arapcada sayılar - gariban tavuk

KİTABEYİ

KİTABEYİ Yayın No: 101DizgiVecdi AKYÜZKapakBaskı-Ciltİstanbul, Mayıs 1998KİTABEYİÇatalçeşme Sok.52/A Cağaloğlu-ÎST.Tel.: (0212) 512 43 28 - 511 21'43 Fax.: 513 77 26

DoçDr. Vecdi AKYÜZARAPÇA'DASAYILAR( 4yjı ^jüı j iijiVı)

Sayılarla ilgili konular işlenirken, bol formüller ve kısa uygulanışları,çok sayıda cümle içinde kullanılışı ve geliştirmeye yönelik alıştırmalarverilmiştir. Ayrıca terimleşme, deyimleşme ve kalıplaşmalar daverilerek, konunun bütünlük içinde kavranmasına çalışılmıştır.Böyle bir çalışmanın hazırlanmasında teşvik ve yardımlarınıgördüğüm özellikle lise çıkışlı hazırlık sınıfları öğrencilerime teşekkürederim.Yüce Allah'ın çalışmamızı başarılı ve yararlı kılmasını diliyorum.İstanbul 1998Doç.Dr. Vecdi AKYÜZ6

İÇİNDEKİLERÖNSÖZGİRİŞ1. Sayı Adı • 132. Sayıların Yapısı 14BİRİNCİ KISIMASIL SAYILARBirinci Bölüm: Birler Basamağı1. Birler Basamağının Sayıları 192. Birler Basamağındaki Sayıların Kuruluşu . 212.1 İzafetli Kuruluş 212.2 Sıfat Tamlamalı Kuruluş 312.3 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş 352.4 Ma'dudun Düşmesi 36İkinci Bölüm: Onlar Basamağı1. (11-19) Arasındaki Sayılar ....391.1 Saf Temyiz Kuruluşu 401.2 İzafetli Kuruluş '. 461.3 Sıfat Tamlamalı Kuruluş 471.4 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş 472. Onluk Sayılar , • 473. (21-99) Arasındaki Sayılar 50Üçüncü Bölüm. Yüzler, Binler ve Milyonlar Basamakları1. Yüzler Basamağı 542. Binler Basamağı • 573. Milyonlar Basamağı '. 654. Milyarlar Basamağı • 68Dördüncü Bölüm: Sayıların Kuruluş ve İ'rab Özellikleri1. Sayılar Arası Bağıntılar 711.1 Sayıların Kuruluşu 711.2 Sayıların Sıralanışı ve Bağlanışı 721.3 Sayılarda Belirlilik , 742. Sayı-Sayılan Bağıntıları 782.1 Sayılarda Cinsiyet 787

2.2 Sayıların Temyizi 792.3 Sayıların İ'rabı 80Beşinci Bölüm: Dört İşlem Anlatımı1. Toplama işlemi 882. Çıkarma İşlemi 893. Çarpma İşlemi 904. Bölme İşlemi 90İKİNCİ KISIMSIRA SAYILARIAltıncı Bölüm: Sıra Sayılarının Türetilişi1. Birler Basamağı 932. Birleşik (Mürekkeb) Sayılar 963. Bağlaçlı (Ma'tuf) Sayılar 974. Sıfırlı Sayılar 99Yedinci Bölüm: Sıra Sayılarının Kuruluşu ve Kullanılışı1. Sıfatlı Kuruluş 1001.1 Birler Basamağı 100.1.2 Birleşik Sayılar 1031.3 Bağlaçlı Sayılar 1042. Yalın Kuruluş 1083. İzafetli Kuruluş 1083.1 Genel Kuruluş 1083.2 Belirli Sayının Bir Bölümünü Gösterme 1143.3 Sonraki Sırayı Gösterme 1154. Zaman Zarflı Kuruluş 1165. Sıra Anlatımlı/Bağlaçlı Kuruluş , 1166. Sıra Zarflı Kuruluş 1177. Asıl Sayılı Kuruluş 121ÜÇÜNCÜ KISIMÜI^ŞTİRME, TOPLULUK ve KESİR SAYILARISekizinci Bölüm: Üleştirme Sayıları1. Üleştirme Sayılarının Türetimi 1251.1 Genel Durum 1251.2 Ölçülü Üleştirme Sayıları 1268

2. Üleştirme Sayılarının Kuruluş ve Kullanılışı 1272.1 Yalın Kuruluş 1272.2 Bağlaçlı Kuruluş 1272.3 Birleşik Hal Kuruluşu 128Dokuzuncu Bölüm: Topluluk Sayıları1. Çoğaltmak Sayılar 1291.1 İzafetli Kuruluş 1291.2 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş 1311.3 Bağlaçlı (Atıflı) Kuruluş 1321.4 Yalın Kuruluş 1322. Katlı Anlatımlar 1333. ilgi Sayıları 1363.1 ilgi Sayılarının Türetimi 1363.2 ilgi Sayılarının Sayı Öneki Olarak Kullanılışı 1374. Çoğaltmak ilgi Sayıları 141Onuncu Bölüm: Kesirli Sayılar1. Kesirli Anlatımlar 1441.1 Müfred Sayılar 1441.2 Öteki Sayılar 1472. Yüzdeli Anlatımlar 1483. Virgüllü Anlatımlar 1503.1 Virgül Sözcüğüyle Anlatım 1503.2 Vav Bağlaçlı Anlatım 150DÖRDÜNCÜ KISIMBELGİSİZ SAYILAROnbirinci Bölüm: Saf Belgisiz Anlatımlar1. Belgisizlik Edatı ( fi ) : 1561.1 Belgisiz Soru Edatı ( Z^izSiS fi ) 1561.2 Belgisiz Çokluk Edatı ( £JİI fi ) 1612. Belgisizlik Edatı ( ) 1663. Belgisizlik Edatı ( Û? ) 1684. Belgisizlik ismi ( ^su ) 1705. Belirsizlik Ma'sı ( i G ) 1739.

6. Belirsizlik İsmi ( 'J ) 174Onikinci Bölüm: Yaklaşıklık Anlatımları1. ( 'J»6 ) Sözcüğü 1762. ( X>\} I ;Uj ) Sözcükleri 1773. ( v-jilIL / Lyî ) Sözcükleri 1784. ( / 'J> ) Sözcükleri 1795. ( cU> cUi ^ ) Sözcüğü 1796. ( jji ) Sözcüğü 179Onüçüncü Bölüm: Bütün/Bölüm Anlatımları1. Bütünlük Sözcüğü ( 'JJT ) 1811.1 İzafetli Kullanılışı 1811.2 Tevkid Görevinde Kullanılışı 2051.3 Sıfat Görevinde/Pekiştireç Olarak Kullanılışı 2082. Parça/Bölüm Anlatan ( jâti ) 2112.1 Parça/Bölüm Anlatımı 2112.2 Tekrarlı (Birbiri Anlamında) Kullanılışı 2202.3 "Biri" Anlamında Kullanılışı 2283.( JT ) ve ( JOJL ) Sözcüklerinin Başka Bazı Kullanım Özellikleri 230Ondördüncü Bölüm: Kusurlu Anlatımlar1. ( JÜT ) Sözcüğü .,2302. ( jiai ) Sözcüğü 2313. ( SiLj ) Sözcüğü 2324. ( ULU ) Sözcüğü 232Onbeşinci Bölüm: Çoklu/Azli Anlatımlar1. Çokluk Anlatımları 2341.1 ( ^ 'jJS ) Sözcüğü 2341.2 ( o» Vjİ ) Sözcüğü 2401.3 ( AJJÛ ) Sözcüğü 2431.4 ( 'j^Ş "JJ ) Sözcüğü 24410

1.5 ( IJ, jlj / 'Jj ) Sözcüğü 2451.6 (ûc ) Sözcüğü 2491.7 ( ) Sözcüğü 254^f^u "V ) Sözcükleri 2551.9 ( Jd, ) Sözcüğü 2561.10 ( ui&J. ) Sözcüğü 2561.11 ( 'jl ) Sözcüğü 2581.12 Bağlaçsız Çoğul isimler 2601.13 ( a- jâtf ) Sözcüğü .................................................. 2601.14 ( fiU* I 'S> ) Sözcükleri 2601.15 Topluluk/Grup/Öbek/Parça Sözcükleri 2621.16 ilgi veya Zarf Ma'sı ile Kurulan Ölçü Kalıpları 2742. Azlık Anlatımları 2802.1 ( "c- ) Sözcüğü 2802.2 { ^'Jjı ) Sözcüğü 281.2.3 ( İli ) Sözcüğü 2862.4 ( o- 1 j& ) Sözcüğü 286Onaltıncı Bölüm: Daha Çoklu/Daha Azli Anlatımlar1. Daha Çok Anlatımları 2881.1 ( Jtf ) Sözcüğü 2881.2 ( IjLcLaS.. ) Sözcüğü ; 2941.3 ( L».. ) Sözcüğü 2941.4 ( JaJ» ) Sözcüğü .'. 2951.5 ( 'Jl / iiji I Jüji) Fiilleri 2972. Daha Az Anlatımları 2982.1 ( SUUİ / VjÜ.. ) Sözcükleri : : 2982.2 ( 'Jit / "Ji ) Sözcükleri 2982.3 ( ..ÛJ'JL» / ov ) Sözcükleri 30311

BEŞİNCİ KISIMSAYILARLA İLGİLİ KARIŞIK (ÇOKYÖNLÜ)ANLATIMLAROnyedinci Bölüm: Saat Anlatımları1. Yalm Saat Anlatımları 3072. Geçe Anlatımları 3093. Kala/Var Anlatımları 3134. Tam Saat Anlatımları 3145. Aralı Saat Anlatımlar •. 3156. Süreli Saat Anlatımları 316Onsekizinci Bölüm: Yaş Anlatımları1. isim Cümlesi/Asıl Sayılı Anlatım 3182. Fi Cer (İyelik) Harfli/Sıra Sayılı Anlatım 3203. Li Cer (İyelik) Harfli/Asıl Sayılı Anlatım 3214. ( ^1 ) Sözcüklü Anlatım 321Ondokuzuncu Bölüm: Gün/Hafta Anlatımları1. Haftanın Günleri 3222. Çoğaltılmış Günler 324Yirminci Bölüm: Tarih/Takvim Anlatımları1. Miladi/Hicri Aylar1.1 Miladi Aylar ve Yıllar 3261.2 Hicri Aylar ve Yıllar 3292. Geleneksel Takvim Anlatımları 331Yirmibirinci Bölüm: Sayılardan Fiil ve İsim Türetme1. ( £S ) Ölçüsü 3342. ( £ J ) Ölçüsü , 3353. ( y&J ) Ölçüsü 336KAYNAKLAR 337BULDURUCU 34112

GİRİŞ1. SAYI ADI:* Sayıları gösteren adlara "sayı adı/önadı" ( ^-.1 i'ji /ij*JI ^-J /JJÛJI )denir. Sayı adları çekimsizdir. Yalnızca belli sayı özelliklerini göstermekiçin ölçü değiştirir veya ek alırlar.* Sayılan varlıklara, "ma'dud" ( ijjûll ) adı verilir. Matematik işlemleridışında, hiçbir sayı, ma'dudsuzkullanılmaz. Bu ma'dud, bazıdurumlarda cümleden düşmüş (mahzuf) olabilir. Ma'dud'a, sayınıntemyizi de denir:çJi" 2JUJ dört kitap. i'juJI. iluJI j*J : dört./juJI j-dj . jjjmil :kitap\>[j£ J»>I onbir kitap. iJüJI : j^t J>Î onbir.ijJüJI : LbS" kitapo US" |JTçok/nice kitap. JJUJI ÂJUS" : (»S - çok/nice.İJJÜLII : uWkitap* Görüldüğü gibi, sayılı kuruluşlar bir öbektir. Bu kuruluşlara genellikle"sayı temyizi öbeği" ( J'JÜJI 1J ) adı verilir. Ancak sayı öbekleri, saftemyiz biçiminde değil, min cer harfiyle bölüntülü ve izafet veya sıfattamlaması biçiminde de kurulabilir. Ayrıca, ma'dudun düştüğü de13

ARAPÇA'DASAYILARolabilir.* Ma'dud, genellikle sayıdan sonra gelir. Ancak sıfat tamlamalıkuruluşlarda, sayılan mevsuf göreviyle önce bulunur.2. SAYILARIN YAPISI:* Arapça'da sayılar, yapı özellikleri yönünden, dört bölüğe ayrılır:1) Yahn Sayı ( â^ill âJüül):* l'den 10'a kadar olan birler basamağı sayılarına, yüz, bin vebenzerleri olan milyon ve milyar., sayıları ile ( tJİJ - ^eu ) belgisizsayılarına, müfred sayılar denir. Müfred sayılar genellikle, izafetlikurulduğu için, ( «jCiail jjuJI ) adını da alırlar.* l'den 10'a kadar olan sayılara ( jyil jjjJI ), yüz, bin, milyon., ile( Çili - £J*< ) sayılarına "müfred benzerleri" ( *JiL\j jklll ajl»JI ) denir.2) Birleşik Sayı ( JfJ.\ AJÛJI ):* 1 l'den 19'a kadar olan sayılar, bağlaçsız kullanıldıkları için,mürekkeb sayı adını alır.3) Onluk Sayı ( iJLiİ %U\ / »JÜ! uill ).:* 20,30,40... gibi, onun katlarını gösteren sayılar onluk sayı (ıkd ç.ukud) adını alır.4) Bağlaçlı Sayı ( Jj£l\ JJÜJI ):* 2l'den 99'a kadar olan onluk sayılar dışındaki sayılara ma sayıdenir. 21'den itibaren sayılar, mutlaka vav bağlacıyla kurulur.Karmaşık Sayı* Aslında bağlaçlı sayılar bölüğüne girmekle birlikte, bu sayı14

ARAPÇA'DASAYILARbölüklerine, beşinci bir bölüğü daha eklemek gerekir: Birler, onlar,yüzler ve binler basamaklarının, hatta daha sonraki milyon ve milyarlarbasamaklarının birlikte kullanıldığı sayılara karmaşık sayılar ( jUiSflİİJakü> pL-JiîİJÜJİI ) denmelidir, ileride belirteceğimiz gibi, 21'denitibaren bütün sayı basamakları, kendi kuruluş özelliklerine göre,birbirine mutlaka vav bağlacıyla bağlanır.û^üji^jaLİİjjoiJt: mr 1983* Anlatım kolaylığı sağlamak amacıyla sayılar açısından birler, onlar veyüzler basamağı biçiminde bölümlemeye gideceğiz.15

BİRİNCİ KISIMASIL SAYILAR

Birinci BölümBİRLER BASAMAĞI1. BİRLER BASAMAĞININ SAYILARI:* Bütün sayıların temeli, birler basamağıdır. Bu sayıların iyi bilinmesi,öteki sayıların kavranmasını da kolaylaştırır. Birler basamağısayılarının, iyice ezberlenmesi gerekir.* Birler basamağının sayılarını şöylece gösterebiliriz:SayıSıfıro>ljBirYikiÜç£ Dörti" 'e*d * •...6 BeşAltaV YediA SekizS-4tW,L,«( •\ DokuzOn19

ARAPÇA'DASAYILAR( S>\ -j>Ij) Sayılarının Kullanılışı* ( (r »JLJ-Ij / JLO-Ij ) , birler basamağı ve bağlaçlı onlarbasamağmdaki sayılarda kullanılır.* ( J—>lj ) , tekil (müfred), kişi/kimse, ileri gelen anlamlarında dakullanılabilir..v-J&JI JLS-IJ ı^lîfKitab sözcüğü, kütüb'ün tekilidir.• kimse/biri.. j>f / Jk>lj V Kimse yok.. K a v m i n i n ileri geleni.* ( ,_$JI>I O jil ) ise, birleşik (11-19 arası) ve bağlaçlı onlarbasamağmdaki sayılarda kullanılır..»JJLC jj*.) / jLs. '.b-lonbir.jl>Î AJUJI^İ'Jİ De ki: Allah birdir..üjjiUİJI () j»î JUI Mal, iki mutluluktan biridir..(j>>.S(l / iU^I ) j»Sll ( ^ ) Pazar günü (pazarları).^»lll JUVS/I C-Aİ Geçen pazar gitttim.•j>jjiSfI a>l Jlj Bu, eşsiz/benzersizdir/eşi benzeri yoktur..öyUİÎI () j»l İJLSÜI Yazma, iki dilden (anlatımdan) biridir.Bizim için, yalnızca iki güzellikten birini bekliyorsunuz. (Tevbe,9/52)Sıfırlı DeyimlerjUL»\ I oi-ûl j*-*eü boş/elleri bomboş/hiçbir şeysiz.jL«lJI ift. jLa solda sıfır/hiç yok.jL*> jt> Beş parasızdır/çulsuzdur.. jjjVl jUU j Elleri boş dönmediler. (Muazzebim,14)20

ARAPÇA'DA SAYILARBazılarının değerini de sıfıra indirir. (M.Nuayma,Evsan,16)Eve bitkin, üzgün ve eli boş döndü. (Muazzebun,46)On Sayısının Şin Harfi* On sayısının dişi ( Sj-ie ) biçiminin şin'i ( îj-ijjl iryi ), yalın (müennes)durumda fethalı, onlar basamağıyla kullanılınca tercihan fethalı olur,ama sakin ve meksur da olabilir.* Müzekker ( .f, r. ) biçimi ise, birler basamağında sakin, onlarbasamağında meftuh (üstünlü) olur:2. BİRLER BASAMAĞINDAKİ SAYILARIN KURULUŞU(îjJLc ^1 jı>lj j-o jjjJI) :* Birler basamağındaki sayıları üç biçimde kurabiliriz: 1) İzafetli, 2)Sıfat tamlamalı, 3) Min Cer Harfiyle Bölüntülü. Ayrıca, sayılarınma'dudu, bağlamdan çıkarılabiliyorsa düşebilir.2.1 İzafetli Kuruluş (i^ic J \ & ÖJÜJI ):* Bir ve iki sayıları, kesinlikle izafetli kullanılmaz; daima sıfat olarakkullanılır. Öteki sayılar ise, tercihan izafetli olarak kullanılmaktadır.* 3-10 arasındaki sayıları izafetli olarak kurarken, önce sayılan(temyiz), çoğul ve esreli olarak yazılmalıdır. Ardından, sayının önünesayılanın müfred biçimi yazılmalı, kesme (taksim) işaretinden sonra dabu müfred biçime zıt cinsten ilgili sayı konulmalıdır. Daha sonra, sayıile sayılanın çoğulu, izafet kurallarına göre birleştirilmelidir. Bunuşöylece örneklendirebiliriz:2i

ARAPÇA'DASAYILAR* *itti I^ayiüç kitapdokuz bayan öğrenciV_»^U>İJUjîdört öğrenciSayıları, belirtilen yönteme göre Arapça'ya çeviriniz:1) üç öğrenci.2) beş kalem.3) yedi öğretmen.4) dokuz bayan öğrenci.5) altı kitap.6) beş bayan öğrenci.7) yedi çanta.8) on öğrenci.9) sekiz kapı.10) dokuz kalem.Sayıları, belirtilen yönteme göre Arapçaya-çeviriniz:2 = 1 + 1 (15 = 3 + 2 (26 = 1 + 5 (37 = 3 + 4 (49 = 2 + 7 (58 = 5 + 3 (610 = 6 + 4 (74 = 2 + 2 (822

ARAPÇA'DA SAYILARSayı ve sayılanları birleştiriniz:4 ( JI-L* / r ) (>4 ( v-^ / * > (\4 ( V U / S ) (f4 ( i*L, /«)(£.4 ( C*î / i ) (O4 ( Si. / \ . ) (A4 ( Jüj / A ) (V4 — (yit / n ) (A4 İ*j/V)4 ( olif / \ • ) (> .Boşluklara harekeli olarak uygun ma'dud koyunuz:AÎ^C CU^lûl (\î^iU ij^il ^ (NeuFoî^î (rUjü» (t( 0i—jjdl ^ ("\£jCsji u* (vÂL. ÎJJ'UI »i* ^ (A.o^U»Üç öğrenci başardı.. JL> %mj\ cu»li Dört dağ gördüm,î^-j ojyı Üç kadına uğradım.oLîi o. U Üç genç kız geldi.J\ifj lîüC . l>Üç adam geldi.23

ARAPÇA'DA SAYILAR.oUU» ^jjlDört bayan öğrenci başardı.İjU LilaJISınıfta sekiz öğrenci var.jpîDört bacım var..j.Cl »_ ri* JjjLJ ,y LuSÎ istanbul'da on gün kaldık.i iyLaî »JJLC ic_^J>JI ^.c^-jj;j.1i--*» JL«.oUi"büÜ LsS".oUL- jl L«i>Derlemede, on öykü var.Beş yıl kadar önce evlendim.Üç sözcük yazdı.Dört saat oturduk,.ıj^ Lı^ Evimizde dokuz oda var.. iVjî Lu~. J Yedi çocuğum var..^i] X~J> İLyJI İilll Lİji Beş ay Arapça öğrendik..Jt^l'v^u'{fDZ*i Bekleme süreleri, üç aydır. (65/4).£j(y> jpî 'jajjll L-Jıll jljDoktor, hastayı dört kere dolaştı.ojilSoruyu sana üç kez tekrarladım,.jfil injjl ^Vl ^ l^«-^J Yeryüzünde dört ay dolaşın. (9/2)Sayılan doğru kullanarak Arapça'ya çeviriniz:1) Üç kitap okudum2) On satır yazdım.3) Okulda on sınıf var.4) Dokuz bayan öğrenci, sınıfa girdi.5) Altı kalem satın aldım.6) Beş öğrenci, sınıftan şimdi çıktı.7) Yedi çantam var.8) On gün önce, köyümden döndüm.9) Okulumuzun sekiz kapısı var.10) Hastanede dokuz,bayan doktor var.Sayı ve sayılanları açık biçimde birleştiriniz :24

ARAPÇA'DA SAYILAR4 . pJe (V) (\4 .c*î (H J (r4 .£>~J (i) İH» (t4 ("\) J_,JUM/I ^ (o4 • l/akî (A • ) Üjul *-i (A) iijbLI ^ (V4—— (e) r>JI ,y ^ju - (A4 .ul (\) İ~>jJİ\ J (\4 .ij-i» (H ^Jkie (\,Sayı an sayılanlarına göre dönüştürünüz :.İMijJılI ^< 4jt>lj «jk>lj c%j 4_.Jûi OUILJI 0^*1 U* 4_ J*ü ı_&ldl jLîl La (\*^tı< üjjj>. oi>% by; (tJ-kJLI li* ^ ( SüyJüM

ARAPÇA'DA SAYILAR{ r ) lül iL»ıl)l .UÎ oU«> ijLî Ctf^O rüzgarı, üzerlerine yedi gece, sekiz gün estirdi. (Hakka,69/7)Yönetim yerinde, sekiz üye var- beşi erkek, üçü kadın.Fabrika, yaklaşık yedi yıl önce üretime geçti.. L^îj ol_^^f-ı JJI ^LiiVL. Iju J^jJlimkan bulamayan üç günü hac sırasında, yedi günü döndüğünde on günoruç tutar. (Bakara,2/196)Yurdunuzda üç gün oyalanın artık. (Hud, 11/65)26

ARAPÇA'DASAYILAROnlar aleyhinde tanıklık yapacak, dört kişi bulun. (Nisa,4/15)Hükümdar dedi ki: Rüyamda, yedi zayıf ineğin yediği, yedi inek gördüm(Yusuf, 12/43).1iU> oljLw> JJI jl> ÜLŞ J jj 7Yedi göğü, nasıl kat kat yaratttığını görmez misin? (Nuh,71/15)Andolsun ki Musa'ya dokuz tane apaçık mucize verdik. (17/101)oleini u*+> JÜU o.ifs>J JJBeş saat sonra ders çalışmış olacaksın.Soruları, ayraçta verilen sayıya göre yanıtlayınız:4 (t ) î, rjSll w iUft pS'0(s) ti-jjıiı^'LsSL.^ (r4 ( e ) îU»Vll» fS'(i4 ( i ) 5jfjJl w ilÇi» r r (e4 ( e ) ÎVIUTÜJL^^n4 ( A ) îgjCUl lİA^laa^V4 ( A ) tîJb'UI »i* JUUt?^ (A4_—(v m u j - * / ^ ^4 ( \ • ) îL» ÜCJL Ij^l p? (\ •Ayraçtaki sayıları açık olarak yazınız:yâ?(N • ) CİJU» (\* *'jLOfc (A) ülall^ (\27."SUÎ (0) ^jl* (i

ARAPÇA'DA SAYILAN4 >Ui (V) OÜ.Î (o4 Je\~u> {Y) cmJ»! {"\4 Jlj (A) ^u'JI^ (V^ (T) J^J (A4 Jj'L*j ( £. ) Çol im7 ( S4 f*iî (\ • ) (\ .Sekiz Sayısı* Sekiz sayısı, erkek varlıkları gösterdiğinde, ( LJU? ) biçimindedir, sahihbir isim gibidir:.Jl>jiJLî«U>Sekiz kişi geldi.. iVj\ IjU cJj Sekiz çocuk gördüm.n.ı_ı'5U»İJUiOj Jrf Sekiz öğrenciye uğradım.* Sekiz sayısı, dişi varlıkları gösterdiğinde, ( J,U ) biçimindedir, menkus(sonu ya'h) bir isim olarak değerlendirilir. Nasb durumunda ya'sı, fethalıolur, ref ve cer durumunda ise ya üstünde olduğu var sayılan, amayazılmayan damme veya kesra ile takdiri i'rab (hareke) alır:.oLju ıjLJ Sekiz genç kız geldi..(j-jIju [jLî j Sekiz çocuk gördüm..oLi» yjLiOj/Sekiz genç kıza uğradım.* Sekiz sayısı, muzaf olduğunda ya'sı düşmez, aynen kalır:. Jl>j ZjLî .. l> Sekiz kişi geldi..cjL> ^Lî cJ\jSekiz kızı gördüm.* Sekiz sayısı, muzaf değilse, müennes ma'dud için kullanılınca, menkusisim gibi olur, ref ve cer durumlarında ya düşer:jU otJIo« L> Sekiz kız geldi..jLiiOjj*Sekiz kıza uğradım.* Nasb durumunda ise, ya kalabilir:\jlucJ\jSekizini gördüm.28

ARAPÇA'DA SAYILAR* Nasb durumunda, gayru'l-munsarıf da yapılabilir:.JiLî oLJI jj> cJjSekiz kızı gördüm.Müfredi Müzekker, Çoğulu Müennes İsimler* Arapça'da bazı isimlerin müfredi müzekker, çoğulu müennes olabilir.Bu gibi isimlere, özellikle dikkat etmek gerekir. Sayının cinsiyetinibelirlemede, müfredi esas alındığından, böyle isimlerin sayısı müzekkerolacaktır. Arapça'da özellikle yabancı kökenli isimlerin çoğulu, müennesolarak yapılır. Bazı isimlerin ise, çoğul biçimi müennes görünüşlüdür. Buçeşit isimlerin bazı örnekleri şunlardır:oYlj £ ^-j riyal ..oUC» £ j»ü>hamam£ vadi, çatakSAJLJ ^ iLJİlli £cH*u*r jjjU~«oUjiilj £ y,i\jöğretmengenç, delikanlısicil, deftersenaryoradyo.ol^u^Li' £ > uJ*£ kilometre£J\J>\JI. J L£ ^ j.l^jLi' kilogram.o^Lj t«u> beş riyaloL»L>,oUll> I»-,yedi hamamoL»ll> L»*> »ö*Bunlar, yedi hamam.29

ARAPÇA'DA SAYILARfiIjiJ'i.,,.*ilîi \JUJ\ Ujljfi ~ *I ıiJL*Beş vadi.Bizi dört genç ziyaret etti.Ortada beş senaryo var.Arabaların şimdiki hızı saatte yedi veya sekiz kilometredir..oUIjijiŞ l m»* İLJill ,y ÂJİJÜÜI aljll '^S jjjÇantadaki bütün gıda maddelerinin ağırlığı, beş kilodur.Ma 'dud Yığılması* Müfred sayılar, birden çok ma'dudla (temyizle) kullanılırsa, sayınıncinsiyetini belirlemede, öncelik kuralı gereği, önce gelen ma'dud (temyiz)dikkate alınır:. oULt j ı-Hl> UUM cÛaII Altı bay ve bayan öğrenci gördüm.# fi *. jLİi j oLü °* Yedi genç kız ve delikanlı geldi..oULL j j"^k> il>j—il 1> J »j-i* ^*»> Lj>il.iliz, j 'jkı £>'JA\ ^ ii)PiyeseOnbeş tavuk ve horoz satın aldık/bir erkek ve bir bayan oyuncu katıldı.Müennes Görünüşlü Müzekker Alem* Müzekker alem (özel isim), müenneseu'l-lafz görünüşlü (sonu ta'lı) ise,sayı müzekker veya müennes olabilir, ama müzekker olması tercihedilir:.ol>> İî^Aj / ol>> * U Üç Hamza geldi.Çift Cinsiyetti İsimler* Ma'dud, müzekker veya müennes olarak kullanılabilen bir isimse, sayıhem dişi, hem de erkek olarak kullanılabilir:.JJ\ / cu*Li Üç sığır gördüm.;jJ>frUÜçfiyol.'ifü I L"&* Üç nefis/kişi.30

ARAPÇA'DA SAYILARCins İsimleri* Ma'dud, cins ismi ( ^-i* ) veya çoğul anlamlı cins ismi ( ^«1> l/-i>) ise, doğrudan siga (kip) dikkate alınır ya da her iki şekilde dekullanılabilir; ancak cins isimlerinde, sayının müennes, çoğul anlamlıcins isimlerinde ise müzekker olması tercih edilmiştir. Bu durumda, mincer harfiyle bölüntülü kuruluş önerilir:.fjâi\ JA İHJJÎ Topluluğun dördü..Jai^JI JA İ*-- Bölükten yedisi..IklJI Cf* I £jî Dört kaz.. jklll *L« / c— Altı hurma.JLJL\ JA* Nadiren de olsa, izafetli de kurulabilir:Askerlerden üçü ödüllendirildi..JaÂj 1«-J îijdl ^ jtf jfiKentte dokuz kişi vardı. (Neml,23/48)Azlık Çoğulu Bulunan İsimler* 3-10 arasındaki sayılarda, sözcüğün azlık çoğulu (cem'u'l-kıllet) varsa,bu şekli kullanılır:.j^Ilî İ—k». J^jLJ ^ CJ&Aİstanbul'da beş ay kaldım.. Jjlî»J£s. ^si'JI L*I~t> (jic c-tf" Defterin sayfasına on satır yazdın.(S2.2 Sıfat Tamlamah Kuruluş Qâü JJL* ):* 1-2 zorunlu olarak sıfat tamlamah kurulur. 3-10 arasındaki sayılarise seçmece olarak, sıfat tamlaması biçiminde kurulabilir. Sıfatgörevindeki bu sayılara "Sıfatlı Sayı" Qjü) denir.2.2.1 Bir ve İki Sayılarının Sıfat Tamlamah Kuruluşu :* 1-2 ( jLlîI j X>\J ) sayıları, daima ve zorunlu ollarak sıfat tamlamahkullanılır. Dolayısıyla, ma'dudlarına bağlı olarak, müzekker veyamüennes olurlar, harekelerini de onlardan alırlar. 1-2 sayılarını31

ARAPÇA'DASAYİLARsöylemek zorunlu değildir, söylendiklerinde genellikle ma'dudunanlamını, "bir tek/tek bir, yalnızca/sadece iki" biçiminde pekiştirirler.Çünkü nekra bir isim, zaten tek varlığı gösterir; ayrıca ikil eki olan elifnunda müsenna'yı (iki varlığı) gösterir. Bu yüzden, 1-2 sayılarının herzaman söylenmeleri zorunlu değildir:Tek bir adam/kişi.Tek bir dergi.5jt»lj îlJA\Bir tek kadın.Bir tek kalem.Yalnızca iki kalem.Sadece iki kişi.Yalnızca iki kadın.Sadece iki dergi.Tek bir oğlum var.Yalnızca iki bayan öğrenci başardı.Sadece iki öğrenciyi ödüllendirdim.Bana iki adam geldi.Vatandaşların bir tek hedefi var: vatanın varlığını korumak.* 2 ( jL^-îl ) sayısının i'rabı, müsenna isim gibi olur. Merfu (ref)durumunda elifli, nasb ve cer durumunda ya'lı olur:.öyüjl ÖÇ\JAİ> jUl j^Uj 'y> iki adam, iki kadına uğradı.,^KSI\ JT. (jrçtfl c>lji islam hakkında iki kitap okudum.ü^JI Ijücb V iki tanrı edinmeyin, (ayet).jli-l ,jA> ,y ^Ûl Ğ/MJ Ülkemde insanlar, iki dil konuşur.32

