11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ir köşesinde doğal yetişmiş bir ağacın kutsal kabul edilerek dallannaadak iplikleri bağlanması, yağmur dualannda bu alanda kurbanlar kesilerek"ziyaret" kabul edilmesi; Urartular'ın da dahil yakın doğu dünyasındaegemen "hayat ağacı" inancının günümüzdeki uzantılannı anımsatmaktadır",Alanın kutsallığını doğrular nitelikte, diğer bir deyimle, burasınınUrartular dönemindeki önemini ortaya koyan izler, Hüseyinbaba tepesininzirvesine yakın yerde bulundu. Batıya yönelik, kayadan kesilmiş veoval tekne biçiminde şekillendirilmiş bir "kaya çanağı" bu konuda önemlibir belge durumundadır (Resim: 13). Bu türden kaya çanaklannın "Hititler"denErken Demir çağ Anadolu'suna iz süren belirli bir sürekliliğin,gelenekçiliğin"> ürünü olarak Anadolu insanının dinsel yaşamına girdiği;Urartu'daki ömekleriyle> bu işlevlerinin kanıtlandığı bilinmektedir".Araştırma kapsamına alınan yöredeki somut veriler değerlendirildiğinde,aşınmış, tahrip edilmiş ve sonraki dönemlerde değiştirilmiş olmalannarağmen, kalıntılann Urartu varlığını kanıtladıklan görülmektedir.Bu belirleme, köyün coğrafi konumu ve civannda bilinen Urartu kalıntılanylada belgelenebilmektedir.Daha önce de belirtildiğigibi, Aliçeyrek köyü kalıntılan Urartu krallannın,özellikle Menua (1.0. 810-786) döneminde başlamak kaydıylaSevan bölgesine ulaşmak için kullandıklan Patnos-Ağrı-Eleşkirt-Zivin­Horasan-Sarıkamış-Kars-Gümrü güzergahıv üzerinde bulunmaktadır. Bununyanı sıra, güneyinde 4-5 km mesafede Delibaba ve Yazılıtaş'ta; kuzeyindeZivin'de bulunan Urartu yazıtlarının" konumundan da anlaşılacağı(28) Hayat ağacı ile ilgili inancın ve bunun sanat yapıtlannda betimlenmesinin ilk örneklerine1.0. 3. binde Aşağı Mezopotamya'da rastlanıldığı; yaygınlaştırılmış ve zenginleştirilmiş durumdagörüldüğüAsur'dan Urartular'a aktanldığı bilinmektedir (O.Belli, "Urartular'da HayatAğacı Inancı", Anad. ~ş. 8, 1980,238; B.B. Piotrovski, Urartu, The Kingdom of Van andIts Art (1967), 15; T. Ozgüç, Altıntepe I, 1966,20 vd., 31,y. Ozkaya, Frig Mimari Kap~.amaLevhalan. Betilerin Biçemi ve Köken Sorunu, Atatürk Unv. Yayınlanmamış Doktora Onçalışması, 1987,41-43. Ayrıca, Elazığ'ın 5 km kuzeydoğusundaki Harput'un Kayabaşı mevkiininUrartu kült merkezi olması ve işlevini günümüze dek sürdürmesi (Belli, "Kaya işaretleri",74), benzeri alarıların Urartu yayılımındaki yoğunluğunu göstermesi açısından çarpıcıbir örnektir.(29) F.Işık, "Doğu Anadolu Halk Kültüründe İlk Çağ'ın Paydaşlığı", II. Battal Gazi ve MalatyaÇevresi Halk Kültürü Sempozyumu 1988, 150-151.(30) Işık, "Felsdenkmaler", 178; ay. "DemirÇağ", 20-21.(31) P. Neve, "Schalensteine und Schalenfelsen in Boğazköy-Hattusha", ıst. Mitt. 27{28 (1977/78) 64vd.; H.Hellenkemper-I. Wagner, "The God on the Stag. A Late Hittite Rock Relief onthe River Karasu", Anat. St. 27 (1977), 173; Işık, "Demir Çağ", 20-21; Belli, "Kaya işaretleri",87.(32) Çilingiroğlu, "Umudum tepe", 193.(33) Delibaba: F.W. König, Handbuch der Chaldische Insehriften I (1955-1957), 43; 9,72; Yazılıtaş:age. 23; 61-62; Zivin:age. 24;63.385