 19<strong>00</strong> yılında restore edilen caminin son cemaatyeri revaklarla çevrilidir.Ak Minare Camisi: Eski Malatya’dan geçmekte olan Derme Deresi’nin kenarındave surların dışındadır. Tamamen muntazam sıralı kesme taştan yapılmıştır. Minaresicami mekanından biraz uzakçadır. Kare plan üzerine yaptırılmış, tek kubbeli güzel bircamidir. 980 h. (1573-74 m.) senesinde Zaim Yusuf oğlu Himmet Bey tarafındanyaptırılmıştır.Sütlü Minare: Çermik diye de bilinir. Kitabesi olmamakla birlikte, kullanılanmalzeme ve yapım tekniğinden Osmanlı dönemi olduğu bellidir. Bağlı olduğu camiyıkılmıştır. Halen yıkılmak üzere olan minare tek şerefelidir.Toptaş Camisi: Şehir surlarının epeyce dışında ve adını taşıdığı mahallededir.996 h. (1588 m.) tarihinde Miralay Hüseyin Bey tarafından tamir ettirilmiştir. 1681 ve1827’de tamir ettirildiği bilinmektedir. 1960’lı yıllardan sonra tamir edilerek bugünküşeklini almıştır. Üzeri çatı ile örtülüdür.Sahabiye-i Kübra Medresesi: Ulu Caminin güneyinde yer alan meşhur birmedresedir. 1930’dan sonraki ihmal ve bakımsızlık bugünkü neticeyi doğurmuş, binatamamen harap olmuştur. A. Gabriel, F. Grenard’dan naklen medresenin, “SultanKeykavüs zamanında mimar Semahaddin Muhammed Đbni Osman ve Tekvor oğluStefan isimli usta tarafından yapılmış olduğunu” yazmaktadır. Prof. Dr. Nejat Göyünç,146
“Melikü’l-Eşref (1363-1376) zamanında Mizamir Şahabeddin Hızır Bey’in bu medreseyiyaptırmış olduğunu” yazmaktadır.Namazgah/Musalla: Şehir surlarının dışında, Malatya-Kırkgöz asfaltının hemenkenarındadır. Anadolu Selçuklu Devleti döneminden bugüne kalmış sayılınamazgahlardan birisidir. Kitabesinde, 640 h. (<strong>12</strong>43 m.) tarihinde Secaaddin Đshak oğluKemaleddin Kamyar (Selçuklu kumandanı ve ilim adamı) tarafından yaptırıldığı yazılıdır.878 h. (1474 m.) tarihinde Memluk Sultanı, Melik’ül Eşref Ebü’l Nasır Kayıtbay tarafındantamir ettirildiği üst kitabede yazılı bulunmaktadır. 1964 yılı Ekim ayında, Vakıflar GenelMüdürlüğü’nce tamir ettirilerek bugünkü şeklini almıştır.Alacakapı Mescidi: 1585 yılında yaptırılan cami, sonradan büyük onarımgörmüş, tuğla minare 20. yüzyılda yaptırılmıştır. Üzeri ahşap çatıdır. Kare planlıdır.Halfetih Minaresi: Tamamen tuğla malzeme ile yapılan minare 13. yüzyıl eseridir.Tahminen çevresinde bulunan bir cami veya medresenin parçasıdır. Yapım tekniği ilekullanılan malzemeden Ulu Camiyle çağdaş olduğu görülmektedir. Halk arasında“Hötüm Dede” olarak bilinir.Emir Ömer Türbesi: Eski Malatya surları içindedir. Kare bir plan üzerineoturtulmuştur. 1563 yılında yaptırılmıştır.Ahmed Duran Mescidi ve Türbesi: Muhammet Sabit Bey tarafından 1792yılında ahşap olarak inşa edilmiştir. Yöre halkı tarafından kutsal sayılarak ziyaret edilir.Battalgazi’nin sadık bir subayı olduğuna inanılır.Hasan Basri Türbesi:Hasan Basri Türbesi, şimdiki Karakaya Baraj Gölü’nünaltında kalan Korucuk köyünden geçen Tohma’nın kıyısındaydı. Barajın yapılmasındanönce türbe Eski Malatya’daki yeni yerine taşınmıştır. Battal Gazi’nin arkadaşlarındanolduğuna inanılır.Sıddı Zeynep Kümbeti: Battalgazi surları içinde yer alır. Sekizgen bir yapıyasahiptir, üzeri piramit bir çatı ile örtülüdür. Đnşa tarihi bilinmemektedir.Kanlı Kümbet: Battalgazi Meydanbaşı Mahallesinde eski mezarlığın içinde inşaedilmiş, kriptolu bir mezar anıtıdır. Kare plan üzerine inşa edilmiştir. Altta kripto, üstte iseziyaret edilen türbeden oluşmaktadır. Kripto taştan diğer kısımlar ise tuğladanörülmüştür. Selçuklu dönemine aittir.Eski Malatya Şehir Surları: Malatya-Sivas karayolunun sağ kanadı boyuncauzanıp geniş bir alanı kapsar. Yapımına Roma Đmparatoru I.Titus zamanındabaşlanmıştır. Daha sonra Bizans Đmparatoru Justinianus(522-565) zamanında son halinialmıştır. Beşgen bir görünümde olan surlar, günümüzde çok harap durumdadır.Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı: Eski Malatya Alacakapı mahallesindedikdörtgen alan üzerine inşa edilmiştir. Açık avlu ve kapalı hol kısımlarından oluşur.Hantal ve kalın duvar örgüsünün görünümünü, pencereleri yukarıdan açılmaklagiderilmeye çalışılmıştır. 1637 tarihinde IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşayaptırmıştır.Vakıflar Genel Müdürlüğünce 30 yıllığına Malatya Belediyesi’ne devredilmiş olup,09.01.2<strong>00</strong>4 tarihinde yer teslimi yapılmıştır. Malatya Belediyesi tarafından röleve,restitüsyon ve restorasyon projesi yapılarak Adana Koruma Kurulu’na sunulmuştur.147
Kırkkardeşler Şehitliği: 13.yy Selçuklu dönemi mezarıdır. Mezar taşlarının yazıve yapılış tarzları tamamen Selçuklu dönemi mezar işçiliği yansıtır. Burada 40 Selçukluşehidinin mezarı bulunmaktadır.Karakaya Baraj Gölü: Battalgazi ilçesine 5 kilometre mesafededir. Barajkenarında piknik ve dinlenme olanağı bulunmaktadır. Son yıllarda göl etrafına günü birlikkullanılan dinlenme ve yeme-içme tesisleri yapılmaya başlanmıştır.DARENDESomuncu Baba Camisi: Darende ilçesinin eski Darende kısmında yer alır. Anamekanı kare olup tek bir kubbeyle kapatılmıştır. Kubbe içten tromplar, dıştan altıgenkasnak üzerine oturur. Cami içinde Şeyh Hamid-i Veli ve oğlu Halid Tayyib’in sandukalarıbulunur. Minare ve cami arasında, temellerin üzerinde L planlı iki katlı medrese yer alır.Đkinci kat tamamen yıkıktır. Caminin ön kısmındaki bölme Abidin Paşa tarafındanyaptırılmıştır. Tek minareli olan cami, 17.yy.da yapılmış bir Osmanlı eseridir.Somuncu Baba Camisi Minaresi: Eski Darende Somuncu Baba Külliyesininhemen bitişiğindedir. Eski bir camiye ait minare 1907 yılında yaptırılmıştır. Bu tarihe göreŞeyh Hamid-i Veli zaviyesinin minaresidir. Kare kaideli ve onaltıgen gövdeli, minare tekşerefeli olarak taştan inşa edilmiştir. Bitişiğinde bulunan cami sonradan yapılmıştır.Mehmet Paşa Kütüphanesi: Eski Darende’deki eser kare planlı, kesme taş duvarlıve tek kubbelidir. Kitabesine göre 1763 yılında Darendeli Osmanlı paşası SadrazamMehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır.Şeyh Hamid-i Veli Kitaplığı: Darende ilçesinde Somuncu Baba Caminin önsalonunda ceviz dolaplar içine oluşturulmuştur. Bağışlanan kitaplarda meydana gelmiş2<strong>00</strong>0 civarında el yazması, eski ve yeni harfli el baskısı kitaplardan oluşmuştur.Bedesten: Eski Darende ilçesinde yer alan dikdörtgen bir yapıdır. Đki bölümdenoluşur. Birinci bölümde karşılıklı olarak altı dükkan bulunur. Đkinci bölümde karşılıklı dokuzdükkan yer alır.Hasan Paşa Hamamı: Çarşı Hamamı diye de bilinir. Eski Darende’de yer alanhamam dikdörtgen planlıdır. Erkek ve kadınlara ayrılmış iki bölümden oluşur. Dıştan taşiçten işçiliği gösteren kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. Kitabesi olmayan hamam1838 yılında Hacı Hüseyin Paşa’nın kardeşi Hasan Paşa tarafından yaptırılmıştır.Roma Mezarı: Yenice beldesi merkezinde yer alan Maşatepe mevkiindekihöyükte bulunan mezar anıt, içten düzeltilmiş ve dıştan moloz ve toprakladolgunlaştırılmış taştan inşa edilmiştir. Çift mekanlı yapıda ahşap sanduka içinde kadıncesedi bulunmuştur. Taşınır nitelikteki küçük buluntular Malatya Müzesinde teşhiresunulmuştur. Tahminen M.Ö. I. yüzyıla aittir. Bölgede üç adet höyük daha bulunmaktadır.Zengibar Kalesi: Yörede Senkbar ismi ile de anılan kalıntı, tahminen Osmanlıdönemi eseridir. Đlçenin kuzey yamaçlarında bulunan kalenin giriş kapısı kalmıştır. Kale,kesme taştan yapılmıştır.Merkez Höyük: Eski Darende’dedir. Roma devri höyüğü olduğu tahminedilmektdir.Đki Mezarlık: Eski Darende’deki Osmanlı dönemine ait iki mezar, yörebelediyesince çevrilip koruma altına alınmıştır.148
Doğal Akvaryum: Somuncu Baba mevkiinde Tohma Çayı Vadisi içerisinde yeralan kayalar içerisinde balıklı gölün kaynağı durumundadır. Balıklar buraya yumurtalarınıbırakıp çoğalmaktadırlar. Aynı kaynaktan uzun bir arkla su caminin avlusunda bulunanhavuza akmaktadır.Somuncu Baba Boğazı: Đlçedeki balıklı göl ve Somuncu Baba Camisi ile başlayıptaş köprüye varan dik kayalardan meydana gelen, Tohma Çayı’nın ortadan aktığı doğal birboğazdır.Tohma Çayı Vadisi: Somuncu Baba Camisi, doğal akvaryum, balıklı gölü içinealarak taş köprüye kadar uzanan ve dik kayalık yamaçlardan oluşan vadinin, taş köprüyeyakın bölgesinde doğal bir hamam (sıcak su kaynağı) bulunur. Yörede buraya Gevherveya Gavur Hamamı denmektedir.Günpınar Şelalesi: Aşudu diye de bilinir. Günpınar köyü sınırları içerisinde TohmaÇayı yatağında yer alan, tahminen 40-50 metre yüksekliğinde kayaların arasından suyunaktığı bir şelaledir. Turizme açık SĐT alanıdır.Kavlak Köprüsü: Đlçede bulunan ve halen kullanılan taş köprüdür. Herhangi birkitabe ve yazıt olmamakla birlikte; son Osmanlı dönemi eseridir.Taş Köprü: Tohma Çayı üzerinde ve doğal vadinin hemen bitiminde köprügözüolarak bilinen taş köprünün bir gözü onarılmış olup, ulaşımı sağlamaktadır.Nadir Köprüsü: Tohma Çayı üzerinde son dönem Osmanlı eseridir. Üç gözü olanbu köprünün bir gözü kapatılmış; diğer iki gözü betonarme ile onarılmıştır. Halen ulaşımaaçıktır.Ulu Camii Minaresi: Eski Darende’de yer alan Ulu Caminin esas mekanı yokturve sadece minaresi ayaktadır. Kitabesi olmamasına karşın, yapım tarzı ve işçiliğindencaminin Beylikler Dönemi (14. yüzyıl) eseri olduğu tahmin edilmektedir. Tek şerefelicaminin külah kısmı tahrip olmuş ve kesme taştan inşa edilmiştir.Danabey Minaresi: Eski Darende’de kesme taştan inşa edilen ve şerefekorkulukları ile külahı yıkılmış olan minare; kayıtlara göre 1727 yılında Osmanlıpaşalarından Hacı Hüseyin Paşa tarafından yapılmıştır.Hacı Müsrif Minaresi: Eski Darende’de kesme taştan yapılan minare, onaltıgengövdelidir. Kayıtlara göre 1740 yılında Abidin Paşa tarafından yaptırılmıştır.DOĞANŞEHĐRDoğanşehir Kalesi: Doğanşehir ilçesinde yer alır. Beşgen bir yapıya sahiptir.Romalılar devrinde yapılmıştır. Tamamen haraptır.Sulu Mağara: Polat Kasabasına 5 km. uzaklıkta dağlık bir alanda yer alanmağara doğal güzelliği ve jeolojik yapısı ile doğal bir SĐT bölgesidir. Herhangi bir kültürgörülmemektedir.Sürgü Beldesi: Đlçeye Malatya’ya 70 kilometre mesafedeki Sürgü beldesi sukaynakları ve alabalık üretim tesisleriyle yaz aylarında tercih edilen bir piknik ve dinlenmeyeridir.149
HEKĐMHANTaşhan: Hekimhan ilçesinde Malatya Sivas karayolu üzerindedir. Kitabesinegöre, <strong>12</strong>18 tarihlidir. I. Đzzettin Keykavus tarafından Ebu Salim bin Ebul Hasan’ayaptırılmıştır. Selçuklu Sultan Hanlarının geleneklerini devam ettiren yapı, önde revaklıkare avlu, avluyu takiben de hol kısmından oluşur. Avlunun çevresi ölçüleri birbirinitutmayan odalarca sarılmıştır. Odaların üstü beşik tonozlarla örtülü olup içlerinde birerocak vardır. 1980li yıllarda tamirat görmüştür.Köprülü Mehmet Paşa Camisi: Đlçe merkezinde yer alan cami tek minareli vekesme taştan yapılmıştır. 1160 yılında yaptırılmış ve 1815 tarihinde esaslı tamirgörmüştür. Caminin ilk kitabesinde Fazıl Ahmet Paşa’nın yaptırıldığı yazılıdır. Esasmekan dikdörtgen planlı olup, üzeri kubbelidir. Son cemaat yeri revaklı olup beş küçükkubbelidir.Köprülü Mehmet Paşa Hamamı: Kitabesi olmamasına rağmen tahminen 17.yüzyıl eseridir. Dikdörtgen planlı hamam üç bölümlü, klasik Osmanlı tipidir. Kesme vemoloz taşlardan inşa edilmiştir. Tamir gerekmektedir.Kilise: Đlçe merkezindeki yapı hapishane olarak kullanılmış ve yıkık durumdadır.Dikdörtgen planlı, basit bazilika tipindedir.Güzelyurt Höyük: Hekimhan-Güzelyurt yolu üzerindedir. Tunç çağını barındırır.Tahribat fazladır.KULUNCAKEşref Höyük: Đlçe Konak Tepe sınırları içerisinde yer alan höyük, Tunç Çağınıbarındırmaktadır. Höyükte kaçak kazılar yapılmıştır.Kabak Abdal Türbesi: Alvar köyünde yer alan türbe, kitabesine göre, 1844tarihlidir. Kare planlı yapının üzeri kubbelidir. Yapı içerisinde beton sıvalı bir mezar yeralır.PÜTÜRGENemrut Dağı: Đlimize 98 kilometre mesafedeki Nemrut Dağı harabelerine Pütürgeilçesi Tepehan beldesi üzerinden ulaşmak mümkündür. Dağa 1,5 kilometre mesafede ĐlÖzel Đdaresince yaptırılan Güneş Motelde konaklama imkanı bulunmaktadır. Dağınzirvesinde bulunan, günümüzden yaklaşık 2 bin yıl önce Kommagene Kralı I. Antiochostarafından yaptırılmış açık hava tapınağı ve devasa heykeller Yunan ve Pers sanatınınsentezlenmesiyle ortaya çıkmış, dünyada başka örneği bulunmayan bir eserdir.Malatya’ya 1980li yıllardan sonra turist gelmesinin temel nedeni, Nemrut Dağına ilimizüzerinden ulaşım imkanıdır. Dağı da içine alan Milli Park Pütürge Büyüköz köyü ileAdıyaman Kahta ilçesi arazisini kapsamaktadır.Pereş/Peraş Kalesi/Barsauma Manastırı: Tepehan’a bağlı Uzuntaş (Pereş)köyünde ve köyün sırtını dayadığı kayalıkların üzerindedir. Halk arasında Dilbersen Kalesiismi ile bilinen bu yer, Süryanilerin meşhur Barsauma Manastırıdır. Yakubi Patrikliği’ninmerkezi ve bazı ünlü Süryani patriklerinin gömülü olduğu bir mahal olup, Süryanilerin ünlüdini merkezlerinden birisidir. VIII. Yüzyılda Yakubi Patrikliği’nin merkezi olan bina zamanlatahribata uğramış, zaman zaman tamir ve eklerle ayakta tutulmaya çalışılmıştır.1164’deSüryani Mikael tarafından yaptırılan yeni eklerle sağlamlaştırılmıştır. Üç büyük tarihi eser,büyük bir ihtimalle, bu manastırda meydana getirilmiştir. Süryani Mikael’in150
Kronik/Vakayinamesi, Abul Faraç’ın ismi ile neşredilen tarihi ve Urfalı Matiyos’unVakayinamesi’nin bir bölümü bu manastırda kaleme alınmıştır.Şiro Çayı ve Doğal Güzellikler: Pütürge ilçesi engebeli ve sarptır. Düz arazi yokdenecek kadar azdır. Đlçe toprakları Fırat Nehri’ne dökülen Şiro Çayı’nın geniş vadisinintabanı ile bu vadi etrafında bulunan dağlık kesimlerden oluşur. Bu dağlar ve Pütürgeormanları doğa turizmi faaliyetine imkan sunmaktadır.YAZIHANAbdürrezak veya Abdüsselam Camisi: Yazıhan ilçesinin Fethiye Kasabası’ndabulunan tek kubbeli, tek minareli güzel bir camidir. <strong>12</strong>.30 x <strong>12</strong>.30 büyüklüğünde birmekanı kaplamaktadır. Tamamen muntazam sıralı kesme taştan yapılmıştır. Soncemaat yeri revak kemer yeri durmakta, revak kubbeleri yıkılmış bulunmaktadır. Girişkapısı üzerindeki kitabe 974 h. (1566 m.) tarihini taşımaktadır. Kanuni SultanSüleyman’ın saltanatının son aylarında (5/6 Eylül 1566) Abdürrezak/Abdüsselam oğluMustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır.Kendisine has bir üsluba sahip minaresi, daha sonra yapılan bölgedekiminarelerin klasik bir örneği olmuştur.Fethiye Höyük: Fethiye beldesinde merkezinde yer alan höyük, yüzeybuluntularına göre Kalkolitik çağdan başlayarak Roma dönemine kadar iskan görmüştür.Selçuklu ve Osmanlı dönemi köy yerleşime açıldığından höyük kullanılmamıştır. Bilimselkazı yapılmayan höyükte, tahrip fazladır.Đriağaç Camisi: Đriağaç köyündeki cami yıkılmış olup, sadece yeri ayaktadır. Taşmalzeme ile inşa edilmiş tek yapı üzerinde beşik tonozludur. Kitabesinden, 1866 yılındaHüseyin bin Hüseyin tarafından yaptırıldığı anlaşılmaktadır.Kuruçay Höyük: Hacı Höyük diye de bilinir. Karaca Köyü Kuruçay mevkisindedir.Roma, Bizans, Osmanlı kültürlerini kapsar. Bilimsel çalışma yapılmamıştır; iyikorunmuştur.Buzluk: Buzluk köyü sınırları içerisindedir. Ansur diye de bilinir. Paleolitikyerleşime sahne olduğu tahmin edilen mağaralar vardır. Yörede mezarlık alanlarınarastlanmıştır. Mağaralar çok bozulmuştur. Doğal güzelliği de bulunmaktadır.YEŞĐLYURTKaletepe Höyük: Şaban Dede mevkiinde yer alan höyüğün yüzeyaraştırmalarından, Bizans ve Roma dönemini barındırdığı tespit edilmiştir. Höyüktebilimsel kazı yapılmamış; kaçak kazılarla tahrip edilmiştir.G.1.1.1 KonumDoğu Anadolu Bölgesinin yukarı Fırat havzasında yer alan Malatya 34 0 -54’ ve 39 0 -<strong>03</strong>’ kuzey enlemleri ile 39 0 -45’ ve 39 0 -08’ doğu boylamları arasındadır. Đç Anadolu,Akdeniz, Doğu Anadolu ve Güney Doğu Anadolu Bölgelerine doğal geçişi sağlayan yolgüzergahındadır. Doğu Anadolu Bölgesi’nin güneybatısında yer alan Malatya, doğudaElazığ, kuzeydoğuda Erzincan, kuzeybatıda Sivas, batıda Kahramanmaraş, güneydeAdıyaman ve güneydoğuda Diyarbakır illeri ile çevrilidir.151
G.1.1.2 Fiziki ÖzelliklerMalatya genel olarak yüksek plato ve dağlardan oluşan bir arazi yapısına sahiptir.Ortalama yükseklik 750-1<strong>00</strong>0 metredir. Güneydoğu Toroslar’ın yüksek batı kısmınıoluşturan sıradağlar, ilin güneyinde geniş yer kaplar. Bunlardan Beydağı 2544 m., Bozdağ2613 m., Karadağ 24<strong>00</strong> m., Kurudağ 21<strong>00</strong>m.yüksekliktedir. Bu dağ sınırlarının kuzeyindeMalatya Ovası uzanır. Kabaca üçgen şeklinde olan güney kenarının; Güneydoğu Toroslar,doğu kenarını; Fırat Nehri, batı kenarını ise Akçadağ ve Doğanşehir yaylalarının eteklerikuşatır. Bu büyük ovayı Tohma suyu ikiye ayırır. Fırat, Tohma, Derme, Kuruçay, Sürgü veŞiro Çayı Malatya’nın belli başlı akarsularıdır. Malatya Đl alanında platolar ve ovalar genişbir yer tutar. Başlıca ovalar Malatya Ovası, Doğanşehir Ovası, Mığdı Ovası, Sürgü Ovasıve Çaplı Ovalarıdır.Malatya genel olarak dağlar ve yüksek ovalardan oluşan doğal bir yeryüzüyapısına sahiptir. Bu nedenle; tahrip edilen ve yok olan orman dokusunun yerini küçükotlaklardan oluşan bitki örtüsü almıştır. Đlin güney bölümü meşe ağaçlarından oluşankorular ve baltalıklarla, kuzeyi ise bozuk nitelikli yapraklı ormanlarla kaplıdır. Nehir ve çaykenarlarında kavaklık ve söğütlükler bulunur. Đl merkezi ve ilçelere bağlı köylerde, kayısıbaşta olmak üzere geniş meyvelikler yer alır. Đl arazisinin %34’ü tarım arazisi, %11’iormanlık ve fundalık, %30’u çayır ve mera, %25’i tarım dışı araziden oluşmaktadır.G.1.2 Kültürel DeğerlerBir toplumun toplum olabilmesi özelliğinin en belirgin kanıtı kuşkusuz kültür birliğive zenginliğidir. Düşünmede, konuşmada davranışta ve tümüyle yaşamın her dalındakiasgari müşterekler o toplumun kültürünü oluşturmakta, bunu geliştirerek yaşayantoplumlara da kalıcılık kazandırmaktadır.Bu açıdan baktığımızda Malatya’da M.Ö. 7<strong>00</strong>0 yıllarına kadar inen ve günümüzekadar geliştirilerek gelen köklü ve zengin bir kültür varlığı görmekteyiz. Malatya’da ünlükişilerin yetişmiş olması da bir bakıma bu kültüre ve bozulmamış mazbut aile yapısınabağlıyoruz. M.Ö. 7<strong>00</strong>0 yıllarına kadar inen ve günümüze kadar uzanan el sanatlarınındeğerlerini koruduğunu görüyoruz.Malatya’da kültür ve folklorun en somut olarak sergilendiği tarihi eserler ve turistikyerlerin her biri ayrı ayrı birer müze görünümündedir. “Eski Malatya” Battalgazi, Arapgir,Hekimhan ve Darende tarihi eserlerin en çok bulunduğu yerlerdir. Malatya kültürühakkında bir bilgi verebilmek için sadece müzede müze ve müzelik tarihi eserlerindenkısaca söz etmek bile yeterlidir.Malatya Müzesi : 1969’larda kurulan Malatya Müzesi’nde, Aslantepe ile KarakayaBaraj Gölü altında kalmış ören yerlerinde yapılan kazılar sonucunda elde edilen eserlerinyanı sıra diğer eserler sergilenmektedir. Müzede, şu dönemlere ait eserler mevcuttur:Neolitik Dönem, Tunç Çağı, Hitit, Asur, Urartu, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlıdönemlerine ait eserler bulunmaktadır.Önemli eserler arasında, M.Ö. 8<strong>00</strong>0 yılında kireçtaşından yapıldıkları tahminedilen Caferhöyük buluntusu heykelcikler; Aslantepe buluntusu Eski Tunç Dönemi’ne(M.Ö.32<strong>00</strong>) ait bronzdan yapılmış gümüş kakmalı kılıç ve mızrak uçları; Geç KalkolitikÇağı’ndan kalma insan mezarları ve Eski Tunç Çağı’na ait bölgenin ticari merkezolduğunu gösteren mühürler bulunmaktadır.152
Malatya MüzesiAtatürk Evi ve Halk Eğitim Merkezi Binası: 1928’de temeli atılan bina ertesi yılbitirilmiş, 1930 yılında “Türk Ocağı” binası olarak hizmete sokulmuştur. Türk Ocakları’nınkapatılması üzerine bina Cumhuriyet Halk Fırkası’na devredilmiş ve uzun müddetfırka/partinin hizmet binası ve Halkevi olarak kullanılmıştır. 1950’li yıllardan sonra statüsüdeğiştirilmiş, bazen Malatya Lisesi’nin ek binası olarak, bazen de Halk Eğitim Merkeziolarak kullanılmış, 1980’li yıllardan sonra Atatürk Evi ve Müzesi olarak kullanılıp bugünleregelmiştir. Cumhuriyetin şehrimize kazandırdığı ilk binalardan birisidir. Bu yapı 2<strong>00</strong>9 yılındaAtatürk Müzesine dönüştürülmüştür.Gazi Đlköğretim Okulu Binası153
Gazi Đlkokulu Binası: Temeli 1927’de atılmış, inşaatın devam ettiği sıralarda bazımünakaşalara sebep olmuş, bu binanın okul binası olarak münasip görülmediği ilgilimakamlara bildirilmiş, kabul görmeyen bu istekler inşaatın biraz gecikmesine sebepolmuş,1932-1933 yılında hizmete sunulmuştur. Kesme taştan yapılan bina üç katlıdır.1983’de esaslı bir restore görmüştür.Atatürk Anıtı: Anıt, 1946-1947 yıllarında yaptırılmıştır. Đki bölümlü anıtın, birincibölümü taş kaide, ikinci bölümü bronz Atatürk ve bayrak taşıyan çıplak genç figürüdür.Anıtın mimarı Nejat Sirel, heykeltıraşı Hakkı Bey’dir. Heykel, halktan toplanan 130 binlirayla yaptırılmıştır.Đnönü Anıtı: Malatya Valiliği önündeki meydanda yer alan anıt, 1946-1947yıllarında Nejat Sirel ve Hakkı Bey tarafından yapılmıştır. Đki kademeli anıt, taş kaide vebronz Đnönü heykelinden oluşur. Taş kaide yüzeyinde kabartma kompozisyonlar vardır.Halktan toplanan 160 bin lirayla yaptırılmıştır.Askeri Şehitlik: Merkez Paşa Köşkü semtinde bulunan ve önceleri şehir mezarlığıolarak kullanılan mezarlık içerisindedir. 1946 yılında Kıbrıs’ta şehit düşen Kemal Özalperburada yatmaktadır.Tarihi Ören Yerleri: Malatya’nın birçok yerleri tarihi eserler ve kalıntıları nedeniylebirer açık hava müzesi gibidir. Ansur, Dolmatepe Höyüğü, Hasırcı Höyüğü, Köse veĐmamoğlu Höyükleri, Alişar Höyüğü, Mahmudu Höyüğü, Eskimalatya Şehir kalıntıları,Doğanşehir Sıtmatepe, Topraktepe Höyüğü, Darende-Eskişehir Darende Aslantaşlar,Kötükale, Kızıkhisar, Akçadağ, Đkinciler Höyüğü, Hekimham Kaletepe, Arapgir Osmansırtımağaraları, Arapgir Eskişehir harabeleri ve Đndere mağarası.Arkeolojik Alanlar: Orduzu (Aslantepe), Gelinciktepe ve Fethiye Bayramtepe’deyedi tabaka saptanmış ve tarihi bölümleri ile ayrılmıştır. Birçok tarihi höyüklerde KarakayaBaraj Gölü altında kalmıştır. (Ör.Resultepe)Aslantepe: Malatya Orduzu semtinde yer alan tepe, şehre 4 km. uzaklıktadır.1932 yılında bilimsel kazılara başlanmış günümüzde de devam etmektedir. O dönemAslantepe kent girişi kapılarında bulunan iki aslan heykeli ile Kral Tarhunza heykeli veHitit efsanesi Đlluyanka’yı anlatan tasvirlerin bulunduğu rölyefler Ankara AnadoluMedeniyetleri Müzesi’ne götürülmüştür. Söz konusu eserler halen bu müzedesergilenmektedir. Aslantepe’de Đtalya Roma La Sapienza Üniversitesi kazı heyeti her yıl45 gün süreyle kazı çalışması yapmaktadır. Kazı sonuçlarına göre, Aslantepe sonKalkolitik Çağdan (M.Ö. IV. Bin) Yeni Hitit Çağı’na (M.Ö. <strong>12</strong><strong>00</strong>-7<strong>00</strong>) kesintisiz yerleşimgörmüştür. Ayrıca höyüğün tepesinde Roma-Bizans ve Đslam çağlarına ait kalıntılarortaya çıkmıştır.Samanköy Höyük: Samanköy’de bulunan sivri yapılı höyük, yüzey buluntularınagöre, Kalkolitik ve Tunç Çağı yerleşimi barındırmaktadır. Herhangi bir bilimsel kazıyapılmamıştır.Furuncu Höyük: Malatya-Elazığ karayolu üzerinde, Çiftlik ve Furuncu köyükavşağındadır. Karayolu yapım yıllarında höyüğün yarısı tahrip olmuştur. Bilimsel kazıyapılmamıştır. Kalkolitik, Tunç ve Demir Çağı ile Roma dönemine ait yerleşim izleri höyükkatlarından anlaşılmaktadır.Maltepe Höyük: Malatya, Orduzu Pınarbaşı gölet kenarında yer alır. Bilimsel kazıyapılmamıştır.154
Đnderesi Mağaraları: Đnderesi’nde askeri saha içerisinde bulunan mağaralartahminen paleolitik devre hitap eder. Ancak, tahribat nedeniyle tarihi izler yok olmuşturVenk Kilise: Merkeze bağlı Çamurlu köyündedir. 10.30 x 6.60 metrebüyüklüğünde bir alanı kaplamaktadır. Tonoz kubbelidir. Buranın Hıristiyanlar nezdindekiilgi ve itibarı, halen kilise kısmı ayakta olan külliyenin, Ermeni milletine Hıristiyanlığıkabul ettiren Kirkor Lusavoriç’e izafe edilmesindendir. Cercis Peygamber'in makamıolduğu inancında olan Müslüman halk da aynı saygınlığı göstermektedir. Kapısındakikitabede, “Aziz Kirkor’un kapısı, 1670 yılının Mart ayının on sekizinde Simon Gabiskoposeliyle yapıldı” ibaresi yer almaktadır.Kilise, şehir merkezine 4 km. mesafededir. Malatya-Elazığ asfaltına hakim birtepenin üzerinde bulunmaktadır.Taşhoron Kilise: Malatya merkezde Çavuşoğlu mahallesinde bulunmaktadır.Yapı itibariyle 17. yy özelliğini gösterir. Ahşap kubbesi çökmüştür; diğer mekanlarıönemli zararlar görmüştür. Daha fazla tahrip edilmemesi için kilise tamamenkapatılmıştır.Beş Konaklar: Saray Mahallesinin Sinema Caddesi üzerinde, tipik Malatyakonaklarının yapım özelliklerini taşıyan, <strong>12</strong> konaktan oluşmaktadır. Aslında bu caddeüzerinde <strong>12</strong> konak bulunmaktadır. Beş konak birbirine yapışık olduğu için bu ad verilmiştir.19<strong>00</strong>lü yılların başlarından itibaren inşa edildikleri bilinmektedir.Beş Konaklar, 2<strong>00</strong>8 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından restoreettirilmiştir. Bu konaklar, Etnografya Müzesi, Malatya Mutfağı, Malatya Sanat Evi olarakhizmet vermektedir.Karakaş Konağı: Niyazi Mısri Mahallesi’nde bulunan 110 yıllık konak, Malatyaeşrafından Karakaş ailesinin konağıdır. 6<strong>00</strong> metrekare toplam alan içerisinde yapılmışkonağın restorasyon çalışmaları tamamlanmıştır.Eski Eserler: Eski Malatya (Battalgazi) Đlçe Merkezindeki eserler; Ulucami, MelikSunullah Camii, Akminare Camii, Karahan Camii, Emir Ömer Türbesi, Kanlı Kümbet,Ahmet Duran türbesi, Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayı.Arapgir Đlçesindeki Eserler; Ulucami, Hanigah Cafer Paşa Camii, Mir-Đ Liva AhmetPaşa Camii, Çobanlı Camii, Gümrükçü Osman Paşa Camii,Yeni Camii, Molla EyüpCamisi, Ispanakçı Mustafa Paşa Camisi, Osman Paşa Hamamı, Çarşı Hamamı.Darende Đlçesindeki Eserler; Şeyh Hamit-i Veli Camii ve Türbesi, Hacı MüşrifCamii, Dana Bey Minaresi, Ulucami ve Minaresi, Çarşı Camii ve minaresi, ZaimoğullarıCamisi, Sadrazam Külliyesi, Đkiz Türbe, Balaban ‘da Şeyh Abdurrahmani Erzincani Camiive türbesi, Bedesten, Çarşı Hamamı.Hekimhan Đlçesindeki Eserler; Köprülü Mehmet Paşa Camii, Köprülü Mehmet PaşaHamamı, Hekimhan Taşhan, Abdusselam Camii.Kaleler: Eskimalatya Kalesi, Doğanşehir Kalesi, Darende Zengibar Kalesi,Kızılhisar Kalesi, Kötü Kale, Darende Hantoros Kalesi ve Zengibar kalesi çevresi.Köprüler:75 Metre yüksekliğindeki Kömürhan Köprüsü ile 2 Km. uzunluğundakiTürkiye’nin en uzun çelik demiryolu Karakaya Baraj Gölü üzerinden geçmektedir.155
Yeni Camii/Teze Cami/Taş Cami : Şehir merkezindedir. Tamamen muntazamsıralı silme taştan yapılmış güzel bir camidir. 24.50 x 24.50 büyüklüğünde kare bir zeminüzerine oturtulmuştur. Dört metre genişliğindeki son cemaat yeri, revak kemerleri üzerineoturtulan kubbelerle kapatılmıştır. Vakıf kayıtlarında Hacı Yusuf Camii ismi ilegeçmektedir.Cami, <strong>12</strong>58 h. (1843 m.) tarihinde, Mustafa oğlu Yusuf Efendi tarafındanyaptırılmıştır. Bahis konusu bu cami, 18 Şubat 1308 (2 Mart 1893 Perşembe) günümeydana gelen “Büyük Zelzele” de hasar görmüş, yıktırılarak yerine bugünkü camiyaptırılmıştır. Çeşitli nedenlerle uzayan yapım işi, ancak 1913 senesinde bitirilebilmiştir.Halkın ve Sultan II. Abdülhamit’in şahsi yardımları ile yaptırılan caminin planıklasik Osmanlı Cami mimarisine uygundur. Ana mekan, beş kubbe ile kapatılmıştır. Dörtfil ayağı üzerine oturtulan merkez kubbe, köşelerdeki kubbelerden daha büyüktür. Soncemaat yerinin sağ ve solunda yer alan, her biri ikişer şerefeli olan iki minaresi vardır.Sol taraftaki minarenin yakınında yer alan, külah kısmı yıktırılmış minare, ilk camiyeaittir.Yusuf Ziya Paşa Camisi (Ayşe Hatun Camisi) : Genelde Paşa Camisi ismi ileanılmakta olan bu cami Mücelli Caddesi üzerindedir. Sonradan sadrazam da olanDiyarbekir Valisi ve Ma’deni Hümayun Emini Yusuf Ziya Paşa tarafından karısı AyşeHanım için yaptırılmıştır. Đnşa kitabesinin ebcetle düşürülmüş tarihi <strong>12</strong>07 hicridir ki, butarih miladi 1791-1792 tarihini karşılamaktadır.14.5 x 7.5 metrelik bir mekana sahip caminin son cemaat yeri vardır. Orijinalezanlığı, minare yaptırıldığında sökülerek kaldırılmıştır. Üstü kubbe ile örtülü haziresindeüç mezar vardır.Çınarlı Cami/Çarşı Camisi: Tüccar Pazarı ile Yeni Cami arasında, şimdiki VakıflarĐşhanı’nın bulunduğu yerde idi. Kerpiç ve taştan yapılmış, kubbesiz, son cemaat yerikapalı, avlusunda havuzu olan güzel ve ferah bir cami olarak ün yapmıştı. Caminin banisi,Malatyalı Derviş Đsmail Mehmet Ağa’dır. Babüsaade Ağası iken yaptırdığı için camininresmi kayıtlardaki ismi “Babüsaade Camii” olarak geçer. Asıl Çınarlı Cami, 1040 h. (1631m.) tarihinde yapılmıştır.Daha sonra, Eski Kasap Pazarı’ndaki kilise camiyi dönüştürülmüş, bu camiye deÇınarlı Cami ismi verilmiştir. 26 x 14 m. Boyutundaki bu binanın üstü kaburgalı haçtonozlarla örtülüdür. 17’nci asırdan kalma bir bina olduğu zannedilmektedir.Kütüphaneler: Merkez dahil 7 ilçesinde halk kütüphanesi ve çocuk kütüphanesibulunmaktadır. Merkez Halk Kütüphanesi son yıllarda büyük gelişmeler göstermiştir.Darende Đzzet Paşa Halk Kütüphanesi ile H.Hulusi Ateş, özel kütüphanesinde bir eşi dahabulunmayan yazma eserler dikkati çekmektedir. Đlçeler içinde en çok kütüphaneDarende’de bulunmaktadır.Sabancı Kültür Sitesi: Özel sektör Sabancılar tarafından yaptırılıp 1989 yılındahizmete açılan Sabancı Kültür Sitesi ile kültürel çalışmalar yeni bir canlılık kazanmıştır.Dergi ve Gazeteler: Derme, Beydağı, Uyanış, Doğuş adlı dergiler zaman zamanyayına girmişse de sonradan devam ettirilmemişlerdir. Malatya dışındaki Malatya ile ilgilidernek ve vakıflarca özel dergiler (MEV) gibi pek fazla dergi çıkarılmamaktadır. Zamanzaman Kernek çıkmakta, Malatya’nın Sesi Dergisi ise önde giden dergiler arasında yeralmaktadır. Beş Belde Darende adına çıkan tarihi bir dergidir.156
Malatya’da mahalli gazeteler başlangıçta ekonomik ağırlıklı olarak çıkmayabaşlamıştır. Yine ekonomik çıkmazlar nedeniyle de zaman zaman kapanmışlardır.Malatya, Fırat, Ünal , Güneş, Doğu, Fedai, Yeni Malatya , Demokrat Malatya, Bozkurt,Doğrusöz, Kocavaiz, Haftalık Anadolu, Sabah, Türksesi, Seçim, Yeşil Malatya, YeniMalatya Postası, Ufuk, Birlik, Yeni Haber, Halk Postası, Sebat, Beydağı, Darende’nin sesi,Malatya’nın sesi, Darende Postası, Haber, Atılan, Arapgir Postası, Pütürge’nin Sesi gibi33 tane gazete Cumhuriyet Döneminde yayına girmiş ve zaman zaman çıkıpkapanmışlardır.Halen aynı yayını Đstikrarlı şekilde sürdürenler ise Gayret, Görüş, Yeni Malatya,Hamle, Olay; Đlçelerde ise Arapgir Postası, Darende’nin Sesi, Hekimhan Ekspresgazeteleridir.Beydağı, Hakimiyet, Karar, Malatya Ekspres, Mişmiş, Belediye Özel Gazetesi,Malatya Ticaret, Malatya Yorum, Şoförün Sesi, Kömürhan yeni çıkan gazetelerarasındadır.Folkloru: Folklor, yörede yaşayan halkın geçmişten günümüze değin, bildikleri örf,adet, gelenek, görenek ve tüm yaşantılarıdır ve çok yönlüdür. Malatya’nın folkloru tarih vekültürüne- sanat eserlerine paralel olarak oldukça zengindir. Son zamanlarda ĐnönüÜniversitesi ve diğer kuruluşlar Kültür Sitesinin de etkisiyle folklorik çalışmalara ağırlıkvermeye başlamışlardır. Bilimsel araştırmalar ile folklorumuzu gün ışığına çıkarmaya çabagöstermeye devam etmektedirler.Malatya’nın 7<strong>00</strong>0 yıllık tarihi içerisinde aynı zamanda bir sınır şehri olarak çeşitlimillet ve kültürlere sahip olması, yapılan sınır savaşları ile yıpranmış bulunması,folklorunu eriteceğine, tam tersine güçlenmesine neden olmuştur. Bu yönüyle de Malatya,geçmişten geleceğe bozulmamışlığı ile uzanmış, folkloruyla, kültürü ve özellikleri ile güçlübir ildir.Davul-zurna eşliğinde çekilen halaylar (ağırlama, üç ayak, delilo, tezleme, hoşgeldin, gelin alayı ve lorke) Bağlama, cura, kavalın ezgisiyle beraber okunan türküler(Malatya Malatya bulunmaz eşin, Yüksek eyvanlarda bülbüller öter, Tren gelir hoş gelir,Sarı kordalem sarı gibi…). Bu türküler, Malatya ilinde, aynı zamanda klasik Türk müziğisazlarıyla da; çalınır ve söylenir. Annenin çocuğunu uyuturken söylediği ninniler.Malatya, doğu ile batıyı, eski ile yeniyi bünyesinde barındırır, yeşertir ve kendirengine boyar.El Sanatları: Malatya, özgün, renkli, hayatla iç içe yaşayan bir yöremizdir. Bunedenle el sanatları da özgün ve renkli olup, yaşamın tam içinden gelen özellikleriüzerinde taşır. Malatya’ya özgü el sanatları içinde; halı ve kilim dokumacılığı, ağaçoymacılığı, taşçılık, iğne oyası, Manusa dokumacılığı ve Bervanik baskıcılığı yer alır.Özellikle Yeşilyurt ilçesinde dokuma tezgahları yerel ekonominin omurgasıdır. Bununiçindir ki Yeşilyurtlular Türkiye genelinde iplik-sanayii tekstilde söz sahibidirler. Ören,Atmalı, ve Dirican yer halıları ünlüdür. Aslında işlenen hayattır; acılarıyla, hüzünleriyle,sevinçleriyle... Ve bunu gören ozanın diline şiir olur :Ömrü billah okul nedir bilmemiş,Bu kadar nakışı nerde bellemiş,Bir çimdik kağıda kalem sürmemiş,Kağıtsız, kalemsiz güllere kurban.Đğne oyaları : Malatya’da iğne oyaları merkezde ve Hekimhan, Arapgir, Kale gibiilçelerde çeşitli malzemelerle yıllardan beri yapıla gelir.157
Para, saat, tütün, mühür keseleri ya tamamen renk cümbüşü oyalarla bezenir yada sadece kenarlarına kondurulur zarif güller, desenler halinde yer alır.Yaşın sorarsan on beş yaşında,Hile yoktur kirpiğinde kaşında,Yedi türlü çiçek vardır başında,Kokar reyhan ile gül karma karış.Malatya iğne oyalarının isimleri de en az kendisi kadar güzel ve zariftir; Kayısı,papatya, güldalı, küpe, küpeli, cıngıllı, kiraz, mor oya, isot, mekik, şeftali çiçeği, güllü,komşu çatlatan, gıdık, başaklı, yıldız, karanfil, tavşan topuğu, gelin topuğu, ekinbaşı.MANUSA DOKUMACILIĞIOrta Asya kökenli dokumacılık sanatının Malatya’da uygulanan şeklidir. Manusakelimesinin Latince “el” anlamındaki Manus sözcüğünden geldiği sanılmaktadır.1950’lere kadar Manusa dokumacılığı özellikle Arapgir’in önemli gelir kaynağıydı.Yakın tarihe kadar Manusa dokumaları kervanlarla Mısır, Şam, Bağdat gibi önemli ticaretmerkezlerine, Tokat, Amasya, Sivas, Çorum gibi Anadolu şehirlerine götürülüp satılır,dönüşte ise sabun, baharat gibi ihtiyaç Arapgir’e getirilirdi. O yıllarda ilçede 1070 eltezgahının varlığından söz edilmektedir. Manusa dokumacılığının yan sektörleri olarakManusa Boyacıları, Çırıkçılar (Masuracılar) ve Manusacılar vardı. Hemen hemen heryerde kullanılan manusa dokumaları kullanım yerlerine göre lacivert ve kırmızının yanısıra turuncu, yeşil, mavi, kahverengi ve siyah renklerle bezenir.Manusa dokumalarında Kemha, Arap Dudağı, Kırmızı Çiçekli, Lacivert Çiçekli,Simsimi, Ufak Kareli, Yılan Eğrisi, Sandıklı, Kuş Gözü, Badem Çiçek, Badem Dal Çiçek,Muş Çiçek, Altı Parmak, Beş Parmak gibi isimler verilen desenler ve yöresel isimlerkullanılır.BERVANĐK BASKISIBervanik baskıcılığı, son temsilcisi Hıdır Oral Ustanın hayata veda etmesiyle,artık tarihe karıştı. Malatya geleneksel kadın giyiminde önlük olarak kullanılan parçayabervanik denir. Halk arasında peştamal, önlük, peşkir olarak anılır.Düz dokuma bez üzerine tahtadan yapılmış kalıplarla işlenen çivit boyalıdesenlerle yapılır. Baskı için kullanılan “Amerikan Bezi” nin silindirsiz ve dokumasının sıkolması gerekir. Tahta Kalıbın Hazırlanışı:Balmumu ve parafin karışımı sıcak eriyik içerisine batırılan tahta kalıplar iledesenleme işlemine geçilir. Kalıp yapımında özellikle armut ağacı tercih edilir. Ağaçkalıp, sıcaklığını korur ve desenlerin daha iyi çıkmasını sağlar. Yaklaşık 30 çeşit motifbulunur. “Tarak”, motifleri birbirinden ayırmak için kullanılır.Kumaşlar mumlanırken aynı şekilleri içeren desenler bütün kumaşlara basılır.Kumaş ilk boyaya batırılacak hale gelinceye kadar mumlamaya devam edilir. Boyanınkumaşta kalıcılığını artırmak için boyaya kostik denilen bir madde ilave edilir. Boyanınhava ile temasını en aza indirmek için bir varilde hazırlanması gerekir. Boyanacakkumaşlar yavaşça katlanarak (mumların dökülmemesi için) boyaya batırılır. Boyadan158
çıkan kumaş yeşil renktedir. Güneşte kurutulur, tekrar boyaya batırılır. Güneştekuruyarak mavi renk kalır, hem de boya sabitleşir.Kuruyan kumaş üzerine eksik kalan desenler tekrar basılarak baskı işitamamlanır. Boyaya batırma işlemi aynı şekilde on bir defa tekrarlanır. Bervanik koyulacivert renk alır. Mumların bezlerden çıkarılması ise geniş bakır ve alüminyumkaplardaki kaynar suda iki kez karıştırılmak suretiyle sağlanır. Mumu çıkarılan bez tekrarkaynar suda deterjanla yıkanıp kurutulur ve etrafı dikilerek kullanıma hazır hale getirilir.Bervanik baskıcılığı sabır ve emek isteyen zahmetli ağır bir iştir.AĞAÇ KUNDURASIArapgir’de, tamamen ustadan, çırağa aktarılan bilgi ve görgüye dayanılaraküretilen, ‘’Ağaç’’ ya da ‘’Ahşap Çivili Ayakkabıcılık’’ yöreye özgü sanatlardan biridir. Şuanda, daha çok tamirat işleriyle ilgilenmekte üç usta bulunmaktadır. Bu sanat yok olmaküzeredir. Gelenekselliğe dayalı bir yönü olmamakla birlikte, dayanıklılık ve ucuzluk uzunsüre gündemini korumasını sağlamıştır.Kunduracı tarafından sipariş veren kişinin ayak ölçüsü alınır ve ayak kalıbıçıkartılır. Böylece uzun yıllar sonra bile ayakkabı siparişi verilebilir. Ağaç kalıp çıkarmave daha sonraki tüm işlemler elle yapılır.Müzik Çalışmaları: Malatya’da ünlü ses sanatçıları yetişmiştir. Malatya MusikiCemiyeti, Halk Eğitim Merkezi ve Belediyenin musiki çalışmaları kültür sitesinin hizmeteaçılmasıyla daha da etkinlik kazanmıştır. Özellikle Klasik Türk Müziği ve Türk SanatMüziği ilgi görmektedir.Malatya’nın şarkı, türkü, güfte ve besteleri çoktur.Oyunlar: Şarkısı, türküsü, manisi ve destanı zengin olan Malatya’nın bunlaraparalel oyunları da çok çeşitli, renkli ve çoktur.Malatya halk oyunları semah ve halay olmak üzere iki gruba ayrılır. Malatyaçevresinde Hızır Semahı, Bozok Semahı (Kırklar Semahı), Demdem Semahı (Dem GeldiSemahı), Arguvan Semahı, Kırat Semahı gibi semahlar oynanır. Halaylar ise, Malatyayöresinde davul ve zurna eşliğinde oynanan hareketli, canlı ve cıvıl cıvıl oyunlardır.Bölge’de “Halay çekme”, “Dillan çekme” olarak anılır. 7, 9 ve 11 kişiyle oynanabilenhalayın başını tutana “Halay Başı”, sonrakine “Pöçcü” derler. Halaya davul, zurna, kaval,bağlama, tef, darbuka, klarnet, saz ve cura gibi çalgılar ses verir.Halk oyunlarının bazıları ise şunlardır: Ağırlama, Alkışta, Aşırma Halayı, ArapgirHalayı, Bapuri, Berde, Beşayak, Çarşı Halayı, Çeçer, Cezayir Oyunu, Dillan, DeğirmenciHalayı, Gelin Halayı, Gerzani Halayı, Kartal Oyunu,Topal Oyunu, Delilo, Lorke.Seyirlik oyunlar özellikle düğünlerde, Kış Yarısı Eğlencelerinde ve Hıdırellez’desergilenir. Berber, Köşger, Karı-Koca, Tarla Bölme, Davar Satma, Deve Oyunu vegeleneksel sporlar olarak yer alan Tura, Simsimi, Cirit oyunları günlük hayata ayrı birrenk katar.Evlenme-Düğün-Doğum: Evlenme, görücü gezme, nişan töreni ve düğünler degenellikle geleneksel törelere uyularak yapılır ve Đslami Kurallar yaşanır. Görücülükteki kızve erkeğin birbirlerini görmeleri esastır. Az da olsa akraba evliliği yapılmaktadır. Nüfusaoranla diğer yöreler itibarıyla boşanmalar azdır. Doğum ve kutlama törenleri de gelenekselizleri taşır. Doğum hediyeleri ve görmeler eski özelliklerini korumaktadır.159
Đlimiz El Sanatlarından ÖrneklerGiyimler: Kadın ve erkek giyimlerinin eskilerde daha zarif olduğu müzelikgiysilerde görülmektedir.Genellikle yalın giysilere rağbet edilmektedir. Özentisiz ve sadegiysiler yaygındır. Yurtdışı işçiliği ve şehirlere olan nüfus akımı kırsal kesim giysilerinde deönemli moda değişimlerine neden olmuştur. Üç etek yerini elbise eteğe, şalvar isepantolona bırakmıştır. Hazır giyim sanayii gelişmiş olmasına rağmen Malatya’da halenusta terzilere büyük rağbet vardır.Yemekler: Malatya mutfağında yöresel ev ekonomisi ön plana çıkar. Yaygınmeyvacılık, kurutulmuş gıda, pestil, şıra, pekmez ve turşuyu önemli kılar. Bu malzemeleryaz ve güz dönemlerinde kışa hazırlanır. Yörenin tarımsal özelliği sonucu un, bulgur, sütürünleri ve et ana yemek malzemesi olarak kullanılır.Tahılların değerlendirilmesinde çorbalık ve köftelik olarak hazırlanan bulgur önplana çıkar. Unlu mamuller içerisinde ise, tandır ekmeği, dürüm, katmer ve kömbe önemtaşır.Malatya Mutfağı’nda köftenin özel bir yeri vardır. Dolma (türüne göre ıspanak,patates veya etle yapılmış), içli köfte, sıkma köfte, eşkili köfte bunlardan bazılarıdır.Bunun yanında Malatya’ya tüm özelliğini veren kayısı Malatya Mutfağı’na dagirerek, kebaplardan tatlılara lezzeti kadar görünümüyle de renk katmaktadır. Yöremutfağının baş yemeklerinden biri kağıt kebabıdır. Taraklık ve etevi denilen yağlı kuzuetinin özel bir kağıt içinde buğulanarak fırında pişirilmesiyle yapılır.Kurutulmuş gıda kullanımı yörede yaygındır. Malatya kayısısı, ayrıca hoşaflık(gün kurusu) kayısı kurusu, elma, dut, armut, üzüm kuruları da ünlüdür.160
Yemek TürleriÇorbalar: Mercimek çorbası, kavurmalı erişte-bulgur çorbası, tarhana, karaçorba, gendime çorbası, kulak çorbası, döğme çorbası, pirinç çorbası, ayalı çorba,pirpirim çorbası, kelle-paça çorbası, ekşili çorba, keşli çorba, gurut çorbası, aşureçorbası, malhıta çorbası başlıcalarıdır. Yerel ağızda çorbaya, şorva denir.Köfteler : Analı kızlı, içli köfte, sumaklı ekşili çorba, sıkma köfte, ayva köftesi,polat köftesi, gıkırdaklı köfte, elmalı köfte, kurşungeçmez köftesi, gidirikli köfte, ciğerköftesi, haşhaşlı top köfte, kabaklı çimdik köfte, yumru köfte, yumurtalı sıkma köfte,yoğurtlu balkabağı köftesi, etli çiğ köfte, çiğleme, mercimekli çiğ köfte, keloğlan köftesi,yavandan patlıcanlı köfte, bulama köfte, hirçikli köfte, pat köftesi, nahna köftesi...Sarma ve Dolmalar : Dut yaprağı, kabak, pazı, ayva yaprağı, zeytinyağlı marulsarmaları, fasulye yaprağı sarması, pancar yaprağı sarması, soğan dolması, kabakçiçeği dolması, Kiraz yaprağı dolması, isot dolması, balcan (patlıcan) dolması, sığır dilidolması...Et ve Sebze Yemekleri : Et tiridi, kabuk aşı, buğulama, sac kavurması, kaburgakebabı kağıt kebabı, pıtpıtı pilavı ve çeşitli sebze yemekleri...Reçeller, Şuruplar, Turşular : Kayısı, elma, ayva, kabak, çilek, erik, gül, vişnegibi türlerden reçel yapılır. Yine üzüm, kızılcık, vişne, erik ve gül gibi türlerden de şuruphazırlanır. Ayrıca; biber, salatalık, domates, acur, lahana gibi sebzelerden turşu yapılır.Tatlı olarak dut helvası, üzüm pestili, köpük pestili, üzüm sucuğu, pekmez, çirkavurması, peynir tatlısı, deli kız baklavası, kaymaklı kayısı tatlısı, Arapgir’in peynirhelvası, halbur tatlısı, dolma tatlısı, sütlaç ve çiğdemli sütlaç sayılabilir.Kesmece, haşhaşlı saç baklavası ve kabaktan yapılan çıtma tatlısı diğer bazı tatlıçeşitleridir.G.2 TURĐZM ÇEŞĐTLERĐMalatya’da tarih ağırlıklı kültür turizmi faaliyeti yaygındır. Malatya’ya gelenyabancı turistlerin tamamına yakını, Nemrut Dağını ziyaret etmekte, bazen EskiMalatya’daki (Battalgazi) Ulu Cami ve Silahtar Mustafa Paşa Kervansarayını dagezmektedirler. Yerli turistler ise Eski Malatya, Darende, Nemrut Dağı ziyaretindebulunmaktadır.A-Kültür turizmi:• Antik kentler :Silahtar Mustafa Paşa Kervan sarayı (Battalgazi-EskiMalatya)• Taşhan(Hekimhan), Bedesten (Darende)B-Termal turizmi:Đspendere Đçmesi: Malatya- Elazığ yolu üzerinde Malatya’nın 28 kmdoğusunda Đspendere köyündedir. Đçme, ağaçlar arasında açık bir alanda olup, üçkaynaktan çıkan su hem içme hemde banyo yapma amaçlı kullanılmaktadır. Suyu;sindirim sistemi, idrar yolları ve karaciğer hastalıklarına iyi gelmektedir.Balaban Đçmesi: Darende Đlçesi, Balaban Bucağına 1 km uzaklıktadır. Mide,böbrek rahatsızlıkları ve cilt hastalıklarına iyi gelmektedir.Harap Şehir Đçmesi: Doğanşehir Đlçesindeki bu içmenin suyu, idrar yollarıhastalıklarına iyi gelmektedir.161
C-Eko turizm:- Ornitoloji(Kuş gözetleme turizmi) Karakaya Baraj gölü- Foto safari :Karakaya Baraj gölü- Mağara turizmi:Sulu Mağara (Doğanşehir)D-Turizm Amaçlı Sportif Faaliyetler- Su altı dalış turizm:Karakaya Baraj gölü- Rüzgar sörfü:Karakaya Baraj Gölü- Bisiklet Turları: Nemrut dağı doğu terası- Olta Balıkçılığı: Karakaya Baraj Gölü- Dağ ve Doğa Yürüyüşü:Nemrut dağı doğu terası- Atlı doğa yürüyüşü: Nemrut dağı doğu terasıAv Turizmi ve Balıkçılık : Malatya’da kara avcılığının yanı sıra Karakaya Barajgölünde su ürünlerinin yetiştirilmesi balıkçılığın gelişmesini sağlamıştır. Kara avcılığı keklikavına dayanır. Đlin her bölgesinde dağlık ve meşelik kesimlerdeki kekliklerin bilinçsizceavlanması, bu hayvanların sayısında azalmaya yol açmıştır. Arapgir ve Pötürge Đlçelerindeyaban domuzu ve tavşan avlanması da yapılmaktadır. Balıkçılık için Fırat Nehri, TohmaÇayı ve Karakaya Baraj Gölünden yayarlanılmaktadır. Sözkonusu yerlerde avcılık yöreinsanına ekonomik katkı sağlamaktadır.G.3 TURĐSTĐK ALTYAPIMalatya’ya gelen turistlerin barınmasına yetecek kadar konaklama ve yeme-içmetesisi bulunmaktadır. 9 turistik belgeli otel, 14 seyahat acentası, Çok sayıda belediyebelgeli otel ve lokanta da vardır. Hava, kara ve tren yolu ulaşımı mevcuttur.Pütürge Đlçesi Tepehan Beldesi üzerinden Nemrut Dağı’na ulaşan yol, Kültür veTurizm Bakanlığı’nın sağladığı ödenekle yapılmış olup, ilimize gelen turistler bu yolukullanarak Nemrut Dağı ‘na ulaşmaktadırlar.OTELLERTablo 48- Đlimizde Đşletme Belgesi Olan Otellerle Đlgili BilgilerAdıSınıfıOdaSayısıKaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9YatakSayısıTelefon Faks AdresAnemon Otel 5 180 322 238 28 01 238 28 02 Ankara Karayolu 5. KmPalancı 3 47 95 325 10 <strong>03</strong> 325 11 54 Turgut Temelli CaddesiBezginler 3 36 130 324 <strong>12</strong> 52 326 23 27 Çevreyolu Adliye YanıAvşar 3 60 135 324 84 91321 79 91 Çevreyolu Eski OtogarKarşısıAksaç Otel 3 46 92 324 65 65, 324 05 55Saray Mah. Ömer EfendiSk. No 19Tiryandafil 3 68 159 615 30 95 615 34 09Somuncu Baba Bulvarı No84 DarendeBüyük Malatya 2 52 107 325 28 28 323 28 28 Yeni Cami karşısı No 1Beydağı 2 21 42 322 46 11 323 22 58PTT arkası DabakhaneMahallesiYeni 2 32 57 323 14 23 324 22 77 Yeni Cami Karşısı No 2Grand Akkoza 3 57 106 326 27 27 325 52 17Akpınar MahallesiÇevreyolu Caddesi No135162
SEYAHAT ACENTALARITablo 49 - Seyahat AcentalarıTESĐSĐN ADI ADRESĐ TELEFON GRUPCem Tur Galeria ĐşMerkezi No 1/1 322 66 66 AArfen Tur Atatürk Caddesi No 40/B 326 36 66 BSofuoğlu Hamidiye Đş hanı Kat 3 Söğütlü Cami Yanı 325 45 63 ATur Center Mücelli cad. Đzzetiye Mah. 1.Hasan VarolSokak No1 321 29 53ANaviga Tour Akpınar Halfettin Sok. No10 324 24 72<strong>AM</strong>akro Turizm Hamidiye Mah. Ayakkabıcılar Çarşısı Kat 2 No 18/28 325 50 66AEskort Turizm Sögütlü Cami Yanı Hamidiye Han Kat 2 323 87 66 AVan Gogh(Onur Air) Öğretmenevi Karşısı 325 6060 <strong>AM</strong>aldia Turizm Kanalboyu Yunus Emre Caddesi Şavata Apt Kat 6/20 324 99 44 BĐkiz Tur Đnönü Cad (Kız Meslek Lisesi karşısı) Gönül Apt. No 33 Kat 2Bertaş SeyahatAcentasıMerkez: Sivas Cad. Kışla KavşağıŞube: Çevreyolu Eski kavşağı326 06 990532 255 24 62 <strong>AM</strong>erkez326 <strong>00</strong> 37Şube: 323 47 54Aksoğan Tur Atatürk Caddesi No 38 325 21 21 APuan Tur Hamidiye Đşhanı Söğütlü Cami Yanı Kat 2 323 01 80 AEkrem Tur PTT Caddesi Belediye Đşhanı Kat 1 No 102 <strong>AM</strong>ert BeydağıTravel Atatürk Caddesi No: 17 324 49 49 ADestan Turizm Dabakhane Mah Đnönü Caddesi Temelli Sokak Đşhanı K1 1/B AKaynak: Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9G.4 TURĐST SAYISI2<strong>00</strong>9 yılında Malatya iline gelen yerli turist sayısı 57657 kişi, yabancı turist sayı da1535 kişidir. Ancak Malatya’ya gelen yabancı turistler çoğunlukla belediye belgeli otellerdeveya Nemrut Dağının eteğinde bulunan, Pütürge Köylere Hizmet Birliğinin sahibi olduğuGüneş Otel’de konaklamaktadır. Bu otellerde konaklayan turistler göz önüne alındığında,2<strong>00</strong>9 yılında Malatya’yı tahmini 4 bin yabancı turist ziyaret etmiş olup; bunların yaklaşık%60’nı Güney Koreli turistler, geri kalanını muhtelif ülkelerden gelen ziyaretçileroluşturmaktadır.AG.5 TURĐZM EKONOMĐSĐTurizm olgusu dünyada ve ülkemizde ekonomik katkılarının yanı sıra sosyal vekültürel boyutuyla başlı başına bir sektör olarak kendini kabul ettirmiştir. Turizmdeğerlerine ve bu değerleri konuklarına sunma bilgi ve becerisine sahip kentler, bölgelerve ülkeler, ekonominin diğer sektörleriyle karşılaştırıldığında, çok az maliyet isteyenyatırımlarla büyük paralar kazanmaktadırlar. Turizm, sadece az gelişmiş veya gelişmekteolan ülkeler için değil gelişmiş ülkeler için de vazgeçilmez bir sektör haline gelmiş olup163
kıyasıya bir rekabet yaşanmaktadır. Turizm sektöründe “yatırım maliyeti-kazanç” ilişkisi,diğer sektörlerle karşılaştırılamayacak oranda kazanç lehinedir. Turizm gelirlerindensadece turisti o ülkeye getiren seyahat acentaları veya konaklama tesisleriyararlanmamakta, çok sayıda sektör bu gelirden pay almaktadır.Turizm ekonomisinin toplam Türkiye ekonomisi içindeki payı çok önemli olup,Türkiye’deki ekonomik canlılığın en önemli aktörlerinden biridir.Bu nedenle turizmfaaliyetleri, belirli bölgelerdeki faaliyetlerle sınırlı kalmamalı, alternatif turizm olanaklarıgündeme gelmeli ve diğer bölgelerde yoğun bir biçimde turizm faaliyetine katılmalıdır.Bu noktada, zengin bir tarihsel mirası, kültürü, altyapı olanakları, ulaşım avantajı,sosyal dokusu ve dinamik ekonomisiyle Malatya ili büyük bir turizm potansiyeline sahiptir.Đl Merkezindeki potansiyel değerlerimizden bir olan Arkeoloji Müzesinde, Aslantepeve Karakaya Baraj Gölü altında kalan höyüklerle diğer höyüklerde yapılan kazılardabulunan eserler sergilenmektedir. Đl turizmine büyük katkısı olan diğer turistik yerler,sinema caddesindeki sivil mimari değeri olan ahşap Beşkonaklar, şehir meydanındakiYeni Camii ile Bakırcılar Çarşısıyla Kuru Kayısı Pazarı yabancı turistlerin alışveriş merkezidurumundadır.Turizmle yerel halka önemli iş imkanları sağlamamakla birlikte, yaz aylarındaNemrut Dağı’na yapılan gezilerle otel ve lokantalar ekonomiye katkıda bulunmaktadır.G.6 TURĐZM ÇEVRE ĐLĐŞKĐSĐMalatya’da çevre sorununa yol açacak düzeyde turistik faaliyet bulunmamaktadır.Gelen turistlerin bir bölümü Malatya merkezinde en fazla 1 gün konaklamaktadır. Önemlibir bölümü ise doğrudan Nemrut Dağı’na gidip, buradaki Güneş Otel’de kalmaktadırlar.KAYNAKLAR1-Đl Çevre Durum Raporu,20<strong>03</strong>2-Đl Kültür ve Turizm Müdürlüğü,2<strong>00</strong>63-“Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Yönleri Đle Malatya” Đl Planlama ve KoordinasyonMüdürlüğü, 2<strong>00</strong>4164
H. TARIM VE HAYVANCILIKH.1 GENEL TARIMSAL YAPIMalatya ilinin toplam arazi varlığı 1.241.2<strong>00</strong> ha.dır. Bu alanın 425.450 Ha’ı tarımarazisi, 580.423 Ha’ı çayır-mera arazisi, 149.<strong>12</strong>8 Ha’ı orman fundalık arazi, 86.199 Ha’ıise kültür dışı arazidir. Tarım arazilerinin %83’ünde erozyon problemi vardır.Đşletmeler küçük ve parçalı yapıdadır. Tarımsal işletmelerin büyük bölümü 20-99dekar arasında olan işletmelerdir. Đlimizdeki 50.833 adet Tarımsal Đşletme toplam2.649.460 dekar bir alan kaplamaktadır.Malatya ili tarım arazilerinin % 61’i hububat tarımı yapılan arazilerdir. Bahçe ziraatıyapılan alan ise toplam tarım arazilerinin % 27’si dir. Bunu sırayla % 4 ile yem bitkileri, %3 ile bağ alanı, % 2 ile baklagiller, ve %2 ile sebzecilik yapılan alan izlemektedir.Đlimizdeki tarım alanlarının % 4’ünde yem bitkileri üretimi yapılmaktadır. Fiğ vemürdümük ekimi son yıllarda oldukça artmıştır. Ayrıca yonca ve silajlık mısırın yoğunolarak ekimi yapılmaktadır.Türkiye genelinde endüstri bitkilerinin tarla bitkileri içindeki ekim oranı % 7.6olmasına rağmen bu oran ilimizde % 0.6’dir. Endüstri bitkileri içerisinde şeker pancarıüretimi 1. sırada yer almaktadır. Kayısı yetiştiriciliği yönünden ilimiz ülkemizde ilk sırayıalmaktadır. Üretilen kayısının % 89’u kurutulmakta ve kurutulan kayısının % 90-95’i ihraçedilmektedir. Son yıllarda özellikle Doğanşehir ilçesinde bodur ve yarı bodur elmayetiştiriciliğine ilgi artmıştır.Đlimizde büyükbaş ve özellikle küçükbaş hayvancılığın gelişmesinde önemli yeriolan mera alanları yeterli olmasına rağmen ot verimi düşüktür.Đlimiz su ürünleri üretimi yönünden zengin illerden biridir. Karakaya baraj gölü 298km 2 , Sürgü Barajı 5.10 km 2 , Medik Barajı 1,62 km 2 , Polat Barajı 2.99 km 2 , SultansuyuBarajı 2.26 km 2 , Çat Barajı ise 14.30 km 2 ’lik alan olmak üzere toplam 324.27 km 2 ’lik bir gölsahasına sahiptir. Karakaya Baraj Gölünden avlanan balıklar Malatya ve çevre illerdepazarlanmaktadır. Balık yetiştiriciliği son yıllarda hızla artmıştır. Özellikle Darende veDoğanşehir Đlçelerinde çok sayıda alabalık işletmesi mevcuttur. Kale ve ArguvanĐlçelerinde de kafes balıkçılığı hızla artmaktadır.Organik ürün yetiştiriciliği ilimizde son yıllarda ilgi görmekte olup, il genelindeyaklaşık 4.280 hektar alanda organik ürün yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yetiştirilen ürünlerinbaşında kayısı, buğday, mercimek ve nohut gelmektedir.H.2 TARIMSAL ÜRETĐMH.2.1 Bitkisel ÜretimĐlimizde bitkisel üretim ve bitkisel üretim + hayvansal üretim yapan tarımsalişletmeler mevcuttur. Yalnız hayvansal üretim yapan işletmeler arazi olarak, kullanılmayandaimi çayır ve otlak, koruluk ve orman veya tarıma elverişli olmayan yerlerikullanmaktadırlar.165
H.2.1.1 Tarla BitkileriH.2.1.1.1 BuğdaygillerTablo 50- Tahıllar Ekim Alanları ve Üretim MiktarlarıTAHILLAR Ekim Alanı (Da) Üretim (Ton) Verim (Kg/Da)Buğday 1.113.465 2<strong>12</strong>.702 191Arpa 351.774 71.324 2<strong>03</strong>Mısır (Dane) 1.3<strong>03</strong> 406 529TAHIL TOPL<strong>AM</strong>I 1.466.542 284.432Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.1.1.2. BaklagillerTablo 51- Baklagiller Ekim Alanları ve Üretim MiktarlarıBAKLAGĐLLER Ekim Alanı (Da) Üretim (Ton) Verim (Kg/Da)Fasulye (Kuru) 8.014 1.679 209Nohut 35.138 3.298 94Mercimek (Kırmızı) 2.757 253 92TOPL<strong>AM</strong> 45.909 5.230Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.1.1.3 Yem BitkileriTablo 52- Yem Bitkileri Ekim Alanları ve Üretim MiktarlarıYem Bitkileri Ekim Alanı (Da) Üretim (Ton) Verim (Kg/Da)Mısır (Slaj) 5.459 30.301 5.551Yonca 16.044 14.107 879Korunga 2.697 629 241Fiğ 32.573 8.343 256Mürdümük 42.616 8.643 2<strong>03</strong>TOPL<strong>AM</strong> 99.389 62.023Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9166
H.2.1.1.4 Endüstriyel BitkilerTablo 53- Endüstriyel Bitkiler Ekim Alanları ve Üretim MiktarlarıENDÜSTRĐ BĐTKĐLERĐ Ekim Alanı (Da) Üretim (Ton) Verim (Kg/Da)Şeker Pancarı 10.530 57.227 5.435Tütün 4.530 861 190Ayçiçeği (Yağlık) 440 90 205TOPL<strong>AM</strong> 15.5<strong>00</strong> 58.178Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.1.2 Bahçe BitkileriH.2.1.2.1 Meyve ÜretimiTablo 54- Đlimizde Meyvecilik DurumuYUMUŞAK ÇEKĐRDEKLĐ MEYVELERMeyveliAğaçSayısıMeyvesizAğaçSayısıToplamAğaçSayısıÜretim(Ton)Ort.Verim(Kg/Ağç)Armut 178.865 13.240 192.105 4.115 23Ayva 18.693 1.205 19.898 298 16Elma 409.650 89.9<strong>12</strong> 499.562 18.536 45TOPL<strong>AM</strong> 607.208 104.357 711.565 22.949TAŞ ÇEKĐRDEKLĐ MEYVELERErik 30.135 2.980 33.115 1.017 34Đğde 4.4<strong>00</strong> 1.<strong>00</strong>0 5.4<strong>00</strong> 26 6Kayısı 6.889.<strong>00</strong>0 501.430 7.390.430 343.284 50Kiraz 81.410 24.375 105.785 1.807 22Kızılcık 5.735 265 6.<strong>00</strong>0 58 10Şeftali (Nektarin) 2.130 825 2.955 46 21Şeftali (Diğer) 51.160 5.986 57.146 1.051 20Vişne 38.730 2.215 40.945 575 15Zerdali 46.135 1.045 47.180 2.268 49TOPL<strong>AM</strong> 7.148.835 540.<strong>12</strong>1 7.688.956 350.132SERT KABUKLU MEYVELERAntep Fıstığı 58.095 1.750 59.845 332 6Badem 33.160 10.265 43.425 356 11Ceviz <strong>12</strong>0.865 42.665 163.530 2.260 19TOPL<strong>AM</strong> 2<strong>12</strong>.<strong>12</strong>0 54.680 266.8<strong>00</strong> 2.948ÜZÜMSÜ MEYVELERTrabzon Hurması 6.615 2.350 8.965 57 7Dut 139.350 4.310 143.660 7.943 57Nar 7.390 10.940 18.330 61 8Çilek (Da) 692 0 692 309 446Üzüm (Sofralık) (Da) 51.625 1.368 52.993 11.570 224Üzüm Kurutmalık(Da) 8.570 250 8.820 1.811 211Üzüm (Şaraplık) (Da) 4.<strong>03</strong>0 630 4.660 1.808 448TOPL<strong>AM</strong> 218.272 19.848 238.<strong>12</strong>0 23.559 1.401Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9167