ARAPÇA'DA SAYILAR2. 2.2 (3-10) Arasındaki Sayıların Sıfat Tamlamalı Kuruluşu :* 3-10 arasındaki ( S^i-e ^1 îSJLİ.^t ) sayılar, seçmece olarak sıfattamlamalı kurulabilir. Bu durumda, iki şekilde hareket edilir:1) İzafetli kuruluş, çapraz iniş yöntemiyle yer değiştirebilir, tercihan buyöntem izlenir:liyĞ ı_^5 = us£ ~iZy$ üç kitapfi *u—i-l ol_,llaJI = CJ\JL? ^yj*«İJLU—Sfl = «ULÎiL. altı isimfi „beş vakit namaz2) Ayrıca, "herjgğul, tekil dişi^bidir" kuralına da uyulabilir:I "ij^ĞolJLJc = olJLjJu £S% üç bayan öğrencifiğj^ğ I i?!>t? ı_«9w> = J&La ~i?jĞüç sayfafi.«İJloj-JIaltı ev..İftÛljLîviSfl üç ağaç..İL» Ç^S".^jjloÇ>.Oü^iîl JLCIJÜJ.c^uJULJJIaltı kitap.dört yılan.üç kural.üçkadm..»_ RJU *J 0^ On oğlu vardı.. £jİJI oljL-JI Yedi göğün rabbi kimdir? (23/86).iLolİJI JÜU Lr-i jpUi ^^İMJ Altıdan sonra, beş dakika geçti.^ .b^L* tik-» c^îS" Üç sayfa yazdım..İîMî / Ifttf oli-Jb cuaIJfiÜç bayan öğrenciyi gördüm..ÜjCJI âjLÎJI İLuVI JI*>JÎ Önceki sekiz örneğe bak.u^sLI jı^lsJl°JaABeş resime iyi bak.iL'Sfl j>î ^«iÛJI jİL/yi İmam Şafii, dört mezhep imamından biridir.33

ARAPÇA'DA SAYILARYedi gök, yer ve bunlarda bulunanlar onu teşbih eder. (17/44)Tan yerinin ağarmasına andolsun. Zilhicce aytnîn ilk on gecesineandolsun. (Fecir,89/l-2)olJ-İJLII jiL V y> lili . Jlll J ^ L> ^\ i,.„ jij» * Ijî jju lu>L» jlaJ JÜArkadaşfmlz borcunu ödedikten ve pay(n[ aldtktan sonra, kalanparastna baktf, gördü ki beş onluğu bulmuyorlar. (Eyyâm,3/149)•0"'^lSeni özellikle üç şeyden sak[nd[r[r[m. (A.Emin, Veledi,94).eUliS" U>îjiLLj^ l^Jjî c-îj . Â^Oliî^liİJuSfl^ÜUiSflOjk; lil jYedinci üç örnekteki fiillere bakarsan, hem başlarında, hem desonlarında illet harfi olduğunu görürsün. (en-Nahvu'l-Vâdıh,3/30-31-ula)Xl- U.Liî cJj o^iJI oüljLlI Jl oJ& lil jÜç bölüğe bakarsan, tam bir benzerlik görürsün. (en-Nahvu'l-Vâdıh, 3/31-sâneviyye)•Sji>Sfl tjo^aJI j»IjjVI ,y Ifrâjâ^ J&İ tjs. îfylKadtn son yirmi yllda haklartntn çoğunu elde etmiştir.34

ARAPÇA'DA SAYILAR2.3 Min ( Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluşu:* Bütün sayılar, ama pratikte daha çok birler basamağının sayıları,min cer harfiyle bölüntülü olarak kurulabilir. Bu kuruluşta min cer harfi,sayıdan sonra, çoğul veya cins isimi durumundaki sayılandan hemenönce bulunur:'fi&tt = v 1 *^' cy *^ =*^UÇ öğrenci(öğrencilerden üçü)Bana iki bayan öğrenci geldi.iki erkek öğrenci başardı.Üç erkek öğrenci başarısız oldu.Yarışa katılanların ikisi kazandı..^J»JI oa»li Kuşlardan üçünü gördüm.L-l)l o-»CJJJA Üç kadına uğradım..j A^' '--i'j Dün arkadaşlarımdan ikisini gördüm..jllıJI Lujî "iki Kuşlardan dördünü al. (Bakara,2/260).^Ijî^Ilj^Uİlo-Sana daima tekrarlanan Fatiha suresini ve büyük Kur'an'ı verdik.(Hıcr,15/87)On yıl insan hayatında gerçekten çok uzundur, ama millet hayatındaçok kısadır.Bu işinde ona, büyük oğullarından ikisi yardım ediyor.35

ARAPÇA'DASAYILAR2.4 Ma'dudun Düşmesi:* Önce veya sonra söylenmek gibi sebeplerle bağlamdananlaşılabiliyorsa, ma'dudun tekrarlanması gereksizdir, düşmesiuygundur:2.4.1 Sayılanın Min Cer Harfiyle Önceden veya Sonradan Kullanılışı :.Lj'Lî JU-^JI fr» «l» Yedi kişi geldi.. jLJ Bayan öğrencilerden üçü geldi..^UoL-j'jİI^cJjBayan öğretmenlerden sekizini gördüm.j^i^l jOnların izleyeni beş tanedir. (Mes'udî,Tenbîh,274).jsvJL olLaJI jjL. eli» Balıkçı gemilerinden yedisi yolunu şaşırdı.Bu sandalyelerin onunu al, dördünü bırak.2.4.2 Sayılanın Sayıdan Önce İzafet Öbeği İçinde Geçmesi :.İJLî «jruJUJI sji*Gelmeyenler, sekiz kişidir.I iji Bugünkü derslerimizin sayısı beştir.lil İ*—«j ç^-l ^ |»lîl İî^j ^ W*"** (J ,>»*İmkan bulamayan, üçü hac sırasında, yedisi döndüğünüzde toplam ongün oruç tutsun. (Bakara,2/196)Rüyamda, yedi zayıf ineğin yediği, yedi semiz inek görüyorum.(Yusuf, 12/43).İİJLİdUi Juu ^y* fji^i |*j .. • 'l;tjYedi yıl sürekli ekin ekiniz, bundan sonra yedi zorlu yıl gelecektir.(Yusuf, 12/47-48)36

ARAPÇA'DASAYILAR. UİJ Ijilijl j ılrU— iîL» Cj^j f(i Ij-it c-MJÎ jli^j>»> ^Ui ,>'j>ij jî t^Lc üjjUe£ı£jî jî JjjIBana sekiz yıl çalışmana karşılık, bu kızlarımdan birini sananikahlamak istiyorum, on yıla tamamlarsan bu senin lütfün olur.(Kasas,28/27)Kimi öğrenciler ödev yapmak için üç veya dört saat harcar..ij^u ^jftil |»j • |*J < olf«Jİ> Z*~- *>j^ c5ü!l »Ijiil ^i3l j^İJI cULDelikanlının eşi için satın aldığı hissenin değeri, yedi cüneyhibuldu,sonra beşe, daha sonra da üçe düştü. (Eyyâm,3/149)2.4.3 Sayılanın Bağlamdan Çıkarılışı :.(j.ÇÎ 't «'•»ı fi

ARAPÇA'DASAYILARKendi kendilerine dört ay on gün beklerler. (Bakara,2/234). Ij^lt j «UJJI it 1>~

İkinci BölümONLAR BASAMAĞI( OİjIİ*JI İJy> / ül> )* Onlar basamağmdaki sacları, üç öbekte ele almak uygundur:1) 11-19 arasındaki sayılar ( ii^ll iüJtSfl ),2) Onluk sayılar ( ijİ»JI ),3) 21-99 arasındaki sayılar (iLûSfl ).* Onlar basamağmdaki sayıların en önemli ortak özelliği, saf temyizkuralına uygun olarak, temyizlerinin genellikle müfred/nekra/mansuboluşudur:onbir kitapkırkbir kitap1. (11-19) ARASINDAKİ SAYILAR* (11-19) arasındaki sayılar ( İİ^ll jLcVl iliül ) şunlardır:39

ARAPÇA'DA SAYILAR'jJi\ İJjJI Âİ^JI 0\XjH\ Savı' j»î U Onbirbil S t OnikiSî^li S V O n ü çJLHJJ! \ i Ondört\ o Onbeş\ "\ OnaltıWOnyedi\ A OnsekizS °\Ondokuz1.1 Saf Temyiz Kuruluşu:* Birleşik sayılar, görüldüğü gibi, iki parçadan oluşmaktadır. İlk bölümolan birler basamağına "sadr/neyyif' ( uilill / jjLjl ), ikinci bölüm olanonlar basamağına ise "acuz / ıkd" ( jüüJI / j^JI ) denir:ijjjl : 'Jil. Jı>l onbiriuuht)jjLoJI : ji>I bir•(Jİ*JI) jiıijl : ^II*on=1:( £Ja; ) belgisiz sayısı da 13-19 arasındaki sayıların ilk bölümü gibibirleştirilir:5j-lc £~a

ARAPÇA'DA SAYILARmebnidir (JÇU ^s. ' IJL> ). Cümlede hangi görevde olursa olsun, buharekeleri değişmez.* Bütün «ayılar için geçerli olan, temyizin müfred/mansub oluşu kuralı,bu sayılar için de geçerlidir:LUS"^i*j>lA.,..,.â>\j^s. Utulonbir kitaponiki çanta* Yine bütün sayılar için geçerli olan, Cinsiyet en küçük sayıda belirlenirve bütün bir-iküer sayılanla aynı, bütün üç-dokuzlar zıt eniştendirkuralları burada da geçerlidir.* 11-19 arasındaki sayıları kurarken, önce sayılanı müfred/mansubolarak yazmak gerekir. Ardından, birler basamağını sayının bir-iki, üçdokuzoluşuna göre, sonra da onlar basamağını yazmak uygundur.1.1.1 (11-12) Sayıları :* 11-12- 1 sayılarında, sayılan müzekker ise bütün saj'îlar müzekker,sayılan müennes ise bütün sayılar da müennes olur. Uygulamalı olarakgörelim:kitap'jjû.'S>\ onbir'l Uf JJLS. o>Ionbir kitapçantaonbirisLz ^o»!onbir çantaArapça'ya çeviriniz:1) onbir öğrenci.2) onbir resim. ,,3) onbir bayan öğrenci.4) onbir defter.5) onbir öğretmen.41

ARAPÇA'DASAYILAR6) onbir cami.7) onbir bayan öğretmen.8) onbir defter.Onbir öğrenci geldi.. ULt jı»l Coîj Onbir öğrenci gördüm.jı>L oOnbir öğrenciye uğradım..*JU»»j-ic ^Jı»l c^*^Onbir bayan öğrenci başardı.»j^ic ojaLa Onbir köy gördüm..'L,J'JÛI 'jije. j>îAJÇJ» J£AOkulda onbir öğretmen var.U. Bana onbir konuk geldi.S$\>;j^s. ^j»! cJüOnbir ödül aldım.. jîyül î»^^ic c.k>> Kur'an'm onbir suresini ezberledim.J ^ o » ! ci"jLi Toplantıya onbir kadın katıldı.. Lij5 jı>l cJj

ARAPÇA'DA SAYILARili>îj-lc UiîlL-Â> 5j-i* U^ Içantaonikioniki çantaArapça'ya çeviriniz:1) oniki öğrenci.2) oniki defter.3) oniki bayan öğrenci.4) oniki resim.5) oniki öğretmen.6) oniki kalem.7) oniki kız.* 12 sayısının birler basamağı, müsenna (ikil) isim gibi i'rab alır; refdurumunda elifli, nasb ve cer durumlarında ya'lıdır:.\\s»\ îj-lt ° tyujl ojaLî• AJÜ»^£* Uîlgae.L-y-u 5jyuîl ojükLt.ZJU»»c>j^.İ**U-I ^Jl 1SUJ ^ic Uîl J^L*.»Us sj-lt luîlOniki kadın gördüm.Oniki öğrenci başardı.Oniki bayan öğretmen gördüm.Oniki bayan öğrenciye uğradım.Oniki hoca üniversiteye geldi.Oniki genç kız başardı..;Uiî jZs. o'ÜLS" Oniki genç kızı ödüllendirdim..'îUi «j-i* 'jüiL o Jro.1'ji*. Lîl İLİJI li; »j-i* ^-uîl cİLÎ.1jlsJ ^^^llÂ**U.lc««^'Oniki genç kıza uğradım.Yılda oniki ay vardır.Gemide oniki araba geldi.Oniki elma kopardım.Üniversite oniki hocayı ödüllendirdi.Oniki bayan öğrenci üniversiteye geldi.43

ARAPÇA'DASAYILARTıp fakültesinden oniki bay, oniki bayan doktor mezun oldu.Okulda çalışan oniki öğrenciye uğradım.Oniki bayan öğrenciyi lise birt kaydettim.Deniz kıyısında sohbet eden oniki bayan öğrencinin yanından geçtim.Allah katında ayların sayısı onikidir.. Ij$J< JZJ- Lj'l (\4 — .^jj oy) l^sui^ ir4 .JLJj (\Y) J_aj (£.I.I.2 (13-19) Arasındaki Sayılar :* 13-19 arasındaki sayılarda ise, birler basamağı, bütün üç-dokuzlar zıtcinstendir kuralı gereğince, sayılanın hep zıt cinsinden olur; yalnızcamüennes sayılanda, istisna olarak onlar basamağı da ona uygunbiçimde müennes olur:44

ARAPÇA'DASAYILARLLif'LU? /^ic'LU?yLf. İî}Ükitapüç / kitaponüçonüç kitapçanta/ £jl dört / çantaondörtî j i ondört çantaArapça'ya çeviriniz:1) onüç öğrenci.2) onbeş resim.3) onaltı bayan öğrenci.4) ondokuz defter.5) onyedi öğretmen.6) ondört cami.7) onbeş bayan öğretmen.8) onsekiz riyal..*LUfİîMj 4 oîOnüç kitap okudum..İİ»^Uı»jZ*. o^Ü oj*LîOnüç piyes seyrettim..%fj 'jâs- aî^ÎJI l> Bana onüç adam geldi.AijLJi İ^i* İ*ijî ijî.U-1* jli.0jtl— îj-i* jl 'cZji>\I cÖdülü ondört yarışmacı kazandı.Ondört araba yandı.Ondört araba satın aldım..1,11? ji*. İa-j Cojiil Ondokuz kitap satın aldım..'Lvji ^i* L i » ıjOaJI îyÖğrenci onbeş ders okudu..t"y İ — 3 ^ 5 I İslam onbeş asır önce doğdu.45

ARAPÇA'DASAYILARHastanede onbeş doktor var.Bahçede ondört ağaç var.Girişte onüç sayfa var.Giriş, onüç sayfa tutuyor.İslami ilimlere dair ondört ders verdim.Sınıfımızda onbeş bay, onyedi bayan öğrenci var.Evleri kentin onyedi kilometre uzağına düşer.Birleşik Sayı Temyizinin Sıfatı* Birleşik sayıların temyizi sıfat alırsa, bu sıfat, lafza bakarak tercihanmüfred, anlama bakarak çoğul olabilir:Ondört / kırk çalışkan öğrencim var..l ):* 11-12 dışındaki birleşik sayıları, tercih edilmemekle birlikte, izafetlikurmak da mümkündür. Bu durumda, üç türlü kullanım sözkonusudur:1) Her iki parça muzaf olarak fetha üzere mebni, sayılan ise muzaf ileyholarak mecrurdur:.oU/ 'j^c. w ^JL^ Onbeş kitabım var.y*ii jls. 'lî'jĞ ıjj^cOnüç kalemim var.46

ARAPÇA'DA SAYILAR2) Acuz (onlar basamağı) mu'rab olur, sadr (birler basamağı) mansubkalır:.ubf'jZs. L > > ^jllc Onbeş kitabım var.yJÜ ^-it İ*JJI ^jJLLcOndört kalemim var.3) Sadr (birler basamağı) mu'rab, acuz (onlar basamağı) ve sayılanmecrur olur:.obS" jms. LM> j^jllc.jjj j-i* İî}U ^jlicOnbeş kitabım var.Onüç kalemim var.1.3 Sıfat Tamlamalı Kuruluş:Bu üniversite, onsekiz kapısıyla ünlüdür..j-i* ÂJLîII U>JI_^L ÎJJ4-LO ÂJCOLİ-I »Jüt.»jZs. ^uîVI JJLV^JI ^kj-ı^J |«J jjıic jUi dU» cJl? ilÇünkü oniki mektupta yazılmayan gerekçelerim vardı. (A.Emin, Veledi, 12).L*>L> ^£ JJJÎ j \'ıâ^J l^*ı^ j>t.r. UJVI c*jl5* jOniki cüneyh bize yetip artıyordu. (A.Emin, Hayâtî,63)1.4 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş:Onbir oğlu, onaltı kızı vardı. (Mes'udî,Tenbîh,274)2. ONLUK SAYILAR ( i JüJI ):.* Onluk sayılar, birler basamağmdaki sayılara, cem'u'l-müzekker gibivav-nun ekleyerek elde edilir. Yalnızca 20 sayısı, ( CijJ^ ) biçimindedir.Bu sayıların i'rabı, tıpkı cem'u'l-müzekker gibi, ref durumunda vavlı,47

ARAPÇA'DA SAYILARnasb ve cer durumunda ya'lı olur.* Onluk sayıları, şöylece sıralayabiliriz:JljjuJIfıîjVı SavıV. Yirmir. Otuzi. Kırk0. ElliVAltmışV. YetmişA. Seksen^. Doksan* Sıfırlı sayılarda cinsiyet sıfır olduğu için, 20'den itibaren onluksayılarda da cinsiyet sıfırdır:\jb£ jj^ric yirmi kitapA-jî> ÖJJ^S- yirmi çanta* Bütün onluklarda sayılan, müfred/mansub olur:\b£ öjmji kırk kitap• yetmiş çantaı ÜJJJU. ÖJİI• V « tijffi J^-^I.*LJLl» ^jiyj . U..'i^j jjjic yKentte yirmi cami var.Bazı aylar, otuz gündür.Otuz öğrenci geldi.Yirmi yıl geçti..«jÇ* (^ic oj*Lj Yirmi araba gördüm..icL, jiji,*. ,y iliU-t cJL»jOtobüs yirmi saatte geldi..5^ üjj'&ij İcCjl c^iil Saati, otuz liraya aldım.48

ARAPÇA'DA SAYILAR.StsU ÜJJLİ L-jjII JJ'U\üa ^yuJ\ ^,'UU» ütflU o lil?Okulu seksen işçi yaptı.Kırk öğrenci başardı.Otuz öğrenciyi ödüllendirdim.Aj U> *>«l> Elli öğrenci geldi.• j>*~.î

ARAPÇA'DA SAYILAR.pjjj AIII jkiu jtttj* Oyu- p+i jii7„.ı jlOnlara yetmiş defa bağışlanma dilesen bile, Allah onlarıbağışlamayacaktır. (Tevbe,9/80)Güç yetiremeyen, altmış yoksulu doyurur. (Mücadele,58/4)Sayıları açıkça yazınız:4 -J»İj* (T.) ı.. ti îlll ^yagıi O.SlsJ (V) Ju-li-l^» (\4 .çJIMV) jiL.tr4.JLJL-(A.)J-.j(t3. (21-99) ARASINDAKİ SAYILAR ( Siji^ll âİjlSfl ):* 21'den itibaren sayılarda, önce birler, sonra onlar basamağı sayısıgetirilir, aralarına vav bağlacı konur:ijidl jjuJJ4yJI rlİjVl SavıOjjlie J ^'J ^ YirmibirûjttîjûLîlOJJUJÎ j i?X Ajj—U. JİJUJİjjL» j i—i-jjjıll» j iL.jjj'UJOyu-; jOtuzikitr Kırküçe tEllidört"\ e AltmışbeşV\ YetmişaltıAV Seksenyedi^A Doksansekiz50

ARAPÇA'DA SAYILAR21-99 Arasında Bağlama, Temyiz ve Cinsiyet* 21'den itibaren bütün sayılarda, her basamağı ötekine bağlarken vavbağlacı kullanılır.* 21-99 arasındaki sayıların temyizi, genel kural gereği, müfred/mansubolur.* 21-99 arasında, yine genel kurala uygun olarak, bütün bir-ikilersayılanla aynı, bütün üç-dokuzlar zıt cinsten olur.21-99 Arasındaki Sayıların Kuruluşu* 21-99 arasındaki sayıları kurarken, önce sayılan müfred/mansubolarak yazılır. Ardından, sayının en küçük birimi (yani birler basamağı)bir-iki ise sayılana uygun, üç-dokuz arasında ise zıt cinsten belirlenir.Daha sonra, vav'ın ardından onluk sayı getirilir. Şöylece örnekleyebiliriz:j>l J/'l j»İyî^j—j^pîkadın/dörtellielliidört kadın* 21-99 arasındaki sayılar kurulurken, müzekker sayılanlarda u>lj ve51

ARAPÇA'DASAYILAR0>l>) ^ I U , müennes ma'dudlarda ise - ioL- ve kullanılır:jj^i* j (al>) ^jl» / jj^-ic j o>ljyirmibirÖjjZ^t j ^j>l / j iob» / jj^^-i* j ;j>lj yirmibirAJU» jL'U? (y«l> Bana kırküç öğrenci geldi.. L,jX> üy«jjVI j iî^iJL oJJA Kırküç öğretmene uğradım.J jWI,^-1* j öyv?I o lil?Kırkbir öğrenci başardı.Yirmiiki öğrenciyi ödüllendirdim.. UU» j °jj- 1 Yirmiiki öğrenciye uğradım..'bL? öjj-İ£ j Ib-lj ,jxs.Yirmibir kitabım var..*L»JI j İL- oUSÜl ^ Kitapta otuzaltı ders var..İJuJLr üy*^? j l*oî c-îjOtuzdört öğrenci gördüm..UL ÖY'^Ü j juju clûa Otuzdört beldeyi dolaştım..'UU» ÜJJUJÎ j jpîKırkdört öğrenci başardı.fi * •. IJLJ; ÜYUJL _> İAjjb o^ Kırkdört öğrenciye uğradım.Xjİ uysj' J ÜYS-b ojyj JUIÎL ^JLJKırkiki köye uğradım.Yirmiiki bayan öğrenci beni ziyaret etti..yitıÜ/I* J öu^L c*»>J ^*ü' olil?Yirmiiki bayan öğrenciye selam verdim.Yirmidört bayan öğrenciyi ödüllendirdim..İL* öyL- i o-" ^ J »P* ÎA>^ Dedem altmışyedi yaşında öldü.Tıp fakültesinde otuzbir bayan öğrenci var..Aİpu»^afın üstünde seksenyedi kitap, ellisekiz dergi var.jû>bw J bl*? jjjb*J J Jlıiıiı O_JI jjbj.iL* j »y>«4)L JJÎ üy J ıIUI oy.Bununla hicretin başlangıcı arasında, otuzdokuz yıl var. (Mes'udi,Tenbih ,273)52

ARAPÇA'DASAYILARİşte bu kardeşimin, doksandokuz koyunu var. (Sad,38/23)Yetmişikinin üstünde sözcük öğrendik.Toplantıya onbir konuşmacı, doksandokuz bayan çağrılı geldi.Sayıları açıkça yazınız:— .ji-u» (\ e) ^ji, j (\_ .ibü (AY) jumU-I^ (V— .wJU»(M) >L,(r_ .JLJL-(A"\) J^j (t— .yJU (A\) jiL, (e„ İÜ (ro) Jl VU-SÜI üt^J4 .^^a^» İY) u^jaJI (V4 .(j-jj (V£.) ^ CJUSÜI jjSİi, (ASoruları ayraçtaki rakamlara göre yanülaymızmız:(rn l^fi (s_ (vr) r*~,jA\ jîj~jj fi (v_ on î^g'icL^ır(A.) îieCJI ^ İÂjii fi ( i_ (o£.) Idl'USfiio_ (V£) s J U j u , ^ (*\_ (f\) tc^'CûfilV(A«) ^jU-l^ if.Jailjj «S - (A53

ARAPÇA'DASAYILARÜçüncü BölümYÜZLER, BİNLER ve MİLYONLAR BASAMAKLARI1. YÜZLER BASAMAĞI (oLatv>/iJl> ):* Yüzler basamağmdaki sayılar şunlardır:iJuJI 4o.JI rUjSl Sayıli.\.. Yüzjlsi» t". İkiyüzluftC* f.. Üçyüziu^l i.. DörtyüzX:.l.»> e.. BeşyüzV. .AltıyüzV.. YediyüzLîA.. Sekizyüz^..Dokuzyüz54

ARAPÇA'DA SAYILAR* Yüz sayısı, eskiden ( ) ile karışmasın diye.elifli olarak ( İjL. )biçiminde yazılırdı. Ancak yazım kurallarının gelişmesi dolayısıyla, artıkbu karışıklık çıkmadığından, söyleyiş ve yazım kolaylığı dolayısıyla elifyazılmamalıdır:* Yüz sayısının ve katlarının ma'dudu (temyizi), müfred/mecrur olur.Yüzler basamağı sayıları, izafetli biçimde kurulur.* Yüzün katlarında, yüz sayısı da bir ma'dud (temyiz) gibidir, tercihanmüfred, ama bazan da çoğul olabilir; hem birleşik, hem de ayrı olarakyazılabilirler:* Özellikle eski metinlerde, yüz sayısı cem'u'l-müzekker gibi çoğul olarakgörülebilir:İi» / L'U yüzolı» / Üni* / *İA ys = iuftüYüz yıl. (Taberî,l-4/2043)üçyüzÂi-, j>*Yüz yıl. (Taber î.1-1/8)Yüzbin.Yüzlü-Binli Sayılarda Birli-îkili Bölümler* Yüz ve katlarında , birler basamağının bir ve iki sayılarımmnbulunduğu kuruluşlara dikkat etmek gerekir:yüzbir kitap* *yüziki kitapüçyüzbir çantaYüzbir kişi geldi.Yüziki kadın gördüm.Yüz öğrenci başardı.Sergiyi yüz kişi gezdi..îlsi îi* o ti IS" Yüz genç kızı ödüllendirdim.55

ARAPÇA'DASAYILAR.iujdl Jl J\j ZuL» jja»Kente altıyüz ziyaretçi geldi..JKJLI i',*.,,*:- J^JJBeşyüz gezgin geldi..(.AJL ^'lj İi*JUJ ^-j Dörtyüz ziyaretçi ülkelerine döndü.JJUI5^» ilu J-ail Lpl O, delikanlıdan yüz kere üstün.. Jj L. oütf j iu JU ojy> Yüzüç eve uğradım.. UU» j-t* Â>l j jlsi* «t> İkiyüzonbir öğrenci geldi..îjj^>»^ytu I j cJj İkiyüzoniki resim gördüm..bil? j_>*Jjl J J İL4Uj "L^il JKütüphanede sekizyüzbeş kitap var.İkiyüzaltmışsekiz öğrenciye uğradım.Yedi başak veren bir tane gibi. Her başakta da yüz tane vardır.(Bakara,2/261)Yüz sabırlı kişiniz olsa, ikiyüz kişiye üstün gelir. (Enfal,8/66)Peygamberden, ona ait yüzaltmışüç hadis rivayetedilir.(Karamani,Ahbar, 129). Ltja> jji>* j iî^tj j ıiü ji> İL» (^ji) I jJYüz Sayısının Mansub ya da Mecrur Ma 'dudu* Yüz sayısının ma'dudu, çok nadir bazı durumlarda, özellikle de eskimetinlerde, mansub ya da çoğul/mecrur olabilir:.« LjUI j »iljJÜI ı_.A j jüU - 'LoU jlij'U ,jL\i\ J.U lilBir delikanlı, ikiyüz yıl yaşarsa, tadı ve gençiliği kaybolur.Mağaralarında üçyüzdokuz yıl kaldılar. (Kehf, 18/25)56

ARAPÇA'DA SAYILAR2. BİNLER BASAMAĞI (.üjJSfl îl> / irti. ):* Hem yüz, hem de bin sayılarının tıpkı bir temyiz (sayılan) gibikullanıldığı unutulmamalıdır. Bu yüzden, yüz sayısı tercihanmüfred/mecrur, bin sayısı ise öncesinin birler, onlar ve yüzler basamağıoluşuna göre müfred/mansub veya çoğul/mecrur olur:* Binler basamağmdaki sayılar şunlardır:'JL-Al İJkJI4yJ|ftf/tfl SayıJİ\ S... Binü LÜl V... İkibin* üîl \Y ... OnikibintUÎ. > M \r... Onüçbin1i)î jli* 1*T,Î S t... Ondörtbin1i)î jÜl* w \ o... Onbeşbin1i)I jli* ÎL. W.. Onaltıbin'U)l jllt 'ijLL W... Onyedibin57

ARAPÇA'DA SAYILAR^A...Onsekizbinli)î ^JLC İAJjt> V.. Ondokuzbin1*3Î jjj-i*4yJIflîjSl SayıY....YirmibinOtuzbin"^Jİ o>*uîtül jj-"»>li)îİDI jjju-*lüî jjjLÎt.... Kırkbino . Ellibinv... AltmışbinV.... YetmişbinA... . Seksenbin. Doksanbinlüî jjj-l* jS^JI^It \....Y \....SavıYirmibirbinYirmükibinlüîjjsUjzysYf«...YirmiüçbinY i«...YirmidörtbinYo,....Yirmibeşbintül jj.fi* j i^-YV..YirmialtıbinY V •...YirmiyedibinY «... YirmisekizbinY ^....Yirmidokuzbin58

ARAPÇA'DASAYILAR*NrSayıYüzbinîkiyüzbin*r Üçyüzbin* ^fi , •t Dörtyüzbin0..... . Beşyüzbin* â V.... . Altıyüzbiny. Yediyüzbinati üiQ A . Sekizyüzbinİ.'JÎ i'ıH^î ^ .. Dokuzyüzbin0.İJlk j S.ı t.> j iu*^ j Li)î 1975 öğrenci..'iSb-i jj—>» j *L» j ii^Li j tiVl LîU8856 hoca..y& Lujî J Otî 1004 öğrenci..LJU» J ,JU)Î îkibinonyedi öğrenci.• jj »> j j *** £p' j 1.457..yU> jj*--, jjliîljy-ilîi*^3.072 öğrenci.-VJU» it.'..» j lüî ^j»î 11.500 öğrenci.Cts^j^j^^Lijtâte^j&ti 93.876.Sayıları açık olarak yazınız:1) 1.101.1) 3.003.3) 7.894.4) 13.314.5) 113.765.6) 968.547.59

ARAPÇA'DA SAYILAN7) 41.756.8) 8.784.'jJu-Ji>l j Jd\ Binonbir kişi geldi..İJÜ»»j-lc lJiu I jBinoniki bayan öğrenci gördüm.,^JL> jZ*. üys j oill Jt Oj^. Binonüç eve uğradım.• J^J J tkj L«JÎ jjj-i* «l> Yirmibinbir öğrenci geldi.. jjJl» a^; = »JVÎ it.',,.» Beşyüzbin = Yarım milyon.fi s fi -.İL) j ÜJ Lüî Binbir gece..Jbj Lül dik Bin riyali var..«Ij> Lüî j>U)l ^jiil Tüccar, bin ayakkabı satın aldı.fi >.öa^İ* i ıjUil j iüLw* j s_JVl ÂJ^ü Üçbinsekizyüzyirmiiki."Aay» oÜÎ j'V^/ (Jh^ J Kitaplığımda bin kitap, bin dergi var..ZJU» î^i*I j Lüî j^ic cJj Yirmibinoniki bayan öğrenci gördüm..çLail ıiUi J kjij^ı it. .ı.»> j (_i)î A***Bu fabrikada, binbeşyüz görevli çalışıyor..V^l» &tj£*e. jiiyj j*U j Liîl (>jj-1c Je 0 Jw ,«Yirmibinyüzyirmiüç eve uğradım.Yirmikibinyüzyirmiiki kişi geldi.öjj**^ i jbjl _> jui* j ÜÜI JJJZJZ j jLîl * U-• '»•*.«•>ı» j LDÎ- îib>jidl j_,£j liUi i;.»„>a.T j İUJL^Î _> luiyd L»*fi s fi fi fiÜçyüzü, dörtyüzü ve dokuzyüzü topladığımızda, sonuç ne olur? -Binaltıyüz olur..jJiS. ii* j i',n*u," J l_İİÎ ^Lc İİİSÜI ^ JjÜI îjlfİ ÜUFakülteden hukuk diplomasını, 1916'da aldı..JaJiL». Jl iLt ı öy*}Ü j ÖCÎİ _j it. «,.,.7 j ı_ilî İL* J1932'de, doğdu yere döndü.. J}L1I AJ ı^» »JVÎ jk; JOI i5UI »I» Jl I^.JÜBu ülkeye, milattan yaklaşık üçbin yıl kadar önce geldiler.60

