11. Araştırma Sonuçları Toplantısı - Kültür ve Turizm Bakanlığı

ustanın işi olduğu (Latincesi: "caesura") ve son olarak da o yılda kaçıncıüretilmiş blok olduğunu gösteren bir sayı yer almaktadır. Eğer (örnekolarak) 2250 sayısı okunursa, böylece o yıl içinde en az 2250 blok veyasütun üretilmiş olduğunu saptayabiliyoruz. Her bürokraside olduğu gibizaman içinde nesiller ve yüzyıllar geçtikçe işletme genişliyor. ocaklarınmüdürlüğü, dairelerini adım adım çoğaltıp gittikçe daha fazla inceliklerkapsayan envanter sistemini meydana getirmiştir. Bloklar üzerindeki yazılarne kadar çok ise, verdiği bilgi o denli çok olacaktır.İkinci örnek olarak; Sextus Pompeius Collega'nın konsulolduğuM.S. 93 yılında üretilmiş, kepçe tarafından kırılmış bir sütun parçasınıgösterebiliriz (Resim: 3). Bakanlık Temsilcisi Sayın Albak bu sütunun nekadar büyük olduğunu gösteriyor. Geçtiğimiz çalışma mevsiminde yedimetreden daha uzun iki sütun ölçme olanağı buldum, birbuçuk metre çapındasütun tamburları gördüm. Bu bloklardan garip biçimli bir başka örnek(Resim: 4). Böyle kesilmiş bloklara çok sık rastlıyoruz. Taşların böylegarip biçimde kesilmiş olmalarının en gerçekçi açıklaması: Bublokların nakledildikleri yerlerde tabakalar halinde kesileceği, bunun içinde onları en hafif biçimde taşınmak üzere, kötü ve defolu kısımlarınıntraş edilmiş olmalarıdır. Bu ağır mermer bloklarının Roma'ya kadar nakliyatı,şüphesiz ocaklardaki işçilikten çok daha uzun ve zordu. Bu sebeptendolayı Bacakale işletme müdürlüğü çok sayıda blok çıkarıp, siparişleringeldiği zamana kadar hazır bekletiyordu. Bugün elimize geçenbloklar, böyle hazır bekletilen stokların bir bölümüdür.Bacakale ocağının arka tarafından çekilmiş bir resimde (Resim: 5)Romalıların ne kadar derin kazdığı görülmektedir. Resimde görülen kepçeninbulunduğu zemin, ocağın Romalılar dönemindeki zemini olmayıp,Romalılar tarafından doldurulan kesimdir. Kepçe iki insan boyunda olduğunagöre, kepçenin boyu bize ocağın derinliği konusunda bir fikir vermektedir.Her madende veya ocakta işe yaramayan taş ve toprağın nereyekonulacağı, atılışı bir problem' olur. Bu sorunu Romalıların Iscehisarocaklarında iki biçimde çözümlemiş olduğunu görüyoruz; ya bu toprağıV~ . -' tasları --:.,s--_ ()('~uın ----o v~1r 'lo:> rı.,. nn10:>"""_y__.L&. _ .. llJ.l.y.l.J..J. .I..I. _ J'ı'ö 'ı''ı'';l'ı' 'ı', JU \,..1. ...,.1..1.1.4• .1.ocağın bir daha kullanmıyacaklannıdüşündükleri derin kısımlarına gömmüşlerdir,Geçen yılki çalışmam sırasında Romalılar tarafından doldurulmuşbir ocağın, modern mermercilerin "pasa" adını verdikleri atıklardan temizlendiğinetanık oldum. Bu atıkların temizlenmelerinin sebebi, ocağındibine varmak ve buradaki mermeri işlernek içindir. Bu atıkların temizlenmelerisırasında taşınmaya hazır sütunlar çıkar (Resim: 6). Bir kepçeninRoma döneminden kalma bir pasa tepeceğini temizlediğini (Re-113