11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

Tünelin morfolojik aynntılanna geçmeden önce, kent ve limanın tarihigelişimine kısaca değinelim: Antik Seleukia Pieria kenti, ıskender'in generallerindenSeleucos i. Nikator tarafından M.Ö. 4. yüzyılın sonlanndakurulmuş ve aynı tarihlerde kurulan eski Antakya'nın (Antioch) limanşehri olarak gelişmiştir (Pauly - Wissova 1921). Şehrin en eski tarihinin,M.O. 700 yıllannda Asur hakimiyetinde gelişmiş eski Yunan yerleşmeleridönemine dek gittiği aynı yazarlar tarafından belirtilmektedir. Bir sürePtolome ve Seleukidler arasında el değiştiren ve nüfusu M.O. 219 yılında30.000'e ulaşan kent, M.O. 64 yılında Romalıların eline geçmiştir. Limanın,Roma ımparatorluğu'nunSuriye eyaletine ait donanmasını banndırmasınedeniyle çok stratejik bir konuma ulaştığı, tarihi kayıtlardan öğrenilmektedir(Van Berehem 1985).Adı geçen lagün ve çevresinin muhtemelen Prehistorik dönemlerdenbuyana kullanıldığı, Şenyürek ve Bostancı'nın (1956-1958) çalışmalanile ortaya çıkarılmıştır. Araştırıcılar, delta ovasının bu kesimini sınırlayanana yamacın üzerinde, farklı seviyelerde yer alan mağaralarda, Prehistocikkalıntılara rastlamışlar ve yamacın en alt kesimindeki mağaralardabulduklan keramik ve diğer kalıntılara dayanarak eski Yunan dönemindedenizcilerin, deniz yoluyla buraya kadar gelerek, mağaralan sığınak olarakkullandıklannı öne sürmüşlerdir. Bu tespitten hareket ederek, lagününbahsedilen dönemde epeyi geniş bir yer işgal ettiği ve bugünkü deltaovasını sınırlayan ana yamaca kadar uzandığı söylenebilir. Daha sonrakiolarak bir bölümü karalaşarak kü­dönemlerde, deltanın gelişimine bağlıçülen lagün, Roma döneminde deniz tarafına yapılan bir dalgakıranlamuntazam bir liman haline dönüştürülmüştür. Lagünle açık deniz arasındakikıyı kordonunun, Asi nehrinin taşıdığı kum boyutundaki çökellerlegenişlemesiyle. limanın deniz tarafından beslenmesi azalınca, limanı kurtarmakiçin,lagüne kuzeyden kanşan Kapısuyu deresine ait sel yatağı birtünelle değiştirilerek limanın alüvyonla dolması önlenmeye çalışılmıştır.Tüm bu çabalara karşın limanın sığlaşrnaya devam etmesi üzerine, M.O.4. yüzyılın ilk yansında limanın sahası daraltılarak, doğudaki derin bölümkullanılmaya başlanmış ve bu kesim, kuzeydeki girişden itibaren açılanyaklaşık 500 m'lik bir kanalla beslenmeye çalışılmıştır (Chesney1839). Bu operasyona rağmen limanın dolması üzerine son dönemde,Çevlik Karakolu'nun bulunduğu kayalığın önündeki kıyı kesiminde, mendireklerleyapılan küçük bir liman vasıtasıyla denizcilik faaliyetleri sürdürülmüştür(Şekil: 3). M.S. 596 yılından sonra antik kent ve limanı hakkındahiçbir kaydın olmaması, limanın tamamen dolduğunu ve şehrinterkedildiğini ortaya koymaktadır (Pauly-Wissowa 1921, Jacout 1931).Haçlı Seferleri sırasında, Asi nehrinin ağzından yaklaşık 2 km içeride yeralan Mina'nın, liman olarak kullanıldığı Jacouout (1931) dan öğrenilmektedir.206