ARAPÇA'DA SAYILARBinlerce kişinin memleketlerinden çıktıklarını görmedin mi?(Bakara.2/243).Alyn ı_ill _r»*i* J" o (•*>*>JIÇijJ IjT^I ,JJJÜİ ,jJ> JMüşriklerden bin yıl yaşamak isteyen vardır. (Bakara,2/96).AJUI jiL üyÜl IjJuuı^-o jjSL; jl jSizden bin kişi olsa, ikibin kişiye Allah'ın izniyle üstün gelirler.(Enfal,8/66). jjjju üf îi~ı j ^jjİstanbul'a varışınızda, ek masraflar için bin dolarlık bir çeki size teslimedeceğiz..»j-»» ı_i)î {fls. JS" (J ^ı^Üj .üu: ı_i)l ij—iJJS! *Kıskancın bin gözü var. Ama her gözde bin ateş parçası bulunur.(M.Nuayme,J?erm ,41)fi fiİbn Vehb, yüzyirmibin hadis yazdı. (Subki,Tabakat ,2/128)Muaviye'nin ordusu yüzyirmibin kişiydi. (Mes'udi,Tenbih ,272).")L_a LAJ'LJ' J LX— J i'

ARAPÇA'DA SAYILARBinli Deyimler* Bin (vi)î ) sözcüğüyle kurulmuş, pekçok deyim vardır:JL%m Lüî *İ anlamlı anlamlı, çok anlamlı^JjiLJaJI binbir gece masalları0itijj^» Lüî binlerce tebrik, çok kutlarımSl? CJÜÎ • Si? kesinlikle hayır, bin kere hayırj İJA Lül kaç bin kez, defalarca, sayısızca. Ljju> jS\ U>l 'iS^%ü> J*iX*> A**» Arkadaşım çok anlamlı anlamlı güldü..îiyrj *J ojjû jî 1jk> jı»l_>J j->ü jî jji jJL» j jJL» *I^>jîli Ona yüz cüneyh ödünç verdi. (Eyyâm,3/147)62

ARAPÇA'DA SAYILARAjjtâ jjjjl JA 1i3î \ySJu İU fijJ> jl JSizden yüz kişi olsa, inkarcılardan bin kişiye üstün gelir. (Enfal,8/65)3Ü5ÜI o-^î iî^ fi^j pjjui J jJİRabbinizin size üçbin melekle yardım etmesi yetmez mi? (Aliİmran.3/124).Oyj—- I&}UI j-« «JVI —**u fijj fiiJdtRabbiniz size işaretli beşbin melekle yardım eder. (Ali İmran,3/124).Oİ5wyÜI {y> jl ^»I^ 1 ajlft ^JFLJU jlBu hisselerin kimisi, bir milyon frank kazanmaya başladı. (Eyyâm,3/148).oLj-J-l TJÜÎ ^ij-lt pÇSil ,y jj-il' '•** jBir milyon frankın değeri, o sıralarda yirmibin cüneyhti. (Eyyâm,3/148)tstisnalı Yüz ve Bin* Yüz ve bin sayıları, istisnalı ( îSs. ) olarak da kurulabilir:1a>ljSlli-J%* 299.LoLc ı>,m>'Yİ ZJUU Lilîv^JliOnların arasında 950 yıl kaldı. (Ankebut,29/14)Sayıları açık olarak yazınız :jjjjLc j IM.»JJicu 4^^o = \ Ö + \.. o4 no = "vo + r.. (v• A\r = \r + x..(r4 \\\0 = \ \6 + \... (i4 ^ • 0 = *» • 0 + (64 rvw = v\v + t... nAyraçtaki sayıları ve ma'dudlarmı yazınız:4 JuJb-( Uö ) LilaJI ^ (\4 (tr\ ) (t63

ARAPÇA'DA SAYILAR4 — cJiM.m ) z~suı j (r4 ıLu. (r\\) cJLu- (ı4 yJU> (SNA)- Li^ ^ {d4 ia-li" ( iA) JiiLİaJI ("\4 îLJ ( \..\ )L,b? li*(V4 IjJ (nv ) L»^(ABoşlukları suygun ayılarla doldurunuz:•ıjÜ* Û-V 1 O- t N•Ur* J-is-il (V• • .ÛJJ*i>yUI. UJJ — J^'L^L c-jiî (£.•v^U» ••• «l> (o.oL? Co^il C\oMi Jl jL» (v•O^jjU^ JJjüI J-iıi Jic (ARakamları açık olarak yazınız:4 — ıisrnr ) tfjn* o4 — (wn î^^.u.ıcJtâ (Y4 'uu, /un,.( \rv. ) lû? j (r4 . ll«( £.0... ) 4İ,>.,^ı,ll ^JaJ (i4 .'LTL ( rA... ) Lû> J (o4—- • .rtjî ( V ) J C\4__ .liji hM jl (>A )J,Lİ ^ J (V• (Asn . )^»bJI ^-tl (A64

ARAPÇA'DA SAYILAR3. MİLYONLAR BASAMAĞI ( iJU ):* Milyon sözcüğü, tıpkı bir ma'dud gibi düşünülerek, milyonlu sayı öbeğikurulur:Sayı\........ MilyonVrIkimilyonÜçmilyonU^L> JuuJİ t... Dörtmilyon6 . BeşmilyonLAJ^LO 4 T,. •\.. AltımilyonÜJi^Lj î ,H, ?>II V........ YedimilyonA. . Sekizmilyon\ . Dokuzmilyon\.. . Onmilyon* Milyon sözcüğü yerine ( j^lı ) sözcüğü de kullanılabilir:yJLi-« LA/^LJ i**-. £jj ^ Avrupa'da yedi milyon müslüman var..Jiji jjJu 'JJSj. AJUMJ öj-ail ^ J - 0\S Bankada ondokuz milyon doları vardı..CıljVjjJI j-o jjJİI Jaju j t>jJL) L$-»LaJ C~Jl> iu5Ü jj^TİJ UİSahibine, bir küsur milyon getiren tokadı hatırlasana. (M.Nuayma,Evsân,21)'JL^I IJÜJI 4yJI ftfjVl SavıUjJu jJLc J>I W Onbirmilyon*bjJL. jlt* liî I \ Y Onikimilyon65

ARAPÇA'DASAYILARUj^JuoÂJ^JWOnüçmilyon\ £ OndörtmilyonNoOnbeşmilyon*UJ^JU» -r.İ£AJUJT\ A OnaltımilyonOnyedimilyon\A Onsekizmilyon\ ^ OndokuzmilyonÜ^JU jJLc 1jj»L> JJA.ML1jj.Jj> JJ * ı ıı"flAVASEllimilyonAltmışmilyonYetmişmilyonSeksenmüyonDoksanmilyonIJJ.;L> JJ^JLc j ÂJ^IJ' 1 • ıUj«JU j JÖ- •4 ı ıı «•>'I I " 'UjJu uj_^cj ît,,.,,,,.4yJl plljVlY \YYYfY iYa.Y"\YVSavıYirmibirmilyonYirmiikimüyonYirmiüçmilyonYirnıidörtmilyonYirmibeşmilyonYirmialtımilyonYirmiyedimilyon66

ARAPÇA'DASAYILARjjj-i* J Â-JÛî TA Yirmisekizmilyon^yj* ÖJJ^S- i **—î Y ^ Yirmidokuzmilyon^L»Vl ijüJI 4yJI ptfjVl SavıjjJU iio \ YüzmilyonüüjJL» UL« V... IkiyüzmilyonjjJU V ÜçyüzmilyonjjJu ii»*jjt i DörtyüzmilyonjjJU il» e BeşyüzmilyonJJJL» i;,..r,.„ A Altıyüzmüyonıjjjua Ât.«M.. V Yediyüzmilyonjj-L ÂiiLî A SekizyüzmilyonjjJL. Â; A«M,.7 \ DokuzyüzmilyonSayıları açık olarak yazınız:1) 1.250.101.1) 3.786.003.3) 7.456.894.4) 13.543.314.5) 113.889.765.6) 968.314.547.7) 41.115.756.8) 8.092.784.67

ARAPÇA'DASAYILAR4. MİLYARLAR BASAMAĞI ( o^üll uu. / i£. ):SavıjÜu \.. MilyarûljUU Y IkimilyarrÜçmilyarıljLLı îjujt £ DörtmilyarıljLLo j ı,n> d BeşmilyaroljLJu n AltımilyaroljLJu î«ı ,.ı V YedimilyaroljUu \o Onbeşmilyar1jLJLı j i* r. 4.w>Onaltımilyar\V Onyedimilyar1JULC j^-c İLJLJ ^A OnsekizmilyarwOndokuzmilyar68

ARAPÇA'DASAYILARiJüül İ^JI rtf,Vl Savıjjj-ii V... Yirmimilyar1JUUÛJÎ*Î r OtuzmilyarIjLLojjjujt £. KırkmilyarIJUUJJ-Mİ- o Ellimilyaröj^ ^ Altmışmilyar'by^jj**-" . V YetmişmilyarIJUUJJJLİ A SeksenmilyarIjLU ^ Doksanmilyar'JLVİİ iJuJI 4o*JIfÜ^fl SavıIjLU jj^JLc jJıs-lj Y \ YirmibirmilyarIjLL. jjj-l* J jLîl YY YirmiikimilyarIjUU j J _ r ic j îftü YV YirmiüçmilyarIj LU jjj-lc j İAJJÎ V t Yirmidörtmilyarjjj-ie j i««*> Yo Yirmibeşmilyar1jUu jjj-lc j İL* Y"\ YirmialtımüyarIjUu öjj-icj i*-— YV YirmiyedimilyarIjLU jjj-lc _> i-JLw YA YirmisekizmilyarIjLU jjjJU JÎJI-J Y^ YirmidokuzmilyariJüJI 4j*JIfÜT,Vl. SavıjLU İL> \ YüzmüyarfijLU Li» Y İkiyüzmilyarfijLU iuî}^ V Üçyüzmilyar69

ARAPÇA'DA SAYILARiDörtyüzmilyar* Beşyüzmilyar1 AltıyüzmilyarjULiiiLiVAYediyüzmilyarSekizyüzmilyar^DokuzyüzmilyarSayıları açık olarak yazınız:1) 1.765.098.101.2) 3.543.653.003.3) 7.131.657.894.4) 13.557.986.314.5) 113.675.098.765.6) 968.213.445.547.7) 41.123.567.756.8) 8.332.583.784.Eski Arapça 'da Bin ve Milyar* Eski Arapça'da milyon ve milyar yerine iki-üç tane bin sayısı peşpeşegetirilirdi:.^ji oül tJI iijİ dljMrfJI l_L.l> {fi jUî fc ^..ıMıOlJOsman bin Huneyf, Sevad toprağını ölçtü ve onu 36 milyon cerib olarakhesapladı. (Maverdi,175). Jliiil jjjj i ı i)t ı_i)l jj,u.ı> j il» Â>LJ.L i)Ölçüm sonucunda haraç geliri, 150 milyon miskale ulaştı. (Maverdi,175)-i!Î

Dördüncü BölümSAYILARIN KURULUŞ ve İ'RAB ÖZELLİKLERİ1. SAYILAR ARASI BAĞINTILAR:1.1 Sayıların Kuruluşu (i\jsS\^Şj; ):* Sayılar, genel olarak üç biçimde kurulur:1) îzafetli,2) Sıfat tamlamah,3) Min cer harfiyle bölüntülü.1.1.1 îzafetli Kuruluş ( jL*Sfl ÂiU»l ):* Müfred sayılar, genellikle ve tercihan izafetli olarak kurulur; sayımuzaf, sayılan muzaf ileyh görevinde olur:

ARAPÇA'DA SAYILAR1.1.2 Sıfatlı Kuruluş :* Sayı, sayılandan sonraya kalınca, sayı müzekker veya müennes olur,ama tercih edilen izafetli kuruluştaki kurallara uyulmasıdır:.'cs% I *i*î 3u, . I» Üç adam geldi..*L, / İL. OÜJ CJJ Altı kız gördüm.fi/ 'UU? / İLJLJ Sn>j cJuÜ Sekiz kişi gördüm..XJU I ^ J U/ IJUİ OUJ CİJİİ Sekiz kızla görüştüm.fi.»j-i* £jl / ^it İJUJİ DU-J Ondört adam geldi.XıuJ\ I î^jjlO Ü J cJj Ondört kız gördüm.1.1.3 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş :* Ma'dud (temyiz) topluluk ismi ( ^1 ) veya cins ismi olursa, mincer harfiyle mecrur kılınır:JATopluluğun üç kişisi.JJ^I JA Âjyjl Dört deve.jJaJI ^A İL. Kuşların altısı.JiÛJIj-İ£ İ*JJI.yJUi-l ,y>jL^ Yedi hurma.Ondört öğrencim var.eli Beş çantan var.1.2 Sayıların Sıralanışı ve Bağlanışı ( iİJLcSflJ^/tikcjL-jy ):1.2.1 Büyükten Küçüğe Sıralama :* Sayılar, rakam olarak yazılırken kesinlikle soldan sağa doğrusıralanarak yazılır ve okunur.72

ARAPÇA'DASAYILAR* Müfred ve ukud (onluk) sayılar, soldan sağa doğru okunur:o!Aî : r üçİU : \.. yüz,jjjA* : Y. yirmi1.2.2 Küçükten Büyüğe Sıralama :* Birleşik (mürekkeb) ve bağlaçlı (ma'tuf) sayılar, sağdan sola doğruokunur, yani önce birler basamağı söylenir ve yazılır:• Â>l : \ \ onbirjjjic jJ>IJ : Y\ yirmibir1.2.3 Tercihli Sıralama :* 100'den sonraki atıflı sayılar, hem tercihan büyükten küçüğe, hem deküçükten büyüğe doğru sıralanabilir. Hangi sayı seçilirse, sayı ilesayılanın temyiz bağıntısı, daima en sondaki sayıya göre kurulur:ojj^*- J *-**> j *i* * l> O Yüzyirmibeş adam geldi.. J>j İL» j j *l> (t Yüzyirmibeş adam geldi.'"%rj ojj-Lc j ÂJUJÎ J İ.UJL..J j ÜiJÎ İJJII J (\ Kentte 1914 adam var..J>j * âJT j Iu.«.*J j jjjii j l*ijî OJÜLI J(Y Kentte 1914 adam var..'LU? JJJIJJI j J iıiLJ j jUJÎ iuSUl J (\Kütüphanede 1843 kitap var..U? LUI j ÂiiLî j JJJUjl j ÎJ^Ğ İJ^UI J (YKütüphanede 1843 kitap var.Bölgede 50.404 bayan işçi var.Bölgede 50.404 bayan işçi var.^ * J ' »" B.iLoLc L_İİI jj a> J i,',a.,T,.ıjI j ilkiil J ( Y73

ARAPÇA'DA SAYILAR* 21'den itibaren bütün sayı basamakları vav bağlacıyla bağlanır.Vavdan önceki, onluk sayılar ile mebni sayılar dışında kalan bütün sayıbasamakları, kesinlikle tenvinlidir:.ÂJuLc oiJI jjM.o» j Â.*».*)jl j tuj\ AÎU'[IBölgede 50.404 bayan işçi var.Kentte 1914 adam var.1.3 Sayılarda Belirlilik ( iJuJLLyu ):* Belirlilik açısından, sayılan üç öbekte toplayabiliriz:1) îzafetli sayılar (3-10 arası, 100, 10000 ve katları): Belirlilik, tercihanmuzaf ileyhte (sayılanda) olur.2) Birleşik (mürekkeb: 11-19 arası) sayılar: Belirlilik, birlerbasamağında (sadr'da) olur.3) Bağlaçlı (ma'tuf) sayılar: Sayı öbeğinin her iki bölümü de belirli olur.* Sıfat tamlamah kuruluşlarda ise, hem sayı (sıfat), hem de sayılan(mevsuf) belirli olur.1.3.1 Îzafetli Sayılar :* îzafetli sayılarda belirlilik, aslında üç şekilde düzenleni-:1.3.1.1 Muzaf Ileyh'in Belirli Oluşu:* Muzaf, muzaf ileyhle belirli olduğu için, sayı öbeğinde de muzaf ileyhbelirli kılınır; tercih edilen de bu kuruluştur:.ÂJLLÜI X>u^

ARAPÇA'DA SAYILAR.hnLa\\ iu cAjîYüz sayfa okudum,.îjjjlCJÜJ Bin lira ödedim..UJUSÜI LÜÎ cJj Bin kitap gördüm..i~Jr\ Üç adam geldi..oLJI İJ^İJI o. l» Üç kız geldi..yıLSÜl LüSlI CJÎJ Bin kitap gördüm..ı_)L4ül LUJSÎI J-»J Dört yazar geldi.SîjJJI iill j >'Lİİ J-İJÜL cJüıi İİL On ödülü ve yüz lirayı ne yaptın?.üçiJIçjı JlijiLil liIL" JLC JM JS JBu olayın üstünden, yaklaşık yedi yıl geçmişti. (Çağdaş-M.Nuayme)1.3.1.3 Belirliliğin Yalnızca Sayıda Oluşu:* Bu, en az kullanılan biçimdir.. Jl>, İî^iJI* U- Üç adam geldi.,ûLa U Üç kız geldi,.ubf LüSfl cJj Bin kitap gördüm,îjîlj> v-^*3LliL On ödülü ne yaptın?* Uzun (zincirleme izafetli) sayılarda belirlilik, en sondaki sayıyabağlanan sayılanda olur:£*/jJI «-«JÎ ÎZJ'M Üçyüzbin dirhem.75

ARAPÇA'DA SAYILARJ'JJI « âJI i ;..'.,..> Beşyüzbin dirhem.1.3.2 Birleşik Sayılar :* Birleşik sayılarda belirlilik, tercihan birler basamağında olur:.%>j 'jU. İft&l* l> Onüç adam geldi..lüj 5oMill o« U Onüç kız geldi..SUj.JjJüu.L "LJJLMJLL OOnbeş adama uğradım.îHjl L'J^J İstanbul'da onaltı gün geçirdik.•»J-J-*" » L i L Onüç resim astık.. i^*JI İL^SL» Z—J-l i-,jjdl Jj-ai Okulun sınıfları tam onbeş tane.S UU> jJU.^'"JFIJ cJj*j JA Oniki öğrenciyle tanıştın mı?. LuiSc l*L> LJVI CJIS" jOniki cüneyh, bize yetiyordu. (A.Emin, Hayati,63). LfiıJİo ı »j-lc c***^' JJL-^JI ,ji Ç*Î5\J jj T^JTLT jl** JL* cüLS - liOniki mektupta bence yazılmayan şeyler varsa, işte şimdi yazmışbulunuyorum. (A.Emin, Veledi,12)* Onluk (ukud) sayılarda da belirlilik, sayıda olur:. LAJI jj>i*JI yirmi dirhem,•^»j jj^-*^ «l> Yirmi adam geldi.S WL. jji^l öi 1 Otuz gezgin nereye gitti?.İsi; JJJ-İJIJI Cuîj Yirmi kız gördüm..l?Ju0 öyuİJI oly Yetmiş sayfa okudum.Kültürel program için yirmi ders/konferans verdim..»j-»VI îi*. üy'ü&l jl jvjinJI ,y o^T^IoUlj}JI »JLjJ çâtfjl ^ jû; u^SUl »i*Bu kitaplar, son yirmi veya otuz yılda sayıları çoğalan bu incelemelerinen iyilerinden sayılır. (Çağdaş-Selame Musa, 128)76

ARAPÇA'DASAYILAR1.3.3 Bağlaçlı Sayılar :* Bağlaçlı (atıf vavlı) sayılarda belirlilik, her iki bölümde de olur; atıfmantığı bunu gerektirir:jjj-i*"i* l» Yirmiüç kişi geldi..'Uj üOOül j cuİJI CŞ\J Otuzaltı kız gördüm..'UL-M OOÛI j i—J-l OJÜJÎ Otuzbeş lamba yaktım.;'i>l>I c>tr-*" J £0^' ^***ti Yirmidört tavuk besledim.flc jjyUJI J i »il iiLil J djiil Yarışa yirmibeş koşucu katıldı..bLai jjjj-^' j İ*ÜS(I cıly Yirmidört bölüm okudum..Â~,jjdl ifSÎL» J 'üLs? (>jj^*JI j J»S/I oîyOkulun kütüphanesinde yirmibir kitap okudum.Kazanan yirmidokuz kişiyi ne zaman kutlayacaksın?.jl?*» Ji" J AIC ıjji»W JJJJ-IJJI j (^A>"yi oLLJI ti* J TjLic jliYirmibir senede onun şiirini sevenler, her yerde kendisindensözetmektedir.Sayı öbeklerini cümlede kullanarak ma'rife yapınız:4 rji \ E (\4 ^JÜ» o , r (N4 ^ ^ (T*4 "W (i4 ^ \... (OSayıları belirli yapını:4_ ^J-^ **ü' y öi' ^4 QJ.JU jJLc Lîl «l> (V77

ARAPÇA'DASAYILAR. Çjıi> j-lc iî^Lî ISydl Jjâ (e5jJ

ARAPÇA'DA SAYILARRomandan onbir veya oniki bölüm okudum.• j£*£. jî }La3 j£*c J»î CJ\jî2.1.2 (3-9)'lar Bölümü :* Bütün 3-91ar, sayılanla aynı cinstendir:.tj-iS" X>uJ\ j cJ%y> i£U cAjî Üç dergi, dört kitap okudum..îljrfl QJj£*b J J—J J b^*J JJJ^Ü J D « mı" JÜI j.h»Toplantıya, otuzdokuz erkek, yirmidokuz bayan geldi.2.2.3 Sıfırlı Sayılar:* Sonu sıfırlı, 10 dışındaki sayılarda, cinsiyet durumu sözkonusudeğildir.2.1.2.1 Onluk (Ukud) Sayılar:'UU> (jjj-i* yirmi öğrenciAJU»yirmi bayan öğrenci'\JjJL> Oj*~J doksan öğretmenL.jXo JJJI-J doksan bayan öğretmen2.1.2.2 Yüz, Bin ve Katlan:~tjj hj> CAS Yüz lira aldım...t^j> Lüî LuoJ Bin cüneyh aydık.2.2 Sayıların Temyizi ( iJuJlj^J ):*'3-10 arasındaki sayıların ma'duduna temyiz adı verilirse de, doğrusubunların muzaf ileyh olarak çözümlenmesidir:79

ARAPÇA'DASAYILAR. Liajl oLb-A J > J « A^CüÜL OJITTI T JJJULA :f 92.3 Sayıların İ'rabı ( iLeSn^.UIJvL,*? 1 ):* Sayılar, cümle içinde bulundukları duruma/göreve göre, i'rab alırlar.* Sayılar, niyabet (yerini alma) kuralı gereği, sayılanın alması gerekenharekeyi (i'rabı) lafzi, mahalli veya takdiri olarak alırlar. Öncelik kuralıgereği, artık sayı yeni göreviyle, sayılanın i'rabını belirleyici (amil) olur..Dı>j.ı>-80

ARAPÇA'DA SAYILAR.oLL-b}tfoiy -.»J*M£JL JJJ^A < AJI OLJA« : oLcL«.OI« L» O^U OÎJI -. LAJL OLA^.JA J ı ÂMIJL ı—ij.gı'.» ı JIK» JYıLı : ılt^kj2.3.1 Mu'rab Sayılar :2.3.1.1 Müfred Sayılar:* Müfred sayılar, tıpkı müfred isim gibi i'rab alır:.^6U> 1—i Beş öğrenci başardı.. LOJİ .ı_6U> L~»> Colj Beş öğrenciyi gördüm..»J-IÜL jjj*u> • *JI OLA«O : o^U»İLMMJ OJJ* Beş öğrenciye uğradım.. LIA^l OLIAUA j> j ı î J J J ^ A 4 M T»Sayıların ve sayılanların Vrabını yapınız:.ç-îS" ĞJ^Ğ £j\Jİ {\.JL) 0">Ü JJ-JU-,1 J O*IL (S._JA»*L î^JLC C~s£ (V.OLJ» _^IC ILııJJLI J (I81

ARAPÇA'DASAYILAR.Aluı 4JU (jl^JU £y> Jj (*\.ÂMJLI t_i)l j ^'L ı_ÜI (V.ob^v oîji (A.OUJ JJLC J ^Y^UÎ İJUJÎ oa*Li (\.2.3.1.2 Onluk Sayılar:* Onluk (ukud) sayılar, tıpkı cem'u'l-müzekker gibi i'rab alır:. UJJ CfijZj- yi—il ol* Yolcu, yirmi gün ortalıkta görünmedi.Sayıların ve sayılanların i'rabmı yapınız:.LUTöy'^oîy (\.i>l>i JiJ^- «r*/*""' C• »j*» jjj-i* i-jjdl J (i. L_Ju> • •• i-- ojı*Li (o. d J IV jjrt » M ıı ıjâlf' (A.5JJ-^J ü>»ıı." Jl o_Jii (V2.3.1.3 Ma'tuf Sayılar::,:Ma'tuf sayıların birler basamağı, tıpkı müfred isim gibi i'rab alırken,onluk sayı bölümü cem'u'l-müzekker gibi i'rab görür:. UU> jjji£ j 2~*+> kJİaJI li* J j-jju Bu sınıfta, 25 öğrenci okuyor.. Lajl oLaj j* j ı

ARAPÇA'DA SAYILAR.%rj (>>yU J ı^Û' y : t IM».jsJÜll .jlc ^^iy. • »_ik*JI jlj : j. J>j iu j J IMM» «l> 125 kişi geldi.. iu-JaJL; ^jiı Jili : 1 • - - *•• ^ill cfLc • ı.Skull jlj : j.çuAJI (jip ^: : j.Uabl JUu j> j ı U- j î...*>Şirket müdürü, yirmibeş işçiyle konuştu/görüştü.ü"jlül jj_x> OJL^.jıîiJI jjit (jiyı ı ı.ihüll jlj : J83

ARAPÇA'DA SAYILARSayıların i'rabını yapınız:. jjJ^Aî j Jl>lJ _ rJiL> ( \.ol_^»«> iujjdl J (t,»wLı ı_ill j jul». ı_Ül ^ji (V.OUSM O^J ol (A.OLJ İLJİ.1 J2.3.2 Mebni Sayılar :* Mürekkeb (birleşik: 11-19 arasındaki) sayıların her iki parçası dafetha üzere mebnidir; yalnızca 12 sayısının ilk parçasının (birlerbasamağının) i'rabı, tıpkı müsenna (ikil) isim gibi mu'rab olur, yani refdurumunda elifli, nasb ve cer durumlarında ya'lıdır, ayrıca muzafkonumunda olduğu için sonundaki nun düşer:2.3.2.1 Genel İ'rab: İki Parçanın Mebniliği:•*1>JI j^s- i—*> lil^iil Geziye, onbeş öğrenci katıldı.S** iJ - Oi'j^-' ' J-*^ :J - 1 *.J-aill J Ult j-lc iL-*> cJj Sınıfta, onbeş öğrenci gördüm.•

ARAPÇA'DASAYILAR. UU» 'jâs. X>uJ\ JLc cJL Ondört öğrenciye selam verdim.J~ C** ' CK 1 ./*' t 1 * T» 1 **:J * *.i»ıiilL LYIJ,^:,» < j_J : LJU>2.3.2.2 Müennes Onbir Sayısında Birler Basamağının Takdiri İ'rabı:.il>^)l ^ İJU»»^j>l ci"/Ltl Geziye, onbir öğrenci katıldı..^(jJi. j6ii Jc j^» : jj>\ ) jjj jki . j4İ>tl jcü Jx , Jxli : ij^l* ^0*1.İİ>JI ,y 'U U* yu. j>Î c-îj Gezide, onirş öğrenci gördüm. i *—jJ^I (t. LxJL, j^ic ii- (V-i* ^a»! CJ\J (A2.3.2.2 Oniki Sayısının İ'rabı:. UU» JİAC bi I ç£ Oniki öğrenci başardı.85

ARAPÇA'DA SAYILAR.Usul o LA* jt> j , Acli : İ£İİt t * * #• j> ,S**° J • J^ill J *« > ı J . joUI JC J^J-» . AJI IJUM : JJLFT.İjJÜ? t yU. Juij ojj» Oniki bayan öğrenciye uğradım.^ # - - «•j> J • £îi)l JLC (JL-» < AJI JUM : JZJ.Sayıların i'rabını yapınız:.iLJ IJ^ie ^^^j JjjLu»l J o*il (T.IJLIJ îj-i* ,_^JI c~A? (f.olJI>O jZ+e- î—jjdl J (t• M - j-ic LÎL RJıÎ (*\.îL>w \j£s. ^ 1 oîjî (V. Lı. «j^LC LUÎL ÂIJJ.1 J (A86

ARAPÇA'DASAYILARBağıntı TEMEL Ana Kural İstisna Kural Ek Kural* Sayı + * Saf temyiz öbeği*l-2sayılan1.Kuruluş :2. Sıralama:3.Bağlanma:4. Temyiz:*Sayımnbizzatkendisi*Sayıbasamakları* En sonsayı +sayılan(40 kitap)*büyüktenküçüğe(1200)*Her basamakvav'la bağlanır* Saf temyiz(Müfred/mansub)*3-10 izâfetli(tercihli)*100-1000 vekatlan(zorunlu)•_jîr '&)& - izâfetli(3 kitap)* 11-99 arası :küçükten büyüğe(11)*11-19 arası vavlabağlanmaz*3-10 çoğul/mecrûr*100-1000 vekatlarıtekil / mecrûr(3 kitap)zorunlu(sıfat tamlaması)*3-10 tercihli(sıfat tamlaması)iJjİ - sıfatlı(40 kitap)*100'den itibaren(tercihli)(121 kitap)*100'lü sayılaravav konmaz* Cerli temyiz dekullanılabilir* Sıfat tamlaması(1, 2 - zorunlu)(3-10 - tercihli)5. Cinsiyet:6. J'RÂB*Enküçük sayıile sayılanarasında*Görevbelirler(Sayılanıni'râbınısayıbelider)*Bütün 1-2'leruyumlu* Bütün 3-9'larzıt cinsten'Ull> jis. ;(19 öğrenci)* Bütün sayılarmu'rabtır.(41) ' _tî*i;lj -*>G cy(41'd'en)(1000 kitap)* Sıfırlı sayılardacinsiyet sıfırdır(20 kitap)(20 bayanöğrenci)* 11-19 arası:^Î^Jl jta Jû.(Fetha üzere mebnî)(11 öğrenci)* 11-19: onlarbölümündedişi sayılan için"»" bulunur* 12 : Birler hanesimu'rabtır (müsennâgibi)(12 kitap/kitabı)87

Beşinci BölümDÖRT İŞLEM ANLATIMI* Dört işlem için kullanılan tabirler şunlardır:£İ»> toplamarj> çıkarmay~>^j> çarpmaf, ;,...°â.T bölmeju'lj artıeksi^» çarpıbölü JÛIJ IJ^TJ88

ARAPÇA'DA SAYILARToplama işlemlerini yapınız:A = r + A (\

ARAPÇA'DASAYILAR3. ÇARPMA İŞLEMİ:•>* L^ı LSJU; snı* ,y IAJJÎ ^ \ \ = r X t._rie Â^M> ^jL; İLMM> İÎ^U 4 \ 6 = d X T.Î_ ri* ^jjl—J *> ^ jUîl ^ \. = o X V

İKİNCİ KISIMSIRA SAYILARI91

Altıncı BölümSIRA SAYILARININ TÜRETİLÎŞİ1. BİRLER BASAMAĞINDAKİ (Müfred) SAYILARIN SIRA SAYISIOLARAK TÜRETİMİ:* Birler basamağmdaki sayılar, 'js.û ölçüsünde sıra sayısı durumunagetirilir:birinciikincioJl*üçüncüdördüncübeşincialtıncıyedincisekizinciAıtıı> IM I"dokuzuncu93

ARAPÇA'DASAYILARonuncu^ULI CJUSÜI beşinci kitap£;IİJI J_ CJa beşinci kızJ}S/I ^jjJI birinci dersSil İCCJI birinci saatJ>S/I olx£JI birinci/ilk kitapJjVlî^ill ilk kahveAsı2 sayıları sıra sayısına dönüştürünüz:. |j««>l> 4 4 III I > ( \4 S-ic (YÂJU~l ( Ijb'I (oW (vINÜ (Aiı— (^Ayraçtaki sayıları sıra sayısına dönüştürünüz:.D#ı âus/jiı j* u» 4 (\) oUs*yı > u» (\(M 'JljUl Li^ (Y94

ARAPÇA'DA SAYILAR(i)JJ'JJI y> U* U(0) J-aiJI J JÛ«- (e(\) joiJI Lv^r (Am ^,ıiüi OJ»J (v(V) 'v*yicJU (A(a) L.USÜI UÎyO.ife 'nm Farklı Bir Sıra Sayısı* ( jLîl ) sayısı, sıra sayısı olarak ayrıca ( '

