11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

M.Ö. II. BİNYIL DOÖU ANADOLU BOYALISERAMİK KÜLTÜRLERİ ÜZERİNEARAŞTIRMALARAynur ÖZFlRAT*Bilindiği üzere son on yılda gerek Türkiye müzeleri, gerekse özelkoleksiyonlara, satın alma yoluyla, pişmiş topraktan pek çok boya bezemelikap girmiştir. çoğu z~!TIan yanlışlıkla "Urartu boyalıları" olarak adlandınlanfakat aslında M.O. n. binyılın ilk yarısı içine ait oldukları bilinenbu kaplar, genelolarak iki büyük gruba ayrılabilirler. Ilk grupkırmızı zemin üzerine siyah boyalı olanlardır. Bu türe giren örneklerdemotiflerı kırmızı açkılı zemin üzerine siyah boya ile yapılmıştır. Ikincigruba giren örneklerde ise zemin yine aynı renktir; ancak bezemenin bulunduğuüst bölüm ayrıca bir krem astarla kaplanmıştır. Motifler, bu boyaastarın üzerine, çok renkli olarak uygulanmışlardır. Bu türde malzemeson yıllarda o kadar çoktur ki, Mersin, Adana, Gaziantep, Diyarbakır,Samsun, Bursa, ızmit, Istanbul, Ankara, Sadberk Hanım gibi birçok müzeve başta Erzurum, Kars, Van ve Ahlat olmak üzere, tüm Doğu Anadolumüzeleri bunlarla doludur. Ayrıca İstanbul ve Ankara'daki özel koleksiyonerlerinbirçoğunda, bu türde kaplar bulunmaktadır.Söz konusu kaplar genelolarak 1895 yılından beri Nahçıvan'ın güneyindekiKızılvank'tan tanımyordu-. Daha sonra Burton-Brown- tarafındankazılan Geoytepe ve nihayet C. Burney'in- Haftavan tepe kazılarında da* Aynur ÖZHRAT, İstanbulÜniversitesiEdebiyat Fakültesi, Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı,34459/İSTANBUL.(1) F. Hancar, "Die Bemalte Keramik Transkaukasiens im lichte neuer Funde", Archiv flirOrientforschung 14 (1941-44)290 vdd., Abb. 7-10.; C.F.A.Schaeffer, Stratigraphie Compareeet Chronoloqie de l'Asie Occidentale (Oxford 1848) 500 vd., fig. 270; C. Burney ­D.M. Lang, The Peoples ofthe Hills (London 1971) 90 vd., Pl. 43/e.(2) Excavations in Ezerbaijan 1048, London 1951.(3) "Excavations at Haftavan Tepe 1969", Iran X (1972) 133 vd., Pl. Ilc-d; ay. yaz., "Excavationsat Haftavan Tepe 1971",Iran XI (1973) 161 vd., Pl. IlId; ay.yaz., "Excavations at HaftavanTepe 1973",lran XIII (1975) 153 vd., Pl. IV e-ı; M. Edwards, "The Pottery of HaftavanTepe VI-B (Urmia Ware)", Iran XIX (1981) 101 vdd.; ay. yaz., Excavations inAzerbaijan (North-Western Iran) i. Haftavan Period VI (Oxford 1983).359