TÜRKĐYE’DE KAYISI ÜRETĐMĐTürkiye’nin kayısı ağacı sayısında, yaş ve kuru kayısı üretiminde sürekli bir artışmeydana gelmiştir. Ayrıca, 1980’li yılların başına kadar Türkiye kayısı varliğinin yaklaşık%70’ini zerdali ağaçları oluşturmasına karşılık son yıllarda zerdali ağaçlarında önemlioranda azalmalar meydana gelmiştir. Nitekim son resmi verilere göre Türkiye kayısı ağacıvarlığının yaklaşık % 95’ini kayısı, % 5 ini ise zerdali ağaçları oluşturmaktadır.Dünya Kayısı üretiminin %17’si Türkiye’den, Türkiye kayısı üretiminin yaklaşık%80’si Malatya’dan sağlanmaktadır. Malatya gerek ağaç sayısı gerekse yaş ve kurukayısı üretimiyle sadece Türkiye’nin değil Dünya’nın en önemli kayısı üretim merkezidir.Malatya’da üretilen yaş kayısının yaklaşık %89’u kurutularak ihraç edilmektedir. Kurukayısı ihracatında Türkiye % 82’lik paya sahiptir.Ülkemizde kayısı tarımı yapılan diğer iller ise; Kahramanmaraş, Kayseri, Elazığ,Đçel, Erzincan, Konya, Ankara, Manisa, Kars, Isparta, Mersin, Sivas ve Nevşehir’dir. Builler içerisinde Malatya, Elazığ ve Sivas’ta kurutmalık, diğer illerde ise sofralık amacayönelik üretim ağırlık kazanmaktadır. Son yıllarda Kahramanmaraş’ın Elbistan, Elazığ’ınBaskil, Sivas’ın Gürün ve Adıyaman’ın Gölbaşı ilçelerinde kuru kayısı üretimine yönelikçok sayıda kapama kayısı bahçesi kurulmuştur. Mersin ilinde de erkenci yaş kayısı üretimve ihracatı ön plana çıkmaktadır. Ayrıca geçmişte ülkemizin önemli kayısı üretimmerkezleri arasında yer alan Nevşehir ve Erzincan illerinde kayısı yetiştiriciğinin yavaşyavaş eski önemini kaybettiği görülmektedir.TÜRKĐYE’NĐN KURU KAYISI PAZARL<strong>AM</strong>ASIKuru kayısı, ülkemizin geleneksel ihraç ürünleri arasında yer almaktadır. Dünya’nınen önemli kuru kayısı üreticisi durumunda olan Türkiye, aynı zamanda en fazla kuru kayısıihracatı yapan ülkesidir. Nitekim 2<strong>00</strong>6 yılı Dünya kuru kayısı ihracatındaki payı %82 ‘dir.Türkiye’nin 1994-2<strong>00</strong>8 yılları arasındaki kuru kayısı ihracatı incelendiğinde, hemmiktar hem de değer olarak, son yıllarda önemli artışların olduğu göze çarpmaktadır. 1990yılında 46 bin ton olan kuru kayısı ihracatı, 2<strong>00</strong>8 yılında yaklaşık %213 artarak 98 bintona, ihracat değeri ise %357 artarak 89 milyon $’dan 318 milyon $’a yükselmiştir. 2<strong>00</strong>9yılında ise 97.875 ton kuru kayısı ihracatı karşılığı olarak 276 milyon $ ihracat getirisisağlanmıştır.Dış Ticaret Müsteşarlığından elde edilen verilere göre, Türkiye’nin kuru kayısı ihraçettiği ülke sayısı 1999 yılı itibariyle 78’dir.Tablo 55- 2<strong>00</strong>7 Yılı Dünya Kayısı ÜretimiÜLKE ADI ÜRETĐM (Bin Ton) % ORANITürkiye 528 17.2Đran 280 9.1Özbekistan 528 5.1Đtalya 211 6.9Pakistan 190 6.2Fransa 180 5.9TOPL<strong>AM</strong> 1.917Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9168
Tablo 56- 2<strong>00</strong>6 Yılı Dünya Kuru Kayısı ĐhracatıÜLKE ADI MĐKTAR (Bin Ton) % ORANITürkiye 108,4 81,9Đran 3,4 2,6Fransa 3,2 2,4Almanya 2,6 2,0Özbekistan 2,8 2,1Afganistan 1,5 1,2TOPL<strong>AM</strong> <strong>12</strong>1,9Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 57- Malatya Đli Kuru Kayısı Üretimi ve Đhracatı (1994-2<strong>00</strong>9)YILI Üretim (Ton) Đhraç Miktarı (Kg) Đhracat Getirisi (Dolar) Đhraç Fiyatı ($/Kg)1994 66.935 46.175.709 89.381.293 1,9351995 30.652 52.778.881 1<strong>00</strong>.074.244 1,8961996 18.343 43.370.<strong>00</strong>0 106.784.816 2,4621997 34.599 45.544.838 <strong>12</strong>2.235.690 2,6841998 73.510 50.655.724 119.821.425 2,3651999 39.879 57.<strong>03</strong>9.784 <strong>12</strong>8.423.842 2,25<strong>12</strong><strong>00</strong>0 78.2<strong>12</strong> 73.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 111.493.571 1,5722<strong>00</strong>1 58.980 1<strong>00</strong>.626.<strong>00</strong>0 89.522.741 0,8892<strong>00</strong>2 26.772 70.150.738 <strong>12</strong>2.462.402 1,74620<strong>03</strong> 50.025 72.810.<strong>00</strong>0 152.563.907 2,0952<strong>00</strong>4 36.842 80.214.<strong>00</strong>0 199.427.435 2,4862<strong>00</strong>5 115.645 94.808.<strong>00</strong>0 179.613.793 1.8942<strong>00</strong>6 55.6<strong>00</strong> 110.972.<strong>00</strong>0 194.607.735 1,7542<strong>00</strong>7 64.575 102.281.<strong>00</strong>0 236.613.673 2,3132<strong>00</strong>8 84.1<strong>00</strong> 98.086.<strong>00</strong>0 318.573.<strong>00</strong>0 3.2472<strong>00</strong>9 76.475 97.875 276.210.428 2.822Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9169
Grafik 2- Kuru Kayısı Üretimi ve ĐhracatıĐLĐMĐZDE KAYISI:Đlimiz ekolojik ve toprak özellikleri nedeniyle kayısı yetiştiriciliğine son derecemüsaittir. Kayısı üretiminde özellikle Darende, Hekimhan, Akçadağ ve Merkez Đlçe önplanda gelmektedir. Kayısı bakımı oldukça kolay ve masrafı az bir meyvedir. Bu ildeyetiştirilen kayısılar tat ve aroma açısından diğer bölgelerde yetiştirilen kayısılara göreüstün kalite özelliği göstermektedir. Özellikle son yıllarda ürünün değer kazanmasınedeniyle Malatya’lı yetiştirici kayısıya daha çok önem vermiştir.Malatya’da Yetiştirilen Önemli Kayısı ÇeşitleriMalatya’da çeşit olarak yetiştirilen kayısıların % 90’a yakın kısmı Hacıhaliloğlu,diğer %10’unu da Çöloğlu, Çataloğlu, Hasanbey, Soğancı ve Kabaaşı’dan oluşmaktadır.HacıhaliloğluMalatya'nın en önemli kurutmalık kayısı çeşididir. Malatya'daki kayısı ağacıvarlığının yaklaşık % 73'ünü oluşturur. Meyveleri orta irilikte 23-25 gram ağırlıkta, meyveşekli oval simetrik, meyve kabuk ve et rengi sarı kırmızı yanak oluşturmaeğilimindedir.Meyve az sulu, çok tatlı, aromalı, pH 4,5-4,8; Suda çözünen katı maddemiktarı (SÇKM) % 24-28'dir. Malatya da temmuz ayının 2. haftası olgunlaşarak hasadahazır hale gelir.HasanbeyMalatya'nın, en önemli sofralık kayısı çeşididir. Ağaç şekli yayvan olup kuvvetlibüyür. Meyve kalp şeklinde iri 40-55 g ağırlığında meyve eti sert dokulu ve tatlıdır. Meyvekabuk ve et rengi sarı, Suda çözünen katı madde miktarı (SÇKM) % 18-22 ; pH 4,9-5,1'dir. Malatya da Haziran sonu Temmuz başında olgunlaşır.170
KabaaşıMalatya’da 1970’li yıllarda yapılan bir selleksiyon çalışması sonucunda bulunmuşkurutmalık bir çeşittir. Malatya da ağaç sayısı bakımından Hacıhaliloğlu çeşidinden sonraikinci sıradadır. Ağaçları orta büyüklükte, dik ve kuvvetli gelişir. Meyve orta irilikte 30-35gram ağırlığında, oval şekill, kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve tatlı olup, pH 3,8-4,6 vesuda çözünen katı madde miktarı (SÇKM) % 24-26'dır. Malatya’da Temmuz başındaolgunlaşır.SoğancıMalatya Zirai Araştırma Đstasyonu tarafından yapılan bir selleksiyon çalışmasısonucu bulunmuştur. Ağaçları iri, dik-yayvan şekilli olup orta derecede verimlidir.Meyveleri 28-32 gr ağırlığında, yuvarlak şekilli, meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyvetatlı, pH 4,5-4,7 ve suda çözünen katı madde miktarı (SÇKM) miktarı % 23-26'dır.Malatya’da Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.ÇAT BARAJI tüm üniteleri ile devreye alındıktan sonra yeni yeni büyümeaşamasında olan kayısı bahçelerinden de alınacak ürün ile birlikte bu alanda bir takımsıkıntılar yaşanabilir. Bu nedenle gerek iç tüketimin ve gerekse de dış tüketimin artırılmasıiçin tanıtımın sağlanması mutlaka gerekmektedir. Aksi taktirde arz talep dengesi olumsuzetkilenecek bu durum tüketiciye yansıyacaktır. Gerek tanıtımı gerekse kayısıdan değişiküretim çeşitliliğinin sağlanması ile tüketim artırılarak bu sorun önlenecektir.171
Kayısı Malatya’da 50.<strong>00</strong>0 ailenin geçim kaynağıdır. Yaklaşık olarak 250.<strong>00</strong>0 nüfusolup bu da tüm nüfusun takriben %33 demektir. 2<strong>00</strong>8 yılında 98 bin ton kayısıihracatından elde edilen ekonomik katkı 318 milyon USD’ dır. Kayısının rekoltesi ileihracat miktarı arasında fiyat bakımından homojen bir dağılım görülmemektedir. Başlıcasebepleri ihracat stratejisinin olmayışı ve ihracatçılar arasında bir birliğinsağlanamamasından kaynaklanmaktadır. Yeni Pazar alanlarının bulunmaması, içtüketimin bir şekilde sağlanamaması ve mevcut rekoltenin piyasa şartlarına göredengelenmemesi arz talep dengesini menfi yönde etkilemektedir. Bu sebepledir ki ürününihracat rakamları baz alınarak kilogram fiyatlarında bir istikrar sağlanamamıştır. 2<strong>00</strong>8döneminde kayısıda tüm zamanların en yüksek döviz girdisi sağlanmıştır. Bir öncekidöneme göre önemli oranda artış gerçekleşmiştir. 2<strong>00</strong>9 yılında ihraç fiyatının düşmesisonucu döviz girdisinde azalma gözlenmiştir.Kayısının Besin Değeri ve Yararları:Kayısı insan sağlığı bakımından önemli işlevlere sahiptir. pH ’ ı 3- 4 arasında olanyaş kayısı 9 farklı şeker, 18 serbest aminoasit, zengin A vitamini, yüksek miktardapotasyum, demir ve fosfor içermektedir.1- Beyinin daha düzenli çalışmasını sağlar, yorulmasını önleyip stresi azaltır.2- Vücudun en önemli depo ve laboratuvarı sayılan karaciğerin tahrip olankısımlarının tamirini sağlar,3- Kemiklerin çok daha düzgün ve sağlam olmasında önemli rol oynar,4- Dişlerin daha sağlam ve kuvvetli olmasında etkisi vardır,5- Kan yapımını artırarak kansızlığı önler,6- Mide ve onikiparmak bağırsağı ülserini önler,ve bu arada meydana gelmişülserin iyileşmesinde de önemli rol oynar.7- Böbreklerde taş teşekkülünü azaltır,8- Kansere karşı koruyucu bir etkiye sahiptir,172
9- Kalp kaslarını kuvvetlendirir ve daha düzenli çalışmasını sağlar,10- Đçeriğinde bulunan potasyum bakımından zengin, sodyum minerali düşük olmasıve A vitamininin öz maddesi karotence zengin olması nedeniyle dengelibeslenmede önemli rol oynar,11- Bağırsak kanserinin oluşumunun en büyük sebeplerinden olan sindirimbozukluğunu önleyerek, sindirim sistemini rahatlatmaktadır.<strong>12</strong>- Üreme sistemi üzerinde önemli rol oynar, cinsel gücü artırmaktadır.Tablo 58- Yaş ve Kuru Kayısının Besin Değeri (1<strong>00</strong> için)Yaş Kayısı Kuru Kayısı PestilSu 85.3 25.0 3.5Enerji (Cal) 51 260 332Protein (g) 1.0 5.0 5.6Yağ (g) 0.2 0.5 1.0Karbonhidrat (g) <strong>12</strong>8 66.5 84.6Posa (g) 0.6 3.0 2.2.A Vitamini (β- Karoten) (I.U) 2.7<strong>00</strong> 10.9<strong>00</strong> 14.1<strong>00</strong>Tiamin (B1 Vit.) (mg) 0.<strong>03</strong> 0.01 Eser düzeydeRiboflavin (B2 Vit.) (mg) 0.04 0.16 0.08Niasin (mg) 0.6 3.3 3.6Vitamin C (mg) 10 <strong>12</strong> 15Kalsiyum (mg) 16 67 86Demir (mg) 0.5 5.5 5.3Sodyum (mg) 1.0 26 33Potasyum (mg) 281 979 1.260Fosfor (mg) 23 108 130Kaynak : Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 59- Türkiye ve Dünyada Pazarlanan Đşlenmiş Kayısı MamulleriKayısı MamulleriÖzelliklerMinimal Đşlenmiş KayısıKontrollü atmosfer ambalajlı taze kayısı, 90 gün rafömrüDondurulmuş Kayısı 1/3 Şeker ve 0,5-1 gr/kg askorbik asit ilavesi ile 180C depolamaKayısı konservesi14-18 Brix şuruplaKayısı pulpu18 BrixKayısı nektarı14 BrixKayısılı içeceklerKayısı-Portakal Suyu karışımı (70/30 sporcu içeceği)Kayısı pulp konsantresi50 Brix, 55 Galon varillerdeKayısı reçel, marmelat, jöle ve krema --Yeşil Kayısı TurşusuJaponya’da yaygınKuru kayısı%7,5-30 nemToz kayısıPulpadan yapılmışKıyılmış, küp doğranmış,pul pul kuru kayısı ürünleri --Ekstrüzyon Kayısı Mamüllleri%<strong>12</strong> nemli kayısı pestili ve ürünlerKayısı şekerlemeleri --Kayısı Ektraktı ve esansı --Kayısı Likörü --Enjeksiyonla şekillendirilmiş kayısı jelatin mamülleri --Kayısılı Pasta, kek, bal ve gofret türü mamülleri --Kaynak : Kayısıbirlik, 2<strong>00</strong>4173
Kayısı üretimi ağaç sayısına paralel olarak bir artış gösterse de asıl verimliliğibirtakım unsurlar etkilemektedir. Bunlardan en önemlisi ilimizin karasal iklim özelliklerinigöstermesidir. Genellikle kayısıyı ilkbaharda meydana gelen ani sıcaklık düşüşüvurmaktadır. Çiçek açma dönemi veya yeni çağla döneminde meydana gelen bu soğuklar,meyve çiçeklerinin dökülmesine bu da ağaçtaki verim kaybına sebebiyet vermektedir.Diğer önemli etkenlerden bazıları ise yanlış ilaçlama, yanlış dikim, yanlış fidan seçimi gibiunsurlardır.H.2.1.2.2 Sebze ÜretimiTablo 60- Sebze Bitkileri Ekim Alanı ve Üretim MiktarlarıMEYVESĐ YENEN SEBZELER Ekim Alanı (Da) Üretim (Ton) Verim (Kg/Da)Domates (Sofralık) 9.055 36.051 3.981Biber (Sivri, Çarliston) 1.370 1.616 1.180Biber (Dolmalık) 3.769 6.805 1.830Biber (Salçalık) 21 27 1.3<strong>00</strong>Patlıcan 3.494 9.346 2.675Hıyar 4.177 15.201 3.639Acur 19 65 3.4<strong>00</strong>Kabak (Bal) 54 130 2.406Kabak (Sakız) 636 1.661 2.6<strong>12</strong>Karpuz 3.281 <strong>12</strong>.672 3.862Kavun 15.479 30.374 1.962TOPL<strong>AM</strong> 41.355 113.948Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.1.2.3 Süs BitkileriĐlimiz kesme çiçeği yaygınlaştırma ve üretimde çeşitliliğin arttırılması amacıyla 2<strong>00</strong>9yılında; merkez ilçede toplam 3.650 m 2 alanda 150 adet glayöl, 25 bin adet Gypsophilla, 7bin adet Kasımpatı; Battalgazi ilçesinde toplam 750 m 2 alanda 3 bin adet Glayöl, 2.7<strong>00</strong>adet Gypsophilla, 4 bin adet Kasımpatı ve 6<strong>00</strong> adet Gül üretimi yapılmıştır.Bunun yanı sıra çevre düzenleme ve peyzaj işi yapan firmaların iç ve dış mekan süsbitkileri üretim yerleri mevcuttur.H.2.2 Hayvansal ÜretimH.2.2.1 Büyükbaş HayvancılıkTablo 61- Büyükbaş HayvancılıkHAYVANIN CĐNSĐSAYISI (Baş)Saf Kültür 16.758Sığır Kültür Melezi 55.1<strong>12</strong>Yerli ve Diğer 19.411Toplam Büyükbaş 91.281At 1.577Katır 1.214Eşek 3.507Toplam 6.298Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9174
H.2.2.2 Küçükbaş HayvancılıkTablo 62- Küçükbaş HayvancılıkHAYVANIN CĐNSĐSAYISI (Baş)Koyun 202.437Kıl keçisi 31.115Toplam Küçükbaş 233.552Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 63- Đl Genelinde Toplam Süt ÜretimiHayvanınCinsiSağmal HayvanSayısı (Baş)Süt ÜretimMiktarı (Ton)Ortalama SütVerimi (Kg/Baş)Đnek (Kültür Irkı) 9.576 38.304 4.<strong>00</strong>0Đnek (Melez) 33.769 101.307 3.<strong>00</strong>0Đnek (Yerli) 8.193 9.831 1.2<strong>00</strong>Koyun 118.753 11.875 1<strong>00</strong>Kıl Keçisi 15.927 2.548 160Toplam 186.218 163.865Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 64- Đl Genelindeki Toplam Et ÜretimiHayvanın CinsiKesilen HayvanSayısı (Baş)Et ÜretimMiktarı (Ton)Ort. KarkasVerimi (Kg/Baş)Sığır 19.<strong>03</strong>5 3.750 197Koyun 14.391 317 22Kuzu/Toklu 17.811 285 16Kıl Keçisi/Oğlak 1.493 27 18Toplam 52.730 4.379Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 65- Đl Genelindeki Toplam Yapağı ve Kıl ÜretimiHayvanın Cinsi Sayısı (Baş) Yapağı Üret. (Ton) Verimi (Kg/Baş)Koyun <strong>12</strong>4.478 186 1,50Kılkeçisi 17.745 9 0,50Toplam 142.223 195Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9175
H.2.2.3 Kümes Hayvancılığı (Kanatlı Üretim)Tablo 66- Kümes HayvancılığıHAYVANIN CĐNSĐSAYISI (Adet)Yumurtacı Tavuk <strong>12</strong>2.687Etçi (Broiler) 692.235Hindi 4.014Ördek 1.071Kaz 405Toplam Kanatlı 805.767Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 67- Đl Genelindeki Toplam Yumurta ÜretimiHayvanın CinsiSayısı (Baş)YumurtaÜret.(Adet)Verimi (Ad/Baş)Tavuk <strong>12</strong>2.687 22.014.421 179Hindi 4.014 143.970 36Ördek 1.071 109.987 1<strong>03</strong>Kaz 405 11.388 28Toplam <strong>12</strong>8.177 22.279.766Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.2.4 Su ÜrünleriTablo 68- Đl Genelindeki Toplam Su Ürünleri ÜretimiÜRETĐLENBALIK CĐNSĐKAYNAĞINTÜRÜAVCILIK(Kg)YETĐŞTĐRĐCĐLĐK(Kg.)TOPL<strong>AM</strong>(Kg.)Gökkuşağı Alabalığı Özel Tesisler 0 1.770.054 1.770.054Gökçe Barajlar 22.970 0 22.970Sazan Barajlar 52.5<strong>00</strong> 0 52.5<strong>00</strong>Siraz Barajlar 22.2<strong>00</strong> 0 22.2<strong>00</strong>Diğer Türler Barajlar 9.8<strong>00</strong> 0 9.8<strong>00</strong>TOPL<strong>AM</strong> 107.470 1.770.054 1.877.524Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.2.2.5 Kürk HayvancılığıĐlimizde kürk hayvancılığı yetiştiriciliği yapılmamaktadır.176
H.2.2.6 Arıcılık ve Đpekböceği YetiştiriciliğiĐlimizin 494 köyünden 324 köy arıcılık yapmaktadır. Bu %66’lık bir oran demektir.Malatya ili ve ilçelerinde eski tip (toprak) ve yeni tip (fenni) olmak üzere iki şekilde arıcılıkyapılmaktadır. Arıcılık yapan çiftçiler eski tip toprak kovanları terk ederek fenni kovanlarageçmektedir. Đl ve Đlçelerde yapılan arıcılık faaliyetine ilişkin bilgiler aşağıdaki tabloda yeralmaktadır. Dağınık bir yerleşim yapısına ve geniş ormanlara sahip olan yerlerde toprakkovanlar tercih edilmektedir.Tablo 69- Malatya Đli Arıcılık BilgileriKovan TipiKovan SayısıFenni Kovan 60.592Kara Kovan 7.205Toplam 67.797Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8Tablo 70- Đl Genelindeki Toplam Bal veBalmumu ÜretimiBal Üretimi(Ton)BalmumuÜretimi (Ton)Kovan Sayısı(Ad)Bal Verimi(Kg/Kovan)385 25 67.943 5,6Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.3 ORGANĐK TARIMOrganik Tarım (Ekolojik Tarım) üretiminde kimyasal girdi kullanmadan üretimdentüketime kadar her aşaması kontrollü ve sertifikalı bir üretim biçimidir. Organik tarımınamacı toprak ve su kaynakları ile havayı kirletmeden çevre, bitki, hayvan ve insansağlığını korumaktır. Bu üretim sisteminde kimyasal gübre ve her türlü ilaç kullanımıazaltılmaktadır. Ürün çeşitliliği temel kurallardan biri olup amaç çevreyi korumaktır.Dolayısı ile kimyasal kalıntı içermeyen kaliteli tarım ürünü üretmeyi; biyolojik mücadele,erken uyarı gibi sistemler, mineral gübreler ve doğal olarak elde edilen gübrelerikullanmakla gerçekleştirilen bir üretim sistemidir.Dünyada ve ülkemizde hızla gelişmekte olan organik tarım sözleşmeli ve sertifikalıbir tarım tekniğidir. Kontrol ve sertifikasyon; halihazırda Bakanlığımızdan izin almışbulunan 8 yerli ve yabancı kuruluş tarafından yürütülmektedir. Bu kuruluşların denetimiise, Bakanlığımızca çıkarılan “ Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına ĐlişkinYönetmelik” hükümlerine göre Bakanlığımızca yapılmaktadır.Malatya ekolojik tarım konusunda aslında büyük bir potansiyele sahiptir.Yasaldüzenlemeler başlatıldıktan sonra Malatya’da kayısı üretiminde ekolojik tarım çalışmalarıbaşlatılmıştır.Đlde ekolojik tarım, sözleşmeli çiftçilik şeklinde yapılmaktadır.Organik ürünüretimi sözleşmeli olarak yabancı şirketlerle ortaklığı olan 8 şirket tarafından yapılmaktave yurt dışına ihracatı bu şirketler aracılığıyla olmaktadır.Ülkemizin genel konumu,kirlenmemiş yapısı ve iklim özellikleri organik ürünler yönü ile tüm bölgelerimizdepotansiyel kaynak mevcuttur.Birçok yerde organik olarak üretilen ürünler organik olarak177
değerlendirilememektedir.Çünkü organik üretimde yalnız gübre ve ilaç kullanmadan ürünüretilmesi demek değildir.Ürünlerin kontrolü yanında verimliliğin artırılması için organikgübre ve toprak iyileştiricileri kullanılmaktadır.Đlimizde organik tarım üretimi ve ihracatını gerçekleştiren Diyar Tarım, Kırıcı veNimeks Firmalarıdır. Diyar Tarım 2<strong>00</strong>2 yılı içerisinde III.alt bölgede ( Darende Đlçesi ) 5çiftçide 2<strong>00</strong> hektar alanda 150 ton, IV. Alt bölgede ( Yazıhan Đlçesi ) 5 çiftçide 40 hektaralanda 20 ton olmak üzere toplam 170 ton organik kayısı üretimi gerçekleştirmiştir.Üretilenkayısıların tamamı Almanya’ ya 32<strong>00</strong> Dolar/ton fiyatıyla ihraç edilmiştir.20<strong>03</strong> yılında ayrıcaorganik nohut ve yeşil mercimek üretimine başlayacaktır. Kırıcı firmasınca 20<strong>03</strong> yılıiçerisinde Battalgazi Đlçesinde mülkiyeti firmaya ait arazide 681 ton organik kayısı üretimiyapılmıştır.Başta Đngiltere olmak üzere ABD, Hollanda, Almanya ve Fransa’ya ihraçedilmiştir. Nimeks firmasınca 2<strong>00</strong>2 yılı içinde Akçadağ ve Doğanşehir’de 41 çiftçide 317,2hektar alanda <strong>12</strong>14,5 ton kuru kayısı üretimi gerçekleştirilmiştir.Yine Nimeks firması 2<strong>00</strong>2yılı içinde Akçadağ ve Doğanşehir’de 7 üreticide 1,5 hektar alanda 140,5 ton armut, 1üreticide 13 hektar alanda arpa, 13 üreticide 336,9 hektar alanda 505,35 ton k.mercimek,4 üreticide 47 hektar alanda 94 ton y.mercimek, 9 üreticide 54,5 hektar alanda 81,75 tonkuru fasulye, 32 üreticide 308,3 hektar alanda 616,6 ton nohut üretimi gerçekleştirmiş olupyurt dışına ihraç etmektedir.Tablo 71- Organik Tarım Yapan Çiftçi Sayıları ve Üretim AlanlarıKONTROL VE SERTĐFĐKASYON ÇĐFTÇĐ SAYISI ÜRETĐM ALANI(ha)KURULUŞUĐMO 43 391,05BCS 48 392,9ECOCERT 98 3106,8TOPL<strong>AM</strong> 189,<strong>00</strong> 3890,75Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>5Tablo 72- Malatya Đli Organik Tarımsal Üretim VerileriÜRÜN ADI ALAN (HA) VERĐM (TON) ÜRETĐCĐ SAYISIK.Kayısı 14.853 6776,8 245Zerdali 682 18,1 21Dut 660 65,8 31Elma 64 22,0 6Nohut 7990 1576,8Üzüm 473 16,7 <strong>12</strong>Buğday 6723 1959,5 21Fasulye 158 47,1 4Kuru Fasulye 2<strong>00</strong> 60,0 1Mercimek 9177 1846,4 29Ceviz 277 67,2 17Fiğ 264 8,0 4Armut 31 1,9 2Vişne 24 7,0 1Kiraz 55 4,0 5Karpuz 10 2,0 1Badem 11 3,6 1Fındık 16 16,6 1Yonca 67 18,0 7Biber 5 6,0 1Domates 63 423,1 3Patlıcan 5 6,0 1Kaynak: Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9178
H.4 TARIMSAL ĐŞLETMELERĐlimizde toplam 50.833 adet tarım işletmesi bulunmaktadır. Malatya’da yapılan1997 yılı DĐE kayıtlarında yalnız hayvancılık yapan tarımsal işletmelerin tasarrufundabulunan arazi, daimi çayır ve otlak, koruluk ve orman veya tarıma elverişli olmayanaraziler olduğundan tarımsal işletmeler bitkisel üretim yapanlar ve bitkiselüretim+hayvansal üretim yapan işletmeler şeklinde iki kategoriye ayrılmıştır.Tablo 73 - Đlimizdeki Tarım Đşletmelerinin SayısıĐlçe Adı Đşletme Sayısı Alan Toplamı (Da)AKÇADAĞ 6.877 301.435,118ARAPGĐR 1.2<strong>00</strong> 81.146,586ARGUVAN 2.971 225.642,846BATTALGAZĐ 2.790 104.277,013DARENDE 5.479 352.5<strong>03</strong>,415DOĞANŞEHĐR 4.327 151.185,099DOĞANYOL 7<strong>12</strong> 27.927,621HEKĐMHAN 4.531 193.256,205KALE 919 30.345,437KULUNCAK 2.154 143.658,516MERKEZ 4.464 233.088,787PÜTÜRGE 3.089 78.896,499YAZIHAN 3.282 238.114,226YEŞĐLYURT 2.538 92.707,941TOPL<strong>AM</strong> 45.333 2.254.185,309Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>6Tablo 74- Tarım Đşletmelerinin Büyüklüklerine Göre DağılımıARAZĐ BÜYÜKLÜĞÜ (DA) ĐŞLETME SAYISI TOPL<strong>AM</strong> ALAN (DA)Arazisi Olmayan 932 - 239 289415Toplam 50833 2649460Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8179
Arazi Büyüklüğü2<strong>00</strong><strong>00</strong>18<strong>00</strong>016<strong>00</strong>014<strong>00</strong>0<strong>12</strong><strong>00</strong>01<strong>00</strong><strong>00</strong>8<strong>00</strong>06<strong>00</strong>04<strong>00</strong>02<strong>00</strong><strong>00</strong>Đşletme SayısıArazisi OlmayanGrafik 3- Tarım Đşletmelerinin Büyüklüklerine Göre Dağılımı(%)(Tarım Đl Müdürlüğü Malatya Tarım Master Planı-20<strong>03</strong>)H.4.1 Kamu ĐşletmeleriListe 4- Đlimizdeki Kamu Đşletmeleri1- Sultansuyu Tarım Đşletmesi2- Meyvecilik Araştırma Enstitüsü3- Zirai Üretim Đşletmesi ve Tarım Meslek LisesiH.4.2 Özel ĐşletmelerTablo 75- Özel ĐşletmelerÖzel Đşletmeler1-Yem Fabrikaları2-Kayısı Fabrikaları3-Un Fabrikaları4-Süt Đşletmeleri5-Bisküvi Fabrikaları6-Kırmızı et Kombinası7-Tavuk Kombinaları8-Bulgur Fabrikaları9-Tuz Đşletmeleri10-Helva-Reçel-Pekmez ĐşletmeleriKaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>88 adet98 adet9adet39 adet3 adet1 adet2 adet9 adet5 adet14 adet180
H.5 TARIMSAL FAALĐYETLERH.5.1 Pestisit KullanımıĐlimizde pestisit kullanımında çiftçilerin yönlendirilmesi ve buna bağlı olarakgerektiği kadar ve gerektiği zamanda ilaç kullanılması sağlanabilmesi amacıyla erkenuyarı sistemi, entegre mücadele ve yönetimli çiftçi mücadelesi projeleri yürütülmektedir.Ayrıca bu konuda çiftçilerin bilinçlendirilmesi için eğitim ve yayım faaliyetleriyürütülmektedir.Tablo 76- 2<strong>00</strong>7 ve 2<strong>00</strong>8 Yılları Pestisit Kullanım MiktarlarıKullanılan ĐlaçlarınGurupları2<strong>00</strong>8 YılıĐlaç Tüketim Miktarları (Kg)2<strong>00</strong>9 YılıĐlaç Tüketim Miktarları (Kg)ĐNSEKTĐSĐTLER 23.<strong>00</strong>0 22.<strong>00</strong>0FUNGUSĐTLER 798.<strong>00</strong>0 511.<strong>00</strong>0HERBĐSĐTLER 15.<strong>00</strong>0 15.<strong>00</strong>0AKARSĐTLER 2.<strong>00</strong>0 3.<strong>00</strong>0FUMĐGANTLAR 10 4Bakır Sülfat 2.<strong>00</strong>6.<strong>00</strong>0 1.<strong>00</strong>5.626Çinko Sülfat 2.<strong>00</strong>0 2.4<strong>00</strong>Demirli Preparatlar 3.<strong>00</strong>0 3.<strong>00</strong>0TOPL<strong>AM</strong> 2.849.010 1.562.<strong>03</strong>0Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9H.5.2 Gübre KullanımıTablo 77 - 2<strong>00</strong>7 ve 2<strong>00</strong>8 Yılları Kimyevi Gübre KullanımlarıGÜBRE CĐNSĐ 2<strong>00</strong>7 YILI 2<strong>00</strong>8 YILIA.SULFAT %21 (ton) (ton)A.NĐTRAT %26 1.849,08 1.324,45A.NĐTRAT %33 3.875,27 4.725,50ÜRE 4.086,95 4.424,95DAP 1.551,20 1.273,55TSP 2.135,30 474,65KOM.20.20.0 715,1 352,95KOM.20.20.0+Zn1 6.024,15 2.994,05KOMP.15.15.15 431,80 158,95KOMP.15.15.15+Zn1 <strong>12</strong>9,<strong>00</strong> 237,25KOMP.10.20.20 1.141,90 420,20KOM.13.24.<strong>12</strong> 296,64 <strong>12</strong>7,85POTASYUM NĐTRAT 255,<strong>00</strong> 207,17TOPL<strong>AM</strong> 26,40 19,90Kaynak: Đl Tarım Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9181
H.5.3. Toprak KullanımıTablo 78- Đlimizdeki Erozyon AlanlarıZayıf ErozyonluAlan (ha)Orta ŞiddetliErozyonaMaruz Alan(ha)Erozyon AlanlarıŞiddetliErozyonaMaruz Alan(ha)Çok ŞiddetliErozyonaMaruz Alan(ha)ToplamErozyonaMaruz Alan(ha)MERKEZ 3419 27699 29782 25361 86261AKÇADAĞ 2937 261<strong>00</strong> 51549 19680 1<strong>00</strong>266ARAPGĐR 810 29359 4<strong>12</strong>19 20519 91907ARGUVAN 2143 33138 5<strong>03</strong>02 11461 97044BATTALGAZĐ 1653 2915 1731 601 69<strong>00</strong>DARENDE 977 39068 51098 28830 119973DOĞANŞEHĐR 29<strong>00</strong> 24940 51950 46287 <strong>12</strong>6077DOĞANYOL 2067 4896 4023 3554 14540HEKĐMHAN 4569 43770 79379 46915 174633KALE 701 64<strong>03</strong> 1371 <strong>12</strong>07 9682KULUNCAK 16<strong>12</strong> 11818 2<strong>12</strong>50 7531 42<strong>03</strong>1PÜTÜRGE 2082 18683 71679 19833 1<strong>12</strong>277YAZIHAN 2245 16431 15984 13828 48488YEŞĐLYURT <strong>12</strong>35 6486 29476 19233 56430TOPL<strong>AM</strong> 29350 291706 5<strong>00</strong>793 264840 1086509Kaynak :Tarım Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>5KAYNAKLAR1-Đl Tarım Müdürlüğü2-Đl Tarım Müdürlüğü Malatya Tarım Master Planı 20<strong>03</strong>3-Đl Çevre Durum Raporu, 20<strong>03</strong>4- Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları182
I. MADENCĐLĐKI.1 MADEN KANUNUNA TABĐ OLAN MADENLER VE TAŞ OCAKLARINĐZ<strong>AM</strong>N<strong>AM</strong>ESĐNE TABĐ OLAN MALZEMELERI.1.1 Sanayi MadenleriBileşiminde en az %15 Al2O3 içeren killer (Kaolen, kaolenit, Dikit, Alunitik Kaolen,Nakrit, Halloysit, Glossekolit, Allofan, Đmogolit, Şiferton, Refrakter Kil, Ateş Kili,BağlamaKili), Bentonit (Đllit, Loglinit, Montmorillonit, Notronit,Saponit, Hektorit, Baydilit), Atapuljit,Allunit, Sodyum, Potasyum, Lityum, Kalsiyum, Mağnezyum (Anyon ve katyon olarak)tuzları (Tuz Kanunu hükjümleri mahfuzdur.), Vollastonit, Talk, Steattit, Profillit, Diatomit,Dünit, Olivin, Zeolit, Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat, Apatit,Amyant, Manyezit, Trona (Tabii soda), Perlit, Grafit, Kükürt, Florit, Kriyolit, Zımpara Taşı(Diaspor), Barit, Stronsiyum tuzu (Sölestin), Kuvars, Kuvarsit ve bileşiminde en az %90Sio2 içeren kuvars kumu, Bor tuzları (Kolemanit, Uleksit, Borasit, Tinkal,Pandermit) veyabünyesinde enaz %10 B2O3 bulunan diğer bor minarelleri, Feldspat (feldspet vefeldspatoid grubu minareller), Mika (Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogobit,Vermikülit), Mermer (Kalker, Dolomit, Kalsit, Aragonit, Traverten, Albatr, Diyabaz, Granit,Serpantin, ve kesilip parlatılabilen diğer taşlar), Nefelin, Siyenit, Pomza, Kalsedon.3213 Sayılı Maden Kanunu’nun 5177 sayılı kanunla değişik şekline göre IV. Grupa bendine giren madenlerBENTONĐTDarıca Bentonit SeviyesiMalatya-Akçadağ-Darıca-Köseler MahallesiGenel Jeoloji: Saha Neojen yaşlı killi marnlarla kaplıdır. Bazalt tüfler ve andezit tüflerNeojen yaşlı formasyonların üstünde bulunmaktadır. Bentonit seviyesi andezitlerinüstündeki tüflerin kimyasal alterasyonu sonucunda meydana gelmiştir.Numune alınan bentonit seviyesi tek başına büyük bir rezerv teşkil etmesine rağmencivarda yapılacak detay etütler sonucunda yeni bentonitik seviyeler tespit edilebilir.Arapgir-Bentonit SeviyesiMalatya-Arapkir- Memetuşağı (Pirali)Genel Jeoloji: Saha Alt ve Orta Miyosen yaşlı yer yer kumlu killerle kaplı olup, bentonitseviyesi masif killi kalkerlerin altında ince yerlerde mostra vermiştir.Neticeye mostraların üstünde açılacak yarmalarla seviyenin uzanımını tespit ettiktensonra varılacaktır.Karahüyük Bentonit SeviyesiMalatya-Arguvan-Karahöyük-Sami DereGenel Jeoloji: Saha Üst Miyosen yaşlı killi kalkerlerden killi şistlerden ve yer yer kumlukillerden müteşekkildir. Bentonit zuhuru Sami Dere vadisindeki ince bir kömür seviyesinin(20-30 cm) altında görülmektedir.Rezerv bakımından ümitli görülen bentonit seviyesi hakkında kesin yargıya bölgedeyapılacak detay etüd sonucunda fikir ileri sürülebilir.Mineyik Bentonit Seviyesi (Arguvan)Malatya-Arguvan-MinevikGenel Jeoloji: Saha Üst Miyosen yaşlı kalker, kil ve yer yer kumlu killerden oluşmuştur.Bentonit seviyesi kumlu killerin üst seviyesindedir.183
Tenci Bentonit Seviyesi (Malatya)Malatya-Yazıhan-TenciGenel Jeoloji:Neojen yaşlı ince kumlu killer arasında geniş bir mostra vermişdurumdadır. Saha civarında bulunan kalkerler killidir.Rezerv hakkında fikir sunulmayan saha için, detay etüdünün yapılması faydalı olacaktır.Kiltepe Bentonit SeviyesiMalatya-Merkez-Kiltepe MahallesiGenel Jeoloji: Saha karasal Neojen yaşlı kil ve kumlu killerden müteşekkildir. Sahadagörülen kalkerler killi ve büyük bir kalınlık teşkil etmemektedir.Sahada bir çok yerde mostra veren bentonit seviyesinin büyük bir rezerve sahip olduğutahmin edilmektedir. Detey etüdler sonucu durum daha iyi aydınlanacaktır.DĐSTENMalatya- Pütürge (Lar Köyü ) Disten SahasıMalatya-Pütürge-Lar-Güncik SırtıGenel Jeoloji:Malatya-Pütürge Lar Köyü yakınlarında sillimanit ile birlikte Distenzuhurları bulunmaktadır. Disten de Pütürge metamorfitleri içindeki ayrılmamış mikaşistleriçinde gözlenmektedir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Ayrılmamış mikaşistler içinde küçük merceklerhalindeki sillimanit-disten kütleleri dışında önemli bir oluşum bilinmemektedir.Bazı örneklerde %10 oranında disten saptanmıştır.DOLOMĐTZorbehan Dağı Dolomit SahasıMalatya-Hekimhan-Zorbehan dağıGenel Jeoloji:Bölgenin en eski birimi Serpantinleşmiş ultrabazik ve bazik kayaçlardır.Üst Kretasenin tabanını oluşturan bu kayaçlar peridotit, piroksenit, harzburjitten oluşurlar.Yer yer gabro, dolarit daykları ihtiva ederler. Ultrabazik kayaçları volkanik bir seri (yastıklav, dolerit, bazalt, diyabaz, andezit ve spilit) örtmüştür. Bunların üzerine üst Kretasesedimanları (konglomeraratik bir seviye, kumtaşı, şeyl ve resifal kireçtaşı) diskordanolarak yerleşmiştir. Üst Kretase serileri üzerine açısal diskordansla Paleosen yaşlı jipsliseri gelir. Bu jipsli seri üzerine ve bazende Üst Kretase çökelleri üzerine diskordansdanolarak Eosen yaşlı çökeller (Konglorematik seviye, killi ve sileksit yumrulu kireçtaşı, fosillikireçtaşı, fliş) gelir. Muhtemelen Orta Eosenden başlayıp Eosen sonlarına kadar gelişenasit intrüzyonları mevcuttur. Oligosen ise genellikle konglomeralardan oluşur. Üste doğrukumtaşı tabakalarına geçen sedimanter birimler tarafından temsil edilir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Zorbehan Dağında yüzeylenen dolamit, açık gri,beyazımsı, brej renkte olup, 30-<strong>12</strong>0 cm tabaka kalınlığındadır. Dolomit %20,21 MgO,%29-31 CaO ile diğer elementlerin binde ve yüzde iki arasında değişir.<strong>12</strong>1.875.<strong>00</strong>0 ton görünür rezerv tespit edilmiştir.FLÜORĐTKuluncak Flüorit Sahası184
Malatya-Kuluncak-Başören-Alibey tepeGenel Jeoloji: Sahada en yaşlı birim Üst Kretase yaşlı yer yer kristalize kireçtaşıdır. Yeryer tabakalıdır. Bol çatlaklı, Rudist ve Orbitoides içeriklidir.Üst Kretase-Paleosen yaşlı siyenit porfirler, aşırı bozuşma örneği gösterirler. Masif siyenitdaha az görülmektedir.Eosen çökelleri ise çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı, kiltaşı, marn, kireçtaşından oluşur.Nummulit ve Assilina içerir. Bazaltlar ise piroklastikler ve bazaltik lavlardan oluşur.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Kristalize kireçtaşı ile siyenit porfir kontağında yeralan fluorit mineralizasyonları hidrotermal kökenlidir. Fluorit mineralizasyonunun oluştuğukısımlarda siyenitler alterasyona uğramış kireçtaşları ise cevherleşmenin yakınında irikristalli, cevherleşmeden uzaklaştıkça ufak kristalli bir görünüm kazanmışlardır.Mineralizasyonların çoğu düzensiz damarlar ve dissemine halindedir.Fluoritin yoğunluğu 3 gr/cm 3 alınarak yapılan yarma çalışmalarından sonra, toplamgörünür rezerv 71.130 ton olarak verilmiştir.FOSFATMalatya Doğanşehir, Bıçakçı SahasıMalatya-Doğanşehir-Bıçakçı-Bıçakçı dereGenel Jeoloji:Sahada Paleozoyik yaşlı Pütürge Metamorfiklerine ait Ortagnays,Amfibolit, Ortagnays-amfibolit ve mikaşistleri ile tektonik ilişkili olan Karbonifer-Triyasyaşlı Malatya Metamorfiklerine ait şist ve kristalize kireçtaşları yer alır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Apatit zuhuru Bıçakçı köyü güneybatısında TepebaşıTepede Ortagnays içinde mostra verir. Apatitli zon genel şistoziteye uyumludur. Apatit,aktinolit, turmalin, magnetit, segonder, kuvarstan oluşur. Apatit, magnetit ve aktinolitmineralleri bantlı bir yapı oluşturur. Zon 2<strong>00</strong> m uzunlukta kuzeybatı, güneydoğudoğrultusunda uzanır. 40 o kuzeydoğuya dalımlıdır. Her iki ucunda merceksel olarakkapanır. Kalınlığı 0,5-2 m arasında değişir. En fazla % 3,75 P 2 O 5 , %13,1 Fe (HCl) içerir.PĐROFĐLLĐTMalatya–Pütürge Pirofillit SahasıMalatya-Pütürge-Taşmış-Kötüreş tepe-Varlık tepeGenel Jeoloji:Pirofillit yataklarının bulunduğu bölge Doğu Toros kuşağında yeralmaktadır. Bölgenin güneyinde Anadolu ve Arap Levhaları arasındaki bindirme kuşağıve kuzeyinde Doğu Anadolu fayı bulunmaktadır. Pirofillit yatakları PütürgeMetamorfitlerinin yeşil şist metamorfizması fasiyesine denk gelen kesimlerindebulunmaktadır.Bölgede en altta Pütürge Metamorfitleri yeralmaktadır. Pütürge Metamorfitleri alttan üstedoğru gözlü gnays, amfibollü granatlı mikaşistler, biyotitli mikaşistler, kuvarslı turmalinliprofillitli makaslama zonu, granitik gnays ayrılmamış mikaşistler ve bantlı mermerlerdenoluşmaktadır. Bu birimin üzerine kalkşist, çamurtaşı, aglomera,breş, tüf, spilit, diyabazkompleksi ve kireçtaşı bloklarından oluşma Maden Karmaşığı uyumsuz olarak olarakoturmaktadır. Bu bölümlerin üzerine uyumsuz olarak Pliyosen yaşlı çakıltaşı, kumtaşı,kiltaşı ve traverten örtmektedir. Yöredeki en genç kayaçlar kuvaterner yaşlıAlüvyon’lardır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Esas cevher minerali olan pirofillite disten ve kuvarseşlik etmektedir. Bunların yanısıra kaolinit, turmalin, sfen, rutil, topaz, diyabaz, alunit ve185
pirit gözlenmektedir. XRD analizlerinde illit ve montmorillonit’ de belirlenmiştir.Sahadaki profillitli zonlar makaslama zonlarını izleyen çeşitli boyutlardaki merceklerhalinde gözlenmektedir.Cevherleşmeyle muskovitli şistler arasında çok yaygın bir ilişki gözlenmektedir. Aynışekilde kuvarsit mercekleri de pirofillitli zonların saptanmasında önemli bir klavuzdur.Cevherleşmenin oluşumunda hidrotermal eriyikler ve retrograd metamorfizma etkiliolmuştur.Yapılan kimyasal analizler ve ön teknolojik deneyler sonucunda sahadaki cevherinseramik ve refrakter hammaddesi çimento ve yer karosu hammaddesi olarakkullanılabileceği nitelikte olduğu saptanmıştır.a) Seramik ve refrakter hammaddesi olarak kullanılabilecek 2.344.562 tonb) Çimento ve yer karosu hammaddesi olarak kullanılabilecek 3.644.430 tonc) Genel toplam 5.988.992 ton görünür pirofillit rezervi saptanmıştırSĐLLĐMANĐTMalatya–Pütürge (Lar Köyü) Sillimanit SahasıMalatya-Pütürge-Lar-Babıklar-Güncik sırtıGenel Jeoloji:Malatya L 41, c2 paftasında Lar Köyü yakınlarında sillimanit zuhurlarıbulunmaktadır. Sillimanit Pütürge Metamorfitleri içinde gözlenmektedir. PütürgeMetamorfitleri alttan üste doğru gözlü gnays, amfibollü granatlı mikaşistler, biyotitlimikaşistler, granitik gnays, ayrılmamış mikaşistler içinde ve mermerlerden oluşmaktadır.Sillimanit mineralleri ayrılmamış mikaşistler içinde bulunmaktadır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Ayrılmamış mikaşistler içinde küçük merceklerhalindeki sillimanit kütleleri dışında önemli bir oluşum bilinmemektedir. Bazı örneklerde %15 oranında sillimanit saptanmıştır.VERMĐKÜLĐTKuluncak – Darılı SahasıMalatya-Kuluncak-Darılı-Çörmü dereGenel Jeoloji:Sahada harzburjit, piroksenit gabrodan oluşan ofiyolitik istif, Üst Kretaseyaşlı Karapınar Kireçtaşı, Bazik volkanitler-Trakiandezit , Eosen yaşlı kırıntılardan oluşanĐnceciğindere Formasyonu ve bazalt yeralır.Sahanın doğusunda mostraları görülen siyenit intrüzyonu ile bazik volkanitler vetrakiandezitlerin metasomatizması sonucu skapolitfelsler oluşmuştur. Vermikülitcevherleşmesi bu skapolitfels içinde ve ofiyolitik istif kontaklarında izlenir.Kuzeybatı doğrultulu faylarla cevherleşme dilimlere ayrılmıştır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Cevher zonu, kuzeybatı-güneydoğu uzantılı veyüzeyde düşeye yakın dalımlı konumdadır. Doğrultu boyunca 1.5<strong>00</strong> m kadar izlenir. Heriki uçta ilksel sınırla kamalanır. Kalınlık değişkendir. (1-30) Demir etüdünde yapılansondajlarda 182 m, ye kadar devam ettiği görülmüştür.Mineralojik olarak vermikülit dolomit ve ayrıca az skapolit, kuvars, opak mineral izlenir. %35-80 vermikülit tenörü tesbit edlmiştir. Teknoloji incelemesinde şişme kabiliyetimaksimum 2,5 bulunmuştur. Deneylerin ani alev temasında yapılması halindegenleşmenin çok daha yüksek olacağı sanılmaktadır.Sahada eksik kalan detaylı çalışmaların tamamlanmasıyla kalite, rezerv yönünden birsonuca varılabilecektir.186
Kuluncak–Yunnuk SahasıMalatya Kuluncak-YunnukGenel Jeoloji: Sahada harzburjit, piroksenit gabrodan oluşan ofiyolitik istif, Üst Kretaseyaşlı Karapınar Kireçtaşı , Bazik volkanitler-Trakiandezit , Eosen yaşlı killi kireçtaşı bazaltve Traverten ile Alüvyon yer alır.Bazik volkanitlerin metasomatizması ile oluşan skapolitfelsler ofiyolitik istif ile faykontaklıdır. Vermikülit cevheri skapolitler içinde bulunur.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Vermikülit demir cevheri zonu ile uyumlu olarakkuzeydoğu, güneybatı uzantılı ve güneye dalımlı konumdadır. Büyük kristaller halindedemir cevheri çatlaklarında, 0,20-5 metre uzunlukta damar ve saçılmış pullar halindedir.Demir etüdünde yapılan sondajda vermikülite rastlanmamıştır.Mineralojik olarak manyetit ve vermikülitten ibarettir. Genleşme oranı maksimum 2,5 dir.Sahada ekonomik değerde vermikülit yoktur.Kuluncak SahasıMalatya-Kuluncak-MerkezGenel Jeoloji:Sahada harzburjit, piroksenit gabrodan oluşan ofiyolitik istif, Trakiandezitve Eosen yaşlı kırıntılardan oluşan Đnceciğindere Formasyonu yeralır.Sahanın dışında görülen siyenit intrüzyonu etkisiyle trakiandezitlerin metasomatizmasısonucu skapolitfelsler oluşmuştur. Bu oluşuğun içinde siyenit porfir daykları yer alır.Vermikülit cevherleşmesi skapolitfelsler içinde yer alır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Vermikülit demir cevherleşmesi zonu ile uyumluolarak kuzeybatı-güneydoğu uzantılı düzensiz konumdadır. Doğrultu boyunca 2<strong>00</strong> mkadar izlenir. Kalınlık 30-40 cm, geçmez. Demir etüdünde yapılan 10 adet sondajda yeryer saçılmış kristaller halinde rastlanmıştır. Mineralojik olarak mikrolit ve tablamsıvermikülit ile az kalsit, krizotil, magnetit, kromit izlenir. Genleşme oranı maksimum 2,5çıkmıştır. Bu sahada ekonomik değerde Vermikülit yoktur.Petrol:Yerden çıkarılan veya çıkarılabilen sıvı veya gaz halindeki tüm doğalhidrokarbonlara,sıvı petrol veya gazla birlikte üretime elverişli olan veyahut bunların içindeerimiş halde bulunan tüm asfalt ve diğer katı hidrokarbonlara petrol denir.Türkiye' dekipetrol kaynakları Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır.Tuz:14<strong>00</strong>C'de kurutulduğu takdirde en az %95 klorosodyum içeren ve zehirlibileşenlerden arındırılmış bulunan maddedir. Kimyasal işlemlere ihtiyaç göstermeksizinsıradan işlemlerle de içerdiği klorosodyumun ayrıştırılması mümkün olan ve klorosodyumoranı %20' den fazla olan topraklar ve kayalar ile 4 bomeden fazla bome derecesini içerenklorosodyum ürünlerine tuz denir. Türkiye dahilinde bilinen veya yeniden keşfedilecek olanbilumum göl, kaya ve deniz tuzlarıyla akar veya kaynak veyahut kuyu halindeki tuzlusuların tasarrufu özellikle Devlete aittir.I.1.2 Metalik MadenlerAltın, Bakır, Pirit, Kobalt, Nikel, Kurşun, Çinko, Gümüş, Kadmiyum, Bizmut, Nadirelementler (Đndiyum, Galyum, Đtriyum, Talyum, Germanyum), Kalay, Tantal, Tellür,Molibden, Tungsten (Wolframit, Şelit), Demir, Mangenez, Titan (Đlmenit, Rutil), Vanadyum,Arsenik, Cıva, Antimuan, Krom, Platin, Đridyum, Palatyum, Osmiyum, Rutenyum,Rehatyum, Alüminyum( Boksit).187
3213 Sayılı Maden Kanunu’nun 5177 sayılı kanunla değişik şekline göre IV. Grup cbendine giren madenler:BAKIRKale – Çanakçı SahasıMalatya-Kale-Çanakçı-Sey deresiGenel Jeoloji:Belirti çevresinde en altta metamorfik seri ile bunların üzerine konglomera,kırmızı kireçtaşı gelmektedir. Kireçtaşı üzerinde bazik tüfler, kireçtaşı arakatkılı olarakizlenmektedir. En üstte tüfler bulunur.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Mineralizasyon bazik tüf içindedir. Bu bazik tüflerkloritleşmiş, hematitleşmiş, limonitleşmiş, killeşmiştir. Bu altere zonda; pirit, çok azkalkopirit yer alır. Söz konusu cevherleşme, breşik ve küçük bir senklinal merkezindeoluşmuştur.Görünür rezerv 701.<strong>00</strong>0 tondur.Pütürge – Sevik YaylasıMalatya-Pütürge-Sevik yaylasıGenel Jeoloji: Sahada kalkşist, kırmızı kireçtaşı, çamurtaşı+ lav+ tüf+ aglomera, bazaltve dasit yer alır. Ayrıca yer yer kuvars damarları da bulunur. Çamurtaşı+ lav+ tüf+aglomera serisi yer yer alterasyona uğramıştır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Cevherleşme; dasit, kuvars porfir içinde disseminepirit, az kalkopirit, dasit- kuvars porfir ile bazik volkanik kayaç kontağında genellikle fayzonlarında damar ve masif yığışımlı pirit, az kalkopirit halindedir.Poluşağı ( Pütürge ) SahasıMalatya-Pütürge-Poluşağı-Hasenek dereGenel Jeoloji: Sahada, Üst Paleosen- Alt Eosen yaşlı kalkşistler, bunların üzerindeuyumlu olarak fillit izlenmektedir. Bunların üstünde Tersiyer volkanitleri yüzeylenmektedir.En üstte ise gelişmiş alüvyon yer alır. Yukarıdaki birimlerin altında ve saha çevresindePütürge Metamorfitleri (şist, gnays, kristalize kireçtaşı) izlenir. Saha ve yöre tektonikolarak çok karmaşıktır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Cevherleşme; bazik lavlarla kırmızı şistlerinkontağında bazaltlarla uyumlu ve bazalt, spilit, diyabaz içerisinde geniş kaolenleşme vepiritleşme şeklindedir. Yüzeyde kalkopirit pek görülmemiştir. Ancak, Hasenek deredekalkopirit yüzeyde görülür. Etibankın yaptığı 566m. lik sondajda ancak 3m. kalınlıktakalkopirit ve pirit görülmüştür. MTA nın yaptığı 6 adet 770 m. lik sondajda cevhergörülmemiştir. Etibank 1968 yılında 560 ton cevher çıkarmıştır. Sahada, ekonomik rezervyoktur.DEMĐRHekimhan- Hasançelebi Demir SahasıKuluncak Demir ZuhuruMalatya-Kuluncak-MerkezGenel Jeoloji:Bölgenin en eski birimi, serpantinleşmiş bazik ve ultrabazik kayaçlardır.Üst Kretasenin tabanını teşkil eden bu birimin üzerinde Üst Kretase ve daha gençsedimanter birimler diskordan olarak sıralanmıştır. Bu sedimenter birimler Orta Eosenden188
aşlayıp Eosen sonlarına kadar gelişen asit intrüzyonları kompleksi ve Orta- ÜstPliyosende ortaya çıkan andezitik- bazaltik genç volkanikler tarafından kesilmiştir (Alpan,1976).Bölgenin bugünkü tektonik yapısı, Tersiyer tektonik olayları ile meydana gelmiştir. Hakimkıvrım, fay ve çatlak sistemleri yaklaşık E- W uzanımlıdır. Bu sistemler daha sonra N- Sdoğrultulu faylarla parçalanmıştır. E- W doğrultulu faylar makaslama kuvvetlerinin, N- Sdoğrultulu faylar ise düşey kuvvetlerin eseri olup, genç faylardır. Cevherli zonlarınpozisyonunu en çok bu faylar değiştirmiştir (Alpan, 1976).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Kuluncak demir madeni yatakları, KuluncakĐlçesi vecivarında yer almaktadır. En önemli cevherleşmeler; Kuluncak, Yunnuk ve Düşüksöğüt-Kızılboynu Tepe olmak üzere üç yerde mostra vermektedir (Özer ve Kuşçu, 1985).Kuluncak ZuhuruMalatya-Kuluncak-MerkezGenel Jeoloji:Bölgenin en eski birimi, serpantinleşmiş bazik ve ultrabazik kayaçlardır.Üst Kretasenin tabanını teşkil eden bu birimin üzerinde Üst Kretase ve daha gençsedimanter birimler diskordan olarak sıralanmıştır. Bu sedimenter birimler Orta Eosendenbaşlayıp Eosen sonlarına kadar gelişen asit intrüzyonları kompleksi ve Orta- ÜstPliyosende ortaya çıkan andezitik- bazaltik genç volkanikler tarafından kesilmiştir (Alpan,1976).Bölgenin bugünkü tektonik yapısı, Tersiyer tektonik olayları ile meydana gelmiştir. Hakimkıvrım, fay ve çatlak sistemleri yaklaşık E- W uzanımlıdır. Bu sistemler daha sonra N- Sdoğrultulu faylarla parçalanmıştır. E- W doğrultulu faylar makaslama kuvvetlerinin, N- Sdoğrultulu faylar ise düşey kuvvetlerin eseri olup, genç faylardır. Cevherli zonlarınpozisyonunu en çok bu faylar değiştirmiştir (Alpan, 1976).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Bu sahada en önemli mostra 80 m. uzunluğundaolup, cevherleşme SW- NE uzanımlıdır. Bazik volkanik ve skapolitfelsler içerisindedüzensiz yataklanmış haldedir. Dissemine damarcıklar halinde %40- 50 Fe tenörlü20.<strong>00</strong>0 ton görünür+ muhtemel rezerv saptanmıştır.Yunnuk ZuhuruMalatya-Kuluncak-YunnukGenel Jeoloji:Bölgenin en eski birimi, serpantinleşmiş bazik ve ultrabazik kayaçlardır.Üst Kretasenin tabanını teşkil eden bu birimin üzerinde Üst Kretase ve daha gençsedimanter birimler diskordan olarak sıralanmıştır. Bu sedimenter birimler Orta Eosendenbaşlayıp Eosen sonlarına kadar gelişen asit intrüzyonları kompleksi ve Orta- ÜstPliyosende ortaya çıkan andezitik- bazaltik genç volkanikler tarafından kesilmiştir (Alpan,1976).Bölgenin bugünkü tektonik yapısı, Tersiyer tektonik olayları ile meydana gelmiştir. Hakimkıvrım, fay ve çatlak sistemleri yaklaşık E- W uzanımlıdır. Bu sistemler daha sonra N- Sdoğrultulu faylarla parçalanmıştır. E- W doğrultulu faylar makaslama kuvvetlerinin, N- Sdoğrultulu faylar ise düşey kuvvetlerin eseri olup, genç faylardır. Cevherli zonlarınpozisyonunu en çok bu faylar değiştirmiştir (Alpan, 1976).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Yukarı ve Aşağı Yunnuk Mahalleleri arasındadır.Çatlak sistemlerine yerleşmiş manyetit+ hematit filonları mevcuttur. Pnömatojenhidrotermalolarak oluşmuş %45- 50 Fe tenörlü 25.<strong>00</strong>0 ton muhtemel rezerv tespitedilmiştir.Düşüksöğüt- Kızılokboynu ZuhuruMalatya-Çörmü-Düşüksöğüt tepe-Kızılokboynu tepeGenel Jeoloji:Bölgenin en eski birimi, serpantinleşmiş bazik ve ultrabazik kayaçlardır.189
Üst Kretasenin tabanını teşkil eden bu birimin üzerinde Üst Kretase ve daha gençsedimanter birimler diskordan olarak sıralanmıştır. Bu sedimenter birimler Orta Eosendenbaşlayıp Eosen sonlarına kadar gelişen asit intrüzyonları kompleksi ve Orta- ÜstPliyosende ortaya çıkan andezitik- bazaltik genç volkanikler tarafından kesilmiştir (Alpan,1976).Bölgenin bugünkü tektonik yapısı, Tersiyer tektonik olayları ile meydana gelmiştir. Hakimkıvrım, fay ve çatlak sistemleri yaklaşık E- W uzanımlıdır. Bu sistemler daha sonra N- Sdoğrultulu faylarla parçalanmıştır. E- W doğrultulu faylar makaslama kuvvetlerinin, N- Sdoğrultulu faylar ise düşey kuvvetlerin eseri olup, genç faylardır. Cevherli zonlarınpozisyonunu en çok bu faylar değiştirmiştir (Alpan, 1976).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Kuluncak’ın 7 km. kuzeybatısındadır. Yüzeydemanyetit ve az oranda hematit cevherleşmesi mevcuttur. Dissemine ve damarcıklarhalinde skapolitfelsler içinde görülür. %10- 15 Fe 3 O 4 tenörlü 33.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton görünür+muhtemel rezerv hesaplanmıştır.MTA tarafından yapılan etüt, yarma ve sondajlar sonucunda sahanın rezerv ve tenörühesaplanmış, belirlenen tenör, rezerv ve yataklanma şekline göre zuhurların demircevheri bakımından ekonomik bir değer taşımadığı saptanmıştır (Özer ve Kuşçu, 1985).Bahçedamı- Hasançelebi arasında uzanan (Davulgu) Demir YatağıMalatya-Hekimhan-Hasançelebi-DavulguGenel Jeoloji:Hasançelebi’nin hemen güneyinden başlayıp batıya doğru uzananmanyetitli skapolitfels formasyonu, yaklaşık olarak 19 km2 lik bir sahaya yayılmıştır.%70e kadar manyetit içermektedir.Skapolitfelslerin içinde birçok cevherli zon vardır. En önemli zon, sahanınkuzeydoğusundadır. Ana yatağı teşkil eden bu zon, yaklaşık E- W uzanımlı olup, 4.3 km.uzunluğunda ve 3<strong>00</strong> m. genişliğindedir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Bu ana zon, birkaç zoncuktan oluşmuştur vearalarında paralellik vardır. Cevherleşme masif, dissemine damarcık ve tabakalıyapılarda görülmektedir. Ağsal damarcıklar şeklinde görülen manyetit, dissemine cevherliskapolitfelslerin düzensiz çatlaklarını doldurmuştur (Alpan, 1976).Bu sahada %15- 20 Fe tenörü mevcuttur. Toplam rezerv ise %52 Fe eşdeğeri3<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton olarak hesaplanmıştır (MTA Plan Koordinasyon Dairesi Yayını, 1974).Karakuz Demir SahasıMalatya-Kuluncak-Karakuz dağıGenel Jeoloji:Karakuz demir madeni, Hekimhan Đlçesinin 17 km. kuzeybatısındaKarakuz sırtında bulunmaktadır.Sahada Üst Kretasede meydana gelen mağmatik olaylar esnasında ortaya çıkan siyenitintrüzyonunun neticesinde bölgedeki daha yaşlı mafik kayaçlar ve trakit altere vemineralize olmuştur. Bunlara bağlı olarak demir oksit mineralleri trakit içerisinde düzensizraplasman gövdeleri ve damarlar halinde bulunmaktadır (Jacobson ve Boğaz, 1970).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Filon şeklinde cevherleşme hem trakit içinde hem demetamorfize bazik kayaçlar içinde masif demir oksit şeklinde yer almaktadır. FilonlarN80E doğrultulu aynı kırık sistemi boyunca birbirinden kopuk olarak bulunmaktadır. 10-50 m. genişlikte, 70- 80 m. uzunluktaki filonlar ortalama 62 m. derinliğe sahiptir (Özer veKuşçu, 1983).Karakuz demir madeni yatağının cevher mineralleri genellikle hematit olup, az miktardamanyetit, limonit ve düzensiz çatlaklarda ise siderittir.Demir tenörü %33- 55 arasında değişen toplam 9.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 tonluk cevherleşmesaptanmıştır (Özer ve Kuşçu, 1983). MTA tarafından yapılan sondaj ve araştırmalardaKarakuz demir madeni yatağı hem rezerv olarak, hem de kalite olarak önemli birhammadde kaynağıdır (Çiftçi, vd., 1983).190
Kırmızı Tepe Demir ZuhuruMalatya-Hekimhan-Hasançelebi-Kırmızı tepeGenel Jeoloji:Hasançelebi’ye bağlı Keçememolar köyünün 4 km. güneybatısında,Kırmızı Tepe mevkiinde demir cevherleşmesine rastlanmıştır.Mikrosiyenit intrüzyonunun plaketli kalkerleri kesmesi neticesinde cevher; silisifiye vedolomitize kalkerler içinde yerleşmiştir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Cevher hematitten ibarettir. Sahada biri 1<strong>00</strong> m.uzunlukta, 35 m. genişlikte, diğeri 55 m. uzunlukta ve 22 m. genişlikte olmak üzere ikimostra mevcuttur.Her iki mostra için toplam 641.<strong>00</strong>0 ton muhtemel- mümkün rezerv hesaplanmıştır.Yapılan analizlerde ise %10- 63 Fe tenörü saptanmıştır (Oral, 1971).Sivri Tepe ve Mağara Tepe ZuhurlarıMalatya-Hekimhan-Hasançelebi-Bahçedamı-Sivri tepe-Mağara tepeGenel Jeoloji:Sivri Tepe, Bahçedamı Köyünün 1 km. batısındadır. Mağara Tepe ise SivriTepenin 5<strong>00</strong> m. güneybatısındadır. Sivri Tepe Zuhuru: Mafik volkanik kayaçlar vetrakitlerden oluşan tepenin, trakitlerin yayılma düzlemine paralel mercekler teşkil edecekyer almaktadır.Cevherleşme manyetit ve hematitten ibarettir.Mağara Tepe Zuhuru: 2 m. kalınlığında, çapı 1<strong>00</strong> m. olan hematit- manyetit mertceğimevcuttur. Demir bloklarından oluşan bir sapada mostra vermektedir.Sivri Tepe ve Mağara Tepede rezerv hesaplanmış ve şu sonuçlar alınmıştır (Özkoçak,1972).Görünür Rezerv : 2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Hematit- ManyetitMuhtemel Rezerv : 1.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton Hematit- ManyetitMümkün Rezerv : 4.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton Hematit- ManyetitBoğazgören (Şırzı) Demir ZuhurlarıMalatya-Hekimhan-Şırzı-Mehli dereGenel Jeoloji:Hekimhan Đlçesinin kuzeybatısındaki Boğazgören Köyü yolu üzerinde aynıtipte oluşmuş birbiriyle yaklaşık 4<strong>00</strong> m. mesafeli Kurucagöl Tepe ve Çatallı Tepe demirzuhurları mevcuttur.Her iki zuhurda bazik volkanik sedimenter seri üzerindeki Üst Kretase kireçtaşlarınındemirli solüsyonlar tarafından metasomatizmaya uğratılması ile oluşmuşlardır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Cevherleşme her ikisinde de hematit, az miktardamanyetitten ibarettir. %50 Fe tenörlü 3<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 tonluk bir demir rezervi hesap edilmiştir(Kurt, 1974).Deveci Demir YatağıMalatya-Deveci-Demir tepe-Karamağara tepeGenel Jeoloji:Malatya Đli Hekimhan Đlçesinin 22 km. kuzeydoğusundaki Deveci Köyününyaklaşık 3 km. kuzeyinde Üst Kretase yaşlı seriler içerisinde , tabaka doğrultu veeğimlerine uygun olarak yer alan sedimanter oluşumlu masif siderit cevherleşmesimevcuttur (Özer ve Kuşçu, 1982).Deveci demir yatağı, batıdan doğuya doğru Karamağra Tepe, Karatepe ve Karaköçekzuhurları olmak üzere üç ana zuhura ayrılmıştır (Ünlü, 1983).Karamağara Zuhuru1582 m. rakımındaki Karamağara Tepesi mevkiinde iki ayrı mostra mevcuttur. Güneydekimostra 140 m. uzunluğunda, 50 m. genişliğindedir. Kuzeydeki mostra 450 m.uzunluğunda olup, genişliği değişkendir.191
Karatepe Zuhuru1636 m. rakımındaki Karatepede bulunan bu mostra bir fay ile iki kısma ayrılmış olup,büyük kısım 450 m. uzunluğunda, 180- 2<strong>00</strong> m. genişliğindedir. Küçük kısım ise güneyedoğru kaymış olup, 1<strong>00</strong> m. uzunluğunda, 50 m. genişliğindedir.Karaköçek Zuhuru1620 m. rakımındaki Maden Tepesinde bulunan asıl mostra 250 m. uzunlukta, 60 m.genişliktedir. Bu mostranın doğusunda irili ufaklı birkaç zuhur daha mevcuttur.Her üç zuhurda yapılan rezerv hesaplarında şu neticeler alınmıştır (Ünlü, 1983).%36 Fe tenörlü 43.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton siderit%50 Fe tenörlü 8 5<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton hematit+ götitDoğanşehir Demir CevherleşmeleriTatlar Köyü ZuhuruMalatya-Doğanşehir-TatlarGenel Jeoloji: Doğanşehir çevresinde; Paleozoik birimleri, Silüryen ve Devoniyenyaşında olan metamorfik şistler ve Permokarbonifer yaşındaki kristalize kireçtaşları iletemsil edilir. Paleozoik üzerinde Kretase birimleri diskordan olarak bulunur ve ofiyolitikseriler ile kireçtaşları tarafından temsil edilir. Üst Kretase birimlerini ise karışık fasiyesleroluşturmaktadır. Tersiyer birimleri olarak da Alt Miyosen ile Orta Miyosen görülür(Kormalı, 1973).Yörede demir zuhurları, muhtemelen Devoniyen yaşlı metamorfik şistler içinde yeralmaktadır. Devoniyen, çalkantılı öjeosenklinal ortamında kumtaşı ve şeyller içindeçökelen hematit mercekleri, daha sonra bütün sahayı içeren bölgesel metamorfizmadanetkilenerek yer yer manyetitleşmiştir (Akçay ve Güven, 1974).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Kullar ve Tatlar Köyleri arasında Kullar Köyünün 1,5km. kuzeydoğusunda kristalize şistler içinde 6- 8 m. kalınlıkta, 1<strong>00</strong>- 150 m. uzunluktaolup, kuzeye dalımlı bir zuhurdur (Koşal, 1967).Bıçakçı Köyü ZuhurlarıMalatya-Doğanşehir-BıçakçıGenel Jeoloji: Doğanşehir çevresinde; Paleozoik birimleri, Silüryen ve Devoniyenyaşında olan metamorfik şistler ve Permokarbonifer yaşındaki kristalize kireçtaşları iletemsil edilir. Paleozoik üzerinde Kretase birimleri diskordan olarak bulunur ve ofiyolitikseriler ile kireçtaşları tarafından temsil edilir. Üst Kretase birimlerini ise karışık fasiyesleroluşturmaktadır. Tersiyer birimleri olarak da Alt Miyosen ile Orta Miyosen görülür(Kormalı, 1973).Yörede demir zuhurları, muhtemelen Devoniyen yaşlı metamorfik şistler içinde yeralmaktadır. Devoniyen, çalkantılı öjeosenklinal ortamında kumtaşı ve şeyller içindeçökelen hematit mercekleri, daha sonra bütün sahayı içeren bölgesel metamorfizmadanetkilenerek yer yer manyetitleşmiştir (Akçay ve Güven, 1974)Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Bıçakçı Köyünün 1 km. güneyinde, Kuz Tepenin 3<strong>00</strong>m. kuzeydoğusunda kristalize kalkerler içerisinde %55 Fe tenörlü çok küçük bir zuhurdur.Kalınlığı 1 m., uzunluğu ise 6- 7 m. dir.Bıçakçı Köyünün batısında Demirtaş Tepede kalkerlerin çatlaklarına yerleşmişmanyetitten ibaret, %53 Fe tenörlü 6<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton rezervli bir zuhurdur (Koşal, 1967).Murata Köyü ZuhurlarıMalatya-Doğanşehir-MurataGenel Jeoloji: Doğanşehir çevresinde; Paleozoik birimleri, Silüryen ve Devoniyenyaşında olan metamorfik şistler ve Permokarbonifer yaşındaki kristalize kireçtaşları iletemsil edilir. Paleozoik üzerinde Kretase birimleri diskordan olarak bulunur ve ofiyolitikseriler ile kireçtaşları tarafından temsil edilir. Üst Kretase birimlerini ise karışık fasiyesler192