ARAPÇA'DASAYILAR2. BİRLEŞİK SAYILARIN SIRA SAYIŞI OLARAK TÜRETİMl:* Birleşik sayılarda, yalnızca birler basamağı sıra sayısı ölçüsüneaktarılır. Her iki parçası da fetha üzere mebni kalmaya devam eder:j^it^jJI onbirinci ders5jJL* *JU{J)\ i-jjll ondördüncü öğretmen5ÎLJliJI icCjl onikinci saat»_ r^ £îi. liJ I îj^i) I onsekizinci kahvej^l* OJIİJI >*UJI onüçüncü kazananjit ^Ûl «jj-l ondokuzuncu parça_ rix ^jOl V_JL£JI onyedinci kitapj-i* £-.(1)1 jJUl ondokuzuncu yüzyılju*lîll j-JI ondokuzuncu yaşitil üydl onbirinci oda96

ARAPÇA'DA SAYILARSayıları sıra sayısına dönüştürünüz:.'JZJ. Jlill UJLSÜI J* IJjb4LU? j-lc ^'1 oîji (N4 ALJ ÎJJLG ^jüj JjJU—l J CMJ! (T4 «ULuj î^JLc (_j*uI (V4 5 5 I i—j -d I J (£4 UU» j^c ^ L cu*iJ (o3. BAĞLAÇLI SAYILARIN SIRA SAYISI OLARAK TÜRETİMl:* 21-99 arasındaki bağlaçlı (atıflı/nıa'tuf) sayılarda da, yalnızca birlerbasamağı sıra sayısı ölçüsüne aktarılır. Kısacası, bütün sayılardayalnızca birler basamağı sayıları sıra sayısı ölçüsüne aktarılır, diğerleriaynen asıl sayı olarak kalır:jjj^c j jL*üjj-ic j oJL*jLtlİOÜjjj-ie j U*JL.İL*jjj^c j ^l?«LJLJÖJj***- Jî« ,ıı"Ojj-i*JI J ^jfj Ijj I yirmidördüncü dersJJJ'^ÎJI j ÂjufJI îj^îJI otuzdördüncü kahve97

ARAPÇA'DASAYILARjjj-İaIIj iıjiU.\)j>LJI*ü^I j ÎJâU-l ZJLLj) kırkbirinci bayan öğğrenciOjh^Û I j £ (j I o L£J I otuzdördüncü kitapLf j iw>U-l î*JLa)\ ellibeşinci sayfa* Birleşik ve bağlaçlı sayılarda "birinci" anlamında( j>l« - ivil» / ^il> ) sözcükleri kullanılır:ojj-i* j ( o>lj ) ^pl» yirmibir>U ^ıl> onbirinciSayıları örnekteki gibi sıra sayısına dönüştürünüz:4 jjJLw j 4 un» ( t*t— jjfyj j uLîi (s4 jj« MI? J

ARAPÇA'DA SAYILAR4. SIFIRLI SAYILARIN SIRA SAYISI OLARAK TÜREDİMİ:* Biraz önce de belirtildiği gibi, birler basamağı sayıları dışındakisayılar, sıra sayısında aynen asıl sayılarındaki gibi kullanılırlar. Buyüzden, sıfırlı sayılar (onluklar, yüz, bin, miyon, milyar..) sıra sayısıolarak asıl sayılarındaki gibi kalırlar:jjj-i*JI JuJİll yirminci öğrenciJ.I ijHjila.il ellinci sayfaiül çjtkll yüzüncü öğrenciiill iJdaJI yüzüncü bayan öğrenciLilSfl p/JI bininci rakam/numaraLilSfl öolaJI bininci sayfajj—«Al j jUlll uJliaJI ikiyüzellinci öğrencijy±J\ j LiU-l j il* jLill İLÜI 871. gece99

Yedinci BölümSIRA SAYILARININ KURULUŞU ve KULLANILIŞI1. SIFATLI KURULUŞ ('^Jj> cJJ ):* Sıra sayıları, genellikle sıfat görevinde kullanılır. Bu durumda, cinsiyetbakımından mevsufa uygun olurlar.* Sıra sayılarının sıfatlı kullanılmaları durumunda, şu iki denetimmutlaka yapılmalıdır:1) ( AtU ) ölçüsüne aktarımı,2) Cinsiyet, belirlilik ve i'rab (hareke) yönünden mevsufuna uygunluğu.1.1 Birler Basamağı:.oJLtJI ÇJDAJIÜçüncü öğrenci başardı..LoL» 'Uı. CJJ Altıncı kızı gördüm.. £ (j I jdJ I Dördüncü çocuk geldi..ijJüül Sy'LMI (JSJLJ Üçüncü kazanan beni ziyaret etti.•İ^'&l i j/M - dUL, . ^ i U jİki mektubun bana geldi- birincisi ve ikincisi.Dergin/h yedinci sayısındaki makaleni okudum..iL>J.I ye £jlİJI IJUÜL JıIÜLI« ol jî100

ARAPÇA'DASAYILAR' Jllll LilaJI J fî JjS/l LilaJI J ^ j J J îBirinci sınıfta mı okuyorsun, ikincide mi?.üuuSn ^ JjS/ı r-jüi jÖrneklerin birinci bölümündeki fiilin ikinci harfi.j ıiıı.oJ&l o>l ÇJI CY J*ill ü- 4Bu da, fiilin ikinci harfinin üçüncü harf türünden olmasıdır.(en-Nahvu'l-Vâdıh,3/30).LiLiw Lj-i Jji 'ji" jîO' J* -*'üllill İ**>ÜI ili.SH J Jİ'ÛL< JÜçüncü üç örnek incelenirse, her fiilin şeddeli olduğunu görürsün.(en-Nahvu'l-Vâdıh,3/30)5İL Li^Lji. Jjıi J J4İ JjSfl IAJJI üu S/l Jl lil >;uÖyleyse, ilk dokuz örneğe bak, herhangi bir fiilde illet harfi görebilirmisin? (en-Nahvu'l-Vâdıh,3/30).Ijlj cJüi jj-aill < âJI jl OJIJ JJ^I ÂiJÜaJI J ı_>j--ill Jl oJJÜ lil jBirinci öbekteki mensuba bakarsan, maksurun elifinin vav'adöndürüldüğünü görürsün.J J ' J^' |«—i)l J J ' pJL- ILuSl. 4y» JÖrneklerin birinci bölümündeki her fiil salimdir, ikinci bölümdekilermehmuzdur, üçüncüdekiler misaldir. (en-Nahvu'l-Vâdıh,3/40)* Bazı durumlarda, bağlamdan çıkarılıyorsa, mevsuf düşerek, yalın birkullanım doğar:.cJl±JUl> Üçüncü geldi..LJlİJlcJj Üçüncüyü gördüm.Asıl sayıları, sıra sayılarına dönüştürünüz :.ÂJU\JI\ iillail »i* I *J6 4 ; oUİlxo £Jjl jVl (_YI> Ü-JIJ ( \.dJlill ^ISUl Iİ*.J»JÜ 4 ^jji" iî"ilî CUJ-I (V1014 olLo JLJ UİJLII Jl IjiL* (i,4. oljil J

ARAPÇA'DASAYILAR4—_ o%«T« o^C olji ("\4 oL yU üjjJ-l J (V4 ^Mjî İ*JJÎ OO*LI (A4 O^UJJJ OISL (\4 JJ^JLIM>I^y j^uâl AJ^MI (\.( Jjl ) Sözcüğünün Deyimleşmesi ve Terimleşmesi* ( Jj ) sözcüğü, sıfat görevinde bazı kalıplaşma ve terimleşmelerdeönemli ölçüde kullanılır:Ojj>^l J OJJ^I eskiler ve yeniler'jŞSlj'JjHltek, yegane, biricikgeçen/önceki yılSjİ\ ,>4J-ÎJ / JjîekimJjVl CJJLIT / SJ ^Lf AralıkJjSfl ,>» j£\öncekinden daha çoken önce/öndeJjVl ÎJJJ ilk defa, ilk olarakson defa, son olarakl^JLI ikinci kez/defa, bir kere dahaJjVlSji IJM+jj takım komutanıJLU çok eskiden beriJjlilk, temel, ana, ilkeSj\ pAjû ilköğretimilljî OLLMJÜ'Iönseçim* • * »*ÂJjlJJLC önanlaşmaham maddeler102

ARAPÇA'DA SAYILARoyl* proforma faturaSİljî ûljîî ana renkler (kırmızı, yeşil, mavi)ilfjîIIJLVÎ bölünmez sayılar (3,5,7,11 gibi)oÛjiaksiyomilk bakışta, ilk nazarda, ilk önce, ilk anda'Jj'\ "Lle «JSAL» Onunla geçen yıl görüştüm.İki gün içinde bir kere daha yatağına yığıldı.JjSlI Jjj~ll AJL AJ yi Jl AM^L*» ^J^J\JU> jlsOnların muhalefetleri, bu işi yürütene, dolayısıyla tek sorumlu olarakhalifeye yönelecekti. (Cabiri,190).IJLJJI jkd î>Sfl j JjS/l USÜI c-tf UlTek belirleyici, kabile mantığıydı. (Cabiri,140).*yU o- j^î û| Uji oÛTjSfl y.Bütün parçadan büyüktür deyişimiz, aksiyom örneğidir.1.2 Birleşik Sayılar:.5j-i* AI)ÛI îJuJİll JÜT. l> Bana onüçüncü öğrenci geldi..»yU AOIAI tiyJI ^»o* Bu, onbirinci oda..j-it ^LJI ^jjjl Jl cl-e>j Onyedinci derse geldim.'jZs. J—0L5UI jyJI Jj5fl ,j*w Şimdi, onbeşinci yüzyıldayız.liJlill y'LiJJ e... MIT-JI Onüçüncü kazanana gülümsedim.ÂiiU-l JL»^LC.«.

ARAPÇA'DASAYİLAR15. yüzyılın eşiğinde ne yapmalıyız?.5j-İ£ ÂjiU-l .UÜaJI j ^piUJI ı JLİaJI j.&>Onuncu bay, onbirinci bayan öğrenci geldi..JJLC jjül ji-ljl J '"İl iyrjl Jl »jQ»JI oj^ L>Uçak, ancak 19. yüzyılın sonlarında icat edildi.S»j-İt iioUjl j îj-iLaJI öu i~o*>ÜÜ ı^jjj-^ ı-ljJI JJ»Ödev, 10-18 yaşları arasındakilere zorunlu mudur?.JjSfi ^y J^- J^' ı*^" JHz.Peygamber'in doğumunu, Rebiülevvel ayının onikinci günü kutlarız.. Ijju _ r »iJI jt-aj ^^yJI ^4---" cy > **JC^ *LİJI JKameri ayın ondördüncü gecesi ay, dolunay olur.jJLc £u*li)l JIOJJI jijil içli Jl jSlI J-^>JJ^*-* ^ 1ı^i'j4*l j^** J^1 :/i* £*«LJI1.3 Bağlaçlı Sayılar:1.3.1 (21-99) Arasındaki Sayılar :.JJJUJ)t\ j oJÜd! LjlLjl ^jlj Beni, 44. öğrenci ziyaret etti.• 6yujVI j »jk>IJI «L*iLaJI oJü» Kırkbirinci sayfayı ezberledim..kjUSÜl JA üyvJVl j İilliJI 'IPJLIİI ol.i Kitabın 43. sayfasını okudum.j ÂiJlill Iı»JI J j »j-^c j-o (>••••>'4-1 j oJilll J.L*JI J I-LJJII Jl iSL» ^ Jj-^JI j»U• ûu—JlRasulullah, Mekke'den Medine'ye 53 yaşındayken göçtü, 63 yaşındaöldü.Uzay yarışı, 20. yüzyılın 57. yılında başladı..(^jj-ljül jjüJI JJ> öu«İl j £;IİJI |.L«JI J t Üaill jji. IJu104

ARAPÇA'DASAYILARÜlke, bağımsızlığın yirmibeşinci yıldönümünü kutluyor..jyujVI j İJU(J\ İİJJJI j "tjitt. ZjiU-l icLJI J jlkâJI J.Lk.;jTren, onbiri kırkdört geçe kalkıyor..ICJ».ya jJ~S. u—»lil Jjj«il ye ıjyUİII j ZjtjLJI Ip JL»,İ (£.4 (M) Jl Âİaitl oîy (o4 (\ \) Jl iijill ^ »o* (A4 (er) Jl İUİİJI îjiy (V4 t ^ ( \ \ ) İL-JI J j* ( A105

ARAPÇA'DASAYILAR1.3.2 Yüzlü-Binli Sayılar :. j>yi j kil «l> 101. adam geldi..LJGÜI îdi «îjll cJj102. kadım gördüm..ûJÜJI j îiil Jjill Jc Ojy. 103. eve uğradım..>* '^iU-l j jüdl J»lll. L> 211. adam geldi,.»j-lc İJliJI J jlill îîjll wîj 212. kadını gördüm..^lc LJlill j üudl Jjoil Jı* o JjP* 213. eve uğradım..>* ^iU-l j LilSfl J*.>. U. 1011. adam geldi..»j^c Ljllll j LilSf I İJIİJI cJj 1012. bayan öğrenciyi gördüm..'jZs. üJlill j ı_i)Vl J>dl j£ ûjy 1013. eve uğradım.. j>lj>ll j tül jjj-i*)! J>Lll«l> Yirmibinbirinci adam geldi..».-it Â-JlîJI j ÜJI ^i*)! «Ijll cJj Yirmibinonikinci kadını gördüm20.123. eve uğradım..uru.j-i*)l _j kiJUJI j iiil j lill jjj-idJI IJJJJLI Jx. ojy>.Cu>Ull j J&l j jUill j lUÎ ÎJ^SJJI J J&l J>^l. l>22.222. adam geldi..^yuJy ç-JÜJI i")L». JLc ULc ı>u«i j İL* jjjÇ i-jUİ)l J»UjSfl Jii*Kültür çevreleri, yazar Tolstoy'un 150. doğum yıldönümünü kutluyor.Sayıları sıra sayısına dönüştürünüz :^ rr (Y4 ^ (r4 i- u4 ta(e4 VA (i106

ARAPÇA'DA SAYILAR4 O \ (V4 \V\ (A4 \ • \ A (14 AVİV (\.Asıl sayıları sıra sayısına dönüştürünüz :.oJÛI v USÜI IJ* . ^ 4 ı^sîf oîji (N4 ALJ Cf>*jj\ j JJJLU»! J c-Jiî (V4 L«ji j-ii JU-Jıdl ^jiC o4 bjj j^KC î..,.Aı> JtîLyJI ^-'-Â (A»j* ÖCr-^ J cA» 1 -] (V•HA) ^ Jlju^ÛI J LUj (rLHALJJI C.LU> (£..JUHI>Y'

ARAPÇA'DA SAYILARArapça'ya çeviriniz:1) 103. sayfayı okuduk.2) Beşinci dergiyi okudum.4) 15. ders kolaydır.5) 11. öyküyü okudum.6) 99. oda açıktır.7) Üçüncü kahveyi içtim.2. YALIN KURULUŞ:* Yalnızca kaçıncı sırada yer alındığı belirtilir ve mevsuf/ma'dudbelirtilmez:Suad sınavı başardı, kırk öğrenci arasında onikinci oldu.3. İZÂFETLİ KURULUŞ:* Birler basamağmdaki sayılar, izâfetli olarak da kurulabilir.3.1 Genel Kuruluş:* Sıra sayıları izâfetli olarak kurulursa, sayı ve sayılan belirsiz olunca,sayı daima müzekker olur:108

ARAPÇA'DA SAYILARiJbuı / fiju> 'Sj\ ilk/birinci öğretmen.litjLj Jl«iJl* Jl jL'I Solundaki üçüncü kapıya bak.. TJ^\ JJU ü_U- Jj\ Jj-ûaJI ^ JJI jli*Ebu Bekir Sıddık, peygamberden sonraki ilk halifeydi..Jf^İ j$£ı şy_ Jjl J(jlaill Jui) jjLa2>\ JUaJIKüçük bayram (Ramazan bayramı), Şevval ayının ilk günüdür..i>UI vi^> ^ |JL»JI of)l» IJL* LiyjîjlsAfrika kıtası, alanı yönünden dünyanın ikinci kıtasıdır.I^fulj jjjijÂi j v»-«3lj t*>j ^3 .K |.)»..:L 4.,•«> jj*£> j ^^1^* {4*J)J İÎ^j jJ»İL—•Kimileri diyecekler ki: Onlar üç kişidir, dördüncüleri köpekleridir.Kimileri de diyecekler ki: Beş kişidir, altıncıları köpekleridir. Bazıları isediyecekler ki: Yedi kişidir, sekizincileri köpektir. (Kehf,18/22)Js. ülliJİ J j . ^L, L>jlî İJUJ JU İJ&I jjj>î W J t JjSfl iiîlİJI J y>O, ilk öbekte üç harflidir, ikincide dört harflidir, ikinci harfi sakindir,üçüncüde dört harflidir, ikincisi harekelidir. (en-Nahvu'l-Vâdıh,3/30)Arkadaşımız, bu iki arkadaşın üçüncüsüydü. (Eyyâm,3/118)• uji-o^l Oi-J* LJL* 1~>U> j(5" j.üKL* J V j «uiâ J V j «1».Jİ J . A) J üNe zatı, ne de sıfatları bakımından tanrılık konusunda Allah'ı* - kincisiyoktur.-dJIAyraçtakini soruya dönüştürünüz, örnekteki gibi cevaplayınız::IJ* I PJJ 44 (yJU->U) (\4 (g^î ji\S) (V4 (_^-i ^^urfLi.) (V4 ^ - t ^ ) U109

ARAPÇA'DASAYILAR4 (|TJTKO £~»L) (04 (Jjui Jj\) (\4 (^U^jL,) (V4 (Cw yîlc) (AAyraçtakini örnekteki gibi soru-cevap yapınız:4 (iiku yîle)(S4 (*ky JIıî) (T4 (VU» t-b") (V4 (iuSU yU) (i4 (iSjOJU*)(04 (»y £>Lı) (A4 UÇ^gU) (V4 (ZacL» j^Lc) (A( Jjl ) Sözcüktü Deyimleşme ve Kalıplaşmalar* ( Sj\ ) sözcüğüyle ortaya çıkmış bazı deyimleşmeler ve kalıplaşmalarvardır:tt£ JJJ3jî ilk -en, -ı ilk yapanli? JJLI U CJJÎ yaptığı ilk şey/iş, ilk yaptığı işİJU JJ ^ , HU : L. SJ -r •maz, ilk anda -dığı, tam -(i)ken/-dığısırada...'SJ -(n)m başında/ilk anında»j»"î Jl^»Oij+mi\başından sonunaJjl en önce/ilk anda/hemenJJIJÎ ayın ilk günleri110

ARAPÇA'DA SAYILAR•l^îljî ellili yılların başlarıJjî -r» ük anda/fırsattaJJ- •>» /ilk defa, evvela, ilkin, en başta•Osü / ilij Jj'U ilk bakışta/görüşte, hemen, derhal'•' ' - 'ilij tT-İ İÜ. ilk andan itibaren. ..IJjî / ^m 'Sj\ evvelki/önceki gün»>jlîJI Jjî evvelki/önceki günöncelikle, her şeyden önce, işin başında, başlangıçta, ilk önceleri, ilkinjÇÎ Sj\ Mayıs başı•t>A \£* 3ji *Li3 Onunla hemen karşılaştım.•CK JÜ - ıJ* ^J' v**'>" J-**'o n c eödevimi yaparım..ij>î Jl Jjî ^ (-ıL-SÜl oîy Kitabı başından sonuna okudum.Gördüğüm anda daha ona sabretmesini söyledim..j»H\ Jjî J 3»ÂJI lift j'.u»î.j--aJL kiLic :

ARAPÇA'DA SAYILARDün ya da önceki gün aşırı uykusuz kaldığını bana söylememişti.(Hub,58)Arap amcamı, daha ilk anda şüpheler sarmıştı. (Yazıcı,202)U j^j . >j* JjSl J i Ç'U; ,„.. (..) £yl . ju "i!1jJJ j . (..) JUJ*JI iL-ojO' JbU) L> î^-S" ^JU— Laul j < İİİÜI (_/L> ^^Ul ^jtf•JLJL:.MI)I ,_jjL> tjju» oİ0j Jll (_ f fj . i-JlİllBurada öncelikle, yönetmen (..) ile sinema alanında ilk karşılaşmamdanduyduğum mutluluğu belirtmeliyim. Her şeyden önce bu sanathayatımın rüyalarındandı, aynı şekilde yıldız meslektaşım yıldız (..) ilekarşılaşmamdan duyduğum mutluluk da büyüktür. İkinci olarak,sinema hayatım bununla başladı.. L-«ic "İJA J/i jffc jü 0* Bu, ilk kez sınavdan sonra oldu.Aşk, büyülü ışıltılarıyla gözlerimi açtığında ve ateşsi parmaklarıylaiçimi okşadığmda, onsekiz yaşındaydım. (Cubran Halil Cubran, EL-ECNIHATU'L-MÜTEKESSIRA ,5)•ı>-*U uyJI Jj»Ju Jj^ Lf-i J>Jİslam oraya ilk kez, Arapların fatih olarak girişiyle birlikte girdi. (Kâşif,Mısr,164),j5LJ.I y JJI> ^Ul . J*jJj^Jdl j.'jiîJI j jUxJI j oLk^l JLc îjiı-İJI cJLfj»;j LfLw7 i^jidl i-jy«JI IJJJI »jh; mi ej— L jJUJI ^Lai-I ı ^j-iJI jtjjLJI J îy JjSf ULx.Bundan sonra, insanlık tarihinide ilk defa olarak bütün dünyaya sanayive bilim alanlarında ileri batı Avrupa'nın, daha sonra da KuzeyAmerika'nın egemenliğini kabul ettirebilen okyanuslara, denizlere vemodern teknolojiye egemenlik ortaya çıktı. (Rihu'ş-Şark,43).^UİalI Uji c^» Sabahın ilk saatlerinde geldim.( I 'Sj\) 'Sj\ ju»Î j Lj^OLil jaSj Öğrenciler koştu, Ahmet birincigeldi.112

ARAPÇA'DA SAYILAR.'Jj\ Jl> j OjjLiil JKL-J.^Ûl tijl jiaiJI JjU Culj.VjlYarışmacılar yarıştı, Halici birinci geldi.Ramazan bayramı hilalini ilk görendim.Birinci olarak geldim.Jjl c—ji Öncelikle öğrenim gördüm..Sljl icliJI Jl ojj*> Sınıfa ilk ben geldim.+ + J^J + L. / 'J* 'Sj'\ İlk -en . ilk -dığı.y^, y'\Jl»^JI ^ jJL-l j>» Jjl İlk müslüman olan erkek, Ebubekir'dir..i—,jjüLI Jl Jürili ^JY. J jl Okula ilk giden öğrenci..İİ^JJLİ- ^Ûl o-° t>*' û-° ^İnsanlardan ilk inanan, Hatice'dir..oL>ljJI JJ> c«~6 L> Jjl İlk yazdığım ödev..j.'jÜVI.Üı-ıVIc*.jiil L> Jjl İlk satın aldığım kalem.c~s£ U Jjl İlk yazdığım soru..< lil j ^l»JL)l C*»tJI j» - jûj-*- L> Jjî jlS" j jZihnimi -o sırada- ilk meşgul eden şey, yiyecek ve içecek aramaktı.(Robenson,44)Beni görür görmez/daha gördüğü ilk anda tanıdı..ÖLJ-I J»M.II IJ ^jfeû c+£ £&J La AIC C*^IJI L* Jjl jlŞiir adına gözüme çarpan her şeyde aradığım ilk özellik, hayat la ilgiliolmasıdır. (M.Nuayme, Gırbâl,129)( Jjî ) Sözcüklü Atasözleri.j.jü t jjj±> ^viuıJI Jjî Öfkenin başı çılgınlık, sonu pişmanlıktır.ğmur, tek damlacıkla başlar..sljİJI 5jjpIsJI Jjî Ağaç, bir tohumdan fışkırır..ıJ-JUÖ j_ yri J^" Jjî Başlangıçlar zorludur..«—»Ij-JI ııji- ,y JjL c«J Serabın aldattığı ilk kişi sen değilsin.I 13

ARAPÇA'DA SAYILAR.JV*S>?I Jjl 'Jj\ Yetersizliğin ilk sonucu, öfkedir,•öv*' Jv**' Jji Deneyim gerekli..AJJİ «iç La LfLo Jüt ^.JJ AJL Jli ^1 «• LiSl! y> JjlYaptığına pişmanlık duyduğu ilk şeyi, şu sözüyle dile getirir. (Cabiri,140)( j>l ) Sözcüğü* ( j>l ) sözcüğü de, "son/sonuncu" anlamında kullanılır:.gj-l J.Cl yaj>l J îjuj j-^SÜL JUJJIBüyük bayram, hac günlerinin sonuncusunda başlar..üjILJIAJLU JLJ.1 jl |»»l>*â y-l jDualarının sonu, "Allah'a hamdolsun"dur. (Yunus,10/10). Üj>î j LÜj*S? ljux U JJSNJ • U ...İl y> »JoLa LLJLC JJJİBize ve bizden sonra geleceklere bayram ve senden bir delil olarakgökten bir sofra indir. (Maide,5/114).6j>l IjjiS'lj j jLjJJl A>J Lul JJIII J C üjJI ^İJL ly-alİnananlara günün başında indirilene inanın, sonunda inkar edin.(Ali İmran,3/72)3.2 Belirli Sayının Bir Bölümünü Gösterme:* Sıra sayıları, belirli sayının bir bölümünü belirtmek için izafetli olarakkullanılır. Bu durumda aynı sayının, önce sıra sayısı, sonra asıl sayısıyer alır:( 4-JI (JLao ) JLOL JJLC + ( TJÜAU» ) Lf**3 J JJLC.İHJJÎ ^/Ij Jua-Î Ahmet, onların dördüncüsüdür., L ^oL» IJJLÎ Fatıma, altısının altıncısıdır..jLill J OÇJL jtf IjjiT yi3l A>J>I il aJJI»j^ai ali tjj^au "$\Siz ona yardım etmezseniz, bilin ki, inkar edenler onu Mekke'dençıkardıklarında, Allah ona yardım etmiştir. (Tevbe,9/40)114

ARAPÇA'DA SAYILAR.dojJ-l J ^ J I >^JI J, \JOAIjjl- IJJÎ İÎJÜ liJL? 'jCLdlAkkad, modern Arap düşüncesinde büyük etkisi olmuş üç kişidenbiridir.iiülî ÜJI İl IJJLÎ jiJi\ JS jüAllah, üçten biridir diyenler inkara düşmüştür. (Maide,5/73)* Birleşik sayılarda, üç biçimde kurulabilir:.»j-lc o")Ü »^^ic li!L* »i» (S Bu, onüçten biridir.ti» (\ Bu, onüçten biridir.._ ric üJl; »İA (V Bu, önüçünden biridir.3.3 Sonraki Sırayı Gösterme:* Bazı durumlarda ise, bir sıra sonrasını anlatır. Bu durumda, iki sayısıkullanılmaz:.ÂJUJI [**.l> JU>I Ahmet, beşincileri oldu..jj-*» iuoL. U>ls Fatma, altıncıları oldu..ji,s. i?$5 ^.Lı oülS" Onüç kişinin yedincisiydi. (Eyyâm,l/17).ÂiM? ^/Ij II» Bu, dördüncüleri oldu..jtjVûlJ» ûyUJ j İJU»; LJIS' Seksendokuz kişiydiler, doksanıncı oldum.Arkadaşımız, bu iki kişinin üçüncüsüydü. (Eyyam,3/118)Üç kişinin gizli bulunduğu yerde dördüncüsü mutlaka odur. Beş kişiningizli bulunduğu yerde altıncısı mutlaka odur. (Mücadele,58/7)Fransa, atomun inceliklerini tanıyan dördüncü ülkedir..j-lJI ÂJİJ4! I^J-S^II JIJJVI ^* İslam dini, insanlığın doğruyu bulmasını hedefleyen büyük dinlerinüçüncüsüdür.j-jj115

ARAPÇA'DA SAYILARTopluluk yirmidokuz kişiydi, otuza tamamladım.4. ZAMAN ZARFLI KURULUŞ:* Bazı durumlarda, özellikle yüz ve bin sayılarının kullanıldığı sırasayılarını anlatmak için, sonralık zarfı kullanılır:IDI Jju JJ-~»> yüzellinci.IDİJUUI^LJI^LJIJLS' J Yüzyedinciye varmıştı.• ijS^İJ IDI JUY J Y W J J JLÎ ISMITL JJ^LIL JJJMe'mun, halifelik görevini, hicretin 198. yılında üstlendi.(Muyessera,2/229)•O*ı U>L)I İLÜI J ( _ 5 ^ L IL» ILJJJP YI-AI Y ; J-J .U-I; JL JL^J-I y>\ J-O ^SLII JK JGerçekten de Şehriyar, binbirinci geceye vardığından beri, Şehrezadöykülerini sormamıştı. (Ahlâm,20). .AJ'UJÜ J -ULJJJ J U JJJİ J ı 1Jslİ. LILUL JJUİ ı_i3S/L JÜU >J-IUI İÜJI CJLS" LÜHükümdar binonuncu gecenin bir bölümünü, vezirleri ve nedimleriarasında geçirdi. (Ahlam,26)5. SIRA ANLATIMLI/BAĞLAÇLI KURULUŞ:jî JjSfl birincisi, öncelikle... jî Jlill ikincisi, ikinci olarak116

ARAPÇA'DA SAYILAR: ü; M mil ı ^J^-JJ-ÜI Ja—jJI ^ J - ^jJ^VI J-IUyi'ljî'jî . (..) : üu~J iG^UL*!)! JL* V . adat J * V^l JjUV ,J jEleştirmenlere de, seçkin şairlere de iki sebeple cevap vermeye çalışacakdeğilim: (..) İkincisi, seçkinlerin görüşleri, hiçbir şeyi değiştiremez.(Şeblûl,34)ı>* jt*i j' CJ'ÛM J JJUU JC£ZJ\ jl U4İJİ : lJjy , l gîü J^j^\ li* jl J J * J JJL^JÜ V j^ÛJI jSsi jl Lg.ilî j (..) .tjjS O L J L ^^Jue»jl 1 iLii oLuL j*Şy\i.«UİJ i>lj^aj ):* SıRA SAYıLARı, DURUM ZARFı GÖREVIYLE MANSUB SıRA ZARFı OLARAKKULLANıLABILIR:117

ARAPÇA'DASAYILARjl öncelikle, başta, hepsinden önce"LjLî ikinci olarak.. liJLî üçüncü olarak. UjjJiv o-» j-o Ltllî j > LylS"y- j UsîLt ıiwj> y» LJlî . Lfülijj y Vjl (rfji,,;,,,^, ysj:Bunları öncelikle görevleri, ikinci olarak durgunluk ve hareketlilikleri,üçüncü olarak da gelişimleri yönünden sınıflandırabiliriz.U jjtj ı ijA Sfİ j . lyL^M, (..) jrydl JUİJ ÎJüJLİJI JJJJLU- L» JİUJ jl c Vjl . Jb "i5j-JJ j i (..) iajpJI ÂJL-ojJI J U U fj»> îj~Ş ^ j ü u * Usul j ı iliıUI ^"L* ya jLS".â«JU;,.,,11 ^jU> Lpu oîjj yJl Lf$i ı VuL>yStl yakınlık sırasıyla»j»î / 1j>"\ 11jŞ\ j son/sonuncu olarak/yakında/daha yeni.j.Lül| J j son (uç) olarakIj-ili Sjî . "1j>î / 1j-*î j Yj aslında, öncelikle,daima, büsbütün, baştan sona, ancak ve ancak, sadece118

ARAPÇA'DASAYILARj»*jlf j>"\ ,ji I yH\ ,ji nihayet, en sonundaJ?i son defa, son olarak.ÂÎüJ ji-lson anda..ij*>Vl î^iill / KILI ,ji daha yeni/yakında..1» j»l Jl vesaire/vebenzeri.1 U « J j 1j hepsinden önemlisi, hepsinden önceen başta, başta, başlangıçta, ilkin, ilk önce, ilk olarakjA\ JUL, / Jjl j - ^\ 'JJbaşlangıçta, ilk olarak, evvela, öncelikle, herşeyden önce, en önce/başta,ilk iş olarak.1>T / j %\ Daime/tek/hic..1j>î j Y.I *1) juAI Allah'a daima' hamdolsun..1^->î j Sîjî Jj_5—il cjÎ Tek sorumlu sensin..1>î V j S/jî V «jljJ^ASon kez onu ne zaman ziyaret etti? (N.Mahfuz,3/143).ji jî < jJ>VI Jjî ı iljîlİlk önce Pinokyo'yu ateşe atmayı düşündü, ama sonra onu bağışlamakararı aldı. (Pinokyo,28).j^jcü JjLt CJya ÂJI jl Jlc JUS^J jrjy\ûj^

