11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Urartu karakteri gösteren diğer kalıntılar yardımıyla da açıklık kazanmaktadır."Aynı kayalığın batıya yönelik cephesinde yer alan değişik biçimlerdekiyapay kaya oluşumlarından diğer birisi ise, üzerinde düzenlenmiş ikisilmeli ve üstte oval tasarlı derin nişiyle tekne biçimli bir çocuk mezandır(Resim: 6). Mezann üst kenarı çevresinde, üstünü kapatmada kullanılmışdüz bir kütlenin yerleştirilmesi amacına yönelik, girintiler bulunmaktadır'>,Sağ bitişiğindeki yapay oval kaya girintisinin (niş?) sonradaneklenti olduğunda özensiz işçiliği yol göstericidir.Söz konusu mezann sol tarafında, doğalolmayan oluşumlar arasında,üstündeki niş benzeri girinti ve tavanına kadar kumla dolu bir kayaodası (Resim: 7) ile yukan doğru daralarak ovalleşen girişiyle, yaklaşıkyuvarlak tasarlı, bir kaya mezan daha bulunmaktadır (Resim: 8). Yakınbenzerleri Urartu örnekleri arasında bilinmeyen bu küçük oda, mezar veniş benzeri oluşumların kültürel kimliklerini belirleyecek izler bulunamamıştır»,Ancak, bunlann da anılan kilise mezar örneğinde olduğu gibi,sözü edilecek diğer kanıtların yanı sıra Urartu izleri içeren bir kayalığıncephesinde oyulmalan nedeniyle, bu döneme ait olduklannı savlamakyanlış olmayacaktır.Tek başlanna, ya da cephelerinde düzenlenmiş nişleriyle kutsallıklanvurgulanan mezarlarla" donanmış Darboğaz kayalıklannın bu özelliği,anıtsal nitelikli kaya nişleriyle de pekiştirilmiştir. Bunlardan daha görkemliolanlan, kayalığın güney bitiminde yer alırlar (Resim: 10-11). Batıyayönelik,ulaşılması güç bir yere, yan yana ve yatay dikdörtgen düzenlenmişsöz konusu iki nişten daha büyük olanı, oldukça pürüzsüzişlenmiş bir yüzeye sahiptir (Resim: 11). Tasar ve işçiliğiyle bağdaşmayacakdenli özensiz malta haçlannın yüzeye kazınmasından ve yer yersilmelerin aşınmasından dolayı, nişin daha sonra da kullanıldığı anlaşılmaktadır.Diğeri ise, daha küçük boyutlu ve derine oyulmuştur (Resim:10, sol).Söz konusu ni şler, yatay dikdörtgen düzenlemeleriyle farklılıklariçerseler de, Urartu açık hava tapınımının ana öğelerinden olan ve Meher(13) Köylülerin anlattıklarına göre, kaçak kazılar sırasında mezarın üstünü kapatan taş, kaldırılırkentahrip edilmiş; içinde bir çocuğa ait iskelet parçaları ortaya çıkarılmıştır.(14) Mezarlarla birlikte, ya da tek başlarına düzenlenmiş olarak benzeri oluşumları Şirinlikale(Işık, "Şirinlikale", Res.ôa-b), Atabindi (age. Res.12) gibi, nişlerin konumları değişik de olsa,Urartu merkezlerinde bulmak olasıdır. Mezar bağlantısız nişlerin en çarpıcı benzerleriHarput'ta (age. 525, Res.42); mezar cephesindeki tasarıyla da Alyar'da vardır (Işık, "Felsdenkmaler",170, PI. XXVIIIc).(15) Mezar ve nişlerin beraber işlenmeleri konusunda bkz. Işık, "Şirinlikale", 497 vd.; ay, "Demirçağ", 17 vdd.382