11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Konservasyon ProjesiDemir BuluntularınKonservasyonuArkeolojik demir objelerin stabilize edilmesi, konservasyonda oldukçazor bir sorun oluşturur. Demirin toprak altındaki elektrokimyasal bozulmasınaneden olan faktörlere, uygulama açısından bakıldığında, müzeobjelerini, oksijen ve nemden arındmlmış bir ortamda saklamanın olanaksızlığıaçıktır; bu nedenle aktif konservasyonun, arkeolojik demir objelerinkurtarılma şansını yükselttiği ve bu amaçla yapılacak uygulamaların,objeyi düşük bağıl nemde, kontrollü şekilde depolamaktan daha etkiliolduğu ortaya çıkar. O halde, klorür iyonlarının giderilmesi tek çözümdür.Ancak, bu amaçla yapılan uygulama sonuçları, konservasyon işlemitamamlanan objenin korozyon tabakalarından çıkarılan ve obje içinde kalanklorür miktarı açısından ümit verici olmamıştır. 7ü'li yıllara dek demiriçin, kaynatma, elektroliz ile indirgeme, yoğun yıkama gibi, yetersizve sınırlı yöntem seçenekleri vardır. Klorür iyonlarının giderilmesi amacıylakullanılan bu işlemlerin çeşidiliğine karşın, objelerin, konservasyonişlemleri tamamlandıktan birkaç yıl içinde yeniden korozyona uğramaları,uygulamada hiçbir yöntemin başanya ulaşmadığını gösterir; yönteminyetersizliği yanı sıra, ugulamanın, metalin metalografik yapısında değişikliğeyol açması gibi bir olumsuzluk da söz konusu olabilmektedir.North ve Pearson tarafından önerilen ve ilk olarak "deniz altında bulunmuşdemir objeler" için kullanılan yöntem ise, daha önce denenen diğerlerinegöre avantajlara sahiptir. Bu yöntemde:a. Suda çözülmeyenler de dahilolmak üzere, tüm demir klorürler çözünürler,b. Obje üzerindeki korozyon tabakaları kuvvedendirilir ve stabil halegetirilir,c. Metalin metalografik özellikleri uygulamadan etkilenmez,d. Uygulanması kolay ve maliyeti düşüktür,e. Arkeolojik demir için uzun vadede tehlike oluşturmaz.Söz konusu yöntemde, demir klorürlerin "alkali sülfit içinde çözülmesive böylece, demir objenin "kuvvetli baz çözeltisi içinde" kalıcı vestabil hale gelmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu yöntemin etkinlik deneylerisırasında, arkeolojik demir objelere, bilinen "klorür arındırmayöntemleri" yanı sıra, alkali sülfit metodu uygulanmış; sonuçlar karşılaştınlarakgiderilebilen klorür miktarı saptanmıştır.416