ARAPÇA'DA SAYILARBaşlangıçta tereddüt içindeydi, sonradan katılmaya karar verdi.. IfjjJlj ya LjJbjf îjLç yj"i/l J^iL J >,"....-»Iİlk anda, anasından yoksunlun acısını duydu.[fil L» J\ J^^JLI J c^jî jSİ jjBaşlangıçta buraya gelmek istemiyordum..Loiftli vji^l / &Vlİ/ Vjli Vjî Sıravla/Pespeşe.İktidar mallarından onlara, ancak en zorunlu ihtiyaçlarını karşılamakiçin gerekli miktarı sırayla teslim eder.Konu, öncelikle başkanın karar vermesine bağlı.• Jj JLC'LJ-Î jSljl y>Sl\ JUI*J.T jİkisi sonunda bey'at etti. (Ebu'l-Fida, Muhtasar,2/96, benzerleri s. 102).JjVl rLül J I 'j* uM J W I y~ 'Jf wM / rfi U*ı*Her şeyden önce/En basta.. jljSfl olji Juu r^UJI ,ya «jj ^ j^JL ÂjLSjJLjHer şeyden önce, korunma, iş işten geçtikten sonraki tedaviden yeğdir.(A.Emin, Veledî,95).i-ajl ,_jİ LİjjJ-l yıllJI ÎSj> jî ^Jj-İ £a ji\

A R A P Ç A ' D AS A Y I L A Rolduğunu kabul ediyorum. (Şeblûl,47)(i dllo » jj>ci~ L j L i , j j i " J_i j S'.I I < L ^ * L w »jAlfii L f i ^ j j ÂJJ'JÜI Jl L^JSU lil j. ( .'iL.'yi J «

ARAPÇA'DA SAYILARSayılan rakamla yazınız— ^ j»JLc> j (J^-ZÂJ" ! j AJMÛ ûw

ÜÇÜNCÜ KISIMÜLEŞTİRME, TOPLULUKveKESİR SAYILARI123

Sekizinci BölümÜLEŞTİRME SAYILARI( İJj&M / A^JyÜl 3hsS\ )1. ÜLEŞTİRME SAYILARININ TÜRETİMİ:1.1 Genel Durum:* Üleştirme sayılan, dört şekilde elde edilir:1)( ÜliS ) ölçüsüyle,S S O s2) ( JjJLa ) ölçüsüyle,3) ( ÜL*i ) ve ( JJJLO ) ölçülerinin tekrarıyla,4) Asıl sayıların durum zarfı (hal) göreviyle üstünlü (mansub) olarak ikikere tekrarıyla; bu durumda, birincisi hal (durum zarfı), ikincisi isetevkid olarak çözümlenir:jı>î jb-î birer birer, teker teker, birerlij^ıM jj-^likişer ikişer, ikili.ÎL«*> *~^> LilaJI *_>SÜ-JI J>i Öğrenciler sınıfa beşer beşer girdi..5j-it \j-it J-ai)l L>j> Sınıftan onarlı gruplar halinde çıktık.125

ARAPÇA'DAS A Y I L A R* "Birer birer" anlamında şu sözcükler de kullanılır:l-b-lj lo>l_} birer birer, teker teker, ardarda, peşpeşeIjb-ly 'L>lj birer birer, teker teker, ardarda, peşpeşe!j birer birer, teker teker, ardarda, peşpeşeJJU "İJ»IJ birer birer, teker teker, ardarda, peşpeşeji Ji\y / İJji tay bi r e rbirer, teker teker, ardarda, peşpeşeîS>j tek başına/yalnız olarak .AJJ> JLC Ji^ teker teker/ayrı ayrı.»jı>j ^IJJU'I JSİ Yemeği tek başına yedi.t i '.5o> Jc JS" ^jLu Jl l_»*>j Her biri evlerine teker teker döndü.. IjjSUj J»J ^ilJİ J ^

ARAPÇA'DA SAYILAR* Üleştirme sayılarında cinsiyet durumu sözkonusu değildir. Âdi(dönüşüm) ve vasfiyyet (sıfat) nitelikleriyle, gayru'l-munsarıf olarakçözümlenirler:.«uûİJI A-a DjjuJı Lj -. ^Lİ yedişer2. ÜLEŞTİRME SAYILARININ KURULUŞU ve KULLANILIŞI:* Üleştirme sayıları, yalın, bağlaçlı (atıflı) veya birleşik durum zarfı (hal)göreviyle cümlede yer alırlar, ikincisi bağlaçsız olunca tevkid, bağlaçlıolunca atıftır:2.1 Yalın Kuruluş:. âl>î L6Ü2J! j Öğrenciler okula dokuzarlı girdi.. bl>I IjiJJ'_) Iy>_} j.jiJITopluluk gruplar halinde bir araya geldi, teker teker dağıldı.2.2 Bağlaçlı Kuruluş:* Birincisi hal ve ma'tuf aleyh, ikincisi ise ma'tuf olarak çezümlenir, herikisi de fethalıdır:. JÜLo j 'tçlfj 'gLA\ DCLMJI J>i işçiler fabrikaya dörderli beşerli girdi.Hoşunuza giden başka kadınlarla iki, üç ve dörde kadarevlenebilirsiniz. (Nisa,4/3)Hamd, gökleri ve yeri yaratan, melekleri ikişer, üçer, dörder kanatlı127

ARAPÇA'DA SAYILARelçiler kılan Allah'a özgüdür. (Fatır,35/1).ç\Jj jJ^aiJI LSOLdl J>i Öğrenciler sınıfa ikili dörtlü girdi..jtiUI Jıc ^ylyı , oikjjl jlj : j2.3 Birleşik Hal Kuruluşu:* İlki hal (durum zarfı), ikincisi tevkid olarak çözümlenir; her ikisi defetha üzere mebnidir:.'C ojü J-aÜI y> (_6ÜaJ1 ^j». Öğrenciler sınıftan üçer üçer çıktı..^LJ ^UJjuliJI JJli-l Komutan askerlerini dokuzarh karşıladı.Lt; ut ouıkıı jL-Sfi UırÖğretmen bayan öğrencileri ikişer ikişer ödülendirdi.. ^ U JL> jjjUÜI JJLJ Yarışmacılar, beşer beşer yarıştı..^.«jil jvis Jıc (yV 4' A»?j* tJl» : i^L» ^LiArapça'ya çeviriniz:1) Sınıftan beşerli çıktık.2) Öğrenciler okula dokuzarlı geldi.3) Camiye dörder dörder gittiler.4) Evden üçerli çıktınız.5) Öğrenciler sınıftan altışarlı çıktılar.6) Çocuklar bahçede yedişerli oynadılar.128

Dokuzuncu BölümTOPLULUK SAYILARI1. ÇOĞALTMALI SAYILAR:* Bazı durumları, özellikle abartarak anlatmak için, sayılar çoğulbiçimde kullanılır. Bu sayılar, genellikle onluk sayılar ileyüz,bin,milyon., gibi sayılardır. Bin ve milyon dışındaki sayılar,çoğaltmak anlatımlarda, cem'u'l-müennes olarak çoğul yapılırlar; bin vemilyon sözcüklerinin özel çoğul biçimleri vardır. Çoğaltmak sayılar,izâfetli, min cer harfli, bağlaçlı ve yalın olarak kullanılırlar:1.1 İzâfetli Kuruluş:( *JI IJUM ) ç»> ,—1 + ( âJLfc•ySÜaJI olonlarca öğrenciuçİJI ot> yüzlerce yılj-jljJI «LWİ binlerce okul(JjjSilil>î birkaç bin/binlerceYüzlerce cüneyhi kendi ellerimle kasaya koyuyordum..oUJa}\ J lj&* LjJjS'jij fi • olf—AI

ARAPÇA'DA SAYILAR.ijy> % 4JCJJI OYÎBu fabrika kapansa, binlerce işçi gelirsiz kalacak.AJIJJİ £JW*ll IİA jJLcî ji.AJULOİ J AJ (;,,.»,> t_jjju jl J-S jCJI o!j-ic ^J^OÂJ Aİ£JJAncak, onun güzelliklerini ve üstünlüklerini öğrenmeden önce onlarca yılyaşar. (Fischer,2/139)Bazıları, binlerce yolcu taşıyan bir gemiyi anlatırlar..öçİJI Jji J>JVI JLc Âijjjua cJli" ,yJl ^IjjVl jrf LjjivlAncak bütün bunlar, yeryüzünde milyonlarca yıldır bilinen türdendir.(Rıhle,21).öc*JI ü±i%> x-« (rfriîl (JLc Jl ijjuî oLîlJ j IÂJUJI JOrmanda, milyonlarca yıl önceki bir dünyaya ait ağaçlar ve bitkilergördük. (Rıhle,38)JL-.SH Üİİ UU» Jl J£j\ £JKimi zaman görüntüler, binlerce mil uzağa gönderilir.Onbinlerce insan, darlık ve sıkıntı içinde yaşıyor.'UL»Î•ı5**** J JJ''»..>*: (yLJİ y ı_i"jfVI oljJLcîcJİLf jji lİ». »jlü J jjb ÜL>Vl I^JU JLc j-iJI ya ÜJi*5ÜI vJVÎ 4JW jyiNesiller boyunca binlerce milyon insanın bağlı olduğu bir din, ona göregerçekten yalancı bir din olur mu hiç? (T.el-Hakîm, Tahte Şemsi'l-Fikr,18).AİT (JUJIJ öy.^UI JJÂ*ILkil ÂiJ, oLlj> .i* jVÇünkü bu romanlar, bütün dünyadaki milyonların yeğlenen oyalanmacayoldaşıdır.. l*~»> AJi'iju İL* ÜÜLW J OLJ i Ly j^»c U^Lî JLU O(>U)I t_ik»v. J juJL-il jy%» »jÇeşitli kıtalardaki milyonlarca müslüman, 1380 küsur yıldır onuokuyorlar.Yüzmilyonlarcası bizim uzağımızda yaşıyor. (Çağdaş, 110)LJIJ. LLC 1 X~JU jj-l-ju |»jpjı (jrb^U I O L».*->Sî AI? viUi v4i • ^(A 1 «-»^ »JL*- I>. JÎ **»Î J J^i LUÜı JÜİ ^Kardeşini düşünerek veya ihlas suresini binlerce kere okuyup hepsinikardeşine bağışlayarak kimbilir kaç gece uykusuz kalmıştı.(Eyyam, 1/136)130

ARAPÇA'DA SAYILAR.oLUSUl öujU jl^ı-j jî ^.h?,.„^ J>ljJI jxJI jlî VŞiirin bir bahrinin (bölümünün) milyonlarca sözcük içerdiğindenhabersiz olacağını sanmıyorum. (Şeblûl,37).ö^yilıJıi j «JjJSfl OÜLÇ ü^o9u LJI J I «-ijJVL V j olıiL OJ-^U V olj-iNe yüzlerle, ne de binlerle sayılamayan, bilakis yüzbinlerle, bazan damilyonlarla sayılan niceleri. (Muazzebûn,65).ofjil o l O U - jjl jLs «>.-,«, j.j&JIIJı»Bu sözü, daha önce de duymuştum. Onlarca defa duymuştum.(M.Nuayme,Eyyûb,35).Jl>jJI £y> OjJI ju jijLt iy JJ-J ^UjO-J LLKJyı LJLj- Ij£i cJİİ"Binlerce kişi arasında yaşayan bir tek adamın beyninin en içlerindekititrek hayali bir düşünceydi. (Cubran Halil Cubran, el-Ecnihatu'l-Mutekessira,35)olJJLB. Ja^i jl îiLi V j -ulc jl£J ^jU>V' J •->-** v^*-' > *^ ' *Î*~"Halk, sabretmeye alıştı. Çünkü, reform sırasını bekleyecek olsa, hiçkuşkusuz, onlarca yıl beklemesi gerekecekti.(T.el-Hakim, Şeceratu'l-Hükm,112)1.2 Min Cer Harfiyle Bölüntülü Kuruluş:1 ••-6Ü-JIlijJİ = j*sSUl j.» oL> = ı_ûsül Û U yüzlerce kitap.İİJSM ^ oL. «UJJİI »i* JBu kentte, yüzlerce yapı var..İİJJJJSÎI oliİJI J-. olyic Jl ^y Onlarca Avrupa diline çevrildi.•L*'j* ı>*J^ J Yüzlerce kayıpla döndü..jjJıil ^ o l O J Î J Onlarca kuş gördüm.131

ARAPÇA'DA SAYILAR.l—I^ÜaJI ÜjJI JÜJJÛI iynjjdl Oİ* 0>j>Bu lise, binlerce öğrenci mezun etmiştir..^1>jJI jiîiL» ^Lil ^ lijJÎ jlkil J jlS"Havaalanında binlerce yolcu vardı, yoğun bir kalabalık oluştu.Mescid-i Haram'a her gün binlerce insan girer, özellikle de hacgünlerinde. (Kıraat,l/163). L-J J j Lijil J ü^JuJLI ^ ıJOÜI olu ^ Ü J L A JBugün, Afrika ve Asya'da yüzlerce milyon müslüman var. (Kıraat,2/100)Gösterilere, ülkenin binlerce vatandaşı katıldı.. JJI {m^>\y> JJLC. + ı_ikıJI «lı + g-u» âJLSolj-i-c j of^ii onlarcaolu j olu yüzlerce.ojjSlI oljA£. j olyi* îyikili J djiil Gösteriye onbinler katıldı.Bunun dışında, daha yüzlerce durum. (A.Emin, Veledî,34).dili olu j olu j (..). Jlii U5" jji-i>j olu j olj-ii aJj» Jİll ,jLS* jDelikanlı çevresinde kendisi gibi mutsuz daha onlarca, hatta yüzlercekişiyi görüyordu. (Eyyâm,3/3)1.4 Yalın Kuruluş:.oliL JJÛ (jjl «uiL* j Lixll İUSOJI J

ARAPÇA'DA SAYILAR.»j~t^JI olJJLJJL * J 'JL U LrJL Jjl» jElinde kalan parasını, yirmibinlerle kıyaslamaya başladı. (Eyyâm,3/148)2. KATLI ANLATIMLAR ( tlJâü âU*î / oULT ):* Katlı anlatımlar, aşağıdaki sözcükler yardımıyla yapılır:oL*J»l £ uuhj» katJLUÎçJİ»kat£bjî £ £jj Çiftj.1^î ikiz/ üçüz/üçlüg^lj dördüz/dörtlüİİiLiu» 1ilal>? kat katâLJ yüz kat/yüz kereıjlvöl AJUMI yedi katJLLaf l.,„.,> beş katfi(Jlıutfî / l İJIJJİ Jl İÎ^Aj t-JjlJI «Uİt l_İjli$£j *-

ARAPÇA'DA SAYILARYeni bir şirket herhangi bir borsaya hisse senedi sürdüğünde, senedhacminin enazmdan üç-dört katı talep yığılması olur._ r İc (_^ul jLujljl İ£j^>J İAJL" ÂJLİİ-I oUUİaJÜ İ5"^İ JLC yJJaJI JJJ 0Mısır'da Olimpik Şirketi'ne bağlı bir hafif sanayi şirketinin hissesenetlerine yaklaşık oniki kat talep oldu.jL)l JUÂJ-> UJıT siji II* U pji j-o LJJRabbimiz! Bu kim başımıza getirdiyse, ateşte onun azabını kat katarttır. (Sad,38/61)0? (,>») uİM^f (n)m katı/-den kat kat"Rabbimiz! Bizi sapıtanlar, işte bunlardır. Bu yüzden onlara ateşazabını kat kat ver." Hepsinin azabı kat kattır, ama siz bilmezsiniz.(A'raf,7/38).oLlI ULK^> j »Li-I UULS* LjJLÎiJ 1 ilO takdirde sana, hayatın da, ölümün de kat kat azabını tattırırdık.(İsra, 17/75). IjL>£ Lç olaudJI ^ db)jliİşte onların yaptıklarına karşılık ödülleri kat kattır. (34/37) (İsra, 17/75).IJUVİJLJ J-JUIAncak kailinkinden kat kat daha büyüktür. (İbn Batuta)jŞ\ «uJj ,j^Jj^JJU U JÛLÜ> (JJÛ) -dığının iki katı• j-İiJl J>YW U jJljJI »UzCİ fiSonra babası ona, yoksul adama verdiğinin iki katını verdi.(Muyessera,2/147).dik jlS" L> UJİ»W» ojil Jl ijii üüLI ^jlî I^1 jSonunda kader, Eyüb'e sahip olduğunun iki katını verir.(M.Nuayma,Eyyûb,8)134

ARAPÇA'DA SAYILAR(D?J£*ûr iki kat.yj..«,:>> 1$İSİ CJI» JJJ L$JL»Îii> JJUS"Tıpkı, yüksekçe bir tepede bulunan, bol yağmur aldığında meyvalarmıiki kat veren bir bahçe gibi. (Bakara,2/265)Sizlerden biri açık bir hayasızlık yapacak olursa, onun azabı iki katolur. (Ahzab,33/30)Rabbimiz bizi sapıtan önderlere iki kat azap ver. (Ahzab,33/68)ÜİLi. / SjJS İİL1JL0Î kat kat.»j~? liLıu^i *J AİcL^uii İJ—>• L>y ÂDI ^ji> ^Jü*! Ij yaAllah'a, -kat kat karşılığını arttıracağı- güzel bir ödünç takdimindebulunur? (Bakara,2/245)1iU>İ Cj\ Liri" t ly-l yjJl L^j LEy inananlar! Faizi kat kat alarak yemeyin. (Ali İmran,3/130)JLÎ-İ / JL + 'JL»İ ı'ai M katBir iyilik yapana, on kat karşılığı vardır. (En'am,6/160). IflLuî yLe AÜ *: ..b-t-L «L» ya(L*UÎI) ,>1*J3 çifterliHer cinsten birer çifti gemiye bindir. (Hud,ll/40)-üu;l üy>-jj Ji" y> IfcJ J-J-I Ldi.öuîl üj>jjHer türlü üründen çift çift yetiştiren odur. (Ra'd,13/3)J*> oyJül y? y» j. jLi^jLio jUly JJJİ j

ARAPÇA'DA SAYILAR. JÜÜİ ^ "ty iiç jUaiî Bayan, delikanlıdan yüz kat daha iyidir.Kitabım, senin kitabından yüz kere daha güzel.. J>lji Li* Jji, "VL* LJ'JJI J jjîOysa dünyada, bunu kat kat geçen güzellik var. (Veledî,31)3. İLGİ SAYILARI ( iij-ai iUSfl ):* İlgi sayıları, sonuna ilgi eki (yau'n-nisbet) koymak suretiyletüretilerek, belirtilen sayıda birimi gösteren sayılardır.3.1 İlgi Saydarının Türetimi:3.1.1 Üleştirme Sayılarının İlgi Eki Alışı :* ( JL*i ) ölçüsündeki üleştirme sayılarının sonuna ilgi eki eklenerekelde edilir.JlaJ = ij.uîll »IJ + (_ r«jJjJ JJLC* ' I î... ^JI>1 iiil a>ijL- Lİ I JjıiJ I beş harfli fiil^'Lî ^Lyî ikili dönüştürmeJi'jjl 'j'î&J! altın üçlü.136

ARAPÇA'DA SAYILAR3.1.2 Asıl Sayıların İlgi Eki Alışı :* Az kullanılmakla birlikte, bazan asıl sayılar da ilgi eki alabilir.( ol_»i- ^-Ik) ) î\ '.'il İkii-I beş yıllık plan* Bazan ( JjcÛ ) ölçüsüyle de, ilgi anlamı kazandırılabilir:OjJU üçlü/üç yönlü/üçüzo^JLî 5jitj hercai/alaca menekşe3.2 İlgi Sayılarının Sayı Öneki Olarak Kullanılışı:* İlgi sayıları, sıfat görevinde olduğu kadar, sayı öneki görevinde dekullanılabilir:tek -liJLJ iki -liıLj dört -lü( *JI ) ,,-.1 +( «Jli** ) İjâUÎ tek -li(k)* Batı dillerindeki (mono-/uni-) karşılığında kullanılır; genellikle sıfatgörevinde olur.idSÜl ^jiU-l yi tek kelimeli(k) metinyJU-l ljâl>l İ1*İ7 tek yanlı bağımlılıkid&l ^l»l Jy tek kelimeli söz^Lîlîl ^al»î tek hecelijiVI (_jiL>l tek kulaklı137

ARAPÇA'DA SAYILAROjloJI jjl>l tek sesliiil)ljâl>î tek dilliÂlYjJI «UAUÎ tek anlamlıjûJIlibu tek boyutlu izlemetek kulak sağırlığı(*JI «JLa*) ^»1 + (VJUM) jlJ iki -li* Türkçe'deki "çift(e)/iki(z)", batı dillerindeki (bi-) karşılığında kullanılır.I İJLJ ljiJ iki dilli iletişim stratejisiİ*JJI J'Uî |^>owı iki dilli sözlüküUI J'Lî J^JUJ iki dilli öğretim*( J'L; ) sözcüğü yerine, ( «u>l.ijl / -rji>> ) sözcükleri geçebilir:»UJV' (TJ*> p*** iki sütunlu sözlükL/'J*" >!• C-*-» 1 -^ Ç-^ a m a Çh hava füzesi138

ARAPÇA'DA SAYILAR(,»'I>JÇ 3lf =)il»ljijl çifte standart(*JI J U M ) ^1 + (ciL*.)üc -lüc*j>\JLa)\'^^Ğ J°JL> üç sessizli köklüJI Jjtf ^üç dilli sözlük£İ>UİI ilî^lî ÂJU üç heceli uyak(^JI^I OJJLT) i-IIJ^ALLL^1 üç çekimli adgJ»Ull iljjü ÂJL?ÜÇ heceli sözcükILUVI J}t? üç boyutlu«JySfl^ILJdört harfli( *-JI J U U ) ^1 +( J L V ) JJJTJU çok-lu* Batı dillerindeki (polyVmulti-) karşılığında kullanılır.«U-Sll iJLus* çokadlıolj-oSfl iJmio Jj> çoksesli harfoYifjJI ilui. çokanlamlıoLÜJI /juu< çokdilli^tUİI îiJbcu iLiU çokheceli uyakoiîtfejJI 5ijmi< îbî çokişlevli edat(ilgeç)^JJUII OJÜLL» LJiS" çokheceli sözcükJ^JUI ıjmio plju çokdeğerli göstergeoLJLÎÜI î j j j L ü » il»*>j" 5a»j çoksözcüklü sözcük birimi£j\ySi\ İAJÜ çokseslilikOYVJJIÎJJÛ çokanlamlılık139

ARAPÇA'DA SAYILAROybirliğiyle kabul edilen ittifaka, ikili ve çoktaraflı görüşmelersonucunda varıldı.3.2.3 İlgi Sayılarının Sıfat Göreviyle Kullanılışı :( LLE> ) jil>î + ( ) tek -li(k)i >J-JU-I JJ«J tek harfli fiiliuil>l îliî tek harfli edat( JUL» ) JLî + (

ARAPÇA'DA SAYILARJ'^Ü ı_il> üçlü ittifak( liuo) \*SJCL + ( ellili yıllaroL.. :*u» yetmişli yıllar* Yaş, gelişme vb. ile ilgili on yıllık yaklaşık bir dönemi anlatır.* Bu sayılar, bazan ilgi eki kullanılmadan, cem'u'l-müennes olarak çoğulyapılabilirler:oi:.«..,7.H Jdoksanlı yıllardaoLjjlijJI J yirmili yıllardaoLujuJJI ^Jİl» Jdoksanlı yılların başında.oLjUİJI Jjljî J li* jLul J JM>JJI ^Bu sözlüırlanması, seksenli yılların başlarında gerçekleşti.141

ARAPÇA'DA SAYILAR.jjılîJI iL-iL jj"i" a 'uo*" ür^J^' I ' JJ -°! csA*) "Genç (özellikle yetmişli yıllara ait) şairlerin ellerindeki (modern) Arapşiiri, töhmet altındadır; (Arap dünyasındaki) genç şairler de şiiribozmakla itham edilir. (Ahmed Fadl Şeblûl, Kadaya'l-Hıdaset fi'ş-Şi'r ve'l-Kıssati'l-Kasira,İskenderiye 1993,7)Yetmişli yılların şiiri, suçlamaya maruzdur. (Şeblûl,9)JıJü>j 11> J-a j OL îı.»,,;.ı.u,ll l$îl jLijÖnderlerin yetmişli yılların şairleriyle ilgili suçlamaları konusunda,yetmişli yılların şairlerinin uçuşan kumlar üstünde durduğunusöyleyebilirim. (Şeblûl,23).» (..)ı jJY>j\hm ol,.:.,jt,„.,ll « I j lYetmişli yılların şairleri mazlumdur, yetmiş kuşağı mazlumdur.(Şeblûl,45).1yslA jOl* js- JjL V l» oy>î oü-J-İJI j oC:.,,„,ll Âl»yEllili ve altmışlı yıllar, otuzun üstünde şairi günyüzüne çıkarmıştır. (Şeblûl.27).Jjjjl ligj ^İJI «jrycjûil J-a iJUu «JL^oİ Oİ . T, T« II J jAltmışlı yıllarda, mensur kaside deneyi, bu sanata kendini verenpekçok yaratıcıyı kazanmıştır. (Şeblûl,57).«t.tj.ft'î» I_J ^jo—J UJ JjVIoLw OLMJUJSII JLUKırklı yıllardan itibaren, "mensur kaside" denilen şeyin ilk örnekleriortaya konmuştur. (Şeblûl,9)142

ARAPÇA'DA SAYILAR•oL:. : ,,7.,.JI J_>> JLLC »j^ailS ilgili J iujl d)L* » y**Yetmişli yılların romantik kuşağı, hiçbir şeye ağlaşmaksızm göçtü.(Şeblûl,89)•OI İ; JT*I.II îyi iu ^IJJVI J J U ÂAJU-I J J-4-1 li*Gerçekte bu nesil, altmışlı yılların başından beri yaratıcı olmaktadır.(Şeblûl,93)Yetmişli yıllar kuşağına karşıt değilim. (Şeblûl,122)xî> C - J ,^1. öyll li* y> oLıyL*JI Jl LJLs AJLS"L*

Onuncu BölümKESİRLİ SAYILAR( i',*.,','.11 / SÎjlSÜl aU*Vl )1. KESİRLİ ANLATIMLAR:1.1 Müfred Sayılar:1.1.1 Müfred Sayıların Kesirli Türetimi :J S J* Kesirli sayılar, müfred sayıları ( J»»i ) ölçüsüne aktararak türetilir.Bu ölçü ( J*â ) biçiminde de olabilir:.^L»İ i JLCsayı(jLli) ı.A.ıniyarım, buçuküçte birİÜ ydörtte bir, çeyrek(^**> I •> beşte bir•» . *JIHLMII 4 " ı ıı altıda bir* *fyedide bir144

ARAPÇA'DA SAYILARsekizde bir^L*jldokuzda bironda bir* ( JAİ ) ölçüsü yerine, nadiren de olsa ( J-j*i ) ölçüsü de kullanılabilir:ti-U = iJLt üçte bir^lii = jCik» ondabir2.2.2 Müfred Saydarın Kesirli Kullanımı :1.1.2.1 Yalın Kuruluş:.iHjl *_i-aJ ÂîMtJI Üç, altının yarısıdır.ı_jj.lc~«li Savaş, birbuçuk yıl sürdü,jjjlali Â>lil)l oElmayı ikiye ayırdım..JİûA\ uuaS Ü1ŞJ\Uyanıklık/çalışkanlık, geçimin yarısıdır.^.LİII îljLu JîiJI LilaJ Akıllığın yarısı, insanları idare etmektir.. J lflıLai j ^JıllÂZJJJ-I si* UuaJBu bahçenin yarısı babamın, yarısı benim..ıibxL« t-J/Uj jLojJI yi_»w Ms .ıi)j^i. Jü£ J-JJI uLaJ ı£İJLLc jlfJI w "VI p+LaJ JIS" |_ji>- îJJaJI Jc LW jUcuVI jLS" ^Sınav öylesine zordu ki, neredeyse öğrencilerin yarısı başaramayacaktı..yy> JÜLr j St-o JjJaJI 3j> jJu Yolun uzunluğu, 1,2/3 mili buldu.LÜJ AI* J_»SUJ ,_j_^/VI - JLySîl yj?jil o>l -ylaJI Jl LJL>— JİÜ J jMısır, -Çin'le birlikte- insanlığın üçte ikisini oluşturan doğu Afrika-145

ARAPÇA'DA SAYILARAsya'nın iki merkezinden biri durumundadır. (Rihu'ş-Şark,13)•JTJ^ cy oJ*-** CK-^' cy >*••' 2uj^-l k-bHükümet, ülkesine giren tacirlerin bütün mallarından onda bir vergialıyor..lil*- JJİÎI j-c ÜJLt j AIIÎ j

ARAPÇA'DA SAYILARUÜÎ İ?*>1* sekizde üç/üç bölü sekiz (3/8)JJJLÎ İ»*> altıda beş/beş bölü altı (5/6)jLtit «\L» onda altı/altı bölü on (6/10)jj^Ljldörtte üç/üç bölü dört (3/4) (=üç tane dörtte bir).jijiJI j^LjlJ\ c-Laj Yolun dörtte üçünü buldum.Denir ki: Rızkın onda dokuzu, ticarettir. (Cabiri,104).üdîlill JLt ^jjj «L*L»Î İAJJU 'lyji jli^JI ^Kafirlerden ganimet olarak aldıklarınızın beşte dördü savaşçılaradağıtılır. (Cabiri,112).JüjİJI J* y.UiS/1 ijujSfl (J-J j l^) U IÂJÎ j-^i*t„7.:r. Ui-l jlBeşte birlik bölüm, yirmibin idi. Rasulullah bunu aldı. Beşte dördü iseakıncılara dağıttı. (Cabiri,114)* Bazı kesirli sayılar, başka kesirli sayıların birleşimiyle elde edilir:.jliJjl yirmide bir (1/20).'jJ otuzikide bir (1/32)..jliİJlyi* yüzde bir (1/100).1.2 Öteki Sayılar:* Asıl sayılar dışındaki sayıların kesirli'durumu, iki şekilde elde edilir:D ( ' b>î (r 'J> ) gibi bölüm sözcüğü yardımıyla,2) Bölme işlemini anlatan ( JU ) cer harfi yardımıyla.1.2.1 Bölüntü Sözcüğü Yardımıyla Kesirli Anlatım :kullanılır:. ı «j> ) gibi, bütünden bir bölümü gösteren sözcükler147

ARAPÇA'DA SAYILARI»y- j-lc iu*> jo«lj>î ijLJ onbeşte sekiz (8/15)fiI»j> j-ic i*-. y> l«-j> j-i* İJUJİ onyedide ondört (14/17)I*y- JZJ. i*—; y * ly-l .L**> ondokuzda beş (5/19)W- yy-* J İ J U - J y° fi*» yirmidokuzda bir (1/29)i*kS J-İA j*l yo l*ks onbirde bir (1/ 11)l«j> ^i* j»l y> jl*j» onbirde iki (2/11)1.2.2 Bölme İşlemini Belirten Ala Cer Harfiyle Kesirli Anlatım> Jc i*}Ü üç bölü onbeş/onbeşte üç (3/15)yyic Jc İAjjl dört bölü yirmi (4/20)2. YÜZDELİ ANLATIMLAR:* Yüzdeli anlatımlar, ( idi J ) veya ( idi ) sözcükleri yardımıylayapılır:idi. Lil yüzde oniki (%12)idi J jyujl j ^^i- yüzde kırkbeş (%45)idi J îJJUS. yüzde on (%10)idi J ^^3- İ—J- yüzde beş oranında.yJl>l i^.-dl j&L yo idi Ji-*»» Kentte oturanların yüzde beşi yabancı,.idi J i-^i- i~~j jlu-S'I C^JÜÜJ\ Fiyatlar yüzde beş oranında arttı..Jaü idi lyl?l ÜJİjiCaJI ^Lİ7jl jjLs>ii jjGelir artışı yüzde ikiden öteye geçmedi.S jUti.)/! J lyHrfî çj^İJI y idi J ^Öğrencilerin yüzde kaçı sınavda başarılı oldu?148