oluşturmaktadır. Tersiyer birimleri olarak da Alt Miyosen ile Orta Miyosen görülür(Kormalı, 1973).Yörede demir zuhurları, muhtemelen Devoniyen yaşlı metamorfik şistler içinde yeralmaktadır. Devoniyen, çalkantılı öjeosenklinal ortamında kumtaşı ve şeyller içindeçökelen hematit mercekleri, daha sonra bütün sahayı içeren bölgesel metamorfizmadanetkilenerek yer yer manyetitleşmiştir (Akçay ve Güven, 1974).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Murata Köyünün 2 km. kuzeydoğusundaki ZeynelTepede Permokarbonifer kireçtaşları arasında, manyetit cevherleşmesi şeklinde, %37,48Fe tenörli 3.<strong>00</strong>0 ton rezervli bir zuhur mevcuttur.Murata Köyü güneyindeki Oklar Komu mevkiinde granitik bir kayaç içinde hematit velimonit cevherleşmesinden ibaret %49,61 Fe tenörlü 1.<strong>00</strong>0 ton rezervli bir zuhurbulunmaktadır (Kormalı, 1973).Elmalı Köyü ZuhurlarıMalatya-Doğanşehir-Elmalı-Kırmızı tepeGenel Jeoloji: Doğanşehir çevresinde; Paleozoik birimleri, Silüryen ve Devoniyenyaşında olan metamorfik şistler ve Permokarbonifer yaşındaki kristalize kireçtaşları iletemsil edilir. Paleozoik üzerinde Kretase birimleri diskordan olarak bulunur ve ofiyolitikseriler ile kireçtaşları tarafından temsil edilir. Üst Kretase birimlerini ise karışık fasiyesleroluşturmaktadır. Tersiyer birimleri olarak da Alt Miyosen ile Orta Miyosen görülür(Kormalı, 1973).Yörede demir zuhurları, muhtemelen Devoniyen yaşlı metamorfik şistler içinde yeralmaktadır. Devoniyen, çalkantılı öjeosenklinal ortamında kumtaşı ve şeyller içindeçökelen hematit mercekleri, daha sonra bütün sahayı içeren bölgesel metamorfizmadanetkilenerek yer yer manyetitleşmiştir (Akçay ve Güven, 1974).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Birinci zuhur Davli Tepe güneyinde 5 m. kalınlığında,40 m. uzunluğunda %50 Fe tenörlü, 7.<strong>00</strong>0 ton rezervli hematit cevherleşmesi şeklindedir.Davli Tepe doğusundaki ikinci zuh ur; kalınlığı 50 cm. ile 2 m. arasında değişen %26 Fetenörlü 6.<strong>00</strong>0 ton rezervli, merceksel, hematit cevherleşmesi şeklindedir.Her iki zuhurda sedimanter- metamorfik jenezlidir. Şistler arasında yer almışlardır. Şistlerkuvarsit ve killi şistlerden oluşmuştur (Kormalı, 1973).Sürgü Hematit ZuhuruMalatya-Doğanşehir-Sürgü-Göstendibi MevkiiGenel Jeoloji:Sürgü hemetit zuhurları, Doğanşehir Đlçesinin Sürgü nahiyesinin 3 km.güneyinde Demir Tepeden başlayıp, Göstendibi mevkiine kadar kesintili olarak 4 km.kadar uzanır.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Cevherleşme sahasında; altta muhtemelenDevoniyen yaşlı metamorfik şistler, bunlarla beraber çökelmiş hematit cevherleşmesimevcuttur. Cevherleşme sedimanter kökenli olup, rejyonal metamorfizmanın etkisi ilesedimanter- metamorfik özellik kazanmıştır.4 km. kuzeydoğusundaki cevherleşmenin büyük bir kısmı toprak örtü altındadır. Kalınlık 5m.- 26 m. arasında değişmektedir. %13- 49 Fe tenörlü 16.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton rezervli olduğutespit edilmiştir (Kormalı, 1973).Kelhalil Köyü Demirli Zımpara taşı ZuhuruMalatya-Doğanşehir-KelhalilGenel Jeoloji:Bu zuhur, Kelhalil Köyünün 2.5 km. kuzeydoğusunda, Permokarboniferyaşlı kireçtaşları arasında N- S doğrultulu uzanan bazik kayacın alterasyonu ileoluşmuştur. Manyetit ile birlikte titanlı ve demirli korund mineraline rastlanmıştır. %29 Fetenörlü ve 3.<strong>00</strong>0 ton rezervlidir (Kormalı, 1973).193
Eskiköy Hematit ZuhuruMalatya-Doğanşehir-EskiköyGenel Jeoloji: Eskiköyün 750 m. güneydoğusunda Bozbulak Dere üzerindeki 1450 m.kotundan başlayarak sırta doğru uzanan bir zuhur mevcuttur. Ancak, cevher taşınıpgitmiş ve geriye cepcikler kalmıştır, dolayısıyla ekonomik değildir (Kormalı, 1973).Pütürge Demir CevherleşmeleriMalatya-Pütürge-YamacıkebirGenel Jeoloji:Pütürge demir cevherleşmelerinin bulunduğu saha, Malatya Đlinin PütürgeĐlçesinin Yamaç- Midye Köyleri arasındaki Yamacıkebir, Yamacısağır ve Şerik Mahallelerive çevresindedir.Demir zuhurlarının bulunduğu sahada Paleozoik yaşlı metamorfik şistler, Üst Kretaseyaşlı serpantinleşmiş peridotit, spilitik diyabaz ve bazaltlar, Eosen yaşlı konglomera,kireçtaşı, kumtaşı, Holosen yaşlı alüvyon, erozyon artıkları ve taraçalar mevcuttur.Üst Kretaseden sonra lateritleşme geçiren volkanik seri ve serpantinler aşınmış, buaşınma ürünleri yeni çökelmekte olan Eosen kireçtaşlarının tabanında konglomeratikkumtaşları içinde bir hematit yoğunlaşması meydana getirmiştir (Akçay, 1972).Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Yamacısağır Zuhurları; Bu zuhurlar, YamacısağırMahallesinin hemen güneybatısında Hergü Çayı yamaçlarında yer alır. Kireçtaşı vekonglomera altında yer alan bindirme nedeniyle ardalanmalı, mercek şeklindezuhurlardır.Yamacıkebir Zuhuru ; Bu zuhur, Yamacıkebir ve Yamacısağır Mahalleleri arasında,serpantinit kütlesi üzerinde, tenörü oldukça sık değişe, faylarla kontrollü bir seviye olarakyer alır.Şelik Zuhuru;Bu zuhur, Şelik Mahallesinin güneydoğusunda iki düşey fayla sınırlı olarakserpantinit kütlesi üzerinde yer alır.Her üç zuhur için ortalama %30 Fe tenörlü 10.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton Fe cevheri rezervihesaplanmıştır. Bunun 6<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 tonu %48 Fe tenörlüdür (Akçay, 1972).Arapgir ( Aktaş köyü ) Hematit CevherleşmesiMalatya-Arapkir-Aktaş-Koçubahçe DamlarıGenel Jeoloji:Arapkir Đlçesi, Aktaş Köyünün 2.5 km. kuzeybatısında Çalıca Tepebatısında Permokarbonifer yaşlı kristalize kireçtaşı içinde, 30 m. kalınlığında ve 4<strong>00</strong> m.uzunluğunda hematitli bir seviye bulunmaktadır. Yapılan analizde %13.84 Fe ve %47.37SiO 2 tespit edilmiş olup, silisi fazla olduğundan saha önemsizdir (Kadıoğlu ve Cengiz,1982).KROMYayladam Köyü (Hekimhan/ Malatya) SahasıMalatya-Hekimhan-Yayladamı-Kırankaya tepeGenel Jeoloji: Bölgenin en eski birimi serpantinleşmiş ultrabazik ve bazik kayaçlardır.Üst kretasenin tabanını oluşturan bu kayaçlar piroksenit, harzburjit ve peridotit’tenoluşurlar. Yer yer dolerit, Gabro daykları ihtiva ederler. Ultrabazik kayaçların üzerindeyastık lav, dolerit, bazalt, diyabaz, andezit ve spilitten oluşan volkanik bir seri vardırbunların üzerine üst kretase sedimanları (Konglomera, kumtaşı, şeyl, resifal kireçtaşı)diskordan olarak yerleşmiştir. Üst kretase serileri üzerine açısal diskordansla paleosenyaşlı jipsli seri gelir bu seri üzerine ve bazende üst kretase çökelleri üzerine diskordanolarak yaşlı çökeller (konglomera, killi ve sileksit yumrulu kireçtaşı, fosilli kireçtaşı, fliş)gelir. Muhtemellen orta Eosenden başlayup Eosen sonlarına kadar gelişen asitintrüzyonları mevcuttur. Oligosen ise genellikle konglomeralardan oluşur. Üste doğru194
kumtaşı tabakalarına geçen sedimanter birimler tarafından temsil edilir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Sahada önemli sayılabilecek kromit mostrası yoktur.Sahada en büyük cevher merceğinin boyudu 1x0.5 m. dir.cevher zonunda masif, benekli,disemine fakir, bireşik tipte kromit görülmektedir. Genelde görülen en fazla kalınlık 50 cm,ortalama tenör % 30 Cr 2 O 3 kadardır.KURŞUN-ÇĐNKOPoluşağı SahasıMalatya-Pütürge-Poluşağı-Hasenek dereGenel Jeoloji: Kristalin şistler: Paleozoyik yaşlı seri mikaşistlerden oluşmaktadır. Cevheriçermez.Kalk şistler: Seri genellikle karbonat ve kil mineralleri içeren, şistozite gösterenkayaçlardan oluşur. Cevher içermez.Paleozoyik yaşlıdır.Fillit ve Aglomera: Kırmızı renkli killi birimlerden oluşur. Seri üst kesimlerde bazik bileşimliaglomeralar içerir.Bazaltik kompleks: Hakim litoloji bazalt lavlarıdır. Kompleks içinde diyabaz sil ve dayklarımevcuttur. Alt kesimleri cevher içerir. Cevherleşme konumu lavlarla uyumludur.(Stratiform)Cafana (Görgü)-Yeşilyurt SahasıMalatya-Yeşilyurt-Görgü (Cafana)-Kurşunlu tepeGenel Jeoloji: Malatya Metamorfitleri olarak adlandırılan metamorfik kayaçlar, volkanotortul kayaçlar üzerine tektonik olarak gelir. Bunlar karbonifer-Ü.Trias yaşındadır.Metamorfitler içinde yeralan kireçtaşları, birbirlerine çok az benzemelerine rağmen haritarenk, dolomitleşme, bitüm ve fosil içeriğine göre ayırtlanmıştır. Maden formasyonunakarşılık olarak düşünülen volkano tortular ve cevherleşmenin içinde yer aldığı volkanitler,sahada mevcut diğer litolojik birimlerdir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme:Hidrotermal alterasyon olarak düşünülen yatağıncevher mineralleri: Simitsonit, Galenit, Sfalerit, Pirit, Limonit’tir.I.1.3 Enerji MadenleriMaden kömürü (Linyitten Antrasite kadar her tür kömür, Asfaltit, Bitümlü Şist,Bitümlü Şeyl), Radyoaktif minareller, Uranyum, Toryum, Radyum, Niyop, Lantan,Neodyum, Peraseodyum, Selenyum.(3213 Sayılı Maden Kanununun 5177 sayılı kanunla değişik şekline göre IV. Gurupb bendine giren madenler)KÖMÜRArguvan, Perçikan ZuhuruMalatya-Arguvan-Parçikan-Devedüzü MevkiiGenel Jeoloji:Çalışma alanında stratigrafik dizilim Paleozoyik ve Senozoyik yaşlı tortulçökeller ve volkaniklerle temsil edilmiştir.Temelde Paleozoyik yaşlı kireçtaşları vekalkşistler bulunmaktadır. Üste doğru Eosen yaşlı konglomera, kireçtaşları (Eh2),Olgosen yaşlı konglomera ve kumtaşları ile Miyosen yaşlı kireçtaşı ve kiltaşı yeralmaktadır. Üstte Miyosen gölsel fasiyeste olup, tabanda kumtaşı- kiltaşı (Mü1), ortadakireçtaşı- tüfit ve bazalt akıntıları (Mü2), üstte konglomera- kireçtaşı- kiltaşı (Mü3) yer195
almaktadır. Pliyosende ise üç litostratigrafi birimi ayıtlanmıştır. Konglomera- kumtaşıkiltaşı-bazalt akıntıları (p1 1) havzanın orta ve güney kesiminde geniş bir yayılımı olanP1 2 ile gösterilen marn, killi kireçtaşı ve kilden oluşan bu seri ekonomik linyit damarlarıiçermektedir. P1 3 ise konglomera- kumtaşı- kiltaşı ile temsil edilir.Yatak Özellikleri ve Cevherleşme: Kömür kalınlıkları 0.10- 2.<strong>00</strong> m. Orijinal kömürdekimyasal özellikler: Su %11.19, Kül %36.77, AID Kcal/kg 2921, Görünür + Muhtemel40.<strong>00</strong>0 ton. Üretim yapılıyor. Teknolojik çalışmalar yapılmamıştır.TORYUMMalatya Kuluncak Başören Yöresi Toryum SahasıMalatya-Kuluncak-Başören-Kepez Çeşmesi MevkiiGenel Jeoloji:Yörede en yaşlı formasyon, metamorfize olmuş Jura- Kretase kalkerleridir.Bu seri üzerine alacalı Üst Kretase flişi gelmektedir. Oligosen taban konglomerası, Jura-Kretase kalkerleri üzerine diskordan olarak oturmakta ve karasal fasiyestedir. Pliyosenformasyonları, Oligosen ve Jura- Kretase kalkerleri üzerine diskordans olup, konglomerave kumtaşlarından ibarettir.Jura- Kretase kalkerleri, Üst Kretase- Alt Paleosen siyenit çıkışı tarafından kesilmekte,cevherleşme siyenitlere bağlıdır.Cevherin özellikleriU 3 O 8 : %1.0- 1.6Th O 2 : %5.0- 10.2I.1.4 Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal MalzemelerOcaklar; Somaki, Alçı, Kireç, Çakmak, Kaldırım,değirmen, Litoğrafya, çeşitlimermer, çakıl, gre, granit, kumlu ve benzeri taşlarla amniyant, puzolan, seterasi, bazalt,lav, marn, tebeşir, üstpec, kil, çimento, koalen, felspat ve buna benzeyen cisimlerden, yünve yapağı temizliğinde, çanak ve çömlek vb. üründe, boya yapmada veya toprağıkuvvetlendirmek için ziraatçılar tarafından kullanılan piritli ve diğer topraklardan ve başkabunlara benzeyen maddelerden ibarettir.Tablo 79- Đlimizdeki Kum-Çakıl, Mozaik, Alçıtaşı, Kireç ve Taş OcaklarıĐŞLETMENĐN ADI FAALĐYET KONUSU YERĐAKYÜZ MADEN KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANMAKUMSAN KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANDURMAZLAR MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTMEHMET ŞAHĐN KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANÖZER POYRAZ KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANĐBRAHĐM YILDIRIM KUM-ÇAKIL OCAĞI DOĞANŞEHĐRNAĐM GÜNEŞ TAŞ OCAĞI YEŞĐLYURTAKYÜZ MADEN ALÇITAŞI OCAĞI HEKĐMHANKARAYOL. GEN.MÜD. DOĞANŞEHĐR TAŞ OCAĞI DOĞANŞEHĐRKARAYOL. GEN.MÜD. DARENDE TAŞ OCAĞI DARENDESÜRMELĐ ĐNŞAAT KĐREÇ OCAĞI YEŞĐLYURTACEMOĞULLARI KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANGÜLER KUM-ÇAKIL OCAĞI YEŞĐLYURTAYDINOĞULLARI MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURT196
ĐŞLETMENĐN ADI FAALĐYET KONUSU YERĐYUSUF ÇETĐNKAYA MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTÖNER KARDEŞLER MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTBASRĐ YILMAZ KUM-ÇAKIL OCAĞI ARAPGĐRTURGAY ÖZTÜRK MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTNEVPAŞ KUM-ÇAKIL OCAĞI YAZIHANALTILAR ĐNŞAAT KUM-ÇAKIL OCAĞI DARENDEDSĐ 92. ŞUBE MÜD DARENDE TAŞ OCAĞI DARENDEÖMER VAROL MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTTÜLĐN PAK KUM-ÇAKIL OCAĞI BATTALGAZĐSERDAR AYDINLIK MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTŞENOL SEKĐZSU KUM-ÇAKIL OCAĞI ARAPGĐRĐDRĐS AYDINLIK MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTMURAT GÜNGÖRMEZ MOZAĐK OCAĞI YEŞĐLYURTAHMET KARAGÜLLE KUM-ÇAKIL OCAĞI DARENDEBER-ONER MERMER OCAĞI DARENDEĐBRAHĐM GÜLER MOZAĐK OCAĞI KIRMA-ELEME YEŞĐLYURTÜSTÜN KILIÇ KUM-ÇAKIL O. YIK<strong>AM</strong>A-ELEME KULUNCAKBAHAR MADENCĐLĐK KUM-ÇAKIL O. YIK<strong>AM</strong>A-ELEME YAZIHANAKYÜZ MADENCĐLĐK ALÇITAŞI OCAĞI TESĐSĐ HEKĐMHANMEHMET PAK KUM-ÇAKIL O. YIK-EL TESĐSĐ YAZIHANNORM MADEN TAŞ OCAĞI KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTARSLANLI ALÇI ALÇI TAŞI OCAĞI AKÇADAĞNETMER MADENCĐLĐK MERMER OCAĞI DARENDEALTILAR ĐNŞAAT KUM-ÇAKIL OCAĞI YEŞĐLYURTNAĐM ĐNŞAAT KALKER O. KIRMA ELEME TESĐSĐ HEKĐMHANZEREN ĐNŞAAT TAŞ OCAĞI VE KONKASÖR TESĐSĐ PÜTÜRGEAKYÜZ MADENCĐLĐK ALÇI TAŞI OCAĞI ARGUVANAHMET GAZĐ ŞAHĐN JĐG TESĐSĐ MALATYAEMĐN AKYÜZ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YAZIHANKARAYOLLARI 8. BÖLGE MÜD.KUBBEDAĞI TAŞ OCAĞI, DEPO YERĐ VEKONKASÖR TESĐSĐMERKEZMETĐN ÇAYLI KALSĐT OCAĞI DOĞANŞEHĐRAHMET GAZĐ ŞAHĐN JĐG TESĐSĐ MERKEZATM MÜHENDĐSLĐK ALÇI TAŞI OCAĞI HEKĐMHANALĐ TORGUT ALÇI TAŞI OCAĞI HEKĐMHANYUSUF SARSILMAZ KĐREÇ OCAĞI MERKEZDSĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MALZ. OCAKLARI YIK<strong>AM</strong>A ELEME TESĐSĐ ARAPGĐRÖZER BOYRAZ TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTMELĐTA MADENCĐLĐK TAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTMUSTAFA YILDIZ ALÇI MADENĐ OCAĞI DARENDESÜRMELĐ ĐN.SAN.TĐC.LTD.ŞTĐ.TAŞ(MERMER) OCAĞI VE KIRMA-ELEMETESĐSĐAKÇADAĞALĐ ĐHSAN DOĞAN TAŞ OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTMUHARREM DOĞAN TAŞ OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTĐYĐDEMĐRLER KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTĐYĐDEMĐRLER KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTNETMER MADENCĐLĐK SAN. VE MERMER OCAĞIAKÇADAĞTĐC. TD.ŞTĐ.197
NORM LTD. ŞTĐ. TAŞ OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTĐYĐDEMĐRLERKALKER (KĐREÇ) OCAĞI, KĐREÇ FABRĐKASIVE KIRMA-ELEME-PAKETLEME TESĐSĐYEŞĐLYURTBEKĐR POYRAZ KURŞUN-ÇĐNKO OCAĞI KULUNCAKAHMET KARAGÜLLE KALKER OCAĞI KIRMA ELEME TESĐSĐ DARENDELĐMANSAN KALKER OCAĞI KIRMA ELEME TESĐSĐ DARENDEMEHMET AYDIN KROM OCAĞI KULUNCAKDOĞA MĐN. MAD. END. ĐNŞ. TAŞ.PET. ÜRÜN. ĐTH. ĐHR. SAN. VE KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTTĐC. LTD. ŞTĐ.ACEMOĞULLARI BETON KUMOCAĞI NAK. TĐC. VE SAN. LTD. KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTŞTĐ.BĐLAL DURMAZ KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTM.ENGĐN KILIÇ KĐL OCAĞI HEKĐMHANYUSUF SARSILMAZKĐREÇ OCAĞI, KIRMA-ELEME TESĐSĐ, KĐREÇFABRĐKASIMERKEZSILA KONKASÖR MAD. MER.NAH.ĐNŞ.TĐC.SAN.LTD.ŞTĐKALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTASYA PETROLKĐREÇTAŞI OCAĞI, KIRMA ELEME VE KĐREÇÜRETĐM TESĐSĐYEŞĐLYURTSEDAT ŞAHĐN KUM ÇAKIL OCAĞI DARENDEKADĐR ÇELĐK KALSĐT OCAĞI VE KIRMA EŞEME TESĐSĐ DOĞANŞEHĐRMERSĐN KARAYOLLARI 5. BÖLGEMÜDÜRLÜĞÜTAŞ OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ DARENDEACEMOĞULLARI BETON KUMOCAĞI NAK. TĐC. VE SAN.LTD.ŞTĐ.KALKER OCAĞI VE KIRMA ELEME TESĐSĐ YEŞĐLYURTDSĐ IX. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜKAPIKAYA BARAJI VE SUL<strong>AM</strong>ASI MALZEME KAPIKAYA MEVKĐĐOCAKLARI VE YIK<strong>AM</strong>A ELEME TESĐSĐ MALATYAZEREN ĐNŞAAT KALKER OCAĞI HEKĐMHANDSĐ GENEL MÜDÜRLÜĞÜBOZTEPE BARAJI VE SUL<strong>AM</strong>ASI MALZEMEOCAKLARIYAZIHANARSLANLI ALÇI VEH<strong>AM</strong>MADDELERĐ TĐC. SAN. A.Ş. ALÇITAŞI (JĐPS) ÜRETĐMĐHEKĐMHAN(SALICAK KÖYU)ARSLANLI ALÇI VEH<strong>AM</strong>MADDELERĐ TĐC. SAN. A.Ş. ALÇITAŞI (JĐPS) ÜRETĐMĐHEKĐMHAN(ĐŞL<strong>AM</strong>AN KÖYU)STY LTD.-I KALKER OCAĞI, KIRMA VE ELEME TESĐSĐ AKÇADAĞSTY LTD.-II KALKER OCAĞI, KIRMA VE ELEME TESĐSĐ AKÇADAĞKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>89I.2 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN YAPILDIĞI YERLERĐN ÖZELLĐKLERĐBir madencilik işleminde aşağıdaki faaliyetlerin tamamı veya bir kısmıyapılmaktadır; harfiyat (harfiyat atığı toprak, taş, kum ve benzeri maddelerin nereleretaşınacakları ve hangi amaçlar için kullanılacakları) parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve toksikmaddelerin kullanımı, kırma-öğütme gibi, toz yayıcı işlemler, kullanılacak yakıtlardandolayı oluşacak emisyonlar, artık suların meydana getireceği durum, vibrasyon ve gürültü,ağaç kesimi ve bitki türlerinin ortadan kaldırılması.Bu işlemler sonucu oluşacak arazi arızalarının (kuyu, galeri, yarma vs.) giderilmesi,saha düzenlemelerinin(yeşil alan düzenlemeleri, ağaçlandırma vs.) yapılmasıgerekmektedir.198
I.3 CEVHER ZENGĐNLEŞTĐRMEYeraltından çeşitli metotlarla çıkarılan madenler, mineral atıklarıyla beraberçıkarıldığı için mineral dokusuna ulaşıncaya kadar kırma, öğütme ve eleme işlemine tabitutulurlar. Eleklerden geçirildikten sonra silolarda depolanır. Buraya kadar tümmadenlerde aynı işlemler uygulanır. Bundan sonra zenginleştirme işlemine geçilir.Cevherin yapısına göre önce sulu sistem zenginleştirme ile mineral atıkları temizlenir. Herdeğişik tür cevheri zenginleştirmek için farklı metotlar uygulanır. Örneğin, demir cevherininzenginleştirilmesi yüksek ısıda olur. Sonuç olarak zenginleştirme; yeraltından çıkarılanmaden cevherinin fiziksel, kimyasal ve mineralojik işlemlere tabi tutularak cevherinpasadan ayrılmasıdır.Sulu sistem zenginleştirme sonucu ortaya çıkan sıvı atıklar ise sedimentasyonhavuzlarına ihtiyaç gösterirler ve bu nedenle pasa barajlarında toplanırlar. Sıvı atıklarındepolanması çoğu zaman su ilişkileri ve tuzlanmada etkili olurlar ve tarımsal zehirlimetallerin veya maden cevherini işlemede kullanılan kimyasal atıkları bulundurabilirler.Aşırı dolu sedimentasyon havuzları oldukça zararlı ve tehlikelidir. Bunların etkileriile hidrostatik basınç artar ve atık baraj duvarlarının çökmesi veya sızıntı olmasıdurumunda çevrede doğrudan büyük tehlike oluşturabilirler.I.4 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐNĐN ÇEVRE ÜZERĐNE ETKĐLERĐMadencilik işletmeleriyle doğal kaynaklar olan madenler ve mineraller insan refahıiçin bir taraftan ekonomiye kazandırılırken, diğer taraftan ekolojik çevreye verilen büyüktahribat ve zararları çoğu zaman gözardı edilmektedir. Faaliyetlerin yapıldığı alanlarda veözellikle açık işletme yöntemi ile çalışılan sahalarda, çalışmalar bittikten sonra topografya,jeolojik yapı, röliyef, su rejimi, iklim ve peyzaj tamamen değişmekte ve bitki örtüsünün detahrip olmasına neden olmaktadır. Madencilik faaliyetleri sonucu iki tür çevre bozulmasısöz konusudur.1. Doğrudan Bozulma: Maden ocakları çalışma sahalarındaki örtü ve atık yığınları ilemadencilik binalarının inşa edildiği diğer alanlardaki toprak ve bitki örtüsünün yok edilmesisonucu meydana gelir.2.Dolaylı Bozulma: Eski maden hafriyat yerleri, örtü ve atık yığınları, maden binaları ilemineral zenginleştirme tesislerinin bulunduğu yerlerde toprak yapısı, su ilişkileri, kimyasalözellikler, toprak ve bitki örtüsü, yerel iklim, insan ve hayvan sağlığının değişime uğramasıgibi olaylar görülebilir.Genel olarak yapılan bu sınıflandırmanın dışında, madenciliğin üretimaşamalarında oluşabilen çevre sorunları da çok büyük önem arzetmektedir. Bu sorunlarailişkin kısa bilgiler aşağıda verilmiştir.Açık Đşletmelerde Oluşabilen Çevre Sorunları: Açık işletmelerin çevreye zararlıetkilerinin boyutu, jeolojik yapıya, hidrolojik özelliklere, ocak alanlarının genişliği vederinliğine, mevcut toprak, bitki örtüsü ve iklim şartlarına bağlıdır.Açık işletmelerde, örtü-kazı çalışması sonucu, sahadaki flora ve fauna zarar görmekte,oluşturulan şevler büyük çukurlar meydana getirmektedir. Saha terk edildikten sonra,şevlerin derinliği, dikliği nedeniyle bu alanlar su ile dolmakta ve bu alanların iyileştirilmesigüçleşmektedir.199
Açık işletmecilikte, iş makinelerinden ve delme-patlatma işleminden kaynaklanan gürültüsorunu ve örtü kazı sırasında oluşan toz emisyonları diğer çevre sorunları olaraksayılabilir.Yeraltı Đşletmelerinde Oluşabilen Çevre Sorunları: Yeraltı işletmeciliğinde açıkişletmelerde olduğu gibi sahadaki flora ve fauna doğrudanzarar görmemektedir. Ancakyeraltında oluşan büyük boşluklar zamanla sahada tasman denen çökmelere nedenolabilmektedir. Bu durum kayaçların gerilmeler sonucu birkaç metreye varan yatayve/veya dikey hareketleri sonucu oluşmaktadır.Yeraltı işletmeciliğinde kazı çalışmaları sonucu ortaya çıkan suyun yerüstüne çıkarıldıktansonra bertaraf edilmesi de diğer bir çevre sorunu olarak görülebilir. Yeraltı kömürmadenciliğinde ise atıkların çevreye en etkili olanları, metan, taş, ocak suyu ve ocakısısıdır.Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme Đşlemlerinde Oluşabilen ÇevreSorunları: Cevher hazırlama aşamasında uygulanan kırma, öğütme ve elemeişlemlerinde bazen toz sorunu oluşabilir. Cevher zenginleştirme işlemlerinde iseuygulanan yönteme göre değişik atıklar oluşmaktadır. Genel olarak, su ve değişikkimyasallar kullanılan bu yöntemlerde oluşan atıksu çeşitli çevre sorunlarına nedenolmaktadır. Bu atık suyun arıtılarak alıcı ortama verilmesi gerekmektedir. Bu işlemlerdençıkan atık su bazı işletmelerde atık barajlarında depolanır. Atık barajlarında hidrostatikbasıncın artması sonucu, baraj duvarlarında çökme ve sızıntı oluştuğu ve büyük çevresorunlarına neden olduğu bilinmektedir.I.5 MADENCĐLĐK FAALĐYETLERĐ SONUCUNDA ARAZĐ KAZANIM <strong>AM</strong>ACIYLAYAPILAN REHABĐLĐTASYON ÇALIŞMALARIMadencilik faaliyetleri tamamlanmış sahaları iyileştirmedeki başlıca amaç,madenciliğe bağlı olarak bozulan ve etkilenen alanlara ekolojik ve ekonomik değerlerinimümkün olduğu ölçüde geri kazandırmak olmalıdır. Yeniden kazanma arazinin güzel birpeyzaj görünümüne sahip olması kadar, bu alanlardan ekonomik olarak yararlanmayı dahedefler. Bu maksatla sığ hafriyat yerleri suyla doldurulup balık yetiştirmeye uygun halegetirilebilir. Derin ocak alanları ise, su tutma yerleri olarak kullanılacağı gibi eğlence,dinlenme yerleri olarak da düzenlenebilir. Çok derin hafriyat yerleri dik eğimleri nedeni ileyalnızca su tutma yapıları olarak kullanılabilir.Uygun amaçlar için iyileştirilmiş arazide tarımsal gelişme, gerekli röliyef, toprak vesu ilişkilerinin geliştirilmesi için, arazinin uygun biçimde düzenlenmesine, toprağın,verimliliğinin eski haline getirilmesine eğimin azaltılmasına ve yol inşası gibi benzerfaaliyetlere ihtiyaç gösterir.Çevreyi koruma, kirliliği önleme ve ekolojik değerleri geri kazanmada en etkili vemaliyeti en ucuz olan yol, arazi ve çevre bozulmalarını önlemeye erken başlamaktır.Endüstride kullanılan hammaddelerin büyük bir kısmı yer altı kaynaklarındansağlanmaktadır ve giderek artan alepler, madencilik teknolojisindeki ilerlemelermadencilik alanlarının genişlemesini ve düşük tenörlü maden yataklarının da işletilmesinizorunlu kılmaktadır. Bu durum ise arazi ve çevre bozulmalarını daha dayaygınlaşmaktadır.Đyileştirme ve yeniden kazanma çalışmaları üretim süreci çerçevesindeplanlanmalıdır. Bu şekilde geri kazanma çalışmaları daha ekonomik olabilmekte veminimum zaman kaybı ile iyileştirme gerçekleştirilebilmektedir.2<strong>00</strong>
Orman sayılan alanlar dışındaki maden işletmeleri kazı faaliyetleri ile bozulanalanlar, araziye bırakılmış olan dekapaj atık ve artıklarının çevreye olabilecek olumsuzetkilerinin en aza indirilmesi ve bozulan arazinin doğaya yeniden kazandırılması amacı ile,14.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>7 tarih ve 26 730 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Madencilik FaaliyetleriĐle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliği”ne göreyönetmelik kapsamındaki faaliyet sahipleri gerekli dosyaları hazırlayarak Đl Müdürlüklerinebaşvurmaktadırlar.Tablo 80- Đl Müdürlüğümüze Doğaya Yeniden Kazandırma Planı Hazırlayıp Sunan ve OlumluSonuçlanan FaaliyetlerFaaliyetin Adı Adresi Onay Tarihi1) Karayolları 5. Böl.MüdürlüğüTaş OcağıDarende Đlçesi Yeniköy KöyüKale Tepesi mevkiiDoğayaYenidenKazandırma Planı /ÇevreYönetimPlanı (*)ÇEDDURUMU28.07.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ2) Akyüz Mad. Đnş. Nak. Orm.Ürünleri Đç ve Dış Tic. Ltd. ŞtiDemir Ocağı3) Acemoğulları Beton KumOcağı Mak. Tic. Ve Son. Ltd.Şti. Kalkerocağı Kırma-ElemeTesisi4) Kadir ÇelikKalsit Ocağı Kırma ElemeTesisiHekimhan Đlçesi KonaktepeKöyü Kırmızı Tepe MevkiiYeşilyurt Đlçesi EşikkıranGediği MevkiiDoğanşehir Đlçesi SürgüKasabası04.09.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ08.08.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ25.07.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ5) Vehbi BektaşKrom OcağıHekimhan ĐlçesiAr2<strong>00</strong>611078 Ruhsat NoluSaha25.07.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ6) Sedat ŞahinKum Çakıl OcağıDarende Đlçesi, AyvalıKasabası, Kaşıyaka Mah.Karakum Mevkii21.07.2<strong>00</strong>8 (1) (2) TABĐ7) Ahmet TangünMermer OcağıDoğanşehir Đlçesi KelhalilKöyü07.07.2<strong>00</strong>8 (1)TABĐDEĞĐL8) Aydınnur Dericilik San. Tic.Ltd. Şti. Mermer OcağıArapgir Đlçesi Günyüzü Köyü 22.08.2<strong>00</strong>8 (1)TABĐDEĞĐL9) Limit Mad. Turizm Đnş. San.Ve Dış Tic. A.Ş.Mermer OcağıMerkez Đlçe Orduzu BeldesiGelincik Tepe Mevkii22.08.2<strong>00</strong>8 (1)TABĐDEĞĐL10) Exxapo Mad. Turizm Đnş.San. Ve Dış Tic. A.Ş.KurşunOcağıKuluncak Đlçesi, YünlüceKöyü Mevkii 07.10.2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ201
11) Adem ÖZTÜRKDemir Cevheri Ocağı<strong>12</strong>) Zeren Đnş. Taah. San. VeTic. Ltd. Şti.Kalker OcağıDarende Đlçesi, KurudereKöyü Mevkii 23/09/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐHekimhan Đlçesi, 2<strong>00</strong>52378ruhsat nolu saha <strong>03</strong>/11./2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ13) Akyüz Mad. Đnş. Nak. Orm.Ürünleri Đç ve Dış Tic. Ltd. ŞtiDemir Ocağı14)Dinçarslan Dış Tic. ve San.Ltd.Şti Krom OcağıDoğanşehir Đlçesi, SürgüKasabası,75563 ruhsat nolusahaHekimhan Đlçesi KaradereKöyü 2<strong>00</strong>701906 RuhsatNolu Saha27/10/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ17/02/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ15)D.S.Đ. Kapıkaya BarajıMalzeme Ocağı16)Alacakaya Mermer veMaden Đşl. Tic. ve San. A.Ş.Mermer OcağıMalatya Đli, Kapıkaya BarajıKaradere Köyü 2<strong>00</strong>701906Ruhsat Nolu SahaAkçadağ Đlçesi KadiruşağıKöyü ĐR:7683 Ruhsat NoluSaha05/11/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ16/<strong>12</strong>/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐDEĞĐL17)Başarı Mermer ve MadenĐşl. Tic. ve San. A.Ş. MermerOcağıDedeyazı Köyü DoğanşehirĐR:62541Ruhsat Nolu Saha 31/<strong>12</strong>/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐDEĞĐL18)Erdemir Madencilik. Tic. veSan. A.Ş. Demir Ocağı19) Alacakaya Mermer veMaden Đşl. Tic. ve San. A.Ş.Mermer Ocağı20) Mesta Traverten MermerSan.ve Tic. A.Ş. MermerOcağı21) Atılım Dek. Đnş. Plst. Nak.Mad. San.ve Tic. Ltd. Şti.Mermer Ocağı22) Rüştü Çağlayan MermerOcağı23) Đmece Müh.Mad. San.veTic. Ltd. Şti. Krom Ocağı24) Đmece Müh.Mad. San.veTic. Ltd. Şti. Krom Ocağı25)Hekimhan Madencilik. Tic.ve San. A.Ş. Demir Ocağı26)Bilfer Madencilik. TurzmA.Ş. Krom OcağıHekimhan Đlçesi,Hasançelebi BeldesiĐR:4234,4331 Ruhsat NoluSahaDarende Đlçesi, HacılarKöyü, 2<strong>00</strong>63550 RuhsatNolu SahaArapgir Đlçesi, Sarıkız Köyü,ĐR:2<strong>00</strong>57793 Ruhsat NoluSahaAkçadağ Đlçesi, DedeyazıKöyü, ĐR:62542Ruhsat NoluSahaDarende Đlçesi, GürpınarKöyü, 69214 Ruhsat NoluSahaHekimhan Đlçesi civarıĐR:2<strong>00</strong>57202Ruhsat NoluSahaHekimhan Đlçesi YeşilpınarKöyü 49381Ruhsat NoluSahaHekimhan Đlçesi, DeveciKöyü Civarı ĐR:1138 RuhsatNolu SahaKuluncak Đlçesi, ĐR:309226/02/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL05./01./2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL27/01/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL19/01/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐLÇalışma yoktaahütnemealındı.30.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>924/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman(1) TABĐDEĞĐL(1) TABĐ(1) TABĐ08/01/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL04/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ27)Bilfer Madencilik. TurzmA.Ş. Krom Ocağı28)Bilfer Madencilik. TurzmA.Ş. Krom Ocağı29)Bilfer Madencilik. TurzmKuluncak Đlçesi, Bicir Köyümevkii ĐR:5147 04/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDarende Đlçesi, Alakiliseköyü mevkii,ĐR.3248 02/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐHekimhan Đlçesi, Ardahan202
A.Ş. Demir Ocağı köyü mevkii ĐR:3023 02/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL30)Adana Çimento San.ProfilitOcağıPütürge Đlçesi, TekkederesiKöyü mevkii <strong>03</strong>./04/2<strong>00</strong>9 (1) ?Orman kapsamdışı31)Naim Đnş. Kalker ocağı Yeşilyurt ilçesi Görgü Köyü32)Çimsa Çimento San San.Profilit Ocağı33) Çoştaş Çim.Mad.Profilit Pütürge Đlçesi, TaşmışKöyü, ĐR:26023 Ruhsat NoluSaha34) Çimsa Çimento San San.Profilit Ocağı35) Çimsa Çimento San San.Profilit Ocağı36) Çimsa Çimento San San.Profilit Ocağı37) Ro-mer Mad.. San.ve Tic.Ltd. Şti. Mermer Ocağı38) Çimko Çim.San Tic.Aş.Alçıtaşı Ocağı39)Limansan Đnş.TiçLtD ŞtiKalker Ocağı40)NESKO Mad. Tic.San A.Ş.Mermer Ocağı41)NESKO Mad. Tic.San A.Ş.Mermer Ocağı42)NESKO Mad. Tic.San A.Ş.Demir Ocağı43)Elteks Mad Ltd.Şti. DemirOcağıĐR:7937Ruhsat Nolu Saha 25/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>8 (1) TABĐPütürge Đlçesi, Aksekideresi 24/04/2<strong>00</strong>9Köyü ĐR:5673 Ruhsat Nolu muaf Orman (1) ?Saha24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf OrmanPütürge Đlçesi, Babik Köyü,ĐR:22220 Ruhsat Nolu Saha 24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf OrmanPütürge Đlçesi, TaşmışKöyü, ĐR:48159 Ruhsat NoluSahaPütürge Đlçesi, TaşmışKöyü, ĐR:6784 Ruhsat NoluSahaArapgir Đlçesi Gebeli KöyüAR:2<strong>00</strong>53216 Ruhsat NoluSahaHekimhan AğharmaN MevkiiĐlçesi 73186 Ruhsat NoluSahaDarende Đlçesi Yazıköy Köyü2<strong>00</strong>60467 Ruhsat NoluSaha24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman(1) TABĐDEĞĐL(1) ?(1) ?(1) ?11/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf OrmanDarende ilçesi civarıĐR:60994 Ruhsat nolu Saha 24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf OrmanDarende ilçesi civarıĐR:65040 Ruhsat nolu Saha 24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf OrmanMerkez ilçe Ruhsat nolu2<strong>00</strong>57086 Saha 24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman(1) ?26/01/2<strong>00</strong>9 (1) ?Kuluncak Đlçesi,Darılı köyü55797 ruhsat nolu saha 27/01/2<strong>00</strong>9 (1)(1) TABĐDEĞĐL(1) TABĐDEĞĐL(1)?TABĐ44)Fametal mad.Turz Đnş. LtdŞti Krom Ocağı45) Mehmet AYDIN KromOcağı46) Mehmet AYDIN KromOcağı47) Sa-fa Đnş.Tic San Ltd ŞtiMermer Ocağı48) Muharrem DOĞAN KalkerOcağıDarende Đlçesi,Körmustafalar Köyü2<strong>00</strong>7<strong>00</strong>019 ruhsat nolu sahaKuluncak Đlçesi, Çay Köyü,AR:91354 Ruhsat NoluSahaKuluncak Đlçesi, KaymazKöyü, ĐR:73<strong>12</strong> Ruhsat NoluSaha17/04/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ04/06/2<strong>00</strong>9 yazımera muaf (1) TABĐ01/06/2<strong>00</strong>9 yazıorman(1) TABĐDEĞĐLMerkez Đlçesi, Çöşnük Mah.ĐR:60739 Ruhsat Nolu Saha 27/05/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐLYeşilyurt Đlçesi GözeneKöyüĐR:2<strong>00</strong>52491Ruhsat 24/04/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ2<strong>03</strong>
49) Sümer HOLDĐNG.AŞ.Demir Ocağı50)Martut Đnş.LtD Şti DemirOcağı51)Titiz Mad. Harf.Ltd Şti.Demir Ocağı52)Alacakaya MermerMermer Ocağı53)Metin ÇAYLI Kalsit Ocağı54)Ünallar Mermer Ltd ŞtiMermer OcağıNolu SahaHekimhan Đlçesi karakuzdağıMevkii 47733 Ruhsat NoluSahaDoğanşehir Đlçesi DedeyazıKöyü 65538 Ruhsat NoluSahaHekimhan ilçesi,Yeşilkaleköyü mevkii 2<strong>00</strong>52228Ruhsat nolu SahaAkçadağ ilçesi Kadiruşağıköyü 2<strong>00</strong>7711927 Ruhsatnolu SahaDoğanşehir ilçesiKaranlıkdere köyükaracaoluk mevkii 2<strong>00</strong>551<strong>03</strong>Ruhsat nolu SahaAkçadağ Đlçesi,Kadiruşağıköyü 55268 ruhsat nolu saha11/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) ?24./04/2<strong>00</strong>9orman muaf04/06/2<strong>00</strong>9mera(1) TABĐ(1)16/04/2<strong>00</strong>9 (1)24/04/2<strong>00</strong>9 (1)sayılı yazı ilemuaf Orman11/06/2<strong>00</strong>9mera (1)TABĐ?TABĐTABĐDEĞĐL55)Đyidemirler kireç. A.Ş.KalkerOcağı56) Alacakaya MermerMermer Ocağı57) Ali Đhsan DOĞAN KalkerOcağı58) Yusuf SARSILMAZ KireçOcağı59) Đzzet Sedat KÖYLÜOĞLUMad.Çinko-Kurşun Ocağı60) AKYÜZ Mad. AlçıtaşıOcağı61) AKYÜZ Mad. Kum-ÇakılOcağı62) Đzzet Sedat KÖYLÜOĞLUMad.Çinko-Kurşun Ocağı63)AKYÜZ Mad. MermerOcağı64)Karpat San Tiç Ltd.ŞtiKurşun Ocağı65)Makumsan San Tic Ltd.ŞtiKum –Çakıl Ocağı66)Mehmet PAK Kum-çakılOcağıYeşilyurt Đlçesi, GözeneKöyü 3119595ve2<strong>00</strong>61<strong>03</strong>44ruhsat nolu sahalarAkçadağ Đlçesi, KadiruşağıKöyü, 51081Ruhsat NoluSahaYeşilyurt Đlçesi, GözeneKöyü, ĐR:2<strong>00</strong>50753 RuhsatNolu SahaMerkez Đlçesi, ÇamurluKöyü, ĐR:20<strong>03</strong>2643 RuhsatNolu SahaYeşilyurt Đlçesi CafanaKöyü 4285 Ruhsat NoluSahaHekimhan ilçesikarşıpınar/dumlu köyü5<strong>12</strong>43 Ruhsat Nolu SahaYazıhan Đlçesi Göyük KöyüKuruçay mevkii 9 RuhsatNolu Saha27/10/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ…../…./2<strong>00</strong>8 (1) TABĐDEĞĐL…../…./2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ13./04./2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ18/02/2<strong>00</strong>9 (1) MeraVasıflıTABĐ20/<strong>03</strong>./2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ19/02/2<strong>00</strong>9 (2) ?Yeşilyurt ilçesi Görgü Köyü26<strong>00</strong>Ruhsat nolu Saha 18/02/2<strong>00</strong>9 (1) MeraVasıflıHekimhan ilçesi Hacıismailköyü 63205 Ruhsat noluSaha06/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) ?Doğanşehir ilçesi?Melatderesi köyü 2<strong>00</strong>62696 18/02/2<strong>00</strong>9 (1)Ruhsat nolu SahaYazıhan Đlçesi,Boyaca köyüTABĐKuruçay Mevkii 16 ruhsat 18/02/2<strong>00</strong>9 (2)nolu sahaYazıhan Đlçesi, Sinanlı Köyü1 ruhsat nolu saha 18/02/2<strong>00</strong>9 (2) TABĐ?67) Netmer Mad.SanTic.LtD.Şti Mermer OcağıAkçadağ Đlçesi, HançerliKöyü, ĐR:52826 Ruhsat NoluSaha68) Akyüz Mad.Alçıtaşı Ocağı Hekimhan Đlçesi, BayramlarKöyü, 2<strong>00</strong>50408 RuhsatNolu Saha69) Ensu Đnş. Tic.Ltd .şti.Kalker-Kireç OcağıYazıhan Đlçesi, Şillan Köyü2<strong>00</strong>64630 Ruhsat NoluSaha19/02/2<strong>00</strong>9 (1) MeraVasıflıTABĐ25./<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ06/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1)?204
70)Cemal BERKPINARMermer OcağıAkçadağ Đlçesi HarunuşağıKöyü, AR: 2<strong>00</strong>809665 saha24/02/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL71)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü TaşocağıDoğanşehir Đlçesi, Reşadiyeköyü15.02.2010 (1)72)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü TaşocağıMerkez Đlçe, Yaygın köyü 15.02.2010 (1) TABĐ73)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü TaşocağıDarende Đlçesi, Zaviye KöyüYarmatepe mevkii26/01/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ74) Ro-mer Mermer Ocağı Darende Đlçesi, TavşanlıKöyü, AR.87986 RuhsatNolu Saha75) Ro-mer Mermer Ocağı Hekimhan Đlçesi,Keçememolar Köyü,AR:2<strong>00</strong>802529 Ruhsat NoluSaha76) Ro-mer (3-K)MermerOcağıArapgir Đlçesi, SuçeyimKöyü, AR:2<strong>00</strong>6<strong>12</strong>363RuhsatNolu Saha77) Ro-mer Mermer Ocağı Arapgir Đlçesi, ÇakırsuKöyü,AR:2<strong>00</strong>808896 Ruhsat NoluSaha78) Ro-mer Mermer Ocağı Arapgir Đlçesi, Gebeli Köyü,AR:2<strong>00</strong>53213Ruhsat NoluSaha79) Norm Maden Ltd.ŞtiTaşocağı ve konkasör tesisiÇalışmayapılmadı ruhsatiptal taahütnemealındı28/07/2<strong>00</strong>924/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman(1) TABĐDEĞĐL(1) TABĐDEĞĐL11/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐL24/04/2<strong>00</strong>9sayılı yazı ilemuaf Orman(1) TABĐDEĞĐL11/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐLYeşilyurt Đlçesi, Görgü Köyü,70459 Ruhsat Nolu Saha …../…./2<strong>00</strong>8 (1) TABĐ80)Durmazlar MozaikOcağı81)Serdar AYDINLIK MozaikOcağı82)Altılar Tic. A.Ş. TaşocağıOcağı83)Öner Kardeşler MozaikOcağı84) Bilal DURMAZ MozaikOcağı85) Acemoğulları Nak. Ltd.ŞtiKum ocağıYeşilyurt ilçesi Gözene köyü73107Ruhsat nolu Saha 04/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐYeşilyurt ilçesi Gözene köyüTABĐ73042Ruhsat nolu Saha 04/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1)Darende Đlçesi,Heyikgediği?köyü 66369 ruhsat nolu 27/07/2<strong>00</strong>9 (1)sahaYeşilyurt Đlçesi, GözeneKöyü 73043 ruhsat nolu 04./06/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐsahaYeşilyurt Đlçesi, GözeneKöyü, 54947Ruhsat Nolu(1) TABĐSaha<strong>12</strong>/02/2<strong>00</strong>8Mera ProtokolüSunulmuştur.Yazıhan Đlçesi, EğribükKöyü, 7Ruhsat Nolu Saha 05/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (2) TABĐ86) Selahattin Kılıç Kum ocağı Kuluncak Đlçesi, SultanlıKöyü, 23 Ruhsat Nolu Saha 05/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (2) ?87) Özer BOYRAZ Kum ocağı Yazıhan Đlçesi, EğribükKöyü, 15 Ruhsat Nolu Saha 05/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (2) TABĐ88) Nevpaş Sanayi ve TiçLtd.Şti Kum ocağı89)Altılar Đnş Nak.ve Tiç SanA.Ş. Kum ocağıYazıhan Đlçesi, GövükKöyü, 11 Ruhsat Nolu Saha 05/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (2) TABĐDarende Đlçesi, KaradiğinKöyü, <strong>12</strong> Ruhsat Nolu Saha 05/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (2) TABĐ90) Ber-Oner Mermer Paz. Darende Đlçesi, Kırtolar205
San. ve Tiç A.Ş MermerOcağıKöyü, 61673 Ruhsat NoluSaha13/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐ91)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü TaşocağıAkçadağ Đlçesi, Kürecikköyü , Kepez mevkii 15.02.2010 (1)TABĐDEĞĐL92)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü Taşocağı93)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü Taşocağı94)Planet Oto Mad. Ltd. Şti.Kum-Çakıl OcağıHekmhan Đlçesi,Hasançelebi Beldesi,Ulugüney mevkiiYeşilyurt Đlçesi, Kozluk Köyü15.02.201010./07/2<strong>00</strong>9 yazıile muafDoğanşehir Đlçesi, Erkenek,Gedikağzı Mahallesi 05/10/2<strong>00</strong>9(1)(1) ?(1)TABĐDEĞĐLTABĐ95)Planet Oto Mad. Ltd. Şti.Kum-Çakıl OcağıDoğanşehir Đlçesi, Erkenek,Gedikağzı Mahallesi05./01/2<strong>00</strong>9 (2)TABĐ96)Arslanlı Alçı veHammaddeleri Tic.San.AŞ.Alçıtaşı OcağıHekimhan Đlçesi, ĐşlamanKöyü ĐR:61081<strong>03</strong>/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1)TABĐ97)DSĐ Boztepe BarajıOcakları(3 adet kil ,1 adet kalker,4 adetkum ocağı)98)Bilfer Madencilik. TurzmA.Ş. Demir Ocağı99)Objektif Mad. Ve Đnş. San.Tic.Ltd. Şti. Mermer Ocağı1<strong>00</strong>)Kenan KAYA MermerOcağı101)3 K Mermer Mad Đnş.Taah. Ltd Şti Mermer Ocağı102)Pertek Mad End Đnş. KumÇakıl Ocağı ve Yıkama ElemeKırma TesisiHekimhan Đlçesi,Boztepeköyü26/02/2<strong>00</strong>9(1),(2) TABĐDarende Đlçesi, BıyıkboğazıKöyü mevkii ĐR 3777 02/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐKuluncak Đlçesi, Bıcır Köyü2<strong>00</strong>708306 ruhsat nolu saha 11/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>9 (1) TABĐDEĞĐLHekimhan Đlçesi,Keçememolar Köyü2<strong>00</strong>802529 ruhsat nolu sahaArapgir Đlçesi, Çakırsu KöyüAR 2<strong>00</strong>8028896 ruhsat nolusahaMerkez Đlçesi, GöktarlaKöyü Bük Mevkii 26 noluparsel nolu saha<strong>03</strong>/04/2<strong>00</strong>9 (1)<strong>03</strong>/04/2<strong>00</strong>9 (1)04/06/2<strong>00</strong>9 (1),(2)TABĐDEĞĐLTABĐDEĞĐLTABĐ1<strong>03</strong>)Mag Mad. San Tic Ltd ŞtiManganez Ocağı104)Malazgirt Mad. San TicLtd Şti Demir Ocağı105)Zeren Đnş. Tahh.San TicLtd Şti Bazalt Ocağı ve kırmaeleme tesisiMerkez Đlçesi, Tanışık KöyüYukarı Mah Mevkii2<strong>00</strong>70<strong>12</strong>71 ruhsat nolu sahaMerkez Đlçesi, Kavanfezitepe Mevkii AR 2<strong>00</strong>61494ruhsat nolu sahaHekimhan Đlçesi,Hasançelebi beldesi civarı2<strong>00</strong>52379 ruhsat nolu saha22/05/2<strong>00</strong>9 (1)17/07/2<strong>00</strong>9 (1)14/08/2<strong>00</strong>9 (1)TABĐTABĐTABĐ106)STY Đnş Turizm ve. SanTic Ltd Şti Kalker Ocağı107)STY Đnş Turizm ve. SanTic Ltd Şti Kalker Ocağı vekırma eleme tesisiAkçadağ Đlçesi, OrtaköyKöyü 2<strong>00</strong>904210 ruhsatnolu sahaAkçadağ Đlçesi, OrtaköyKöyü 2<strong>00</strong>904234 ruhsatnolu saha23/10/2<strong>00</strong>9 (1)23/10/2<strong>00</strong>9 (1)TABĐTABĐ108)Đbrahim BOZKURT KumOcağı ve Kırma Eleme Tesisi109)Karayolları 8.BölgeMüdürlüğü Setrek BazaltOcağıDoğanşehir Đlçesi, GövdeliBeldesi, M39 a2 pafta nolusahaAkçadağ Đlçesi, DarıcaBeldesi,24/<strong>03</strong>/2010 (1),(2)08/04/2010 (1)TABĐTABĐ206
110)Bilçağ Mad. Ltd .Şti.Traverten-mermer Ocağı111)Akyüz Mad. Đnş. Nak.Orm. Ür. Đç ve Dış Ltd .Şti.Puzolanik Kayaç(Tras) Ocağı1<strong>12</strong>)Özpak Đnş. Nak. Harf.Kum Çakıl OcağıArguvan Đlçesi, AşutkaKöyü, 2<strong>00</strong>611860Erişim.3<strong>12</strong>5666 ruhsat noluK40B4.B3 paftaYazıhan Đlçesi, Akyazı Köyü,Sarsap Mahallesi MevkiiĐR:77284Erişim.321<strong>12</strong><strong>00</strong>ruhsat nolu sahaYazıhan Đlçesi, Sinanlı Köyü,Cihanbey Mevkii K40 c4pafta nolu sahaKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9*Doğaya Yeniden Kazandırma Planı (1)*Çevre Yönetim Planı (2)13/04/2010 (1)…../…./2010 (1)06/04/2010 (1)ÇEDşubede(2) OnayverildiTABĐDEĞĐLTABĐTABĐKAYNAKLAR1- Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>82- MTA 4. Bölge Müdürlüğü3- Türkiye Çevre Atlası, 2<strong>00</strong>4, Ankara4- Madencilik Faaliyetlerinde Çevresel Planlama ve Uygulanabilecek DoğayaYeniden Kazandırma Alternatifleri, Türkiye <strong>12</strong>. Kömür Kongresi Bildirileri Kitabı, 2<strong>00</strong>0 ,Zonguldak.207
Tablo 81- Malatya Đli Mineral KaynaklarıMADENIN CĐNSĐ IL ILÇE- BUCAK KOY VE MEVKIITENOR VE KALITEREZERVLERDIGER BILGILERAlüminyum(Boksit)MalatyaDoğanşehir MerkezMelefdere Ky. Ancakalimadeni, Körtigöremadeni38.73 AI2<strong>03</strong>6.6 Si02%21.64 Fe2<strong>03</strong>140.<strong>00</strong>0 ton MuhBakır “ Kale Çanakcı - 701.<strong>00</strong>0 tonÖnemsizdir. ÇalışmalarYeterlidir.“ “ Pütürge Sevik yaylası - - Çalışmalar yeterlidir.“ “ Pütürge Poluşağı - -Sahada ekonomik rezervyoktur.Demir “ Kuluncak Karakuz Demir Sahası %33-55 Fe 30 4 9.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 tonHem rezerv hem de kaliteolarak inemlidir.“ “ Kuluncak Kuluncak %40-50 Fe 20.<strong>00</strong>0 tonGörünür ve muhtemel rezevmiktarıdır.“ “ KuluncakDüşüksöğüt,Kızılokboynu%15 Fe304 33.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 tonGörünür ve muhtemel rezevmiktarıdır.“ “ Kuluncak Yunnuk %45-50 Fe 25.<strong>00</strong>0 ton Muhtemel rezerv miktarıdır.“ “ Doğanşehir Bıçakçı % 53 Fe 6<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton“ “HekimhanMerkezDeveci-Demirtepe-Karamağara Tepe%36 Fe% 50 Fe43.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton siderit8.5<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 tonhematit+götitHesap edilen rezervmiktaırdır.“ “ HasançelebiBahçedamı Hasançelebi arasındauzanan Davulgu demir yatağı%15-20 Fe 3<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton Toplam rezervdir.“ “ Hasançelebi Sivritepe- Magaratepe - 2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Görünür rezerv miktarıdır.“ “ Hasançelebi% 50 FeHesap edilen rezerv3<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 tonŞırzı köyümiktaırdır.DemirMuhteme ve mümkün rezerv“ Hasançelebi Kırmızı tepe %10-63 Fe 641.<strong>00</strong>0 ton Görmiktarıdır.“ “ Pütürge Yamacısağır %30 Fe 10.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 tonHesap edilen rezervmiktaırdır..“ “ Hekimhan Karakuz doğusu %14.5 Fe304371.681.382 tonGör+Muh208
MADENIN CĐNSĐ IL ILÇE- BUCAK KOY VE MEVKII“ “ DoğanşehirPolat köyününKarlık mevkiiTENOR VE KALITEREZERVLERDIGER BILGILERSahada eski izabeizlerine rastlanmıştır.“ “ Doğanşehir- Sürgü Ketizman %30.8 Fe 1.4<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Muh“ “ Doğanşehir- Sürgü Çakçak tepe %42 Fe 4.2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton MuhDemir ““ “Doğanşehir-SürgüDoğanşehir-SürgüÇakçak- Karataşdere 2.5<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton MuhÇakçak- Çeştepe %39.7 Fe 5.4<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Muh“ “Doğanşehir-SürgüÇakçak-Kurtdeliği sırtı%43 Fe 1.9<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Muh“ “Doğanşehir-SürgüMurata- Kelhalil- Elmalı-Erikli%25-50 Fe 18.<strong>00</strong>0 ton Muh“ “ Arapkir Aktaş Köyü“ “Doğanşehir-SürgüKrom “ Kuluncak“ “ KuluncakSürgü civarındaBıcır KöyüÇakır ocağıBıcır KöyüGülocağı%13.84 Fe%47.37Iyi cins cevher:%45.78 Fe,%10.71 Si02%0.11 S,%0.3 As,%0.<strong>12</strong> P“ “ Kuluncak Hapislik dere Mvk. %40 Cr2<strong>03</strong>“ “ Hekimhan Merkez Çayköy- Çakırçukuru tepe mvk.30m kalınlığında ve4<strong>00</strong>m uzunluğundahematit seviyesi3.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 tontoplam%40 Cr2<strong>03</strong> 2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 ton Muh%40 Cr2<strong>03</strong> <strong>12</strong>0.<strong>00</strong>0 ton MuhZaman zamanişletilmektedir.Zaman zamanişletilmektedir.Zaman zamanişletilmektedir.Bir miktar üretimyapılmıştır.209
MADENIN CĐNSĐ IL ILÇE- BUCAK KOY VE MEVKII“ “ Merkez Tavşantepe civarı“ “ Hekimhan Merkez Güvene Köyü civarı“ “ Hekimhan Merkez Karaahmet KöyüTENOR VE KALITE“ “ Hekimhan Merkez Kesikköprü istasyon civa rı %40 Cr2<strong>03</strong> den azAlçıtaşı “ Hekimhan AğharmanAsbest Malatya Yeşilyurt Gündüzbey KöyüBentonit “ DarıcaAlçıtaşı “ Hekimhan AğharmanAsbest Malatya Yeşilyurt Gündüzbey KöyüBentonit “ Akçadağ Darıca Köseler Mah.“ “ Arapkir Memetuşağı“ “ Arguvan Karahöyük%33 CaO%40-50 S<strong>03</strong>%1-15 Si02Lif yüzdesi düşük, lifuzunluğu değişken%33 CaO%40-50 S<strong>03</strong>%1-15 Si02Lif yüzdesi düşük, lifuzunluğu değişkenREZERVLERKalınlık: 1<strong>00</strong>m111.<strong>00</strong>0 ton Gör130.<strong>00</strong>0 ton Muh188.<strong>00</strong>0 ton MümKalınlık: 1<strong>00</strong>m111.<strong>00</strong>0 ton Gör130.<strong>00</strong>0 ton Muh188.<strong>00</strong>0 ton MümDIGER BILGILERKüçük bir yarmayla üretimyapıldığı öğrenilmiştir.Zaman zamanüretim yapılmıştır.Zaman zamanüretim yapılmıştır.Zuhur 50m kadaruzanan birdamarcıktanibarettir.Zaman zamanüretim yapılmaktadır.Detay etütler sonucuyeni seviyelertespit edilebilir.Zaman zamanüretim yapılmaktadır.Detay etütler sonucuyeni seviyelertespit edilebilir.Sonucu yarmalarlabelli olacaktır.Detay etüt sonucufikir verilebilir.210
MADENINCĐNSĐIL ILÇE- BUCAK KOY VE MEVKII TENOR VE KALITE REZERVLER DIGER BILGILER“ “ Arguvan Mineyik“ “ Merkez Tenci“ “ Arguvan KiltepeDetaylı etüt yapılmasıFaydalı olacaktırBüyük bir rezerve sahip,Detay etütler sonucudaha iyi sonuç alınır.Disten “ Pütürge Lar % 10 Detaylı çalışılmamışDolomit “ Hekimhan Zorbehan %21 MgO <strong>12</strong>1.875.<strong>00</strong>0 tonFluorit “ KuluncakKaynak: MTA 4. Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Başören köyü Aşılıkpınarcivarı%14-52 CaF2% <strong>12</strong>-20 SiO2Fosfat “ Doğanşehir Bıçakçı %3.75 P205Kalınlık:0.5- 2mKüçük bir zuhurdur.Önemsizdir.Granat “ Pütürge Ersele Olumsuz Detaylı çalışılmamışPirofillit “ Pütürge Babik Köyü iyi 20.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 ton Gör+Muh“Seramik- refrakter 2.344.562 ton Gör“ Pütürge Taşmış Mvk.Çimento- ver karosu 3.644.430 ton GörDetaylı çalışılmamış“ “ Pütürge Dölek Mvk. 184.8<strong>00</strong> ton Gör+Muh Detaylı çalışılmamışSillimanit “ Pütürge Lar Detaylı çalışılmamışVermikOlit “ Kuluncak 10.<strong>00</strong>0 ton MümKömür Malatya Arguvan Parçikan 40.<strong>00</strong>0 tonGörünür ve muhtemelrezervdir.211
MADENINCĐNSĐIL ILÇE- BUCAK KOY VE MEVKII TENOR VE KALITE REZERVLER DIGER BILGILER" " Hekimhan Kurşunlu" "HekimhanKurşunluÖren mezrası Mvk.Oç numunenin analizortalaması:Su:%33Kül:%39Aşağı kalorideğeri:1065Kcal/KgSu:%30.58Kül:%52.55Aşağı kalori değeri:1593Kcal/Kg(Tek numunede)Neojen yaşlı kalkerlimarnlıseviyeiçerisinde 5m kot farkıylaiki kömür damarıbulunmaktadır.Damar kalınlığı 50-60 cmolup, köylüler tarafındanzaman zamanişletilmektedir.Toryum " Kuluncak BaşörenU3oQ-%1-16TjzO2=%5-10.2ToryumĐçmece suyu "DarendeBalabanBalaban içmecesiSıcaklık: 13" CPH: 5.<strong>00</strong>Debi:=0.1IUsnBasit tesis mevcuttur.Đçmece suyu " Doğanşehir Harapşehir içmecesiSıcaklık: <strong>12</strong>.5" CPH: 5.<strong>00</strong>Debi:=0.07IUsnTesis ilkeldir.Kaplıca suyu " Ispendere Aşağı Ispendere kaplıcasıSıcaklık: 29" CPH: 6.20Radyoaktivite:8 EmanToplam mineralizasyon:2940. 1 mg/ltDebi:=3 IUsnĐçmece olarak dafaydalanılmaktadır.Normal tesis mevcuttur.Kaplıca suyu"Kaynak: MTA 4. Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Hekimhan Kuluncak kaplıcası Đlkel tesis mevcuttur.Maden suyu " Merkez Ortaköy Rötükan maden suyuSıcaklık: 14" CPH: 6.20Radyoaktivite:9.1 EmanToplam mineralizasyon:3684.9mg/lt2<strong>12</strong>
J. ENERJĐJ.1. Birincil Enerji KaynaklarıJ.1.1. TaşkömürüĐlimiz de Arguvan bölgesinde kömür cevheri bulunmaktadır. Đlimizde kullanılankömürlerin büyük bir kısmı Rus linyiti, metalürjik kok ile yerli linyitlerde kullanılmaktadır.J.1.2. LinyitJ.1.1 başlığında verilmiştir.J.1.3. AsfaltitKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.J.1.4. Bitümlü ŞistKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.J.1.5. HampetrolĐlimiz sınırları içinde herhangi bir petrol rezervi ve rafineri gibi kuruluşlarbulunmamaktadır.J.1.6. DoğalgazĐlimiz sınırları içinde doğalgaz rezervi yoktur.J.1.7. Nükleer Kaynaklar (Uranyum ve Toryum)Đlimiz Kuluncak ilçesinde Toryum madeni bulunmaktadır. Cevherin özellikleri U 3 O 8%1.0-1.6, ThO 2 %5.0-10.2 ‘dir. Uranyum rezervi bulunmamaktadır.J.1.8. OrmanĐlimizde odun ihtiyacı yurdumuzun değişik yörelerinden karşılanmakta olup,odununmiktarı ve özellikleri hakkında herhangi bir çalışma yoktur.J.1.9.HidrolikKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.J.1.10. JeotermalĐlimizde bu yönde çalışma bulunmamaktadır.J.1.11. GüneşGiderek pahalılaşan ve tükenmeye mahkum olan kömür, petrol, doğalgaz gibienerji kaynaklarının yerine daha ekonomik olan güneş enerjisinin kullanılmasıkaçınılmazdır.213
Đlimizde genellikle binaların çatısına yerleştirilen paneller vasıtasıyla sıcak su eldeetmek amacıyla faydalanılmaktadır.Güneş Enerjisi çevre açısından sorun teşkiletmemektedir.J.1.<strong>12</strong>. RüzgarMalatya’da cephesel durumlar haricinde rüzgar, genel olarak sakin ve hafif olarakeser. Son 10 yılın ortalama rüzgar hızı 1,8 m/sec’tir. Malatya’da rüzgarın fırtına olarakestiği günler çok fazla değildir.J.1.13. BiyokütleBiyokütle yakıtları ile ilgili olarak, ilimizde 24.09.2<strong>00</strong>8 tarih ve 2<strong>00</strong>8/709 sayılıMahalli Çevre Kurulu’nda Prina Briketi özellikleri aşağıda verilmiştir.Tablo 82- Prina Briketi Özellikleri (kuru bazda) ve SınırlarÖzellikleriSınırlarAlt Isıl DeğerNem (orijinalde)Yağ37<strong>00</strong> Kcal/kg (min.)%15 (max.)%1.5 (max.)Sodyum (Na)Boyut3<strong>00</strong> ppm (max)6 mm (min.) (6mm’den küçük ağırlıkça %5’i geçemez, ancak mekanikbeslemeli yakma tesisleri için % 50’ye kadar olabilir.)Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9J.2 Đkincil Enerji KaynaklarıBu konu Đle ilgili bilgi edinilememiştir.J.2.1 Termik EnerjiBu konu Đle ilgili bilgi edinilememiştir.J.2.2 Hidrolik EnerjiBu konu Đle ilgili bilgi edinilememiştir.J.2.3 Nükleer EnerjiBu konu Đle ilgili bilgi edinilememiştir.J.2.4. Yenilenebilir Elektrik Enerjisi ÜretimiBu konu Đle ilgili bilgi edinilememiştir.214
J.3 ENERJĐ TÜKETĐMĐNĐN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMITablo 83- Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre DağılımıABONE TĐPĐ2<strong>00</strong>9 YILI AKTĐF kWh.SANAYĐ 364.686.635TĐCARETHANE 104.768.721RESMI DAĐRE 80.734.730MESKENLER 293.182.898DĐĞER 152.507.529GENEL TOPL<strong>AM</strong> 995.880.513Kaynak: Fırat Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi, 2<strong>00</strong>9Tablo 84- 2<strong>00</strong>9 Yılı Đçin Enerji Tüketiminin Sektörlere Göre DağılımıSektörlerIsıl Değer (K.cal/kg)BirimSanayiUlaştırmaDiğerSektörlerKonut veHizmetlerTarımEnerji DışıElektrikEnerjisiTüketimi(GWh)Kurulu GüçKapasitesi(MW)Hidrolik (GWh) 373 13 245 295 69 - 995 8<strong>03</strong>Kaynak: Fırat Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi, 2<strong>00</strong>9J.3 ENERJĐ TASARRUFU ĐLE ĐLGĐLĐ YAPILAN ÇALIŞMALARMalatya Đli Enerji Tasarrufu izleme ve değerlendirme komisyonu tarafından alınankararlar çerçevesinde Đl genelinde resmi kurum ve kuruluşlarla birlikte vatandaşları datasarrufa yönlendirici kararlar alınmakta ve uygulamaya konulmaktadır.Binalarda Enerji Verimliliği Đle Đlgili ÇalışmalarTürkiye’de binalarda birim alanı veya hacmi ısıtmak için harcanan enerjinin Avrupaülkelerine göre 2-3 kat daha fazla olması nedeniyle 1985 tarihli Binalarda Isı YalıtımıKurallarının Belirleyen ” TS 825 Standardı “, EĐE raportörlüğünde diğer kurum vekuruluşlar ile işbirliği yapılarak revize edilmiştir. Yeni standart, 14 Haziran 2<strong>00</strong>0 tarihindenitibaren zorunlu uygulamaya girmiştir. Böylece yeni inşa edilecek binalarda bina zarfındanolan yıllık ısı kayıplarının yarı yarıya azaltılması sağlanabilmektedir.Enerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu: Kamuoyunun enerji tasarrufukonusunda bilinçlendirilmesini sağlamak yönünde çalışmalar yapmak ve tasarruftedbirlerini uygulamaya koymak amacıyla 1981 yılında Başbakanlık talimatı ile kurulanEnerji Tasarrufu Koordinasyon Kurulu, EĐE/UETM bünyesinde çalışmalarınısürdürmektedir. Kurul'un kamu kurum ve kuruluşlarının yanı sıra, özel sektör ve üniversitebünyesinden üyeleri bulunmaktadır.215
Bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları kapsamında her yıl Ocak ayında EnerjiTasarrufu Haftası düzenlenmekte ve hafta içerisinde çeşitli etkinlikler organizeedilmektedir. Anılan haftadan bağımsız olarak yıl içerisinde de seminer, konferans, panelgibi faaliyetler sürdürülmektedir. Kurul ve kurul üyesi kuruluşlarca enerji tasarrufu konuluTV spot filmleri hazırlanmakta, Milli Eğitim Bakanlığının katkıları ile ilk ve orta dereceliokullarda enerji verimliliğini işleyen konferanslar düzenlenmektedir. Bu çalışmalarda hedefkitle; öğrenciler, sanayiciler, kamu kuruluşları ve halktır.Enerji tasarrufu konusunda öğrencilerin bilinçlendirilmesi amacıyla her yılilköğretim okulları arası resim ve öykü, liseler arası proje yarışmaları düzenlenmekte vederece alan öğrenci ve öğretmenlerine çeşitli ödüller verilmektedir. Ayrıca SanayiTesislerinde Enerjinin Verimli Kullanımına Yönelik Proje Yarışmaları düzenlenmektedir.KAYNAKLAR1-Đl Çevre Durum Raporu, 2<strong>00</strong>21-Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü216
