11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ak gelebilmiş şarap işliklerinin değişik tiplerinden bazı örneklerin tanıtımıyapılmıştır.A. Zeytinyağı İşlikleriZeytinyağı, özde, tanelerin parçalanması ve ardından elde edilenhamurun preslenmesi olmak üzere, iki aşamanın sonucunda elde edilir.Tanelerin parçalanmasına yönelik en basit bir döşem, yerlikayaya oyulmuşçukurlardır. Bunlar, Lykia Andriake'sinden (Demrekale) günümüzegelebilmiş kalıntılarla örneklenebilir (Resim: 1). Genellikle 1 m den dahaküçük çaplı ve yaklaşık 0.25-0.30 m derinliğindeki bu kaya çukurlarınınınölçü ve benzer özellikleri, Kilikia ve Karia bölgelerindeki bazı yerleşimlerdede saptanmıştır. Bu türden basit kaya çukurlannın aynı amaçiçin işlevlendirilen ve tabanlannda çanak şeklinde sıvı toplama oyuklanbulunan daha değişikleri de belirlenmiştir. Korykos (Kızkalesi) (Resim:2), Sebaste (Ayaş) yakınındaki Merdivenlikuyu ve çatıören'de (Resim:3) bulunanlar, bu türdendir. Araştırmada belirlenen kaya çukurlannın,zeytin tanelerinin parçalanmasında bir tür "havan" işlevinde kullanıldıklansöylenebilir. Zeytin tanelerinin sert olması nedeniyle bu iş için, tokmakya da taştan yapılmış ağır ezicilere gereksinim vardır. Bu basit kayaçukurlannın, tabanlannda sıvı toplama yeri içerenleri, tanelerin parçalanmasındanbaşka, ezilen meyvenin preslenmesi işlevi için de uygun özelliktedir.Böylece, bunlann aşamalı olarak tanelerin parçalanmasına ve ardındanhamur haline getirilmiş ezmeden yağın çıkanlmasına yönelikolduğu düşünülebilir. Yerlikayaya oyulmuş bu basit kaya çukurlan yanındaaynı amaca; tanelerin parçalanmasına yönelik taşınabilir özellikteçok sayıda işlik tekneleri (mortarium)de belirlenmiştir. Kadyanda(Uzümlüjdarıbir örnekte izlendiği gibi (Resim: 5) genellikle mermer gibisağlam kayaçlardan monolit olarak oyulan bu tekneler, yaklaşık 1-1.40 mçapında ve 0.30-0.50 m derinliğindedirler. Taban merkezlerinde kolon(miliarium) varlığına ilişkin hiçbir iz görülmediğinden, bunlarda da ezmeişlemi yerlikayaya oyulmuş çukurlardaki gibi, ağır tokmaklarla gerçekleştiriliyorolmalıdır.Taban merkezine yerleşik bir kolon (miliarium) ile desteklenen silindirtaşların döndüröldüğü basit yağ değirmenlerine (mola olearia) ilişkintekneler ise, çok sayıda yerleşim merkezinde belirlenebilmiştir. KilikiaKanytella'sında Cennet Obruğu'nun batı ağzında yerleşik bir zeytinyağıişliğinden 1.30 m çapındaki örnek bu türdendir (Resim: 6).(4) Filistin Bölgesi Gezer'de de benzer presler açığa çıkarılmıştır. R:A.S. Macalister, The ExcavationofGezerII (1912) 49.506