ARAPÇA'DA SAYILAR. (_ 5ıLJLr V JiS/l J* idi ju'L-b |J liLi . L'U-i-l J jJi*İBeni sına, enazından yüzde seksen başaramazsam beni kabul etme.(Fischer,2/74)Nakit malların zekatı, yüzde ikibuçuktur.• idiJ jLtl «ÜJJ1)I Jlj^l J »ISjil.JtUJI -rUjVI ,JJ> idi J 5jJLc JJI*J U Jiill ^ S^liII g^ırKıta, dünyadaki üretimin yüzde onuna denk pamuk üretimi yapıyor.Kıta dünyadaki üretimin yüzde yetmişine denk kakao üretiyor.x.idl< jJLc J^I «LJjlill cıliİJL ı_^$Jl İ--JDoğu dillerindeki kitapların oranı, yüzde onbir..ÂJüLlI JJÎ idi J jjjyjl J j ^ ' j* J • 0^' «ut*U-l J oUliJI İJLCÜniversitedeki bayan öğrencilerin sayısı ikibin, onlar öğrencilerinyüzde42'sini oluşturuyor..Î__ÖUJ iÛJI l_yiobjljJljl;lîU i...^>) û,^ l»jLiU iu.J jL jilüoVI jl Lv-ul li* J * L> j.uvoilliBu raporda belirtildiğine göre, 1975 yılı içindeki düşüşün oranı yüzde5,2'yi buldu.JJULO I jj JLL» (i iLöli ^JLc İIL-J) S V o jl; Jailll ^ ^jlLsüi "rliJVl jl jS'i jBelirtildiğine göre, dünya petrol üretimi, 1974 yılındaki 20,5 milyarvarile karşılık, 19,5 milyar varili buldu.Pekiştireç Görevi* ( iidl ^yJ i..: i ) sözcük öbeği, aslında yüzde yüz ani anandayken,deyimleşerek, "çok, kesinlikle, yüzde yüz" gibi pekiştirici bir anlamkazanmıştır:.idi J iu ç^*-e> Jjir U jl Söylediğin yüzdeyüz doğru,.idi J iu ji-l JLc cJİ Kesinlikle sen haklısın.149

ARAPÇA'DA SAYILAR.iıll Jil* ijj». ÜLIı Sorun, kesinlikle çok önemli. (N.Mahfuz,3/320)3. VİRGÜLLÜ ANLATIMLAR:3.1 Virgül Sözcüğüyle Anlatım:.'ÖJJJU. j L~mi- j JUL. iL»li ji-s> Sıfır virgül ikiyüzyirmibeş (0,225 /> N o).•JVJ* oj-t^ (J *-> IL^L» iıujl ) £., \ • V AJU.J La li* jBunun değeri, 4,107 milyon dolardır.i»-») V, i Jl İİ1U.I iiİJI y. JjSîl j^JI UV\> l&yî J JjjsJI olijlj İ*_S ÜJULÎJ ji j.iLj»Ull ÂÜJI JJ> »JİI jj.üjjVji JJ-LÛ ı_i)î UJIJLİU îilj>» jVjâ J>JLP ( iıujî iL»liAmerika'da bu yılın ilk çeyreğinde petrol gelirleri, geçen yılın aynıdönemine göre bin milyon dolar artarak, 7,4 milyon dolara yükseldi.ine ) r. o jıZ£JI Ü*'j^Jüs'^UİJI oi>ii j3k*ji jî pij,Sfi y. jRakamlardan ortaya çıktığına göre, Amerikan ticaret dengesindeki açık,bu yıl, 3,5 milyon doları bulacak.3.2 Vav Bağlaçlı Anlatım:^ji*~» 7,1/4^JjuJ i„ 0v İAJJI 4,5/64 50

V1VV T-1.*lif 1ıVTlV11s;rV-11 1s»1E 3V: T: t» V1iv 52.ıE:t; :f0 rt:? i: :£ i-1,R » O\ °3Ev.V •v V£\V T; "S*E't."t.•t:V! i; i;tt;t:t; ELV T't?S:*•t.-rE E"t. ıE EpVlîIi 1T;.e 'ccır>ö•*£' c-&RT->-»«t.: ET.3'fes.o 00 -4 co t:"

DÖRDÜNCÜ KISIMBELGİSİZ SAYILAR! 5 3

Onbirinci BölümSAF BELGİSİZ ANLATIMLARBelgisiz Sayı Kavramı* Asıl sayılara "açık sayı" ( J- 3 -" i J u l J I )> belgisiz sayılara da "belirsizsayı" ( ı^lil iJuül ) denir.* Belgisiz sayılar, belirsiz sayıdaki ma'dudu gösterir.* Belgisiz sayı isimleri ( LU&LL-İ ) şunlardır:£î / ijJoJi u / ^ / lir / -^U" / ^Nicelik Sözcükleri* Nicelik belirten pekçok sözcük ( J^ ), belirli veya belirsizbir sayı anlatımını içkindir. Bu tür sözcükleri, şöylece sıralayabiliriz:1) Nicelik belirten isimler ( 'J*£ ^1a- Sayı isimleri ( ijuJI

ARAPÇA'DA SAY1LAK.İİ»L»JI »İ41 AÎIjî ye £>lyj A;L oyu" LfİSf . I4LJws AJU Lç yü |JArkadaşının söylediğine inanmadı, çünkü görüşlerinden bu kadarbasitçe dönmeyeceğini biliyordu.Bu şekilde ve bu kadar çabukça, delikanlı neşesine kavuştu.Bence zaferi/mutluluğu dünyaya bedel/değer. (Yazıcı,139). LJJÜ'L fjjss. ijUo jl1. BELGİSİZLİK EDATI KEM ( ' * $ ) : •* Belgisiz bir sayıdır ( jjüJlysijLf ). İki türü vardır:1) Belgisiz soru edatı ( îL>\^lC„yi JJ" ),2) Belgisiz çokluk edatı ( 1^3.1 JjT).1.1 Belgisiz Soru Edatı ( İ^LfLL^I^ ):* Belirsiz sayı sorulur. Temyizi, müfred-mansub olur. Daima en baştabulunur; önüne, yalnızca cer harfi ve muzaf gelebilir. Daima sükunüzere mebnidir. Cümledeki görevine göre, mahalli i'rab alır:s'ULt fS kaç öğrenci?51JSs'L»jikaç sözcük?kaç ders?< »y fS kaç defa?Tüy: pi" kaç oda?* Belgisiz soru edatının ne görev yaptığını bulmak için, cümleyiayrıştırıp,kem ve temyizini görmezden gelerek, kurucu veya tamamlayıcıüyelerinden noksan olanı belirlemek gerekir:56

ARAPÇA'DA SAYILARA) SONRASıNDA LAZıM FIIL OLURSA, B) MEFULÜNÜ ALMıŞ MÜTEADDI FIIL OLURSA,C) ŞIBHU'L-CÜMLE OLURSA, MÜBTEDA GÖREVINDEDIR:S f j J I j^x> UU» fi BUGÜN KAÇ ÖĞRENCI GELDI?J*" Lf» • JJ^-J'-TYBÎ'ıY-" • İJi~« : FI"5 IÇI PI" KAÇ KONUĞUN VAR?JiUJJ fi YıLDA KAÇ GÜN VARDıR?5İÛJI J L^I ^ YıLDA KAÇ AY VAR?J 1J~JU ^ OKULDA KAÇ ÖĞRENCI VAR?Î ^ j J I J ' i * L , GÜNDE KAÇ SAAT VAR?5LCÜJI J İ i j j ^ SAATTE KAÇ DAKIKA VAR?5eU "LI-I ^KAÇ BACıN VAR?5 d U ILJU» fi KAÇ ARKADAŞıN VAR?5eh>Li i « fi BACıNıN YAŞı KAÇ?ÎI^JJIL J IJJJY» fi OKULDA KAÇ MÜDÜR VAR?•y>L? FYR-^L J ^--^ u- « p*" HAFTADA ÖDEVSIZ KAÇ GÜNÜN VAR?5 d U L o l UU> fi ÖNÜNDE KAÇ ÖĞRENCI VAR?5 1y U> pS" KAÇ KUŞUN VAR?"iç^M^Jj fi KAÇ ÖĞRENCI BAŞARDı?Arapça'ya çeviriniz:1) KÜTÜPHANEDE KAÇ KıZ VAR?2, SıNıFıMıZDA KAÇ ÖĞRENCI VAR?3) OKULUNUZDA KAÇ PENCERE VAR?157

ARAPÇA'DA SAYILAR4) Evinde kaç kapı var?5) Otelde kaç oda var?(İİjAİl Jl O L M + Üjjw + y-J . jö.:j»r)5iL(SU> *La»vİ ^Öğrencilerin kaç kişi?5 jj^Lil jlf l>fl»vi Gelenler kaç kişiydi?\SW» Lİ** ^ Yanşmaları kaç öğretmen düzeltti?\ Jifftll J İİJJJJI JJJ V U» Okulda kaç öğrenci Arapça öğreniyor?5ıiL - L> JJî^ LAe İİJİ pS" Hayatında kaç büyük hedefin gerçekleşti?* Mefulünü almamış müteaddi fiil olursa meful bih görevindedir:I Liî pi" Kaç kalem aldın?SsSİSİ İa-Li; pi" Kaç elma yedin?(ywaJ y»« J • JJ*JL> -.pf) 1fjJ\cJj *Ulb ^ Bugün kaç öğrenciyi gördün?ÎC^JU' , cûûiJ *UJ Kaç fırsatı kaçırıp.pişman oldun?ScjLzTy» CJ\JİÇ£ Çok kitap okudun mu?Ş JijltJI J |»;jUbLi İJ Ç£ Yolda kaç köy gördünüz?5eu»U IJJL (4" Kaç ülke gördün?158

ARAPÇA'DA SAYILAR5(ili/ JLfr.,^i 'UJJ ^ Köyünde kaç gün geçirdin?Kaç fırsatı değerlendirip hayatının akışını değiştirdin?Arapça'ya çeviriniz:1) Kaç çanta satın aldın?2) Kaç kitap okudun?3) Kaç roman yazdın?4) Kaç harita çizdin?5) Günde kaç saat uyursun?6) Dışarıda kaç gün geçirdin?.{sr-ai U» i jLj ı_Jl' -.fi) î^jJI oly İ*L, ^ Bugün kaç saat okudun?S^jJI o—ji IcU ^ Bugün kaç saat ders yaptın?!

ARAPÇA'DA SAYILAR. (y^aJ J*u> J . jLL> JyıLo Sj.JJI olji Lî p/ Bugün kaç defa okudun?5dL^t> oIilS" siiLsC pi" Öğrencilerine kaç ödül verdin?5ıiULw c-o^Sl Içyvj pjf Öğretmenine kaç ikramda bulundun?1 jjyJI CV»UJ>I 'ULivl Öteki takımla kaç kez birlikte oldun?t£L*ÎD jl îy. Başarı için kaç kere sevindin?5o/L,Kaç kez yolculuk yaptın?îoyL-pi" Kaç kez yolculuk yaptın?(>JU« / 'j> 'j^* J • jjyw -.çS) 1 li* (jji) \£jBunu kaç kuruşa satın aldın?5 JL»>Jll • L, (İi-ı) iu-. pi" J Caminin yapımı hangi yıl bitti?îijjLflI »i* Ojjiil (Ijbi) jLjj piL, Bu armağanı kaç dinara aldın?55*l»>iJI ol JU (İ-M,) ii- ç£ J5İcLİJI »i* c-jiilOğlu diplomayı kaç yılında aldı?Bu saati kaça satın aldın?îıij-jÜI yjliül^ Jl Yazar öğrencileri kaç bölüme ayırdı?5JJL J ,j*ÛI oji*UJ I*J p5Lv Ülkende insanlar kaç dille konuşur?. (j> J»»u> J , AJİ ıJLi« 5olji LÜya jt-S" "-»tıS -Kaç yazarın kitabını okudun?Solylj^U^LjLS! Kaç şairin kitabını okudun?IjLJl; p/ üjL^o Kaç öğrencinin yarışmasını düzelttin?Bildirme cümlelerini soru cümlelerine dönüştürünüz:# *yu» oj^ü au-jiı jjjiii - y160

ARAPÇA'DA SAYILAR1.2 Belgisiz Çokluk Edatı ( ZŞl\fi ):* Haber cümlesi çerçevesinde, pekçok sayıdan kinayedir( j-JSİül jjuül j_c ZJLİ" ). Yüz ve bin sayılarına benzediği için, kendisimuzaf, sonrası muzaf ileyh olur. Sonrası, çoğul-mecrur olabilir. Önünecer harfi gelebilir. Daima sükun üzere mebnidir. Cümledeki görevinegöre, mahalli i'rab alır:.(j*ıTt«ll j »»»Lg {yy> fi Nice mü'min Allah yolunda savaşmıştır..jjj 3*u. J . ZJLo 2JL> . jf>«dil J»-*,_,» j*U. jljull J J>j ^ Meydanda nice kişi var.,^XA^JÎSfi Nice kitabım var.Nice bilgin bilgisi dolayısıyla mutsuz, ama nice bilgisiz cehaletindendolayı mutludur..Ja» Jâî yi j< U j «Uüu.n Oj-ö |^ j . U j ^jt J y> Oya fiKulağıma nice ses geldi, onu hiç duymadım. Nice sesi de duydum,kulağıma hiç gelmedi. (M.Nuayma,Kerm,13)Tarih, nice müslüman doktorun eserlerini kaydetmiştir..tjLîî ^CJJLJI JJ^UI |«l m » f i161

ARAPÇA'DA SAYILAR. (^ij y* oU (j-îL pi" Nice sefil açlıktan ölmüştür.t ftU**-l=5Ü' y» 0^1

ARAPÇA'DA SAYILAR~*J»'fi kaç defadır/kimbilir kaç kere.dili dU cJLî \JA fi Bunu sana kaç kez söylemiştim.. JMJI »i» ojj İjA^yfi ^ uülkeleri pekçok kere ziyaret ettim..L$j lül>il fi j • ÂİjJaJI jjiI-~KJJ ^* j jv-«ll J*

ARAPÇA'DA SAYILAR. jîu J-AJ pJj»l;î UJisji ^1 i)Uy I jSf yj> UÎ j»^Birkaç gündür beklediğim mektup gelmediği için öylesine üzgünüm ki!... JT> ...aU'fS' (•) öylesine (-) ki...SFL ^.«.^a.; ili" LfZ> ÎJJaJI JLc LJUS» jL»ti«'IFT jlf pjfStnav öylesine zordu ki, neredeyse öğrencilerin yartsı" başaramayacaktı..AJLC JL)I uûiç yi> }L»> fUiaJI jlf pi"Yemek öylesine güzeldi ki, insanlar hücum etti.il* jli" LiJJI Jl ^s'i ^ j .J^-l "JSL> ao*JI c*w» ıJjZZ+L J ' L»J-*W ^,>IWıλJ jl (j^i jlS" JI*ı jry> Jl (j\> j-O »jjl »Çl AJULI jli" ^jlll Jyül Ijjb AJI jjj ^ j [Jt j\ jjai jî J*> y>y» i»»ı-tf in M Ljj-» Jı>Lj ı I ^ J !^LL*Jİ ^»1j£\ AJ ^y—^ jî JUJJ jlf ,_Li < \('h«;jî LfüS" l^.ıı.f ,Û*.»,J AJİ J • ı_ijy , JCJIjl ı—>l j JLI j yC—JI JJJJLJ • Ijujui La« |_? < yslül

ARAPÇA'DA SAYILARPekişik Anlatım* ( .. fi j fi ), pekişik anlatım sağlar:!ıijjı> ey fi j fi Nice nice söz/Hep söz, hep söz!• İJb>« |( $ • uif»ij ji cJij Ijl&iul Jl>j ey fi J fiNice nice insan boş vakitlerini iyi değerlendirip kendilerine parlak birgelecek edinmiştir.. IfîUJ JlJJI ojt** ,\ ,y> fi jfiNice nice anne, çocuklarının geleceği için geceleri uykusuz kalmıştır.Tembeller nice nice vakitten yararlanamamıştır.Uygun kem edatı koyunuz, cümleleri Türkçe'ye çeviriniz::Utb'if » > . .rl3 ..... . - \»j^hJ—VduLur..... -rCw?^'*t-jij*j—^- o*±%J - "\Belgisiz edatın türünü belirleyiniz::icLJI »I* JLJ - \l^Cj\cu_jZi,\'\jL,i fi^ - ijUc^VI JUU» ^ - ABelgisiz soru edatını, belgisiz çokluk edatına dönüştürünüz::165

ARAPÇA'DA SAYILAR.c—ji oLcL* ya ç$ 4îc—ji IcL,„ ya^a-p Cj\jlbS ^ - r4 ÎJı^l J i^^l j^jJb pi" - i4 S^İÜİ IJL» C-^Ltl lJL5 ^ - O4- ÎAii-i JLCL, U-i pi" - "\Cümleleri, uygun duruma göre belgisiz soru veya belgisiz çokluk edatıkoyarak dönüştürünüz:-.4 JLJ ÜJÎ >î DUU - Y4 YAIUİ I^ı (JİJJÂLI jlj -f^ MOLC ÜJJLJ JJLL - i4 IJUJİ ÜOIÎJ ICLİJI CUJJIIL - O2. BELGİSİZLİK EDATI KEEYYİN ( YLT ):* Benzeşme belirten kâf ( . , , .t/r II ıJLi" ) ile ( '^î ) sözcüklerininbirleşiminden oluştuğu belirtilir:* Başka yazılış ve okunuş biçimleri de vardır:l'&Ş I *\SI 'JS nice, bunca166

ARAPÇA'DA SAYILAR* "Nice, çok, bunca.." ( j* '^JSJ ) anlamlarına gelir( AJ-C j * ).* Belgisiz çokluk edatı kem gibidir. Daima sükun üzere mebnidir. Refveya nasb mahallinde olur, cer mahallinde olmaz. Her zaman baştagelir( jjjûaİJI Ljjj ). Sonrası, mutlaka önünde beyaniyye denilen min cer harfibulunan bir isimdir. Bu min bulunmazsa, temyizi mansub olur.Kendinden sonra, genellikle haber görevindeki fiil cümlesi veya şibhucümleti'l-cer bulunur; haberi müfred ve isim cümlesi olmaz:.u (JurfjtJJI JA 'jjf =) JLJj j-» JA£ Başaran nice öğrenci vardır.(l ...r-li J*wo y j ı

ARAPÇA'DA SAYILARICJJSLa ıJA YNice defalar sefere çıkmışımdır!/0 kadar çok yolculuk yaptım ki!YıJS.UMULIÜ C~«L» YE ^Ji yi? J* fiSuskunlardan nicelerini görüp, hoşuna gittiği olur.•ÖJ-*V** W-* (•» J ÖJA U*^' J OİJLİJI J ÂJÎ YE yl? jGöklerde ve yerde görmeden geçtikleri nice mucizeler vardır.(Yusuf, 12/105)9 » a ,.»Iyl jj v_>L?y. yl?Okumadığım nice kitap var / Okumadığım kitapların haddi hesabı yok.3. BELGİSİZLİK EDATI KEZA ( û? ):* Birleşik değil, yalın bir sözcüktür. Çok veya az sayıyı gösterir. Daimasükun üzere mebnidir. Cümledeki görevine göre, mahalli i'rab alır.Temyizi, müfred/cem-mansub olur. Cümle ortasında kullanılır, cümlebaşında pek olmaz. Yalın ( fi? ), bağlaçsız tekrarlı ( li? li? ) ve bağlaçlıtekrarlı ( li? J li? ) olabilir.* "bunca, çok, şu kadar, bilmem ne kadar.."( ...YE JJLC / ...Y »J!JU> jşs- JJLC ) gibi anlamlara gelir.. (Ijj-o» Stl>j=) j-a> bUj li? Şu kadar (çok) adam geldi..£sj j>w WO J . A< JJJUU :1i?) .^UJ İİTCJJ Bunca adam gördüm..Liji li? jJüJI ûJail Yoksula bilmem ne kadar kuruş verdim.168

ARAPÇA'DA SAYILARSjA IIT Ji±.\ yi oiüî Hayır yolunda o kadar çok para harcadım ki!,'LİT IIT oîJ Şunca kitap okudum..Sfu IIT oü;î Şu kadar para harcadım.Ijf'c—j* Çok sayıda ağaç diktim,lif j İİT ojJal»l Çok balık tuttum./Uİji İİT j İİT olaJ Şu kadar dirhem aldım.AjUr IIT j IIT ıijyJi.1 Bunca kitap satın aldım..liLsT İİT j İİT olji Çok sayıda kitap okudum..oiyuüiı ılt ıır j ıır tuiijjj cjüi ^Sonra mevzilerimiz üstüne tonlarca bomba yağdırdı.(*jj 3-»« yi . jUU : IIT) AJLût İİT * Lf Şu kadar öğretmen geldi..£oUw »yU» IIT LJÛil* . »LçJ Birden, bilmem kaç düşman uçağı saldırdı.( 'j> JJX-« yi . JJ>>>» : IIT) l!Tw Ojyı Bilmem kaç kişiye uğradım./UU> li£j CJJJA Şunca öğrenciye uğradım.(jUj lij» : IIT) .İcL» IIT oîJ Bilmem kaç saat okudum..'ilJi IIS' iJp-Şilili CJJ> Uçak, çevremizde şunca saat dolaştı.(ç-aj J^w» yi ı jJLLo JJJUU : IIT) X \J IIT ÇJ\J Bunca kere okudum..TJA IIT ILJJ-\y)l ojbi Parka o kadar çok gittim ki!169

ARAPÇA'DA SAYILAR4. BELGİSİZLİK İSMİ (* ( giu ) sözcüğü, bütün sayı basamaklarında ( ) gibi düşünülerekkullanılır. "Birkaç, küsur, şu kadar.." anlamlarına gelir. 3-9 arasındakibir belirsizliği gösteren ( çja* ), 3-10 arasındaki temel sayılar gibi,ma'dudun zıt cinsinden, bir-ikilerde ise aynı cinsten olur:ı_6U» LtJju birkaç öğrenci£»» p-J + £Ü2{ birkaç /küsur-(kişi/varlık)

ARAPÇA'DA SAYILAR.i~2> ÜUHJI j ^*il> Kırk küsur çanta gördüm..^JJLJ ı*.*İLJJI villî yLc 'y O gecenin üstünden birkaç hafta geçti.JJKIJI y» cJüıi Birkaç yıl hapiste kaldım. (Yusuf, 12/43)Öğleden sonra daima birkaç saat dinlenirim.. ıju—< £-«aj y* jj.;.U-i (»4-1* .UJ JJ> |** jOnlar yenilgilerinden sonra, birkaç gün içinde üstün gelecektir.(Rum,30/4)Yirmi küsur yıl kadar önce, öğretmen olmaya karar verdim.Mescid-i Haram, Basra camisinden on küsur arşın daha büyüktür.(Hımyeri,Ravd,107)Ancak halifeliği, birkaç ayı geçmedi. (Kâşif,Mısr,109)İMJ yLc ij; J «uijU- JSJJ.Ja~Â Ân.ht Juu i j . Jlj ö«i«aJI y i it«_o «lij ^TiMuaz'ın ölümü, aynı sayfada birkaç satır sonra belirtilir. (EbuZur'a,2/689,dn.l)İzleme Kalıbında "Birkaç Gün " Anlamı* ( j-ij ) sözcüğü, geçmişteki yakın geleceği anlatmak üzere( J*i \j£ İM, Stl y» Uj / J*i yî> j f i l Luiu ^ |J ) biçiminde kalıplaşır:Bayağı bir zaman sonra hastalığı nüksetti.«u IJUJI y ^ J-Jls lyı< |Jıi.li «jlj yî» ^Ll ÂJUİÜ Vl y» l» JBirkaç gün geçer geçmez, onun kendiliğinden girdiğini gördüm.(Çağdaş, 11-Mihail Nuayme)Hemen birkaç gün sonra halife öldü. (Kâşif,Mısr,200).lUjjM yâjj yî> J*J.\IJL^, JOÎ. fj JBirkaç dakika geçtikten hemen sonra, Halil gözlerini yumdu ve bir171

ARAPÇA'DA SAYILARbebek gibi uyudu..j-Ac'^l * UL«JI {JA jLs» y> OCuuA Jj. y&£ l»JBirkaç yıl geçer geçmez, büyük bilginlerden biri oldu.Nekra Çoğulda "Birkaç" Anlamı* Nekra çoğul isimler, özellikle zarf lardan veya zarf anlamlı cerharflerinden sonra "birkaç" anlamını kazanır:J.ÇÎ JJU birkaç gün sonrajplSi JLu birkaç dakikadırJ.U Jo> birkaç günden berij^il Jıu birkaç ay kadardır.^Cl'VjLfi üjU Birkaç gün içinde.Birkaç gün ve hafta sonra, zayıf bir güneş doğdu, yayıldı ve dünyayıaydınlık, güzellik, iyilik ve insafla doldurdu. (Muazzebûn,13).tiLaJİBirkaç gün kadar önce gülümsüyordu. (Cubran Halil Cubran,el-Ecnihatu'l-Mütekessira,52)• j b.T.ı.oi..,) LjIJ AİJLÎ Jli- JL>u jBirkaç dakika sonra,gemimizi batarken gördük. (Robenson,21)Birkaç gün sonra, bu gemici öldü. (Robenson,24). jCjJI JJi Jsjj iLii pCÎ juu j•j^^Jâ

ARAPÇA'DA SAYILARDevrik İyelik Cümlesinde Birkaç Anlatımı* İyelik anlatan zarflardan veya cer harflerinden sonra kurulan devrikisim cümlelerinde mübteda görevindeki yalın çoğul isimler de genellikle"birkaç/bir takım" anlamıyla çevrilir:.*ltti*« j «dVLU jLJjU İnsanın bir takım sorunları ve meşguliyetleri var.. JJUI ijk»u> y ' M ' Toplumlarımızda son zamanlarda ortaya çıkan bir takım tuhaflıklarvar.Aylardır yıllardır toplanmayan akrabalar var.. IJJI*İ»U jî jjJ J JJ^J\ j^J-t 'ji cJjliîdU*.jiklen ı_âjL.T_->ı-a £JA ı_jU-l ÎJIJLJI yi—o ^.LolElçilik binasının önünde, çeşitli ülkelerden bir takım yabancılar var.JLoİJlı '^1 jİ«JÜ- ^ JÜ ^j*MİHalkların ancak mücadele sonucunda gerçekleşebilecek bir takımemelleri var.5. BELİRSİZLİK Ma'sı ( Z u ):* Son ek olarak kullanılan bu ma, "bir/herhangi bir" anlamına gelir:• L. ' "* herhangi bir şeyu UjJ bir tür/çeşitL. îti Jl bir ölçüde*herhangi bir sebeplegünün birinde. I. i->»ij^

ARAPÇA'DA SAYILARGünün birinde döneceksin.. L» 'Ujj jljül II* Je ^'JJJ S/l ^lilDilerim, bu kararından dolayı gününinde pişman olmazsın..•LJLLİJI JJL*I p\*l y> lo>lj U »yi JBir dönem, en önemli sinema çalışmalarından biri olan yapımınısunmuştun.J»Ljl yo c~oJüiBazı parçaları bir ölçüde düzeltilen çamurdan yapılmıştı.(Muazzebun,51).U ULiJjJ J Cotiijl ,_,s> y»*/ Jl \(-*>*> y j jBirbirlerine bağlanmak suretiyle göğe doğru bir parça yükselmişlerdi.(Muazzebûn,51). U 'LOJJ L>Î> J.rll-r lu£Uj .ÜL-iJI y^» j Jj-iJI J-t^r j .y— JLC li^ti"ikimiz de yolcuyuz. Sen doğuya, ben kuzeye gidiyorum. Ancak biz, gününbirinde kaçınılmaz olarak karşılaşacağız. (M.Nuayme, Kerm,68).*i3î ^JLİI yJl?JI y J JL* .j-J - ?y> J JL* J*Hiç ekmek var mı? - Hayır, hiç ekmek yok..•jyCill J (JL>JJ V Caddede hiç kimse yok.î L5İJ* Jiî JL» JA Yiyeceklerimiz arasında çorba var mı?174

ARAPÇA'DA SAYILARSÜU^ÎdLjJJ* Hiç/biraz paran var mı?ı ».J-ole J JJctij |J Hiçbir işçi çalışmadı.Adamı, bir punduna getirip Mısır'dançıkarmaya çalıştı. (Kâşif,Mısr,112)Adamı, bir punduna getirip Mısır'dan çıkarmaya çalıştı. (Kâşif,Mısr,112)175

Onikinci BölümYAKLAŞIKLIK ANLATIMLARI($-0 yaklaşık, aşağı yukarıJlj» yaklaşık, civarında, kadarİÇljS / '* Uj yaklaşık, kadar, dolaylarında\i$syaklaşık, hemen hement-tyiJsJI J* / ç-iv*^'/ vcAil 1 * yaklaşık, üç aşağı beş yukarı kadar, yaklaşık^kadar, aşağı yukarı, az çokAJJL» yi dolaylarında(3*) Ltjliî / ı_»jju U yaklaşık/tahminen... kadar1. ( JPÎ ) SÖZCÜĞÜ:ijJj" + AJUyaklaşık - kadarîZyĞ'y*! üç kadar*&j*U.'j>± yirmi kadar

ARAPÇA'DA SAYILAR.'iu* ıjw» >HJ J U Yaklaşık elli yıl/elli yıl kadar yaşadı./LLÎS" j9C jxs. Aşağı yukarı elli kitabım var.."UU (jijZs-«ui ıi5La Orada yaklaşık yirmi yıl kaldı.İ*JCJI JJKJ J«l» Sabahleyin yaklaşık yedide geldi..ı_JU» ii» .JM ou»Lî Yüz kadar öğrenciyi gördüm.. İ^LJLI ^Li İL- (JVÎ İÎ^J JLÜa İ^UI jj* J l \y>SİBu topraklara, milattan önce yaklaşık üçbin yıl kadar gönce gelmişler.ı_i)l ,_y£L» >»w ' fjjJI ,ji*> jl? j . J»j ıJVI iî">lî jj»J ı »jjill tilb J »l M,IU ıjl?Bu savaşta müslümanlarm ordusu, yaklaşık üçbin kişiydi, Bizansordusu ise yaklaşık ikiyüzbin kişiydi.•J>J. O j ^ i * ~ * i?yJI ıiUj J S" Jİ jJl> jli"Halid, bu savaşta, yaklaşık yedi kılıç kırmıştı.. o I ^ Lw yıj ı ^%^"İ I J-i jj l> JJJHalid, İslam'dan yaklaşık sekiz yıl önce doğdu.2. ( S^ljî / '.Uj ) SÖZCÜĞÜ:IJLC + IL^lji / «Uj (-) kadarZS^J

ARAPÇA'DA SAYILAR•jj* »1*5 itjij*^ fi* Emeviler, yüz yıl kadar iktidarda kaldı..oljİM»yi Li • Uj yjSfl îjj^ftRifaa et-Tahtavi, Ezher'de yaklaşık sekiz yıl kaldı.^jU»f]x)l içlij y-aiArapça'yı üniversitede yaklaşık beş yılda öğrendim..ÂJUUİI y» Oİy~» lj*+> « Uj . Uj J Üniversitede yaklaşık onbeş yıl çalıştı.3. ( v-jii^ / V^' ) SÖZCÜKLERİ:S-iy^ / W 7 + 4 -»- u - + â J U s yaklaşık - kftdajrFabrika, yedi yıl kadar önce üretime geçti.Seçmenlerin yaklaşık çeyreği kime oy vereceği konusunda kararsız..tgji; Âdi yi Vo ^ _^-iî f JLu JJLTJI eLL'dl ilill yu« o[Mülk dairenin fiyatı, üç aydan beri yaklaşık %35 oranında arttı.Afiji: oly-, yiLii ^jL^ IJJ JJU. JJJHalid, İslam'dan yaklaşık sekiz yıl kadar önce doğdu..oUy-oll j jJLaJI oikjfat>.

