İndir - Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü

ÖnsözBirecik Barajı İşletme Ltd. Şti. tarafından inşa edilmiş ve işletilmekte olan Birecik Baraj ve HES’inçeşitli bölümlerinde, 2000 yılında işletmeye açılışından yaklaşık 2 ay sonra, midye bulaşmasısaptanmıştır. Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya bulaşan midyelerin K.Amerika’daki HES’lerde oluşturduğusorunlar ve çözümü için yapılan yüksek harcamaları dikkate alan Şirket yetkilileri, konuyu Enerji ve TabiiKaynaklar Bakanlığına iletmiştir. Türkiye’ye yabancı ülkelerden bulaşmış olabileceği de varsayılanzararlının, Birecik HES’i de “geçici bir süre devre dışı bırakabileceği” gözönüne alınarak acil çözümarayışına girilmiştir(Zapletal, W. and M. Hengirmen,2001; Bobat, Hengirmen, and Zapletal, 2001 a, b).Atatürk Baraj ve HES’te de midye sorunları saptandığı Barajlar ve Hidroelektrik SantrallarBaşkanlığınca 2000 yılı sonlarında İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığına iletilmiş ve çözüm yöntemlerisorulmuştur. Türkiye’de daha önce de saptanmış olan Zebra midye sorunlarına karşı (DSİ,1969), diğerülkelerde antifouling boya uygulamaları yapıldığı Barajlar ve Hidroelektrik Santrallar Başkanlığına,bildirilmiştir. Konu İşl. ve Bak.Dai. Başkanlığının çalışma proğramına alınmış ve Şubat 2001’de AtatürkBaraj ve HES’te başlatılan çalışmalarda sorun yaratan zararlının Zebra Midye olduğu saptanmıştır.Atatürk ve Birecik Baraj ve HES’lerinde, midye sorunları ve alınabilecek önlemler konusundaEnerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığında, Şubat, 2001’de yapılan toplantıda da: Birecik Barajı İşletmeLtd.Şti.’nin, belirleyeceği bir üniversiteye araştırma yaptırması; DSİ Genel Müdürlüğü’nün de konuyuaraştırmaya başlaması ve çalışmalarda koordinasyon sağlaması kararlaştırılmıştır.Türkiye’de Zebra midye sorunları, ilk kez 1964 yılında Kovada I HES’te görülmüştür. Bununüzerine DSİ Genel Müdürlüğü ile İ. Ü. Fen Fakültesi arasında yapılan protokol uyarınca HidrobiyolojiAraştırma Enstitüsü’nce araştırmalar yapılmış ancak araştırma sonuçları, uygulamaya verilememiştir(DSİ,1969). Daha sonraları Zebra midye sorunlarının azaldığı ve mekaniksel yöntemlerle çözümlenmeyeçalışıldığı anlaşılmaktadır.Uzun yıllar sonra, 2000 yılında Birecik Barajında sorunların yeniden görülmesi ve Atatürk Baraj veHES’te de 1997’den bu yana sorun oluştuğunun bildirilmesi üzerine DSİ Genel Müdürlüğü'nce, 2001-2002döneminde, Kesikköprü ve Atatürk Baraj ve HES’lerinde, bu raporda verilen çalışmalar yapılmıştır.Çalışmalar sonucunda, zararlının savaşımına yönelik temel yaşamsal ve çevresel verilerin derlenebildiği,sorunların oluşma nedenleri konusunda belirli sonuçlara ulaşıldığı söylenebilir.Çalışmanın temel amaçlarından biri, zararlıya karşı savaşım yöntemlerinin saptanmasıdır. Konuile ilgili olarak, EÜAŞ’ca sağlanması öngörülen kaynaklar, 2001-2002 döneminde karşılanamadığı için, bukonudaki çalışmaların büyük bölümü yapılamamıştır. Savaşım yöntemleri genelde bilinmekte, bunlardanTürkiye’de etkili ve ekonomik olarak kullanılabileceklerin denenerek belirlenmesi ve uygulamayaaktarılması gerekmektedir. Sürdürülecek çalışmalarda EÜAŞ’ın desteğine büyük gereksinimbulunmaktadır.Çalışmalar, İşletme ve Bakım Dairesi Başkanlığı Su Ürünleri ile Yabancıot Savaşımı veBitkisel Kaplama Şube Müdürlükleri elemanlarından oluşan bir "Çalışma Grubu"nca yapılmıştır.Çalışmaya sağladıkları katkılar için İşl. ve Bak. Dai. Başkanı Savaş UŞKAY ve Su Ürünleri Şube MüdürüNuri ŞAFAK’a teşekkür ediyoruz. Kesikköprü Barajındaki çalışmalardaki katkıları nedeni ile DSİ V. BölgeMüdürü Kadri YAŞAR ve çalışmaları sürekli izleyerek, gereksinimlerin karşılanmasını sağlayan V.BölgeMüdürlüğü İşl. ve Bak. Şube Müdürü Ismail UNUTMAZ’a; Atatürk Barajındaki çalışmalarıngerçekleştirilmesini sağlayan DSİ XVI.Bölge Müdürü Gülabi POLAT'a; Atatürk HES İşletme MüdürüNevzat ERTEN ve Müdür Yardımcısı Aydoğan ÜNVER’e; çalışmalarının planlanması ve sürdürülmesisırasında konu ile ilgili her türlü literatür gereksinimini en kısa zamanda sağlayan, A.B.Devletleri’ndekiuzmanlardan Diane OLESON, Michael GRODOWITZ ve Dr. Daniel P. MOLLOY’a; Birecik Baraj veHES’te midye araştırmalarını sürdüren Doç.Dr. Alaeddin BOBAT, Dr. Mehmet HENGİRMEN ve W.ZAPLETAL’a; Zebra midye konusunda Türkiye’de yapılmış çalışmalarla ilgili yayınların sağlanmasındakikatkılarından dolayı DSİ II.ve XVIII. Bölge Müdürlüğü elemanlarına; Kesikköprü Baraj Gölündeçalışmaların yapıldığı ERSU Alabalık Üretim Çiftliği sahibi Atilla ERTÜRK ile çalışmaya katkısı olanancak burada adlarını veremediğimiz herkese teşekkürlerimizi yineliyoruz.Aralık 2003, AnkaraVIII