11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

dır. Baraja en yakın köy, Hacı Halit köyüdür. baraj köyün 1.5 km doğusundabulunmaktadır.Deniz seviyesinden 2245 m yükseklikte yer alan Reşan Gölü, diğerUrartu barajları gibi dağların zirvesindeki bir çöküntü alanı içinde bulunmaktadır(Çizim: 1). Fazla büyük olmayan gölün çok büyük bir kısmı günümüzdesazlarla kaplıdır. Gölde biriken su, çevredeki yüksek dağlardaninen kar ve yağmur sularıyla çok sayıdaki kaynak suyunun birleşmesindenoluşmaktadır. Ağız kısmı erozyondan dolayı kalın bir toprak tabakasıylakapanan barajın kuzey yönündeki duvarının üstünden açılan yenibir kanalla, gölün doğu ve kuzeydoğusunda uzanan araziler sulanmaktadır.Suyun bu kanalla akıtılması yüzünden, gölde kaç milyon metreküpsuyun birikmiş olduğunu kesin olarak bilemiyoruz.Reşan barajının tasarımı ve inşa tekniği, diğer Urartu barajlarının tasarımıve inşa yöntemiyle çok büyük bir benzerlik göstermektedir. Barajınduvarı, gölün kuzeydoğu ucundaki dar bir boğaza inşa edilmiştir'. Kabacayarım ay biçimindeki duvarın uzunluğu, 102 metreden fazladır(Çizim: 2). Yarım ay biçimindeki duvar, Van Gölü'nün güneyindeki Arpayatağıgöletinin duvarıyla çok büyük bir benzerlik göstermektedir. OLdukçagelişmiş bir plan gösteren bu tür yarım ay biçimli baraj duvarları,Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki yarım ay biçimli modern baraj duvarlarınınilk örneğini oluşturmaktadır.Baraj duvarının hem su tarafı, hem de dış yüzü, suların getirdiği kalınbir toprak tabakasıyla kapanmıştır (Resim: 1). Su akıntısının çok güçlüolduğu ve bu yüzden taşımış olduğu toprak ile duvarın üzerini kapattığıanlaşılmaktadır. Duvarın üzerindeki toprağın üstü çim ile kaplıolduğundan, toprağın akıp gitmesi önlenmiştir. Tıpkı Van bölgesindekiKırcagöl', Arpayatağı-, Kırmızı Düzlük? ve Gövelek barajlarında olduğugibi, Reşan barajının duvarı da erozyondan çok büyük oranda etkilenmiştir.Bu yüzden hem duvarırı inşa tekniğini, hem de duvarın kaç metreyüksekliğinde olduğunu kesin olarak bilemiyoruz. Köylülerin Reşan Gölü'ndebiriken suyu akıtmak için yapmış oldukları kazıda, duvar kalınlığının4.5-5 m arasında değiştiği anlaşılmaktadır (Resim: 2). Ancak toprakve çimle kaplı olan duvarın kalınlığı ise, 6-6.5 m arasında değişmektedir.Köylülerin suyu akıtmak için açmış olduğu yarmada, duvarın iri bazalttaşlardan inşa edildiği görülmektedir.(4) Planları büyük bir özenle çizen yüksek lisans öğrencisi Bahar Memiş'e titiz çalışmalarındandolayı teşekkür ederim.(5) B. Oğün, Van 'da Urartu Sulama Tesisleri ve Şamram (Semiramis) Kanalı. 1970,42.(6) O. Belli, "Van Bölgesinde Urartu Baraj ve Sulama Sisteminin Araştırılması, 1989", Ylll.Araştırma Sonuçları Toplantısı. 1990, 1lS, res. 9-10.(7) O. Belli, Aynı Eser. 119, res. 23-24.338