ARAPÇA'DA SAYILARYaklaşık beş yıl kadar önce, Tunus'a gitmiştim.•yûj/i Jl o*>i Jti cjlS* olj«4i> ojli l» Juu4. ( Jlj-. / İjV ) SÖZCÜKLERİ:*** + 'J^ I yaklaşık (-) kadar.« rıU?iu Jlj»ıjJ>JU Yazann, yaklaşık yüz kitabı var.•!>j-i>» Li* JâJİ'c-jLJ Jlj»JJLC jJLİVSayılan, dokuzyüz milyon kişi civarında tahmin edilir.5. ( t* (L) ) SÖZCÜĞÜ:(-)civannda/aşağıyukarı.ıjji uy. j»>fiu ^j'jüI Ders, az çok/bir ölçüde anlaşılmıştır..oljJ~» j o-ı oy. U juİ j < ( «Üs* J >j«jJL j^AI il»y)Mekke'deki açık davet dönemi, altı-yedi yıl kadar sürmüştür. (Cabiri,71)6. ( jJÎÎ ) SÖZCÜĞÜ:lif *JL*< iJLfjjtiî -(n)ffî kadar olduğu tahmin edilirSayıları, dokuzyüz milyon kişi olarak tahmin edilir.•J jjJU i'ıiuî Jljry j»>JJLC j-L179

ARAPÇA'DA SAYILARSınırımızdaki bayan öğrencilerin sayısı, elli olarak tahmin edilir.Cebimdeki paralar, yirmi dolar olarak tahmin edilir..£j>ji ijiM uUÎ \o. Xıxş j.ıhıncî \ ^ jjî ı» »yj tbı>^-jy yi i*u.ıo»xLaJi ij*Tunus'ta 12 Ağustos'tan önceki dönemde satılan gazete sayısının 250bin civarında olduğu tahmin edilir. .. Cyijj oLcL» A Jjjtf jjjjifİJI JÜbLij J i 1*11 (jaitiJI j l üjiliîl jj& 'Sıradan bir kişinin günde ortalama altı saat televizyon seyrettiğitahmin edilir.Arapça'ya çeviriniz:1) Öğrencilerin pekçoğu, bizden yaklaşık üç saat önce dönebildi.2) Annem yemeği eve dönüşümden iki saat kadar önce yapabilmiş,3) Arkadaşım derse benden yaklaşık onbeş dakika önce girebildi.4) Ağabeyim, arkadaşımın kütüphaneye gitmesinden yaklaşık yirmidakika sonra çıkabildi.5) Ali ödevini senden yaklaşık bir saat önce yazabilmiş.6) Öğrenciler kamptaki büyük çadıra yaklaşık iki gün önce varabilmiş.7) Yaklaşık yarım saat önce eve döndüm.180

ARAPÇA'DA SAYILAROnüçüncü BölümBÜTÜN/BÖLÜM ANLATIMLARI( ^'-'J?/.>Ij3sUİJL*dfjJloUSÜI )* ( j-i - I$î - J**->. - 'JS ) gibi sözcükler, belirli bir varlığı göstermezler.Bu yüzden, kendileri genellikle muzaf görevinde bulunarak izafet öbeği( üLsty pj^Cı ) biçiminde kullanılırlar. Bu sözcüklere, belirtilen buözellikleri dolayısıyla, belirlilik eki getirilmez. Cümledeki görevleri,muzaf yapıldıkları sözcüklere göre değişir. Muzaf ileyhlerinin yerinialdıkları için, niyabet kuralı gereği, onun görev ve harekesini deüstlenirler.1. BÜTÜNLÜK SÖZCÜĞÜ ( *J? ):1.1 İzafetli Kullanılışı ( CQ\lil^%^/dl^[ ):1.1.1 Tam İzafetli Kullanılışı:* Lafzen veya takdiren muzaftır. Nekraya muzaf olunca, anlamıgözönüne almak gerekir:t^ji, '^S Her şeyi sapasağlam yaptılar,.o_il İi-li yJû 3/ Her canlı, ölümü tadacaktır.181

ARAPÇA'DA SAYILAR.L^rjtf».j jt/JI Ü L < U JS" Zamanın bütün belalanm gördüm.* Ma'rifeye muzaf olunca, hem lafzına, hem anlamına uyulabilir:. Ijjja> / [jitl '\S- Bütün topluluk geldi.* Maktu izafette de durum aynıdır:lf#m)l ^> U»î Jf=) jr Herkes geldi.* Olumsuzluktan sonra gelirse, bazı bireyleri içerir:. (p4.±* :«U=) j.jJÜI JS"«l» U Bazıları geldi.* Olumsuzluk kendisinden sonra gelirse, bütün bireyleri içerir:. jı>î JUd fJ=) lj>»ji |J j^ls - Hiçbiri ayağa kalkmadı.* Belirlilik eki ( Jl ), muzaf ileyh'in yerine veya lafzı murad edilincebaşına gelebilir:. ilyVl itUV JSÜI Küllü sözcüğü,bütün bireyleri kapsamak içindir..J-JJJ yl» JSÜI Herkes işe hazır..^LacVI JSÜI y*» Toplantya herkes geldi.İİÎSÜI / JSÜL bütünüyle/tamamenJSÜlyiJSÜl herşeyHerkes hayatım, herkes uğrunda feda ederek bitirir.(M.Nuayme,Evsân,15).JSÜI J~-. yi AÎL» ^JJJİSJ yfsi JSÜI.ilijkll l» + JS* her -dıkça. her -dığındaTekrar ve sıklık anlatır:.i*/'\S!*İJX*> lillîi ÜS* Arkadaşm geldikçe, ona iyi davran..^J'JJI Jl "ç^sLli i-jjll JlÜS" Okula gittikçe, dersi dinle.182

ARAPÇA'DA SAYILAR.Sf JİLİÜ> »J>J »jlj Ü? Onu her ziyaretinde meşgul buldu.( Ü? ) Sözcüktü Kalıplaşmalarci'i Lİ? gerektikçe/ihtiyaç oldukça. JJI *J ÛAJÜÎ Lİ? yaşı ilerledikçe.bL^ *JI gtb&J Lİ? (-e/-meye) imkan buldukça.ASJÎJ ÜS" iU-Sîl £• Ö'JJ»ÎÎ OJİ' Hocayı her görüşümde onunla konuşurdum.•t»-** ı>* J^JVI O'JİLI İlli. L-s?î J" c..>.l> Lİ?Bir makale yazmaya her giriştiğimde, düşünceler zihnimden uçar gider..... Ü? .... ( Ü? ) ne kadar (-sa). o kadar ...Ne kadar çalışırsan, sınavda o kadar başarırsın..jUi*VI J c^J- Lİ? OJ^I Ü?Öfkeni ne kadar açığa vurursan, düşmanını o kadar sevindirirsin.jî iLill Jaıu çjn;,»ı yi tiUi j-LI Lİ? ÎJU> cSİİe>\jli Jjl» OjijJ Lİ? î jiL jî jjâÜ?Lil JİîÇÎ jjjjÇünkü, bilindiği üzere, ulaşım yolları ne kadar iyi olursa, bu işte oölçüde, biraz güçlüklere katlananlara, en uzak yerleri, çok paraharcamadan ziyaret fırsatı verecektir..ÂİSL^Vl »JltLaif olSCıJI Ç^,15C> OAIJ Lİ?o}CJjl JâL? jb,J J JVJJIİLJ CÛJİ*' 1^Döviz piyasalarında doların değeri ne kadar düşerse, ihracatçıAmerikan şirketlerinin kazançları o kadar yükselir..p+icJi L» Âl>j J ıjc^Liil iju. ibjl Lİ?Bir geziye katılanların sayısı .ne kadar artarsa, masrafları o kadarazalır.. JLJLI yjjj Jl CJİJLO Lİ?İİJL . Ij^JI JVj-auDağların doruklarına ne kadar yükselirsen, hava o kadar soğuk olur.183

ARAPÇA'DA SAYILAR•Oİ.İAT...1I j. û^ı JJJ oiij ıJj\ cJj-ulrMerhamet ne kadar azalırsa, doktor ve hastane ücretleri o kadar artar.(M.Nuayme, Kerm,66)UflTffi Lfr.-.tf Her -dıkçaAdığında. -rdı.Biz vadiye yaklaştıkça, ağaçların sayısı artardı.. jUuiSıı ii jjı j jijjı ^ ı£3ı Lir jir.JJÛUI; «LJI »ile jî «.Ijift Jl | t » » i J L ( jî Ijiljî Lİf IjJlS"Bir öğle veya akşam yemeğine her davet etmek istediklerinde, şiirlegönlünü alırlardı..^SÜİII IJL» LfJLc ASİ JLJ ^Lpjl j A>LVJI o i] Lif cJlS"Onun veya babasının sevinçli olduklarını ne zaman görse, bu düşünceona zor gelirdi.. L^yu İL> Jull Jli jliVl »i» JİkJ jl* Lif jlfBu tabakları her taşımaya dönüşünde, delikanlıya hep aynı cümleyisöylerdi.£»* |tlıl + bütün -ler/-lerin hepsi.(ÎJL^O) .iJui. cJlf oly>UJ.I 'AS Bütün dersler yararlıydı.5 IJL5J. ÜJJSJL ^«Ûl 'AjS JJ» Bütün insanlar böyle mi düşünüyor?.ıiUi Jl ojLiî ULKIOJI JÎ" Bütün gazeteler buna işaret etti.•üujj~"• lj>j> «-ij-JaJI JS" Konukların hepsi sevinçli çıktılar.(>JUx./Jxli : Ji - ) .(-ıSÜaJI Ji"«l> Bütün öğrenciler geldi.yU»ıcl Bütün bu cümleler hoşuma gitti,.k-^kll Ji"Bütün öğrenciler geldi..o^iLil Ji" cJL»j Bütün otobüsler geldi.184

ARAPÇA'DA SAYILARSize bütün haberleri aktaracağız..^J'JJI J-»>tul*; Dersin bütün cümleleriniöğrendik..ı_»s(kJI ^S" CJİJ Bütün öğrencileri gördüm..« Lil Ait-?ji Jlc LjjJLiL; "^S cJ.jil JL» yijJI cJÜ"Gemiler, bütün yüklerini liman alanına boşaltmıştı.(OUM/JJJSK* t^S").AÎÜJLOÎ 3? Jl ı-u? Bütün arkadaşlarına yazdı..lyŞCLJI J\?y O j y Bütün öğrencilere uğradım.( .JLa* . *JI ^»Vl -ri»Toplantıya, üniversitedeki bütün fakültelerin temsilcileri geldi.Vj) çîliJI 'JT Jl jlyi)l y. JJÎaj- U) j IİU j*î rfJJI UiJI U» J >U CJİ" lil yO jjbJL> JİJJL *>ljî ıJj—i '!j->î Âi.*?

ARAPÇA'DA SAYILAR.öjII (_i»L* £-»»Kentin bütün müzelerini gezdiler.>tL«e>LuJt.jt>oUUliyu ojj-ji Bütün ayrıntıları öğrenmek istiyorlar.çy> Ujj Serginin bütün salonlarını gezdik.Tam bir dişidir.. IfiîUI J-olSL» CJlf ilinili" _> Her zamanki gibi, çok şıktı..•ufj Jjjj jl ^^»iJJj Herkes görüşünü açıklayabilir.^ÜlBütün insanlar/herkes..jjJîu £~JL\ Bütün herkes biliyor..^rJL\*jL*j> Herkesçe biliniyor..»j»lj I»» i j^-J-l |JSUJ Herkes birden konuşuyor.Eğitim, bütün vatandaşlar için zorunludur.•crçjyljll ^;»ıj- öv. :,IL y*l/l[ ji 1»;H.oLsSU.1yi w^ll JttLii^ o_>«liu *w,.~,;ll cJlS"Sonuç hem benim için, hem de herkes, için sürprizdi;.f.jJI tjJL fJUJI *4>\ji U li*Bu, günümüzde bütün dünyanın karşılaştığı bir olay.. IfLt&j c»jJI vwLil JÜJI>CÜ jSUl oljjEvin bütün borularını yenilemeyi düşünmeye başladım.•ıjjıic yo lil». IfLıİjy jysJ öu>j-iliPiyes, hemen bütünüyle tarafımdan yaratıldı. (M.Nuayme, Eyyûb,14).AL^I İ J U I I ^Iki yi jkül îaUl C^ITÜI(^JIJJ)Tahsil düzenini bütünüyle gözden geçirmeyi gerektiren(önlemler).(Cabiri,258)186

ARAPÇA'DA SAYILARVictor Hugo, Fransa'nın edebî, siyasî ve sosyal hayatına dairFransa'nın, hatta bütün dünyanın nesillerce kullanagideceği eserlerbırakmıştır.Millet meclisi, yasa tasarısını bütünüyle kabul etti.. I S . J ÖJHIÂH I—>ljjJI 1_ r i»vı jit.İİİLJI ÛJJİÜI iSli" OJ-İÎUJ Bütün dünya sorunlarını tartışıyorlar.Meful Mutlak Görevli Pekiştireç* ( Jİ" ), meful mutlak göreviyle, "çok, iyice, büsbütün, biç mi biç.." gibipekiştiriri bir anlamda kalıplaşmıştır:ıJ^bsViMCi.T.V. tamamen farklııyyJI Ji" Çu/ çokçokyakmJJLJ\'^'XJÛ, iyice uzakJUİI'$S J-*> çok mu çok güzel..LJVIBüyük bir dikkatle dinledi..Lj-I [ji" Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün de açıp tujtumsuz olma,yoksa pişman olur, ortada kalırsın. tİsra,17/29)187

ARAPÇA'DA SAYILARSize, siz parça parça dağılıp yok olduğunuz zaman, yeniden dirileceğinizihaber veren bir adam gösterelim mi? (Sebe,34/7)Onları efsane yapıverdik, darmadağın ettik. (34/19). iLuill ji" JLUU «ly Lf-i y^J jıiBuraya çok kötü bir hava sinmişti. (Eyyâm,2/12)jî ,ys J»oJI JS ÎJ»Lc . J_iwî j jjj.1 JLiî İJjyoı 1 y—iJI yuu i*>lj iîiU yiiji. yi CİU? j.j^*»5ül çJLiJI li* yJLc jjil li* »İt. uiiM u j-a'JI JL4Jİ jî ÎSessiz sakin, çok çok üzgün, sinirlerin gerilmesinde veya gözyaşlarınındökülmesinde bu kırık kalbin aşırı üzüntüsünü hafifletecek bir şeyibulmaktan kesinlikle aciz olarak odamda biraz kaldım. (Hub,104)L-i jSLij 1 ' J*H.y> *Â>.y»y AÎSÜJ , y>JLİ jtf] jja y» J»jİ\ t>j Jjü j Jlatl cJUıiJ ÜLŞ J>£Lı jî yudl Jjfy-U , .jujj.1 jjkıAncak, durumun nasıl dönüştüğünü ve yeryüzünün ilk durumundan buyeni durumuna nasıl geldiğini hiç mi hiç hatırlayamaz. (Eyyam. 1/16)(4JI J U . ) »jfc pil + (üU*.)uJU» Ji" her (herbir) öğrenci«-jUrji -her kitap*u-yu Jî" her öğretmen(oLio/îju-o:Jf).yjik*jjL-» Ji" Her müslüman dürüsttür.188

ARAPÇA'DA SAYILAR(>JLWjLj VIjö -'^) -şy. V ALüI Onunla her gün görüşürüm.(ı_}La»/4j uyul» \ JS) .*>& JiiV Ji -cJıcî Her çocuğa bir elma verdi.fi(oL*«/jjyye:3?) .«Iji«li jXI Her derdin devası verdir.. »juO> İ»JJ ICL» 3? (JI'LJILE Her salona yeni bir levha astılar..il». iLo İİLİw 3i" J Her başakta yüz tane var. (Bakara,2/261).pJLcjJuc 3? Jji Herkesten daha çok bilen biri vardır. (Yusuf,12/70).IY'L> ÜY*»ÛI Y« ı_JLK 3? (»I**; Başarılı öğrencilerden her biri bir ödül aldı..oUuL*» 3? J »J>lj İİaic L'j>« Her beş sayfada tek yanlış bulduk.. JL—JJ J5y J J£J JJUIJ J < JL~J| 3? Y° J 1 1 3^ CV *IUı-IU JL? JHer şeye ve her insana gülüyordu. Her şeyi ve her insanı alaya alıyordu.(Eyyâm,3/58)3? DLIC İ»L j < YOL 3? ÜLJLC «iil» Î_4> dlLî3u UYV jil» _J?L> yJL^ Y» I4I L0, seninle ortalıkta görüşüp, her ümidini yoketmesini, senin bütünyollarını kapatmasını bilen çok iğrenç, madrabaz ve güçlü biridir.(Edib,116).jijl. ^JT İ^ULIJI JLCL_OJÜAI j.J>Bilakis »aracılığın bütün yollarını kapattılar. (Edib,180).Y^L>> ^ İJSFL Oİj^JJCDL YO yij.^jü JJF ^.JVIWJAşağıdaki fleyimlerden ikisini iki cümlede kullan./Liw> LJ-S" tjfl? JLC Y»~ JLI" ILIL oU; y ILJ» 3? u' ^ J* J * > V JAli Baba JU atlardan her birinin sırtında büyük bir çuval taşıdığınıgördü. (Ali Baba,7).^JA" »YJ JJT V J ÎYJ JI* UHer çiçek meyva olmaz. Her meyva da olgnlaşmaz. (M.Nuayme, Kerm,48)UJI"TFLJ^I Y< G)L» YOJJI 3IZaman, yüz kırışıklıkları hariç her şeye çaredir.LJJLTJI LJJJJI ı^L JÜS JJSY JL A-IC JUİJ IFCOÜJ-L J ^jJu JL JLyı ı-JU» Y?Üriversitede okumak isteyen her öğrencinin, lise öğrenimini189

ARAPÇA'DA SAYILARtamamlamış olması gerekir..t-JUj fi\i 'Af u j . râU çJU 'JfHer tövbekar pişmandır. Ama her pişman, tövbekar değildir. (Kerm,64). jUjJI İ-Ujjj y» JÜ; .(j—î JSÜ j^î j i ^ î JfHer dün, her yarın için bir yarındır. Her yarın, her dün için dündür.Zamanın gndemi, işte bu. (M.Nuayme, Kerm,69).AnAtî âlji\ js- »'ili j î'ili 'Af liJK» yJI ?rU»uı (..) j^jO, sürüili en küçük ayrıntıyı bilmek zorundadır. (Cabiri,41)»y-J 'Af Jji »iUI .U-TJU (jjill LvL> Ja«Jv oy*. "Jl j * jBaşka her şeyden çok maddeye dayanan hayat tarzımızı kabul etmiyor.* Bu kullanımı, pekçok biçimde kalıplaşmıştır:(y.) J>I / Af (-den) her birifjl'Af her güncJ'j'Afher zaman/daima.(jy-ji" her anjj'J~*AJİLbüyük bir sevinçle/mutiulukla/zevklej^yjiy kesinlikle*jliUj JiL var gücüyle, varını yoğunu harcayarak*A$ Hkaça patlarsa patlasın/neye malolursa olsun£)LMI / ^lû ^ ÂJ&JL) LI JİS kelimenin tam anlamıyla\J* *Af yi her defasında/keresindejuû!» /jı—îl* / jli* Jf^t her yandan/yöndenj3*** gJ Ji" [y. dört bir yandan/her yerdenî'ili j »'ilien küçük ayrıntıji-î j^i JJ>* n e r şeyin ötesinde.stin |»sJÎ J J.U JS* Yeni yılınız kutlu olsun.190

ARAPÇA'DA SAYILARJL^+ 'jL, büyük bir (-)-le•JJS" J^i« 1Teşekkürler, büyük bir sevinç duyarım,.y^l j£j|»f>Ciî Size içten teşekkür ederim.JİL jJli -Büyük bir azimle çalıştı,.îjlj» Ji^j |»f,S^iî Bütün içtenliğimle teşekkür ederim..*»!>*> J^L Jjjl Bütün açıklığıyla belirtiyorum ki.Başaracağımızı büyük bir açıklıkla belirtiyorum.Onu her defasında büyük bir beğeniyle okuyordum..t-ıl**} JSw »İyi c^S îy AS yi.ÜÜJ US JS^ jjmlül j İ-/IjjJI j . J-VlİJI j . uuyJI Jl jrl^v: 0^'Sanat; derinleşme, düşünme, inceleme ve söylenen her kelimeninbilincinde olmayı gerektirir.^Lc 'AS öç>jllı^.uT «uuill y>jSfl »i* Jh:,,,Bu mukaddes topraklar her yıl inanan topluluklarına tanık oladuracak..^AISUI

ARAPÇA'DA SAYILARHükümet, vargücüyle ülkenin ilerlemesi için çalışıyor.. piiLü jî j * -,'jî y

ARAPÇA'DA SAYILARîyji^yi her defasındaAndlaşmalarmı her defasında bozarlar. (En'am,8/56)•Jj» / yJl> /j£ °y her yandan/dört koldan. jlSLo Jjf y. jjll |»*« I» j Dalgalar onları her taraftan sardı. (10/22). jliLo 'AS yo o_.il OUÎL j Ölüm ona her taraftan gelir. (İbrahim, 14/17). Ji" yo jyJıÂ! j Her taraftan kovulurlar. (37/8)* *vjjb- Ji" yo p*j Her taraftan boşanırlar. (Enbiya,21/96).y,^.cyo ÜJJL Uzak yollardan sana gelsinler. (Hacc,22/27).jlSU Ji" yo LoJİjj IfjîLHer taraftan o kasabaya rızık geliyordu. (Nahl,16/112)• ıjliLo JS" yo ^.-».Vrll j (y'lfîJI yi& CJ\J\JJ\ ti* jjJ-a Jc^oBu romanların beri, her taraftan kutlama ve destekle karşılaşıyoruz.£•» ı^ol + o" Î&A' / J*-î /0^ -(n)m her biri, -lerin hepsiAS öğrencilerden her biri/her bir öğrenciÎA-ıjjlt.y»JİT öğretmenlerden her biriolül yo JI>IJ AS kızlardan her biri.yy-^l |JLJ»lj Jf y-ii Her biri, ötekilerin acısını duyar..1ys-o JL-JJİI Jl llo jı>1j Ji 1 çjkjb Her birimiz okula erken gider,.juş-il y»!»^JL>IJ JS" (JLaj Her biri, camide namaz kılar..^JLJI L^fl J>Ij 'jSÜi Her birine altıda bir var. (Nisa,4/ll,12)yjio îj>lj Ji" CJI j Her birine bıçak verdi. (Yusuf,12/31)Her birinin işlediği günaha karşılık vardır. (Nur,24/ll)yo V^-JTI LO |»^LO '^yl J I Ü193

ARAPÇA'DA SAYILARy*-*J -U» J>Ju jî |

ARAPÇA'DA SAYILAR15) Her ikisi de bana aynı derecede iyi görünüyor.(£•*> lif I J\? -tığı bütün -ler/bütün yaptıkları^liîJI y» cifi L»yediğim bütün elmalaru>\J\ ya A^ifi L» yazdığım bütün ödevjjljl ya AJU^MJ L> £~»> çizdiğim bütün resimler.«iyu> Oijî Lo 3? dU j Bütün öğrenmek istediğim bu..lilJLoî Lo 3? dJatLı Elimdeki her şey sana vereceğim.•S * * '.oo> Lo J5" ^^-iî jl I^CKJ Bütün olanları unutmalıyız..^Ls «â-yil LoÜJLC jiJ Bana yaptığın bütün önerileri öğrendim..^İU-IJAJLÎUJİ' ok»... Hocanın bana bütün söylediğini duydum..4J L*waJ Lo JX üL* Bütün öğütlerini uyguladık. < ' '. t^u»ûtl L. 3? Jl Ojliv Beğendiğim her şeye baktım..ıiü>î ya aJUiî jî £jiiJ ^Jıîl 3? lifi Senin için bütün yapabileceğim bu..v*iSÜI ya AJÜJİİİ L»îJÎLJ Satın aldığım bütün kitapları okuyacağım..

ARAPÇA'DA SAYILARonayladıklarını yazmaya fırsatı yoktu..ı_^iSül £y) oljîl* LoSll y» jjju U Jiy İSJXO ^jSct i*jjll yUSunucu, günlük olan biten herşeyden haberdar olmalıdır..OJ» Lo 'AS li* ^«J dilijBununla birlikte, bütün olanlar bunlardan ibaret değil. (Şeceratu'l-Hükm,132)Bana verdiği bütün öğütleri unuttum. (Robenson,20).Çj\~OJ yo y'ijj Lo AS CM ••!>.jlLoSfl jlai J.l> Jİ1» t-JjJI yo oi> U JS" JjVl ,yS>—* y)l cJiJ -yk» ,y—J- -Şans eseri/Allah'tan ki, kuruttuğum bütün üzümleri, yağmur mevsimigirmeden önce, ilk evime taşımıştım. (Robenson,75).^llll İİJİAMJ yÛILo 'ASİnsanların verdiklerini, yine insanlar alır. (M.Nuayme,Kerm,19).,yjSfl >ıy-J ^yjVl 4 .f»»" Lo AySToprağın verdiğini, yine toprak alır. (Kerm,20).C*JL»J LO AS C,I mı i ,JJ |JL»Jİ OİJJBütün öğrendiklerimi unuttuğum gün, yeniden öğrenmeye başladım.Kerm,43).iyi yo OUJKCLU yi yîy Lo J^j L yKollarında kalan bütün güçle, kızını ondan uzaklaştırmaya başlar.(M.Nuayme, Eyyûb,90).dbjJLi LfluL>>J AJCFBAÎ Lo j£j JUijj Ji jGüçlü olabilmen için gerekli her şeyi sana verdik. (Eyyûb,108)Arapça'ya çeviriniz:1) Bütün yazdıkları hoşuma gitti.2) Bütün getirdiklerini gördüm.3) Bütün yazdığınızı inceledim,4) Bu, bütün öğrenmek istediğim.5) Müdür bütün olanları öğrenmek istedi.196

ARAPÇA'DA SAYILARlif Jjûf jî 4i* »JOJI» Jf ondan bütün istediği -ı yapması.İUjiil ei* A-±£ jl tiLu tJujîL> Ji"Senden bütün istediğim, bu çantayı taşıman..14». ^JJ'JJI J^iştf jl dLu »jujl U "ASSenden bütün istediğim, derslerine iyi çalışman..JJLJL- ilke lj.Üt »jf |j-»L V jl pp* »Jüjl U ASOnlardan bütün istediğimiz, bahçede futbol oynamamaları..j_.-jlko LÛÎ y\ jSlIŞimdi bütün söylemek istediğim, suçsuz olduğumuz.jî Jujî Lo 'ASjî (yo) yVIJLojJr bütün mesele/işin püf noktasıLJÎ J^S"! JLo Ji" Bütün mesele, bizim çalışmamız..İ-JJİI y) \jj^U fi fij\ J» ySfl JL. Jfİşin püf noktası, okula gelmeyişleri.. fJ4oii *J JU ji yjjjı «uî t jî yVı j u 'jrBütün olan biten, ama kardeşi'ona bir gün şöyle demesiydi.(Muazzebûn,43).jlifi. lif 'Ayâ y> j\f -en herkesL$JLC y> 'AS Yeryüzünde bulunan her şey fanidir.(55/26).^î ^üLü y> 'AS b*Jt»« Dün karşılaştığımız herkesle söyleştik..»JXLİI y) j.'ji y. Jf oy\-i Bana yardım eden herkese teşekkür ettim.Dün toplantıda gördüğüm herkesle konuştum.İÜİIJ ı>* f

ARAPÇA'DA SAYILARÇünkü göklerde ve yerde olan her şey rabbe kul olarak gelecektir.(Meryem, 19/93)11.2 Maktu İzafetli Kullanılışı:* Özellikle ( y.j>lj'j? ) kalıbının ( y Jb-lj ) bölümleri, ikisi birden veyayalnızca ilk bölümü düşerek, maktu izafetli (muzaf ileyhi düşük muzaf)olarak da kullanılabilir:İp4~>) J\S" her biriiU^i-JS -her ikisi~£% JA *JS her üçü. ^ Û R J ? herkest.jı>ljJS' her biri/herkesUj-'V/ylV herkes»Ji» JLc *jk teker teker... j» J? -den/-(n)nı her biri.«ÜJJJ» Jli» Ji" ı_j> j Her birimiz, kendi yolunu tuttu,j j>l JS" î_i»Ull Jl ı—AJü' Her pazar ve perşembe derse gideriz..iJLzJI %jJ±\ JA '$S iju> Jıei Aşağıdaki çoğullardan her birinin tekilini bul.. jljJutJl 'j>i\ |*fl; J\? Birbirlerini saldırıya geçmekle suçluyorlar..îjı> JLc ÂJu»us£\ Herbir cümleyi tek tek yaz.. j*i AJ JL-İ j^-ill J>Î J >-

ARAPÇA'DA SAYILARJl ji JJ j^JaJI ^-ji yU i*y» 'TJEÜ ptİA Jf JiD JyLü jî y> '.b *ifHer birinin dersi dinlemeye gitmeden önce öğle dersine hızlıca bir gözatmak için topluluğun dağılması zorunluydu. (Eyyâm,2/29).fil* Jf (jAJtv Jl» JL» j_.fy lifi öJl^l J jl »jJudÜHer birimizin zihnine takılmış olanlardan sözetmediysem,bağışlanmamı dilerim..jjbliil j oLlalI yo Jf I4JIJ yi» İ4İL7 c.,»ı,«l j İ»U oLcjjsjli «i* j^fj jî ıHem konuğun, hem de seyircinin dinlenebilmesi için, konuların basitdeğil, önemli olması gerekir.... Jf her biri/herkes.*1JJ> Jf i»î Her biri kendi yolunu tuttu..jL>Stl y» Jf j Her biri iyilerdendir. (Sad,38/48).î'j» JLc Jf lj. I» Teker teker geldiler..Oji-llaJI y. Jf Her biri iyilerdendir. (En'am,6/85).yyLaJI yo Jf Her biri sabredenlerdendi. (Enbiya,21/85). jyJÜ aJ Jf Her biri ona boyun eğmişlerdir. (Bakara,2/116).'AJJLyîJf Her biri Allah'a inanmıştır. (Bakara,2/285). LÜJ JJX yo Jf Hepsi rabbimiz katmdandır. (Ali Imran,3/7).-ÜJI jic y. Jf Hepsi Allah'tandır. (4/78>.-ulf Li JLc J**J Jf Herkes yaradılışına göre davranır. (17/84).l»LfJi*o j İLcyi (.fo. UU» JfJHer biriniz için bir yol ve yöntem kıldık. (Maide,5/48)İşlediklerine karşılık her birinin dereceleri vardır. (6/132)AJLCL>ol»ji J5Ü j199

ARAPÇA'DA SAYILARj*£ j t ÎJL> JLC SA? . j^>Jt7 j • iu»U-l İJJSUJI J İ^La>"5fl »JUJU; J AIKL.J£J.^LJÜJ.'Şn ^J^JI ITI *J_JI« **O IÜJLC J1 OIJJLIHer birinin özgül sosyal ve düşünsel otoritesi ve gelenekleri var, her biriteker teker çeşitli kanallar sayesinde sosyal piramitin doruğuyla ilişkiiçine girmektedir. (Cabiri,332)( JJ" ) Sözcüklü Kalıplaşmalar. ı4JIJ» j£j bütün yönleriyle.£»»»JJ, ijilJ ^j-J-l Hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için.^Ûl 3? J>lJf JAÎU-L Yumuşak olursan, herkes şartına biner..i&ji*** JjÜ-L Ji" Bütün hakları saklıdır,.«...A.IJ L» JLc IJJCÜ jLJİ J\S" Herkes, başına gelene alışır.3LLJI JLC tiLi JI" Her horoz, kendi çöplüğünde öter..Li (juî'VI jjl> j-, 3? İki kişinin bildiği, sır olmaz,.p^jju îjLiVL'j? Arife tarif gerekmez.. /jyJI y> pKjl Biraz tereddütlü konuşuyorum.'üujua IJL> JLJI 3? JHerkesin zayıf bir yanı vardır..İjiu jjJls Ji" J Her kanunda açık bir yan vardır..«UÜJJ QJU3? Kimse yoğurdum ekşi demez..i~tuo Jüljb 3? Başlangıçlar/her işin başı zordur..ÎJSİ ı4) j Ju> 3? Her danenin bir de kabuğu var.. .yJĞ J >>»3? Taş yerinde ağır.JLC Y - I JJI" Her ucuz pahalıdır..*î>J «Uİ J J ? 3^ Çamursuz yol olmaz.Herkes yakından bilir ki, çalışmak görevdir..Y*LJOLFL>VI İJİ> y»»vi f^.200

ARAPÇA'DA SAYILARHer yiyeceği ısıran balık, sonunda ağa düşer..Liofll j>î yl> ^JL^İ- Jf JİLHedefime ulaşıncaya kadar, varımı yoğumu ortaya koyacağım..dL,LSÎ ^Ül Jfj yUJI dLL?î lilZengin olursan, bütün insanlar (herkes) akraban olur..«ol ^Ul L» ^-i5w jî jLJİ AS JLcHerkes, kendi kapısının önünü teiniz tutmalı.('AS ) Sözcüklü Atasözleri* ('AS ) sözcüğü, pekçok atasözünün kuruluşunda yer alır:.-ui iç JLC 'AS dLuL Yarın ne olacağı bilinmez.*»ol Ji" Her gelecek, yakındır.fiS f*•»Jıi-I Bütünüyle/her şeyiyle aldı..(J-İLÜ)«ui ^JJlL • U Jf j Küp içindekini sızdırır.. LfJljj i—«J Jf jfil Her nimet bir gün yokolur..^SjS'jS cJi- Herkes gider Mersin'e, onlar gider tersine.fi 'Jbk; jl'i oli Jf Zenginler böbürlenir.•j**

ARAPÇA'DA SAYILAR.İLa ı_JU> ı^fl? Hepsi av peşinde.•öyî* uj^l j&'l Zanların çoğu yalandır..y-~J y-jyÜJ ç-J* V J Garip, garibe yakındır..4 L>y' V W 1 Herkesin değeri, yaptığı iyilikledir.^ jlf yHepsi senin olanın, külfeti de senindir..j^Û AJL, yJLf 3? Her horoz kendi çöplüğünde öter.. .U-J J \$JA\ 3? Herkes evinde çocuktur.•*< Laî »jji 3^ L» Düşmanının düşmesini bekleme.202

ARAPÇA'DA SAYILAR.!_»» *J Jy Jf L> Her sözün cevabı olmaz.A.» i JJL. L> Jf L> Her parıldayan, altın değildir.Her sürçme söylenmez, her fırsat değerlendirilmez.* İyelik Düzgülü Atasözleri :JfJ Her şeyin bir alıcısı vardır..^»ı,V«ı yû» J^J Her şeyin sonu var..