K. SANAYĐ VE TEKNOLOJĐK.1 ĐL SANAYĐNĐN GELĐŞĐMĐ, YER SEÇĐMĐ SÜREÇLERĐ VE BUNU ETKĐLEYENETKENLERĐlimizde sanayiye yönelik gayret ve faaliyetler son on yılda yoğunluk kazanmıştır.Đlimizin sanayisi genelde tarıma dayalıdır.Devletin öncülüğünde 1930 yıllarda başta ilmerkezi olmak üzere değişik yerlerde kurulan fabrikalar ilimize sanayi açısından çokbüyük bir canlılık kazanmıştır.Şeker fabrikası, Tekel Yaprak Đşletmesi,Tekel Sigara Fabrikası, SümerbankPamuklu Dokuma Fabrikası,TĐGEM Sultansuyu Đşletmesi gibi devletin sanayi kuruluşlarıilimiz sanayisinin temellerini oluşturmuşlardır.Günümüzde ise sanayileşme özel sektörünelinde daha başka bir boyut kazanarak sürekli ileriye doğru gitmektedir.Đlimizde dağınıkolarak çalışan sanayicileri bir arada toplamak amacıyla küçük sanayi sitesinin inşaatına1968 yılında başlanılmış ve 1975 yılında bitirilmiştir.Sanayi ve Ticaret Bakanlığının % 80desteğiyle kurulmuş olan küçük sanayi sitesinde 15<strong>00</strong> iş yeri bulunmaktadır.1.ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐBakanlığın kredi desteği ile Müteşebbis Teşekkül Heyetinin sorumluluğu altındakurulan Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesinin kuruluş çalışmaları 1977 yılında başlamış,bazı aksaklıklardan dolayı 1984 yılına kadar ilerleme kaydedilememiş, 1984 yılındanitibaren yeniden ele alınarak inşasına hız verilmiş, 1988 yılında hizmete alınmıştır.Bölge Malatya – Ankara karayolu üzerinde şehir merkezine <strong>12</strong> km. mesafede 3<strong>00</strong>hektar alan üzerine kurulmuştur.Bölge Müdürlüğü Bölge imar planı dahilinde 17 km yol ağı, 15 km kanalizasyon, 30km elektrik şebekesi, doğalgaz şebekesi, 31 adet trafo binası, arıtma tesisi ile sosyalhizmet binaları – Müdürlük, Đtfaiye ve Jandarma Binaları – ile sanayicilere hizmetvermektedir.Organize Sanayi Bölgesi Malatya- Ankara Karayolunun <strong>12</strong>.km.’de hava alanı yolayrımı üzerinde 3.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>0 m 2 alan üzerinde kurulmuştur. I. Organize Sanayi Bölgesi‘nde133 tesis faaliyete geçmiş, 3 tesis proje aşamasında olmak üzere toplam 136 tesisbulunmaktadır. II. Organize Sanayi Bölgesinde faaliyete geçen fabrika sayısı ise 48’dir.Ayrıca II. Organize Sanayi Bölgesinde üretime geçen 75 tesis, inşaat aşamasında 55 tesisve proje aşamasında 14 olmak üzere toplam olarak 144 tesis bulunmaktadır. DarendeOrganize Sanayi Bölgesi ve Akçadağ Mermer Đhtisas Sanayi Bölgesi kurulması ile ilgiliçalışmaları devam etmektedir.1. Organize Sanayi Bölgesinde doğalgaz şebekesi ve istasyonu tamamlanmışolup, Ekim 2<strong>00</strong>6 tarihinden itibaren talep eden firmalara doğalgaz verilmeye başlanmıştır.1. Organize Sanayi Bölgesinde 23 firma doğalgaz kullanmaktadır. 2. Organize SanayiBölgesinde ise doğalgaz kullanımına henüz başlamamıştır.217
Tablo 85- Organize Sanayi Bölgesindeki Tesislerin Sektörel DağılımıI. ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐSEKTÖR ADI SAYI ORAN ÜRETĐME GEÇENĐNŞ./PROJEHALĐNDETEKSTĐL 43 32.8 29 14GIDA 38 29 32 6DĐĞER 50 38.2 39 10TOPL<strong>AM</strong> 131 1<strong>00</strong> 101 30II. ORGANĐZE SANAYĐ BÖLGESĐSEKTÖR ADI ORAN (%) TOPL<strong>AM</strong> ÜRETĐME GEÇENĐNŞAAT /PROJEHALĐNDETOPL<strong>AM</strong> 1<strong>00</strong> 144 75 55 / 14Kaynak: 1. Organize Sanayi Bölgesi ve Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Web SayfasıK.2 GENEL ANL<strong>AM</strong>DA SANAYĐNĐN GRUPLANDIRILMASIGıda ve içki, Deri ve Kösele, Demir çelik, Dokuma ve giyim, Lastik, Demir dışıMetaller, Orman Ürünleri, Kimya, Taşıt araçları, Kağıt, Cam, Madeni Eşya, Mesleki BilgiÖlçüm Optik Donanım, Çimento, Makine Đmalat, Pişmiş Kil ve Çimento Gereçleri,Elektriksiz Makineler, Đnşaat, Elektronik, Seramik, Elektrik ve Diğer.Tablo- 86- Malatya’da Yıllara Göre Özel Sektör Tesis SayılarıSANAYĐ SEKTÖRÜ ADI1985YILI1990YILI1995YILIGIDA VE KAYISI SAN. 27 41 81 96 207 3<strong>12</strong> 322 327DOK. VE GĐYĐM SAN. 4 7 48 59 87 105 119 <strong>12</strong>0ORMAN SANAYĐĐ 5 7 16 17 29 19 24 25KAĞIT SANAYĐĐ 1 2 2 6 18 20 21 26DOK. VE GĐYĐM SAN. 4 7 48 59 87 105 119 <strong>12</strong>0PLASTĐK SANAYĐĐ 2 3 5 10 14 32 36 45KĐMYA SANAYĐĐ - 1 14 15 20 39 40 41ĐNŞAAT VE ÇĐMENTO 8 9 42 47 59DEMĐR- ÇELĐK EŞYASANAYĐ6 8 15 <strong>12</strong> 16 19 20 20MADENĐ EŞYA SAN. 4 16 <strong>12</strong> 11 21 18 25 25TARIM MAK. ĐM. SAN. 6 7 9 9 14 10 11 11ELEKTRĐKLĐ MLZ.TRAFO2 2 2 1 1 8 8 8MERMER SANAYĐĐ - 1 4 5 <strong>12</strong> 24 26 26DEMĐR DIŞI METALSAN.2 5 8 8 10 7 8 8TÜTÜN VE M<strong>AM</strong>. SAN. 2 2 2 2 2 2 2 2GIDA MAK. ĐMA.SAN. 1 1 2 4 8 8 8 8YEM SANAYĐĐ 1 2 5 4 7 8 8 8KAL.KAZAN Yd.Parça 1 2 4 4 9 7 7 9GÜNEŞ EN. MONTAJ 1 3 6 6 <strong>12</strong> 7 7 8C<strong>AM</strong> SANAYĐĐ - 1 2 3 6 6 7 7DERĐ VE M<strong>AM</strong>ÜL SAN. 1 2 4 5 5 3 3 4GENEL TOPL<strong>AM</strong> 74 105 244 277 498 696 749 787Kaynak: Malatya Ticaret ve Sanayi Odası Web Sayfası2<strong>00</strong>0YILI2<strong>00</strong>5YILI2<strong>00</strong>7YILI2<strong>00</strong>8YILI2<strong>00</strong>9YILI218
K.3 SANAYĐNĐN ĐLÇELERE GÖRE DAĞILIMITablo 87 - Sanayinin Đlçelere Göre DağılımıSıraNoĐlçeFirma AdıĐstihdamDurumuSektörü1 Akçadağ Yaşar Ambalaj Kağıt Bobin San. Tic. A.Ş. 2 Diğer2 Akçadağ Netmer Madencilik 16 Maden3 Arguvan Coşkunlar Madencilik Đnş. Tic.Ltd.Şti. 15 Maden4 Darende Erteks Konfeksiyon Tekstil San.Tic.A.Ş. <strong>12</strong>2 Tekstil5 Darende Altılar Đnş.Nak.Ltd.Şt 9 Đnşaat6 Darende Doğaner Tekstil Konfeksiyon San.Tic.LTD. 32 Tekstil7 Darende Hasan BOYRAZ 4 Gıda8 Darende Darende Tekstil San. Ve Tic. A.Ş. 157 Tekstil9 Pütürge Đmrün End. Min. Öğütme san. Tic. Ltd. Şti. 7 Maden10 Yeşilyurt Umtaş Un ve Makarnacılık Tic. San. A.Ş. 34 Gıda11 Yeşilyurt Aydınoğulları Mozaik San.Ltd.Şti 6 Đnşaat<strong>12</strong> Yeşilyurt Bağdatlı Çağdaş Çerez 3 Gıda13 Yeşilyurt Hüseyin Serdar Bahçıvan Kayısı Branda 30 Tekstil14 Yeşilyurt Barguzu Đnş. Taah. Turz. Tic. Ltd. Şti. 10 Đnşaat15 Yeşilyurt Vesta Tarım Ürünleri San. Tic. A.Ş. 19 Gıda16 Yeşilyurt Durmazlar Mozaik 6 Đnşaat17 Yeşilyurt Aksan Tekstil Đnş. Ve Gıda san. Tic. Ltd. Şti. 8 Tekstil18 Doğanşehir Aziz BUDAK 36 Diğer19 Doğanşehir 7 As branda Tekstil San. Tic. A.Ş. <strong>12</strong> Tekstil20 Doğanşehir Hüseyin KARAASLAN 4 Gıda21 Doğanşehir Muzaffer ŞAHĐN 4 Gıda22 Doğanşehir Nur Tarım Soğutma Dış Tic. Ltd. Şti. 18 Gıda23 Doğanşehir Dursun SIĞIRCI 8 Diğer24 Doğanşehir Mustafa ARSLAN 3 Gıda25 Battalgazi Abdulvahap SAYIN 16 Kayısı Đşleme26 Battalgazi Sun Gıda Tarım Ür. Dış. Tic. A.Ş. 183 Kayısı Đşleme27 Battalgazi Fahrettin ÖZKAYA 2 Gıda28 Battalgazi Mormaş Malatya Orman Ür. Ve Mobilya Tesisleri A.Ş. 31 Mobilya29 Battalgazi Kilim Ticaret Ltd.Şti 22 Tekstil30 Battalgazi Ahmet YAŞAR - Şems Isı Sanayi (Güneş Enerji Đmalatı) 10 Diğer31 Hekimhan Nazif KAYA 6 Gıda32 Hekimhan Şekerciler Tic. Ve San. Ltd. Şti. 11 Gıda33 Hekimhan Hekimhan Toprak San.Tic.Ltd.Şti. 55 Đnşaat34 Hekimhan Bahar Madencilik San.Tic.Ltd.Şti. 56 Maden35 Hekimhan Özpektaş Tuğla Đnş. Đml. Đç ve Dış Tic. San.A.Ş. 70 Đnşaat36 Yazıhan Vatan Kireç ve Toprak San. Ltd. Şti. Kapalı Đnşaat37 Yazıhan Makumsan Đnş.Taah. Nak.Kum ocağı Đş. Sn. ve Tc. Ltd. Şti. 13 Đnşaat38 Yazıhan Acemoğulları Nakl. Harf.Ltd. Şti. 6 Đnşaat39 Yazıhan Güler Kum Çakıl Đşl.LTD.ŞTĐ. 7 Đnşaat40 Yazıhan Çakıl Gıda Tic. Ve San. Ltd. Şti. 5 Gıda41 Yazıhan Boyrazlar Đnşaat San.Ltd.Şti 16 Đnşaat42 Yazıhan Mehmet PAK 6 Đnşaat43 Yazıhan Akyüz Madencilik Đnş. Orman Ür. Đç ve Dış Tic. Ltd. Şti. 2 ĐnşaatKaynak: Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9219
K.4 SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ĐŞYERĐ SAYILARI VE ĐSTĐHD<strong>AM</strong> DURUMUTablo 88 1. Organize Sanayi Bölgesindeki ĐşletmelerSıraNoFirma AdıĐstihdamDurumuSektörü1 7.As Branda Tekstil San.Tic.A.Ş. - Tekstil2 Toka Tekstil San .Tic.Ltd.Şti 17 Tekstil3 Cmc Đletişim Bil.Rek.San.Tic.A.Ş - Çağrı Merkezi4 Adalılar Kerestecilik Tic.San.Ltd.Şti 10 Mobilya5 Ilsan Tekstil San.Tic.A.Ş 44 Tekstil6 Sisumi Dış Tic.Ve Tekstil A.Ş 223 Tekstil7 Fırat Enteğre Tekstil San.Tic.A.Ş. 150 Tekstil8 Đzotaş Yapı Limyasalları Boya Đnş.San -FayansYapıştırıcısıĐmalatı9 Sun Gıda Ve Tarım Ürn.Dış.Tic.Aş. - Gıda10 Tekgül Kağıt Kutu Amb.Nak.San.Tic. - Kutu Đmalatı11 Baran Đnş.Taah.Tic.Ltd.Şti -Kilit Taşı KaroĐmalatı<strong>12</strong> Özyalçın Masura Ve Amb.San.Tic.Aş. - Masura Đmalatı13 Nalcıoğulları Tekstil San.Tic.Ltd.Şti - Tekstil14 Aypa Plastik Mutfak Eşyaları San.Tic.Ltd.Şti - PlastikGöçmez Tarım Ürünleri Ve Gıda San A.Ş 18 Gıda15 Sabit Gemici - Diğer16 Yaka Teks.San.Ve Tic.A.Ş 116 Tekstil17 Asya Cam - Diğer18 Özpınar Gıda - Diğer19 Rota Tekstil 183 Tekstil20 Mert Gıda Giyim <strong>12</strong>0 Tekstil21 Türkel Tarım 22 Gıda22 Đpaş Malatya Đplik 285 Tekstil23 Malatya Emaye San.Ltd.Şti 109 Diğer24 Anateks Anadolu Tekstil 907 Tekstil25 Malatya Boya Ve Emprime 109 Tekstil26 Kölük Đplik 1<strong>00</strong> Tekstil27 Đnterpak Ambalaj 40 Diğer28 Somay Plastik 70 Diğer29 Safa Mermer - Diğer30 Safteks Tekstil - Tekstil31 Doğancan Gıda 32 Gıda32 Kaçmazlar Gıda 1<strong>00</strong> Gıda33 Yapı Teks - Tekstil34 Yaka Teks.San.Ve Tic.A.Ş 116 Tekstil35 Fırat Un Ve Yem 48 Gıda36 Kölükoğlu Boya 15 Diğer37 Penka Plastik - Diğer38 Çelebi Tüketim Maddeleri - Gıda220
SıraNoFirma AdıĐstihdamDurumuSektörü39 Balıkçı Plastik 14 Plastik40 Başyurt Tarım Ürünleri - Gıda41 Aysultan Şekerleme 14 Gıda42 Doğanateş Pano - Diğer43 Paşa Yılmaz - Diğer44 Babacan Tekstil Örme 258 Tekstil45 Sereteks Yapı Kimyasalları 21 Diğer46 Duru Gıda - Gıda47 Zeyveli Gıda 11 Gıda48 Aslantepe Đnş.Taş.Orman Ürn. - Tekstil49 Aslan Elektronik 43 Diğer50 Dünya Ambalaj - Diğer51 Zengi Plastik - Plastik52 Karagözlüler Tekstil 282 Tekstil53 Fırat Enteğre Tekstil San.Tic.A.Ş. 2 Tekstil54 Malatya Metal Đşleme - Diğer55 Balıkçı Plastik 7 Diğer56 Altıntel Kadayıf - Gıda57 Ünlü Sentetik Çuval 25 Gıda58 Đlbay Tarım Ürünleri 23 Gıda59 Özçakıroğlu Helva Gıda - Gıda60 Boyrazoğlu Tarım Ürünleri - Gıda62 Akbaş Gıda Ürünleri 37 Gıda64 Ferit Erenler Dış Tic. 17 Gıda65 Seher Yem Ve Gıda - Diğer66 Seher Tavukçuluk - Gıda67 Đda Asansör San.Tiç.Ltdşti - Diğer68 Gültekinler Tekstil San 14 Tekstil69 Demir Plastik San.Ve Tic.A.Ş 49 Diğer70 Demir Đş Mak.Đml.San. 11 Diğer71 Ülkemteks Turizm Tekstil 50 Tekstil72 Besel Tekstil San.Ve Tic.A.Ş 201 Tekstil73 Önder Tekstil San 15 Tekstil74 Berter Tekstil 30 Tekstil75 Doğuş Gıda - Gıda76 Ermas Rolik Masura - Diğer77 Taha Tekstil 425 Tekstil78 Soytaş Gıda - Gıda79 Öz Ekersan Makine <strong>12</strong> Diğer221
SıraNoFirma AdıĐstihdamDurumuSektörü80 Đnci Bordür Seramik - Diğer81 Elnur Ltd.Şti - Diğer82 Akkol Makine Đml - Diğer83 Malatya Beş Reklam - Gıda84 Merdan Tekstil - Gıda85 Tekvalf Đmalat San.Tic.Ltd. - Diğer86 Taşkın Tekstil 70 Tekstil87 Alan Tekstil - Tekstil88 Fidan Orman Ürünleri - Mobilya89 Monoteks Tekstil 47 Tekstil90 Türkoğlu Tekstil Gıda Tarım San.Tic.A.Ş. 20 Tekstil91 Ayka Bulgur - Gıda92 Kaysı Birlik - Gıda93 Timsan Trafo 25 Diğer94 Malsa Gıda 34 Gıda94 Kozateks Tekstil - Tekstil96 Eren Bulgur - Gıda97 Maştaş Malatya Beton Mam. - Diğer98 Đpek Müflon 110 Tekstil99 Anka Gıda Tekstil - Gıda1<strong>00</strong> Mert Gıda Giyim 74 Gıda101 Mert Gıda Giyim <strong>12</strong>0 Tekstil102 Penteks Đplik 79 Tekstil1<strong>03</strong> Đnci Makine 38 Diğer104 Azmet Tekstil Gıda San. 108 Tekstil105 Doğanlar Tekstilk - Tekstil106 Arisal Tekstil - Diğer107 Malatya Đplik San Tic.A.Ş. 285 Tekstil108 Ber Gıda - Gıda109 Ilsan Tekstil San.Tic.A.Ş 66 Tekstil110 Flaşpen Plastik A.Ş. - Diğer111 Gap Tekstil Dokuma 1514 TekstilKaynak: 1. Organize Sanayi Bölgesi, 2<strong>00</strong>9K.5 SANAYĐ GRUPLARINA GÖRE ÜRETĐM TEKNOLOJĐSĐ VE ENERJĐKULLANIMIĐlimizde böyle bir çalışma yapılmamıştır.K.6 SANAYĐDEN KAYNAKLANAN ÇEVRE SORUNLARI VE ALINANÖNLEMLER222
K.6.1 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliği1. Organize Sanayi Bölgesinde yer alan sanayi tesislerinde Đl Mahalli ÇevreKurulunca belirlenmiş olan evsaftaki yakıtlar, Çevre ve Orman Đl Müdürlüğü’nündenetiminde kullanılmaktadır. Bu tesislerden emisyon iznine tabi olanlar ise yine ilgiliMüdürlüklerce incelenmekte ve gerekli işlemler yapılmaktadır. Bölgede lastik vs. nin açıktayakılması yasak olup, bu firmalar Çevre ve Orman Đl Müdürlüğünce cezai işleme tabitutulmaktadır.K.6.2 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Su KirliliğiSu kirliliği yönünden ilimizin en önemli sorunu; şehir kanalizasyonun ve OrganizeSanayi Bölgesi’ndeki atık suların herhangi bir arıtmaya tabi tutulmadan Karakaya BarajGölü’ne deşarj edilmesidir. Faaliyete geçen arıtma tesisi ile bu sorun çözülmüştür. Mevcuttesis 24.<strong>00</strong>0 m 3 /gün kapasiteli olup, tesis 17-18.<strong>00</strong>0 m 3 /gün kapasiteyle çalışmaktadır.Đşletmeler tarafından kanalizasyona verilen atık sular Organize Sanayi Bölgesineait atık su arıtma tesisinde arıtılmaktadır. Arıtma Tesisi fiziksel, kimyasal, biyolojik veçamur arıtma birimlerinden oluşmaktadır. Fiziksel arıtmada atık sudaki yüzen parçaların,kum, çakıl, yağ ve gresin, kimyasal arıtmada ilave kimyasallarla atık sudaki kimyasalkirliliğin, biyolojik arıtmada atık sudaki organik kirleticilerin giderilmesi, çamur arıtmabirimlerinde ise atık çamurun belt preste % 20-25 kuru katı içeriğinde katılaştırılmasısağlanmaktadır. Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliğine göre arıtılan su, sulamada kullanılmaküzere Beylerderesi güney sahil sulama kanalına verilmektedir.K.6.3 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Toprak KirliliğiĐlimizde kayısıcılığın yaygınlaşması ve modern tarımın uygulanması, bünyesindebirden fazla etken kimyasal madde bulunduran tarım ilaçlarının kullanımını gün geçtikçearttırmaktadır. Đlimiz genelinde bir yılda yaklaşık 3-4 milyon kg tarım ilacı kullanılmaktadır.Özellikle bilinçsiz ve aşırı ilaç kullanımı tarımsal ürünlerde kirlenmeye sebep olduğu gibifaydalı mikroorganizmalar, böcekler v.b. canlıların yok olması ile ekolojik dengeninbozulmasına yol açmaktadır. Sanayiinin gelişmesi ve kazançlı ürün elde etmek amacıylakullanılan ilaçlar toprak kirliliğine neden olmaktadır. Ayrıca bazı sanayi tesislerinden çıkanatık sular, arıtıma tabi tutulmadan toprağa deşarj edilerek toprak kirlenmesine nedenolmaktadır.K.6.4 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Gürültü KirliliğiGürültü, büyüyen ve gelişen ilimizin çevre sorunları arasında yer almaktadır. Çokbüyük boyutlarda olmasa da il merkezindeki mevcut gürültü kirliliği, trafik ve sanayidenkaynaklanmaktadır. Endüstri kökenli gürültü, halen meskun mahal içerisinde bulunanküçük ve orta ölçekli imalat ve tamir atölyelerinden kaynaklanmaktadır.Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulu bulunan fabrikaların tamamı kapalı sistemçalışmaktadır. Dolayısıyla vibrasyon yapan ve gürültü çıkarabilecek makine aksamlarıbina içerisinde kalmaktadır. Bölgede yakın yerleşim yeri olmadığından gürültü problemteşkil etmemektedir.K.6.5 Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan AtıklarMalatya ili I.ve II.Organize Sanayi bölgesinde; katı atıklar, Malatya Belediyesitarafından toplanmaktadır. Merkezde bulunan işletmelerin katı atıkları belediye çöpdepolama alanında, ilçelerdeki işletmelerin katı atıkları ilçe çöp depolama alanlarında223
ertaraf edilmektedir. Proses atıkların geri kazanılabilecek olanları firmalar tarafındansatışa sunulmakta, geriye kalanlar ise firmalarca bertaraf edilmektedir.K.7 SANAYĐ TESĐSLERĐNĐN ACĐL DURUM PLANIBu konu ile ilgili bilgi elde edilememiştir.KAYNAKLAR1-Sanayi ve Ticaret Đl Müdürlüğü Envanter Bilgileri,20<strong>03</strong>2-Ticaret ve Sanayi Odası Envanter Bilgileri,20<strong>03</strong>3-Đl Çevre Durum Raporu,2<strong>00</strong>24-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları224
L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞMEL.1 ALTYAPIL.1.1 Temiz Su SistemiĐlimiz sınırları dahilinde Malatya merkezinden 17 km uzaklıkta deniz seviyesinde<strong>12</strong>85 m kotunda Gündüzbey Kozluk mevkiinde bulunan kaptajımızda deniz seviyesinden850 m kotlu şehir merkezinde cazibeyle 1.8-2.2.m 3 /sn su alınmaktadır.Malatya; merkez, 9 belde ve 2 ilçeyi besleyen 14<strong>00</strong>’lük ve 6<strong>00</strong> ‘lük çelik boru isalehattından oluşmaktadır. Klorlama tekniği 9<strong>00</strong> kg kapasiteli klor tankları içinde gaz halindetemin edilmektedir. Tank odasından iki sıra halinde 15’er adet tank bulunmaktadır.Klor çekimi gaz fazında iki adet tanktan yapılmakta olup, diğer bağlantılı tankyedek olarak kullanılmaktadır. Tesiste üç klorinatör bulunmaktadır. Bunların ikisi 14<strong>00</strong>’lükhatta bağlı olup saatte 3 kg gaz halinde klor vermektedir, diğeri ise yedektir. 6<strong>00</strong> ‘lük hattabağlı olan klorinatör saatte 1,5 kg gaz halinde klor vermektedir. Bakiye kloru ölçmek içinbir adet klor ölçer bulunmaktadır.Malatya Belediyesi ve müteahhit firmalar tarafından 2<strong>00</strong>7 yılında imar planındaaçılan yeni yollar, daha önceleri içme suyu şebekesi olmayan bölgeler ile içme suyuşebeke hattı olupta yetersiz kalan ve sürekli sorun yaşanan bölgelere <strong>12</strong>.085 m çeşitliçaplarda içme suyu şebekesi döşenmiştir.Malatya - Kaptaj225
Malatya – KaptajL.1.2 Atık Su Sistemi, Kanalizasyon ve Arıtma SistemiMalatya Atık Su Arıtma Tesisi projesinin amacı; Malatya şehri ve komşu belde veilçe belediyelerinin atık sularının çevre ve sağlık koşulları gözetilerek bertaraf edilmesidir.Malatya Atık Su Arıtma Tesisi, özellikle Karakaya Barajı olmak üzere, bölgedeki yerüstüsularının ve kırsal alanda yaşayan halkın sosyal ekonomik yaşam şartlarınıniyileştirilmesinde katkıda bulunmaktadır.Malatya Arıtma Tesisi 1. aşamada 720.<strong>00</strong>0 nüfusa hizmet vermektedir. ArıtmaTesisini beslemekte olan Malatya merkezi kanalizasyon şebekesi Doğu, Batı ve merkezikolektör hattı olmak üzere üç ana kolektörden oluşmaktadır.Batı kolektör hattı 22.315,7 m, Merkez kolektör hattı 24.725 m, Doğu kolektör hattı22.650 m ve Ana kolektör hattı 3099 m dir.Ülkemizde son yıllarda nüfusun hızlı artışı ve kentleşme sonucunda ihtiyaca bağlıolarak suyun tüketimi artmaktadır. Tüketim sonucunda oluşan atık sular deşarj edildiklerialıcı ortamın fiziki, kimyasal, bakteriyolojik ve ekolojik özelliklerini değiştirerek çevrekirliliğine yol açmaktadır.Bu anlamda ilimizde önemli çevre yatırımlarından olan Malatya Belediyesi evselatıksu arıtma tesisi, Battalgazi Belediyesi ile Karakaya Baraj Gölü arasında 2.4<strong>00</strong> mm’likmerkez ve 1.<strong>00</strong>0 mm’lik doğu kolektörlerinin birleştiği noktada 184.<strong>00</strong>0 m 2 ’lik alan üzerinekurulmuştur.Malatya Atıksu Arıtma Tesisi, Malatya Sağlık ve Çevre Geliştirme projesinin önemlibir parçasını oluşturmaktadır. Bu proje, Malatya ve çevresinin atıksuyunun sağlıklışartlarda toplanıp bertaraf edilmesini ve güvenilir çevre koşullarının sağlanmasınıhedeflemiştir.226
2<strong>00</strong>4 yılında işletmeye alınan Malatya Belediyesi evsel atıksu arıtma tesisi 2010yılı için 720.<strong>00</strong>0, 2020 yılı için 960.<strong>00</strong>0 ve 2<strong>03</strong>0 yılı için 1.2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 eşdeğer nüfusa hitapedecek şekilde yapılmıştır.Malatya Belediyesi Evsel Atıksu Arıtma Tesisi uzun havalandırmalı aktif çamursisteminde olup, biyolojik olarak azot ve fosfor giderimi gerçekleştirilmektedir. 31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>5tarihine kadar 59.782.<strong>00</strong>0 m 3 atıksu arıtılarak Boran Deresi vasıtasıyla Karakaya BarajGölüne deşarj edilmesi çevresel açıdan büyük bir yatırımdır.Malatya Atıksu Arıtma Tesisi dizayn debisi 133.629 m 3 /gün olup, 2<strong>00</strong>9 yılıiçerisinde toplamda 35.804.181 m 3 /yıl atıksu tesiste arıtılmıştır. Atıksu arıtma tesisinden2<strong>00</strong>9 yılı içerisinde toplamda 25.138 ton/yıl arıtma çamuru tesisten çıkartılmıştır.Malatya Belediyesi, Maski Müdürlüğü tarafından 2<strong>00</strong>5-2<strong>00</strong>6 yılları arasında 16 kmyağmur suyu drenaj sistemi yapılmıştır. Bu drenaj sistemleri ile yağmur suyu Babuktuderesi ile Đlyas mahallesinde bulunan dereye deşarj edilerek bahçelerde sulama suyuolarak kullanılması sağlanmıştır.Malatya Belediyesi evsel atıksu arıtma tesisinin çıkışında atıksu karakteristiklerininAB deşarj normlarının altında olduğu yapılan analizler sonucunda görülmektedir.Dünyada organik üretim giderek yaygın hale gelmekte ve buna bağlı olarak önemkazanmaktadır. Depolanan organik kökenli bu çamurların gübre değerinin yüksek olmasınedeniyle tarımsal alanlarda kullandırılması Çevre ve Orman Bakanlığının iznine tabiolduğu için, sözkonusu Bakanlığa yapılan başvurular neticesinde çamur kullanım izinbelgesi 1 yıllığına Malatya Belediyesine verilmiştir.Tablo 89 - Atıksu Arıtma Tesisinden Çıkan Çamur MiktarlarıYILLIK Ç<strong>AM</strong>UR MĐKTARLARIYILLARMĐKTARI (ton/yıl)2<strong>00</strong>4 3.4342<strong>00</strong>5 25.1732<strong>00</strong>6 23.7722<strong>00</strong>7 18.3422<strong>00</strong>8 17.<strong>00</strong>22<strong>00</strong>9 25.138TOPL<strong>AM</strong> 1<strong>12</strong>.861Kaynak: Malatya Belediyesi, 2<strong>00</strong>9Malatya Belediyesi evsel atıksu arıtma tesisinin devreye girmesiyle birlikte barajınkendisini temizlemesi zaman almakla birlikte kirlenmenin önüne geçilmiştir.Malatya Belediyesinden 6 mühendis sürekli olarak proje ile ilgilenmiş teknik destekve kontrollük yapmıştır. Tesisisin Müşavirlik hizmetleri ise SU-YAPI MÜHENDĐSLĐKMÜŞAVĐRLĐK A.Ş. ile Alam DORSCH CONSULT tarafından birlikte yürütülmektedir. Projekapsamında 5 mühendis şantiyede devamlı çalışmak üzere 4 yabancı, toplam 13mühendis çalışmaktadır.Yapım hizmetleri konsorsuyum tarafından mühendislerin 11‘i şantiyede devamlıgörevli olmak üzere; 4 ‘ü yabancı 20’den fazla mühendis ile sürdürülmektedir. Arıtma227
Tesisinin yapımında 40 uzman mühendis ve günlük ortalaması 3<strong>00</strong>’ ü aşan personelgörev almıştır. Halen 1<strong>00</strong> civarında işçi çalışmaktadır.Malatya Belediyesi tarafından 2<strong>00</strong>7 yılında, imar planında açılan yeni yollar, dahaönceleri kanalizasyon hattı olmayan bölgeler ile kanalizasyon hattı olupta yetersiz kalanve sürekli sorun yaşanan bölgelere 38.063 m çeşitli çaplarda kanalizasyon hattıdöşenmiştirTablo 90- Malatya Đli Nüfus Atıksu Debi ve ProjeksiyonuYıllarNüfus Eşdeğeri Pik Kuru Hava Debisi Pik Yağışlı Hava Debisi(PE)(m 3 /saat)(m 3 /saat)2010 720.<strong>00</strong>0 8.4<strong>00</strong> 18.<strong>00</strong>02020 960.<strong>00</strong>0 11.2<strong>00</strong> 24.<strong>00</strong>02<strong>03</strong>0 1.2<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 14.<strong>00</strong>0 30.<strong>00</strong>0Kaynak: Malatya Belediyesi, 2<strong>00</strong>7Tablo 91 -Atıksu Karakteristikleri ve Projeksiyonu2010 2020 2<strong>03</strong>0Askıdaki Katı Madde (kg/d) 37.8<strong>00</strong> 67.2<strong>00</strong> 84.<strong>00</strong>0Kimyasal Oksijen Đhtiyacı (kg/d) 64.8<strong>00</strong> 115.2<strong>00</strong> 114.<strong>00</strong>0Biyokimyasal Oksijen Đhtiyacı (kg/d) 32.4<strong>00</strong> 57.6<strong>00</strong> 72.<strong>00</strong>0Toplam N yükü (kg/d) 5.940 10.560 13.2<strong>00</strong>Toplam N Yükü (kg/d) 972 1.728 2.160Kaynak: Malatya Belediyesi,2<strong>00</strong>7Tablo 92- Tesis Çıkışında Garanti Edilen Atıksu Karakteristikleri (AB Normları)BOĐ 5(Mg/l)KOĐ(Mg/l)Toplam N(Mg/l)Askıda katı madde(Mg/l)pH- değeri(Mg/l)
1.Organize Sanayi Bölgesine ait evsel ve endüstriyel atık su arıtma tesisininyapımına 1992 yılında OSB Müteşebbis heyetinin Sanayi Bakanlığına talebi ile başlamış,<strong>12</strong>.10.2<strong>00</strong>2 tarihinde inşaatı tamamlanarak <strong>12</strong>.<strong>00</strong>0 m³/günlük kısmının mekanik aksamınınmontajı tamamlanarak işletmeye alınmıştır. Tesis fiziksel, kimyasal, biyolojik ve çamursusuzlaştırma ünitelerinden oluşmaktadır. Tesisin 31.07.20<strong>03</strong> tarihinde deşarj iznialınmıştır. 1.OSB’de yer alan bazı firmaların kapasite artışı, yeni fabrikaların devreyegirmesi ve 2. OSB’nin atık sularının arıtma tesisine bağlanması sonucu arıtma tesisinde2<strong>00</strong>4 yılında kapasite artışı meydana gelmiştir. Kapasite artışı için ilaveler 2<strong>00</strong>4 yılınınkasım ayında tamamlanarak 24.<strong>00</strong>0 m³ / günlük kapasite ile işletmeye alınmıştır.L.1.3 Yeşil AlanlarMalatya il mekezinde kişi başına düşen yeşil alan miktarı 2.62 m 2 ’dir. Toplam parksayısı 72 adettir. Şu ana kadar kent merkezinde 8<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0 m 2 yeşil alan düzenlenmiş olup,her yıl 50.<strong>00</strong>0 – 60.<strong>00</strong>0 m 2 yeni yeşil alan düzenlenmektedir. Her yıl ortalama 30.<strong>00</strong>0 –50.<strong>00</strong>0 adet yeni fidan dikilmektedir.L.1.4 Elektrik Đletim HatlarıTablo 94- Enerji Sektöründe Faaliyet Gösteren Firmalar.Firma Adı Santral Adı Yeri Yıllık Üretimi KwTEAŞ Kernek Merkez 472.8<strong>00</strong>TEAŞ Erkenek Doğanşehir 861.650ALARKO A.Ş. Medik Yazıhan 45.309.8<strong>00</strong>SÜMER HOLDĐNG A.Ş Derme Yeşilyurt 5.109.450Kaynak: Đl Çevre Durum Raporu, 2<strong>00</strong>8TEDAŞ ile bağlı ilçe ve kasaba işletme şefliklerinde elektrik ve elektronik atıklarbulunmamakla birlikte, şebekelerde kullanılan malzemeden dolayı kaynaklanan hurdalarM.K.E hurda sanayi işletmeleri ve Ticaret A.Ş. Genel Müdürlüğüne teslim edilmekte ve bugenel müdürlükçe gerekli işlemler yapılmaktadır.L.1.5 Doğal Gaz Boru HatlarıĐlimizde doğalgaz boru hattı ile ilgili çalışmalar 2<strong>00</strong>6 yılı Nisan ayında il merkezindebaşlamıştır.Tablo 95- Đlimizde Doğalgaz Çekilen Hat Metrajları2<strong>00</strong>6 2<strong>00</strong>7 2<strong>00</strong>8 2<strong>00</strong>9ÇELĐK (m) 28.972 10.054 4.271 22.520PE (m) 216.339 41.506 34.940 86.166SH 57.362 59.097 11.723 19.276Kaynak: Malatya Doğalgaz Dağıtım A.Ş. 2<strong>00</strong>9229
Tablo 96- Đlimizde Doğalgaz TüketimleriYıllar Đtibariyle Tüketimler2<strong>00</strong>6 2<strong>00</strong>7 2<strong>00</strong>8 2<strong>00</strong>9Konut 201.707 <strong>12</strong>.536.468 37.<strong>12</strong>5.965 49.248.4<strong>00</strong>Ticarethane - 33.929 1.194.540 2.730.750Resmi Daireler - 207.581 11.602.965 13.861.750Sanayi - 3.336.442 10.695.393 16.645.193Genel Toplam 201.707 16.114.420 60.618.863 82.486.0936Kaynak: Malatya Doğalgaz Dağıtım A.Ş. 2<strong>00</strong>950.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>045.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>040.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong><strong>03</strong>5.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong><strong>03</strong>0.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>025.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>020.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>015.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>010.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong>05.<strong>00</strong>0.<strong>00</strong><strong>00</strong>2<strong>00</strong>6 2<strong>00</strong>7 2<strong>00</strong>8 2<strong>00</strong>9Konut Ticarethane Resmi Daireler SanayiGrafik 4- Yıllar itibariyle Malatya Đlindeki Doğalgaz Tüketim Grafiği1.Organize Sanayi Bölgesinde 2,5 km çelik ,17 km PE doğalgaz şebekesi 15<strong>00</strong>0m 3 /h’lik 1 RMS-A istasyonu, 8<strong>00</strong>0 m 3 /h’lik 2 RS-B istasyonu tamamlanmış olup, Ekim2<strong>00</strong>6 itibarı ile talep eden firmalara doğalgaz verilmeye başlanmıştır.2<strong>00</strong>6 yılı fiyatlarıyla,yapılan yatırımın bedeli; 967.966 TL ‘dir. Alt yapının başlaması ve devreye alınması 5 ayiçinde tamamlanmıştır.Bölgemizdeki tesislerde ısınma ve proses amaçlı olarak doğalgazve kömür ve yedek yakıt olarak LPG kullanılmaktadır.Bölgemizde 36 firmada doğalgazkullanılmakta olup büyük tesislerde kömür ve doğalgaz birlikte kullanılmakla beraberağırlıklı tüketilen yakıt kömürdür.Doğalgaz kullanmayan tesislerde ise genel olarakkullanılan yakıt türü kömürdür.230
L.2 ULAŞIML.2.1 KarayollarıMalatya Doğu illerinin ulaşım merkezi olması ve Doğu Anadolu’ dan Akdeniz veGüneydoğu’ya giden yollarında geçiş merkezi olması nedeni ile Kara yolları bakımındangelişmiştir.Đldeki karayolu ağı 1087 km. olup, bunun 506 km.si Devlet yolu, 581 km.si ise ilyoludur. Karayollarının 840 km.si asfalt 1<strong>03</strong> km.si stabilize 77 km.si toprak ve 67 km.sigeçit vermeyen yoldur. Devlet ve il yolları dışında 415 km.si asfalt 2275 km.si stabilize3141 km.si tesviye ve 655 km.si ham yol olmak üzere toplam 6518 km. köy yolubulunmaktadır.L.2.1.1 Karayolları GenelTablo 97 - Malatya Đlinde Devlet Yollarının ve Đl Yollarının Satıh Cinslerine Göre Uzunlukları (Km)Devlet Yollarının Satıh Cinslerine Göre UzunluklarıASFALTBETONUASFALT YOLLARSATHĐKAPL<strong>AM</strong>ATOPL<strong>AM</strong>PARKE STABĐLĐZE TOPRAKGEÇĐTVERMEZTOPL<strong>AM</strong>UZUNLUKBÖLÜNMÜŞYOL0 490 490 0 16 0 0 506 186,5Đl Yollarının Satıh Cinslerine Göre UzunluklarıASFALTBETONUASFALT YOLLARSATHĐKAPL<strong>AM</strong>ATOPL<strong>AM</strong>PARKE STABĐLĐZE TOPRAKGEÇĐTVERMEZTOPL<strong>AM</strong>UZUNLUKBÖLÜNMÜŞYOL0 488 488 0 45 49 34 616 32Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü Web Sitesi, 2<strong>00</strong>9Harita 6- Malatya Đli Karayolları Haritası231
L.2.1.2 Ulaşım PlanlamasıĐlimizde toplu taşımacılıkta otobüs, midibüs ve minibüsler kullanılmaktadır. MalatyaBelediyesi olarak ulaşım planında 70 adet otobüs mevcuttur. Đl içinde ulaşım belediyeotobüsleri, belediye kontrollü halk otobüsleri, minibüsçüler derneğine bağlı minibüsler vebenzeri motorlu araçlar tarafından yapılmaktadır.MAŞTĐ-Malatya Otobüs Terminali232
L.2.1. 3 Toplu Taşıma SistemleriĐlimizde toplu taşımacılıkta otobüs, minibüs ve midibüsler kullanılmaktadır. MalatyaBelediyesi’ne ait 94 otobüs, belediye haricinde şehir içi 260 minibüs ile şehir-üniversitearasında 9 midibüs çalışmaktadır. Toplu taşıma araçlarıyla günlük ortalama 80.<strong>00</strong>0 yolcutaşınmaktadır. Toplam 22 hat mevcut olup, belediyeye ait şehir içi toplu taşımaaraçlarında gülük ortalama 74.<strong>00</strong>0 yolcu taşınmaktadır. Bu sayı kent içi toplu taşımadakisayının%50 sini oluşturmaktadır.L.2.1.4 Kentiçi YollarKent içi trafik yolları ve yaya yollarının toplam alanlarının planlama alanına olanoranı %0,9 olarak tespit edilmiştir.L.2.1.5 Araç SayılarıTablo 98- 2<strong>00</strong>9 Yılı Aralık Ayı Đtibariyle Đlimizdeki Araç SayılarıCĐNSĐADEDĐMotosiklet 8393Otomobil 47144Minibüs 3828Motorlu araçlarOtobüs 1<strong>12</strong>0Kamyonet 16075Kamyon 3823Traktör 16968Çekici 2<strong>12</strong>Özel amaçlı iş araçları 386Tanker 211Arazi Taşıtı 380Toplam 98540Motorsuz araçlarRömork 16Yarı Römork 207ToplamKaynak: Đl Emniyet Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9223233
Şekil 2. DDY Bölge Müdürlüğü Đl Hudutlarını Gösterir ŞemaL.2.2 DemiryollarıĐlimiz DDY Bölge Müdürlüğümüzden alınan verilere göre demiryolu ağı:-Elektrifikasyonlu Hat uzunluğu : 2<strong>03</strong> km.-Sinyalizasyonlu Hat uzunluğu : 205 km.-Elektriksiz ve Sinyalsiz hat uzunluğu: 33 km.Tablo 99- Malatya Đl Sınırları Đçerisindeki Demiryolu Anahat UzunluklarıMALATYA-NARLI(Kahramanmaraş)MALATYA-ÇETĐNKAYA(Sivas)MALATYA-YOLÇATI(Elazığ)TOPL<strong>AM</strong> YOL UZUNLUĞU97,489 km104,2<strong>00</strong> km33,441 km235,130 kmKaynak: DDY 5. Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8L.2.2.1 Kullanılan Raylı SistemlerBölgemizde anahat tren işletmeciliği yapılmakta olup, banliyö tren işletmeciliği, rayotobüsü ve mototren vb. uygulamalar mevcut değildir.234
L.2.2.2 Taşımacılıkta DemiryollarıTablo 1<strong>00</strong>- Đlimizdeki Yolcu ve Yük Trenleri Đle Đlgili BilgilerGünlük Yolcu Trenleri(Her Gün)YönüTrenSayısı(Adet)Haftalık Yolcu Trenleri(Haftalık)YönüTrenSayısı(Adet)Yük TrenleriYönüMalatya-Adana 2* Malatya-Suriye 1 Malatya-Adana 9*Malatya-Sivas 2 Suriye-Malatya 1 Adana-Malatya 9*Sivas-Malatya 2 Malatya-Diyarbakır 4 Malatya-Sivas 11Malatya-Elazığ 1 Diyarbakır-Malatya 4 Sivas-Malatya 11Elazığ-Malatya 1 Malatya-Tatvan 4 Malatya-Elazığ 3Malatya-Diyarbakır 1 Tatvan-Malatya 4 Elazığ-Malatya 3Diyarbakır-Malatya 1 Malatya-Diyarbakır 3Diyarbakır-Malatya 3Kaynak: DDY Đşletmesi Genel Müdürlüğü, 5. Bölge Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9* (Kapıdere istasyonunda heyelan nedeniyle yol kapalı olduğundan seferler geçici olarak iptaleidlmiştir.)Tablo 101- Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Yolcu Taşımacılığı ve Yük Treni Đle Đlgili BilgilerTrenSayısı(Adet)YOLCU TAŞIMACILIĞITren Adı2<strong>00</strong>9 Yılı ÇalıştırılanBilet adeti Gelir Tren Sayısı4 EYLÜL MAVĐ-EKSPRES 42.231 366.687,25 668FIRAT EKSPRESĐ 32.627 153.134,50 388VANGÖLÜ EKSPRESĐ 11.895 70.651,<strong>00</strong> 190GÜNEY EKSPRESĐ 20.895 <strong>12</strong>5.988,25 382POSTA-NORMAL YOLCU 32.755 162.978,75 388TOPL<strong>AM</strong> 140.4<strong>03</strong> 879.439,75 2.016YÜK TRENĐTren AdıTren adeti2<strong>00</strong>9 YılıNet TonMalatya-Narlı 2.920 3.650.<strong>00</strong>0Malatya-Çetinkaya 3.285 4.270.5<strong>00</strong>Malatya-Elazığ-Diyarbakır 2.190 1.971.<strong>00</strong>0Kaynak:DDY Đşletmesi Genel Müdürlüğü, 5. Bölge Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9L.2.3 Deniz, Göl, Nehir TaşımacılığıĐlimiz Battalgazi Đlçesinde Karakaya baraj gölünden Elazığ iline feribot taşımacılığıyapılmaktadır.235
L.2.3.1 LimanlarĐlimizde liman bulunmamaktadır.L.2.3.2 TaşımacılıkĐlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır.L.2.4 HavayollarıĐlde sivil hava alanı bulunmamaktadır. Sivil hava taşımacılığı il merkezine 35 km.uzaklıkta bulunan Erhaç askeri hava alanı ile gerçekleştirilmektedir. Hava alanından hergün biri Ankara aktarmalı olmak üzere Đstanbul’a 2 uçak seferi gerçekleştirilmektedir.L.3 HABERLEŞMEĐlde Merkez ilçe dahil 14 ilçe 35 kasaba ve 501 köyde telefon bağlantısı mevcuttur.99 köy ve 1 mezrada otomatik santral mevcut olup, 257 köy ve 259 mezraya da busantrallerden abonelik verilmiştir.Türk Telekom’un <strong>12</strong>6.094’ü otomatik 183’ü de manuelolmak üzere toplam <strong>12</strong>6.277 abonesi bulunmaktadır.Đlde ortalama 5.6 kişiye bir telefondüşmektedir.1996 yılı sonu itibari ile kırsal alandaki otomatikleşme oranı % 46.2olup,Türkiye ortalamasının (% 70) çok altındadır.Đlde 63 teleks, 419 faks, 527 araç telefonu, 3.869 cep telefonu, 325 çağrı cihazı ve665 ankesörlü telefon bulunmaktadır.Ayrıca 14 mahalli radyo, 7 ulusal yayın yapan radyo temsilciliği, 5 mahalli TV., 2adet aylık, 1 aylık 15 günlük, 5 adet haftalık ve 5 adet ise günlük gazete bulunmaktadır.Đlimizin haberleşmesinde kullanılan telefon hatlarımız %27’i yer altı, % 73 ‘ü dehavai(direkt veya blokta) olarak tesis edilmiştir.Malatya il sınırları dahilinde, telefon hizmeti verilmeyen ilçe veya köybulunmamakta olup, telefonlaşma oranı %1<strong>00</strong> ‘dür.L.4 ĐLĐN PLAN DURUMUYürürlükteki imar planında yeşil alanlar kapsamında planlanan alan 2245.7 hektarolup, dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.Tablo 102- Đlimizde Đmar Planı Kapsamında Yeşil Alanların Planlanan DağılımıKULLANIM ADIHEKTARAğaçlandırılacak Alan 20.1Mesire 3.5Park 778.5Rekreasyon 52.3Mezarlık 509.1Doğal Karakteri Korunacak Alanlar 871.0Meydan 1.2TOPL<strong>AM</strong> 2245.7Kaynak: Malatya Belediyesi.(Malatya Kenti Đmar Planı Revizyonu Açıklama Raporu), 2<strong>00</strong>9236
Ulaşımla ilgili olarak, kent içi tarafik yolları ve yaya yollarının toplam alanlarıplanlama alanına oran % 0,9 olarak tespit edilmiştir.Malatya Belediyesinin yetki ve sorumluluk alanlarını ihtiva eden belediye vemücavir alan büyüklüğü 20.245 hektardır. Sorumluluk sahası içerisinde 1/5<strong>00</strong>0 ölçeklinazım imar planı ve 1/1<strong>00</strong>0 ölçekli uygulama imar planları mevcuttur. Planlı saha yaklaşık<strong>12</strong>.<strong>00</strong>0 hektardır.L.5 ĐLDEKĐ BAZ ĐSTASYONLARI SAYISIĐlimizde Telekom Müdürlüğüne ait sabit telefon habeleşme hizmeti sunulmasındakullanılan KTS (Kablosuz Telefon Sistemi) Baz Đstasyonları ve yerleri aşağıda verilmiştir.Tablo 1<strong>03</strong>- Đlimizdeki Baz Đstasyonları SayısıCihazın Adı Cihazın Cinsi Cihazın Kurulu Old.YerNokia Mobil Baz Đst. Araç Telf. Baz Đst. Malatya R/LNokia Mobil Baz Đst. Araç Telf. Baz Đst. Zorbehan R/L (Hekimhan)Nokia Mobil Baz Đst. Araç Telf. Baz Đst. Kertizmen R/L(Doğanşehir)Nokia Mobil Baz Đst. Araç Telf. Baz Đst. Đkinciler R/L (Akçadağ)Nokia Mobil Baz Đst. Araç Telf. Baz Đst. Bölükkaya TT (Pütürge)Radıo Pager Çağrı Cihazı Đst. Malatya R/LRadıo Pager Çağrı Cihazı Đst. Malatya R/LAlcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst. Malatya R/LAlcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Üçyaka (Pütürge)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst. Aşıktarla (Pütürge)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Şahin Tepesi (Pütürge)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Çayır Köyü (Merkez)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst BattalgaziAlcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Yeşilpınar (Hekimhan)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Çaytepe (Hekimhan)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Çayırlı (Arguvan)Alcatel KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst Beşiktepe(Arguvan)Netaş KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst. Đkinciler R/L (Akçadağ)Netaş KTS Kablosuz Telf. Sis.Đst. Salkımlı (Kale)T O P L A MKaynak: il Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>919 Adet237
Tablo 104- Đlimizde kurulan GSM Operatörlerine Ait Baz Đstasyonlarının Kuruldukları YerlerSIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO1 21.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 30501 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.2 26.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 305<strong>00</strong> TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.3 26.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 30496 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.4 26.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 30495 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.5 29.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 31176 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.6 29.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 31043 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.7 16.01.2<strong>00</strong>7 1467 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.8 16.01.2<strong>00</strong>7 1466 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.9 16.01.2<strong>00</strong>7 1481 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.10 16.01.2<strong>00</strong>7 1478 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.11 18.01.2<strong>00</strong>7 1927 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.<strong>12</strong> 18.01.2<strong>00</strong>7 1926 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.13 18.01.2<strong>00</strong>7 1924 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.14 18.01.2<strong>00</strong>7 1922 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.15 18.01.2<strong>00</strong>7 1934 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.16 18.01.2<strong>00</strong>7 1921 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.SUNGUR MAH. KAYSERĐASFALTI OTEL DARENDEDARENDE / MALATYAÖRNEKKÖY CUMHURĐYETYEŞĐLYURT / MALATYATV VERĐCĐLERĐ YANIKOCAÖZÜ BELDESĐHEKĐMHAN / MALATYASAĞLIK CADDESĐ BUDAKAPT.NO:53 MERKEZ /MALATYAYENĐ MAH.KAYABAŞIMEVKĐĐ ŞEHĐT CEMŞENPARKI ARGUVAN /MALATYAHANBEY MAH.HANIMINÇĐFTLĐĞĐ MERKEZ/ MALATYAĐNÖNÜ CAD.YENĐ GELĐNÇEYĐZ NO:54 MERKEZ /MALATYAÇÖŞNÜK MAH.AYTAÇPAŞACAD.VENK SOK. MĐRAÇPĐDE FIRINI MERKEZ /MALATY<strong>AM</strong><strong>AM</strong>ODAĞI VERĐCĐ TEPESĐARAPGĐR / MALATYADOĞANŞEHĐR ERKENEKPATLAK ÖNÜ MEVKĐĐDOĞANŞEHĐR / MALATY<strong>AM</strong>ALATYA AKÇADAĞDEVELĐ KÖYÜ YIĞILI ÇAĞILMEVKĐĐ TEPEDOĞANŞEHĐR / MALATYADOĞANŞEHĐR KERTĐZMENYILDIZDAĞ MEVKĐĐDOĞANŞEHĐR / MALATYAAKÇADAĞ DEDE KÖYÜAKÇADAĞ / MALATYADARENDE YAZIKAYATAŞKESEN MEVKĐĐ RR/LĐSTASYONU YANIDARENDE / MALATYADOĞANŞEHĐR POLATBELDESĐ CĐNOĞLU MEVKĐĐDOĞANŞEHĐR / MALATYADARENDE EYDĐK DAĞIMEVKĐĐ DARENDE /MALATYA31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI238
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO17 18.01.2<strong>00</strong>7 1993 A YAPIM TV.PROG.A.Ş.18 18.01.2<strong>00</strong>7 1928 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.19 19.01.2<strong>00</strong>7 2174ER RADYO TV AJANSA.Ş.20 24.01.2<strong>00</strong>7 2815 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.21 24.01.2<strong>00</strong>7 290<strong>12</strong>2 09.02.2<strong>00</strong>7 8733-776923 08.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 15714/<strong>12</strong><strong>03</strong>724 <strong>12</strong>.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 16597/<strong>12</strong>59325 14.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 175<strong>00</strong>/1314026 31.01.2<strong>00</strong>7 6371-393827 23.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 2<strong>00</strong>82-1480628 <strong>03</strong>.05.2<strong>00</strong>7 32594-23227PASĐFĐK TV RADYOYAY.TĐC.A.Ş.VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONBA.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ÖZ MEGA BASIN YAYINREKL. A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.MAVĐ MARMARAĐLETĐŞĐM SAN. TĐC. A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.BEST PRODUCTĐON YAY.A.Ş.YILDIZTEPE MEVKĐĐ TVVERĐCĐLERĐ YANI MERKEZ/ MALATY<strong>AM</strong>ALATYA ADIY<strong>AM</strong>ANYOLU ÜZERĐKARANLIKDERE MEVKĐĐORMANÖNÜ KÖYÜ CĐVARIAKÇADAĞ / MALATYAYILDIZTEPE MEVKĐĐ TVVERĐCĐLERĐ YANI MERKEZ/ MALATYADOĞANŞEHĐR PTTDOĞANŞEHĐR/MALATYAYILDIZTEPE MEVKĐĐ TVVERĐCĐLERĐ YANI MERKEZ/ MALATY<strong>AM</strong>ALATYA-DARENDE YOLUTAŞEVLER KÖYÜKARAÇAKIL MEZRASIKOZLUCA BELDESĐAKÇADAĞ/ MALATYAŞĐFA MAH. SANAYĐ GĐRĐŞĐ1. CAD. 1. SOK LĐDERMOTOSĐKLET PLAZ<strong>AM</strong>ERKEZ/ MALATYATURGUT TEMELLĐ CAD.AÇIL ĐŞ MERKEZĐ C - BLOKMERKEZ / MALATYAÖZALPER MAH. 2. CAD. 26.SOK. 5 KATLI ĐNŞ. MERKEZ/ MALATYAYILDIZTEPE VERĐCĐKULELERĐ MERKEZ/MALATYAAKOĞLAN MAH. AKOĞLANTEPESĐ DURUCASUYAZIHAN/MALATYAÇÖŞNÜK MEVKĐĐYILDIZTEPESĐ MERKEZMALATYA31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI31/01/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/01 SAYI28/02/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0228/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>7 -2<strong>00</strong>7/<strong>03</strong>28/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>7 -2<strong>00</strong>7/<strong>03</strong>28/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>7 -2<strong>00</strong>7/<strong>03</strong>25/04/2<strong>00</strong>7 tarihve 2<strong>00</strong>7/04 sayılıMÇK25/04/2<strong>00</strong>7 tarihve 2<strong>00</strong>7/04 sayılıMÇK30/05/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0529 <strong>03</strong>.05.2<strong>00</strong>7 32596-23229BEST PRODUCTĐON YAY.A.Ş.GEDĐK TEPESĐ MEVKĐĐYEŞĐLYURT MALATYA30/05/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0530 <strong>03</strong>.05.2<strong>00</strong>7 32598-23231TELEON REKL<strong>AM</strong>CILIKVE FĐLMCĐLĐK SAN. VETĐC. A.Ş.31 14.05.2<strong>00</strong>7 85657-25422 AVEA ĐLETĐŞĐM A.Ş.YILDIZTEPE MEVKĐĐ TVVERĐCĐLERĐ YANI MERKEZ- MALATYATV VERĐCĐLERĐ TEPESĐAYVALI BELDESĐDARENDE / MALATYA30/05/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0530/05/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0532 04.06.2<strong>00</strong>7 42188-29871TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TAHUNU MAH.NO:6DOĞANYOL / MALATYA27/06/2<strong>00</strong>7-2<strong>00</strong>7/0633 02.07.2<strong>00</strong>7 5<strong>03</strong>94-35344 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.SEYRAN MAH.ADLĐ TIPSOK. MERKEZ / MALATYA29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI239
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO34 <strong>03</strong>.07.2<strong>00</strong>7 50868-35674 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.35 10.07.2<strong>00</strong>7 52240-36565 ÖZ FON A.Ş.36 15.06.2<strong>00</strong>7 45852-32356 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.37 18.07.2<strong>00</strong>7 54187-37847AKRA TV. HABERCĐLĐKVE YAPIM A.Ş.38 20.06.2<strong>00</strong>7 46983-33<strong>12</strong>9 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.39 25.07.2<strong>00</strong>7 56059-39115 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.40 02.08.2<strong>00</strong>7 58204-40572 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.41 09.08.2<strong>00</strong>7 60292-4202442 09.08.2<strong>00</strong>7 60293-4202543 25.09.2<strong>00</strong>7 72420-4995744 <strong>03</strong>.10.2<strong>00</strong>7 75042-51504VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.45 <strong>03</strong>.10.2<strong>00</strong>7 75066-51521 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.46 <strong>03</strong>.10.2<strong>00</strong>7 75067-51522 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.47 <strong>03</strong>.10.2<strong>00</strong>7 75069-51524 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.BAŞHARIK MAH. 23. SOK.TOPRAKSU C<strong>AM</strong>ĐĐ MERKEZ/ MALATY<strong>AM</strong>ĐLLĐ EGEMENLĐKCAD.ŞAVATA APT. NO:18MALATYAHANBEY MAH. HANIMINÇĐFTLĐĞĐ BELDESĐ MERKEZ/ MALATY<strong>AM</strong><strong>AM</strong>U DAĞI TEPESĐVERĐCĐLERĐ MEVKĐĐARAPGĐR / MALATYAHĐDAYET MAH. ORAL SOK.NO:52 MERKEZ / MALATYACUMHURĐYET YEŞĐLYURT /MALATYAPOLĐS LOJMANLARI C<strong>AM</strong>ĐĐYAKINCA BELDESĐMERKEZ / MALATYAYAZI KÖYÜ AKÇADAĞ /MALATYAESENTEPE MAH. 23 EVLERÜSTÜ DOĞANŞEHĐR /MALATYAYENĐ ADIY<strong>AM</strong>AN YOLU 2.KM ĐPAŞ ARKASIKARAYOLLARI ŞANTĐYESĐYANI YAKINCA / MALATYAGÖRGÜ KÖYÜ YEŞĐLYURT/ MALATYAAZĐZĐYE C<strong>AM</strong>ĐĐBATTALGAZĐ / MALATYAFIRAT MAH. ĐNDERE CAD.KARAKAŞ C<strong>AM</strong>ĐĐ MERKEZ /MALATYAÇÖŞNÜK MAH. BAYRAKC<strong>AM</strong>ĐĐ MERKEZ / MALATYA48 08.10.2<strong>00</strong>7 73650-52247 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş. ŞEKER STADI KARŞISI49 08.10.2<strong>00</strong>7 76354-52251 TURKCELL ĐLETĐŞĐM A.Ş.50 02.11.2<strong>00</strong>7 82099-55998VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ABDULKADĐR KOVUKOĞLUC<strong>AM</strong>Đ MERKEZ MALATYAHEKĐMHAN YOLU 40. KM.TURKCELL KULESĐ YANIHEKĐMHAN / MALATYA29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI29/08/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/07 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI31/10/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/09 SAYI28/11/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/10 SAYI240
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO51 02.11.2<strong>00</strong>7 82096-55996VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ADIY<strong>AM</strong>AN GÖLBAŞIÇELĐKHAN YOL AYRIMIHUDUT KÖYÜ VE KALECĐKMEZRASI ARASI ORMANSAHASI DOĞANŞEHĐR /MALATYA28/11/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/10 SAYI52 05.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>7 91334-62085VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ESENBEY KÖYÜAKÇADAĞ/ MALATYA26/<strong>12</strong>/2<strong>00</strong>7TARĐH ve2<strong>00</strong>7/11 SAYI53 02.01.2<strong>00</strong>8 191-119VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.MEHMET BUYRUK CAD. 1.ARA SOK. NO:21 (ÖMERBEY APT.) MERKEZ /MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI54 08.01.2<strong>00</strong>8 1644-1018VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ANKARA ASFALTI 7. KMKĐA SERVĐSĐ MERKEZ /MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI55 08.01.2<strong>00</strong>8 1647-1021VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.HACĐ ABDĐ MAH. HASANBEY CD. HASAN MANDALLISK. DEĞĐRMENCĐ APT.NO:1 MERKEZ / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI56 11.01.2<strong>00</strong>8 2828-1821TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SULTANSUYU TARIMĐŞLETMESĐ AKÇADAĞ /MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI57 11.01.2<strong>00</strong>8 2830-1823TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ŞĐFA MAH.TEKEL 2. SOK.MERKEZ / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI58 11.01.2<strong>00</strong>8 2837-1829TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.KARANLIKDERE KÖYÜDOĞANŞEHĐR / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI59 15.01.2<strong>00</strong>8 3491-2278VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.MALATYA ELAZIĞ YOLU 3.KM YĐMPAŞ KARŞISI (TVVERĐCĐLERĐ YANI)YILDIZTEPE / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI60 17.01.2<strong>00</strong>8 4527-2928TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.DEMĐR-ÇĐMENTO SĐTESĐNO:10 MERKEZ / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI61 17.01.2<strong>00</strong>8 4547-2947TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.DEMĐR-ÇĐMENTO SĐTESĐNO:10 MERKEZ / MALATYA30/01/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/01 SAYI62 31.01.2<strong>00</strong>8 8717-5805TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.NOHUTLU BELDESĐPÜTÜRGE/MALATYA27.02.2<strong>00</strong>863 28.02.2<strong>00</strong>8 17153-11172TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ERKENEK DOĞANŞEHĐR/MALATYA26/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/<strong>03</strong> SAYI64 28.02.2<strong>00</strong>8 17044-11093TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TRT VERĐCĐLERĐ YANIHEKĐMHAN / MALATYA26/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/<strong>03</strong> SAYI65 07.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>8 19249-<strong>12</strong>316TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ÖZAL KÖYÜ MERKEZ /MALATYA26/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>8TARĐH ve2<strong>00</strong>8/<strong>03</strong> SAYI66 31.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>8 26577-17168AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ĐNÖNÜ ÜNĐVERSĐTESĐ AÇIKSPOR TESĐSLERĐ YANIMERKEZ K<strong>AM</strong>PÜSMALATYA30/04/2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/04 Sayı67 04.04.2<strong>00</strong>8 28353-18293TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TT SANTRALĐ YANI BASAKHEKĐMHAN / MALATYA30/04/2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/04 Sayı241
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO68 04.04.2<strong>00</strong>8 28352-1829269 07.04.2<strong>00</strong>8 28942-1866270 21.04.2<strong>00</strong>8 33134-21421VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.71 <strong>03</strong>.05.2<strong>00</strong>8 37254-23969 AKRA FMÇEVREYOLU YENĐH<strong>AM</strong><strong>AM</strong>MAH. KABASAKAL APT.NO:30 MERKEZ / MALATYAELAZIĞ-KAYSERĐ YOLUNĐYAZĐ MISRĐ MAH. YALÇINPETROL MERKEZ /MALATYAKILAYIK KÖYÜ YAKINCAEVLER MEVKĐĐ /MALATYAYILDIZTEPE VERĐCĐKULELERĐ MERKEZ /MALATYA30/04/2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/04 Sayı30/04/2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/04 Sayı30/04/2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/04 Sayı28.05.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/05 Sayı72 06.05.2<strong>00</strong>8 38090-24498TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TEPEHAN PÜTÜRGE/MALATYA28.05.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/05 Sayı73 06.05.2<strong>00</strong>8 38<strong>03</strong>6-24452AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ĐPEKYOLU BELDESĐ TTODASI / MALATYA28.05.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/05 Sayı74 06.05.2<strong>00</strong>8 38087-24495AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SĐVAS CAD. MALATYAĐNÖNÜ STADYUMUMERKEZ / MALATYA28.05.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/05 Sayı75 16.05.2<strong>00</strong>8 41422-26688AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.MALATYA-DARENDE 80.KM ESENBEY / MALATYA28.05.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/05 Sayı76 02.06.2<strong>00</strong>8 46216-3<strong>00</strong>06VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.HĐSARÖNÜ KÖYÜ PELĐTLĐYOLU 3.KM MERKEZ /MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı77 02.06.2<strong>00</strong>8 46219-3<strong>00</strong>08VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.HACILAR KÖYÜHEKĐMHAN / MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı78 02.06.2<strong>00</strong>8 46221-3<strong>00</strong>09VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.BATTALGAZĐ FIRATĐSTASYONUMERKEZ/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı79 02.06.2<strong>00</strong>8 46224-3<strong>00</strong><strong>12</strong>VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.PÜTÜRGE YOLU YAYGINBELDESĐMERKEZ/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı80 13.06.2<strong>00</strong>8 49924-32343AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ERENLĐ BELEDĐYESĐ TÜRKTELEKOM BĐNASIMERKEZ/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı81 13.06.2<strong>00</strong>8 49928-32347AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SÖĞÜTLÜ BELDESĐ TURKTELEKOM BĐNASIDOĞANŞEHĐR/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı82 13.06.2<strong>00</strong>8 49929-32348VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.KARAKAVAK MAH.MEHMET EJDER CAD. NO:82 MERKEZ/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı83 13.06.2<strong>00</strong>8 49935-32354VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ĐNÖNÜ MAH. FĐNAL HALISAHA YANIMERKEZ/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı84 13.06.2<strong>00</strong>8 49943-32361AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.KIZILHĐSAR KÖYÜ TÜRKTELEKOM BĐNASIKULUNCAK/MALATYA25.06.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/06 Sayı85 07.07.2<strong>00</strong>8 57074-37223TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TARCAN K<strong>AM</strong>PÜSÜKARŞISI HASIRCILARBELDESĐBATTALGAZĐ/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı242
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO86 07.07.2<strong>00</strong>8 57072-37221TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SU DEPOSU YENĐCEDARENDE30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı87 07.07.2<strong>00</strong>8 57069-37218TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.YAYGINMERKEZ/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı88 01.07.2<strong>00</strong>8 55491-36151VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.GÖZALAN C<strong>AM</strong>ĐĐ YANIGÖVDELĐ DOĞANŞEHĐRMERKEZ/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı89 01.07.2<strong>00</strong>8 55477-36151VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.SÖĞÜT BELDESĐDOĞANŞEHĐR/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı90 17.07.2<strong>00</strong>8 60297-39321VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.BALLIKAYA KÖYÜ 15. KMBOZARMUT MEVKĐĐHEKĐMHAN/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı91 10.07.2<strong>00</strong>8 58254-38026VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.SEKĐTARLA GÖZENEYEŞĐLYURT/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı92 10.07.2<strong>00</strong>8 58139-37938AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.YAVUZ SELĐM MAH.YAPRAKLI MEVKĐĐ TOKĐMALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı93 10.07.2<strong>00</strong>8 58209-37991AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ORDUZU BELDESĐELMASU MAH. 1. SOK.NO:14 ORDUZU MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı94 10.07.2<strong>00</strong>8 58209-37990AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ÇOLAKOĞLU KÖYÜBATTALGAZĐ/MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı95 10.07.2<strong>00</strong>8 58136-37936TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SULTANSUYU MALATYA30.07.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/07 Sayı96 21.08.2<strong>00</strong>8 69585-45422VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.POLATDERE KÖYÜDOĞANŞEHĐR/MALATYA24.09.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/09 Sayı97 13.08.2<strong>00</strong>8 67421-44018TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ÜÇPINARDARENDE/MALATYA24.09.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/09 Sayı98 13.08.2<strong>00</strong>8 67425-44022TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ORGANĐZE SANAYĐBÖLGESĐ 5.CAD. ERENBULGUR FABRĐKASIMERKEZ/MALATYA24.09.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/09 Sayı99 21.08.2<strong>00</strong>8 69583-45421TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.KIRÇUVAL MAH. KIRÇUVALSOK. NUR APT.MERKEZ/MALATYA24.09.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/09 Sayı1<strong>00</strong> 10.09.2<strong>00</strong>8 75293-49102AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AĞILBAŞI BELEDĐYESĐDARENDE/MALATYA30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı101 10.09.2<strong>00</strong>8 75292-49101AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ĐLĐSULUK KÖYÜKULUNCAK/MALATYA30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı102 25.09.2<strong>00</strong>8 99446-51783VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.ANKARA ASFALTI KENARITEAŞ C<strong>AM</strong>ĐĐ KARŞISIYEŞĐLYURT/MALATYA30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı1<strong>03</strong> 06.10.2<strong>00</strong>8 80463-52427VODAFONETELEKOMÜNĐKASYONA.Ş.SEYRAN MAH. 28. SOK.KARŞISI MERKEZ /MALATYA30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı243
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO104 15.09.2<strong>00</strong>8 76629-49994105 14.10.2<strong>00</strong>8 82467-53683TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AKTARLA KÖYÜ PÜTÜRGE/ MALATYAĐSMET PAŞA MAH.MELEKOĞULLARI DÜĞÜNSALONU MALATYA30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı30.10.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/10 Sayı106 21.10.2<strong>00</strong>8 85192-55491AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ĐPEKYOLU BELDESĐHEKĐMHAN / MALATYA26.11.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/11 Sayı107 15.11.2<strong>00</strong>8 91797-59651108 <strong>03</strong>.11.2<strong>00</strong>8 88390-57635109 15.11.2<strong>00</strong>8 92025-59814AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.NOHUTLU BELDESĐYEGAN MAH. SU DEPOSUYANI PÜTÜRGE/MALATYAH<strong>AM</strong>ĐDĐYE MAH. MĐMARSĐNAN CADDESĐSARIBEYOĞLU APT. NO:28MERKEZ / MALATYAĐLK MEZRA SU GEÇTĐKÖYÜ ARAPGĐR /MALATYA26.11.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/11 Sayı26.11.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/11 Sayı26.11.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/11 Sayı110 15.11.2<strong>00</strong>8 91916-59737TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.YENĐH<strong>AM</strong><strong>AM</strong> MAH. CEZMĐKARTAY CADDESĐ NO:16MERKEZ / MALATYA26.11.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/11 Sayı111 25.11.2<strong>00</strong>8 94681-616281<strong>12</strong> 25.11.2<strong>00</strong>8 94685-61631113 25.11.2<strong>00</strong>8 94717-61658114 25.11.2<strong>00</strong>8 94719-61660TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.NĐYAZĐ MAH. NĐYAZĐ MISRĐCAD. NECATĐ GÖK KONAĞIMERKEZ / MALATYATAŞTEPE MAH. GECEBEYĐCADDESĐ ÖZBEK APT.NO:64 HANIMINÇĐFTLĐĞĐMERKEZ / MALATYAGÖZTEPE MAH. SĐVASCADDESĐ TEDAŞTRAFOSU MERKEZ /MALATYABEYLER DERESĐ MERKEZ/ MALATYA31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı115 25.11.2<strong>00</strong>8 94733-61668TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.GALERĐCĐLER SĐTESĐ GBLOK ERTON OTOMOTĐVMERKEZ / MALATYA31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı116 25.11.2<strong>00</strong>8 94737-61669117 27.11.2<strong>00</strong>8 95598-622<strong>03</strong>118 05.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 98261-83831TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.ĐZZETĐYE MAH. DERMESOKAK NO:<strong>12</strong> MERKEZ /MALATYAAŞAĞIBAĞLAR MAH.ĐSMETPAŞA CADDESĐ<strong>12</strong>.SOK. YANI MERKEZ /MALATYAGÖVDELĐ KÖYÜ TRTVERĐCĐSĐ YANIDOĞANŞEHĐR MALATYA31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı119 27.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 95596-62201TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SARAY MAH. KIŞLA CAD.MANGAL VADĐSĐ NO:44MERKEZ / MALATYA31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı<strong>12</strong>0 25.11.2<strong>00</strong>8 94735-61670<strong>12</strong>1 18.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 1<strong>00</strong>091-64786ĐTURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.SEYRAN MAH. VATANCADDESĐ NO:4 MERKEZ /MALATYAÇÖŞNÜK MAH. NECĐPFAZIL KISAKÜREK CAD.REŞAT TURGUT C<strong>AM</strong>ĐĐMERKEZ / MALATYA31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8 Tarihve 2<strong>00</strong>8/<strong>12</strong> Sayı244
SIRANOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADI<strong>12</strong>2 - -<strong>12</strong>3 - -<strong>12</strong>4 - -<strong>12</strong>5 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.KURULACAKADRESMelekbaba Mah. 2.Cad.7.Sok. Merkez / MALATYAÇavuşoğlu Mah. Yeni Sanayi14. Blok Karşısı No: <strong>12</strong> ArıGıda Merkez / MALATYAHocalar Mah. BostanbaşıKarayolu Barguzu MevkiiBostanbaşı Beldesi Yeşilyurt/ MALATYAKızılhisar Köyü KızılkayaTepesi Kuluncak /MALATY<strong>AM</strong>ÇK TARĐHĐVE NO28.01.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/01 Sayı28.01.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/01 Sayı28.01.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/01 Sayı28.01.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/01 Sayı<strong>12</strong>6 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Valilik Karşısı KuyumcularÇarşısı Merkez / MALATYA25.02.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/02 Sayı<strong>12</strong>7 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Hidayet Mah Çoban Sok.No:32 Merkez / MALATYA25.02.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/02 Sayı<strong>12</strong>8 - -AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Deveci Köyü Zorbehan RKKulesi Hekimhan /MALATYA25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı<strong>12</strong>9 - -130 - -131 - -132 - -133 - -AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Đpekyolu Köyü ĐpekyoluBelediyesi Yanı Hekimhan /MALATYASanayi Girişi Ziraat BankasıKarşısı Baran Apt. Battalgazi/ MALATYAŞıkşık Mah. Halep Cad.H.Yakın Apt. No:52 Merkez /MALATYAHonda Bayisi Karşısı AnkaraCaddesi Sanayi Cami ÖzsanSanayi Sitesi Merkez /MALATYAÇöşnük Mah. AytaçpaşaCad. Battal OlcaloğullarıCami Merkez / MALATYA25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı134 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Samanlı Mah. Fahri KayahanBulvarı Nezih Apt. No:163Merkez / MALATYA25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/<strong>03</strong> Sayı135 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.2.Organize Sanayi BölgesiAdaş Un FAbrikası Merkez /MALATYA29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı136 - -137 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Dabakhane Mah. DabakhaneSok. Asil Han No:<strong>12</strong> Merkez /MALATYACihanbeyli Mah. TaştepeCad. Hanımınçiftliği SuDeposu Altı Merkez /MALATYA29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı138 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Göztepe Mah. Sivas Cad.No:59 Merkez / MALATYA29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı139 - -TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Hamidiye Mah. CumhuriyetÇarşısı Kuyumcular ĐşhanıMerkez / MALATYA29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı245
SIRA NOTARĐH SAYI NO FĐRMA ADIKURULACAKADRESMÇK TARĐHĐVE NO140 - -141 - -142 - -143 - -144 - -145 - -146 - -AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.AVEA ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.TURKCELL ĐLETĐŞĐMHĐZMETLERĐ A.Ş.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9Göztepe Mah. DenizhanCad. No:1 Merkez /MALATYAKarakavak Mah. MehmetEjder Cad. No:82 Merkez /MALATYATaştepe Şehit Fevzi Mah. 10.Sok. No:2 Merkez /MALATYAŞifa Mah. Zapçıoğlu Cad.Ozan Apt. No:23 Merkez /MALATYANakliyeciler Sitesi HocaAhmet Yesevi Mah. 7.Sok.No:39 Merkez / MALATYAHasanbey Cad. AbdulgaffarMah. No:244 Merkez /MALATYATecde Mah. 23. Sok. 1.Çıkmaz No: <strong>12</strong> Merkez /MALATYA29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı29.04.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/04 Sayı27.05.2<strong>00</strong>9 Tarihve 2<strong>00</strong>9/05 Sayılimizde kurulu olan radyo ve televizyon istasyonları aşağıda verilmiştir:TRT Genel Müdürlüğü tarafından,Radyo istasyonu, Đlimiz; Doğanyol Đlçesi, Mezarlık SırtıCine 5 Filmcilik ve Yapımcılık A.Ş. tarafından,TV Đstasyonu Yıldıztepe Merkez/MalatyaMNG TV YAYINCILIK A.Ş. tarafından,TV Đstasyonu Yıldıztepe Merkez/MalatyaER Radyo TV Ajans A.Ş. tarafından,- Radyo Đstasyonu Niyazi Mısri caddesi Shell Benzinlik arkası Ünal Đş MerkeziMerkez/MalatyaSamanyolu Yay. Hiz. A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV. Vericiler Yanı Merkez/MalatyaHeyik Dağı Mevkii TV. Vericiler Yanı Darende/MalatyaMamu Tepesi Mevkii TV. Vericiler Yanı Arapgir/MalatyaTatlıses Radyo TV ve Medya Hizmetleri A.Ş. tarafından,Yıldıztepe verici kuleleri Merkez / MALATYARadyotime 91.2 Avrupa Elektronik Yayıncılık A.Ş. tarafından,Yıldıztepe verici kuleleri Merkez/ MALATYAĐSTANBUL FM 106 Televizyon Đletişim A.Ş. tarafından,Yıldıztepe mevkii tv vericileri yanı Merkez/ MALATYA246
Dünya Radyo Yayıncılık A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii tv vericileri yanı Merkez/ MALATY<strong>AM</strong>erkez ATV Televizyon Prodüksiyon A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii Tv vericileri yanı Merkez/ MALATYAPasifik Televizyon ve Radyo Yayıncılığı Tic. A.Ş. tarafındanYıldıztepe Mevkii TV Vericileri yanı Merkez / MALATY<strong>AM</strong>alatya Çağlar Radyo Rek. Yay.A.Ş. tarafından,Milli Egemenlik Cad.Bilginler Apt. No:14/7 Merkez / MALATYAA YAPIM TV.PROG.A.Ş.tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri yanı Merkez / MALATYAER RADYO TV AJANS A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri yanı Merkez / MALATYAPASĐFĐK TV RADYO YAY.TĐC.A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri yanı Merkez / MALATYAÖZ MEGA BASIN YAYIN REKL. A.Ş. tarafından,Turgut Temelli Cad. Açıl Đş Merkezi C - BLOK MERKEZ / MALATY<strong>AM</strong>AVĐ MARMARA ĐLETĐŞĐM SAN. TĐC. A.Ş.tarafından,Yıldıztepe Verici Kuleleri Merkez/ MALATYAKANAL 1 TELEVĐZYON VE RADYO YAYINCILIĞI A.Ş. tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri Yanı Merkez / MALATYAÜSKÜDAR RADYO TV A.Ş.(RADYO 15) tarafından,Yıldıztepe Mevkii Merkez / MALATYAĐRFAN ĐLETĐŞĐM YAYINCILIK VE PRODÜKSĐYON A.Ş.(RADYO ĐRFAN) tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri Yanı Merkez / MALATY<strong>AM</strong>ALATYA RADYO ÇAĞLAR YAYIN A.Ş. (ÇAĞLAR FM) tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri Yanı Merkez / MALATY<strong>AM</strong>ALATYA ÖZ FON RADYO YAYIN A.Ş. (RADYO FON) tarafından,Yıldıztepe Mevkii TV Vericileri Yanı Merkez / MALATY<strong>AM</strong>ALDĐYA BASIN YAYIN REKL<strong>AM</strong>CILIK TĐC. SAN. A.Ş. (TV MALATYA ) tarafından,Yıldıztepe Mevkii Tv Vericileri Yanı Merkez / MALATYAKAYNAKLAR1- Đl Çevre Durum Raporu2- Đl Trafik Müdürlüğü3- Đl Telekom Müdürlüğü4- Malatya Belediye Başkanlığı5- “Sosyal, Kültürel ve Ekonomik Yönleri Đle Malatya”Đl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>46- Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8247
M.1 KENTSEL VE KIRSAL PLANL<strong>AM</strong><strong>AM</strong>.1.1 Kentsel AlanlarM. YERLEŞĐM ALANLARI VE NÜFUSM.1.1.1 Doğal Özelliklerin Kent Formuna EtkileriMalatya il merkezi üzerinde bulunduğu coğrafyanın sınırlamaları ile şekillenen bırşehir durumundadır. Şehrin doğusundaki Bayrak Tepesi, batısındaki Beyler Deresi vegüneyinde yer alan Beydağları şehrin gelişim şeklinin belirlenmesinde önemli etkiyapmıştır. Bu doğal engeller bugün ve gelecekte şehrin gelişim yönünün belirlenmesindede önemli bir etki yapacaktır.M.1.1.2 Kentsel Büyüme DeseniPlanlı bir gelişim çizgisinin takip edilmemesi nedeni ile nüfus ve ekonomikfaaliyetteki artışa bağlı olarak, şehrin bugünkü “sıkışmış” (aşırı merkezi) hali ortayaçıkmıştır. Bu sıkışmışlık hali sadece bahsedilen doğal engellerin sonucu olmayıp uzunvadeli planlama ve şehircilikte ortaya çıkan zaaflardan kaynaklanmaktadır. Başka birdeyişle şehrin fiziki büyümesi ile nüfüs artışının aynı seviyede gitmesi yerine, şehrinbüyümesi, artan göçle beslenen hızlı nüfus artışı tarafından adeta çekilmektedir. Budurumda da planlı gelişmeden söz etmek mümkün değildir. Son yıllarda daha da yoğungöç alan şehrin metropolleşme sürecinde hızla büyümesine karşılık, şehir sakinlerininalıştıkları “küçük şehir” yaşam tarzını sürdürmede muhafazakar davranmaları ve yerelyönetimlerin bu muhafazakar davranış kalıplarını büyük ölçüde değiştirmemeleri de şehrinbugün sergilediği “sıkışmışlık ve çarpık kentleşme”sonucunun ortaya çıkmasında önemlibir etkendir. Yerel yönetimlerin hızla büyüyen şehir karşısında “mevcudu ıslah” çabası,şehrin yeni açılımlar yapması alternatiflerini gündemin gerilerine itmiştir. Ayrıca şehrinhızla büyümesi, şehrin alternatif açılımlar yaparak mevcut sıkışmışlık halinin çözümünedönük alternatifleri yok etmekte ve şehrin alternatif büyüme alanları hızla kontrolsüz veplansız bir şehirleşmeye kurban edilmektedir. Şehrin alternatif büyüme alanlarının hızlakontrolsüz şehirleşmeye kurban edilmesi, şehri adeta çevreleyen doğal kısıtların şehrinüzerindeki baskısını gelecekte daha fazla hissettireceği görülmektedir. Bu nedenle şehrinalternatif büyüme alanları bir plan dahilinde şehirleşmeye açılmalıdır.Đl merkezi ile adetafiziki olarak bütünleşen yerleşim birimlerinin (Belde Belediyelerinin) acilen MalatyaBelediyesi ile idari bütünlüğü de sağlanmalıdır.Şehrin gelişim deseni ana hatları ile şu başlıklarda ortaya konulabilir;• Şehrin batı yanı (Beyler Deresinin batısı) yoğun sanayileşme eğilimi içinde olup, 1.ve 2. Organize Sanayi Bölgesi burada bulunmaktadır.• Şehirde, yukarıda bahsedilen sıkışmışlık (aşırı merkezileşme) halinin tetiklenmesiile yaşanan yüksek konut fiyatları şehrin çevresinde ciddi bir gecekondulaşmabaskısı yaratmakyadır. Ayrıca bu dururm, şehrin deprem kuşağında bulunmasınarağmen yapılaşmada çok katlılığı arttırmaktadır.• TOKĐ’nin Beydağı Yapraklı mevkiinde başlattığı toplu konut uygulamasıgecekondulaşmaya terk edilmiş bölgede planlı şehirleşmeyi başlatmış olmasıbakımından önemlidir.• Şehri bölen demiryolunun kuzeyinde kalan Yeşiltepe mevkii şehre bağlantısınınsınırlı olması nedeni ile yavaş gelişim göstermiştir. Ancak bölgenin şehirle karayolubağlantılarının iyileştirilmesi, Malatya Belediyesi’nin Yeşiltepe Toplu Konutuygulaması ve bazı iş kollarının (mahrukatçılar, oto galericiler, vs.) burayayönlendirilmesi bölgenin hızla gelişmesini sağlamıştır.248
• Zaman içerisinde şehir içerisinde kalan kamuya ait işletmelerin özelleştirilmesisonucunda, bu işletmelerin şehirleşmeye açılan/açılacak arsaları kent için önemlifırsatlar yaratmaktadır.Ayrıca, Ekonomik ve sosyal yönden çok geniş bir etki alanı bulunan Malatya DoğuAnadolu Bölgesinin en kalabalık Đllerinden birisidir.Karakaya Baraj gölünün oluşması,Đnönü Üniversitesinin kurulması, 2.Ordunun gelmesi ve GAP’ın etkileriyle nüfus artışyüzdesi 1980’li yıllarda artış göstermiştir.1985 genel nüfus sayım sonuçlarına göre 665.8<strong>00</strong> kişi olan il nüfusu 1990 yılısayımına göre 702.055 kişi olmuştur. Đl genelinde nüfus yoğunluğu 1985 ‘te 54kişi/km 2 ’ken 1990 yılında 57 kişi/km 2 ’ye yükselmiştir.M.1.1.3 Planlı Kentsel Gelişme AlanlarıĐlimizde Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü tarafından yapılan planlamalar geneldemevzii imar planı bazında olup, küçük ölçekli konut dışı kentsel çalışma alanları olarakyapılmaktadır. Kentsel planlama, genelde Belediye sırırları içerisinde bulunan alanlardayapılmaktadır. Belediyelerin Đmar planı ve Mücavir alanları dışında kalan alanlardaBayındırlık ve Đskan Müdürlüğü olarak planlama çalışmaları yapılması gerekmektedir.Ancak bu alanlarda büyük ölçekli bir çalışma bulunmamaktadır. Fakat yapılanmevzii imar planları çeşitli kurum ve kuruluşların olumlu görüşleri ile birlikte Valilik Đl Đdarekuruluna gönderilerek 3194 Sayılı Đl Đmar Kanununun 8b. maddesi gereğince onaylanıp, 1aylık askı süresinden sonra uygulamaya geçilmektedir.Bununla birlikte bireysel olarakyapılan evler ruhsata bağlanarak mevzuata uygun bir şekilde yapılmaktadır.Belediyeler tarafından yapılan planlama çalışmaları yetersiz olursa ilave yerleşimyerleri planlama alanlarına dahil edilerek kentin gelişme ve yönü belirlenmiş olarak yapılır.Koruma amaçlı yapılan planlama çalışmaları genelde tarihi dokusunun ve mevcutdurumunun korunmasını gerektiren yerlerde yapılan bir çalışmadır.Yerleşimin kentsel gelişme alanları; doğu yönünde Çamurlu ve Bulgurlubölgesinde üniversite sahası civarında gelişme konut alanı ağırlıklı ve alt merkez, ticaretve turizm alanları ihtiva eden imar planı çalışmaları ve uygulamaları yapılmıştır. Bu alanlargenel olarak mücavir alan sınırları kapsamındadır. Batı yönünde Karakavak, Tecde,Cevatpaşa Mahalleleri gelişme konut ağırlıklı ve alt merkez oluşturulacak şekilde imarplanı çalışmaları yapılmış ve imar uygulaması çalışmaları devam etmektedir. Bu alanlarbelediye sınırları içerisindedir. Kuzey yönünde Çarmuzu kaynarca bölgelerinde gelişmekonut alanı ağırlıklı, Yaka mahallesi ve Samanköy mevkiinde ise gelişme konut ve kentselçalışma alanlarını ihtiva eden imar planı çalışmaları yapılmıştır. Güney yönünde Beydağıyamacında kentsel dönüşüm amaçlı imar planı çalışmaları ile Cemal Gürsel Mahallesi veAşağıbağlar mahalleleri kapsamında gelişme konut ağırlıklı imar planı çalışmalarıyapılmıştır. Yapılaşmaya uygun olmayan alanlar açık yeşil alan kapsamında doğalkarakteri korunacak alan, park alanları, rekreasyon ve tarım alanı olarak planlanmıştır.M.1.1.4 Kentsel Alanlarda YoğunlukBelediye sınırlarımız içerisindeki mevcut mahalle nüfuslarının mahalle alanlarınagöre nüfus yoğunlukları aşağıdaki tabloda verilmiştir.249
Tablo 105- Đlimizde Mahallelere Göre Nüfus, Alan, Brüt Yoğunluk BilgileriMahallelerNüfus(Kişi)Alan(Ha)Brüt Yoğunluk(Kişi/Ha)Abdulgaffar 1.191 20,3 58,7Akpınar 2.061 6,6 3<strong>12</strong>,3Askeri Alan - -Aslanbey 3.110 8 388,8Aşağıbağlar 3.292 177,7 18,5Ataköy 3.143 9,4 334,4Atatürk 621 4,9 <strong>12</strong>6,7Başharık 13.313 54,1 246,1Battalgazi 4.119 95,8 43,0Bentbaşı 962 21,8 44,1Beydağı 10.719 <strong>12</strong>6 85,1Beylerbaşı 1.878 16 117,4Büyükhüseyinbey 775 9,1 85,2Büyükmustafapaşa 5.<strong>03</strong>5 17,1 294,4Cemal Gürsel 5.995 81 74,0Cevherizade 4.108 11 373,5Cirikpınar 2.<strong>03</strong>9 <strong>12</strong>,1 168,5Cumhuriyet 2.224 31,7 70,2Çarmuzu 2.393 175,5 13,6Çavuşoğlu 3.370 38,2 88,2Çilesiz 1.262 162,4 7,8Çöşnük 17.110 144 118,8Çukurdere 7.471 22,8 327,7Dernek - -Fatih 1.497 17 88,1Ferhadiye 2.<strong>00</strong>7 7 286,7Fırat 16.577 111,3 148,9Gazi 2.159 20,7 104,3Göztepe 2.682 92,5 29,0Hacıabdi 9.824 31,7 309,9Halfettin 1.056 10 105,6Hamidiye 2.0<strong>03</strong> 17,5 114,5Hasan Varol 6.585 26,5 248,5Hidayet 7.049 45,9 153,6Hoca Ahmet Yesevi 4.574 307,68 14,9Đlyas 1.255 25 50,2Đnönü 7.460 165,7 45,0Đskender 1.359 26,9 50,5Đsmetiye 908 2,8 324,3Đstiklal 6.427 15,5 414,6Đzzetiye 1.313 7,6 172,8Karakavak 7.117 221,6 32,1Karakavaklıbağ 1.224 8,2 149,3Kaynarca 3.057 193,3 15,8250
Kiltepe 7.102 1<strong>03</strong>,4 68,7Koyunoğlu 7198 24,8 290,2Küçükhüseyinbey 1.559 3,2 487,2Küçükmustafapaşa 4.044 11,1 364,3Melekbaba 7.184 131,4 54,7Niyazi 2.870 21,7 132,3Nuriye 3.107 8,5 365,5Özalper 15.211 204,5 74,4Paşaköşkü 7.273 30,3 240,0Salköprü 3.460 21,7 159,4Samanlı 1.193 21,4 55,7Sancaktar 1.930 7,7 250,6Saray 2.666 9,9 269,3Sarıcıoğlu 4.545 29,8 152,5Selçuklu 2.677 59,7 44,8Seyran 3.884 107,7 36,1Şehitfevzi 3.999 27,4 145,9Şeyhbayram 6.060 54,1 1<strong>12</strong>,0Şıkşık 1.190 4,2 283,3Şifa 4.440 16 277,5Dabakhane 2<strong>12</strong> 7,7 27,5Tandoğan 6.457 91,4 70,6Taştepe 6.150 43,9 140,1Tecde 6.377 678,5 9,4Turgut Özal 6.702 71,8 93,3Uçbağlar 3.985 37,2 107,1Yaka 1.159 747,27 1,6Yamaç 2.704 62,7 43,1Yenihamam 174 7,1 24,5Yeşilkaynak 2.650 37,3 71,0Zafer <strong>12</strong>.676 53,7 236,1Zaviye 20.863 76,4 273,1Toplam -Ortalama 344.025 5.413 11.218Kaynak: Malatya Belediyesi,2<strong>00</strong>9M.1.1.5 Kentsel Yenileme AlanlarıBelediye sınırları içerisinde sit alanı vb. olmadığından koruma imar planıbulunmamaktadır. Eski ve köhneleşen kent dokusunun yenilenmesi amacı ile Beydağı,Fırat ve Yamaç mahallelerini kısmen kapsayan yaklaşık 2<strong>00</strong> hektarlık saha kentseldönüşüm alanı olarak belirlenmiş ve proje kapsamında imar planı çalışmaları yapılmıştır..M.1.1.6 Endüstri Alanlarda Yer SeçimiKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.M.1.1.7 Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli Alanlar251
Tablo 106- Tarihi, Kültürel, Arkeolojik ve Turistik Özellikli AlanlarMALATY<strong>AM</strong>altepe Höyüğü Arkeolojik sit HöyükSamanköy Höyüğü Arkeolojik sit HöyükAslantepeHöyüğü (1.Derece, Arkeolojik sitHöyük2.derece Arkeolojik sit)Fırıncılar Höyüğü Arkeolojik sit HöyükHöyük Arkeolojik sit HöyükAlacakaya camii Dinsel CamiiÇarşı Camii Dinsel CamiiSöğütlü Camii Dinsel CamiiYeni camii Dinsel CamiiUlu camii Dinsel CamiiYusuf Ziya Paşa Camii Dinsel CamiiHöyük Arkeolojik sit HöyükHöyük Arkeolojik sit HöyükCafer Höyük Kültürel HöyükDeğirmen Tepe Höyüğü Kültürel HöyükGelincik Tepe Höyüğü Kültürel HöyükĐmamoğlu Höyüğü Kültürel HöyükKöşger baba Höyüğü Kültürel HöyükPirot Höyüğü Kültürel HöyükAslantepe Kültürel HöyükTahtalı hamam Kültürel HamamÇarşı Kilisesi Dinsel KiliseTaş Horon Kilisesi Dinsel KiliseVenk Kilisesi Dinsel KiliseBakıcılar Çarşısı Kültürel ÇarşıBit Pazarı Kültürel ÇarşıŞire Pazarı Kültürel ÇarşıĐn Deresi Mağarası Mağara MağaraBalanlılar evi Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiDerme Đlkokulu Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiGazi Đlkokulu Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiAtatürk Evi Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiKarakaş Konağı Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiSinema Caddesi 33.ev Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiTüccarlar Pazarı Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiAskeri Şehitlik Şehitlik Şehitlik252
AKÇADAĞAkçadağ Höyüğü Arkeolojik Sit HöyükĐkinciler Höyüğü Kültürel HöyükÖren Höyüğü Kültürel HöyükArga Tepesi Kültürel TepeÖren Höyüğü(1.Der.Arkeolojik Arkeolojik SitHöyükSit)Levent Vadisi Kültürel VadiARAPGĐRÇobanlı Camii Dinsel CamiiHacı Eşrefağa Camii Dinsel CamiiMirliva Ahmet Paşa Camii Dinsel CamiiYeni Camii Dinsel CamiiÇarşı Hamamı Kültürel HamamElmasik Hamamı Kültürel HamamHacı Eşrefağa Hamamı Kültürel HamamHacı Eşrefağa Çeşmesi Kültürel ÇeşmeÇarşı Hanı Kültürel HanCaferpaşa Camii Dinsel CamiiGümrükçü Osman Paşa Camii Dinsel CamiiMolla Eyüp Camii Dinsel CamiiUlu Camii Dinsel CamiiBüyük Kozluk Köprüsü Kültürel KöprüMeydan Köprüsü Kültürel KöprüOsman Paşa Çeşmesi Kültürel CamiiOsman Paşa Hamamı Kültürel HamamEski Arapgir Kalesi Askeri KaleÇobanlı Konağı Kültürel KonakŞakir Paşa Konağı Kültürel KonakĐspanakçı Mustafa Paşa KültürelKütüphaneKütüphanesiHanikah Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiARGUVANKarahöyük Arkeolojik ve Doğal Diğer Sit Alanları Höyük Arkeolojik ve TarihiSit AlanıSitĐsa Höyük Kültürel HöyükKara Höyük Kültürel Höyük253
Morhamam Höyüğü Kültürel HöyükTarlacık Höyük Kültürel HöyükĐsa Höyük (1.Derece ArkeolojikSit)Morhamam Höyüğü1.DereceArkeolojik Sit)BATTALGAZĐArkeolojik SitArkeolojik SitHöyükHöyükAhmet Duran Mescidi ve DinselCamiiTürbesiAk Minare Camii Dinsel CamiiAlacakapı Mescidi Dinsel CamiiEmir Ömer Mescidi Dinsel CamiiHalfetih Minaresi Dinsel CamiiKarahan Camii Dinsel CamiiMelik Sunullah Minaresi Dinsel CamiiNamazgah Dinsel CamiiToptaş Camii Dinsel CamiiUlu Camii Dinsel CamiiŞahabiye-i Kübra Medresesi Kültürel MedreseKanlı Kümbet Kültürel KümbetSıddı Zeynep Kümbeti Kültürel KümbetKarababa Türbesi Kültürel TürbeKarababa Mezarlığı Mezarlık MezarlıkKırk Kardeş Şehitliği Şehitlik ŞehitlikSilahtar Mustafa Paşa KültürelKervansarayKervansarayıKale Surları Askeri KaleKonut Sivil Savunma Örneği Sivil Savunma ÖrneğiDARENDEMaşattepe Tümülüsü (1.Derece Arkeolojik SitTümülüsArkeolojik Sit)Dana bey Minaresi Dinsel CamiiHacı Müsrif Minaresi Dinsel CamiiSomuncubaba Camii Minaresi Dinsel CamiiUlu Camii Minaresi Dinsel CamiiKorucutepe Tümülüsü Arkeolojik SitTümülüs(1.Derece Arkeolojik Sit)Maltepe I.TümülüsüArkeolojik SitArkeolojik Sit(1.Derece Arkeolojik Sit)Kavlak Köprüsü Kültürel KöprüNadir Köprüsü Kültürel Köprü254
Taşköprü Kültürel KöprüMaltepe II.TümülüsüArkeolojik SitTümülüs(1.Derece Arkeolojik Sit)Tümülüs Arkeolojik Sit TümülüsSadrazam Külliyesi Kültürel KülliyeĐki Tepe TümülüsüArkeolojik SitTümülüs(1.Derece Arkeolojik Sit)Gürpınar Şelalesi Doğal Sit ŞelaleĐkiz Türbe Kültürel TürbeMehmet Paşa Türbesi Kültürel TürbeŞengber Mevkii Sit Alanı Arkeolojik Sit Arkeolojik SitTohma Çayı Vadisi Somuncu Doğal SitDoğal SitBaba Boğazı Doğal AkvaryumŞeyh Hamid-i Veli Zaviyesi KültürelZaviyeSomuncu BabaBedesten (Hacı Hüseyin Paşa KültürelBedestenArastası)Hasan Paşa Hamamı (Çarşı KültürelHamamHamamı)Anıt Mezar Kiltepe Tümülüsü Mezarlık MezarlıkKorucu Tepe Tümülüsü Tümülü TümülüMaltepe ve II Tümülüsü Tümülü TümülüMaşad Tepe Tümülüsü Tümülü TümülüMerkez Tümülüsü Tümülü TümülüOzan Köyü Roma Mezar Anıtı Tümülü TümülüĐki Tepe Tümülüsü Tümülü TümülüRoma Mezarı Tümülü TümülüI ve II nolu Mezarlık Mezarlık MezarlıkMehmet Paşa Kütüphanesi Kültürel KütüphaneZengibar Kalesi Askeri KaleDOĞANŞEHĐRSulu Mağara Mağara MağaraSur Kalıntıları Askeri Sur KalıntısıHEKĐMHANKöprülü Mehmet Paşa Camii Dinsel CamiiKöprülü Mehmet Paşa Hamamı KültürelHamamTaş Han Kültürel HanKilise Dinsel KiliseGüzelyurt Höyük Kültürel HöyükKULUNCAK255
Cirit Belen Köyü-Leylek Türbe Kültürel TürbeKabak Aptal Türbesi Kültürel TürbeMehmet Halife Türbesi Kültürel TürbeEşref Höyük Kültürel HöyükPÜTÜRGEGagar Kalesi Nan-ı Guni Askeri KaleBattalgazi Ziyareti Kültürel ZiyaretYAZIHANAbdülrezzak Camii Dinsel CamiiEfetiye Köyü-Hasan Patrik DinselCamiiCamiiĐriağaç Köyü Camii Dinsel CamiiFethiye Höyük Kültürel HöyükKuruçay Höyük Kültürel HöyükĐriağaç Köyü-Ünür Mezrası AskeriKaleKalesiBuzluk Mağaraları Mağara MağaraYEŞĐLYURTOsmanlı Tarzı Evler Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiKale Tipi Höyük Sivil Mimarlık Örneği Sivil Mimarlık ÖrneğiKaynak : Kültür ve Turizm Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8M.1.2 Kırsal AlanlarM.1.2.1 Kırsal Yerleşme DeseniKırsal alanlarda genellikle yapılaşmalar kümeler halinde klasik köy yerleşik alanlarıolarak yapılmaktadır. Kırsal alanlarda yapılaşma genellikle cami, okul gibi yapılarınetrafına kümeler halinde yapılmaktadır.Kırsal alanlarda son zamanlarda afetlere maruz kalan köylerin yeni yerleşimyerlerinin tespit edilip taşınmasıyla birlikte planlı bir yapılaşmaya gidilmektedir.M.1.2.2 Arazi MülkiyetiKonu ile ilgili bilgi edinilememiştir.M.2 ALTYAPIKonu ile ilgili bilgiler L. ALTYAPI, ULAŞIM VE HABERLEŞME başlığı altındaverilmiştir.256
M.3 BĐNALAR VE YAPI ÇEŞĐTLERĐM.3.1 Kamu BinalarıBayındırlık ve Đskan Müdürlüğü denetiminde yapılan kamu binaları çimento harçlıbetonarme karkas yapı türünde yapılmıştır. Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı’nın tip projelerikullanılmıştır. Tip projelerin uygulanamadığı yerlerde projeler ihale edilerek piyasadantemin edilmektedir.M.3.2 OkullarSon yıllarda yapılan Okul Binaları B.A.Karkas yapı türünde yapılmaktadır. Malatyail ve ilçelerinde yapılan okullar ile köylerde taşımalı eğitim için yapılan okullar Milli EğitimMüdürlüğünün Tip projeleri olup Bodrum+Zemin kat+3 kat olarak yapılmaktadır. Köylerdetek katlı olarak yapılan okullar da B.A.Karkas yapı türünde tip projeler uygulanarakyapılmaktadır. Daha eski tarihli tek katlı okul binaları yığma olarak inşa edilmiştir.Tablo 107- 2<strong>00</strong>9-2010 Eğitim Öğretim Yılı Okul Öncesi Eğitim Kurumlarının Đl ve ĐlçelereGöre DağılımıĐLÇE ADIKURUM SAYISIYERLEŞĐMYERĐKÖYŞEHĐRÖĞRETĐMŞEKLĐĐKĐLĐ ÖĞRETĐMNORMAL ÖĞRETĐMDERSLĐK (ANASINIFI )ŞUBE SAYISIÖĞRENCĐ SAYISIERKEKKIZTOPL<strong>AM</strong>ÖĞRETMENSAYISIOKUL ÖNCESĐÖĞRETMENĐUSTA ÖĞRETĐCĐSAYISIÖĞRETMEN+KUÖTOPL<strong>AM</strong>IAKÇADAĞ 25 21 4 2 23 29 30 234 230 464 24 3 27ARAPGĐR 7 3 4 - 7 9 9 54 67 <strong>12</strong>1 5 6 11ARGUVAN 4 3 1 - 4 5 5 24 35 59 5 - 5BATTALGAZĐ 27 15 <strong>12</strong> 3 24 27 34 282 290 572 18 1 19DARENDE 17 13 4 2 15 28 25 251 235 486 14 4 18DOĞANŞEHĐR 31 24 7 - 31 38 39 405 359 764 22 3 25DOĞANYOL 5 4 1 - 5 5 6 42 35 77 3 - 3HEKĐMHAN 16 13 3 2 14 20 17 157 152 309 10 2 <strong>12</strong>KALE 8 7 1 - 8 9 9 53 51 104 5 3 8KULUNCAK 8 7 1 - 8 9 9 70 59 <strong>12</strong>9 4 7 11MERKEZ 132 31 101 53 69 265 343 3632 3202 6834 278 39 317PÜTÜRGE 15 13 2 3 <strong>12</strong> 15 15 1<strong>03</strong> 93 196 <strong>12</strong> - <strong>12</strong>YAZIHAN 13 <strong>12</strong> 1 1 <strong>12</strong> 17 14 <strong>12</strong>8 102 230 7 - 7YEŞĐLYURT 25 16 9 6 19 34 38 326 301 627 24 1 25TOPL<strong>AM</strong> 333 182 151 72 251 510 593 5761 5211 10972 431 69 5<strong>00</strong>Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9257
Tablo 108- 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Okul, Yerleşim Yeri, Öğrenci, Öğretmen ve Derslik SayılarıOKUL TÜRÜOkulsayısıYerleşim YeriÖğrenci sayısıÖğretmDerslik Şubeensayısı sayısısayısıKöy Şehir Erkek Kız ToplamĐlköğretim Okulu 532 413 119 3690 5367 5587 54188 51161 105349YĐBO 7 2 5 1<strong>03</strong> 87 136 11<strong>00</strong> 929 2029Özel Eğitim Đlköğretim Okulu 7 1 6 52 54 91 240 92 332ĐLKÖĞRETĐM OKULU(Resmi)546 416 130 3845 5508 5814 55528 52182 107710Özel Đlköğretim Okulu 6 - 6 144 1<strong>03</strong> 148 1104 834 1938Özel Eğitim Okulu 2 - 2 27 29 19 114 66 180ÖZEL ĐLKÖĞRETĐMOKULU8 - 8 171 132 167 <strong>12</strong>18 9<strong>00</strong> 2118GENEL TOPL<strong>AM</strong> 554 416 138 4016 5640 5981 56746 53082 109828Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9258
Tablo 109- Đl Geneli Genel, Mesleki ve Teknik Liseler Okul, Öğrenci, Öğretmen ve DerslikSayısıOKUL SAYISIŞEHĐRKÖYNORMALOKUL TÜRÜGENEL+ MESLEK LĐSESĐTOPL<strong>AM</strong>I<strong>12</strong>4 1<strong>00</strong> 24 111 13 46324 2852 215 1452 1770 <strong>12</strong>640 6778ORTAÖĞRETĐM TOP. 72 52 20 59 13 30932 1786 104 988 1<strong>12</strong>8 7824 5441Genel Lise Top. 64 46 18 51 13 29824 1662 104 949 1111 7786 5383Özel Lise Toplamı 8 6 2 8 0 1108 <strong>12</strong>4 0 39 17 38 58Genel Liseler 46 29 17 33 13 24788 1316 48 696 9<strong>00</strong> 6115 45<strong>12</strong>Anadolu Liseleri 10 10 10 3423 222 10 165 135 1088 642Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 1 1 1 194 34 10 9 8 60 33Anadolu Öğretmen Lisesi 4 3 1 4 909 40 24 56 42 342 74Spor Lisesi 2 2 2 165 18 7 10 85 34Fen lisesi 1 1 1 345 32 <strong>12</strong> 16 16 96 88Genel Ortaöğretim (Özel) 5 3 2 5 504 65 24 6 25Özel Anadolu lisesi 3 3 3 604 59 15 11 13 58Mesleki ve Teknik Li. 52 48 4 52 0 15392 1066 111 464 642 4816 1337Erkek Teknikler. 20 18 2 20 0 7084 508 90 163 295 1997 571Endüstri Meslek 5 5 5 4087 344 22 81 146 1180 268METEM 3 3 3 1077 101 16 39 56 305 115Çok Proğramlı 2 1 1 2 617 55 10 14 26 189 27Tarım Meslek Lisesi 1 1 1 108 8 42 10 8 58And.Meslek Lisesi 2 2 2 357 14 108 42And.Teknik Lisesi 4 4 4 578 27 157 33Genel Lise 1 1 1 91 8 42Sağlık Meslek Lisesi 1 1 1 9 19 1 17Teknik Lise 1 1 1 160 9 27Kız Teknikler Toplamı. 11 11 0 11 0 2792 187 10 64 132 788 208Kız Meslek lisesi 3 3 3 1727 119 23 76 467 131And.Kız Meslek Lisesi 1 1 1 94 4 25 15Çok Programlı Lise 2 2 2 244 28 23 <strong>12</strong> 142 22METEM 1 1 1 547 35 10 15 26 116 13Pratik Kız Sanat Okulu 1 1 1 0 5 3Đmam-Hatip Lisesi 2 2 2 52 6 38Genel Lise 1 1 1 <strong>12</strong>8 8 27Ticaret Turizm Toplamı. 6 4 2 6 0 1682 110 2 56 69 470 208Ticaret Meslek Lisesi 2 2 2 825 36 2 17 29 211 66Anadolu Ticaret meslek 1 1 1 470 39 17 17 148 75And.Tic.Turz. Otelcilik 1 1 1 235 20 14 15 70 40Çok Proğramlı Lise 1 1 1 86 15 8 4 41 13Genel Lise 1 1 1 66 4 14Din Öğretimi Toplamı. 11 11 0 11 0 3116 158 9 137 <strong>12</strong>3 1377 249Đmam-Hatip Lisesi 7 7 7 2387 158 9 137 90 1072 165And.Đmam-Hatip lisesi 4 4 4 729 33 305 84Sağlık Meslek Lisesi Toplamı 3 3 3 628 59 23 23 151 58Turgut Özal Đş Okulu 1 1 1 90 44 21 33 43Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9ĐKĐLĐÖĞRENCĐ SAYISIÖĞRETMEN SAYISILOJMAN SAYISIDERSLĐK SAYISIŞUBE SAYISIYENĐ KAYITÖĞRENCĐ SAYISIMEZUN ÖĞRENCĐSAYISI259
Tablo 110- 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Malatya Đl Geneli Đlköğretim Okulları Đle Đlgili BilgilerKURUM ADIÖĞRETĐM ŞEKLĐYENĐ KAYITÖĞRENCĐ SAYISIŞUBE SAYISIDERSLĐK SAYISIÖĞRENCĐ SAYISIĐ N T E K T E K TÖĞRETMEN SAYISISINIFBRANŞTOPL<strong>AM</strong>MEZUN ÖĞRENCĐSAYISIE K TLOJMAN SAYISIMERKEZ 70 93 163 4484 4147 8631 2836 1875 37899 35276 73175 1738 1905 3643 4610 4386 8996 <strong>12</strong>3AKÇADAĞ 2 42 44 246 194 440 317 248 1867 1824 3691 143 141 284 264 261 525 93ARAPGĐR 16 16 73 52 <strong>12</strong>5 113 85 627 563 1190 44 34 78 88 74 162 40ARGUVAN 10 10 57 40 97 72 58 433 367 8<strong>00</strong> 29 37 66 64 55 119 21BATTALGAZĐ 3 26 29 306 3<strong>12</strong> 618 250 217 2546 2458 5<strong>00</strong>4 151 142 293 379 330 709 40DARENDE 2 44 46 294 239 533 347 286 2349 2190 4539 159 135 294 290 281 571 88DOĞANŞEHĐR 38 38 364 298 662 313 3<strong>00</strong> 2944 27<strong>12</strong> 5656 174 132 306 360 383 743 60DOĞANYOL 8 8 48 46 94 48 39 317 335 652 23 <strong>12</strong> 35 45 35 80 14HEKĐMHAN 3 25 28 132 <strong>12</strong>9 261 204 148 1141 1079 2220 76 70 146 170 145 315 81KALE 17 17 46 49 95 104 50 423 377 8<strong>00</strong> 28 23 51 35 41 76 17KULUNCAK 19 19 83 50 133 <strong>12</strong>0 77 620 590 <strong>12</strong>10 40 26 66 92 72 164 28PÜTÜRGE 3 79 82 191 188 379 457 187 1695 1765 3460 114 58 172 196 134 330 <strong>12</strong>5YAZIHAN 1 23 24 <strong>12</strong>0 107 227 160 139 1024 942 1966 77 62 139 131 <strong>12</strong>2 2536 32YEŞĐLYURT 3 27 30 356 336 692 299 307 2861 2604 5465 167 241 408 423 313 736 28TOPL<strong>AM</strong> 87 467 554 68<strong>00</strong> 6187 <strong>12</strong>987 5640 4016 56746 53082 109828 2963 3018 5981 7147 6632 13779 790Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9260
Tablo 111- 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Đl Geneli Eğitim Đle Đlgili Sayısal VerilerOKUL TÜRÜOKUL SAYISIYERLEŞĐMYERĐŞEHĐRKÖYÖĞRETĐMŞEKLĐNORMALĐKĐLĐŞUBE SAYISIDERSLĐK SAYISIÖĞRENCĐ SAYISIÖĞRETMEN SAYISILOJMAN SAYISIYENĐ KAYITMEZUN ÖĞRENCĐBĐR DERSĐĞE DÜŞENÖĞRENCĐ SAYISIBĐR ÖĞRETMENEDÜŞEN ÖĞRENCĐSAYISIBĐR ŞUBEYE DÜŞENÖĞRENCĐ SAYISIÇAĞ NÜFUSUOKULLAŞMA ORANIANAOKULU 36 31 5 22 14 156 138 3286 155 0 0 0 23,81 21,20 21,06 24247 0,14ANASINIFI 297 <strong>12</strong>0 177 239 58 437 372 7686 345 0 0 0 20,66 22,28 17,59 24247 0,32OKUL ÖNCESĐ 333 151 182 261 72 593 510 10972 5<strong>00</strong> 0 0 0 21,51 21,94 18,50 24247 0,45ĐLKÖĞRETĐM 554 138 416 467 87 5640 4016 109828 5981 790 <strong>12</strong>987 13779 27,35 18,36 19,47 109388 1,<strong>00</strong>ORTAÖĞRETĐM <strong>12</strong>4 1<strong>00</strong> 24 111 13 1770 1452 46324 2852 215 21640 6778 31,90 16,24 26,17 54652 0,85GENEL LĐSE 72 52 20 59 13 1<strong>12</strong>8 988 30932 1786 104 7824 5441 31,31 17,32 27,42 54652 0,57MESLEK LĐSESĐ 52 48 4 52 642 464 15392 1066 111 4816 1337 33,17 14,44 23,98 54652 0,28TOPL<strong>AM</strong> 714 269 445 6<strong>00</strong> 114 80<strong>03</strong> 5978 167<strong>12</strong>4 9333 1<strong>00</strong>5 34627 20557 27,96 17,91 20,88Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9261
Tablo 1<strong>12</strong>- Yatılı Đlköğretim Bölge Okulları (YĐBO) Đle Pansiyonlu Đlköğretim Okullarının Öğrenci SayılarıOKULUNBULUNDUGUĐLÇEOKULUNADITELEFON NOPANSĐYONKAPASĐTESĐDERSLĐKSAYISIYATILI ÖĞRENCĐSAYISIGÜNDÜZLÜÖĞRENCĐSAYISITOPL<strong>AM</strong> ÖĞRENCĐSAYISIE K T E K T E K T E K TAKÇADAĞ AKÇADAĞ Y.Đ.B.O 4171024 260 140 4<strong>00</strong> <strong>12</strong> 130 76 206 0 0 0 130 76 206ARAPGĐR 75.YIL ĐMKB Y.Đ.B.O 8113854 240 160 4<strong>00</strong> 24 1<strong>00</strong> 88 188 32 30 62 132 118 250ARGUVAN TATKINIK Y.Đ.B.O 7781066 1<strong>00</strong> 1<strong>00</strong> 2<strong>00</strong> 9 61 59 <strong>12</strong>0 6 1 7 67 60 <strong>12</strong>7BATTALGAZĐ BATTALGAZĐ Y.Đ.B.O 8413909 240 160 4<strong>00</strong> 14 192 79 271 58 38 96 250 117 367HEKĐMHAN 75.YIL ĐMKB Y.Đ.B.O 7133639 240 160 4<strong>00</strong> 19 <strong>12</strong>3 1<strong>03</strong> 226 1 2 3 <strong>12</strong>4 105 229PÜTÜRGE PÜTÜRGE Y.Đ.B.O 56<strong>12</strong>898 330 190 520 15 205 228 433 8 10 18 213 238 451PÜTÜRGE TEPEHAN Y.Đ.O 5644508 132 68 2<strong>00</strong> 10 171 197 368 13 18 31 184 215 399MERKEZ ĐŞĐTME ENG. Đ.Ö.Ö. 3614769 60 60 <strong>12</strong>0 <strong>12</strong> 22 10 32 29 14 43 51 24 75GENEL TOPL<strong>AM</strong> 1602 1<strong>03</strong>8 2640 115 1<strong>00</strong>4 840 1844 147 113 260 1151 953 2104Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9262
OKULUNBULUNDUGUĐL - ĐLÇETablo 113-2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Pansiyonlu Orta Öğretim Kurumları Öğrenci SayılarıOKULUN ADITELEFONNOYATILIPANSĐYONGÜNDÜZLÜ TOPL<strong>AM</strong> ÖĞRENCĐKAPASĐTESĐ DERSLĐK ÖĞRENCĐÖĞRENCĐ SAYISI SAYISISAYISI SAYISIE K T E K T E K T E K TAKÇADAĞ AKÇADAĞ CPL 4171333 144 0 144 19 144 144 178 73 251 322 73 395AKÇADAĞ AND.ÖĞRETMEN LĐSESĐ 4171<strong>03</strong>3 315 0 315 20 296 296 27 56 83 323 56 379ARAPGĐR ENDÜSTRĐ MESLEK LĐSESĐ 8113022 2<strong>00</strong> 0 2<strong>00</strong> 9 232 232 16 0 16 248 248ARGUVAN ARGUVAN LĐSESĐ 77<strong>12</strong>013 144 40 184 16 81 28 109 110 98 208 191 <strong>12</strong>6 317BATTALGAZĐ ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 84<strong>12</strong>847 249 0 249 21 282 3 285 66 83 149 348 86 434BATTALGAZĐ TARIM MESLEK LĐSESĐ 846<strong>12</strong>56 240 0 240 10 57 57 51 0 51 108 108DARENDE METEM 6151525 2<strong>00</strong> 50 250 18 144 61 205 229 75 304 373 136 509DARENDE ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 6151<strong>00</strong>8 60 0 60 16 65 5 70 75 <strong>12</strong>4 199 140 <strong>12</strong>9 269DOĞANŞEHĐR METEM 51713<strong>03</strong> 2<strong>00</strong> 0 2<strong>00</strong> 15 163 3 166 264 117 381 427 <strong>12</strong>0 547DOĞANŞEHĐR ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 5171019 1<strong>00</strong> 0 1<strong>00</strong> 16 90 90 23 16 39 113 16 <strong>12</strong>9HEKĐMHAN HEKĐMHAN LĐSESĐ 7131013 144 0 144 17 96 16 1<strong>12</strong> <strong>12</strong>2 163 285 218 179 397HEKĐMHAN ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 7131118 <strong>12</strong>0 0 <strong>12</strong>0 11 116 13 <strong>12</strong>9 77 22 99 193 35 228KULUNCAK KULUNCAK LĐSESĐ 68<strong>12</strong>240 94 0 94 11 63 63 111 146 257 174 146 320MERKEZ MALATYA LĐSESĐ 3263752 1<strong>00</strong> 0 1<strong>00</strong> 54 64 1 65 984 811 1795 1048 8<strong>12</strong> 1860MERKEZ SÜMER LĐSESĐ 2<strong>12</strong>8018 1<strong>00</strong> 0 1<strong>00</strong> 21 104 4 108 796 682 1478 9<strong>00</strong> 686 1586MERKEZ MALATYA FEN LĐSESĐ 2380151 80 45 <strong>12</strong>5 16 57 21 78 149 118 267 206 139 345MERKEZ AND.GÜZEL SANATLAR LĐS. 2382227 50 50 1<strong>00</strong> 9 42 29 71 43 80 <strong>12</strong>3 85 109 194MERKEZ MALATYA SPOR LĐSESĐ 31<strong>12</strong>323 40 10 50 7 41 13 54 97 14 111 138 27 165MERKEZ ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 32<strong>12</strong>723 150 0 150 45 155 <strong>12</strong> 167 493 <strong>12</strong>02 1695 648 <strong>12</strong>14 1862PÜTÜRGE ENDÜSTRĐ MESLEK LĐSESĐ 56<strong>12</strong>223 2<strong>00</strong> 0 2<strong>00</strong> 8 57 3 60 118 13 131 175 16 191YEŞĐLYURT METEM 48<strong>12</strong><strong>12</strong>0 240 0 240 10 229 229 <strong>12</strong>5 0 <strong>12</strong>5 354 354YEŞĐLYURT ĐM<strong>AM</strong>-HATĐP LĐSESĐ 4813280 60 0 60 24 58 58 55 18 73 113 18 131GENEL TOPL<strong>AM</strong>Kaynak:Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>93230 195 3425 393 2636 2<strong>12</strong> 2848 4209 3911 8<strong>12</strong>0 6845 4<strong>12</strong>3 10968263
Tablo 114- 2<strong>00</strong>9-2010 Eğitim Öğretim Yılında Đlimizde Okullaşma OranlarıOKUL ÖNCESĐ OKULLAŞMA ORANLARIĐLÇESĐÇAĞ NÜFUSU ÖĞRENCĐ SAYISI OKULLAŞMA ORANI ( % )E K T E K T E K TMERKEZ 7937 7471 15408 3632 3202 6834 45,76 42,86 44,35AKÇADAĞ 490 429 919 234 230 464 47,76 53,61 50,49ARAPGĐR 150 145 295 54 67 <strong>12</strong>1 36,<strong>00</strong> 46,21 41,02ARGUVAN 110 101 211 24 35 59 21,82 34,65 27,96BATTALGAZĐ 553 528 1081 282 290 572 50,99 54,92 52,91DARENDE 654 581 <strong>12</strong>35 251 235 486 38,38 40,45 39,35DOĞANŞEHĐR 686 632 1318 405 359 764 59,04 56,80 57,97DOĞANYOL 88 84 172 42 35 77 47,73 41,67 44,77HEKĐMHAN 317 309 626 157 152 309 49,53 49,19 49,36KALE 86 78 164 53 51 104 61,63 65,38 63,41KULUNCAK 157 148 305 70 59 <strong>12</strong>9 44,59 39,86 42,30PÜTÜRGE 407 372 779 1<strong>03</strong> 93 196 25,31 25,<strong>00</strong> 25,16YAZIHAN 297 259 556 <strong>12</strong>8 102 230 43,10 39,38 41,37YEŞĐLYURT 579 6<strong>00</strong> 1179 326 301 627 56,30 50,17 53,18TOPL<strong>AM</strong> <strong>12</strong>511 11737 24248 5761 5211 10972 46,05 44,40 45,25ĐLKÖĞRETĐM KURUMLARI OKULLAŞMA ORANLARIĐLÇESĐÇAĞ NÜFUSU ÖĞRENCĐ SAYISI OKULLAŞMA ORANI ( % )E K T E K T EMERKEZ 35220 32986 68206 37899 35276 73175 108 107 107AKÇADAĞ 2340 2321 4661 1867 1824 3691 80 79 79ARAPGĐR 666 607 <strong>12</strong>73 627 563 1190 94 93 93ARGUVAN 480 420 9<strong>00</strong> 433 367 8<strong>00</strong> 90 87 89BATTALGAZĐ 2509 2465 4974 2546 2458 5<strong>00</strong>4 101 1<strong>00</strong> 101DARENDE 2848 2720 5568 2349 2190 4539 82 81 82DOĞANŞEHĐR 3110 2993 61<strong>03</strong> 2944 27<strong>12</strong> 5656 95 91 93DOĞANYOL 342 385 727 317 335 652 93 87 90HEKĐMHAN 1568 1499 3067 1141 1079 2220 73 72 72KALE 459 405 864 423 377 8<strong>00</strong> 92 93 93KULUNCAK 709 686 1395 620 590 <strong>12</strong>10 87 86 87PÜTÜRGE 1779 1675 3454 1695 1765 3460 95 105 1<strong>00</strong>YAZIHAN 1427 1323 2750 1024 942 1966 72 71 71YEŞĐLYURT 2780 2666 5446 2861 2604 5465 1<strong>03</strong> 98 1<strong>00</strong>TOPL<strong>AM</strong> 56237 53151 109388 56746 53082 109828 101 1<strong>00</strong> 1<strong>00</strong>ORTAÖĞRETĐM KURUMLARI OKULLAŞMA ORANLARIĐLÇESĐÇAĞ NÜFUSU ÖĞRENCĐ SAYISI OKULLAŞMA ORANI ( % )E K T E K T E K TMERKEZ 17706 16920 34626 17227 16078 33305 97,29 95,02 96,18AKÇADAĞ 1072 1021 2093 1092 649 1741 101,87 63,57 83,18ARAPGĐR 322 328 650 4<strong>12</strong> 211 623 <strong>12</strong>7,95 64,33 95,85ARGUVAN 234 246 480 191 <strong>12</strong>6 317 81,62 51,22 66,04BATTALGAZĐ <strong>12</strong>99 <strong>12</strong>02 2501 953 473 1426 73,36 39,35 57,02DARENDE 1363 1330 2693 1108 819 1927 81,29 61,58 71,56DOĞANŞEHĐR 1444 1478 2922 <strong>12</strong>57 1011 2268 87,05 68,40 77,62DOĞANYOL 197 171 368 58 56 114 29,44 32,75 30,98HEKĐMHAN 814 725 1539 688 339 1027 84,52 46,76 66,73KALE 199 224 423 105 65 170 52,76 29,02 40,19KULUNCAK 371 352 723 174 146 320 46,90 41,48 44,26PÜTÜRGE 875 1093 1968 341 86 427 38,97 7,87 21,70YAZIHAN 6<strong>12</strong> 601 <strong>12</strong>13 179 204 383 29,25 33,94 31,57YEŞĐLYURT 1182 1185 2367 1588 688 2276 134,35 58,06 96,16TOPL<strong>AM</strong> 27690 26876 54566 25373 20951 46324 91,63 77,95 84,90Kaynak: Đl Milli Eğitim Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9264
Đnönü Üniversitesi:Đnönü Üniversitesi 28 Ocak 1975 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde, 25Mart 1975 tarihinde de Cumhuriyet Senatosu'nda kabul edilen ve 3 Nisan 1975 tarihliResmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 1872 sayılı “Đnönü Üniversitesi Kanunu” ilekurulmuştur.Merkez Kampus alanı 7.<strong>00</strong>0 dekar büyüklüğünde olan Đnönü Üniversitesi,Malatya’nın 10 km. doğusunda 309 no’ lu Devlet karayolu üzerine kurulmuştur. Üniversite10 Fakülte 3 Enstitü 3 Yüksekokul 10 Meslek Yüksekokulu, 1 Yabancı Diller HazırlıkOkulu, Rektörlüğe Bağlı Akademik Birimler 15 Araştırma ve Uygulama Merkezi, 8 DaireBaşkanlığı Hukuk Müşavirliği, Sivil Savunma Uzmanlığı, Đç Denetim Birimi, BilimselAraştırma Projeleri Birimi ile hizmet vermektedir.407 dekar alanı bulunan Tacan Kampus alanı Malatya merkezine 8 Km uzaklıktaolup, Battalgazi ilçe yolu üzerindedir. Kampus alanında Yakınca Meslek Yüksekokulu,Battalgazi Meslek Yüksekokulu, Akçadağ Meslek Yüksekokulu ve Kale MeslekYüksekokulu bulunmaktadır.3525 m² kapalı alana sahip Arapgir Meslek Yüksekokulu Arapgir Đlçesinde, 1<strong>12</strong>5m² kapalı alana sahip Sürgü Meslek Yüksekokulu Sürgü Beldesinde ve 13.9<strong>00</strong> m² kapalıalana sahip Malatya Meslek Yüksekokulumuz da eğitime il merkezinde devam etmektedir.Üniversite kampusünde; yönetim ve eğitim-öğretim birimlerinin dışında personellojmanları, kafeterya binaları, öğrenci ve personel yemekhanesi, market, anaokulu,ilköğretim okulu, TED Koleji, misafirhane, postane, 2 adet banka şubesi, Kütüphane veĐnternet Merkezi, Kitap Satış Merkezi ve öğrenci yurtları bulunmaktadır. AyrıcaÜniversitemize adını veren büyük devlet adamı Đsmet Đnönü’nün anısına açılmış olanĐnönü Müzesi de haftaiçi hergün ziyaretçilerine açıktır.Sportif faaliyetlerin yoğun bir şekilde yaşandığı Üniversitemizde, öğrencilerimizespor faaliyetlerini yürütebilmeleri için 750 kişi kapasiteli kapalı spor salonunun yanı sıra;tenis kortları, futbol sahaları, voleybol-basketbol sahaları, bilardo salonu ve yarı- olimpikaçık yüzme havuzu ile geniş spor olanakları sağlanmaktadır.Malatya ve Bölgesinde, protezle ve ortodontik uygulamalarla halk sağlığı adınabüyük hizmetler sunacak olan Diş Hekimliği Fakültesi ; 33 hasta ünitesi, ilk muayene,radyoloji bölümü, diş hastalıkları ve tedavisi bölümü, ortodonti bölümü, protez bölümü,pedodonti (çocuk bölümü), çene cerrahisi, periodontoloji (diş eti hastalıkları, diş taşıtemizliği) bölümleri ile birlikte 2<strong>00</strong>9 yılında klinik hizmeti vermeye başlamıştır.Engellilerin yaşam kalitelerini yükseltecek rehabilitasyon ve eğitim hizmeti sunmakayrıca engelli bireye sahip ailelere eğitim, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri vermekamacıyla kurulmuş olan Engelli Çocuklar Araştırma ve Uygulama Merkezi 2<strong>00</strong>9 yılıiçerisinde faaliyete geçmiştir.Yıl içerisinde tamamlanarak, hizmete hazır hale getirilen yapılardan birisi olan ĐnönüÜniversitesi Devlet Konservatuarı binası, 82<strong>00</strong> m² kapalı alanı ve modern mimarisiyleilgi çekerken içinde barındırdığı, 80 kişilik bir orkestranın konser verebileceği sahnesi vekonser salonuyla ülkemizin geleceğine yön verecek sanatçılar yetiştirmeyihedeflemektedir.2<strong>00</strong>9 yılı içerisinde tamamlanan Tıp Fakültesi Amfisi, dört adet 2<strong>00</strong> kişilik tamdonanımlı amfi sınıflarıyla göz doldurmaktadır. Ayrıca büyük kütüphanesi, okuma salonlarıve öğrencisine sosyal bir ortam sunan kantini ve botanik bahçesinin yanı sıra Tıp265
Fakültesi Amfisi, son dönem teknoloji takip edilerek hazırlanan ses ve görüntüsistemleriyle de geniş imkânlar sunmaktadır. Kongre ve Kültür Merkezi ile entegreolabilecek bir yapıya sahip olan Tıp Fakültesi Amfisi, ulusal ve uluslararası kongrelere evsahipliği yapabilecek bir kongre merkezi hüviyetine de sahiptir.Hasta Yakınları Oteli; T.Ö.T.M de tedavi gören ve çoğunluğu çevre illerden gelenhasta ve hasta yakınlarının mağduriyetini gidermek, kişilerin sağlık hizmetinden en verimlişekilde yararlanmalarını sağlamak amacıyla Đnönü Üniversitesi, Malatya Valiliği, MalatyaBelediyesi ve Malatyalı Đş Adamları Derneği arasında Hasta Yakınları Oteli protokolüimzalanmış, adı geçen otelin Üniversite sınırları içerisinde tahsis edilecek olan araziyeyapılması planlanmıştır.Akaryakıt/Petrol Analiz Laboratuarı; 40 üniversite ve 1<strong>00</strong>’ün üzerinde özel ve kamukuruluşlarına hizmet verecek duruma getirilen Đnönü Üniversitesi Akaryakıt/Petrol AnalizLaboratuarı, Teknolojik altyapısıyla kayısının kimyasal analizi dâhil genel kimyasalanalizlerin tümünü yapabilecek potansiyele sahiptir.Liste 5- Đnönü Üniversitesi Akademik BirimleriFakülteler:• Fen-Edebiyat Fakültesi• Eğitim Fakültesi• Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi• Tıp Fakültesi• Mühendislik Fakültesi• Güzel Sanatlar Fakültesi• Eczacılık Fakültesi• Darende Đlahiyat Fakültesi• Diş Hekimliği Fakültesi• Hukuk FakültesiYüksekokullar:• Malatya Sağlık Yüksekokulu• Devlet Konservatuvarı• Beden Eğitimi Spor Yüksek OkuluMeslek Yüksekokulları:• Malatya Meslek Yüksekokulu• Arapgir Meslek Yüksekokulu• Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu• Kale Meslek Yüksekokulu• Battalgazi Meslek Yüksekokulu• Akçadağ Meslek Yüksekokulu• Yakınca Meslek Yüksekokulu• Sürgü Meslek Yüksekokulu• Hekimhan Meslek Yüksekokulu• Yakınca Meslek Yüksek Okulu• Mustafa-Đclal Başer Meslek YüksekokuluEnstitüler:• Fen Bilimleri Enstitüsü• Sağlık Bilimleri Enstitüsü• Sosyal Bilimler Enstitüsü266
Liste 6 - Đnönü Üniversitesi Bünyesinde Bulunan Araştırma ve Uygulama Merkezleri• Atatürk Đlkeleri ve Đnkılâp Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi• Turgut Özal Tıp Merkezi• Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Merkezi• Kayısı Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü• Geleneksel El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğü• Gök Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü• Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü• Osmanlı Devri Adliye Sicilleri Araştırma ve Uygulama Merkez Müdürlüğü• Üniversite Sanayi Đşbirliği Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü• Stratejik Araştırmalar Merkez Müdürlüğü• Türk Dili Bölüm Başkanlığı• Yabancı Diller Bölüm Başkanlığı• Enformatik Bölüm Başkanlığı• Atatürk Đlkeleri ve Đnkılap Tarihi Başkanlığı• Güzel Sanatlar Bölüm BaşkanlığıDeney Hayvanları Üretim ve Araştırma MerkeziSürekli Eğitim ve Araştırma ve Uygulama MerkeziUzaktan Eğitim Araştırma ve Uygulama MerkeziÜstün Yetenekliler Araştırma ve Uygulama MerkeziEngelli Çocuklar Araştırma ve Uygulama MerkeziRektörlüğe Bağlı Bölüm Başkanlıkları:Türk Dili Bölüm BaşkanlığıYabancı Diller Bölüm BaşkanlığıGüzel Sanatlar Bölüm BaşkanlığıAtatürk Đlke ve Đnk. Trh. Böl. Bşk.Enformatik Bölüm BaşkanlığıEğitim-Öğretime katkıda bulunan birimler:Đnternet Merkezi (5<strong>00</strong> bilgisayarlı)Kütüphane Binası (7<strong>00</strong>0 m 2 . olup kitap sayısı 1<strong>00</strong> bine çıkmıştır.)Kongre ve Kültür Merkezi (75<strong>00</strong> m 2 .)Üniversite kampusünde; yönetim ve eğitim-öğretim birimlerinin dışında, personellojmanları, öğrenci yurtları, spor tesisleri, öğrenci kafeteryaları, misafirhane, öğrenci vepersonel yemekhanesi, postane ve banka şubeleri yer almaktadır.Aynı zamanda kampusalanı içerisinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir anaokulu, Đlköğretim Okulu ileTED Koleji, üniversite akademik ve idari personellerin çocukları için eğitim hizmetivermektedir.267
Sportik faaliyetlerin yoğun bir şekilde yaşandığı Üniversitemizde, öğrencilerimizespor faaliyetlerini yürütebilmeleri için 750 kişi kapasiteli kapalı spor salonunun yanı sıra;tenis kortları, futbol sahaları, voleybol-basketbol sahaları, bilardo salonu ve yarı- olimpikaçık yüzme havuzu ile geniş spor olanakları sağlanmaktadır.Üniversite kampusu içinde bulunan Kredi Yurtlar Kurumu Kız Öğrenci Yurdunda1495, Özel Mevhibe Đnönü Kız Öğrenci Yurdunda 298, Özel Mevhibe Đnönü Erkek ÖğrenciYurdunda ise 5<strong>03</strong> olmak üzere toplam 2296 öğrenci yurtlardan yararlanmaktadır. Ayrıcaşehir merkezinde, 2. Ordu Karargahı karşısında 15<strong>00</strong> kişilik erkek ve Temelli Caddesinde3<strong>00</strong> kişilik kız öğrencinin barınabileceği yurt binaları bulunmaktadır.Üniversiteye adını veren büyük devlet adamı Đsmet Đnönü’nün anısına açılmış olanĐnönü Müzesi de haftaiçi hergün ziyaretçilerine açıktırListe 7- Đnönü Üniversitesi Akademik Ve Đdari Personel DağılımıAKADEMIK PERSONEL DAĞILIMIUNVANADETProfesör 115Doçent <strong>12</strong>4Yardımcı Doçent 261Öğretim Görevlisi 89Okutman 83Araştırma Görevlisi 409Uzman 49Toplam 1130ĐDARI PERSONEL DAĞILIMISINIFISAYISIGenel Đdare Hiz. 415Sağlık Hiz. 428Teknik Hizmetler 102Yardımcı Hizmetler 160Avukatlık Hiz. 4Toplam 1109268
Tablo 115- Đnönü Üniversitesi 2<strong>00</strong>9-2010 Öğretim Yılı Öğrenci SayılarıBirimin Adı Normal Öğretim Đkinci Öğretim GenelFAKÜLTELERErkek Kız Toplam Erkek Kız Toplam ToplamTıp Fakültesi 360 250 610 - - - 610Eczacılık Fakültesi 98 89 187 - - - 187Diş Hekimliği Fakültesi 9 <strong>12</strong> 21 - - - 21Mühendislik Fakültesi 797 289 1086 210 61 271 1357Fen-Edebiyat Fakültesi 998 946 1944 761 664 1425 3369Eğitim Fakültesi 1135 1329 2464 676 673 1349 3813Đktisadi ve Đdari Bilimler Fakültesi 708 628 1336 499 470 969 2305Güzel Sanatlar Fakültesi 89 88 177 15 5 20 197Đlahiyat Fakültesi 26 70 96 22 40 62 158FAKÜLTELER TOPL<strong>AM</strong> 4220 3701 7921 2183 1913 4096 <strong>12</strong>.017YÜKSEKOKULLARMalatya Sağlık Yüksekokulu 156 405 561 - - - 561Malatya Sağlık Yüksekokulu (Đ.Ö) Uzaktan Eğitim 2585Devlet Konservatuvarı - - - - - - -Beden Eğitimi ve Spor 56 24 80 57 23 80 160YÜKSEKOKULLAR TOPL<strong>AM</strong>I 2<strong>12</strong> 429 641 57 23 80 3306MESLEK YÜKSEKOKULLARIMalatya Meslek Yüksekokulu 722 265 987 1324 341 1665 2652Arapgir Meslek Yüksekokulu 445 341 786 - - - 786Kale Meslek Yüksekokulu 152 89 241 - - - 241Sağlık Hizm. Meslek Yüksekokulu 189 309 498 - - - 498Akçadağ Meslek Yüksek Okulu 114 <strong>12</strong>1 235 23 6 29 264Battalgazi Meslek Yüksekokulu 157 136 293 22 7 29 322Sürgü Meslek Yüksekokulu 77 32 109 - - - 109Hekimhan Meslek Yüksekokulu 181 42 223 - - - 223Yakınca Meslek Yüksekokulu 313 169 482 222 <strong>12</strong>5 347 829MYO TOPL<strong>AM</strong>I 2350 1504 3854 1591 479 2070 5924ENSTĐTÜLERSağlık Bil. Enst. - Yük. Lisans - - 69Doktora - - - 25Fen Bil. Enstitüsü - Yüksek Lisans - - - 140Doktora - - - 105Tezsiz Yüksek Lisans - - - 225Sosyal Bil. Enst. Yüksek Lisans - - - 410Doktora - - - 183Tezsiz Yüksek Lisans - - - 220Tıpta Uzmanlık Eğitimi - - - 285ENSTĐTÜLER TOPL<strong>AM</strong>I 1662GENEL TOPL<strong>AM</strong> 22.909Kaynak: Đnönü Üniversitesi, 2<strong>00</strong>9269
M.3.3 Hastaneler ve Sağlık TesisleriSağlık ocakları Sağlık Müdürlüğünün tip projeleri olup B.A. Karkas yapı sistemindeyapılmaktadır. Hastaneler ise çok katlı B.A. Karkas bina olarak inşa edilmiştir.TURGUT ÖZAL TIP MERKEZĐĐnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi olan Turgut Özal Tıp Merkezi1990 yılında Devlet Hastanesi’ne ait barakalarda geçici olarak hizmete başlamıştır. TurgutÖzal Tıp Merkezi’nin temeli 1991 yılında atılmış,hızlı bir gelişmeyle beş yıl sonra 1996 yılındahizmete açılmıştır. Türkiye'de benzeri olmayan bir teknoloji ve mimari yapıya sahip, özellikleMalatya ve çevre illere bütün dallarda en üst düzeyde sağlık hizmeti veren Turgut Özal TıpMerkezi, Đnönü Üniversitesi yerleşkesi içerisinde olup, şehir merkezine 10 km. mesafededir.Sağlık alanında ülkemizin en önemli ve en modern tıp merkezi ve hastane projesidir.Turgut Özal Tıp Merkezi, ülkemize teknoloji transferi sağlayacak dış kredili birprojedir. Avrupa Sosyal Kalkınma fonundan 60 milyon dolarlık kredi alınmıştır. Yapısalbakımından Bayındırlık birim fiyatlarında bulunmayan özel detay ve imalatları ihtivaetmektedir.• Turgut Özal Tıp Merkezi 24.<strong>00</strong>0 m²dir.• Toplam kapalı alanı <strong>12</strong>9.<strong>00</strong> m²dir.• Binanın dışı ısı yalıtımlı yüksek reklektif camlar ile bariyerli giydirmecephelidir.• Dışarıya açılan penceresi yoktur.• Tüm kapalı alanlarda ısıtma, ameliyathanelerde hijyenik klimatizasyon,soğutma ve havalandırma klima santralleri, soğutma grupları ve aspiratörlerden oluşanmodern bir iklimlendirme ile sağlanmaktadır.• 16 katlı hasta yatak kulesinde aktif hizmet veren 934 olmak üzere toplam950 yatak kapasitesi vardır. Dikine kurulu hastanede transport 27 adet son derece modernasansörlerle sağlanmaktadır.• Hasta odaları, en rahat ortam içerisinde hizmet verecek şekildeprojelendirilmiştir. Buna rağmen <strong>12</strong> ay mevsim şartlarına göre hasta için en iyi iklim ortamısağlayan merkezi havalandırma, iklimlendirme ve klimatizasyon sistemi mevcuttur. Odalardaçağırma sistemi, merkezi oksijen ve vakum sistemleri, her hastanın ayrı telefonları, herodanın müstakil tuvalet ve banyoları vardır.130 Yoğun Bakım yatağı ve aktif 20 olmak üzere toplam 26 adet son teknolojiyiiçeren ameliyathane bulunmaktadır.Her klinikte müstakil derslikler ve her katta hasta sahipleri için özel dizayn edilmişbekleme ve dinlenme salonları mevcuttur. Hastanemizde, planda mevcut olan, tamotomasyon sistemine geçilmiştir. Hastaya ait Slide-Fotoğraf Merkezi ve polikilinik katında 4adet toplantı ve ders salonu mevcuttur. Sıhhi tesisatta ses yapmayan ve mikropbarındırmayan özel borular kullanılmıştır.Amerika Birleşik Devletlerinin Texas Eyaletine bağlı Houston kentinde bulunan BaylorCollege of Medicine ile yapılan eğitim sözleşmesi ile Tıp Merkezi’nde görev yapacakelemanların Houston/Texas’ta eğitimlerine olanak sağlanmıştır.Turgut Özal Tıp Merkezinde;• Günde 1<strong>00</strong>0-<strong>12</strong><strong>00</strong> Poliklinik yapılmakta,• Günde 1<strong>00</strong>-<strong>12</strong>0 hasta yatırılmakta,270
• Günde 70-1<strong>00</strong> ameliyat yapılmakta,• Günde 15-20 Koroner anjio yapılmakta,• Haftada 8-10 kalp cerrahisi yapılmakta,• Kanser hastalarında radyoterapi(şua tedavisi) yapılmakta,• Karaciğer, böbrek ve kemik iliği gibi organ nakilleri başarılı bir şekildeuygulanmaktadır. Ankara’nın doğusunda ilk organ nakli ameliyatı gerçekleştirilerek 337hastaya karaciğer, 8 hastaya böbrek nakli yapılmıştır.• Ayrıca Nükleer Tıp, Radyoloji gibi anabilim Dallarında en son teknolojikgörüntülenme cihazlarıyla hizmet verilmektedir.Tıp Merkezi, teşhis ve tedavi ünitelerinin çoğunun yeni hizmete girmesine rağmen,hizmet yönünden diğer tıp fakültesi hastanelerini geride bırakarak, yaptığı başarılıçalışmalarla ülkemizdeki üniversite hastaneleri arasında TSE-ISO 9<strong>00</strong>1-2<strong>00</strong>8 KaliteYönetim Sistemi Belgesini almaya hak kazanan iki Üniversiteden biri olma ünvanına sahipolmuştur.Liste 8- Turgut Özal Tıp Merkezi Akademik Ve Đdari Personel DurumuAKADEMIK PERSONEL DAĞILIMIUNVANADETProfesör 48Doçent 65Yardımcı Doçent 68Öğretim Görevlisi 2Araştırma Görevlisi 296Uzman 3Toplam 482ĐDARI PERSONEL DAĞILIMISINIFISAYISIKadrolu Đdari Personel 599Sözleşmeli Personel 413Đhale Kapsamında Çalışan 864Toplam 1876271
Tablo 116- Đlimizde Bulunan HastanelerHastane AdıYatak Kapasitesi (kişi)Malatya Devlet Hastanesi 978Beydağı Devlet Hastanesi 526Turgut Özal Tıp Merkezi 818Askeri Hastane 2<strong>00</strong>Akçadağ Devlet Hastanesi 25Arapgir Đlçe Entegre Hastanesi 10Darende Devlet Hastanesi 58Doğanşehir Devlet Hastanesi 25Hekimhan Devlet Hastanesi 25Pütürge Devlet Hastanesi 25Yeşilyurt Devlet Hastanesi 60Yazıhan Đlçe Entegre Hastanesi 10ÖZEL HASTANELERÖzel Mavi Nokta Hastanesi 48Özel Malatya Hastanesi 15Özel EGM Hayat Hastanesi 20Özel Sevgi Hastanesi 22Özel Gözde Hastanesi 45Park Hospital 28Özel Müjde Hastanesi 48Özel Gözde Kışla Hastanesi 32Đl Genelindeki Toplam Yatak Sayısı 3018Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9272
Tablo 117- Đl ve Đlçelerdeki Sağlık OcaklarıMERKEZ DARENDE ARAPGĐR BATTALGAZĐAdafı Ağılbaşı Deregezen HatunsuyuBahçebaşı A.Ulupınar HasırcılarBeydağı Ayvalı ARGUVANC.Gürsel Darende Açsap Ermişli KULUNCAKÇarmuzu Balaban Eymir SofularÇavuşoğlu Gedik AğzıÇolaklı Ilıca AKÇADAĞ DOĞANYOLDilek Yenice Çatyol GökçeErenli Zaviye DeveliFırat Esenbey HEKĐMHANGöztepe DOĞANŞEHĐR Karapınar BallıkayaH.Çiftliği Elmalı Kepez GüzelyurtKarakavak Erkenek Levent H.ÇelebiKernek Gövdeli Ören ĐpekyoluKonak Kurucaova Kozluca KocaözüMalatya Açsap Polat KurşunluMücelli Söğüt KALEÖzalper Sürgü YEŞĐLYURTYeşiltepe PÜTÜRGE BostanbaşıSıtmapınarı YAZIHAN Bakımlı GündüzbeyŞahnahan Durucasu Nohutlu YakıncaTaştepe Buzluk Pazarcık T.ÜnsalanTecdeTepehanTopsöğütUzunkuruYaygınĐstasyonKaynak :Đl Sağlık Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9M.3.4 Sosyal ve Kültürel TesislerBelediye alanları dışında sosyal ve kültürel amaçlı binalar yer almamaktadır.M.3.5 Endüstriyel YapılarM.3.6 Göçer ve Hareketli BarınaklarM.3.7 Otel, Motel ve Turizm Amaçlı Diğer YapılarM.3.8 Bürolar ve DükkanlarBu konularla ilgili bilgi edinilememiştir.273
M.3.9 Kırsal Alanda YapılaşmaBazı yörelerde; toprak dam olarak adlandırılan çamur harçlı taş malzeme ile inşaedilmiş tığma duvarlı konut ve hayvan barınakları kullanılmaktadır. Bazı yörelerde isehımıs olarak adlandırılan ahşap-kerpiç malzemeli yapı türleri kullanılmaktadır. Çamurharçlı taş-toprak konutlar genellikle tek katlı olarak inşa edilmiş ve binanın üstü tahtamerteklerle kapatılıp, onun üzeride saman toprak ve su karışımlı bir harçla kapatılmıştır. 2katlı olan konutların alt katı samanlık ve hayvan barınağı, üst katı (konut) ev olarakdüşünülmüş ve kullanılmıştır.M.3.10 Yerel Mimari ÖzelliklerMalatya tarihi dokusunun Merkez, Battalgazi, Darende, Arapgir, ve YeşilyurtĐlçelerinde olduğu, Merkezde ve ilçelerde bulunan konutların yaklaşık 2<strong>00</strong> yıllık geçmişesahip olduğu, bu konutların kerpiç ve ahşaptan yapıldığı öğrenilmiştir.Pütürge, Doğanyol ve Kale ilçelerinde ise dağlık alanlar olması nedeni ile ulaşımsorunu olan köylerde bahçelerinin yanın da ev yapma ihtiyacı doğmuş ve evler dağınık birşekilde yapılmıştır.Hekimhan, Arguvan, Akçadağ ve Doğanşehir ilçeleri ile köylerinde yoğunlukla eskikonutlar kerpiçten yapılmış ancak yeni yapılan konutlar betonarme karkas sistemindeinşaa edilmiştir.Kırsal alanlarda genelde yapılaşmalar kümeler halinde Klasik Köy YerleşimAlanları olarak yapılmaktadır. Kırsal alanlarda yapılaşma genelde camii,okul gibi yapılarınetrafında kümeler halinde yapılmaktadır.Đlimizin yüksek kesimlerinde babadan veraset yoluyla geçen evlerin tamamınıntaş+kerpiç+ahşap kullanılarak yapıldığı ve bu evlerin iki katlı olduğu, alt katların taş yığmaolarak ( yer yer alt katların da kerpiç olduğu konutlar da vardır), üst katların kerpiçtenyapıldığı, katlar arası döşemelerin ve çatı döşemesinin ahşap olduğu, çatı kaplamasınınise kiremit veya sac imalat olduğu gözlenmiştir.Merkeze yakın ilçe ve köylerde ise eskiden kalma evlerin kerpiç olduğu ancak yeniyapılan evlerin genel olarak betonarme karkas olarak yapıldığı görülmüştür.Kırsal alanlarda son zamanlarda afetlere maruz kalan köylerin yeni yerleşimyerlerinin tespit edilip, taşınmasıyla birlikte planlı yapılaşma söz konusudur.Eski Malatya evleri olarak adlandırılan bir kısım konutlar ise cumbalı ve avluluolarak inşa edilmiştir. Konutların bir çok bölümünde ahşap işleme kullanılmıştır.M.3.11 Bina Yapımında Kullanılan Yerel MateryallerMalatya’da en çok kullanılan yerel materyaller genellikle moloz, taş, kerpiç vetopraktır. Bunun yanında kısmen de biriket kullanılmıştır. Ahşap malzemeler isedöşemelerde ve süslemek amaçlı kullanılmışlardır.M.4 SOSYO- EKONOMĐK YAPIM.4.1. Đş Alanları ve ĐşsizlikĐş Kurumu Müdürlüğü’nden elde edilen verilere göre, Đlimizde 2<strong>00</strong>9 yılı sonu itibariile 25.<strong>12</strong>5 kişi iş aramak üzere başvurmuştur. Đş gücünün ekonomik yönden değeri olan274
faaliyetlerde ve verimli işlerde yeterince değerlendirilememesi yanında mevsimlik ve geçiciişlerin fazla olması, bazı sektör faaliyetlerinde işçi giriş ve çıkışlarının olması, verimdüşüklüğü ve işsizlik nedeniyle istihdam sorunu noksan istihdam olarak karşımızaçıkmaktadır.Đlimiz bazında yeterli yatırımların yapılamaması, hızlı nüfus artışının ve diğerillerden iş gücü göçünün fazla olması, ilimiz istihdamını olumsuz ve işsizliği artıran nedenolarak görülmektedir.Tablo 118- Đlimizde Sektörler Bazında Çalışanların ve Đşyerlerinin SayısıĐŞYERĐSAYISIÖZEL SEKTÖRÇALIŞANERKEKSAYISIÇALIŞANKADINSAYISITOPL<strong>AM</strong>ÇALIŞANSAYISISANAYĐ 1972 21891 3087 26950HĐZMET 2216 13757 4199 20172TARIM 44 386 66 496TOPL<strong>AM</strong> 4232 36<strong>03</strong>4 7352 47618ĐŞYERĐSAYISIK<strong>AM</strong>UÇALIŞANERKEKSAYISIÇALIŞANKADINSAYISITOPL<strong>AM</strong>ÇALIŞANSAYISISANAYĐ 21 <strong>12</strong>32 1<strong>00</strong> 1353HĐZMET 134 2701 185 3020TARIM 32 289 14 335TOPL<strong>AM</strong> 187 4222 299 4708GENEL TOPL<strong>AM</strong> 4419 40256 7651 52326Kaynak: Türkiye Đş Kurumu Malatya Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8M.4.2 GöçlerĐlimizin civar illerden gerek terör ve gerekse işsizlikten dolayı göç aldığıbilinmektedir. Đlimiz 2<strong>00</strong>0 yılı verilerine göre 49.192 kişi göç alırken, 66.015 kişi diğerşehirlere göç olduğu anlaşılmaktadır.M.4.3 Göçebe Đşçiler (Mevsimlik)Kayısı hasat sezonunda 2 ay boyunca civar illerden geçici işçi olarak gelen 30.<strong>00</strong>0civarındaki nüfus hareketi tespit edilmiştir.M.4.4 Kent Toprağının Mülkiyet DağılımıKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.M.4.5 Konut Yapım SüreçleriKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.M.4.6 Gecekondu Islah ve Önleme BölgeleriKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.275
Tablo 119 - Đlimizde Eğitim Durumlarına Göre Đşsizlik OranlarıKAYITLI VASIFSIZ SAYISIKAYITLI VASIFLI SAYISIOKUMA-YAZMABĐLMEYENLEROKUR-YAZAR ĐLKÖĞRETĐM LĐSE DENGĐ ÖNLĐSANS LĐSANSYÜKSEKLĐSANSDOKTORAErkekKadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek Kadın Erkek KadınBilinmeyen 45 14 10 3 236 45 694 276 225 156 218 101 9 4 0 1Büro ve Müşteri Hizmetlerinde ÇalışanElemanlar0 0 1 0 692 60 <strong>12</strong>07 566 66 115 55 41 1 1 0 0Hizmet ve Satış Elemanları 0 2 0 4 189 48 133 41 27 20 6 3 0 0 0 0Kanun Yapıcılar Üst Düzey Yöneticiler veMüdürleri0 0 0 0 6 4 5 2 1 2 26 19 0 0 1 0Nitelik Gerektirmeyen Đşlerde Çalışanlar 155 187 346 314 5906 1589 7<strong>00</strong> 218 22 14 14 2 0 0 0 0Nitelikli Tarım, Hayvancılık, Avcılık,Ormancılık ve Su Ürünleri Çalışanları0 0 0 1 10 1 11 0 1 3 1 0 0 0 0 0Profesyonel Meslek Mensupları 1 0 6 15 25 21 513 528 142 165 421 304 <strong>12</strong> 17 0 0Sanatkarlar ve Đlgili Đşlerde Çalışanlar 0 0 4 5 446 43 441 34 28 4 9 1 0 0 0 0Tesis ve Makine Operatörleri veMontajcılar0 1 3 6 586 34 294 25 22 3 5 2 0 0 0 0Yardımcı Profesyonel Meslek Mensupları 0 0 0 1 98 41 2866 2026 536 321 107 81 2 3 0 0TOPL<strong>AM</strong> 201 204 370 349 8194 1886 6864 3716 1070 8<strong>03</strong> 862 554 24 25 1 2Kaynak: Đş Kurumu Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9276
M.5 YERLEŞĐM YERLERĐNĐN ÇEVRESEL ETKĐLERĐM.5.1. Görüntü KirliliğiGörüntü Kirliliği: Sıvanmamış ya da boyası eskimiş dış cephesi kirli binalar,bakımsız bina bahçeleri, tahrip edilmiş yıpranmış bahçe duvarları, bakımsız veya bozukbahçe korkulukları, bina balkonlarına konulan kirlilik yaratacak her türlü malzeme, binacephesine konulan farklı şekil, boyut ve renklerdeki her türlü ilan ve reklam tabelaları,kaldırımlara (yol kenarlarındaki kaldırımlar) konulan ışıklı ve ışıksız reklam panolarıkaldırımlardaki fiziki bozulmalar ve kaldırım işgalleri şeklinde tanımlanabilir.Đlimizde alt yapı çalışmaları büyül ölçüde tamamlanmış olup, hizmetlerin büyük birbölümünü artık kent estetiğinin yeniden düzenlenmesi çalışmaları oluşturmalıdır.Bu çalışmalar içerisinde “ KENT MOBĐLYALARI” diye adlandırdığımız hizmetlerbütünlüğü Malatya genelinde artık hissedilir bir şekilde görülmektedir.Đlimizde şehir estetiğinin bozulmasına ve görüntü kirliliğinin büyük ölçüdeartmasına neden olan faktörler şöyledir: Düzensiz Kentleşme Özellikle kış aylarında hava kirliliğinden kaynaklanan görüntü kirliliği Beydağı’nın ağaçsız olması Sıvanmamış yada boyası eskimiş, dış cephesi kirli binalar Ticari tabela ve pano karmaşası Küçük Sanayi Sitelerinin Kent Merkezinde kalmış olmalarının yarattığıkirlilik Katı atıkların ve hafriyatın gelişi güzel atılması Đlimizde bulunan su kaynaklarının kirletilmesinden kaynaklanan görüntükirliliğiM.5.2 Binalarda Ses ĐzolasyonuĐlimizde Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü denetiminde yapılan binalarda ses yalıtımıyapılmamaktadır.M.5.3 Havaalanları ve Çevresinde Oluşturulan Gürültü ZonlarıKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.M.5.4 Ticari ve Endüstriyel GürültüKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.M.5.5 Kentsel AtıklarKonuyla ilgili bilgi edinilememiştir.M.5.6 Binalarda Isı YalıtımıBayındırlık ve Đskan Müdürlüğü denetiminde yapılan binalarda 5 Aralık 2<strong>00</strong>8 tarihliresmi gazetede 27075 sayılı genelge ile yayınlanan ‘’Enerji Performans Yönetmeliği’’uygulanmaktadır.277
M.6 NÜFUSMalatya nüfusu ile Türkiye’nin 14. büyük kenti, doğunun ise en kalabalık iki ilindenbirisidir.Đlin nüfus yoğunluğu 71 kişi/km 2 ‘dir. Ekonomik ve sosyal yönden çok geniş bir etkialanı bulunması, nüfus üzerinde etkili olmaktadır.Türkiye genelinde olduğu gibi Malatyanüfusu da çok gençtir.Ortalama yaş 25-41’dir.1927 yılında merkez nüfusu 46.470 olan ilimizin nüfusu; Malatya Ovası’nın verimlive çevre illere göre sanayisinin gelişmiş olması nedenleriyle, gerek kendi köylerinden,gerekse Adıyaman, Elazığ gibi illerden sürekli göç alması sonucu merkez nüfusu 1990yılında 379.188, 2<strong>00</strong>0 yılında 499.713 kişiye ulaşmıştır.ĐLĐN NÜFUS ARTIŞITOPL<strong>AM</strong><strong>12</strong><strong>00</strong><strong>00</strong>01<strong>00</strong><strong>00</strong><strong>00</strong>8<strong>00</strong><strong>00</strong>06<strong>00</strong><strong>00</strong>04<strong>00</strong><strong>00</strong>02<strong>00</strong><strong>00</strong><strong>00</strong>1990 1997 2<strong>00</strong>0 2010YILLARGrafik 5- Đlin Nüfus ArtışıTablo <strong>12</strong>0- Malatya Đli ve Đlçeleri NüfusuMALATYA Toplam Şehir KöyMerkez 457 566 381 081 76 485Akçadağ 48 670 13 432 35 238Arapgir 16 625 10 180 6 445Arguvan 10 594 2 730 7 864Battalgazi 28 085 15 154 <strong>12</strong> 931Darende 54 438 13 908 40 530Doğanşehir 60 708 13 517 47 191Doğanyol 10 778 5 360 5 418Hekimhan 42 515 13 206 29 309Kale 9 569 3 966 5 6<strong>03</strong>Kuluncak 20 882 6 101 14 781Pötürge 28 382 4 795 23 587Yazıhan 19 295 4 285 15 010Yeşilyurt 45 551 11 998 33 553TOPL<strong>AM</strong> 853 658 499 713 353 945Kaynak: Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Malatya Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9278
Tablo <strong>12</strong>1- Đlçelere Göre Đl/Đlçe Merkezi ve Belde/Köy Nüfusu – 2<strong>00</strong>9 YılıĐl/ilçe merkezleri Belde/köyler ToplamToplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek KadınMerkez 388.590 193.842 194.748 68.223 34.150 34.073 456.813 227.992 228.821Akçadağ 7.762 3.939 3.823 24.221 <strong>12</strong>.059 <strong>12</strong>.162 31.983 15.998 15.985Arapgir 6.145 3.<strong>00</strong>5 3.140 4.967 2.434 2.533 11.1<strong>12</strong> 5.439 5.673Arguvan 1.941 1.010 931 6.608 3.250 3.358 8.549 4.260 4.289Darende 9.295 4.714 4.581 25.780 <strong>12</strong>.916 <strong>12</strong>.864 35.075 17.630 17.445Doğanşehir 10.8<strong>00</strong> 5.507 5.293 31.313 15.770 15.543 42.113 21.277 20.836Hekimhan 7.734 3.885 3.849 17.814 8.783 9.<strong>03</strong>1 25.548 <strong>12</strong>.668 <strong>12</strong>.880Pütürge 2.751 1.4<strong>03</strong> 1.348 18.583 8.822 9.761 21.334 10.225 11.109Yeşilyurt 7.852 3.977 3.875 27.993 14.651 13.342 35.845 18.628 17.217Battalgazi 16.977 8.430 8.547 <strong>12</strong>.719 6.413 6.306 29.696 14.843 14.853Doğanyol 1.774 851 923 3.331 1.644 1.687 5.105 2.495 2.610Kale 2.<strong>03</strong>0 971 1.059 4.699 2.219 2.480 6.729 3.190 3.539Kuluncak 2.354 1.217 1.137 7.417 3.637 3.780 9.771 4.854 4.917Yazıhan 2.305 1.133 1.172 14.906 7.6<strong>03</strong> 7.3<strong>03</strong> 17.211 8.736 8.475Toplam 468.310 233.884 234.426 268.574 134.351 134.223 736.884 368.235 368.649Kaynak: Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı, Malatya Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9279
M.6.1 Nüfusun Yıllara Göre DeğişimiTablo <strong>12</strong>2- Şehir ve Köy Nüfusunun Yıllara Göre DeğişimiMalatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1965ĐlçeToplam Şehir KöyToplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek KadınMerkez 174.472 91.676 82.796 104.428 55.788 48.640 70.044 35.888 34.156Akçadağ 47.<strong>03</strong>6 24.251 22.785 5.995 3.754 2.241 41.041 20.497 20.544Arapgir 23.102 10.935 <strong>12</strong>.167 7.056 3.433 3.623 16.046 7.502 8.544Arguvan 21.701 10.848 10.853 2.407 1.199 1.208 19.294 9.649 9.645Darende 38.092 18.697 19.395 7.643 3.871 3.772 30.449 14.826 15.623Doğanşehir 37.021 19.241 17.780 4.944 2.826 2.118 32.077 16.415 15.662Hekimhan 44.548 22.390 22.158 4.288 2.296 1.992 40.260 20.094 20.166Pütürge 44.356 20.635 23.721 2.843 1.359 1.484 41.513 19.276 22.237Yeşilyurt 22.296 11.601 10.695 7.436 3.840 3.596 14.860 7.761 7.099Toplam 452.624 230.274 222.350 147.040 78.366 68.674 305.584 151.908 153.676Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1970Merkez 211.<strong>12</strong>3 108.966 102.157 <strong>12</strong>8.841 67.655 61.186 82.282 41.311 40.971Akçadağ 53.439 27.114 26.325 7.540 4.577 2.963 45.899 22.537 23.362Arapgir 24.291 11.550 <strong>12</strong>.741 7.793 3.952 3.841 16.498 7.598 8.9<strong>00</strong>Arguvan 21.851 10.775 11.076 2.439 1.231 1.208 19.4<strong>12</strong> 9.544 9.868Darende 41.831 20.290 21.541 7.929 3.989 3.940 33.902 16.301 17.601Doğanşehir 39.487 19.948 19.539 5.974 3.144 2.830 33.513 16.804 16.709Hekimhan 49.604 25.046 24.558 7.849 4.525 3.324 41.755 20.521 21.234Pütürge 46.014 21.233 24.781 3.715 1.972 1.743 42.299 19.261 23.<strong>03</strong>8Yeşilyurt 23.339 11.855 11.484 7.567 3.839 3.728 15.772 8.016 7.756Toplam 510.979 256.777 254.202 179.647 94.884 84.763 331.332 161.893 169.439Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1975Merkez 259.504 136.515 <strong>12</strong>2.989 154.505 82.790 71.715 104.999 53.725 51.274Akçadağ 54.463 27.859 26.604 7.366 4.347 3.019 47.097 23.5<strong>12</strong> 23.585Arapgir 23.816 11.679 <strong>12</strong>.137 8.436 4.313 4.<strong>12</strong>3 15.380 7.366 8.014Arguvan 21.622 10.764 10.858 2.461 1.283 1.178 19.161 9.481 9.680Darende 47.504 23.667 23.837 8.055 4.199 3.856 39.449 19.468 19.981Doğanşehir 46.713 24.402 22.311 10.280 5.587 4.693 36.433 18.815 17.618Hekimhan 51.330 26.102 25.228 11.818 6.448 5.370 39.5<strong>12</strong> 19.654 19.858Pütürge 46.687 22.170 24.517 4.878 2.698 2.180 41.809 19.472 22.337Yeşilyurt 22.919 11.834 11.085 7.451 3.892 3.559 15.468 7.942 7.526Toplam 574.558 294.992 279.566 215.250 115.557 99.693 359.308 179.435 179.873Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1980Merkez 286.895 148.226 138.669 179.074 93.713 85.361 107.821 54.513 53.308Akçadağ 57.463 29.454 28.<strong>00</strong>9 9.548 5.366 4.182 47.915 24.088 23.827Arapgir 22.634 10.983 11.651 8.630 4.406 4.224 14.<strong>00</strong>4 6.577 7.427Arguvan 19.282 9.565 9.717 2.144 1.119 1.025 17.138 8.446 8.692Darende 50.578 25.026 25.552 8.941 4.529 4.4<strong>12</strong> 41.637 20.497 21.140Doğanşehir 48.556 25.259 23.297 10.172 5.381 4.791 38.384 19.878 18.506Hekimhan 48.824 24.960 23.864 11.355 6.192 5.163 37.469 18.768 18.701Pütürge 49.756 23.673 26.083 4.550 2.390 2.160 45.206 21.283 23.923Yeşilyurt 23.<strong>00</strong>8 11.714 11.294 7.146 3.682 3.464 15.862 8.<strong>03</strong>2 7.830Toplam 606.996 308.860 298.136 241.560 <strong>12</strong>6.778 114.782 365.436 182.082 183.354Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1985Merkez 334.307 169.862 164.445 243.138 <strong>12</strong>3.964 119.174 91.169 45.898 45.271Akçadağ 57.638 29.353 28.285 10.285 5.786 4.499 47.353 23.567 23.786Arapgir 21.194 10.142 11.052 8.531 4.391 4.140 <strong>12</strong>.663 5.751 6.9<strong>12</strong>Arguvan 18.601 8.949 9.652 2.101 1.085 1.016 16.5<strong>00</strong> 7.864 8.636Darende 58.962 29.2<strong>00</strong> 29.762 9.093 4.737 4.356 49.869 24.463 25.406Doğanşehir 52.648 27.<strong>00</strong>2 25.646 11.242 5.857 5.385 41.406 21.145 20.261Hekimhan 44.106 22.686 21.420 11.579 6.478 5.101 32.527 16.208 16.319Pütürge 47.920 22.<strong>12</strong>4 25.796 4.256 2.<strong>12</strong>1 2.135 43.664 20.0<strong>03</strong> 23.66<strong>12</strong>80
Yeşilyurt 30.433 18.873 11.560 7.398 3.782 3.616 23.<strong>03</strong>5 15.091 7.944Toplam 665.809 338.191 327.618 307.623 158.201 149.422 358.186 179.990 178.196Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 1990Merkez 333.<strong>00</strong>1 168.990 164.011 281.776 143.062 138.714 51.225 25.928 25.297Akçadağ 51.226 25.923 25.3<strong>03</strong> 10.839 6.179 4.660 40.387 19.744 20.643Arapgir 20.675 10.137 10.538 10.420 5.486 4.934 10.255 4.651 5.604Arguvan 13.907 6.584 7.323 1.827 905 922 <strong>12</strong>.080 5.679 6.401Battalgazi 26.665 13.894 <strong>12</strong>.771 14.994 7.991 7.0<strong>03</strong> 11.671 5.9<strong>03</strong> 5.768Darende 48.6<strong>12</strong> 23.486 25.<strong>12</strong>6 11.488 5.805 5.683 37.<strong>12</strong>4 17.681 19.443Doğanşehir 48.196 24.505 23.691 11.046 5.699 5.347 37.150 18.806 18.344Doğanyol 11.478 5.557 5.921 3.723 1.921 1.802 7.755 3.636 4.119Hekimhan 42.467 21.659 20.808 13.6<strong>12</strong> 7.335 6.277 28.855 14.324 14.531Kale 8.564 3.935 4.629 818 428 390 7.746 3.507 4.239Kuluncak 14.378 7.206 7.172 2.240 1.223 1.017 <strong>12</strong>.138 5.983 6.155Pütürge 35.319 16.157 19.162 4.359 2.282 2.077 30.960 13.875 17.085Yazıhan 16.218 8.029 8.189 2.862 1.446 1.416 13.356 6.583 6.773Yeşilyurt 31.349 18.079 13.270 9.184 4.816 4.368 22.165 13.263 8.902Toplam 702.055 354.141 347.914 379.188 194.578 184.610 322.867 159.563 163.304Malatya Đli, Đlçeleri şehir ve köy nüfusları 2<strong>00</strong>0Merkez 457.566 231.515 226.051 381.081 192.690 188.391 76.485 38.825 37.660Akçadağ 48.670 25.061 23.609 13.432 7.060 6.372 35.238 18.<strong>00</strong>1 17.237Arapkir 16.625 8.247 8.378 10.180 5.223 4.957 6.445 3.024 3.421Arguvan 10.594 5.320 5.274 2.730 1.480 1.250 7.864 3.840 4.024Battalgazi 28.085 14.372 13.713 15.154 7.795 7.359 <strong>12</strong>.931 6.577 6.354Darende 54.438 27.820 26.618 13.908 7.236 6.672 40.530 20.584 19.946Doğanşehir 60.708 31.093 29.615 13.517 6.965 6.552 47.191 24.<strong>12</strong>8 23.063Doğanyol 10.778 5.522 5.256 5.360 2.8<strong>03</strong> 2.557 5.418 2.719 2.699Hekimhan 42.515 21.942 20.573 13.206 7.148 6.058 29.309 14.794 14.515Kale 9.569 4.779 4.790 3.966 2.255 1.711 5.6<strong>03</strong> 2.524 3.079Kuluncak 20.882 10.722 10.160 6.101 3.275 2.826 14.781 7.447 7.334Pötürge 28.382 13.108 15.274 4.795 2.501 2.294 23.587 10.607 <strong>12</strong>.980Yazıhan 19.295 9.787 9.508 4.285 2.183 2.102 15.010 7.604 7.406Yeşilyurt 45.551 25.209 20.342 11.998 6.657 5.341 33.553 18.552 15.<strong>00</strong>1Toplam 853.658 434.497 419.161 499.713 255.271 244.442 353.945 179.226 174.719Kaynak: Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Malatya Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9281
M.6.2 Nüfusun Yaş, Cinsiyet ve Eğitim Gruplarına Göre DağılımıTablo <strong>12</strong>3 - Đl ve Đlçelerin Nüfuslarının Cinsiyete ve Eğitim Durumuna Göre Dağılımı -2<strong>00</strong>9ĐLÇE ADI CĐNSĐYET TOPL<strong>AM</strong>OKUMA YAZMABĐLMEYENOKUMA YAZMABĐLENOKURYAZARLIKDURUMUBĐLĐNMEYENMERKEZAKÇADAĞARAPGĐRARGUVANBATTALGAZĐDARENDEDOĞANŞEHĐRDOĞANYOLHEKĐMHANKALEKULUNCAKPÜTÜRGEYAZIHANYEŞĐLYURTTOPL<strong>AM</strong> 409.421 31.517 354.852 23.052ERKEK 2<strong>03</strong>.809 5.788 186.578 11.443KADIN 205.6<strong>12</strong> 25.729 168.274 11.609TOPL<strong>AM</strong> 29.<strong>00</strong>9 3.076 23.367 2.566ERKEK 14.454 620 <strong>12</strong>.6<strong>00</strong> 1.234KADIN 14.555 2.456 10.767 1.332TOPL<strong>AM</strong> 10.314 1.524 8.231 559ERKEK 5.<strong>03</strong>1 343 4.393 295KADIN 5.283 1.181 3.838 264TOPL<strong>AM</strong> 8.<strong>03</strong>7 1.478 5.847 7<strong>12</strong>ERKEK 4.017 319 3.321 377KADIN 4.020 1.159 2.526 335TOPL<strong>AM</strong> 26.092 3.367 21.286 1.439ERKEK 13.022 752 11.570 710KADIN 13.060 2.615 9.716 729TOPL<strong>AM</strong> 31.321 2.793 26.360 2.168ERKEK 15.676 545 14.022 1.109KADIN 15.645 2.248 <strong>12</strong>.338 1.059TOPL<strong>AM</strong> 37.896 4.969 30.683 2.244ERKEK 19.133 1.116 16.834 1.183KADIN 18.763 3.853 13.849 1.061TOPL<strong>AM</strong> 4.569 784 3.476 309ERKEK 2.214 148 1.899 167KADIN 2.355 636 1.577 142TOPL<strong>AM</strong> 23.599 3.353 18.658 1.588ERKEK 11649 680 10.2<strong>03</strong> 766KADIN 11950 2.673 8.455 822TOPL<strong>AM</strong> 6.226 1.298 4.291 637ERKEK 2.954 281 2.347 326KADIN 3.272 1.017 1.944 311TOPL<strong>AM</strong> 8.874 1.098 7.<strong>00</strong>5 771ERKEK 4.424 230 3.813 381KADIN 4.450 868 3.192 390TOPL<strong>AM</strong> 19.064 4.317 <strong>12</strong>.670 2.077ERKEK 9.047 1.079 6.791 1.177KADIN 10.017 3.238 5.879 9<strong>00</strong>TOPL<strong>AM</strong> 15.254 1.714 <strong>12</strong>.533 1.<strong>00</strong>7ERKEK 7.705 391 6.816 498KADIN 7.549 1.323 5.717 509TOPL<strong>AM</strong> 31.998 2.483 27.320 2.195ERKEK 16.619 495 15.025 1.099KADIN 15.379 1.988 <strong>12</strong>.295 1.096Kaynak:Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Web SĐtesi, 2<strong>00</strong>9282
Tablo <strong>12</strong>4- Đl Nüfusunun Yaş Grubu ve Cinsiyete Göre DağılımıYAŞ GRUBU TOPL<strong>AM</strong> ERKEK KADIN0-4 62.594 31.952 30.6425-9 63.990 32.923 31.06710-14 69.6<strong>03</strong> 35.860 33.74315-19 67.306 34.153 33.15320-24 65.<strong>00</strong>7 32.810 32.19725-29 63.263 31.368 31.89530-34 57.657 29.053 28.60435-39 54.247 26.572 27.67540-44 44.718 22.925 21.79345-49 43.270 21.657 21.61350-54 35.173 18.272 16.90155-59 28.913 14.194 14.71960-64 24.309 11.362 <strong>12</strong>.94765-69 18.656 8.616 10.04070-74 14.893 6.444 8.44975-79 <strong>12</strong>.913 6.626 6.28780-84 6.562 2.529 4.<strong>03</strong>385-89 2.578 648 1.93090+ 1.232 271 961Kaynak:Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Malatya Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9283
Yerleşim YeriTablo <strong>12</strong>5- Đl ve Đlçelerin Yıllar Đtibariyle Nüfusu ve Nüfus Artış HızlarıNüfus ve Nüfus Artış Hızı2<strong>00</strong>7 2<strong>00</strong>6 2<strong>00</strong>5 2<strong>00</strong>4 20<strong>03</strong>Artış HızıArtış HızıArtış HızıArtış HızıNüfusNüfusNüfusNüfusNüfus(%)(%)(%)(%)Malatya Merkez 335.754 1.298 331.451 1.320 327.134 1.387 322.658 1.359 318.332 1.505Akçadağ 48.670 - 48.670 - 48.670 -- 48.670 - 48.670 -Arapgir 63.433 0.577 63.069 0.902 62.505 0.815 62.<strong>00</strong>0 0.879 61.460 0.708Arguvan 55.156 0.716 54.764 0.732 54.366 0.831 53.918 0.883 53.446 0.809Battalgazi 45.013 1.557 44.323 1.505 43.666 1.577 42.988 1.665 42.284 -Darende 109.858 1.234 108.519 1.285 107.142 1.443 105.618 1.340 104.221 1.130Doğanşehir 91.646 1.111 90.639 1.189 89.574 1.190 88.521 1.274 87.407 1.177Doğanyol 24.8<strong>00</strong> 1.142 24.520 1.280 24.210 1.259 23.909 1.546 23.545 -Hekimhan 96.764 1.019 95.788 1.197 94.655 1.278 93.461 1.142 92.406 1.093Kale 39.893 1.<strong>03</strong>1 39.719 1.288 39.214 1.383 38.679 1.257 38.199 -Kuluncak 27.833 0.998 27.558 1.2<strong>12</strong> 27.228 1.268 26.887 1.3<strong>00</strong> 26.542 1.244Pütürge <strong>12</strong>9.052 1.028 <strong>12</strong>7.739 1.365 <strong>12</strong>6.019 1.433 <strong>12</strong>4.239 1.609 <strong>12</strong>2.272 1.524Yazıhan 47.513 1.175 46.961 1.342 46.339 1.434 45.684 1.2<strong>12</strong> 45.137 1.249Yeşilyurt 82.280 1.190 81.3<strong>12</strong> 1.323 80.250 1.313 79.210 1.316 78.181 -Kaynak: Đl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>7Artış Hızı(%)284
Tablo <strong>12</strong>6- Đl ve Đlçelerdeki Nüfusun Cinsiyete ve Yaşa Göre DağılımıYaşGruplarıCinsiyetiĐl ve ĐlçelerMerkez Akçadağ Arapgir Arguvan Battalgazi Darende Doğanşehir Doğanyol Hekimhan Kale Kuluncak Pütürge Yazıhan Yeşilyurt0-45-910-1415-1920-2425-2930-3435-3940-4445-4950-5455-5960 veüstüERKEK 20.175 1.278 344 205 1.499 1.645 1.755 228 841 199 347 982 754 1.7<strong>00</strong>KADIN 19.423 1.186 322 221 1.520 1.5<strong>03</strong> 1.721 208 754 233 391 9<strong>03</strong> 713 1.544ERKEK 21.085 1.257 385 247 1.471 1.556 1.780 234 853 233 419 948 832 1.623KADIN 19.856 1.202 343 233 1.422 1.498 1.637 229 822 222 396 898 702 1.607ERKEK 22.733 1.423 392 311 1.619 1.764 1.933 194 976 296 505 1.114 831 1.769KADIN 21.311 1.408 360 237 1.613 1.634 1.853 226 929 243 458 1.066 765 1.640ERKEK 21.696 1.441 395 293 1.598 1.639 1.787 225 1.022 254 469 962 783 1.589KADIN 20.939 1.350 399 266 1.508 1.578 1.789 209 929 292 431 1.158 762 1.543ERKEK 21.202 1.352 428 293 1.361 1.425 1.601 227 854 211 391 857 719 1.889KADIN 20.699 1.256 445 276 1.457 1.506 1.649 194 906 266 391 970 776 1.406ERKEK 19.355 1.346 404 305 1.322 1.656 1.910 228 981 243 349 861 763 1.635KADIN 20.915 1.190 396 227 1.252 1.425 1.691 236 925 263 352 843 672 1.508ERKEK 18.675 1.156 341 307 1.<strong>12</strong>6 1.353 1.624 197 862 228 306 585 683 1.610KADIN 18.985 1.045 319 241 1.055 1.276 1.490 167 8<strong>00</strong> 264 297 595 633 1.437ERKEK 17.010 1.071 410 282 938 1.234 1.586 148 828 181 329 514 640 1.401KADIN 17.982 1.102 397 309 976 1.247 1.572 157 856 227 344 541 636 1.329ERKEK 14.679 965 306 238 786 1.<strong>00</strong>8 1.388 114 805 185 276 4<strong>00</strong> 572 1.2<strong>03</strong>KADIN 14.239 901 297 230 764 921 1.184 117 836 162 249 4<strong>12</strong> 483 998ERKEK 13.739 931 314 307 744 968 1.215 136 801 189 263 486 507 1.057KADIN 13.931 948 324 257 735 884 1.142 149 801 2<strong>03</strong> 269 491 478 1.<strong>00</strong>1ERKEK 11.436 809 281 218 563 836 1.110 110 738 167 275 443 407 879KADIN 10.650 791 249 237 579 754 9<strong>12</strong> 107 693 185 249 430 383 682ERKEK 8.495 677 239 223 488 659 854 82 745 160 208 430 313 621KADIN 8.534 758 266 236 496 749 926 <strong>12</strong>1 730 177 207 549 351 619ERKEK 17.7<strong>12</strong> 2.292 1.2<strong>00</strong> 1.<strong>03</strong>1 1.318 1.887 2.734 372 2.362 644 717 1.643 932 1.652KADIN 21.357 2.848 1.556 1.319 1.476 2.470 3.270 490 2.899 802 883 2.253 1.<strong>12</strong>1 1.9<strong>03</strong>Kaynak: Đl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9285
M.6.3 Đl ve Đlçelerin Nüfus YoğunluklarıTablo <strong>12</strong>7- Đl ve Đlçelere Göre Nüfus YoğunluğuĐlçe adıMalatya 63Merkez 508Akçadağ 41Arapgir 17Arguvan 10Battalgazi 167Darende 40Doğanşehir 50Doğanyol 47Hekimhan 22Kale 61Kuluncak 31Pötürge 28Yazıhan 42Nüfus YoğunluğuYeşilyurt 90Kaynak: Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı MalatyaBölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8M.6.4 Nüfus Değişim OranıTablo <strong>12</strong>8- Malatya Đlinde Yıllara Göre Đl Nüfusu Đle Yıllık Nüfus Artış HızlarıYıllar Yıl Ortası Nüfus TahminleriNüfus Artış Hızı(Bir Önceki Yıla GöreNüfus Artış Hızı) Binde1995 773.844 19,331996 788.939 19,171997 804.167 18,921998 819.364 18,61999 834.378 19,192<strong>00</strong>0 848.589 17,752<strong>00</strong>1 861.239 17,22<strong>00</strong>2 873.8<strong>03</strong> 16,7620<strong>03</strong> 886.281 16,352<strong>00</strong>4 898.673 15,982<strong>00</strong>7 722.065 16,11Kaynak: Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığ Malatya Bölge Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>6KAYNAKLAR1-DĐE,2<strong>00</strong>0 Genel Nüfus Sayımı verileri2-Türkiye Đstatistik Kurumu Başkanlığı Malatya Bölge Müdürlüğü3-Türkiye Đş Kurumu Malatya Đl Müdürlüğü envanter bilgileri4-Đl Çevre Durum Raporu,2<strong>00</strong>25- Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü,2<strong>00</strong>46- Đl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü,2<strong>00</strong>5286
N - ATIKLARN.1 EVSEL KATI ATIKLARGünlük faaliyetler sonucunda, ev ortamında üretilebilecek tehlikeli ve zararlı birözellik taşımayan her türlü atık evsel atıkdır.Yiyecek atıkları, ambalaj malzemeleri (camşişeler, kağıt, karton, teneke kutular), yakacak atıkları (kül) bunlardan bazılarıdır.Yerleşim birimlerinin karşılaştıkları en önemli sorunlardan birisi de evsel atıklar,yani çöplerdir. Çöpler hastalık yapıcı ve taşıyıcı organizmalar için uygun bir üreme ortamıoluştururlar. Evlerden çıkmayan fakat ev çöplerine benzer özellik gösteren atıklar da evselnitelikli olarak kabul edilmektedir. Büro, okul, pazaryeri, tarımsal faaliyetlerden çıkanatıklar vb. atıklar örnek gösterilebilir.2<strong>00</strong>8 yılı sonu itibariyle günlük atık miktarı 4<strong>00</strong>-450 ton kadardır. Malatya’da çıkanortalam 4<strong>00</strong> ton atık aylara göre farklılık göstermektedir. Kış aylarında bu miktar birazdaha yüksek olmakla birliktei yaz aylarında daha düşük çıkmaktadır. Yaz aylarındaortalama 380-4<strong>00</strong> ton atık olmaktadır.Đlimizdeki katı atıklar, Malatya Blediyesi Temizlik Đşleri Müdürlüğü kontrolündeEsenlik Ltd Şirketi tarafından toplanmaktadır. Toplanan katı atıklar Malatya-ElazığKarayolunun 15. km.’sinde yer alan Yassıtepe ile Karamildan Tepesi arasındaki mevcutçöp depolama alanında depolanmaktadır. Çöpler herhangi bir ayırma işlemi yapılmadankarışık olarak toplanıp, mevcut çöp depolama alanında vahşi bir şekilde depolanmaktadır.Malatya Belediyesi tarafından yeni bir çöp depolama alanı oluşturuluncaya kadar, mevcutolan çöp depolama alanında çöpler depolanmaktadır.Çöp sahasına dökülen çöpün içerik analizi yapılırken çöp toplama sahasına 24saat boyunca gelen çöpler biriktirilerek harmanlanmıştır. Bu harmını <strong>12</strong> farklı yerindenörnek alınarak (yaklaşık 30 kg) laboratuvarda analiz yapılmıştır.Tablo-<strong>12</strong>9 Katı Atık Depolama Alanına Dökülen Atıkların ĐçeriğiÇöpün Türü %Kağıt 18.<strong>00</strong>Cam vb. 7.30Metal 7.70Bio Atık 44.10Hijyenik Atık 0.77Plastik 17.62Kaynak: Malatya Belediyesi, Çevre Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9NOT: Numunede elektronik ve sorunlu atığa rastlanmamıştır.Kağıt atığı % 25 nem içermekte olup, diğer atıklar nem içermemektedir.Metalar genellikle içecek kutusudur.N.2 TEHLĐKELĐ ATIKLARĐlimizde tehlikeli ve zararlı atıkların usulüne göre toplanıp bertaraf edilmesiamacıyla konu ile ilgili çalışmalar devam etmektedir. Tehlikeli atık üreten işletmelerdentehlikeli atık beyan formları doldurulmaları istenilmiştir. Bu tür atık üreten kurum vekuruluşlar, mevcut tehlikeli atıklarını “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği“çerçevesinde toplayıp ĐZAYDAŞ’a ait yakma ünitesine göndermektedirler.287
N.3 ÖZEL ATIKLARN.3.1 Tıbbi AtıklarHastane atıkları (tıbbi atıklar), evsek katı atıkların dışında havada, suda vetoprakta kalıcı özellik gösteren ve ekolojik dengeyi bozan atıklar olduğundan tehlikeli vezararlı atık sınıfına girmektedir. Bu tür atıkların üretim, taşıma, depolama ve bertarafınailişkin özel önlemler alınması zorunluluk haline gelmiştir. Tıbbi atıkların diğer atıklardanayrı bir işleme tabii tutulmaması; başta Hepatiti ve H.I.V. gibi çok tehlikeli virüslerin ve birçok hastalığın insanlara geçme riskini artıracağı, bu durumunda birçok sağlık, çevre vemaliyet problemini ortaya çıkaracağı için sağlık kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklarınsağlık personeline, halk sağlığına ve çevreye zarar vermeden evsel nitelikli atıklardaayriştırılarak toplanması, geçiçi depolanması, taşınması ve nihai bertarafının sağlanmasıbir zorunluluktur.Hastanelerde tıbbi atıklar yoluyla mikropların bulaşması, en fazla kullanılan iğnegibi kesici- delicilerin kişilere batması şeklinde olmaktadır. Tıbbi atık olarak; sağlıkkuruluşlarından kaynaklanan patolojik, enfekte, farmasotik atıklar ile delici-kesicimalzemeler toplanmaktadır. Malatya’da bulunan sağlık birimlerinden oluşan tıbbi atıklarınsağlıklı bir şekilde diğer atıklardan ayrılması için eğitim çalışmalarına önem verilmektedir.Sağlık birimlerinin personellerinin bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi için çalışmalaryapılmaktadır. Verilen eğitimler yanında, hastanelerde bu bilincin artması için afişleryaptırılıp dağıtılmıştır.Çevre ve Orman Bakanlığı’nın 22.07.2<strong>00</strong>5 tarih ve 25883 sayılı “Tıbbi AtıklarınKontrolü Yönetmeliği” doğrultusunda, ilimizde tıbbi atıkların diğer atıklardan ayrı toplanıpbertaraf edilmesi çalışmalarına 2<strong>00</strong>2 yılında başlanılmış olup, sağlık alanında faaliyetgösteren sağlık kuruluşlarında günlük 2-3 ton tıbbi atık oluşmaktadır.Sağlık Kuruluşlarında Oluşan Atıkların Kaynağında Ayrı Olarak Toplanması:Sağlık kuruluşlarında oluşan tıbbi atıklar bu iş için eğitilmiş personel tarafındandiğer atıklardan ayrı olarak özel, kırmızı renkli ve üzerinde “ Uluslararası Klinik Atıklar”amblemi ve “ Dikkat Tıbbi Atık “ ibaresi bulunan plastik torbalarda toplanmaktadır.Toplanan bu atıklar hastane içinde tekerlekli ve bu iş için tahsis edilmiş taşıma araçları ilehastane içindeki geçici depo yerine nakledilir.Tıbbi Atıkların Sağlık Kuruluşu Đçerisinde Ayrılan Geçici Depoda MuhafazaEdilmeleri:Sağlık kuruluşları, toplanan tıbbi atıkları biriktirmek için geçici depo inşa etmekteve aynı işlevi görecek konteyner bulundurmaktadırlar.Tıbbi Atıkların Nihai Bertaraf Alanına Taşınması:Tıbbi atıklar turuncu renkli ve üzerinde “Uluslararası Klinik Atıklar “ amblemi ve“Dikkat Tıbbi Atık “ibaresi bulunan özel araçlarla tarafından geçici atık deposundanalınarak nihai bertaraf alanına taşınırlar. Hastanelerin geçici depo yerlerinden alınan tıbbiatıklar tartım yapılarak tıbbi atık aracına alınırlar ve tıbbi atık bertaraf formu doldurularakhastanenin görevlendirdiği personele imzalatılır. Formun bir nüshası hastaneye verilir.Tıbbi atık araçları, ilgili yönetmelik gereği sıkıştırma mekanizması olmayan, içipaslanmaz malzemelerle kaplı ve kolaylıkla temizlenen düzgün yüzeyli, sızıntı sularınıakıtmayan, tamamen kapalı ve üzerinde tıbbi atık taşıma aracı olduğunu gösteren yazı veamblem bulunan turuncu renkli araçlardır.288
Depolama AlanıTıbbi atık araçları tarafından sağlık birimlerinden alınan tıbbi atıklar katı atıkdepolama sahasında tıbbi atıklar için özel olarak hazırlanmış depolama alanındadepolanırlar.Depolama tesisinin oturacağı zemin doğal olarak sıkışmış bir şekildedir. Depolamatesisinin tabanı sızıntı suyunun yer altı sularına karışmasını kesinlikle önleyecek şekildedüzenlenmiştir. Bunun için mineral sızdırmazlık tabakası ile plastik geçirimsizlik tabakasıbirlikte kullanılmıştır.Depo tabanında yeteri kadar drenaj borusu bulunmaktadır. Patojenlerinyayılmasını önlemek için örtü toprağına kireç ilave edilmektedir. Bu şekilde Tıbbi atıklarınçevreye yayılması önlenmiştir. Sızıntı suyunun kontrol edilmesi için lagun yapılmıştır.Atık alanı; lotlara bölünerek inşa edilmiştir. Her bir lot 15m*55m alan 7 myüksekliğinde olup lot yüzeyleri kauçuk membranla izole edilmiştir. Depolama alanıntabanı eğim verilerek sıkıştırılmış olup, sıkştırılan yüzeyin üzerine 5<strong>00</strong> gr/m2 geotekstilserilip bunun üstüne 1,5 mm geomebran tabakası çekilmiş olup tekrar yüzeye 5<strong>00</strong> gr/m2geotekstil serilerek sızdırmazlık sağlanmıştır. Atık suyun drenajı için drenaj boruları çekilipüzerine 25 cm yüksekliğinde çakıl tabakası serilerek depolama tabanının geçirimsizliği vedrenajı tamamlanmış olur. Sızıntı suyunun kontrol edilmesi için lagun yapılmıştır. Lotlarınön tarafındaki bölmede 1<strong>00</strong> lt’lik talaşlı tanklara drenajlar yoğunlaştırılıp tekrar depolamaalanında depolanır.Patojenlerin yayılmasını önlemek için örtü toprağına kireç ilave edilmektedir.Depolama alanı çevresi emniyeti için tel örgüyle çevrilmiştir, böylece hayvanlarıngirmesi önlenmiştir. Tıbbi atıklar güvenli bir şekilde bu sahada depolanır.Tıbbi atıklar konusunda ülkemizde ciddi ve kapsamlı çalışmaların yürütüldüğüillerden olan Malatya’da başarı gün geçtikçe artmaktadır. Bu başarının artması da büyükölçüde sağlık kuruluşlarının konuya gösterecekleri duyarlılığa bağlıdır.N.3.2 Atık YağlarLaboratuar, pastaneler, gıda imalathaneleri, hastaneler, iş makineleri, oteller, otoyıkama ve yağlamacılar, akaryakıt istasyonları gibi kurum ve kuruluşlardan oluşan evselve sanayi yağları kanalizasyon hatlarında tıkanmalara, atıksu arıtma tesisi işletimindemaliyetin artmasına sebebiyet verdiğinden bu tip işletmelerin bütününde yağ ayrıştırıcıcihazlar kullandırılması yönünde encümen kararı çıkartılmış olup, bu doğrultudaçalışmalar devam etmektedir. Đlimiz sınırları içerisinde atık yağları toplamaklayetkilendirilmiş firma bulunmamakta birlikte PETDER tarafından yetkilendirilmiş diğerillerde bulunan firmalar ilimizdeki atık yağları toplamakta ve buna ait ulusal atık taşımaformlarını Đl Çevre ve Orman Müdürlüğüne göndermektedirler.N.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık YağlarBitkisel Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği çerçevesinden alt yapının oluşturulmasıhususunda çalışmalar devam etmekte olup ilgili firmalar ile görüşmeler devam etmektedir.N.3.4 Pil ve AkülerMalatya Belediyesi Çevre Müdürlüğü ve Tüketici Hakları Çalışma Grubu işbirliği ileatık pillerin kaynağından toplanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili olarakl hazırlananproje kapsamından atık pil toplama kampanyası başlatılmıştır.289
Son yıllarda aratan pil tüketimi, insan sağlığı ve çevre için bir tehlikeoluşturmaktadır. Atık pillerin zararları ile ilgili yeterli bilincin olmaması sebebi ile atık pillerevsel çöplerle birlikte atılmaktadır. Bu pillerin atık pil kutularında toplanıp insan ve çevresağlığına tehdit oluşturmasını engellemek amacı ile öncelikli hedef kitlesi olarak ilimizdekimerkeze bağlı ilköğretim okulları ve öğrenciler seçilmiştir. Okullarda bilinçlendirmeçalışmaları yapılmış olup, halen bu çalışmalara devam edilmektedir. Okullara, resmikurumlara, özel hastanelere, devlet hastanelerine ve sitelere atık pil kutularıyerleştirilmiştir.Malatya genelinde okullar, yoğun nüfuslu bölgeler ve belirli merkezlerde birikenkullanılmış pil batarya ve akü gibi nikel-kadmiyum ağır metal içeren maddeler toplanarak,düzenli depolama alanında sızdırmazlık özelliğine sahip olarak yapılmış olan betonhavuzlarda depolanmak suretiyle, çevreye zarar vermeyecek şekilde etkisiz halegetirilecektir.N.3.5 Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan KüllerBu konuda bilgi elde edilememiştir.N.3.6 Tarama ÇamurlarıBu konuda bilgi elde edilememiştir.N.3.7 Elektrik ve Elektronik AtıklarBu konuda bilgi elde edilememiştir.N.3.8 Kullanım Ömrü Bitmiş AraçlarBu konuda bilgi elde edilememiştir.N.4 DĐĞER ATIKLARN.4.1 Ambalaj Atıkları24.06.2<strong>00</strong>7 tarih ve 26562 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girenAmbalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği gereğince;Malatya Belediyesi sınırları içerisinde ambalaj atıklarının toplanması konusundaÇevre ve Orman Bakanlığından lisanslı bir firma ile Malatya Belediyesi arasında protokolimzalanmıştır.Ambalaj atıkları yönetimi kapsamında, ambalaj atıklarının biriktirilmesi,toplanması, taşınması, ayrıştırılması ve geri dönüştürülmesi faaliyetlerinin çevre ileuyumlu şekilde gerçekleştirilmesine yönelik olarak yapılacak çalışmalar ile bu çalışmalarınkimler tarafından nasıl, ne şekilde ve ne zaman yapılacağını gösteren detaylı eylem planıhazırlanıp Çevre ve Orman Bakanlığına gönderdiğimiz Ambalaj atıkları yönetimi planıonaylanarak yürürlüğe girmiştirN.4.2 Hayvan KadavralarıĐl sınırları içerisinde karşılaşılan hayvan kadavraları Temizlik Đşleri Müdürlüğününaraçlarıyla itinayla taşınarak çöp sahası dışında uygun bir yerde kepçeyle eşilen derin birçukura gömülüp, Veteriner Müdürlüğü Hekimleri nezaretinde üzerlerine kireç atılarak290
kapatılmaktadır. Bu kadavralardan çevreye mikroorganizmaların herhangi bir şekildekontamine olmaması için gerekli tedbirler alınmaktadır.N.4.3 Mezbaha AtıklarıĐlimizde mezbaha atıkları, arıtımdan geçtikten sonra mevcut çöp sahasınaatılmaktadır.N.5 ATIK YÖNETĐMĐKatı atıkların çevre ve insan sağlığı açısından arz ettikleri tehlikeye göre evsel,tıbbi, tehlikeli, inşaat ve moloz atıkları altında gruplanarak, üretildiği noktada toplanıptaşınması, işlenmesi, geri kazanımı, düzenli depolama yoluyla çevreye zarar verilmedenbertaraf edilmesi süreçlerinin tamamına “Katı Atık Yönetimi” denir.Đlimizde oluşan evsel katı atıklar atık üretici tarafından düzenli bir şekilde birirktirilirve belirli saatlerde dışarıya bırakılan çöp poşetleri, çöp toplama araçları tarafından alınır.Şehrin bazı bölgelerinde de halen evsel atıklar için konteynırlar vardır. Evsel katı atıklarMalatya Belediye’si tarafından evsel katı atık taşıma araçlarıyla toplanır ve bu atıklarMalatya Belediyesi katı atık sahasına dökülmektedir.Kişi başına üretilen atık miktarı 1 kg/gün/kişidir. Şehirde üretilen atık miktarıgünlük, aylık ve yıllık olarak; 450 ton / gün, 13.5<strong>00</strong> ton / ay ve 164.250 ton / yıl dır.Atık yönetimi hizmetlerini, Belediye Çevre Müdürlüğü, Temizlik Đşleri Müdürlüğü,Esenlik Ltd.Şti. ve Kent Çevre Şirketi ile birlikte yürütülmektedir. Đlde ortalama olarak 4<strong>00</strong>-450 ton/gün atık depolanmaktadır.Atık yönetimi hizmetlerini yürüten birimler Temizlik Đşleri Md.+Çevre Müdürlüğü'dür.425 personel bulunmaktadır. Personelin 365'’i işçi (araç ve süpürme işi), 60'ı şofördür.Malatya Belediyesi sınırları dahilinde oluşan tüm atıkları Çevre Mevzuatına uygunolarak toplanması, taşınması ve bertarafının yapılması için Malatya Belediyesi tarafındandüzenli bir şekilde çalışmalar devam etmektedir.N.6 KATI ATIKLARIN MĐKTAR VE KOMPOZĐSYONUMalatya’da oluşan günlük atık miktarı 2<strong>00</strong>8 yılı sonu itibariyle 4<strong>00</strong>-450 tonkadardır. Malatya’da çıkan ortalama 4<strong>00</strong> ton atık aylara göre farklılık göstermektedir. Kışaylarında bu miktar biraz daha yüksek olmakla birlikte, yaz aylarında daha düşükçıkmaktadır. Yaz aylarında 380-4<strong>00</strong> ton atık olmaktadır.291
Tablo 130- Đlimizdeki Katı Atıklarla Đlgili BilgilerBelediyenin Adı Nüfus* Kişi BaşınaÜretilen OrtalamaKatı Atık Miktarı(kg/gün)ToplananOrtalama Katı AtıkMiktarı(kg/Gün)MevcutBertarafYöntemiMalatya Belediyesi 383 185 1 4<strong>00</strong>.<strong>00</strong>0-450.<strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaAkçadağ 8 427 0,6 5 <strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaBattalgazi 15 847 0.20 3.187 Düzensiz DepolamaYazıhan 2 363 - - Düzensiz DepolamaArguvan 2730 0,6 750 Düzensiz DepolamaKuluncak 1997 1 2 <strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaKale 2.<strong>03</strong>3 044 933 Düzensiz DepolamaHekimhan 7.708 0.6 4 6<strong>00</strong> Düzensiz DepolamaDarende 9.685 1,2 <strong>12</strong>.<strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaPütürge 3.337 1 3 5<strong>00</strong> Düzensiz DepolamaDoğanyol 1.687 0.547 1.072 Düzensiz DepolamaYeşilyurt 7.7<strong>00</strong> 1 7.<strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaDoğanşehir 10.176 1 10.<strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaArapgir 6.367 0,75 5.<strong>00</strong>0 Düzensiz DepolamaKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9* Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Veri Tabanından alınmıştır. Merkez nüfuslarını gösterir.N.7 Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve AktarmaMerkezleriMalatya’da oluşan evsel katı atıklar atık üreticisi tarafından düzenli bir şekildebiriktirilir ve belirli saatlerde dışarıya bırakılır. Çöpü toplayanlar tarafından alınır. Fakatşehrin bazı bölgelerinde halen evsel atıklar için konteynerler vardır. Çöpler konteynerlardabiriktirilir ve buralardan atıklar alınır. Evsel katı atıklar Malatya Belediye’si tarafından evselkatı atık taşıma aracıyla toplanarak Malatya Belediyesi katı atık sahasına dökülürler.Atıklar, 30 adet sıkıştırmalı kamyon, 6 adet damperli kamyon, 1 adet traktör, 6 adetpikap, 2 adet konteynır yıkama aracı, 1 adet dozer, 1 adet kepçe, 2 adet küçük kaldırımsüpürme aracı, 4 adet büyük yol süpürme aracı, 2 arazöz olmak üzere toplam 55 adetaraçla çöp sahasına taşınmaktadır.Đlimizde oluşan katı atıklar Elazığ yolu üzeri 13 km de Orduzu mevkiindeKaramildan ile Yassıtepe arasındaki çöp sahasına dökülmektedir. Tıbbi atıklar diğeratıklardan ayrı toplanıp çöp sahası içerisinde özel olarak hazırlanmış yerde bertarafedilmektedir.13.08.2<strong>00</strong>2 tarihinde yapılan tıbbi atıkların diğer atıklardan ayrı toplanıp bertarafedilmesi işinin ihale edilmesi kapsamında çöp sahasının ıslah çalışmalarına devamedilmiş olup;292
Malatya - Elazığ Karayolu 13. Kilometresi Orduzu mevkii Karamildan - Yassı Tepearasındaki Çöp Depolama sahasında, Çöp Ayrışım Đstasyonu’nda günde 450–5<strong>00</strong> tonçöpün ayrıştırma işlemi yapılmaktadır. Çöp Ayrışım Đstasyonunun tamamıyla faaliyetegeçmesi ile birlikte şehir merkezinden toplanan çöplerin daha düzenli ve hızlı bir şekildeayrıştırılarak, depolanması sağlanacaktır. Çöp ayrıştırma istasyonu iki katlı olup 7<strong>00</strong>0 m 2dir. Toplam 30 kişi çalışmakta olup günlük 5 ton geri kazanım sağlanmaktadır. Mevcut çöpsahasında gaz deşarj bacalarının yerleştirilmesi ile depolama alanlarının yüzeylerinintoprakla kapatılması çalışmaları tamamlanmış olup, ilkbaharla birlikte bu alanlarınyeşillendirilmesine başlanılacaktır. Çöp Ayrışım Đstasyonunun yanı sıra, çöp depolamasahasında araçların daha düzenli park etmelerini, bakım ve onarımlarının daha hızlı birşekilde yapılmasını temin etmek için yeni Atölye – Garaj ve Đdari Binanın da inşaatçalışmaları bitmiş bulunmaktadır.Bu güne kadar sahanın %90’nın ıslahı tamamlanmıştır. %10 luk kısmının yüzeyinin ıslahçalışmaları devam etmektedir. Mevcut sahanın ıslahı bitirildikten sonra çöp sahasınınaltında bulunan kamulaştırılması yapılmış 60 dönümlük alanda düzenli depolamayageçilecektir. Çöp sahasının altında bulunan 232 dönümlük alanın kamulaştırmaçalışmaları tamamlanmıştır.Yeni Katı Atık Entegre Tesisi kurulabilmesi için alternatif yer tespit edilmiştir. Tarım ĐlMüdürlüğü, Köy Hizmetleri, DSĐ, Çevre ve Orman Müdürlüğü, MTA, Kadastro Müdürlüğü,Milli Emlak Müdürlüğü ile iş birliği içerisinde gerekli görüşmeler ve çalışmalar devametmektedir. Söz konusu olan alternatif alanın Malatya Belediyesi’ne geçişi için tümevraklar Milli Emlak Müdürlüğüne gönderilmiştir.N.8 Atıkların Bertaraf YöntemleriĐlimizde oluşan tüm atıklar birlikte toplanıp karışık olarak depolanmaktaydı.13.08.2<strong>00</strong>2 tarihinde yapılan Tıbbi Atık Bertaraf ihalesi neticesinde tıbbi atıklar diğeratıklardan ayrı toplanıp mevcut saha içerisinde özel olarak hazırlanmış bölümdegömülerek bertaraf edilmektedir. Yapılan ihale kapsamında mevcut sahanın ıslahçalışmalarına da başlanmış olup, % 90 ‘lik alanın ıslahı tamamlanmıştır. Çöp sahasınınhemen altında bulunan kamulaştırlması tamamlanmış alanda çöpler düzenli olarakdepolanacak olup, kalan % 10’luk kısmın ıslah çalışmalarıda bitirilecektir.N.8.1 Katı Atıkların DepolanmasıKatı Atık Entegre Tesisi kurulabilmesi için iki alternatif yer tespit edilmiştir. Konu ileilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla gerekli koordinasyonlar sağlanmış olup, sözkonusualternatif alanların Malatya Belediyesine geçişi ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.N.8.2 Atıkların YakılmasıYakma işlemi yapılmamaktadır.N.8.3 KompostKompost, katı atık içerisindeki organik maddelerin, mikroorganizmalar vasıtasıylayeterli oksijenle reaksiyona girerek çözülmesi ve bu esnada karbondioksit, su ve ısınınoluşturlması suratiyle oluşur. Gübreden farklı olarak toprağı ıslah edici organik değeri vesu tutma kabiliyeti yüksek malzemedir. Đçerisine azot ve fosfor verilerek istenilen şekildegübre elde edilebilir. Kompost tarımda tıpkı hayvan gübresi gibi zemin iyileştirmek içinbahçelerde ve spor alanlarında, parklarda kullanılmaktadır.293
Fakat Malatya’da katı atığı işleyecek veya üretilen çöpleri bertaraf edecek, buatıklardan yeni bir ekonomik değeri üretecek yani kompost elde edecek kompost tesisikurulmamıştır. Ancak yeni kurulacak olan “Katı Atık Entegre Tesisi”nde kompostlamasistemine geçilecektir.N.9 ATIKLARIN GERĐ KAZANIMI VE DEĞERLENDĐRĐLMESĐGeri kazanım ve değerlendirme çalışmaları devam etmektedir. Atıkların gerikazanımı ile ilgili proje geliştirilmiş, pilot bölgeler belirlenmiş, konteynırlar satın alınmıştır.Konuyla ilgili bilgi ve broşürler hazırlanmaktadır.Şehrin muhtelif yerlerine 15 adet geri dönüşüm kutusu yerleştirilmiş, geri kazanımprojesi pilot bölge bazında başlatılmıştır. Fakat halkımızın bu konuya gerekli hassasiyetigöstermemesi üzerine konulan geri dönüşüm kutuları tekrar toplanmıştır. Şu aşamadageri kazanım projesinin tekrar hayata geçirilmesi için çalışmalar devam etmektedir.Đlimizde oluşan katı atıkların işlenerek içerisinde kağıt, cam, metal ve plastikler gibikullanılabilir maddeleri ayırmak ve bunları değerlendirmek için ayrıştırma ünitesikurulmuştur. Günlük 5<strong>00</strong> ton katı atığın geri kazanımı için kullanılacak toplam kapalı alan15<strong>00</strong> m 2 , açık alan 5 <strong>00</strong>0 m 2 dir. Đşletmeye alındığında günlük 30-50 ton geri kazanılabilirmalzeme ekonomiye kazandırılmış olacaktır.Bu tesis sayesinde geri kazanım yaparak, doğal kaynaklar korunmuş, enerjitasarrufu sağlanmış, atık miktarını azaltmış ve ekonomiye katkı sağlanmış olacaktır.N.10 Atıkların Çevre Üzerindeki EtkileriKatı atıklar, belirli teknolojik ve hijyenik şartlar altında bertaraf edilmelidir. Aksitakdirde toplum ve çevre sağlığı açısından büyük tehlike oluşturabilirler. Su, hava vetoprak kirlenmesi sorunlarıyla karşı karşıya kalınabilir. Bu gün pek çok yerleşimmerkezinde çöpler, “çöplük” denilen alanlara gelişigüzel dökülmekte ve zamanındatoplanmamaktadır.Ülkemizde katı atık sorunu son yıllarda önemli bir yer tutmaya başlamıştır. Bir çokşehirde atıkların bertaraf edilmesi sorunu giderek büyümektedir. Ayrıca teknolojininilerlemesi ile sanayi kuruluşlarından çıkan atıkların çeşitliliği ve tehlikelilik oranıartmaktadır. Tıbbi ve tehlikeli atıkların kontrolü konusu büyük önem kazanmasına rağmenpek çok sanayi ve sağlık kuruluşu için henüz memnun edici önlemler alınmış değildir.Atıkların tiplerine göre kaynağında ayrı toplanması ve bertaraf edilmeleri için gereklisistemlerin oluşturulması ve işletilmesi çok geç olmadan sağlanmalıdır.Evsel katı atıklarla birlikte tıbbi ve tehlikeli atıkların düzensiz depolanması sonucuoluşan tehlikeler çevreyi ve insan sağlığını tehdit etmektedir. Artıca tıbbi ve sanayiatıklarının gelişigüzel toplanması, tedbirsiz boşaltılması sahada ve yakın çevrede çalışaninsanları tehlikenin eşiğine getirmiştir.Çöpler düzenli bir şekilde toplanıp depoalanmazsa bir çok sorun ortaya çıkar. Busorunlardan bazılar şöyledir;• Yer altı ve yüzeysel su kirliliğine,• Çöp depolama alanlarında meydana gelen gazın oluşturduğu hayatitehlike ve kirliliklere,• Görüntü Kirliliğine,• Haşere Üremesine,• Çevreye toz ve kötü koku yayılmasına,294
neden olmaktadır.Malatya’da bir kentin en önemli sorunu olan katı atık sorunu “Düzenli DepolamaKatı Atık Entegre Tesisine “geçilirse problemler ortadan kalkacaktır.Sağlıklı bir çevrede yaşamak için gelecekteki hedeflerimiz; çöplerin tamamenkaynağında kontrol altına alınarak ayrı toplanması, taşınması, depolanması ve bertarafişlemlerinin yapılmasıdır.KAYNAKLAR1- Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları2- Đl Çevre Durum Raporu, 2<strong>00</strong>43- Malatya Belediye Başkanlığı Çevre Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>54- Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, Đl Çevre Sorunları ve Öncelikleri Envanteri, 2<strong>00</strong>5295
O. GÜRÜLTÜ VE TĐTREŞĐMO.1 GÜRÜLTÜO.1.1 Gürültü KaynaklarıSon yıllarda teknolojinin ilerlemesi ile birlikte ortaya çıkan çevre kirliliklerindenbiriside gürültüdür.Gürültü insanlarda işitme ve algılamayı olumsuz etkileyen, fizyolojik vepsikolojik dengeleri bozabilen , iş performansını azaltan, çevrenin doğal sakinliğindenuzaklaştırarak , önemli bir çevre kirliliği yaratan , gelişi güzel bir yapısı olan ses spektrumuyada rahatsız edici ses biçimidir.O.1.1.1 Trafik GürültüsüTrafik gürültüsü toplumun büyük bir çoğunluğunu etkilemesi bakımından, gürültükaynaklarının en önemlilerinden biridir. Çeşitli tipteki gürültü kaynakların9ınsebep olduğuçevre sorununun göreli olarak sınırlanması için yapılan araştırmalar trafik gürültüsünün,hava alanlarının neden olduğu gürültülerden çok daha büyük olduğunu göstermiştir.Karayolu taşımacılığının günden güne artması, çeşitli kara ulaşım vasıtalarının büyükölçüde kullanılması, karayollarındaki trafik gürültüsünün şiddetini arttırmıştır. Đlimizdetrafik gürültüsü ile ilgili çalışma yapılmamıştır.O.1.1.2 Endüstri GürültüsüGelişmekte olan ülkelerde endüstride yeni tekniklerin uygulanmasındaki eksiklikler,plansız ve düzensiz kentleşme, yeni endüstri bölgelerinin planlanmasında çevresel etkideğerlendirilmesinin yapılmaması, eğitim eksikliği, gürültü kontrolü ile ilgili yasalçerçevenin yetersizliği, teknik güçlüklerden kaçınma, ilgili devlet kuruluşları arasındakikoordinasyonun kurulmamış olması ve ekonomik sebepler nedeniyle çeşitli endüstrilerdegürültü sorunu yaşanmaktadır.Endüstrilerin büyük çoğunluğunda gürültü, yeni inşa edilen fabrikalarda gürültüsorununun göz önüne alınmaması, fabrikalarda koridorların geniş ve yüksek olmaması,yüzeylerin gürültüyü yansıtmayacak malzemelerden yapılmamış olması, makinelerinbölümlere yanlış yerleştirilmesi, titreşim izolatörünün kullanılmaması, makinelerin ayarınınve bakımının yapılmaması gibi birçok nedenlerden kaynaklanmaktadır.O.1.1.3 Đnşaat GürültüsüÇevre gürültülerine en çok katkıda bulunan bina ve yol inşaatlarında kullanılanmalzemeler yüksek düzeyde gürültü yaymaktadır. Yol matkabının <strong>12</strong>0 d BA gürültüyaydığını düşünürsek bu makinelerin uzun süreli çalışması durumunda işçilerin veçevredeki insanların duyabileceği rahatsızlığı anlamamız daha kolay olacaktır. Kısa veuzun süreli olabilen bu işlemler, ani ve sürekli, ancak yüksek düzeyli gürültüler ile yakınçevrede özellikle yaz aylarında rahatsızlık oluşturmaktadır. Malatya’da inşaat gürültüsüyleilgili olarak çalışma yapılmadığından mevcut veri bulunmamaktadır.O.1.1.4 Yerleşim Alanlarında Oluşan GürültülerParklar, bahçeler, ormanlar ve hatta mezarlıklar, uluslar arası standartlarda vegelişmiş ülkelerin standartlarında kentlerin en sessiz alanları olarak ayrılmıştır. Bualanların sakinliği, ulaşım ve endüstriyel gürültülerden uzak bulunmalarına, veya bu türgürültülere karşı teknik önlem alınmasına bağlıdır. Son yıllarda artan açık hava eğlenceyerleri bütün gece boyunca sabahın erken saatlerine kadar Gürültü KontrolYönetmeliği’ndeki standartlara aykırı olarak çalışmakta ve elektronik olarak yükselmiş296
müzik sesleri ile yakın çevredeki konutlar ve dinlenme tesislerin için büyük bir rahatsızlıkoluşturmaktadır. Elektronik olarak yükseltilmiş sesler ulaşım gürültülerinin ve diğer arkaplan gürültülerinin en aza indiği gece saatlerinde çok daha uzun mesafelereyayılabilmektedir.O.1.1.5 Havaalanları Yakınında Oluşan GürültüMalatya ilinde sivil havaalanı yoktur. Hava yolu taşımacılığında ilimize 30 km.uzaklıkta bulunan askeri havaalanından faydalanılmaktadır. Havaalanı yakınında gürültüölçümü yapılmamıştır.O.1.2. Gürültü ile MücadeleT.1. Başlığı altında incelenmiştir.O.1.3 Gürültünün Çevreye Olan EtkileriO.1.3.1 Gürültünün Fiziksel Çevreye Olan EtkileriKöyden kente göçün etkisiyle kentlerde nüfus yoğunluğunun artması ve bu nüfusayeterli gelmeyen yerleşim yerlerinin tarım ve orman alanlarına kayması neticesindeekolojik dengenin bozulması ve çevre kirliliklerinin ilk etapta hava kirliliğinin ve gürültününbu alanlarda yaşayan fauna ve floraya etki etmesi kaçınılmazdır. Gürültüye duyarlı yapılarolan okul, hastane gibi yerlerde kentlerin genişlemesi ile bu yapılar şehir içerisindekalarak, gürültüye maruz kalmakta ve gelecek nesillerin sağlıklı bir ortamda yetişmesindeengel teşkil etmektedir. Gürültünün cadde kenarlarında yerleşim yerlerini fazlaetkilememesi için tampon bölge oluşturulması mevzuatlarda belirtilmiştir.O.1.3.2 Gürültünün Sosyal Çevreye Olan EtkileriÇalışan insanların iş verimliliğini düşürmesi, dikkatlerini dağıtması ve iş kazalarınaneden olması açısından gürültü, yönetici ve işverenleri yakından ilgilendirmekte ve sosyalçevreyi olumsuz etkilemektedir.O.1.4 Gürültünün Đnsanlar Üzerine Olan EtkileriGürültü, Dünya Sağlık Teşkilatı’nın “Kişinin fiziksel, zihinsel ve sosyal yönden tambir iyilik durumu” şeklinde tanımladığı, insan sağlığı için bir risk olması yanı sıra insanhararetlerini engellemesi, ciddi bir stres ve rahatsızlık oluşturması sebebiyle, kısaca “Đstenmeyen ve sakıncalı ses” olarak tanımlanmaktadır.Gürültünün istenmeme özelliği; gürültünün akustik özelliklerinin yanı sıra kişilerinsağlık durumu, sosyo-ekonomik durumu, yaşam tarzı, kültür ve eğitim düzeyi, yapmaktaolduğu iş, gürültüye alışkanlığı, gürültü kaynaklarına ekonomik bağımlılığı gibi çeşitli yanfaktörlere göre değişmektedir.Gürültü düzeyine bağlı olarak gürültünün insanlar üzerindeki etkileri aşağıdaki gibiderecelendirilebilir.1. Derece :Gürültü düzeyi 30-65 d BA ise rahatsızlık, öfke, kızgınlık, düşünme yada uyku bozukluğu,2. Derece :Gürültü düzeyi 65-90 d BA ise kalp atışlarının hızlanması, kanbasıncında artış,297
3. Derece :Gürültü düzeyi 90-<strong>12</strong>0 d BA ise baş ağrıları ve kalp atışlarının ve kanbasıncı artışının daha fazla olması,4. Derece :Gürültü düzeyi<strong>12</strong>0-d BA’dan fazla ise iç kulakta sürekli gerilme vedengenin bozulması,5. Derece :Gürültü düzeyi140 d BA’dan fazla ise ciddi beyin yıkama, sinirlilik,baş ağrısı, dikkatsizlik, huzursuzluk, uykusuzluk ilk sıralarda yer alan rahatsızlık türleridir.O.1.4.1 Fiziksel EtkileriGürültünün işitme duyusunda oluşturduğu olumsuz etkilerdir. Geçici ve kalıcıolarak iki bölümde incelenebilir. Geçici etkilerin en çok karşılaşılanı geçici işitme eşiğikayması ve duyma yorulması olarak bilinen işitme duyarlılığındaki geçici kayıptır.Etkilenmenin çok fazla olduğu ve işitme sisteminin eski özelliklerine kavuşmada tekrargürültüden etkilendiği durumlarda işitme kaybı kalıcı olmaktadır.O.1.4.2 Fizyolojik EtkileriBunlar insan vücudunda oluşan değişikliklerdir. Fizyolojik etkilerin başlıcaları; kasgerilmeleri, stres, kan basıncında artış, kalp atışlarının ve kan dolaşımının değişmesi, gözbebeği büyümesi, solunum hızlanması, dolaşım bozuklukları ve ani reflekslerdir.O.1.4.3 Psikolojik EtkileriGürültünün psikolojik etkilerinin başında ise; sinir bozukluğu, korku, rahatsızlık,tedirginlik, yorgunluk ve zihinsel etkilerde yavaşlama gelir. Ani olarak yükselen gürültüdüzeyi insanlarda korku oluşturabilmektedir.O.1.4.4 Performans Üzerine EtkileriGürültünün iş verimini azaltması ve işitilen seslerin anlaşılmaması gibi görülenetkileridir. Konuşmanın algılanabilmesi ve anlaşılabilmesi türünden fonksiyonlarınengellenmesi, büyük ölçüde arka plan gürültüsünün düzeyi ile ilgilidir. Gürültünün işverimliliği ve üretkenlik ile ilgili etkileri konusunda yapılan çalışmalar karmaşık işlerinyapıldığı ortamın sessiz, basit işlerin yapıldığı ortamların ise biraz gürültülü olmasıgerektirdiğini göstermiştir. Özetle ortamda belli bir iş ya da fonksiyon için belirlenen arkaplan gürültüsünün fazla olması durumunda iş verimliliği düşmektedir.O.2 TitreşimHava ve diğer gazlar içerisinde sadece boyuna olan titreşimler yayılırlar. Katılardaise hem enine hem de boyuna olan titreşimler yayılabilmektedir. Sıvıların içerisindesadece boyuna titreşimler yayılabildiği halde sıvıların yüzeyinde enine titreşimleryayılabilmektedir. Bunun nedeni sıvıların yüzeyinde bulunan yüzey gerilimidir.Bir cisim titreştiği veya bir ses çıkardığı zaman bu titreşimler hava içerisindeboyuna dalgalar halinde yayılarak kulağa kadar gelir ve kulak zarını titreştirerek işitilmesinisağlar.Cisimlerin titreşimlerinin kulağa ses olarak ulaşabilmesi için esnek katı, sıvı veyagaz bir ortamda dalgalar halinde yayılması ve kulak zarına kadar gelerek zarı titreştirmesigerekmektedir. Eğer titreşen cisim ile kulak arasında esnek bir ortam yok ise sesinişitilmesi mümkün değildir.KAYNAKLAR1-Đl Çevre Durum Raporu 20<strong>03</strong>2-Đl Sağlık Müdürlüğü298
P. AFETLERP.1 DOĞAL AFETLERP.1.1 DepremlerĐlimizde 1881-1986 yılları arasında meydana gelen depremlerA - 4,2 ‘den küçük olan sarsıntı sayısı : 8B - 4,2-4,5 arasında olan sarsıntı sayısı :30C - 4,5-4,8 arasında olan sarsıntı sayısı :15D - 4,8-5 arasında olan sarsıntı sayısı : 19E - 5-5,3 arasında olan sarsıntı sayısı :11F- 5,3-5,6 arasında olan sarsıntı sayısı : 5G- 5,6-5,8 arasında olan sarsıntı sayısı : 5H - 5,8-6,1 arasında olan sarsıntı sayısı : 1I - 6,1-6,4 arasında olan sarsıntı sayısı : 1Đ - 6,4-6,6 arasında olan sarsıntı sayısı : 0J - 6,9 büyüklüğünde olan sarsıntı sayısı : 1Tablo 131- Đlimizde DepremlerSıra No Đlçesi Köyü-Mah. Afetin Türü Yılı1. Merkez Mahalleler Deprem 19642. Merkez Dilek Deprem 19643. Akçadağ Durulova II Deprem 19864. Akçadağ Merkez Deprem 19865. Akçadağ Bağköy Deprem 19866. Akçadağ Bekiruşağı Deprem 19867. Akçadağ Çevirme Deprem 19868. Akçadağ Gürkaynak Deprem 19869. Akçadağ Harunuşağı Deprem 198610. Akçadağ Đkinciler Deprem 198611. Akçadağ Kozalak Deprem 1986<strong>12</strong>. Akçadağ Kürecik Deprem 198613. Akçadağ Ören Deprem 198614. Akçadağ Yalınkaya Deprem 198615. Akçadağ Altınlı Deprem 198616. Akçadağ Büyükçimiş Deprem 198617. Akçadağ Kahyalı Deprem 198618. Battalgazi Merkez Deprem 196419. Battalgazi Alişar Deprem 196420. Battalgazi Hatunsuyu Deprem 196421. Doğanşehir Erkenek III Deprem 198622. Doğanşehir Merkez Deprem 198623. Doğanşehir Altıntop Deprem 198624. Doğanşehir Beğre Deprem 198625. Doğanşehir Çığlık Deprem 198626. Doğanşehir Bıçakçı Deprem 198627. Doğanşehir Çavuşlu Deprem 198628. Doğanşehir Çömlekobası Deprem 198629. Doğanşehir Elmalı Deprem 198630. Doğanşehir Fındık Deprem 198631. Doğanşehir Gövdeli Deprem 198632. Doğanşehir Günedoğru Deprem 198633. Doğanşehir Gürobası Deprem 1986299
34. Doğanşehir Hudut Deprem 198635. Doğanşehir Kadılı Deprem 198636. Doğanşehir Kapıdere Deprem 198637. Doğanşehir Karaterzi Deprem 198638. Doğanşehir Kurucaova IV Deprem 198639. Doğanşehir Küçüklü Deprem 198640. Doğanşehir Örencik Deprem 198641. Doğanşehir Polat Deprem 198642. Doğanşehir Polatderesi Deprem 198643. Doğanşehir Reşadiye Deprem 198644. Doğanşehir Savaklı Deprem 198645. Doğanşehir Söğüt Deprem 198646. Doğanşehir Sürgü Deprem 198647. Doğanşehir Şatırobası Deprem 198648. Doğanşehir Topraktepe Deprem 198649. Doğanşehir Yolkoru Deprem 198650. Doğanşehir Yuvalı Deprem 198651. Doğanşehir Koçdere Deprem 198652. Doğanşehir Madenesuyu Deprem 198653. Pütürge Yazıca I Deprem 197854. Pütürge Yazıca II Deprem 197855. Pütürge Esenlik Deprem 197856. Pütürge Arıtoprak Deprem 197857. Pütürge Merkez Deprem 20<strong>03</strong>58. Doğanyol Merkez Deprem 20<strong>03</strong>59. Pütürge Merkez Deprem 2<strong>00</strong>460. Pütürge Tepehan Deprem 2<strong>00</strong>7Kaynak: Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>7Tablo 132- 1905 ile 2<strong>00</strong>7 Yılları Arasında Deprem Aktivite RaporuTarih Yer Şiddet Saati Ölü/Hasarlı Konut(Adet)04.<strong>12</strong>.1905 Malatya 6,8 m - 5<strong>00</strong>/5<strong>00</strong>014.06.1964 Malatya 6,0 m - 8/67805.05.1986 Sürgü 5,8 m - 8/84206.06.1986 Sürgü 5,8 m - 1/117406.09.2<strong>00</strong>0 Malatya 3,3 m <strong>03</strong>.45 Hissedilmedi21.08.2<strong>00</strong>0 Arapgir 3,2 m <strong>12</strong>.30 Hissedildi10.08.2<strong>00</strong>0 Arapgir 3,6 m 17.31 Hissedilmedi07.07.2<strong>00</strong>0 Hekimhan 3,8 m 15.39 Hissedilmedi28.05.2<strong>00</strong>0 Malatya 3,4 m 22.05 Hissedildi08.05.2<strong>00</strong>0 Pütürge 3,6 m <strong>03</strong>.<strong>00</strong> Hissedildi07.05.2<strong>00</strong>0 Pütürge 4,4 m <strong>12</strong>.08 Hissedildi13.07.20<strong>03</strong> Pütürge 5,4 m 3.48 /15013.07.20<strong>03</strong> Doğanyol 5,4 m 3.48 /25<strong>00</strong>6.01.2<strong>00</strong>4 Pütürge 4,8 m <strong>12</strong>.30 Hissedildi06.01.2<strong>00</strong>4 Doğanyol 4,8 m <strong>12</strong>.30 Hissedildi04.01.2<strong>00</strong>7 Pütürge 4,2 HissedildiKaynak: Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>73<strong>00</strong>
P.1.2 Heyelan ve ÇığlarTablo 133- Heyelan ve ÇığlarĐlçesi Köyü-Mah. Afetin Türü Yılı Etkilenen konutsayısıMerkez Yaygın Yer Kayması 1975 43Akçadağ Bayram uşağı Yer Kayması 1968 16Akçadağ Darıca Yer Kayması 1968 30Akçadağ Darıca-2 Yer Kayması 1968 9Akçadağ Darıca-3 Yer Kayması 1968 7Akçadağ Dumuklu-1 Yer Kayması 1968 20Akçadağ Dumuklu-2 Yer Kayması 1970 14Akçadağ Kalolar Yer Kayması 1972 5Akçadağ Kozluca Yer Kayması 1973 BelirtilmemişAkçadağ Durulova Yer Kayması 1977 9Akçadağ Dumuklu Yer Kayması 1992 <strong>12</strong>Arapkir Göz mah. Yer Kayması 1983 6Arguvan Eymir Yer Kayması 1965 32Arguvan Merkez1 Yer Kayması 1968 51Arguvan Merkez2 Yer Kayması 1974 81Arguvan Merkez3 Yer Kayması 1988 47Darende Hisarcık Yer Kayması 1963 20Darende Balaban Yer Kayması 1967 61Darende Ağılbaşı Yer Kayması 1970 291Darende Ayvalı Yer Kayması 1971 23Darende Karabayır Yer Kayması 1988 44Darende Ozan Yer Kayması 1988 14Darende Bıyıkboğazı Yer Kayması 1989 BelirtilmemişDoğanşehir Erkenek Yer Kayması 1960 2<strong>00</strong>Doğanşehir Karanlıkdere Yer Kayması 1971 11Doğanşehir Asi Pınar Yer Kayması 1976 23Doğanşehir Kurucaova Çığ 1988 24Doğanyol Poyraz Çığ 1974 52Hekimhan Aşağı Sazlıca Yer Kayması 1969 83Hekimhan AşağıSazlıca2 Yer Kayması 1969 20Hekimhan Sarıkız Yer Kayması 1971 31Hekimhan Tahtalı Yer Kayması 1972 14Hekimhan Dursunlu Yer Kayması 1973 14Hekimhan Yayladamı Yer Kayması 1973 162Hekimhan Ballıkaya Yer Kayması 1974 71Hekimhan Ballıkaya-2 Yer Kayması 1974 43Hekimhan Akmağara Yer Kayması 1986 14Hekimhan Karapınar Yer Kayması 1988 37Hekimhan Dikili Yer Kayması 1988 BelirtilmemişHekimhan Karaköçek Yer Kayması 1992 BelirtilmemişKale Yenidamlar Yer Kayması 1973 139Kale Akuşağı Yer Kayması 1975 6Kuluncak Sultanlı Yer Kayması 1967 61Pütürge Şimil Yer Kayması 1968 52Pütürge Tekederesi Yer Kayması 1973 13Merkez Kapıkaya Yer Kayması 2<strong>00</strong>1 BelirtilmemişKaynak: Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>5301
P.1.3 SellerTablo 134 - SellerĐlçesi Köyü/Mah. Afetin Türü Yılı Konut SayısıYeşilyurt Merkez Sel 1991 8Yeşilyurt Gündüzbey Sel 1991 1Yeşilyurt Kozluk Sel 1991 1Akçadağ Kozluca Sel 1973 148Darende Merkez Sel 1967 16Doğanşehir Kurucaova-1 Sel 1968 21Doğanşehir Kurucaova-2 Sel 1968 37Doğanşehir Kurucaova-3 Sel 1968 23Doğanşehir Erkenek Sel 1972 16Doğanşehir Duralıdam Sel 1973 27Doğanşehir Kelhalil Sel 1973 20Kaynak: Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>7P.1.4 Orman, Otlak ve Sazlık YangınlarıMalatya Orman Đşletme Müdürlüğü 3. Derecede yangına hassas bölge olarakgörünse de sınırları içinde 30. 244 Ha ağaçlandırma sahası ve Doğanşehir ĐşletmeŞefliğinde yangına hassas tür olan kızılçam meşcerelerinin bulunması sebebiyle oldukçaönem arz etmektedir. 2<strong>00</strong>2 yılında konu üzerine çok daha hassasiyetle durularak yangınsayısı 2 ye indirilmiş. Yanan alan ise 2,6 Ha dır. Yangın adedindeki ve yanan alanlardakikayda değer düşüşün sağlanmasında, Malatya Orman Đşletme Müdürlüğü merkezindekiYangın Müdahale Ekiplerinin konuşlandırılmış olması neticesinde yangınlara erkenmüdahale edilmesinin büyük katkısı olmuştur.Malatya Đli sınırları dahilindeki ormanlıkalanların 1.238.653 Ha.lık çok geniş bir alanda ve dağınık şekilde yayılmış olmasınedeniyle orman yangınlarına kısa zamanda müdahale etmek büyük öneme sahipolduğundan, Đl merkezinde Đşletme Müdürlüğünün var olması son derece önemlidir.Yangın gözetleme kulesi Ağaçlandırma (Koru Ormanlarının) bulunduğu PütürgeĐlçesi Tepehan Beldesinde bulunmaktadır.Yangına ilk müdahale ekipleri; Malatya merkez de Orduzu Pınarbaşı’nda bulunanekip binasında, Pütürge’de Orman Đşletme Şefliği binasında yangın mevsimi boyuncahazır bulundurulmaktadır.Ayrıca, ağaçlandırmanın gerçekleştirildiği alanlarda oluşabilecekyangın olaylarında kullanılmak üzere yangın emniyet yolları bırakılmıştır.Malatya orman alanı (meşe, karaçam, sedir) bakımından çok geniş alana sahipolduğundan, bölge halkının ekonomik ve sosyal durumunun iyi olmamasındankaynaklanan muhtelif orman suçları işlenmektedir. En çok rastlanan orman suçlarınınbaşında açma ve yerleşme gelmektedir. Bu suçları kesme ve nakil izlemektedir. Ayrıcaçobanların ormanda ateş yakmaları, yoldan geçen araçlardan yol kenarına atılan sigaraizmaritlerinden, kuru otların tutuşmasından ve anız yakmalarından dolayı da ormanyangınları olmaktadır. Malatya Đşletme Müdürlüğü ile Şeflikler arasında orman suçlarınıntakibi konusunda koordineli bir çalışma yürütülerek sürekli işbirliği içerisinde bulunulmuş,ihbar ve şikayetler vakit geçirilmeden değerlendirilerek gerekli müdahalelerde zamanındabulunulmuş ve orman suçlarının takibi ve yakalanmasına yönelik bütün etkin ve caydırıcıtedbirler alınarak orman tahribatlarının önlenmesi konusunda başarılı sonuçlar alınmıştır.302
Ayrıca, Orman sahaları içerisinde bulunan orman yolları ve şeritleri üzerinde bulunanörtünün temizlenmesi, yol kenarında bulunan ağaçların budanması şeklinde de yangınlarakarşı tedbirler alınmaktadır.Tablo 135- Orman Yangınlarına Maruz Kalan Alanların Yıllar Đtibariyle DağılımıYılıÇıkan yangınadediYanan alan Ha.19911992 3 4,119931994 4 16.01995 1 35.019961997 2 5.31998 1 3.01999 7 65,882<strong>00</strong>0 1 10,02<strong>00</strong>1 5 27,02<strong>00</strong>2 2 2.620<strong>03</strong> 1 1.02<strong>00</strong>4 1 0,52<strong>00</strong>5 1 ----2<strong>00</strong>6 1 ---2<strong>00</strong>7 1 2.02<strong>00</strong>8 --- ---2<strong>00</strong>9 - -Kaynak : Orman Đşletme Şefliği,2<strong>00</strong>8P.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya Abiyotik Faktörlerin Etkileri:Konu ile ilgili bilgi edinilememiştir.P.1.6 FırtınalarĐlimizde son yıllarda büyük boyutlarda hasar verici bir fırtınaya rastlanmamıştır.P.2 DĐĞER AFETLERP.2.1 Radyoaktif MaddelerĐlimizde radyoaktif madde kullanımından oluşan zararlar üzerine herhangi birçalışma yapılmamıştır.P.2.2 Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli AtıklarĐlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır.P.2.3 Tehlikeli MaddelerTehlikeli ve zehirli maddelerin depolanması ve taşınması sırasında gerekli güvenlikönlemleri alınmakta olup, son yıllarda bu tür maddelerden kaynaklanan herhangi bir olayolmamıştır.3<strong>03</strong>
P.3 AFETLERĐN ETKĐLERĐ VE YARDIM TEDBĐRLERĐP.3.1 Sivil Savunma BirimleriĐlimiz Đl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü bünyesinde 18 adet Arama ve KurtarmaTeknisyeni mevcut olup 24 saat esasına göre Arama ve Kurtarmaya yönelik araç, gereçve ekipmanla görev yapmaktadır. Ayrıca kamu kurum ve kuruluşları personelinden oluşan115 kişilik Đl Acil Yardım Ekibi mevcut olup, eğitimleri yaptırılmıştır.Đlimizde meydana gelen sıkışmalı trafik kazaları ve afetlere anında müdahaleedilmektedir. Ekiplerimizin yetersiz kalabileceği büyük afetlerde ise başta komşu iller veDiyarbakır Arama Kurtarma Birliği olmak üzere ihtiyaca göre tüm illerden ekiplergelebilecektir.Đlimizde 1<strong>00</strong> Adeti Đl Özel Đdaresi ve 1<strong>00</strong> Adet de Malatya Belediyesine ait olmaküzere 2<strong>00</strong> Adet Soğuk iklim çadırı mevcut olup, yine ihtiyaç duyulduğunda çevre iller veKızılay’dan takviye edilebilecektir.Olası afetlerde kesintisiz haberleşmenin de büyük önemi bulunmakta olup, 1 adetuydu telefonu ve telsiz sistem mevcuttur.Ayrıca TRAC (Türkiye Radyo AmatörleriCemiyeti) ile de koordine edilerek telsiz vasıtasıyla ülke genelinde haberleşmesağlanmaktadır.Đlimizde, Şeker Fabrikası Müdürlüğü (1), FEDAŞ Müessese Müdürlüğü(1),Beydağı Devlet Hastanesi Baştabipliği (1), TCDD 5. Đşletme Müdürlüğü (3), Đl Milli EğitimMüdürlüğü (1), Đnönü Üniversitesi Rektörlüğü (1), Tarım Đl Müdürlüğü (1), Đl SağlıkMüdürlüğü (1), Sosyal Hizmetler Đl Müdürlüğü (1), MTA 4. Bölge Müdürlüğü (1), DevletHastanesi Baştabipliği (1), Đl Emniyet Müdürlüğü (1), Đl Defterdarlığı (1), MeyvecilikAraştırma Enstitüsü Müdürlüğünde (1) Sivil Savunma Uzmanı ile Sivil Savunma iş veişlemleri yürütülmektedir. Diğer kamu kurum ve kuruluşlarında ise sivil savunma iş veişlemleri ilgili kurum amirinin görevlendirdiği bir sivil savunma amiri tarafındanyürütülmektedir.P.3.2 Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri95-7477 sayılı Kamu Binalarının Yangından Korunması hakkında Yönetmelikgereğince kamu kurum ve kuruluşları ile fabrika ve tesislerde yangınlara karşı mücadeleiçin şu ekipler kurulur.1-Söndürme Ekibi:Görevi, binada çıkabilecek yangınları başlangıç aşamasındasöndürmek, yangının büyümesini önlemektir.2-Koruma Ekibi:Görevi, bina dışına çıkarılan evrak ve eşyaları koruma altınaalmaktır.3-Kurtarma Ekibi:Öncelikli görevi mahsur kalan canlılardan başlamak üzere,öncelik sırasına göre evrak, araç ve gereçleri tahliye etmektir.4-Đlkyardım Ekibi;Yangın nedeniyle yaralananlara ilk müdahalede bulunmak vedurumu acil olanları hastaneye sevk etmekle görevlidir.Đlimizde görevli itfaiye teşkilatı, Đtfaiye Teşkillerinin Kuruluş, Görev, Eğitim veDenetim Esaslarına dair yönetmelik esaslarına göre Mülki Đdare Amiri adına Đl SivilSavunma Müdürlüğünce yılda bir kere denetlenmektedir.Ayrıca, kamu binalarının yangından korunması hakkında yönetmelik gereğincebinalarda bulundurulması zorunlu yangın malzemeleri de standarda bağlanmıştır. Yangın304
önleme tedbirleri olarak, şehir içinde her semtte yeterince boş alanlar bırakılarak yangınınkolay sıçramasını önlemek hedeflenmiştir.Bitişik nizam yapılan binalarda çatıların aynıseviyede değil, farklı yükseklikte yapılması da yangının kolay sıçramasını önlemektedir.P.3.3 Đlkyardım Servisleri6/3150 sayılı Sivil Savunma ile ilgili Teşkil ve Tedbirler Tüzüğünün 23. Maddesinegöre kurulan Sivil Savunma servislerinden Đlkyardım ve Ambulans Servisinin başkanı ĐlSağlık Müdürüdür.Đlkyardım Ambulans Servisi; nüfus oranına göre 139 personelden (halkınarasından seçilmiş) oluşturulmuş olup;Đlkyardım 1 takım : 3 personel9 ekip :63 personel (Her ekip 7 kişi)Toplam :66 personelAmbulans 1 takım : 3 personel5 ekip : 70 personel (Her ekip 14 kişi)Toplam : 73 personelĐlkyardım ve Ambulans Servisi Genel Toplamı : 139 personelBir Đlkyardım Takımında :1 ilkyardım takım komutanı, 1 yardımcısı, 1 şoför olmaküzere 3 kişi, ilk yardım ekibinde:1 ilk yardım ekip komutanı, 1 yardımcısı, 1 şoför, ve 4 ilkyardım ekip personeli olmak üzere 7kişi yer alır. 9 ekipte 63 personel bulunmaktadır.Ayrıca Đlimizde oluşturulan Đl Acil Yardım Ekipleri arasında bulunan Đlkyardım ve AmbulansEkibinde Đl Sağlık Müdürlüğünden 11 personel görevlendirilmiştir.P.3.4 Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden ĐskanıAfete maruz kalındığında yapılacak işlerle ilgili olarak Đlimiz Valiliğin bünyesindekiKriz Merkezince afetler çalışma programı yapılmış, programda afet sırasında afetzedelerinyerleştirilebileceği oteller, pansiyonlar ve misafirhaneler belirtilmiştir. Ayrıca bir afetdurumunda ildeki mevcut kullanılabilir kaynaklar, kurtarma potansiyeli, sosyal yardımpotansiyeli, sağlık potansiyeli ve itfaiye potansiyeli Đl Sivil Savunma Müdürlüğünce tespitedilerek bir bilgi kılavuzu hazırlanmıştır.Đlimizde oluşacak olası afetlerde çadır kent kurulacak yer Yeşiltepe Yaka Köyümevkii olup, yaklaşık 6.<strong>00</strong>0 çadır alacak kapasitededir. Malatya Belediyesine ait MişmişPark alanı yaklaşık 1<strong>00</strong>0 çadır alacak kapasitededir.Ayrıca, Deprem heyelan gibi afetlerin meydana gelmesi durumunda bunlarınafetten sonra yarattığı tehlikelerin önlenmesi için birinci aşamada; Bayındırlık ve ĐskanMüdürlüğü tarafından oluşturulan teknik elemanlarla ön hasar tespit çalışması yapılır. Buçalışma esnasında diğer yardım kuruluşlarına gerekli olan bilgiler düzenlenerekKaymakamlık veya Valiliklere iletilir. Bu şekilde yiyecek barınma gibi temel ihtiyaçlarındaha çabuk ve düzenli olarak giderilmesi sağlanır. Ön hasar tespit çalışmalarıtamamlandıktan sonra afetin genel hayata etkili olduğu kanaatine ulaşılırsa kesin hasartespit çalışmalarına başlanılır. Hazırlanan kesin hasar tespit dosyaları Bayındırlık ve ĐskanMüdürlüğü tarafından onaylanarak Bayındırlık ve Đskan Bakanlığına gönderilir. Bakanlıkçaonaylanan liste Đl Müdürlüğü tarafından afetin olduğu bölgede ilan edilir. Bir aylık süreboyunca itiraz dilekçeleri değerlendirilir. Liste kesinleşir haksahibi olan kişilere konutlarınyapımı için gerekli çalışma başlatılır.305
P.3.5 Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı Đçin AlınanTedbirlerRadyoaktif kaynakları bulunduran, kullanan, imal, ithal ve ihraç eden , alan, satan,taşıyan ve depolayan resmi, gerçek kişiler ve özel kurum ve kuruluşlara RadyasyonGüvenliği Daire Başkanlığı’nca lisans verilir.Bu radyoaktifleri sınırlar arası taşıyacak kişileri lisansı olsa da ayrıca adı geçendaire başkanlığından yazılı izin gerekir.Đlimizde radyoaktifler dışındaki diğer zehirli maddelerin taşınmasında uyulacakesaslar tüzüğü “Tehlikeli Eşyanın Ticaret Gemileriyle Taşınması” esaslarına göredenetimler yapılmaktadır.P.3.6 Afetler ve Büyük Endüstriyel KazalarBu konuyla ilgili elimizde veri mevcut değildir.KAYNAKLAR1- Đl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü2-Orman Đşletme Şefliği,3-Đl Bayındırlık ve Đskan Müdürlüğü4- Bayındırlık ve Đskan Đl Müdürlüğü,306
R. SAĞLIK VE ÇEVRER.1 TEMEL SAĞLIK HĐZMETLERĐR.1.1 Sağlık Kurumlarının DağılımıTablo 136- Đlimizdeki Hastanelerin Adları ve Yatak SayılarıHastane AdıYatak Kapasitesi (kişi)Malatya Devlet Hastanesi 978Beydağı Devlet Hastanesi 526Turgut Özal Tıp Merkezi 818Askeri Hastane 2<strong>00</strong>Akçadağ Devlet Hastanesi 25Arapgir Đlçe Entegre Hastanesi 10Darende Devlet Hastanesi 58Doğanşehir Devlet Hastanesi 25Hekimhan Devlet Hastanesi 25Pütürge Devlet Hastanesi 25Yeşilyurt Devlet Hastanesi 60Yazıhan Đlçe Entegre Hastanesi 10ÖZEL HASTANELERÖzel Mavi Nokta Hastanesi 48Özel Malatya Hastanesi 15Özel EGM Hayat Hastanesi 20Özel Sevgi Hastanesi 22Özel Gözde Hastanesi 45Özel Gözde Kışla Hastanesi 32Park Hospital 28Özel Müjde Hastanesi 48Đl Genelindeki Toplam Yatak Sayısı 3018Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9R.1.2 Bulaşıcı HastalıklarTablo 137- Bildirimi Zorunlu Hastalıklar (2<strong>00</strong>9 Yılı)Hastalık AdıVaka SayısıAkut Kanlı Đshal 86Bruselloz 59Hepatit A 16Hepatit B 1Gonore 1Kabakulak 0Kızamık 0Kızamıkçık 1Kuduz Riskli Temas 448Şarbon 1Tifo 0Meningokokal 0Şark Çibanı 2Kaynak: Đl Sağlık Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9307
Tablo 138- Đl ve Đlçelerdeki Bulaşıcı Hastalıklar ve SayılarıMERKEZ VE ĐLÇELER AKUT KANLI ĐSHAL HEPATĐT A BRUSELL<strong>AM</strong>ERKEZ 31 43 6AKÇADAĞ 1 4 3ARAPGĐR 0 1 0ARGUVAN 0 2 0DARENDE 10 2 3BATTALGAZĐ 39 3 0DOĞANŞEHĐR 2 1 1DOĞANYOL 0 0 0HEKĐMHAN 0 0 0KALE 0 0 0KULUNCAK 0 0 0PÜTÜRGE 0 0 0YAZIHAN 1 2 0YEŞĐLYURT 1 1 1Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 139- Đlimizdeki Verem Savaş Dispanserlerindeki 2<strong>00</strong>9 Yılı Çalışmaları1 NOLU 2 NOLUPOLĐKLĐNĐK SAYISI 14.758 13.107HASTA SAYISI 1<strong>03</strong> 88DGT ALAN HASTA SAYISI 1<strong>03</strong> 86HALEN TEDAVĐ GÖREN HASTA SAYISI 66 65ÇEKĐLEN MĐKRO FĐLM SAYISI <strong>12</strong>.245 6.866BAKTERĐYOLOJĐK MUAYENE 834 1.424YAPILAN BCG SAYISI 920 168YAPILAN PPD SAYISI 771 402Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9Tablo 140- Đlimiz Sıtma Savaş Birimi 2<strong>00</strong>9 Yılı ÇalışmalarıHASTA SAYISI 1 ĐL DIŞIALINAN KAN SAYISI AKTĐF PASĐF1.444 23ĐLAÇLANAN BÖLGE SAYISIĐL MERKEZĐ 28BATTALGAZĐ 42KALE 28KULUNCAK 14KULLANILAN ĐLAÇGRANÜL140 KgSIVI5 lt.Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9308
R.1.2.1 Đçme ve Kullanma SularıĐlimiz Şehir merkezi içme ve kullanma suyu ihtiyacı Gündüzbey Kaptajındansağlanarak gerekli klorlama işleminden sonra şebekeye verilerek şehrin farklı yerlerindekidepolar aracılığıyla sağlanmaktadır.Tablo 141- Malatya Đl Merkezi ve Đlçelerin 2<strong>00</strong>8 Yılı Đçme Suyu Mikrobiyolojik Kontrol ĐzlemeSonuçlarıSAĞLIK OCAĞI ADIALINAN BAKTERĐYOLOJĐK SUÖRNEĞĐĐÇĐLĐR ĐÇĐLMEZ TOPL<strong>AM</strong>KirlilikYüzdesi%ADAFI 137 8 145 5BAHÇEBAŞI 7 8 15 53BEYDAĞI 55 6 61 9ÇARMUZU 210 7 217 3ÇOLAKLI <strong>12</strong> 11 23 47ÇAVUŞOĞLU 252 23 275 8DĐLEK 15 3 18 16ERENLĐ 6 16 22 72FIRAT 233 30 263 11GÖZTEPE 94 9 1<strong>03</strong> 8HANIMIN ÇĐFTLĐĞĐ 3 4 7 57KARAKAVAK 91 19 110 17KERNEK 72 1 73 1KONAK 56 7 63 11MÜCELLĐ 209 19 228 8SITMAPINARI 219 14 233 6ŞAHNAHAN 11 7 18 38CEMALGÜRSEL 101 11 1<strong>12</strong> 9TAŞTEPE 131 5 136 3TECDE 34 3 37 8TOPSÖĞÜT 4 0 4 0YAYGIN 7 57 64 90YEŞĐLTEPE 222 11 233 4ÖZALPER 71 7 78 8ÇÖŞNÜK 101 10 111 9ĐSTASYON 0 0 0 0SANCAKTAR 38 2 40 5TOKĐ SAĞLIK OCAĞI 65 5 70 7ŞEHĐR MERKEZĐ VE BAĞLI KÖYLER TOPL<strong>AM</strong> 2456 3<strong>03</strong> 2759 10%309
AKÇADAĞMERKEZ 68 33 101 32ÇATYOL 39 28 67 41DEVELĐ 35 23 58 39ESENBEY 0 0 0 0KARAPINAR 5 5 10 50KEPEZ 13 10 23 43LEVENT 0 0 0 0AŞAĞI ÖRÜKÇÜ 0 0 0 0ÖREN 22 8 30 26Y.KOZLUCA 21 6 27 22TOPL<strong>AM</strong> 2<strong>03</strong> 113 316 35%ARAPGĐRMERKEZ <strong>12</strong>2 1<strong>03</strong> 225 45DEREGEZEN 4 3 7 42TOPL<strong>AM</strong> <strong>12</strong>6 106 232 45%ARGUVANMERKEZ 78 27 105 25ERMĐŞLĐ 0 0 0 0EYMĐR 0 0 0 0TOPL<strong>AM</strong> 78 27 105 25%BATTALGAZĐMERKEZ 167 <strong>12</strong> 179 6HASIRCILAR 5 5 10 50HATUNSUYU 1 0 1 0TOPL<strong>AM</strong> 173 17 190 8%DARENDEMERKEZ 98 41 139 29AĞILBAŞI 34 27 61 44A.ULUPINAR 82 65 147 44AYVALI 25 23 48 47BALABAN 20 14 34 41ILICA 17 17 34 50YENĐCE 58 45 1<strong>03</strong> 43GEDĐKAĞZI 9 9 18 50ZAVĐYE 0 0 0 0TOPL<strong>AM</strong> 343 241 584 41%310
DOĞANŞEHĐRMERKEZ 1<strong>12</strong> 38 150 25ELMALI 7 6 13 46ERKENEK <strong>12</strong> 5 17 29KURUCAOVA 40 26 66 39POLAT 51 28 79 35SÜRGÜ 58 43 101 42SÖĞÜT 6 6 <strong>12</strong> 50GÖVDELĐ <strong>12</strong> 9 21 42TOPL<strong>AM</strong> 298 161 459 35%DOĞANYOLMERKEZ 15 13 28 46GÖKÇE 5 4 9 44TOPL<strong>AM</strong> 20 17 37 45%HEKĐMHANMERKEZ 68 48 116 41BALLIKAYA 0 0 0 0GÜZELYURT 48 38 86 44H.ÇELEBĐ 29 22 51 43ĐPEKYOLU 8 6 14 42KOCAÖZÜ 0 0 0 0KURŞUNLU 29 27 56 48TOPL<strong>AM</strong> 182 141 323 43%KALEMERKEZ 139 93 232 40TOPL<strong>AM</strong> 139 93 232 40%KULUNCAKMERKEZ 49 32 81 39SOFULAR 5 3 8 37TOPL<strong>AM</strong> 54 35 89 39%PÖTÜRGEMERKEZ 108 65 173 37BAKIMLI 0 0 0 0NOHUTLU 5 1 6 16PAZARCIK <strong>12</strong> <strong>12</strong> 24 50TEPEHAN 2 1 3 33311
UZUNKORU 0 0 0 0KORUCAK 0 0 0 0UZUNTAŞ 0 0 0 0TOPL<strong>AM</strong> <strong>12</strong>7 79 206 38%YAZIHANMERKEZ 183 157 340 46DURUCASU 19 10 29 34BUZLUK 0 0 0 0FETHĐYE 0 0 0 0TOPL<strong>AM</strong> 202 167 369 45%YEŞĐLYURTMERKEZ 91 5 96 5BOSTANBAŞI 7 7 14 50T. ÜNSALAN 57 6 63 9GÜNDÜZBEY 69 19 88 21YAKINCA 96 4 1<strong>00</strong> 4TOPL<strong>AM</strong> 320 41 361 11%ĐLÇE VE KÖYLER GENEL TOPL<strong>AM</strong> 2265 <strong>12</strong>38 35<strong>03</strong> 35%ŞEHĐR MERKEZĐ VE BAĞLI KÖYLER GENEL TOPL<strong>AM</strong> 2456 3<strong>03</strong> 2759 10%Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9Tablo 142- Đl Merkezinde 2<strong>00</strong>9 Yılında Alınan Đçme Suyu Analiz SonuçlarıAlınan Bakteriyolojik örnek sayısıYönetmeliğeuygun olanUygun olmayan2598 2401 197Alınan Kimyasal örnek sayısıYönetmeliğeuygun olanUygun olmayan656 656 -Bakteriyolojik Kirlilik Oranı %7Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9Tablo 143- Đlçe ve Bağlı Köylerden 2<strong>00</strong>9 Yılında Alınan Đçme Suyu Analiz SonuçlarıAlınan Bakteriyolojik örnek sayısıYönetmeliğeuygun olanUygun olmayan35<strong>03</strong> 2265 <strong>12</strong>38Alınan Kimyasal örnek sayısıYönetmeliğeuygun olanUygun olmayan710 679 31Bakteriyolojik Kirlilik Oranı %35Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>93<strong>12</strong>
R.1.2.2 DenizlerĐlimizin denize kıyısı bulunmamaktadır.R.1.2.3 Zoonoz HastalıklarTablo 144- Đnsanlarda Görülen Zoonotik Hastalıklar(2<strong>00</strong>9 Yılı)Hastalık AdıOlasıBruselloz 59Antraks -Salmonellosis -Uyuz -Trichomoniasis -Teniasis -Ascaridiosis -Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9R.1.3 Gıda HijyeniĐlimizde gıda maddesi imal eden ve satan iş yerleri bu gibi yerlerde çalışanlarınkontrolleri ile gıda maddelerinin kontrollerinin takibi Sağlık Müdürlüğü Gıda ve ÇevreKontrol Şube Müdürlüğü elemanları ve Sağlık Ocaklarında yapılmaktadır. KontrollerdeSağlık personelleri, vatandaş veya üretici tarafından getirilen gıda ve su numuneleri Đl HalkSağlığı Laboratuarında analiz edilerek sonuçları gıda maddeleri tüzüğüne göredeğerlendirilmekte ve raporlar bu doğrultuda tanzim edilmektedir.R.1.4 Aşılama ÇalışmalarıTablo145- Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Aşılama ÇalışmalarıHEDEF NÜFUS 14.264AŞI ADITOPL<strong>AM</strong>Yapılan AşıDBT / POLĐO 1 <strong>12</strong>.892 90DBT / POLĐO 2 13.050 91DBT / POLĐO 3 13.0<strong>12</strong> 91KKK*** 13.341 94BCG 13.075 92HEPATĐT 1 <strong>12</strong>.665 89HEPATĐT 2 <strong>12</strong>.318 86HEPATĐT 3 <strong>12</strong>.681 89TT 1 5.931 42TT 2 5.326 37TT 3+ 3.850 27Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9%313
Tablo 146- Đlimizde 2<strong>00</strong>9 Yılı Okul Aşıları ÇalışmalarıAŞI ADI1. sınıf 8.sınıf1. Doz 1. Doz 2. DozTd 11.927 <strong>12</strong>.580 -Polio 11.926 - -KKK 11.922 - -3-4-5-6-7-81. Doz 1. Doz 2. DozHepatit - - -Kızamıkçık - - -Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9R.1.5 Bebek ÖlümleriTablo 147- Malatya Đli 2<strong>00</strong>9 Yılı Ölen Bebeklerin Yaş Ve Cinsiyet Gruplarına Göre DağılımıĐLCinsiyet 0 7 Gün 8-28 Gün 29-365 gün 1-4 YaşErkek 42 11 23 7MALATYAKız 36 5 25 9Toplam 78 16 48 16Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9R.1.6 Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre DağılımıTablo 148- Đlimizde 2<strong>00</strong>8 Yılında Ölen Kişilerin Yaş Gruplarına ve Cinsiyete Göre DağılımıĐLCinsiyet0 Yaş 1-4 Yaş5-9Yaş10-14Yaş15-24Yaş25-44Yaş45-49Yaş50-64Yaş65+YaşToplamErkek 54 7 2 2 4 14 19 89 478 669MALATYAKadın 41 6 5 1 3 18 3 58 459 594Toplam 95 13 7 3 7 32 22 147 937 <strong>12</strong>63Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8R.1.7 Aile Planlaması ÇalışmalarıTablo 149- Aile Planlaması ÇalışmalarıMalatyaĐliSağlıkMüdürlüğüAĐLE PLANL<strong>AM</strong>ASI ETKĐLĐ YÖNTEM KULLANIM ORANLARIHAP KONDOM ENJEKSĐYON RĐA **DĐĞER TOPL<strong>AM</strong>15-49 YAŞKADINSAYISI9.086 29.704 954 25.478 5.7<strong>12</strong> 70.934 193.145Kaynak: Sağlık Đl Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9*Tüm oranlar izlenebilen 15-49 yaş arası kadın nüfusuna göre alınmıştır.**(Tüp Ligasyonu, Vazektomi )314
R.2 ÇEVRE KĐRLĐLĐĞĐ VE ZARARLARINDAN OLUŞAN SAĞLIK RĐSKLERĐR.2.1 Kentsel Hava Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriKirli hava, insanlarda solunum yolu hastalıklarının artmasına sebep olmaktadır.Örneğin; kurşunun kan hücrelerinin gelişmesini ve olgunlaşmasını engellediği, kanda veidrarda birikerek sağlığı olumsuz yönde etkilediği, karbonmonoksit (CO)’in ise, kandakihemoglobin ile birleşerek oksijenin taşınmasını aksattığı bilinmektedir. Bununla birliktekükürtdioksit (SO 2 )’in, üst solun yollarında keskin, boğucu ve tahriş edici etkileri vardır.Özellikle duman, akciğerden alveollere kadar girerek olumsuz etki yapmaktadır. Ayrıcakükürtdioksit ve ozan bitkiler iin Zaralı olup; özellikle ozan ürün kayıplarına sebep olmaktave ormanlara zarar vermektedir.R.2.2 Su Kirliliğinin Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriYaşamımızda çok önemli bir yeri olan ve yeryüzünün büyük bir bölümünüoluşturan suyun çeşitli nedenlerle kirlendiği bilinmektedir. Yeryüzündeki su kaynaklarınınzamanla azalması, dünya nüfusunun giderek artmasına bağlı olarak su tüketimininartması ve daha da önemlisi suların ve su kaynaklarının çeşitli nedenlerle kirlenmesiyaşamımızı giderek zorlaştırmaktadır.Yeryüzündeki sular, güneşin sağladığı enerji ile birlikte sürekli bir döngü içindebulunurlar. Đnsanoğlu, ihtiyaçlarını karşılayabilmek için, suyu bu doğal döngüden alır vekullandıktan sonra tekrar aynı döngüye geri verir. Bu doğal süreç sırasında suya karışanher türlü zararlı madde suyun fiziksel, kimyasal ve biyolojik özelliklerini değiştirerek "sukirliliği"ne sebep olur.Doğrudan hastalık nedeni olabileceği gibi bazı hastalıkların yayılımını dakolaylaştırabilen bir kirlilik çeşidi olan su kirliliği başta kanser hastalığı olmak üzere kalp,kronik solunum yolu hastalıkları ve diğer hastalıklara yol açarken, gelişim ve sinir sistemibozuklukları ile bağışıklık sistemi rahatsızlıklarına da neden olabilmektedir.Tarımsal alanlarda üretimi artırmak amacıyla kullanılan kimyasal gübreler, zararlıböceklere karşı kullanılan ve içeriğinde civa, kurşun ve diğer ağır metaller bulunankimyasal zehirler, yağmur suları ile toprak altına geçerek yeraltı sularının kirlenmesineneden olabilmektedir. Akıntılarla yüzeysel sulara ve su havzalarına ulaşan bu kimyasalmaddeler akarsulardaki canlı hayatının da sona ermesine sebep olmaktadırlar. Özellikleciva ve radyoaktif madde gibi tehlikeli maddeler gerek deniz canlılarının yapısındagerekse bitkilerin yapısında birikerek insanoğlu ve diğer canlılar tarafından tüketildiğizaman zararlı etkiler görülmektedir. Özellikle tarımda kullanılan kimyasal maddelerlekirlenen suda bulunan "nitrat" çocuklarda ciddi hastalıkların görülmesine sebepolabilmektedir.Lağım suları ile kirlenen sularda bakteri ve virüs oranı artarak tifo, dizanteri,hepatit, kolera ve diğer önemli bulaşıcı hastalıkların bu yolla yayılımına sebep olmaktadır.Besinlerin bileşiminde doğal olarak bulunan nikel maddesinin, kirli atıkların sularakarışması ve bitkiler tarafından alınmasıyla bitki yapısındaki miktarı önemli derecedeartmaktadır. Bu tür bitkilerin tüketilmesiyle fazla miktarda nikel maddesi vücuda alınmaktave buna bağlı olarak böbrek yetmezliği, karaciğer bozukluğu ve bazı kanser türlerininoluşumuna neden olabilmektedir.315
Çeşitli nedenlerle havada yoğun olarak bulunan kurşun oksit havadan sukaynaklarına ve dolayısı ile besinlere bulaşarak tüketilmeleri sonucu insan sağlığınazararlı etki gösterebilmektedir. Bu elementin özellikle ağız, yemek borusu, akciğer, meme,kalınbağırsak gibi önemli kanser türlerinin oluşumunda da rol oynadığı gösterilmiştir. Eskisu dağıtım sistemlerinde kullanılan kurşunun çocukların sinirsel gelişimini, büyümeyiolumsuz etkilediği ve davranış bozukluklarına yol açtığı gösterilmiştir.Đlimizde su kirliliğinin insan sağlığı üzerine etkilerine yönelik herhangi bir araştırmaya da çalışma yapılmamıştır.R.2.3 Atıkların Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriKentin atıkları, Belediye tarafından toplanıp, Malatya-Elazığ karayolunun 1.5 kmkuzeyinde yer alan Karamildan tepesi ve Yassı tepesi arasındaki mevcut çöp sahasınadökülmektedir.Tehlikeli ve zararlı atıklarla ilgili ayrı atık toplama işlemi yapılmamaktadır.Hastane ve sağlık ocaklarından toplanan tıbbi atıklar ayrı toplanıp gömülerek bertarafedilmektedir.R.2.4 Gürültünün Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriGürültü, Dünya Sağlık Teşkilatının “Kişinin fiziksel, zihinsel,sosyal yönden tam biriyilik durumu” şeklinde tanımladığı insan sağlığı için bir risk oluşturması yanı sıra, insanhareketlerini engellemesi, ciddi bir stres ve rahatsızlık oluşturması sebebiyle kısaca“Đstenmeyen ve Sakıncalı ses” olarak tanımlanmaktadır.Gürültünün insanlar üzerindefiziksel, fizyolojik, psikolojik ve performans etkileri vardır.2<strong>00</strong>1 yılında Sağlık Đl Müdürlüğü Çevre Sağlık Şube Müdürlüğünün yaptığı gürültükontrollerinde eğlence yerlerinden 42 tanesinde yapılan ölçümde 6 adet iş yerindestandartların dışında olduğu, yine aynı şekilde 172 adet konutta yapılan ölçümlerde, 68adet konutun standartların dışında gürültü seviyelerine sahip oldukları görülmüştür.R.2.5 Pestisitlerin Đnsan Sağlığı Üzerine EtkileriPestisitler yalnızca kullanılan zararlıya karşı toksik olmayıp aynı zamanda, diğercanlılarda olduğu kadar insanlarda da farklı derecelerde zararlanmalara yol açmaktadır.Pestisitlerin insan vücuduna girişi üç değişik yoldan olmaktadır:Ağız Yoluyla: Bu tip zehirlenme, kaza ile ortaya çıkmakta ve büyük bir tehlikeyaratmaktadır. Tıkanmış pülverizatör memelerinin üflenmesi, uygulama sırasında sigaraiçmek, ilaçlı meyveleri yıkamadan yemek bu tip zehirlenmeye örnek olarak verilebilir.1- Deri Yoluyla: Pestisitlerin vücuda girişinde yaygın ve en iyi bilinen yol deridenolanıdır. Deriden bulaşma kolay olmakta ancak çoğu kez belirti meydana gelinceye kadarfark edilememektedir. Deri yoluyla alım, hava sıcaklığının fazla ve derinin terlemenedeniyle ıslak olduğu koşullarda çok tehlikelidir. Bunun yanı sıra deride bulunanyaralanmalar da alım riskini artırabilir. Genel olarak organik fosforlu bileşikler, klorlanmışhidrokarbonlardan daha büyük hızla deriye geçebilmektedir. Böyle durumlarda pestisitinderi üzerinden en kısa süre içerisinde yıkanması gerekir.2- Solunum Yoluyla: Solunum yoluyla pestisit alımı, püskürtülen sıvı ya da tozilaçların uygulanışı sırasında önemlidir. Đlaçların hazırlanışı sırasında da bu durum önemliolup, ilaçların hazırlanma işleminin kapalı yerlerde yapılmasından kaçınmak gerekir.3- Pestisitlerin insan vücuduna girişi yukarıda belirtilen yollardan hangisiyle olursaolsun, sonuçta insanlarda olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Bu durum o ilacın316
zehirliliğini ortaya koymaktadır. Pestisitlerin zehirlilik durumları akut ve kronik olmak üzereiki şekilde ortaya çıkar.4- Pestisitler besin zinciri içinde yer alarak ve hatalı kullanma ile insanlarızehirleyerek akut ve kronik toksisitesinin meydana gelmesini ve bu şekilde zehirlenmeleresebep olmaktadır.Metal tuzlu pestisitler genel olarak organizmalarda sinir sistemlerini, hücremembranlarını, enzimlerini ve organellerini etkilemektedir. Mide, akciğer ve böbrek gibiorganlar metal içeren pestisitlere karşı çok hassastırlar. Fakat canlılar birçok metale karşıkendini koruyucu sisteme sahiptir. Bu koruyucu sistem sayesinde hücreler arasındabiriken toksik metaller hücrelere zarar vermeden proteinlerle kompleksler oluştururlar. Bumetal-protein kompleksleri, canlıyı toksik etkiden korumakta ya da toksisiteyiengellemektedir. Günümüzde bu protein veya protein komplekslerinin tüm enzimatikaktivitelerinin bilinmesi nedeniyle dokulardaki metal miktarı ve biyokimyasal yapılarıbilinmektedir.R.2.6 Đyonize Radyasyondan KorunmaĐnsanlar tüm yaşamları boyunca radyasyonla iç içe olmuşlardır. Radyasyonkaynakları var olduğu müddetçe radyasyon olacak ve bundan kaçınmak mümkünolmayacaktır. 19. yüzyılın sonlarına doğru X ışınları ve radyoaktivitenin keşfiyle birliktetıbbi ve endüstriyel alanlardaki kullanımının günümüze kadar giderek artan bir hızlayaygınlaşması radyasyonu yaşantımızın ayrılmaz bir parçası haline getirmiştir. Radyasyonteknolojisi toplumsal yaşamı kolaylaştırmasının yanında maruziyete bağlı birçok sağlıksorununu da beraberinde getirmiştirKararlı durumdaki atomun elektronlarından biri koparıldığında, protonların sayısıelektronlardan fazla olacağından atom bir elektrik yükü kazanacaktır. Bu şekilde birelektronun atomdan ayrılmasından sonra geriye kalan atoma “iyon” adı verilir. Đyonlarınmeydana gelişi olayına da “iyonizasyon” denir.Đyonlayıcı radyasyon olarak;– Alfa parçacıkları– Beta parçacıkları– Gama ışınları– Nötron parçacıkları– X-Işınlarıdır.X-Işınları dışındaki radyasyonlar, atom çekirdeğindenbunlara nükleer radyasyonlar da denilmektedir.çıkmakta ve bundan dolayıRadyasyonun Biyolojik EtkileriRadyasyona maruz kalan hücre ölebilir veya zamanla doku tarafından onarılarakkurtulabilir. Eğer kurtulan hücre, kromozomlarındaki kırılmalar nedeniyle fiziksel vekimyasal yapısı değişerek mutasyona uğrarsa, bunun sonucunda hücre normal işleviniyapamaz ve ileride kişinin kendisinde (somatik) veya gelecek nesillerde (genetik) zararlarmeydana getirebilir.Kısa bir süre içinde ve bir defada yüksek dozlara maruz kalınması durumundanhemen sonra meydana gelecek hasarlara erken etkiler (akut ışınlanma etkileri), kanser,ömür kısalması ve genetik bozukluklar gibi sonradan çıkacak hasarlara da gecikmişetkiler (kronik ışınlanma etkileri) denir.317
Meydana gelen zararlı biyolojik etki sadece maruz kalınan doza değil, dokularınradyasyona karşı duyarlılığına ve tüm vücudun ışınlanmasına da bağlıdır. Maruz kalınandoz uzun sürede alınır ve vücudun belirli bir kısmı ışınlanırsa, çok daha yüksek dozlardaancak erken etkiler meydana gelir. Bilindiği gibi, radyoterapide kanserli dokuya öldürücüdozun 6 katı yüksek doz verildiği halde hasta ölmemektedir. Hücre ölümüne ve değişiminesadece radyasyon sebep olmaz. Endüstriyel kirlilik ve virüsler gibi çevresel etkenler dekanser gibi hastalıklara sebep olurlar. Çevresel etken olarak, sigara dumanının akciğerkanserine sebep olduğu iyi bilinmektedir.Radyasyondan KorunmaRadyasyondan korunma yöntemleri iki bölümde incelenebilir.1. Đç Radyasyona karşı korunma: Đç radyasyonla kirlenme (internal kontaminasyon),radyoaktif maddelerin solunum, sindirim, mukozalar ya da cilt bütünlüğünün bozulmasıyoluyla vücuda girmesi ile oluşmaktadır. Vücuda giren bir radyoaktif madde, vücuttabulunduğu süre boyunca ışınlanma yapar. Bu nedenle, iç radyasyon tehlikesindenkorunmak için, ortamın, giysilerin ve cildin radyoaktif madde ile bulaşmasını radyoaktifmaddenin yiyecek ve solunum yoluyla vücuda girmesini önleyici önlemler alınmasıgereklidir. Bu önlemler arasında özel solunum cihazlarının kullanılması, tam yüz maske vefiltrelerinin kullanılması koruyucu elbiseler giyilmesi, imkan olmaması durumunda mendil,havlu vb. ile solunum yollarının kapatılması, kirlenen bölgedeki gıda ve sularıntüketilmemesi sayılabilir.2. Dis Radyasyona karşı korunma: Dış radyasyonlara karşı korunmak için başlıca üçyöntem bulunmaktadır.a) Uzaklık: Noktasal kaynaklardan yayınlanan radyasyon şiddetleri kaynaktan olanuzaklığın karesiyle azaldığından, uzaklık iyi bir korunma aracı olmaktadır. Örneğin; dozhızı 1 m de 1<strong>00</strong> mR/s ise, 10 m deki doz hızı 1 mR/s dir.b) Zaman: Radyasyon dozu miktarı radyasyon kaynağının yanında geçirilecek süre ileorantılı olarak arttığından kaynak yakınında mümkün olabildiğince kısa süre kalınmalıdır.Örneğin, doz hizi 1<strong>00</strong> mR/s ise bu alanda 1 s kalınırsa 1<strong>00</strong> mR, 10 s kalınırsa 1<strong>00</strong>0 mRdoz alınır.c) Zırhlama: Dış radyasyon tehlikelerinden korunmanın en etkin yöntemi zırhlama olupradyasyonun şiddetini azaltmak için radyasyon kaynağı ile kişi arasına uygun özelliklerdekoruyucu engel konulmalıdır. Zırlama toprak, beton, çelik, kursun gibi koruyuculuğuyüksek materyal kullanılarak yapılabilir.R.2.7. Baz Đstasyonlarından Yayılan Radyasyonun Đnsan Sağlığı ÜzerineEtkileriElektromanyetik radyasyonun canlılar üzerindeki etkileri ;RF(radyo frekans) elektromanyetik dalgalarının foton enerjileri, atomları vemolekülleri iyonlaştıracak düzeyde değildir. Elektromanyetik radyasyonun göreceli olarakdüşük frekanslı biçimleri olan görünen ışık, kızılötesi radyasyon ve RF dalgalariyonlaştırıcı olmayan radyasyona örnektir. Ortamdaki iyonlaştırıcı olmayanelektromanyetik dalgaların etkisinde kalma sonucunda canlılarda iki tür etki oluşabilir: Isıletkiler ve ısıl olmayan etkiler.318
Isıl etkiler, vücut tarafından yutulan elektromanyetik enerjinin ısıya dönüşmesi vevücut sıcaklığını arttırması olarak tanımlanır. Bu sıcaklık artışı, ısının kan dolaşımı ileatılarak dengelenmesine dek sürer. Cep telefonları gibi RF kaynaklarının sebepolabileceği sıcaklık artışı gerçekte çok düşüktür ve büyük olasılıkla vücudun normalmekanizmaları ile kolayca etkisizleştirilebilir. Cep telefonu ile beyinde oluşabilecek sıcaklıkartışı ortalama 0,1∞C dolayındadır.Isıl olmayan etkilere bağlı olarak RF dalgaların etkili olduğu iddia edilen bozuklukve hastalıklar arasında beyin aktivitelerinde değişiklikler, uyku bozuklukları, dikkatbozuklukları, baş ağrıları bulunmaktadır. Ancak bu riskler çok yüksek deneysel dozlar vesürelerde geçerli olabilir ve cep telefonları gibi kullanımlar için geçerli değildir.Yüksek enerjili iyonlaştırıcı elektromanyetik dalgalar, DNA ve genetik malzemeyikapsayan biyolojik dokuda hasara yol açabilen moleküler değişikliklere yol açabilirler.Bu etkinin olabilmesi için dokunun x-ışınları ve gama ışınları gibi yüksek enerjilifotonlarla etkileşmesi gerekir.Sonuç olarak: Cep telefonlarının ve baz istasyonlarının yaydığı elektromanyetikradyasyonun sağlık üzerine etkileri konusunda henüz tam olarak bilinmeyen birçok noktabulunmaktadır.Bugüne kadar yapılan laboratuvar deneyleri, deney hayvanları ile yapılançalışmalar ve epidemiyolojik araştırmalar bu radyasyonun kanserle bir ilişkisini ortayakoymamıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda cep telefonlarından yayılan elektromanyetikdalgaların beyin fonksiyonlarını kısa süreli etkilediği gösterilmekle birlikte bu değişimlerinbaş ağrısı, uykusuzluk veya psikolojik bozukluklarla ilişkisini gösteren bilimsel bir kanıtelde edilmemiştir.Cep telefonu veya araç telefonu kullanımının bugün için kanıtlanmış tek etkisi araçsürerken kaza riskini arttırmasıdır. Bugüne kadar yapılan çalışmalar sonucunda bilimselolarak zararları belirlenememiş olmakla birlikte, konu üzerindeki çalışmaların devam ettiğiunutulmamalıdır. Konunun sağlık açısından önemi gözönüne alındığında, tüketiciler veözellikle çocuklar bu araçları kullanırken aşırıya kaçmamalı, baz istasyonu ve ceptelefonları standartlara uygun olarak imal edilmeli, baz istasyonları anten yerleşimleriyaşam alanları gözönüne alınarak planlanmalı, periyodik kontrolleri yapılmalıdır.Elektromanyetik radyasyonu yaşamımızdan tümüyle çıkarmamız olası değildir.Dolayısıyla, her yeni teknolojide olduğu gibi kullanımında dikkatli davranmak, olasızararlarını gözlemek, bilim ve teknolojiyi kullanarak bu zararları en aza indirmek içinçalışmak en akılcı yol olarak görünmektedir (TUBĐTAK,2<strong>00</strong>1).KAYNAKLAR1-Tarımsal Çevre ve Su Kirliliği Semineri,Ankara 2<strong>00</strong><strong>12</strong>-Đl Sağlık Müdürlüğü Envanter Bilgileri,20<strong>03</strong>3-Elektormanyetik Dalgalar ve Đnsan Sağlığı, TÜBĐTAK-BĐLTEN, 2<strong>00</strong>14- Đnternette Çevre Kirliliği Đle ilgili yazılar.5-TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2<strong>00</strong>5319
S. ÇEVRE EĞĐTĐMĐS.1 Kamu Kuruluşlarının Çevre Eğitimi Đle Đlgili FaaliyetleriHalkın bilinçlendirilmesi, çevre değerlerinin tanıtılması duyarlılığını arttırarak çevresorunlarının çözümlerine fertlerin katılımı ve görev alanlarını sağlamak için 2<strong>00</strong>9 yılındaaşağıdaki faaliyetlerimiz olmuştur.Milli Eğitim Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı arasında yapılan protokolgereği on okulda pilot eğitim çalışması yapıldı.Bakanlığımız tarafından basılıp dağıtılan “Çevre ve Đnsan “ dergisinin ilgilikurumlara dağıtımı yapıldı.Uygulamalı çevre eğitimi konusunda Bakanlığımız tarafından gönderilenmateryallerin dağıtımı yapıldı. Đl Müdürlüğümüze gelen öğrencilere materyallerin dağıtımıyapılarak, çevre hakkında bilgiler verildi.Đnönü Üniversitesi Eğtim Fakültesi Fen Bilgisi bölümü öğrencilerine “Çevre ve GeriDönüşüm “konusunda sunum yapıldı.Ayrıca Topluma Hizmet uygulamaları çerçevesindeOrganize Sanayi Bölgesine 07.05.2<strong>00</strong>9 tarihinde teknik gezi düzenlendi.Đlimizde en çevreci ilköğretim okulu olarak, Cahide Nebioğlu Đlköğretim okulunaödül verilip, etkinlikler düzenlendi. Önemli günlerde basın bildirileri hazırlanarak dağıtımıyapıldı.Đlimizde bulunan ÇEDEKO derneğinin düzenlediği Ambalaj Atıkları konuluseminere katılarak konu ile ilgili sunumlar yapıldı.A)Çevre Haftası Etkinlikleri: 5 Haziran Dünya Çevre Günü etkinlikleriçerçevesinde Miş Miş Park alanında çeşitli etkinlikler düzenlenmiştir.Đlköğretim okullarınafarklı tarihlerde atık pil ve atık kağıt kutularının dağıtımı yapılarak çevre hakkındabilgilendirici etkinlikler düzenlenmiştir. Bakanlığımız tarafından hazırlanan CD’ler yereltelevizyonlarda sunulması için dağıtımı yapılmıştır.Bakanlığımız ve Đl Müdürlüğümüz tarafından hazırlanan eğitici materyaller ilimizgenelinde yayın yapan yerel televizyonlarda haftanın belirli gün ve saatlerindeyayınlatılarak daha geniş insan kitlelerine ulaştırılması sağlanılmıştır.S.2 Çevre Đle Đlgili Gönüllü Kuruluşlar ve FaaliyetleriS.2.1 Çevre VakıflarıMalatya Çevre Koruma Vakfı : Đlimizin doğal tarih ve kültürel çevre değerlerininbelirlenmesi, tanıtılması ve korunması için gerekli çalışmaları yapmak amacıyla kurulmuşolan vakıf faaliyetine devam etmektedir.TEMA Vakfı :TEMA Vakfına bağlı şube olarak faaliyetine devam eden vakıfözellikle ağaçlandırma ve erozyon çalışmalarıyla dikkat çekmektedir.S.2.2 Çevre Dernekleri:Đlimizde Çevre Dernekleri bulunmamaktadır.320
S.2.3 Çevreyle Đlgili Federasyonlar:Đlimizde çevre ile ilgili üst kuruluş olan herhangi bir federasyon bulunmamaktadır.KAYNAKLAR1-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü Çalışmaları2-Çevre Durum Raporu 2<strong>00</strong>7321
T.ÇEVRE YÖNETĐMĐ VE PLANL<strong>AM</strong>AT.1 Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın ÖnlenmesiGenel anlamıyla çevre kirlenmesi; “ insanın türlü faaliyetler sonucu oluşan toksikve kirletici sıvı, katı ve gaz atıkları toprağı, suya veya havaya bırakılmaları sonucudoğada var olan ekolojik dengenin bozulmasıyla insanların ve diğer canlıların zarargörmesi “ olarak tarif edilmektedir. Bu açıdan çevre kirliliği ve tahribatın önlenmesiçalışmalarında öncelikle türlü faaliyetler sonucu oluşan kirleticilerin denetimininyapılması gerekmektedir.Müdürlüğümüz tarafından gereken yönetmelikler doğrultusunda Çevre Kirliliğininönlenmesi için aşağıdaki çalışmalar yapılmıştır.GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNETMELĐĞĐ DOĞRULTUSUNDAYAPILAN ÇALIŞMALARGürültü Kontrol Yönetmeliği ve Çevre Bakanlığı’nın ilgili genelgesi doğrultusundatüm işletmelerin, müzik yayını sistemlerine gürültü seviyesinin maksimum 90 dBAdüzeyinde tutulmasının sağlanması amacıyla gürültü izleme ölçme kontrol monitörütaktırmaları ve gürültü ikaz levhası bulundurmaları zorunlu hale getirilmiştir. Dolayısıyla butür işletmelerin ruhsatlandırılmasında Emniyet Müdürlüğü ile bağlantılı çalışılmaktadır.Đlimizdeki gürültü kirliliğini önlemek için Bakanlığımızın 14/08/2<strong>00</strong>2 tarih ve 3795-<strong>12</strong>524 sayılı Gürültü kontrolü ile ilgili genelgesine göre; ilimizde gürültü kontrolükonusunda koordinasyonu sağlamak, yetkili makamlarca düzenli ve sürekli hizmetverilmesi ve denetlenmesi amacıyla gürültü düzeyini azaltacak tedbirlerin alınması veinsan sağlığını olumsuz yönde etkileyen gürültünün engellenmesi için; 24/09/2<strong>00</strong>2 tarih ve2<strong>00</strong>2/8 sayılı Mahalli Çevre Kurulu’nda kararlar alınmıştır.Đlimizde müzik yayını yapan işletmelerin sayısı her geçen gün artmaktadır.Gürültükaynaklı işletmelerde ve şikayet konusu olan yerlerde, gürültü ölçümü yapılarak gürültüdüzeyinin yönetmeliğe uygun olması sağlanmaktadır.Sağlık Müdürlüğü, Emniyet Müdürlüğü, Belediye Başkanlıkları ile koordinasyon veişbirliği içerisinde gürültü ile ilgili çalışmalar devam etmektedir.KATI ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELĐĞĐ DOĞRULTUSUNDAYAPILAN ÇALIŞMALARĐlimiz sınırları içerisinde Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ne uygun çöpdepolama alanı bulunmamaktadır. Malatya Belediyesi çöp döküm alanı, Karamildantepesinin kuzeybatısında ve Malatya-Elazığ Karayolunun 15.km kuzeyinde yer almaktadır.Çöp depolama alanının bulunduğu bölgenin gözenekli ve geçirgen olması, su taşırözellikte olması ve çatlaklar içermesi nedeniyle kirlilik riski taşımaktadır.Çöp depolama alanının insan ve çevre sağlığına zarar vermemesi için MalatyaBelediyesi, Đnönü Üniversitesi ve Müdürlüğümüz tarafından ortak çalışmalaryapılmakta,Đnönü Üniversitesi’nin hazırlamış olduğu rapor doğrultusunda kısa , orta veuzun vadeli önlemler alma çalışmaları devam etmektedir.Đlçelerimizde kalıcı çöp depolama alanları bulunmamaktadır. Genel olarak nehirkenarlarına, dere yataklarına, ormanlık alanlara, tarlalara ve boş alanlara çöplerdökülmektedir. Đlimizdeki ilçeler ve bunlara bağlı belediyelerden katı, sıvı ve tıbbi atık322
depolama alanları hakkında bilgiler alınmıştır. Yerinde yapılacak incelemeler sonucugerekli tedbirlerin alınası sağlanacaktır.Đlimizin ihrtiyacını karşılayacak düzeyde yeni çöp depolama alanının bulunmasıamcıyla, belediye ile birlikte çalışmalar devam etmektedir.TIBBĐ ATIKLARIN KONTROLÜ YÖNETMELĐĞĐ DOĞRULTUSUNDAYAPILAN ÇALIŞMALARMalatya il merkezinde bulunan resmi ve özel hastaneler, araştırma hastanesi ve tıpmerkezleri bir kez denetlenmiştir. Oluşan atıkların ayrı sınıflandırılarak ayrı poşetlere(kırmızı,mavi,siyah renkli) konulması, bu iş için eğitilmiş personel tarafından diğeratıklardan ayrı toplanması, geçici atık depolarının işletilmesi ve kontrolü için bir kişiningörevlendirilmesi, tıbbi atıkların evsel atıkların toplandığı konteynırlara konulmamasıistenmiştir. Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği esaslarına uymaları konusundauyarılmışlardır.Đlimizde tıbbi atıkların toplanması,taşınması,çöp depolama alanının ıslahı vebertarafı için Belediye tarafından ihale yapılmıştır.Đhaleyi alan şirket tarafındanMüdürlüğümüze taşıma lisansı için başvurulmuştur.Sağlık kuruluşlarının Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği’ndeki esaslara uymalarıiçin 24/<strong>12</strong>/20<strong>03</strong> tarih ve 20<strong>03</strong>/11 sayılı Mahalli Çevre Kurulunda kararlar alınmıştır.SU KĐRLĐLĐĞĐ KONTROLU YÖNETMELĐĞĐ DOĞRULTUSUNDAYAPILAN ÇALIŞMALARSu kirliliği yönünden ilimizin en önemli sorunu şehir kanalizasyonun herhangi birarıtmaya tabi tutulmadan Karakaya Baraj Gölü’ne deşarj edilmesidir.Ayrıca evsel vesanayi atıkları için yer yer alıcı ortam durumda olan ve baraja ulaşan akarsularla da gölkirlenmektedir.Bu sorunun giderilmesi için Malatya Belediyesi tarafından atık su arıtmatesisi 17/<strong>03</strong>/2<strong>00</strong>4 tarihinde deneme çalışmalarına başlamıştır.Malatya 1. Organize Sanayi Bölgesindeki işletmeler faaliyetine başlamıştır.2.Organize Sanayi Bölgesindeki işletmelerin sayıları hızla artmakta olup inşaatları devametmektedir.Organize Sanayi Bölgesi Arıtma Tesisi de faaliyetine başlamıştır.Ayrıca kanalizasyon suyunun sulama amaçlı tarım arazilerinde kullanımı insan veçevre sağlığı açısından yasaklanmış, açıkta akan kanalizasyon sularının kapatılması içinçalışmalar başlatılmıştır.Müdürlüğümüze başvuran işletmelere gerekli analizler yaptırılarak deşarj izinbelgesi verilmektedir.323
Tablo 150- Müdürlüğümüzden Deşarj Đzni Alan ĐşletmelerFĐRMA ADI ADRESĐ ĐLÇESĐFAALĐYETTÜRÜTABLONOMÇKTARĐHĐPekel Petrol Ltd. Şti.Sivas Cad. DSĐ KarşısıHami Pekel GarajıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.01.02Özsoysallar PetrolĐstasyonuEski Sivas Yolu ÜzeriBATTALGAZĐPetrolĐstasyonu20/3 15.01.02Ekenler Petrol ĐstasyonuSancaktar Mah. HalBinası YanıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.08.02Yaşaroğlu Kayısı ĐşletmesiAslantepe Cad. No:6OrduzuMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 15.08.02Akburç A.Ş.Aslantepe Mah. 11.Sok. No:32 OrduzuMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 15.02.02Maksaş Bereket UnFabrikasıYeşilyurt Yolu 6.Km MERKEZ Un Fabrikası 15.<strong>03</strong>.<strong>03</strong>Bal Kayısı Tarım ÜrünleriCemal Gürsel Mah.21.Sok.MERKEZKayısıĐşletmesi5/9 15.07.<strong>03</strong>Güneydoğu Petrol ÜrünleriAnkara Cad. hava Loj.KavşağıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.07.<strong>03</strong>Ergül Petrol Ltd. Şti. Mehmet Buyruk Cad. MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.07.<strong>03</strong>Melita Shell PetrolĐstasyonuNiyazi Mısri Cad.MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.08.<strong>03</strong>Đlbaylar Ltd. Şti.Organize SanayiBölgesi 6. CaddeMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 15.08.<strong>03</strong>Seher Tavukçuluk Hanımınçiftliği MERKEZAkçin Ltd. Şti. Aslantepe Cad. No:54 BATTALGAZĐHayvanKesimi, YanÜrünleriKayısıĐşletmesi15.09.<strong>03</strong>5/9 15.10.<strong>03</strong>Malet Et ve Et ÜrünleriSan. Tic. A.Ş.Malatya-ElazığKarayolu 7.KmMERKEZMezbaha veEnt. EtTesisleri15.10.<strong>03</strong>Pekel Petrol Ltd. Şti. Karakavak Mevkii MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>Akeller Petrol Gedik Mevkii YEŞĐLYURTPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>Akzafer Petrol Đstasyonu Sivas Cad. MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>324
Erbaş Gıda San. Tic. Ltd.Şti.Çarmuzu Mah.6.Sok. No:6MERKEZSüt ve SütÜrünleri15.11.<strong>03</strong>Adal PetrolAnkara Cad. ÖzsanSan. Sitesi KarşısıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>Erler PetrolBüyük Kayısı PazarıYanı Çevre YoluNo:96MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>Alkışlar PetrolAnkara AsfaltıMAŞTĐ YanıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.11.<strong>03</strong>Özkaya Kuruyemiş TarımÜrün. Teks. San. Ve Ltd.Şti.Orduzu KöşebaşıMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 28.01.04Nacaroğlu Petrol Đnş.Taahhüt San. Tic. Ltd. Şti.Đstiklal Mah. ZaferCad. No:44KULUNCAKPetrolĐstasyonu20/3 15.02.04Diyarbakırlıoğlu Petrol Tic.Ve San. Ltd. Şti.Sanayi Cad. ÇıraklıkEğitim Merkezi YanıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 15.02.04Bedri Akyüz PetrolĐstasyonuÇevre YoluHEKĐMHANPetrolĐstasyonu20/3 31.<strong>03</strong>.04Mehmet Emin Ünver PetrolĐstasyonuHekimhan-SivasKarayolu ÜzeriHEKĐMHANPetrolĐstasyonu20/3 31.<strong>03</strong>.04Sarıcıoğlu Petrol San veTic. Ltd. ŞtiAnakara Asfaltı6.km Afra YanıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 31.<strong>03</strong>.04Malatya Oto A.Ş. ÖzmuratPetrolAnkara Asfaltı 5.kmAfra KarşısıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 31.<strong>03</strong>.04Sıddık Elmas Kayısı Đşl.San. Tic. A.ŞBattalgazi YoluBoyataş Bitişiği No:26Hanımın çiftliğiMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 31.<strong>03</strong>.04Sure Gıda Tekstil San. VeTic. Ltd. Şti.Battalgazi Mah.Elmasuyu Sok. No:62MERKEZKayısıĐşletmesi5/9 31.<strong>03</strong>.04Özarmağan Petrol ÜrünleriTic. Paz. A.Ş.Çevre Yolu KömürTevzi ÖnüMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 31.<strong>03</strong>.04Vesta Tarım Ürünleri San.Ve Tic. A.Ş.Malatya-AdıyamanKarayolu CumhuriyetÖrnek KöyüMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 31.<strong>03</strong>.04Yaylıoğlu Gıda Tekstil San.Tic. Ltd.ŞtiMilli Eğemenlik Cad.No:55/<strong>AM</strong>ERKEZKayısıĐşletmesi5/9 31.<strong>03</strong>.04MAPET Malatya Pet. Ürn.Oto Tic. A.ŞAdana-AnkaraKarayolu 8.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 28.04.04Tekel Sigara Fab. Đnönü Cad MERKEZSigaraFabrikası28.04.04325
Demirşah Pet. Opet BayiiCevreyolu Şire Mah.Eski Garajlar KarşısıMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 30.06.04Acar Pet. Đnş. San. Ve Tic.Ltd. ŞtiMalatya-ElazığKarayolu <strong>12</strong>.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 30.06.04Kapusuz Kardeşler Đnş.Turizm Tekstil San. Tic.A.ŞSivas Yolu Üzeri29.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 25.08.04Şekerciler Tic. San. Ltd.Şti.Cavuşoğlu Mah.Yeşiltepe Yolu ÜzeriNo:2MERKEZKayısıĐşletmesi5/9 25.08.04Ahmet Karagülle Kum ÇakılOcağıIrmaklı Köyü DARENDE Kum Çakıl 25.08.04Erk Petrol Ltd. Şti Sütlüce Köyü MERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.09.04Düzovalar AkaryakıtĐstasyonuYeni Mah. TepebağıMevkiiARGUVANPetrolĐstasyonu20/3 29.09.04Ersan Pet. Ürün. Dep. Taş.Dağıtım Ltd. Şti..Malatya-SivasKarayolu 29.Km.Samanköyül MevkiiMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 24.11.04Yüceller Petrol-HaşimYÜCELMalatya-SivasKarayolu 26.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 24.11.04Has Naturel Gıda TarımÜrünleri Tekstil Đnş. Đhr.San. Ve Tic. Ltd. ŞtiToygar Yolu Üzeri4.kmBATTALGAZĐKayısıĐşletmesi5/9 24.11.04Demirler Petrol AkaryakıtĐstasyonuYeşiltepe Dilek YoluMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.<strong>12</strong>.04Seleme Petrol Ltd. Şti.Akaryakıt ĐstasyonuAydoğan Mah.Seleme Cad. No:5DilekMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.<strong>12</strong>.04Tufanlar Petrol Ürn. San.Tic. Ltd. Şti.Ankara AsfaltıAkçadağ Yolu 30.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.<strong>12</strong>.04Ağaoğlu Akaryakıt Paz.Ltd. Şti.Organize SanayiGiriş PTT Bitişiği11.kmMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.<strong>12</strong>.04Akonur gıda Paz. Ltd. Şti.Çiçek Mah. ÖzkayaSok. No:5 HatunsuyuMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 29.<strong>12</strong>.04Onur Gıda San. KayısıĐşletmesiDilekMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 29.<strong>12</strong>.04Deveciler Petrol AkaryakıtĐstasyonuUluveren MevkiiDARENDEPetrolĐstasyonu20/3 26.01.05Sungurlu Petrol Đstasyonu Merkez DARENDEPetrolĐstasyonu20/3 26.01.05326
Altılar Kum-Çakıl OcağıĐletmesiSandıkkayaMah.UluverenDARENDE Kum Çakıl 23.02.05Takas Petrol ve DinlenmeTesisleriSürgüDOĞANŞEHĐRPetrolĐstasyonu20/3 23.02.05Dulkadiroğulları AkaryakıtTic. Ltd. Şti.SürgüDOĞANŞEHĐRPetrolĐstasyonu20/3 23.02.05Talip Akkuş AkaryakıtĐstasyonuBentyazı Mezrası34.kmKALEPetrolĐstasyonu20/3 27.04.05Öztürkoğlu Petrol ve LPGĐstasyonuMalatya-AdanaKarayolu 32.kmCumhuriyet ÖrnekKöyüYEŞĐLYURTPetrolĐstasyonu20/3 27.04.05Akyazılı Petrol ve LPGĐstasyonuAvcı Petrol Ür.leri Dep.Taş. Turizm Đnş. Ve Đnş.Malzemeleri ĐletişimAraçları San. Tic. Ltd. Şti.Malatya-AdanaKarayolu TavşantepeMevkii Görgü KöyüMalatya-ElazığKarayolu 32.km ErenliYEŞĐLYURTMERKEZPetrolĐstasyonuPetrolĐstasyonu20/3 27.04.0520/3 27.04.05Malatya Belediyesi ArıtmaTesisiZiraat MeslekYüksekokulu YanıBATTALGAZĐEvsel ArıtmaTesisi27.04.05Sayınlar Gıda Đth. Đhr. Ltd.Şti.Alacakapı Mah.Çukurpınrar sok.No:67BATTALGAZĐKayısıĐşletmesi5/9 26.05.05Boyak Petrol Ür. Gıda Đnş.Ve Un Mamülleri Ltd. Şti.Hükümet caddesiAKÇADAĞPetrolĐstasyonu20/3 29.06.05Güldoğan Petrol Ürn. San.Tic. Ltd. Şti.Seleme Mah.Đstasyon Cad. DilekMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 29.06.05Güzelcan Gıda TarımÜrünleri Đnş. Turizm San.Ve Tic. Ltd. ŞtiCumhuriyet ÖrnekKöyüYEŞĐLYURTKayısıĐşletmesi5/9 29.06.05Tokmak Kayısı Ürünleri Đth.Đhr. San. Tic. Ltd. ŞtiBattalgazi YoluGülsever Mah.Boyataş BitişiğiHanımınçiftliğiMERKEZKayısıĐşletmesi5/9 29.06.05Alioğlu Petrol Ltd. Şti. Sürgü Kasabası DOĞANŞEHĐRPetrolĐstasyonu20/3 27.07.05Türker Petrol Ltd. Şti. Sürkgü Kasabası DOĞANŞEHĐRPetrolĐstasyonu20/3 27.07.05Madenler Petrol Ürn. Oto.Yıkama Parça Ltd. Şti.Malatya-AdanaKarayolu 55.kmDOĞANŞEHĐRPetrolĐstasyonu20/3 27.07.05TEK-EL Tarım ÜrünleriGıda San. Tic. Ltd. Şti.Cumhuriyet ÖrnekKöyü Mevkii GörgüKöyüYEŞĐLYURTKayısıĐşletmesi5/9 30.11.05Nazmi Kaya KayısıĐşletmesiKömeağaç KöyüAKÇADAĞKayısıĐşletmesi5/9 22.02.06327
Güldallar Kayısı ĐşletmesiPötürgeliler Cad.BostanbaşıYEŞĐLYURTKayısıĐşletmesi5/9 22.02.06Đnci Kardeşler AkaryakıtLtd. Şti.Pazarcık MevkiiPÖTÜRGEPetrolĐstasyonu20/3 31.05.06Kor-gül Petrol Gıda Oto veTekstil Tic. Paz. Đth. Đhr.Ltd. Şti.Malatya-KayseriYolu Karşıyaka KöyüCivarı MevkiiDARENDEPetrolĐstasyonu20/3 31.05.06Aydoğan Petrol Đnş. VeSan. Tic. Ltd. Şti.Malatya-SivasKarayolu 15.km.Samanköyü MevkiiMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 31.05.06Durmazlar Petrol GıdaTarım Nak. Đnş. Ve Taah.San. Ve Tic. Ltd. Şti.Malatya-KayseriYolu 44.km SarıhacıKöyüAKÇADAĞPetrolĐstasyonu20/3 31.05.06Özpet Petrol (MustafaKankaya)Malatya SivasKarayolu 15.kmSütlüce MevkiiMERKEZPetrolĐstasyonu20/3 31.05.06Berktaşlar Petrol Tic. VeSan. Ltd. Şti.Arapgir-ArguvanYolayrımı MorhamamMevkiiARGUVANPetrolĐstasyonu20/3 31.08.06Hamit Kaplan AkaryakıtĐstasyonuEsenbey KöyüAKÇADAĞPetrolĐstasyonu20/3 31.08.06Battal Dişkaya AkaryakatıĐstasyonuAnkara Asfaltı17.kmYEŞĐLYURTPetrolĐstasyonu20/3 31.08.06Bir-Pet Petrol Đnş. GıdaSan. Tic. Ltd. Şti.Cumhuriyet ÖrnekKöyüYEŞĐLYURTPetrolĐstasyonu20/3 31.08.06Onarlılar Otomotiv veAkaryakıt Ltd. Şti.Karayolları 81. ŞubeŞefliği BakımeviKarşısıARAPGĐRPetrolĐstasyonu20/3 31.01.07Malet Et ve Et ÜrünleriSan. Tic. A.Ş.Malatya SivasKarayolu 15.kmSütlüce MevkiiMERKEZMezbaha veEnt. EtTesisleri25.07.07Organize Sanayi BölgesiMüdürlüğüI.OSB.MERKEZSanayiArıtma Tesisi26.02.08Bilfer Madencilik ve TurizmA.Ş.Avlar Yolu ÜzeriKaymaz MevkiiKuluncak Madencilik 7.1 15.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>8TOPRAK KĐRLĐLĐĞĐNĐN ÖNLENMESĐ ĐÇĐN YAPILANÇALIŞMALAR VE ÖNERĐLER1-Tarım topraklarının amaç dışı kullanımı yasaklanmalı ve kullanımı önleyicitedbirler, yasal zorunluluklar getirilmelidir.2-Tarımsal girdilerden gübreler, tarımsal mücadele ilaçları, hormonlar ve toprakdüzenleyicilerin kullanımları kontrol altına alınmalı ve izlenmelidir.3-Đmar planı değişiklikleri için özellikleri sulama yatırımı yapmış olanlarıngenişlemelerine izin verilmelidir.328
4-Kirlenmiş sularla sulama yapılması önlenmelidir.5-Toprak kirliliği sürekli izlenmeli ve koruyucu önlemler alınarak hukukidüzenlemeler yapılmalıdır.6-Tarımsal ilaçların yanlış kullanımı önlenmelidir.7-Risk bölgelerini tespit amacıyla envanter çalışmaları yapılarak, tespit edilecekrisk faktörü önceliklerine göre, buralarda yaşayan insanların başka alanlarda iskanedilmelerine yönelik çalışmalar yapılmalıdır.T.2 Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı,Korunması ve GeliştirilmesiGünümüzde doğal kaynakların en verimli, çevreye en az zarar verecek şekilde veekolojik dengeyi göz önünde bulundurarak kullanması için önemli tedbirler alınmakta vetoplum bilinçlendirilmektedir. Bu doğal kaynakların da bir gün tükeneceği, yok edilenkaynakların yenilemeyeceği, bu durumun doğuracağı zararların yine biz insanlara olacağıbilinci verilmeye çalışılmaktadır.Bu amaçla ilimizde seçilen 10 pilot okulda eğitimseminerleri düzenlenmiştir.T.3 Ekonomik ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin TaşımaKapasitesini Aşmayacak Biçimde PlanlanmasıSanayiinin hızla gelişmekte olduğu ilimizde ekonomik ve sosyal faaliyetlerinçevreye olan olumsuz etkileri üzerinde önemle durulmaktadır. Müdürlüğümüz çevre ileilgili faaliyet gösteren diğer kurumlara konu hakkında tavsiyelerde bulunmakta ve budoğrultuda yapmaları gerekenleri belirtmektedir.Ekonomik ve sosyal faaliyetlerin, tahrip edici, bozucu, kirliliğe yol açıcı bir tarzdagelişme göstermemesi için sanayi kuruluşlarını çevre konusunda bilinçlendirmektedir.Çevresel Etki Değerlendirmesi raporu hazırlanması gereği üzerinde önemledurulmaktadır.Müdürlüğümüz; faaliyette bulunacak olan çevre üzerinde bir kısım olumsuzetkilere yol açabilecek tüm kurum ve kuruluşlara bu konuda yönetmeliklere uygun olarakgereken raporları hazırlatmakta gerekli tedbirleri aldırmakta ve değerlendirmeler sonucugerekeni yapmaktadır.T.4 Çevrenin Đnsan-Psikososyal Đhtiyaçlarıyla Uyumunun SağlanmasıÇevre kirliliği sosyal, teknolojik boyutlara sahiptir. Genellikle fiziksel ağırlıklı olarakele alınmaktadır. Đnsan çevre etkilenmesinin bir diğer yönü de psikolojik boyuttur.Đnsan-çevre ilişkisine yeni bir boyut kazandırarak “görsel kirlilik” ortaya çıkmıştır.Görsel kirlilik; çevresel tüm çirkinlikleri içine alan, özellikle kentlerdeki mimarieserlerin insan ile uyumsuzluğundan yeşil alanların standart kentsel yeşilliliğin altındakalmaktadır. Tarihi ve kültürel korunması kentsel betonlaşmanın içinde korunmamaktadır.Hızlı nüfus artışının getirdiği kentleşme karşısında şehrimizde planlı ve imarlımimarı uygulamak sorun yaratmaktadır.Günümüz insanına psiko-sosyal etki olarak kentlerde yüksek gürültünün de önplana geçmesi dikkat çekici olup çeşitli önlemler alınmaktadır.329
T.5 Çevre Duyarlı Arazi Kullanım PlanlamasıSon yıllarda ilimize çevre il ve ilçelerden olan göçler nedeniyle sosyo-ekonomikbüyümeye paralel olarak, hızlı nüfus artışı olmasına rağmen düzenli kentleşmeyi hayatageçirebilmek için çalışılmaktadır. Bu konudaki çalışmalar Belediye tarafındanyürütülmekte olup, Malatya ilinde kentleşmenin sorunları büyüdüğünden, sorununçözümü için Malatya’nın Büyükşehir kapsamına alınması için T.B.M.M nezdindegirişimlerde bulunulmuşturT.6. Çevresel Etki DeğerlendirmesiĐl genelinde sektörel bazda ÇED Olumlu ve ÇED Gerekli Değildir kararları verilenfaaliyetler aşağıdaki tablolarda yer almaktadır.Tablo 151- ÇED Olumlu Kararı Verilen Faaliyetler ListesiSektörFaaliyetinMevkiiVarsaKoordinatıFaaliyetSahibiFaaliyetKonusuKarar TarihiKarar NoSanayi1. OSB Malatya - MalatyaBoya veEmprimeFb. A.Ş.Malatya-AkçadağAkçadağmermerihtisasOSBBoya veEmprime TesisiMermer ihtisasosb20.11.2<strong>00</strong>7 <strong>12</strong>761-64989Bakanlık25.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9 2089-19024BakanlıkEnerji -- - - - - -PetrolMadenAtıkKimyaTarımGıdaAltyapıUlaşımKıyıKuluncak ĐlçesiDarılı Köyü2.OSB Malatya -HasançelebiBeldesiHekimhan/Malatya2. OSB 219ada Merkez/MalatyaMerkez KonakKasabasıX 431<strong>12</strong>80431159543<strong>12</strong>61543136244314401--Y 040416304<strong>03</strong>83504<strong>03</strong>28804<strong>03</strong>54904<strong>03</strong>997BelinMadencilikAhmetGaziŞAHĐNErdemirMadencilikSanayi veTic. A.Ş.ArmarMetalurjiMadencilikSan. VeTic. A.Ş:NurettinKARABEKMEZDemir Madeni 14.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>1Kurşun-ÇinkoMadeniFlotasyon TesisiDemir CevheriZenginleştirmeve PeletlemeTesisiCevherZenginleştirmeTesisisPatlayıcı MaddeÜretimDepolama Tesisi14.11.2<strong>00</strong>704.04.2<strong>00</strong>830.05.2<strong>00</strong>824/<strong>12</strong>/20<strong>03</strong>5656-16999Bakanlık<strong>12</strong>543-63355Bakanlık2596-20931Bakanlık4172-32945Bakanlık2579-31595Bakanlık- -- - - - -Malatya - BOTAŞMalatya - BOTAŞDoğal Gaz BoruHattıSivas- Malatya –Adıyaman-Kahramanmaraş-Osmaniye-Adana-MersinDoğal Gaz BoruHattı Projesinin29.05.2<strong>00</strong><strong>00</strong>6.02.2<strong>00</strong>42105-5756Bakanlık553-6140Bakanlık330
Malatya - BOTAŞYazıhan/MALATYA-DSĐ GenelMüdürlüğüGüzergahDeğişikliğiProjesiSivas-Malatya -Doğal Gaz BoruHattı GüzergahDeğişikliği veMalatyaBranşman HattıBoztepe barajıve sulamasımalzemeocakları08.07.2<strong>00</strong>404.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>94432Bakanlık15<strong>03</strong>-13896BAKANLIKTurizm - - - - - -KonutKaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>9331
Tablo 152- ÇED Gerekli Değildir Kararı Verilen Faaliyetler ListesiSektörFaaliyetin MevkiiVarsaKoordinatıFaaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENGöyük Köyü Kuruçay MevkiiYazıhanBoyaca Köyü Kurçay MevkiiYazıhanBattalgaziGözene Köyü YeşilyurtEğribük Köyü Küçükyazı MevkiiYazıhanEğribük Köyü YazıhanTaşmış Köyü PütürgeYazıhan Fethiye KasabasıDoğanşehir Erkenek KasabasıYeşilyurt Görgü Köyü KurşunluMevkiiHekimhan Kocaözü KasabasıKösehasan Mah.Merkez YeniköyMerkez 1. Bölge Konak KasabasıDoğanşehir Reşadiye KöyüGedizağzı Mevkii-------------Akyüz Madencilik Kum-Çakıl Ocağı 01.05.2<strong>00</strong>0MAKUMSAN San. Tic. Ltd.Şti. Kum-Çakıl Ocağı 01.06.2<strong>00</strong>0ÇĐMSA A.Ş. Çimento Paketleme Tesisi 05.11.2<strong>00</strong>0Durmazlar Ltd. Şti. Mozaik Ocağı 08.02.2<strong>00</strong>1MÇK2<strong>00</strong>0/6MÇK2<strong>00</strong>0/11MÇK2<strong>00</strong>1/2MÇKMehmet Şahin Kum- Çakıl Ocağı 22.05.2<strong>00</strong>1 2<strong>00</strong>1/5Özer POYRAZ Kum- Çakıl Ocağı - BakanlıkCoştaş Madencilik Maden Zenginleştirme - MÇKVatan Kireç Kireç Taşı Ocağı 29.11.2<strong>00</strong>1Planet A.Ş. Kum-Çakıl Ocağı 29.11.2<strong>00</strong>1Naim Đnş. Taş Ocağı 07.02.2<strong>00</strong>2Akyüz Mad. Alçıtaşı Ocağı 28.05.2<strong>00</strong>2Đmrün End.Min. Mikronize Öğütme Tesisi 25.06.2<strong>00</strong>2Beydağı Kireç San. Kireç taşı çıkarımı 25.06.2<strong>00</strong>2- Karayolları Genel Müd.Elazığ8.Bölge Müd.Taş Ocağı 30.07.2<strong>00</strong>22<strong>00</strong>1/8MÇK2<strong>00</strong>1/8MÇK2<strong>00</strong>2/1MÇK2<strong>00</strong>2/4MÇK2<strong>00</strong>2/5MÇK2<strong>00</strong>2/5MÇK2<strong>00</strong>2/6MÇK332
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENDarende ZaviyeMah.Polat MevkiiAkçadağ Karapınar KöyüKurtgediği MevkiiYazıhan Eğribük KöyüBentkolu mevkiiYazıhan Eğribük KöyüYeşilyurt Gözene KöyüÇağıllı mevkiiPütürge Taşmış KöyüHopan Sırtı MevkiiYazıhan Gövük KöyüKuruçay MevkiiAkçatoprak Köyü SuçatıMevkiiKuluncak Kaymaz mevkii- Karayolları GenelMüd.Elazığ 8.BölgeMüd.Taş Ocağı 30.07.2<strong>00</strong>2-Sürmeli Đnş. Taş Ocağı-kırma eleme tesisi 17.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>2---Acemoğulları Ltd.Şti.Gülağa GÜLERAydınoğulları Ltd.Şti- Çimsa.Çim.San,veTic. A.Ş.-Nevpaş- 2-Altılar Đnş.Nak.San.Tic.-Kum-çakıl-kırma elemeyıkamaKum-çakıl-kırmaelemeyıkamaMozaik ocağı+Kırma elemetesisi09.01.20<strong>03</strong>14.<strong>03</strong>.20<strong>03</strong>18.<strong>03</strong>.20<strong>03</strong>Profillit Maden Ocağı 04.04.20<strong>03</strong>Kum-çakıl-kırma elemeyıkamaKum-çakıl-kırma elemeyıkama15.05.20<strong>03</strong>20.05.20<strong>03</strong>Mehmet AYDIN Krom Madeni 22.05.20<strong>03</strong>2<strong>00</strong>2/6MÇK6925Bakanlık209-370Bakanlık1368-4113Bakanlık14<strong>12</strong>-4234Bakanlık1738-5176Bakanlık344Valilik369Valilik2310-7480BakanlıkYeşilyurt Gözene KöyüKarahasan mevkiiYeşilyurt GözeneKöyüKöyönü Mevkii- Öner KardeşlerLtd.Şti-Serdar AYDINLIKMozaik ocağı+Kırma elemetesisiMozaik Ocağı+Kırma-ElemeTesisi28.05.20<strong>03</strong>05.10.20<strong>03</strong>2363-<strong>00</strong>863Bakanlık804ValilikDarende Irmaklı KöyüAktepe-Kireçlik Mev.Arapgir Eğnir KöyüHapuşka MevkiiX 4266340426629742663274266360Y 37842<strong>03</strong>78428378167378165-Ahmet KaragülleBasri YILMAZKum-çakıl-kırma elemeyıkamaKum-çakıl-kırma elemeyıkama<strong>03</strong>.06.20<strong>03</strong><strong>03</strong>.06.20<strong>03</strong>5Valilik4Valilik333
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENYeşilyurt Gözene KöyüKarahasan mevkiiDarende Kalaycık MevkiiBattalgazi Çolakoğlu KöyüTilek MevkiiDarende Sandıkkayamah.Uluveren MevkiiYeşilyurt Gözene KöyüYeşilyurt Gözene KöyüArapgir Şıhlar Mah.KozlukÇayıYeşilyurt Gözene KöyüYeşilyurt Gözene KöyüMalatyaDarende Irmaklı Aktepe-Kireçlik MevkiiDarende Kırtolar KöyüHekimhan Đlçesi YeşilpınarKöyüX 414473.390414453.760414449.587414430.340---Yusuf ÇETĐNKAY<strong>AM</strong>ozaik ocağı+Kırma elemetesisiDSĐ Taş ocağı 04.06.20<strong>03</strong>Tülin PAK- 1-Altılar Đnş.Nak.San.Tic.-----Y 4228084.7294228056.9964228102.4974228074.542Kum-Çakıl-Yıkama-ElemeTesisiKum-çakıl-kırma elemeyıkama- Bakanlık26.06.20<strong>03</strong>04.08.20<strong>03</strong>Turgay ÖZTÜRK Mozaik Ocağı 22.09.20<strong>03</strong>Ömer VAROL Mozaik Ocağı 08.10.20<strong>03</strong>Şenol SEKĐZSUMuratGÜNGÖRMEZKum-Çakıl Ocağı+Yıkama-Eleme Tesisi11.<strong>12</strong>.20<strong>03</strong>Mozaik Ocağı 27.01.2<strong>00</strong>4Đdris AYDINLIK Mozaik Ocağı 27.01.2<strong>00</strong>4BOTAŞ Doğal Gaz Boru Hattı 16.02.2<strong>00</strong>4- AhmetKARAGÜLLE- BER-ONER Madensanayi ve Tic. A.Ş.- ĐMECE Müh. San.Ve tic. Ltd. şti.Kum-Çakıl Ocağı 11.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>4Mermer Ocağı 19.04.2<strong>00</strong>4Krom Ocağı ve CevherHazırlama Tesisleri26.05.2<strong>00</strong>44<strong>03</strong>Valilik462Valilik6<strong>00</strong>Valilik261Valilik426Valilik1079-13Valilik16-379Valilik15-378Valilik754-7319Bakanlık<strong>12</strong>83Bakanlık2163Bakanlık3109-27<strong>12</strong>9Bakanlık334
SektörFaaliyetin MevkiiVarsaKoordinatıFaaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENKuluncak Đlçesi Darılı KöyüÇayköy Haluka Mevkii KuluncakYeşilyurt GözeneMalatyaPütürge NohutluKuluncak Hanönü MevkiiYazıhan Đlçesi Boyaca KöyüMezarlık Önü ve ÇayırlıkMevkiileriHekimhan Đlçesi, Dumlu Köyü,Karşıpınar MevkiYünlüce Köyü KuluncakYeşilyurt Đlçesi, ĐkizceKöyü,yazalak Tren ĐstasyonuMevkiiYazıhan Đlçesi , Sinanlı KöyüYeşilyurt Đlçesi Keklicek Mevkii-------BELĐN Madencilik Demir Madeni 07.06.2<strong>00</strong>4Adem BOYRAZĐbrahim GÜLERKum-Çakıl Ocağı Yıkama-Eleme TesisiMozaik Ocağı Kırma-ElemeTesisi22.06.2<strong>00</strong>405.07.2<strong>00</strong>4BOTAŞ Doğal Gaz Boru Hattı 08.07.2<strong>00</strong>4MASS Madencilik Profilit Maden Ocağı 13.07.2<strong>00</strong>4Üstün KILIÇBAHAR Madencilik San. Ve Tic.Ltd. Şti.- AKYÜZ Madencilik Đnş. Orm.Ür. Đç ve Dış Tic. Ltd. Şti.---Kum-Çakıl Ocağı Yıkama-Eleme TesisiKum-Çakıl Ocağı Kırma-Yıkama-Eleme Tesisi14.07.2<strong>00</strong>4Alçıtaşı Ocağı 15.10.2<strong>00</strong>4Toryum Madencilik Krom Ocağı 21.10.2<strong>00</strong>4AKABE Madencilik San. Ve Tic.A.Ş.Mehmet PAK- NORM Maden MermerKonkasör Đnş. San ve Tic. Ltd.Şti.Kömür Eleme Paketleme veDepolama TesisiKum-Çakıl Ocağı Yıkama-Eleme TesisiTaş Ocağı Kırma-ElemeTesisi3455-29222Bakanlık3109-27<strong>12</strong>9Bakanlık4289-35277Bakanlık4432Bakanlık4495Bakanlık4549-37470Bakanlık16.09.2<strong>00</strong>4 6937-49563Bakanlık10.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>428.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>47530-54709Bakanlık7613Bakanlık8536-65579Bakanlık8846-69185Bakanlık05.01.2<strong>00</strong>5 17-767 Bakanlık335
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoAkçadağ, Hançerli KöyüDarende, Karadiğin KöyüSuçatı MevkiiYeşilyurt, Görgü KöyüKurşunlu Mevkii---NETMER Madencilik Mermer Ocağı 07.04.2<strong>00</strong>5ALTILAR Đnşaat Kum Çakıl Ocağı 18.04.2<strong>00</strong>5Naim ĐnşaatKalker Ocağı Kırma-ElemeTesisi25.05.2<strong>00</strong>51752-19731Bakanlık1927-21898Bakanlık2779-29914BakanlıkPETROLHekimhanDarende, Karadiğin KöyüX 43014<strong>00</strong>4301<strong>00</strong>0430<strong>03</strong>50430<strong>03</strong>2543<strong>00</strong>8<strong>00</strong>4301050Y 4055<strong>00</strong>4071<strong>00</strong>4070754065<strong>00</strong>406<strong>00</strong>0405550Zeren Đnşaat Taah.Sn.veTc.Ltd.Şti.- Altılar Đnş.Nak.Mad. Mer.Taş.Gıda Sn.Tic.A.ŞTaş Ocağı Konkasör Tesisi 22.07.2<strong>00</strong>5Taş Ocağı ve Kırma ElemeTesisi02.09.2<strong>00</strong>54265-41764Bakanlık5414-49897BakanlıkMADENPütürge, Alihan KöyüDoğanşehir, Kelhalil KöyüHekimhan, BayramlarMahallesiÇamurlu KöyüMerkezX 4229825422917542278504227420X 4221625422167542214504221425X 42865254286875428655042861<strong>00</strong>Y 47148047483047318547<strong>12</strong>50Y 04096750410<strong>12</strong>50110<strong>12</strong>50409675Y 041152504119<strong>00</strong>04<strong>12</strong><strong>12</strong>50411775Abuzer AKDOĞAN Demirli Mangan Ocağı 16.09.2<strong>00</strong>5Melita Mad.Taah.Đnş.Bilişim ve Tc. Ltd.Şti.AKYÜZ Madencilik Đnş.Orm. Ür. Đç ve Dış Tic.Ltd. Şti.Demir Madeni Ocağı 29.09.2<strong>00</strong>5Alçı Taşı (Jips) Üretimi 11.10.2<strong>00</strong>51/25<strong>00</strong> de L-40-b4Çalışma alanı koordinatlarıX 4244<strong>00</strong>0 Y 0443<strong>00</strong>04242750 04427504244050 04427<strong>00</strong>4244<strong>03</strong>4 0443<strong>00</strong>1Yusuf SARSILMAZ Kireç Ocağı 13.10.2<strong>00</strong>55748-52262Bakanlık6082-54933Bakanlık7318-63353BakanlıkArguvan, Parçikan Köyü- Coşkunlar Mad. Đnş.Tc.ve Tur.Ltd.Şti.Kömür Madeni Đşletmesi 14.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>58044-69647Bakanlık336
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENSalıcak Köyü HekimhanX 43<strong>00</strong>25043<strong>00</strong>64243017<strong>00</strong>4301859430273943<strong>00</strong><strong>00</strong>0X 4285250428525042852504285250X 4248140424809542479604248<strong>00</strong>6X 423<strong>00</strong><strong>00</strong>423<strong>00</strong><strong>00</strong>4228<strong>00</strong>04228<strong>00</strong>0X 43041<strong>00</strong>4302850430225043<strong>03</strong>775X 423025042302504230180422915042279504229<strong>00</strong>04229450Y 4146254145914145254144674151304165<strong>00</strong>Y 414860415350415350414860Y 04288840428987042892<strong>00</strong>428826Y 492<strong>00</strong>0494<strong>00</strong>0494<strong>00</strong>0493333Y 4116<strong>00</strong>4<strong>12</strong>5<strong>00</strong>4116<strong>00</strong>411<strong>00</strong>0Y 464<strong>00</strong>04651444655184669<strong>00</strong>4649<strong>00</strong>462875462875Arslanlı Alçı veHammad. Tic. San.A.ŞAlçıtaşı Ocağı 05.01.2<strong>00</strong>6Đmece Mühendislik Krom Ocağı 15.02.2<strong>00</strong>6Ahmet Gazi ŞAHĐNJig (Cevher Zenginleştirme)Tesisi22.02.2<strong>00</strong>6Barit Maden Türk A.Ş. Granat Madeni Ocağı 20.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>6Çimko Çimento Alçıtaşı-Jips Ocağı 04.04.2<strong>00</strong>6Genç Maden Demir Madeni Ocağı 06.04.2<strong>00</strong>6- SoynerMad.Nak.Pet.Đnş.Tur.Đş.Mak.GıdaTeks.Sn.Tic.Ltd. Şti.Manganez Madeni Ocağı 25.05.2<strong>00</strong>6-Ali YILMAZ Demir Madeni Ocağı <strong>03</strong>.08.2<strong>00</strong>692-973Bakanlık1096-7694Bakanlık<strong>12</strong>73-8870Bakanlık1869-14222Bakanlık2288-16908Bakanlık2337-17163Bakanlık3783-25451Bakanlık6167-37461Bakanlık337
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoX 4276994427699742765<strong>03</strong>427650542767<strong>12</strong>Y 042132804219930421994 Emin AKYÜZ04217750421468- Karayolları 8. BölgeMüdürlüğüTaş Ocağı,Depo Yeri veKonkasör Tesisi15.08.2<strong>00</strong>66618-39579BakanlıkPETROLMADENKaranlıkdere KöyüDoğanşehir2. Organize Sanayi BölgesiKarataş Tepe MevkiiHekimhanHaydaroğlu Köyü HekimhanÇamurlu Köyü MerkezArapgir ĐlçesiX4199298439939643990154398904X 4248115424826442482604248113X 43974<strong>00</strong>4397750439737543972<strong>00</strong>X 42977<strong>00</strong>429805042977304297410Y 396058396298396461396624Y 428238428239428454428433Y 4165754171754174504166<strong>00</strong>Y 041655<strong>00</strong>4171<strong>00</strong>04171750416575--Metin ÇAYLI Kalsit Ocağı 21.08.2<strong>00</strong>6Ahmet Gazi ŞAHĐN Jig Tesisi 28.09.2<strong>00</strong>6ATM Mühendislik Alçı Taşı Ocağı 10.10.2<strong>00</strong>6Ali TORGUT Alçı Taşı Ocağı 10.10.2<strong>00</strong>6Yusuf SARSILMAZ Kireç Ocağı 13.10.2<strong>00</strong>6DSĐ 9. Bölge MüdürlüğüMalzeme Ocakları ve Yıkama–Eleme Tesisi06.11.2<strong>00</strong>66775-40254Bakanlık7972-47<strong>00</strong>8Bakanlık8330-493<strong>03</strong>Bakanlık8408-49371Bakanlık6485-58262Bakanlık9046-53768BakanlıkKeklicek Mevkii YeşilyurtX 422834142282<strong>00</strong>4228490422849142286<strong>00</strong>42285<strong>00</strong>4227<strong>00</strong>042273<strong>00</strong>Y 4359304362754364164365<strong>00</strong>4365474367<strong>00</strong>4355<strong>00</strong>435150Özer BOYRAZTaş Ocağı ve Kırma ElemeTesisi05.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>610104-59821Bakanlık338
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoKeklicek Mevkii YeşilyurtYence Beldesi DarendeX 4227575422757442273104227262X 4258519425864542584724258291Y 435040435178435<strong>12</strong>4435069Y 373<strong>12</strong>5373915373963373199Melita MadencilikTaş Ocağı Kırma ElemeTesisi11.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6Mustafa YILDIZ Alçı Madeni Ocağı 11.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6Çalışkan Đç ve Dış Tic.San. Ltd. Şti.1<strong>03</strong>47-60777Bakanlık1<strong>03</strong>49-60775BakanlıkKömür Depolama Tesisi 08.01.2<strong>00</strong>7 54-614 BakanlıkPETROLMADENKarapınar Köyü AkçadağGözene Köyü YeşilyurtGözene Köyü YeşilyurtTaşmış Köyü PütürgeGözene Köyü YeşilyurtYeşilkale Köyü HekimhanX 42371324237237423721442370<strong>12</strong>X 4227<strong>00</strong>04227<strong>00</strong>042269504226950X 42275<strong>00</strong>42275<strong>00</strong>42274254227425X 422687542268754784<strong>00</strong>478499,96X 423<strong>00</strong>63423<strong>00</strong>66423<strong>00</strong>96423<strong>00</strong>4842293<strong>00</strong>42293<strong>00</strong>422943942294394229665X 4314692431475843140934314018Y 420832421<strong>00</strong>542<strong>12</strong>77420860Y 415<strong>00</strong>0415150415150415<strong>00</strong>0Y 4162<strong>00</strong>4163504163504162<strong>00</strong>Y 422687542268754226924,984226924,98Y 416157416250416250416475416484416250416250416155416119Y <strong>03</strong>94858<strong>03</strong>95188<strong>03</strong>95384<strong>03</strong>95<strong>03</strong>5Sürmeli Đnşaat San. Tic.Ltd. Şti.Ali Đhsan DOĞANMuharrem DOĞANÇĐMSA Çim. San. VeTic. A.Ş.Đyidemirler Kireç ve Torb.Kireç Fb.Sn.veTic.Ltd.ŞtiMermer Ocağı Kırma veEleme TesisiTaş Ocağı ve Kırma ElemeTesisiTaş Ocağı ve Kırma ElemeTesisi15.01.2<strong>00</strong>719.01.2<strong>00</strong>719.01.2<strong>00</strong>7Profilit Ocağı 19.01.2<strong>00</strong>7Kalker Ocağı ve Kırma ElemeTesisi05.02.2<strong>00</strong>7Titiz Maden Mühendislik Demir Madeni 09.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7352-2459Bakanlık598-3614Bakanlık599-3615Bakanlık621-3621Bakanlık<strong>12</strong>49-6665Bakanlık2499-14387Bakanlık339
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENHançerli Köyü AkçadağKeklicek Mevkii YeşilyurtDüvenlik Köyü PötürgeSofular KulunucakÇayköyü mevkii KuluncakGözene Köyü YeşilyurtKörmustafalar Köyü-KuluncakGürobası DoğanşehirX 4236544236544235846.9594235794.181X 423<strong>00</strong><strong>00</strong>423<strong>00</strong><strong>00</strong>4228<strong>00</strong>04228<strong>00</strong>0X 43<strong>03</strong>26543<strong>03</strong>32343023764302324X 423<strong>00</strong>63423<strong>00</strong>66423<strong>00</strong>9642299874229560422957842297404229709X4307996,424307996,424307854,634307854,63X 421592042162704216<strong>12</strong>04215940421556042155604215780- Netmer Madencilik San.ve Tic. Ltd.Şti.-Y 42062542<strong>12</strong>01.6324213<strong>00</strong>.375420632.735Y 492<strong>00</strong>0494<strong>00</strong>0494<strong>00</strong>0493333Y <strong>03</strong>82814<strong>03</strong>83<strong>03</strong>9<strong>03</strong>83308<strong>03</strong>83063Y 0416157041625<strong>00</strong>41625<strong>00</strong>4167580416787041648<strong>00</strong>4164780416<strong>12</strong>3Y 373173,22373384,64373384,64373173,22Y 4115604<strong>12</strong>4<strong>00</strong>4<strong>12</strong>4404<strong>12</strong>0804<strong>12</strong>020411740411720Norm Maden MermerKonk. Đnş. San. Tic. Ltd.Şti.Mermer Ocağı 13.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7Taş Ocağı ve Kırma ElemeTesisi29.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7Barit Maden Türk A.Ş. Granat Konsantre Tesisi 11.04.2<strong>00</strong>7DSĐ IX. Bölge MüdürlüğüHamal Deresi TaşkınÖnleme Projesi. /05.2<strong>00</strong>7Mehmet AYDIN Krom Madeni Ocağı 31.05.2<strong>00</strong>7ĐyidemirlerKalker Ocağı Kireç Fab. veKırma Eleme PaketlemeTesisi../06.2<strong>00</strong>7Fametal Madencilik Krom Madeni Ocağı <strong>12</strong>.06.2<strong>00</strong>7Özdede MadencilikDemir Ocağı ve KırmaEleme Tesisi18.06.2<strong>00</strong>72553-14717Bakanlık3289-18767Bakanlık3819-21442Bakanlık30660Bakanlık5860-31346Bakanlık6217-33451Bakanlık6318-33765Bakanlık6543-34590Bakanlık340
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENAlvar Köyü KuluncakÇukurkaya köyü DarendeYazıköy Köyü DarendeĐkizce Köyü YeşilyurtÇayköy Köyü KuluncakKırlangıç Köyü YeşilyurtEşikkıran Gediği MevkiYeşilyurtGözene Köyü YeşilyurtX 43<strong>03</strong>42043<strong>03</strong>79643<strong>03</strong>63243<strong>03</strong>228X 42771434277058427687042764274276524X 42833<strong>00</strong>428343542831084283044428293042828194282847X 42428114242820424282842427054242688X 4299778429980242992164299191X 4234<strong>00</strong>0423399942333784233370X 42347<strong>00</strong>4234785423472042348<strong>00</strong>42346564234168X 4229187422918742286284228628Y <strong>03</strong>79044<strong>03</strong>79192<strong>03</strong>79747<strong>03</strong>79592Y <strong>03</strong>65016<strong>03</strong>65392<strong>03</strong>65504<strong>03</strong>65130<strong>03</strong>65427Y <strong>03</strong>632<strong>12</strong><strong>03</strong>63574<strong>03</strong>63614<strong>03</strong>63672<strong>03</strong>63586<strong>03</strong>63695<strong>03</strong>63506Y 428441428460428546428544428471Y <strong>03</strong>80539<strong>03</strong>80725<strong>03</strong>80840<strong>03</strong>80655Y 4195<strong>00</strong>419889419897419499Y 04186<strong>00</strong>041868<strong>00</strong>4188<strong>00</strong>0419<strong>00</strong><strong>00</strong>4193560419278Y 415164415509415509415164Bekir POYRAZ Kurşun Çinko Ocağı 20.06.2<strong>00</strong>7Ahmet KARAGÜLLELimansanBahattinoğulları Đnş. San.Tic. Ltd. Şti.Kalker Ocağı ve KırmaEleme TesisiKalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi21.06.2<strong>00</strong>702.07.2<strong>00</strong>7Asfalt Plent Tesisi 22.08.2<strong>00</strong>7Mehmet AYDIN Krom Ocağı 22.08.2<strong>00</strong>7Doğa Min.Mad.Acemoğulları Beton KumOcağı Nak. Tic. ve San.Ltd. Şti.Bilal DURMAZKalker Ocağı ve KırmaEleme TesisiKalker Ocağı ve KırmaEleme TesisiKalker Ocağı ve KırmaEleme Tesisi04.09.2<strong>00</strong>705.09.2<strong>00</strong>720.09.2<strong>00</strong>76640-35161Bakanlık6666-35391Bakanlık7019-37063Bakanlık9132-46793Bakanlık9130-46791Bakanlık9531-48908Bakanlık9592-49<strong>12</strong>8Bakanlık10143-51986Bakanlık341
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENKörmustafalar Köyü-KuluncakDumlu Köyü HekimhanKarapınar KöyüAkçadağĐstasyon MevkiiHekimhanYünlüce Köyü KuluncakÇamurlu Köyü MerkezYünlüce Köyü KuluncakĐkizce Köyü YeşilyurtGözene Köyü YeşlilyurtX4309783,084309783,0843095104309510X 4296350429635042961<strong>00</strong>42961<strong>00</strong>X 4296350429635042961<strong>00</strong>42961<strong>00</strong>X 43<strong>03</strong>9804304340430452543083143042<strong>00</strong>X 4243761424364442434544243524X430818043088<strong>00</strong>43086604308314308<strong>03</strong>0X 424<strong>00</strong>05424028742398264239750X 42285164228847422898742287404228517Y 373015,05373456,78373456,78373015,05Y 41<strong>00</strong><strong>00</strong>41025041025041<strong>00</strong><strong>00</strong>-Y 307175307475307475307175Y 38072538055<strong>03</strong>8090<strong>03</strong>82<strong>03</strong><strong>03</strong>81130Y 04429570443286044308<strong>00</strong>442956Y 38<strong>12</strong>7538279538280<strong>03</strong>82<strong>03</strong><strong>03</strong>8<strong>12</strong>65Y 0427768042811<strong>00</strong>4287220428250Y 04161060416193041667<strong>00</strong>41684<strong>00</strong>416688Fametal Madencilik Krom Madeni Ocağı 08.10..2<strong>00</strong>7M.Engin KILIÇ Kil Ocağı 09.10.2<strong>00</strong>7Çalışkan Đç ve Dış Tic.Kömür Depolama, Dağıtım veSatış Tesisi22.11.2<strong>00</strong>7Bahar Madencilik Maden Kırma ve Eleme Tesisi 07.11.2<strong>00</strong>7Ferro Madencilik Kurşun Ocağı <strong>12</strong>.11.2<strong>00</strong>7Yusuf SARSILMAZKireç Ocağı Kırma ElemeTesisi ve Kireç Fabrikası15.11.2<strong>00</strong>7Ferro Madencilik Kurşun Ocağı 06.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>7Sıla Konkasör Mad. Mer.Asya PetrolKalker Ocağı ve Kırma ElemeTesisiKireçtaşı Ocağı, Kırma Elemeve Kireç Üretim Tesisi13.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>717.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>710844-55410Bakanlık10905-55520Bakanlık11309-57857Bakanlık<strong>12</strong>245-615518Bakanlık<strong>12</strong>431-62491Bakanlık<strong>12</strong>583-63650Bakanlık13235-68408Bakanlık13494-7<strong>00</strong>049Bakanlık13598-7<strong>00</strong>558Bakanlık342
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiPETROLMADENSuçatı Tren ĐstasyonuDoğanşehirGörgü Köyü YeşilyurtBıçaklı KöyüDoğanşehirYeşilyurtAyvalı KasabasıKarşıyaka mah.Karakum Mevkii/DarendeKale Ovası KaleSürgü KasabasıKarakaya mah.DoğanşehirHekimhanYeniköy KöyüKaletepesi MevkiiDarendeX 4231472423<strong>12</strong><strong>03</strong>42307714231109X 42372<strong>00</strong>42372<strong>00</strong>42368<strong>00</strong>42368<strong>00</strong>X 4206711420627242067114206262X 420493142049314204895420474742046364204636X 42945<strong>00</strong>42945<strong>00</strong>429429042942904293505429350542932754293275X 426<strong>03</strong>98426051842606704260578Y 04<strong>00</strong>015040<strong>03</strong>46<strong>03</strong>99726<strong>03</strong>99720Y 424250424750424750424250Y 376068376068375546375546-Y 404293404777404790404429404293404729Y 408750409<strong>00</strong>0409<strong>00</strong>0408750408430408650408650408430Y 351566351193351321351633Martut Mad. Đnş. Ltd. Şti.FaaliyetinKonusuDemir Madeni Ocağı veKırma Eleme TesisiKarar Tarihi08.01.2<strong>00</strong>7Đzzet Sedat KÖYLÜOĞLU Kurşun Çinko Ocağı Tesisi 11.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>8Grand Gold Mad. ve MetalEnd. Min. Sn. Tic. Ltd. Şti.Yurt Çimento Sanayi veTic. A.Ş.Feldispat Madeni 07.04.2<strong>00</strong>8Klinker Öğütme ve PaketlemeTesisi17.04.2<strong>00</strong>8Sedat ŞAHĐN Kum Ocağı 06.05.2<strong>00</strong>8DSĐ IX. Bölge MüdürlüğüKadir ÇELĐKMalatya Kapıkaya BarajıSulama Şebekesi MalzemeOcaklarıKalsit Ocağı ve Kırma ElemeTesisi13.06.2<strong>00</strong>831.07.2<strong>00</strong>8Vehbi BEKTAŞ Krom Madeni Ocağı 07.08.2<strong>00</strong>8Mersin Karayolları 5.Bölge MüdürlüğüTaş Ocağı ve Kırma ElemeTesisi15.08.2<strong>00</strong>8Karar No07-<strong>12</strong>2Valilik58-758Valilik78-1073Valilik87-<strong>12</strong>52Valilik104-15<strong>00</strong>Valilik142-2023Valilik255-2708Valilik258-2808Valilik271-2379Valilik343
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENEşikkırangediği MevkiiYeşilyurtGöğebakan KöyüKırmızıtepe MevkiiKuluncakTekederesi KöyüPütürgeKurudere KöyüDarendeYünlüce KöyüKuluncakSürgü KasabasıDoğanşehirKapıkaya MevkiiMalatyaFındık KöyüDoğanşehirX 4235<strong>00</strong>04234965423499742349014234811X 43133994313230431347043135164313592431371143138264313741X 42214<strong>00</strong>4221435422115542209154220920422074542207<strong>00</strong>4221101X 4311<strong>00</strong>04311<strong>00</strong>043105374310535Y 419358419375419169419377419317Y 39448539388539364439380139407439424739443<strong>03</strong>94450Y 465<strong>00</strong>0465095465080465408465990465997465330464930-Y 38088938<strong>12</strong>0438<strong>12</strong>05380442---Acemoğulları Beton, Kum,Ocağı Nak. Tic. Ve San.Ltd. Şti.Kalker Ocağı ve Kırma ElemeTesisi22.08.2<strong>00</strong>8274-2899ValilikAkyüz Maden Đnş. Orm.Ürn. Đç ve Dış Tic. Ltd. Şti. Demir Madeni Ocağı 15.09.2<strong>00</strong>8 309-3176ValilikAdana Çimento SanayiA.Ş.Profilit Ocağı 15.09.2<strong>00</strong>8Adem ÖZTÜRK Demir Ocağı 24.09.2<strong>00</strong>8Exxaro Madencilik San.Ve Tic. A.Ş.Kurşun Çinko 14.10.2<strong>00</strong>8Akyüz Madencilik Demir Ocağı 27.10.2<strong>00</strong>8DSĐ IX. Bölge MüdürlüğüMatrut Maden Ltd. Şti.Kapıkaya Barajı ve SulamasıMalzeme Ocakları ve YıkamaEleme TesisiDemir Madeni Ocağı veKırma Eleme Tesisi17.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>826.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8316-3243Valilik319-3276Valilik340-3454Valilik348-3665Valilik373-3932Valilik408-4554Valilik344
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoPETROLMADENBallıkaya Hekimhan Zeren Đnşaat. Kalker Ocağı 07.01.2<strong>00</strong>9HekimhanTanışık köyü YukarıMahalle MevkiiMerkezGöktarla Köyü, BükMevkii MerkezĐkizce Köyü YazlakTren Đstasyonu MevkiiYeşilyurtBabacanlar Mahallesi,Kozluk Köyü YeşilyurtX:42986834298686429870542983694298160X:4238202X:4238588X:4238522X:4238108X:4238016Y:402334402630402919402984402455Y:046<strong>00</strong>96Y:0460474Y:0460725Y:0460766Y:046<strong>03</strong>66X:4262892 Y:427482X:4262888 Y:427481X:4262823 Y:427382X:4262825 Y:427374X:4262829 Y:427336X:4262887 Y:427345X:4262914 Y:427351X:42629<strong>12</strong> Y:427372X:4262899 Y:427441X:4262895 Y:427465Koordinatlar(1-2-7-10 noktaları)X:4244610 Y:427988X:4244654 Y:428155X:4244428 Y:428297X:4244337 Y:428056X:4228273 Y:440764X:4228448 Y:440840X:4228260 Y:441404X:4228318 Y:441488X:4228352 Y:441582X:4228289 Y:441771X:4228<strong>00</strong>9 Y:441607X:4227944 Y:441579X:4228<strong>03</strong>3 Y:441389Dinçaslan Ltd. Şti. Krom Ocağı 18.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>9Mag MadenPertek MadencilikAkabe Kömür ElemePaketlemeManganez OcağıKum-Çakıl Yıkama ElemeTesisiKömür Eleme DepolamaPaketleme Tesisi8-<strong>12</strong>4Valilik75-1145Valilik27.05.2<strong>00</strong>9 144-2164Valilik15.06.2<strong>00</strong>917.06.2<strong>00</strong>9Halil Akar Demir Madeni Ocağı 04.09.2<strong>00</strong>9162-2441Valilik168-2489Valilik237-3181Valilik345
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoKavanfezi Tepe Mevkii,Salkonak Köyü YeşilyurtX:4223<strong>00</strong>0 Y:447893X:4223<strong>00</strong>0 Y:4485<strong>00</strong>X:4222731 Y:448317X:4222452 Y:448056X:4222521 Y:447780Malazgirt Maden.A.Ş.Demir Madeni Ocağı 13.08.2<strong>00</strong>9247-3306ValilikPETROLSalıcak Köyü HekimhanX:4301916 Y:0414510X:4301879 Y:0414673X:4301608 Y:0414754X:4301117 Y:0415230X:43<strong>00</strong>934 Y:0415159X:43<strong>00</strong>811 Y:0414944X:4301013 Y:0414748X:430<strong>12</strong>19 Y:0414865X:4301532 Y:0414695X:4301595 Y:0414532X:43017<strong>00</strong> Y:0414525X:4301859 Y:0414467Arslanlı Alçı VeHammaddeleri Tic.San. A.Ş. (SalıcakKöyu)Alçıtaşı (Jips) Üretimi <strong>12</strong>.10.2<strong>00</strong>9328/4029ValilikMADENĐşlaman Köyü HekimhanOrtaköyKöyü AkçadağX:4302540 Y:0415250X:43025<strong>00</strong> Y:0415750X:4302080 Y:0415950X:4301920 Y:0415550X:4242772 Y:395090X:4242772 Y:395150X:4242702 Y:395150Arslanlı Alçı VeHammaddeleri Tic.San. A.Ş. (ĐşlamanKöyu)Sty Ltd.Alçıtaşı (Jips) Üretimi <strong>12</strong>.10.2<strong>00</strong>9Kalker Ocağı, Kırma VeEleme Tesisi28.10.2<strong>00</strong>9329-4<strong>03</strong>0Valilik359-4345ValilikX:4242702 Y:395090OrtaköyKöyü AkçadağX:4242690 Y:395<strong>00</strong>0X:4242265 Y:395<strong>00</strong>0X:4242259 Y:394748X:4242755 Y:394826X:4242755 Y:394944X:4242729 Y:395<strong>00</strong>0Sty Ltd. Kalker Ocağı 28.10.2<strong>00</strong>9361-4342Valilik346
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoDoğanşehir- Berkay Maden Ltd.Şti.Demir Ocağı Ve Kırma ElemeTesisi06.11.2<strong>00</strong>9384-4452ValilikPETROLMADENKadılı Köyü DoğanşehirKonukdere Mah. HekimhanHasançelebi BeldesiHekimhanX:4211717 Y:394518X:42<strong>12</strong><strong>00</strong>2 Y:394968X:4211748 Y:395236X:4211441 Y:394728X: 4308<strong>00</strong>0 Y: 404<strong>00</strong>0X: 43074<strong>00</strong> Y: 4<strong>03</strong>350X: 43064<strong>00</strong> Y: 4<strong>03</strong>350X: 4305794 Y: 4<strong>03</strong>437X: 4305570 Y: 4<strong>03</strong>197X: 4305648 Y: 4<strong>03</strong>979X: 4305281 Y: 4<strong>03</strong>976X: 4305210 Y: 4<strong>03</strong>520X: 4304173 Y: 4<strong>03</strong>791X: 43<strong>03</strong>239 Y: 4<strong>03</strong>958X: 4302256 Y: 402513X: 4304687 Y: 401552X: 4308<strong>00</strong>0 Y: 401<strong>00</strong>0X: 4308<strong>00</strong>0 Y: 4<strong>03</strong>606X:43<strong>12</strong>440 Y:405539X:43<strong>12</strong>474 Y:405585X:43<strong>12</strong>447 Y:405607X:43<strong>12</strong>415 Y:405561Kaya Önü Madencilik Krom Ocağı 13.11.2<strong>00</strong>9H. Servet Karademir Krom Ocağı 19.11.2<strong>00</strong>9Zeren ĐnşaatBazalt Ocağı Ve Kırma-Eleme Tesisi04.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>94<strong>03</strong>-4558Valilik415-4660Valilik447–4865ValilikTaşmış Köyü PütürgeX 1: 4230276 Y 1 : 487238X 2: 4230158 Y 2 : 487213X 4: 423<strong>00</strong>74 Y 3 : 487178X 4: 4230<strong>12</strong>0 Y 4: 486828X 5: 423<strong>03</strong>40 Y 5: 486869Karser Maden Profilit Ocağı 22.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>9457-5183ValilikDoğanşehir Đlçesi,GövdeliBelediyesiX 4206711 Y 3760684206272 3760684206711 3755464206262 375546Grand Gold.Mad.VeMetalEnd.Min.San.Tic.Ltd.ŞtiFeldispat Üretim Ocağı 18.02.201076-745Valilik347
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoTARIMGIDAHanımınçiftliği ÇemencekMev.- Seher Tavukçuluk Kasaplık kanatlı hayvankesimhanesi01.06.2<strong>00</strong>0 2<strong>00</strong>2/6MÇK15.05.20<strong>03</strong> 347Valilik2.Org Sanayi Bölgesi - Öz Nesil Tavukçuluk Kan.hayvan kes.renderingtesisiÇarmuzu Mah.Meydan- Erbaş gıda Ltd.Şti. Süt ve Süt Ür.Đşl.Tesisi 20.08.20<strong>03</strong> 638MevkiiValilikKumluyazı Köyü, Karakaya- Anahtar EğitimAğ Kafeslerde Alabalık 05.02.2<strong>00</strong>7 <strong>12</strong>53-6661Barajı 2. Avlak Böl. KaleDanışmanlıkYetiştiriciliğiBakanlıkSürgü Kasabası TakazMevkii Doğanşehir- Bolcal Gıda Maddeleri Đth.Đhr.Ltd.Şti.Balık Đşleme Tesisi <strong>12</strong>.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 2509-14396BakanlıkYazılı Köyü Arapgir - Hacı AKPINAR Şarap Üretim Tesisi 22.05.2<strong>00</strong>7 5376-29266BakanlıkSürgü Kasabası-8552-43976Karacalar Alabalık Üretim Tesisi 06.08.2<strong>00</strong>7DoğanşehirBakanlıkAyvalı Kasabası Darende - Efendi ŞAHĐN2. OSB BölgesiKarapınar Köyü KaraçalıMevkii AkçadağÇiftlik Mevkii KarakayaBaraj Gölü Arguvan1. Organize SanayiBölgesi, 2. cadde No: 32. Organize Sanayi Bölgesi218 ada, 1 nolu parselKumluyazı KaleX 4287426428742642872064287106X:4253513Y:482297- Yaşam Süt Tarım GıdaPaz.Y 454055454175454175454055Gıda 2<strong>00</strong>0 Gıda veHayvancılık San. Tic. Ltd.Şti.Baypa Bayhan Tem. GıdaSüt. Et Tarım Ürn. Üre.Paz. San ve Tic. Ltd. ŞtiKaçmazlar Gıda Mad. VeÜrn. San. Ve Tic. Ltd. Şti.Erbaş Gıda San. ve Tic.Ltd. Şti..Erdoğan AKSOYAlabalık Üretim ve ĐşlemeTesisi06.11.2<strong>00</strong>7Süt Ürünleri Đşleme Tesisi 04.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>7Yumurta Tavukçuluğu ÜretimTesisiAğ Kafeslerde AlabalıkYetiştiriciliği20.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>816.07.2<strong>00</strong>8Süt Ürünleri Đşleme Tesisi 28.07.2<strong>00</strong>8Süt ve Süt Ürünleri ĐşlemeTesisiAğ Kafeslerde AlabalıkYetiştiriciliği<strong>12</strong>195-61476Bakanlık301-4621Valilik62-878Valilik211-2541Valilik240-2658Valilik31.07.2<strong>00</strong>8 256-2709 Valilik26.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>8407-4555Valilik348
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoTARIMGIDAKarakaya Barajı 2. BölgeKömürhanArguvanÖzal Köyü MerkezX:483214Y:42539<strong>12</strong>X: 4284075X: 4284075X: 4283975X: 4283975Rotasyonalanı dahil1. KÜMESX:4248313 Y:426942X:4248313 Y:426968X:4248222 Y:426968X:4248222 Y:4269432. KÜMESX:4248301 Y:426915X:4248301 Y:426937X:4248293 Y:426937X:4248293 Y:426934X:4248220 Y:426934X:4248220 Y:426915Sütlüce Köyü Merkez X:4255235 Y:431969X:4255240 Y:432013X:4255218 Y:432017X:4255156 Y:432104X:4255104 Y:432093X:4255056 Y:432079X:4255040 Y:432064X:4255<strong>00</strong>0 Y:432040X:4255017 Y:432<strong>00</strong>4X:4255048 Y:432<strong>00</strong>0Cumali ÇAKIRBAYY: 452750Y: 452795Y: 452795Y: 452750 Bekir KAYIŞSeher Et Ve Et ÜrünleriTic. Ve San. Ltd. Şti.M. Necati KölükAğ Kafeslerde AlabalıkYetiştiriciliğiGökkuşağı AlabalıkYetiştiriciliğiPiliç Yetiştirme Tesisi (34.<strong>00</strong>0Adet/Dönem)23.01.2<strong>00</strong>918.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>908.10.2<strong>00</strong>951-416Valilik74-1144Valilik317-3992ValilikEtlik Piliç Üretim Tesisi 28.10.2<strong>00</strong>9 363-4346Valilik349
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar No2. Osb 199 Ada, 3 NoluParsel OrganizeX:4247983 Y:429198X:4247872 Y:429063X:4247961 Y:428992X:4248070 Y:429<strong>12</strong>8Đçmece Köyü Arguvan X:4284344 Y:4531<strong>00</strong>X:4284475 Y:453175X:42844<strong>00</strong> Y:4532<strong>00</strong>X:4284285 Y:453<strong>12</strong>5Đkizce Köyü Yeşilyurt X:4241837Y:429815Şahinler A.Ş. Alabalık Đşleme Tesisi 28.10.2<strong>00</strong>9362-4343ValilikNarmikan Gıda Alabalık Yetiştiriciliği 28.10.2<strong>00</strong>9 360 4344ValilikĐmam Kiraz Piliç Yetiştirme Tesisi 13/11/2<strong>00</strong>9 404-4559ValilikĐçmece Köyü MevkiiArguvanKarakaya Brj. Gölü7.Avlak Böl.Çiftlik Köyü,Boğaz Mevkii, ArguvanKarakaya Brj. Gölü2.Avlak Böl. KömürhanMevkii KaleKarakaya Barajı 7. AvlakBöl. Levenge KöyüArapgirKafes Böl. Kara Böl.X:4284<strong>00</strong>2 X:4284174Y:452791 Y:452226KAFES454226.<strong>00</strong>4286895.<strong>00</strong>X=4254290,<strong>00</strong>Y=483420,<strong>00</strong>Rasim ŞahinHasan OdabaşıAğ Kafeslerde AlabalıkYetiştirme TesisiAğ Kafeslerde AlabalıkYetiştiriciliği19.11.2<strong>00</strong>9 414-4659Valilik<strong>03</strong>/<strong>12</strong>/2<strong>00</strong>9 445-4814ValilikErdoğan Aksoy Alabalık Yetiştiriciliği 22.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>9 499-5184Valilik- Şahinler A.Ş. Alabalık Yetiştiriciliği 30.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>9 518-5361Valilik350
Sektör Faaliyetin Mevkii Varsa Koordinatı Faaliyet sahibiTURĐZMKONUTFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoBattalgazi HasırcılarKırkgöz Mevkii- Kırkgöz Su Oyunları Turizm Kompleksi 04.08.20<strong>03</strong> 590ValilikBeydağı Mevkii, Malatya - TOKĐ Toplu Konutlar I.BölgeKonut 18.09.2<strong>00</strong>5 5<strong>00</strong>5-47174BakanlıkBeydağı Mevkii, Malatya - TOKĐ Toplu Konutlar II.BölgeKonut 18.09.2<strong>00</strong>5 5<strong>00</strong>4-47173BakanlıkBostanbaşı Köyü Yeşilyurt - Merkez Yapı Đnşaat Toplu Konut 15.08.2<strong>00</strong>6 6637-39647BakanlıkDarende - Tiryandafil Otel Otel 06.<strong>03</strong>.2<strong>00</strong>7 2289-<strong>12</strong>978BakanlıkYakınca BelediyesiYeşilyurt- Özşah Meşrubat TurizmSan.Otel 18.01.2<strong>00</strong>8 23-268ValilikÇağlıca MevkiiBostanbaşı YeşilyurtArma Yapı Đnşaat Taahhüt Toplu Konut Projesive Ticaret Ltd. Şti.17.04.2<strong>00</strong>886-<strong>12</strong>51Valilik- Toki Konut(1544) 04.08.2<strong>00</strong>9 230-3175MerkezValilikAnadolu Yapı Ltd.Şti. Toplu Konut 06.11.2<strong>00</strong>9 385-4453ValilikBostanbaşı YeşilyurtBostanbaşı,YeşilyurtX:104355.460 Y: 1<strong>03</strong>094.2<strong>00</strong>X:104349.680 Y: 1<strong>03</strong>1<strong>03</strong>.880X:104313.840 Y: 1<strong>03</strong>114.5<strong>00</strong>X: 104237.890 Y: 1<strong>03</strong>135.630X: 104220.510 Y: 1<strong>03</strong>140.990X: 104175.140 Y: 1<strong>03</strong>154.940X: 104115.320 Y: 102981.470X: 104288.980 Y: 102947.520X: 104302.860 Y: 102955.<strong>03</strong>0Merkez Yapı Đnşaat A.Ş. Prestij Yıldız KonutlarıProjesi23.02.2010 84-793Valilik351
SektörFaaliyetin MevkiiVarsaKoordinatıFaaliyet sahibiFaaliyetinKonusuKarar TarihiKarar NoATIKVEKĐMYASANAYĐ2.Organize Sanayi Bölgesi - Öz Kale Kimya Atık Yağ Geri Kazanım tesisi 24.07.20<strong>03</strong>2. OSB110 ADA 8 NOLU PARSELÖzsan Sanayi Sitesi 10. BlokNo:18GEPA PETROL- Megasan Boya Kimya San. veTic. A.Ş.ATIK YAĞ GERĐ KAZ.TESĐSĐ9Valilik02.<strong>12</strong>.20<strong>03</strong> 1040VALĐLĐKBoya Fabrikası 15.07.2<strong>00</strong>4 4604-37482Bakanlık2.Organize Sanayi Bölgesi - Öz Kale Kimya Madeni Yağ Üretim Tesisi 13.08.2<strong>00</strong>4 6191-43520Bakanlık2. Organize Sanayi Bölgesi - Meteor Madeni Yağ ve PlastikSn.Đml.Yat.Pz.Ltd.Şti.Organize Sanayi Bölgesi - Petaş Petrol ve Gıda Ürn.Đml.Paz.San.Tic. Ltd. Şti.1. OsbKölükoğlu BoyaMadeni Yağ Üretim Tesisi 29.09.2<strong>00</strong>5 6018-54684BakanlıkMadeni Yağ Üretim ve DolumTesisiSu Bazlı Boya Solvent BazlıBoya Seramik YapıştırmaTesisi19.01.2<strong>00</strong>6 318-26<strong>03</strong>Bakanlık24.04.2<strong>00</strong>9 107-1607ValilikErhaç Havaalanı 3. Km - Gap Tekstil Boya Terbiye Tesisi 27.01.2<strong>00</strong>4 17-380Valilik1. Organize San. Bölgesi - Rota Tekstil Boya Terbiye Tesisi 30.01.2<strong>00</strong>4 64-407Valilik1.Osb 133 Ada 5 Parsel Babacan Tekstil Örme Paz.San.Tic. Ltd. Şti.(Çev.Dur.Değ.RaporMERT ĐPLĐK DOKUMA SAN.1. OSB 1.CAD. NO:7VE TĐC. A.Ş.(ÇEV.DUR.DEĞ.RAPOR)1. Osb 3.Cad. No:137 Besel Tekstil San. Ve Tic. A.Ş.(Çev.Dur.Değ.Rapor)2. Osb 138 Ada 10 Nolu ParselĐnterpak Ambalaj San. Tic. Ltd. ŞtiÖrme Kumaş Đmalatı Ve BoyaTesisiĐPLĐK VE ELYAF BOY<strong>AM</strong>ATESĐSĐÖrme Kumaş Đmalatı Ve BoyaTesisiOluklu Mukavva Ve KoliÜretim Tesisi27.04.2<strong>00</strong>7 4372-24615Bakanlık02.05.2<strong>00</strong>7 4577-25438BAKANLIK10.05.2<strong>00</strong>7 4769-27047Bakanlık31.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>7 323-4913Valilik352
1. Osb 3. Cadde 101 Ada, 14 NoluParsel1. Osb 2. Cadde 133 Ada, 17 NoluParsel1. Osb 2. Cadde 2. Sokak No: 34MerkezYaka Tekstil San. Ve Tic. A.Ş. Örme Kumaş Boyama Tesisi 02.04.2<strong>00</strong>8 74-1021ValilikBabacan Tekstil Örme Paz. SanayiiTicaret Ltd. Şti.Yapıteks Đnşaat San. Ve Tic.Ltd. Şti.Örme Kumaş Đmalatı VeBoyama TesisiÖrme Kumaş Dokuma VeBoyama Tesisi 26.08.2<strong>00</strong>808.07.2<strong>00</strong>8 188-2375Valilik281-2933ValilikENERJĐOrganize Sanayi Bölgesi Merkez Kölükoğlu Boya Su Bazlı Boya, Solvent BazlıBoya Ve Seramik YapıştırıcıĐmalat Tesisi24.04.2<strong>00</strong>9 1071607ValilikÖzsan Sanayi Sitesi - Aksoğanoğlu Zafer Tur. Biodizel Üretim Tesisi 21.09.2<strong>00</strong>6 7796-45669BakanlıkYakınca Beldesi - Aklan Pazarlama Biodizel Üretim Tesisi 20.10.2<strong>00</strong>6 8708-51467BakanlıkAkpınar Mahallesi Merkez - Malatya Bel. Otobüs Ve SoğukHava Dep. Đşlt.Biodizel Üretim Tesisi 11.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 1<strong>03</strong>36-60771BakanlıkYeşiltepe Mahallesi Merkez - MOTAŞ Biodizel Üretim Tesisi <strong>12</strong>.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>6 10448-61332BakanlıkPınarbaşı Mah. Mevkii Yeşilyurt - HGM Enerji Đnş. Nak. GıdaGübre Yem San. Tic. Ltd. Şti.Kaynak: Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü,2<strong>00</strong>9Hidroelektirk Santrali 02.04.2<strong>00</strong>7 3433Bakanlık353
KAYNAKLAR1-T.C Çevre Bakanlığı Çevre Kirliliği, Ankara 19982-Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği, 1988, 04.09.1988 tarih ve 19919 sayılı ResmiGazete3-Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği, 1986, 02.11.1986 tarih ve 19269 sayılıResmi Gazete4-Katı Atıkların Kontrol Yönetmeliği, 1991, 14.<strong>03</strong>.1991 tarih ve 20814 sayılı ResmiGazete ve yapılan değişiklikler5-Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, 1993, 20.05.1993 tarih ve 21586 sayılıResmi Gazete6-Toprak Kirliliğinin Kontrol Yönetmeliği, 2<strong>00</strong>1, 10.<strong>12</strong>.2<strong>00</strong>1 tarih ve 24609 sayılıResmi Gazete7-Đl Çevre ve Orman Müdürlüğü, 2<strong>00</strong>7354
Change language