ARAPÇA'DA SAYILAR.j.Uİ> jx J\£J Allah yarın ne gösterir bilinmez..£j> pi-^ 'fâ Eskiye saygı duyulur..ı_Jl> ji J£Jı_Jl> «• Lü JSÜ Her işi yapan, her sütü sağan olur.. JlL. |»Uu Jiü Her duruma uygun söz olur..olj> »y£ J\£J Her sözün cevabı vardır..jl> I^J-JÛ J ^üt 3-£J Herkesin haberi, kendi çevresindedir.olur..lk»V İkiL. jXI Bin düşün, bir söyle/Kurtlu baklanın, bir kör alıcısı' fi 'Jl»j j*iJ JLL» J.LU J\SÜ Her duruma özgü söz, her işin piri vardır.Her emeğin karşılığı, her sözün bir cevabı vardır.LO*' J^J Herkesin zevki ayrı..AJJJ ^»1 jX) Herkesin bir merakı var..5*1) JUJL> 3& Yeninin ayrı bir tadı var..)>H\ l$4»j ÂİJİJL-O ySÜ Madalyonun bir de öteki yüzü var.. LjSj-i îijj3Sü Dikensiz gül olmaz,.ivlju İjLfJ jj£J Her sonun, bir başlangıcı var..•JS** 'JS J 5a>lj İİÎ OJ-AİJ Gözler her yerde aynı şeyi söyler..»jİAjJle J£J j Sj*? ilj> J?J j 5_»J ^jLc» J5üKılıçlar bazan kesmez/Atlar bazan sürçer/Bilgin bazan yanılır..*~oji Jl jlill yoj? Herkes iyiliği kendisine ister.' .*JL> J ı_Jts»u Ji" Herkes kendisi için odun toplar..İJÜLJ JA 'j\ ilj jX< İnsanlar her yerde aynı..jüû» JJJ jlj yy Her yer aynı.fi204

ARAPÇA'DA SAYILAR* Beraberlik Büzgülü Atasözleri :.-u* JJLJJİ Jf Herkesin kendine göre bir derdi vardır..'iZJ j «yi Jf Her şeyin bir değeri olur/değerine göre.1.2 TevMd Görevinde İzâfetli Kullanılışı:* Önceki ma'rife veya nekra sözcüğü pekiştirerek, bu sözcüğe uygunmuzaf ileyh görevinde bir bağlaç (rabıt) zamir içerir:1.2.1 Ma'rifeyi Pekiştirmesi :lxSji ] J> J\ ^y. (*JI üLi-) ^ + ( ] r,l.{.AS JajjliJI =) JujliJI Jf CJUM Bütün bantı dinledim.. (*lf ^.aîJI =) ^allf Jf CJÎji Bütün metni okudum.(oLkw/jLf»;:Jf) !^If L»jti*JI*l» Bütün öğrenciler geldi.J Bütün haberleri dinlemedik..|*4f OJJİJII ya> Bütün çağrılılar geldi,.yjîf oUliJL) ojy> Bütün bayan öğrencilere uğradım.S lAS y j ^ l («jîjî J» Bütün alıştırmaları okudunuz mu?.L*4r '« L-Vl ^iî |JLC J Adem'e bütün isimleri öğretti. (2/31)*If oj Buyruk bütünüyle Allah'ındır. (3/154)Bunların hepsi onun için yabancı/Bunlardan hiç anlamaz..Jy-I yU Jf lift y.^j CJ\J~J\ Ljie y-a*' V İJL-uy Oİjjî liJLft ,jî liLUl £JJ yi yîL *lf li» jlf\jBütün bunlar, kralın içine, ahenksiz ses ve nağmelerin çıktığı çeşitlimüzik gereçlerinin bulunduğu düşüncesini yerleştirmişti. (Ahlam,78)205

ARAPÇA'DA SAYILAR.*lr (jul j ÖU^UI îiVitı i*JLkii ajj OU J V JI »JL. '£ıÇünkü bu romanlar, bütün dünyadan milyonlarca kişi için en güzel canyoldaşıdır.J»Li JLc jli" L» Ji" j . ^SJJI »JL»'J?J , »U-I.İAy'.,. .U)l Lu.'jS'j • li»'jSoj ı ^ L j y J y j • yi«j j y>> y j • j»JÎ j »JLİ y j Jj* j J» yjSwJI J,a,»* J_j> j sLûJI£jL

ARAPÇA'DA SAYILARAIS* Lwly j AS İALÎO J . Aİf ULJJI J\S j ı JJI AS u«.»sf ^L»A»I yo If) Üİ < »jjlil ÜJU^ J.C-U» Ji* y» ytSİ uy; ,j;iJlj < J« Jİ Jbjj ^jjjl cjLîSUl C~»-^aJI li* j

ARAPÇA'DA SAYILARCümle Pekiştireci* Bağımlı sıralı cümlelerde, "bütün bunlar/bunların hepsi" anlamında ,pekiştirici bağlaç olur:. ( — ) AN / II* 'tf . (— ).jjrfVly JJS 3? Bütün bunlar, önemli işlerdir.Kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumlu olur. (17/36)Rabbinin katında bunların hepsi, beğenilmeyen kötü şeylerdir.(İsra, 17/38).» fjİJI (JJJ J Uf!; ı Jj*W jl jjDI J L_liSll J-—. J pjJU jî j-« 1_JJUI>Î liLOjî ( . . )Bütün bunlar, edebiyatın veya sanatın karşısında duramaz veya bunlarile okuyucular arasına giremez. (Muazzebûn,13)/Çjulic 'U>U -u> jJLSİ 1L.L-, 'IOU 1LJ.I j jir JJi ^ . . )Bütün bunlar, genelde, inanç islamı olmaktan çok siyasi islam idi.(Cabiri,128)Bütün bunlar, böyle bir soruyu haklılaştırır. (Cabiri,214).jJUll Âx-i»lj ıL-L-.JljJl li* c> JS-JJi3s'(..)JLc »jiLÜl İJjjJI jji LJ JL?JV AİS" İİSL* jBütün bunlar, açık bir siyaset belirleyebilen bir devletin rolünü bizevurgulamaktadır.1.3 Sıfat Görevinde/Pekiştireç Olarak İzafetli Kullanılışı:* Nekra veya ma'rifenin sıfatı olur, aşırılık anlatır; kendinden öncekiaynı ismi veya masdarı pekiştirir:.(jl/^) İLiJ.1 JS" ÂJLiAl bütün gerçek,(..).• (jî/>) jM'tf'jA bütün/gerçekiyilik,(..) .208

ARAPÇA'DA SAYILAR.jİJI 3? jİJI büyük sır/işin sırrı..jJUJIy'ı*" J^lj* O, büyük/gerçek bir bilgindir..*jJLfJI 'J£:ıI\I .1* jU İ L ) (_ rai Jİ «üî ı-.,..>>! jSanırım sessiz sakin bir gece geçirdi. Dedi ki: Hem de ne sessiz!(Ahlâm,68). J»jJI V 3»jJI j* *J»y yjUl Vatanına inanan, gerçek bir insandır.. Ljajî ı—JLa-o jA j ı I D ,'r-ılL £jiy > Co»J : Jjf.3j—JNJL JJJP*A ı «uJI oLiiA : J^jJI.ı-iji-l 3? yj-l c** J-f Bilakis o, gerçek bir savaş. (Ahlâm,67).ıiUi J^^.-u" Bu konuda tamamen haklısın.3? ,«il Jl *»•»• j>* ^! J Tamamen iyiliğe yöneltilmişti. (Ahlâm,121)^ U L J»jjci j« .nt^ı j • «L$>j j-^i J 'ı^>r - >*ı«:< ı.

ARAPÇA'DA SAYILAR.tSjij yi» J+İJ (JÎ J |»-*ÎJI JF P-JÛL J îjJÜI JF îJÜLİIjı»«j «ül J_.4J JLF JOna, bu sevginin kendisini boğacak derecede sarmasından büyük bir tatve zek aldığını söylüyordu. (Hub,119)JU Y. İLİ J YIÜL j>> jf\ j.L ÜJ> v 1 -^ 1V 1 ^ J JKFÎ-I -*«*F IBir kış gecesinde Ebu Turtur'un delikanlıya musallat olması, çok zorluve işkence ediciydi. (Eyyâm,2/94)UjLail r.hrf I yi> Cajw» YO îl J.I JF öl J.I LAJİ j < LYI ».uc JJUC ÂLMJÜI îîJI j£j J j• >R»JÜI J (.»JİULZayıf kadının ona göre bir değeri yoktu. Kadın dediğin, eti butu yerindeolacak şekilde şişman olmalıydı. (Eyyâm,2/57)SJH jî l/ILI J»>U VS» 1 -' > J^I J « *J > I - yv ^ L İL li.Gerçekten de ilim, uçsuz bucaksız bir denizdir. Zeki adam için en iyisi,bu denizde boğulmaktır. (Eyyâm,2/20).L'il» -ÜLFU JC~L jî J jJ.1 JF jJ.1 .j-J iEn iyisi, yerinde sesiz sakin durması değil miydi? (Eyyâm,3/68)• \v*\ MIL JF Üıi-LJI Y$IO j • * L>Jl JF î~-±>(j\ YFIO j ^...».:ll JF |**JUI ^jyauYKLy.LIUIÎJJYLL Y$I«Şimdi onların bir bölümünün çok mutlu olduğunu, bir bölümünün çokhoşnut bulunduğunu, bir bölümünün öfkeden köpürdüğünü, birbölümünün de iki arada bir derede olduğunu göreceksin. (Ahlâm,105).•UuLil Jİ-I iL>UI Jlc y-jj y> U_^l»î jî J J4İI JF jjji-l j İJLlil JF iLiil ÛJ>JOna üzgün ve kederli yanımı göstermemde, çok büyük bir zorlukgörüyordu. (Hub,87)JF IÎLIU, CU»»J U-LC 'l Ja> j i)j'jJJ '« Uc ^Ül JLIÎ yJljj Uf Jj~ai J ı_Jly LIIİÎj. ü» TIÜLCO Jl«. IJU»^I J ÂİiIIDevletin en azılı ve tehlikeli düşmanı gibi sarayında gözaltındaolmasaydın, bu yerini bulmakta çok büyük zorluk çekerdin. (Ahlâm,47). JF jJ-l *;î Jc «i»î LJL J . }y£ jî 4--İÎ *JÎ yLs ^jlfJI li» i»i JBu sözü, bir benzetme ve maksadı aşan bir ifade olarak değil, gerçeğinta kendisi olarak aldı. (Eyyâm,2/69)210

ARAPÇA'DA SAYILAR2. PARÇA/BÖLÜM ANLATAN ( > u ):2.1 Parça/Bölüm Anlatımı:2.1.1 Birkaç IBiraz Anlatımı :(*JI J L M ) £ • » »**\ + (>JL*«) bazı -lar(ı)«l> Bazı öğrenciler geldi..»J—5ÜL jjy*A< AJI eJLku : yi^jkll(*J JJJUL»:^,^**).(-JŞÜJJI yjuj cJj Bazı öğrencileri gördüm.(•JOJU) .oSÜJI Ojy> Bazı öğrencilere uğradım.C\xu*-.JOJU) .jLf^oSÜsJIyju Elimi öğrenciler çalışkandır..oUKJI yuu Jü Birkaç kelime söyledi..oUyüdl Jı*. ı^^JLc J»y; Onlara birkaç öneri sundu,•yj^" J ^yi^l ı/»«< CJÎjiil Bazı bayan öğrenciler derse katıldı..ieljjJJ ÜL> lSz>\Ji\ JOJU Bazı topraklar tarıma elverişlidir..ULİI J IJ^TJ-İJ J Luiuu Kimimiz oturuma katılmayacak.S^üUI y ^ o^^»-1 J* Birkaç giysi getirdin mi?JOJU oJLi-î J* Birkaç kalem aldın mı.Î ^ J Ü L ^Ûl JOJU r*£ ÜU Bazı insanlar niye ellerini sallıyor?• jV- ÜIUO-VI jî yjJI jJaj Bazıları sınavı kolay banır..£jûa> oUlklI JOJU Kimi bayan öğrenciler geldi.. JLÎJL^>Î JOJU jiL» Bazı arkadaşlarım yolculuğa çıktı.. lüoı jj>siu ^llll yuu Kimi insanlar böyle düşünüyor.211

ARAPÇA'DA SAYILARİyi yjtil JOJU Sonradan görme, gavurdan dönme..ieÜJI J oLJL» oUllıJI ja*j Kimi bayan öğrenciler salonda oturuyor..Jurd\ yi jfjjJILil» Bazı ziyaretçileri müzede gördük.. jjİI ynu y i UÇCIJÜ jî jL* j Biraz üzüntülü biçimde ona takılmak istedi..O"%_JJC1\ JOJU ıfjji Birkaç değişiklik yapıyoruz..oLuCUl jhju UJj» lyJLti Onunla ilgili bazı yaygaralar çıkardılar.jjÜI y i jLSUl y» jLilaJI ÂJL»U y»*JI ı-JUajBazıları borsada, küçüklerin büyüklerden korunmasını savunur..AJ i..,,,,"jSfl yc ySy ji JjUu y»*JI j • UjJLc JJ^JUJ « Lil JJJJIİJ jLfÜl < L'LKimi zaman büyükler pişman olacakları bazı şeyler yaparlar. Bazılarıda yolaçtığı üzüntüyü gidermeye çalışır..jL»SM JOJU yLc jla^ LJL^ (y) yüj) LjyİJ yj J-aîlBazı haberleri öğrenince, benimle telefon görüşmesi yaptı..î£jl »i* y»«L> * j.^ın; j ıjıU>SUI y> *ljjtf jJLJI ü» yi jlBu bölgede pekçok sığınmacı var. Kimisi bu yıl içinde geldi..»« Lswl yS> jfw ymJI j ,j>£ V 4JL3-0I y i ^rtn.ll OL«JJL 1*4^1 jhj ijSJjAncak onlara biraz alaycı bir tebessümle baktı. (Şeceratu'l-Hukm,132)•jjy>"^l*M. i i jL*l y i jijjJI jbü y» y

ARAPÇA'DA SAYILAR.JUJjj-l «-«»Jvll,Js. iliLlI JOMJBazı eleştirmenler, yeni akımın önderlerine haksızlık etti..|»jj£JI (_>ls£JI oLÎ y» 'LMI iljî\Ona Yüce Kitap'tan birkaç ayet okuttu. (Muyessera,2/273)jîJli JOJU cAji Biraz Kur'an okudum.T^JJLİI yay cJu* J> Biraz tatlı yaptın mı?î^UJalI CJJLT J * Bir az yemek yedin mi?.ifSüJI y*. c*yil Biraz meyva aldım.Arapça'ya çeviriniz:1) Bazıları şanslı doğar.2) Öğle yemeğinde biraz tatlı yedim.3) Hergün birkaç ayet okurum.4) Bazı öğrenciler smavlara iyi hazırlanır.5) Bazı arkadaşlar, okuldan erken çıktı.6) Biraz meyva yemeyi düşünüyorum.Ayraçtakileri örnekteki gibi dönüştürünüz:«, .I^liJI / RUL)l (>« .JJCJi/^üji (r„— .pijkıı / J^ji (r^ — .ju*"/ f^ı" (t4 .j_.il / j-LuJI ( o2.1.2 Bazıları IKimileri Anlatımı :iL»:*JI ıJLo*) £»> + *y» lif JJIİ "yı + (tJLdu) yuı.-lerin -i vapanı213

ARAPÇA'DA SAYILARyVy^» >;«7.,ıı" CJlT y» tJ^JU ^j—JulİKureyş'in köle edindiği bazılannı satın aldı.Jw.^ÛI y i-,ydl Jl ij-ai y. yuu Öğrencilerden okula giden bazıları.. JL-o^jJI yo jfiff J jtj». y yju Irmakta yüzen bazı öğrenciler.yjUVİJI y. iÇolül yo Kukla yapacak bazı marangozlar.JLo^ÛI yo J-aill yoyo jaju Sınıftan çıkan kimi öğrenciler.^Ûlyo^HI J J S İ y . yuu Aşçıda yemek yiyen kimi insanlar.Arapça'ya çeviriniz:1) Kütüphanede roman okuyacak bazı arkadaşlar.2) Sınıfta çok konuşan bazı öğrenciler.3) Havaalanında bekleyen bazı yolcular.4) Trene binen bazı çocuklar.5) Kampta çadır kuracak bazı öğrenciler, oraya erken vardı.2.1.3 Bölüm Anlatımı : '2.1.3.1 Yalın Bölüm Anlatımı:•f+^ju jî (.fİT Hepsi veya bir bölümü..£ÜyM Jy A J ü JjjDI JOJU Kimi sözler, rügara/havaya karışır.. Lf-bjy yCy jî jj j\i îjj£ 'l>L»jî liJİI Çamur at, izi kalsın..yJıJI Ja*. coJai Yolun bir bölümünü aldım.Kitabın bir bölümüne inanınr da, öteki bölümlerini inkar mı edersiniz?(Bakara,2/85)Zannm çoğundan sakının. Çünkü zannm bir bölümügünantır.(Hucurat,49/12).pl 'JiJI y * jl . y^ll y 'UiT Ij^flj214

ARAPÇA'DA SAYILAR• JOJU yc Jojt\ j i.hnı y$>\ jAllah da peygambere durumu haber verince, bir kısmının yüzünevurmuş, bir kısmının yüzüne vurmaktan ise geri durmuştu. (Tahrim,66/3). ( La*;) Lf'ian.; CSy J t ( LA*U ) \j'h*! O I > L > liyÜ yjlktlBana paralar verdi, bir kısmını aldım, bir kısmını bıraktım.•jltl ^JJİ j Jly 1 |T4-^-«-i « LÜl Âfyii JLJ.İnşaat şirketi işçilerinin bir bölümü İspanyol, bir bölümü Türk, birazıda Alman'dır.2.1.3.2 Mâ'h Bölüm Anlatımı:.{:AJI + («JLw) J2UH-diğı bazı -lar(ı).|»5Llc^ill Ja*j fiJ y»S/ jSize haram kıldığının bir bölümünü helal kılacak. (Ali İmran,3/50)Bazı yaptıklarından ötürü şeytan ayaklarını kaydırmak istemişti. (Aliİmran,3/155). ,jJ>JHOJÜJ I Lo JOJUJ IJ.J'İTJ ^yLâuu *I jOnlara ödediklerinizin bir bölümünü aparmak için kendilerine engelçıkarmayın. (Nisa,4/19).dUlJy'î Lo JOJU yc dyiij jî ^JJL».!^Allah'ın sana indirdiklerinin bir bölümünden seni alıkoymalarına karşıuyanık ol. (Maide,5/49).tiLuiyj JL ^»ıjco.: ^ül yuu ül^y 1*1 jOnlara söz verdiğimiz azabın bir kısmını ya dünyada sana gösteririz, yada senin ruhunu alırız. (Yunus,10/46). Jjjû? J D U L Lo y»«j ıILJL7

ARAPÇA'DA SAYFLARAcele ettiğiniz şeyin bir kısmı, belki hemen başınıza gelir. (Neml,27/72).A-İ jjikij ^jjl yut, çSJ j-jV j «L^J-l j^ii> jlİSize hikmetle geldim. Anlaşmazlığa düştüklerinizin bir bölümünü sizeaçıklayacağım. (Zuhruf,43/63).öyvrjt IjJu* JOJU |*4İ_İJBelki dönerler diye, yaptıklarının bazı karşılığını onlara tattıracak(Rum,30/41).y\ JA iJîe. u*>u L» yuy yc JJI CuS"Kendi kendime, kızkardeşimle bu başbaşa kalışımın bana gizlediğikimi durumları açığa çıkartabileceğini söylüyordum. (Dua,24)* Özellikle bölüm anlatımları için, ( î"..^./^!! JA ) ile kurulmuş ilgicümleli kalıplar da kullanılabilir:İJLf 3*3 \* / '&> ++ ir* -i vapan kimi -1er.J.JLÜI 5J yjıL yo « İİju»S|I y. Kimi arkadaşlar, futbol oynar..iL-»> 'lJJ-^J p~>jijAJL-O}ÛI JA Bazı öğrenciler güzel resimler çizer,.'l_j>L 'j^aju L> jUuiSfl y Kimi ağaçlar erken yeşerir..£)*û U Şilili y» Kimi görüntüler aldatıcıdır. (M.Nuayme, Eyyub,68).')£°JA pfj> j yoî yo ^41» Kimisi inandı, kimisi inanmadı, (ayet).1yvo iLydl Jlyo jı_»>lİJI JAÖğrencilerden bir kısmı okula erken gider.• * ;ı« .S> iL'...rl ÜL-J £J0 jUnjjÜll JA JÖğretmenlerden kimisi zor sorular sorar.Ijl-> u^JJLII y*fjj JA CJIJ oLül J^ODersi iyi anlayan kimi bayan öğrencileri gördüm.•uu< *}L

ARAPÇA'DA SAYILAR(Duhan,44/33). uilî «ulc c~>o Lo Stl dUl oy V jLujb «uuli jl y» ^^JU jOnlar arasında bir lira emanet etsen, tepesine dikilmedikçe ödemeyenvardır. (3/75)İyi tatlı yapan bazı bayan öğrenciler, sınıfa geldi.Doktorlardan kimisi, hastaları evde muayene eder..öJüJLt ı£aJı> YU*J yo J—aJI Jl jj« j *Ji_»£ ^İ*j yo ^,^0 < iSLo Jl jjiytj öLiJ-l îy»l$-o y yjBunlar, Mekke'ye dönmekte olan Habeşistan göçmenlerinin bir bölüğü,kimisi döndüğünü duyuruyor, kimisi de gizliyor. (Va'd,100)y^İAİl J jl »jJLfi iwlİI yi j* j 4£İ>j ljw yo.«uUj yLc yix yo üljjJI yo ^Lf j.Cj\y** j-İ* yo jifî Ü>jJI yi yi»I yo JT^U j ıKimi raviler yaya yolculuk yapardı. Bazıları gezisine onbeş veya yirmiyaşındayken başlardı. Kimisinin de yolculuğu on yıldan daha fazlasürerdi.yo* Min cer harfi düşmek suretiyle de aynı anlatım özelliği korunabilir:•ffîiy Jl iffi Ur» jî • jyvi = |Hüy J 1 1*?- - " cr^'' y**< Ur» jİ Uy»* 1Bunlarda, özgürlüklerini kaldıran bazı şeyler olduğunu anladılar..^LMJI ylLC («JLCL^ı U=) »jLCl_J y^l OLUOll y&*J yİ>JLL» yİ OJL>J ,Arkadaşımda, başarısına yardımcı olacak kimi nitelikler gördüm..îjujj «Ufî «uo Jjcfu Lo j^JJI JllyLvîEte, iyi bir yiyecek olmasını sağlayacak bazı şeyler kattılar..C~JI yi «ull ç\zjt Lo ^y-id JjİJI Jl pSfl c~*iAnne, evde ihtiyaç duyacağı bazı şeyler almaya gitti..Jai»j"VI Jj-JI yi Lo yc 1JIYIJ J-*ljil v*îfMuhabir, Ortadoğuda olan bazı şeyler konusunda bir rapor yazdı.217

ARAPÇA'DA SAYILAR.Y' J -C-^i C»*L^" ( V.JbJutl jA" y u-Lİll LfJuC ,yJl jyS/l Jatu _y» jl—Jİ y' «LkcJ j yÛI ^1y>J(AArapça'ya çeviriniz:1) Bazı insanlar iyiliği sever.2) Bazı müslümanlar hacca gitmek isterler.3) Kimi öğrenciler ödevlerini okulda yazar.4) Bazı öğrenciler, sınavda başarılı olamazlar.5) Kimi iyi resim çizen arkadaşlar geldi.2.1.5 Parça Bedeli (Bedelu'l-Cüz mine'l-Kül) Olarak Kullanılışı:+ Âiyut p~ı\ -(n)ın bir bölümüi LySÜjJI jûa> Bazı öğrenciler geldi,.iaii LfLa*. y_jLİ)l Uy Yalnızca bazı alıştırmaları okuduk,.yj.:*.»,; oUlklI cJL?j Bazı bayan öğrenciler geldi.218

ARAPÇA'DA SAYILAR.ÎJLJU cJiy L>Ja«j ol^UJ,I Bazı dersler yararlı geçti..icUJI yi oLJL* yfJa*j oUliJI Bazı bayan öğrenciler salonda oturuyor.Biz bazı işlerde size itaat edeceğiz. (Muhammed,47/26)Türkiye'de bazı müzeleri ve tarihi yerleri gezdik..ySİ\ JOJU yi fi, «jl»LIFLI. Lfjî yi İJJÎVI ıj^tLill Jaaj j ı_i>Ull YAJU Ujj.|»4jjJâ Ja*+>. filimi jî Jjy. UJÎ |JLclS IjJjJ jl»Eğer yüz çevirirlerse, Allah bir kısım günahları yüzünden onlarıcezalandırmak istiyor. (Maide,5/49)2.1.5 Biraz/Bir Süre Anlatımı:2.1.5.1 Meful Mutlak Göreviyle Biraz Anlatımı:JjuUIji* biraz (.) yaptı(jlk» uy.-»* RF^aju) .^Uİ^I yuu «u ol>«îtî Onu biraz beğendim..^jJJl.(3ÂI Jf cJjî ^jlll yuu oi jîU Bir süre uyudu.Biraz uyuduktan sonra, iyice uykusuzkaldım..fjajkı y\J jnıı^.T.II jia\ Jliiil j JjSlI JJJJL y~iJI ya*j ilSLiil c-l>|*Sorun, ilk çocukla ve anasının onunla ilgilenmesi sayesinde birazçözümlendi. (Hayâtî,180)2.1.5.2 Naibu'z-Zarf GöreviyleBiraz/Bir Süre Anlatımı:* ( jaıu ) sözcüğü ayrıca naibu'z-zarf göreviyle, "biraz, bir süre"anlamlarında da kullanılır:219

ARAPÇA'DA SAYIL VRl^mil I cJjJI Ja*t bir sı ire/biraz.ö}»- JOJU bir süre.,CJ\JJI\'JOJU kimi zamanlar.. jL»Vl JOJU (J) bazan/kim zamanlar.»Jy» :ya*i) .cîjJI 'jâju cAy Biraz okudum..oijJI JOJU O-*) Bir süre oynadım.ya*, jl 'Uj_ CJJBir gün veya daha az bir süre kaldım.2.2 Tekrarlı (Birbiri Anlamında) Kullanılışı:2.2.1 İsim Tekrarlı Kullanılışı :(**> / YU^ + çu? f*»\ + JOM4 birbiri.Ja*J\ LJAAJ yj aramızda..'La*. p4~a*->. JL. Birbirlerine sordular..'LaouL-»v! Birbirlerini seviyorlar.•yaxJI |t $.;»«,; y» Ijjyjl Birbirlerine yaklaştılar..'L»*i Li*. Lİj »Ui Birden birbirimizi gördük.\^aju LfJa.«J J/L "5f IJUJJI İt, iti ısırmaz./La*» Liuu tiUu Ülf Birbirimizden korkar gibiyiz. (Hub,33).JOJLJI ^..aı,»,» jJLti..'La*, i-o*; JfL y'jJI "itjj [j*Q\Birbirlerine haksızlık etmezler.Din olmasa, insanlar birbirini yerdi.Birbirlerinin kıblesine asla uymazlar. (Bakara,2/145).yut. il—5 £jL.I» j .'fit; Lo j220

ARAPÇA'DA SAYILARKiminizin hıncını kiminize tattırır. (En'am,6/65)• tjatu « LJjlh*ı ödÜLlt jl JZalimler, birbirlerinin desteğidir. (Casiye,45/19).Jsuu • LJjî |«4^u>WUjî ^jjLalll V j ij^JI IjJLiÛj VYahudi ve hıristiyanları dost (müttefik) edinmeyin. Onlar birbirinindostudur. (Maide,5/51). İ J J İ İ " Lş 1 ,R-n«I jdlJill Jjj tilJJLf jYaptıkları dolayısıyla zalimleri birbirine kırdırırız. (En'am,6/129)• JIı« ı

ARAPÇA'DA SAYILAR.l.hnı l

ARAPÇA'DA SAYILAR2.2.2 Cer Tekrarlı Kullanılışı :.Jo*+> U-oju |»>'iljjî ljU> Azıklarını birbirine karıştırdılar.(y»*JI |„^^JI.İ jjjJ»LM yj-j =). (ya«JLı ) JaM+t pt-'ntı jjj«i»Li.l ı_«>jGelenler birbirlerini selamladı.Muamelat hükümlerinden kastedilen, yükümlülerin birbirleriyleilişkilerini düzenlemektir.Uzun parmaklı elleri birbirine geçmiş durumda.Birbirlerinin boyunlarını tutuyorlar. (Muazzebûn,22).yı«H Iflı'fi»:; Jj L^jbyiji j U/u» J oLcLJI j ixLJI Jİ.'--»Saatlerce uğraşıp onları toplar, ayırır ve birbirine vururdu.(Muazzebûn,16).JOJU y p^'-ı oUitdl j jyüLilErkek ve kadın münafıklar birbirlerinin destekçisidir. (9/67).>"««,.t-iılL V j C\J_JJ-LÜaju lî.r-ı»; ıjiji V y£> o a *i y* ^••'•"'i yO-» ''M JÖyleyse, konuşarak veya susarak birbirimize sıkıntı vermemek içinbirbirimizden uzaklaşalım. (Hub,34)Bir sure indirilince, birbirlerine bakarlar. (Tevbe,9/127)• y^Ju yll |»(.h*ı jhj ">jyı Cjjjl La lil jy-^ (•4 J '^ J' "^J^i

ARAPÇA'DA SAYILAR(T.Huseyn, Ahlâm,120)•JOJU Jl 1|J'IJ»I "jojuJU» j Bazı yerlerini birbirine ekledi. (Ahlâm,135)Allah, rızık konusunda sizi birbirinizden farklı kılmıştır. (Nahl, 16/71)Birbirinizin yanma girip çıkarsınız. (Nur,24/58).(yju)Karşılaştığımızda, birbirimize selam veririz.• JOJU JLC ^..^UL; |»£-Jlc jjifyVI;,isti» JLc (yı*j) h,'ı-ı«ı |JL» Lui^J lil. I |»5w3J«J JL J ,j'f1t;l pSwUU j£-> irfLîll j.jJ |»JKıyamet günü, kiminiz ötekileri inkar eder, kiminiz de ötekilere lanetokur. (Ankebut,29/25).y*JjljS. Jlc |»f .'CI«I 1»JU» £U t»jjLti j ^iLlI I JJ Jli ilBu sırada ilkeleri okur ve karşılaştırırsın. Bazılarını ötekilere yeğlersin,yeğlediklerine inanırsın. (Veledi,38).JOJU J FJ.II*> Birbiri içinde/içiçe..ya*, yi J (H--a*i tr^' £J* İnsanlar birbiri ardmdan/peşpeşe çıktı..JJLCf&uivu IJtjıl Birbirinize düşman olarak gidin. (Bakara,2/36)/(jli» V j,jiuü (^La*; liLLç V pjJUBugün artık birbirinize ne faydanız, ne zararınız dokunur. (34/42)jjJuiu V fj t JjjUl y ty\j Lf IysS jl JLİİ jrttiılJJİJ jl jt-4~J _r-JI jLj Lo Lf~d£l j.Ojj*il j jJI jljJI yau Jl j>4^a.»J iSMi jl J ' ML*JL Ja*j Jc f-f-Ja-t.; ij*_ jlAralarından ençok ortaya çikabilen âz ya da çok tatsız bazı sözlerdir.Ama daha sonra çok geçmeden, birbirlerine esenlik ziyareti yaparlar,türlü çeşitli iyilikte bulunurlar. (Va'd.lOl)224

ARAPÇA'DA SAYILARl»ıf*Vt«; y^L V j ı JOJU yi j» i .imu jSju "if j ı JOA*I ^ *ı*j JİJHJ V (..) yjyy^lllljlÇevremdeki insanlar, birbirleriyle ilgilenmiyor, birbirlerini düşünmüyorve birbirlerinin dertlerine üzülmüyor. (Muazzebûn,85)2.2.3 ZarfTekrarlı Kullanılışı :.Ja*i + +(ym.ll üt:' ni ". * L*jJI CuJı^ =) . (ynı.ll) J$.'fmı « L-JI CwJL^Kadınlar, birbirleriyle konuştu..yuu j-o |i $ fi»; ^L&ı>L Sil &j"'i*ıİnsanlar ancak bir araya gelerek yaşarlar.. jjLi j JilSc İ)L> yi JOJU £* o' j J^" J*i yi* İ-O-JJ ^jL-^l j!Çünkü İslam, her semt ve bölge halkına birbirleriyle dayanışmalı veyardımlaşmalı bir hayatı zorunlu kılar..JOJU Jji *4«M\ yÛl JaîL-j insanlar birbirinin üstüne düştü..JOJU Jji A .iı*i viüi fi\jij j Bununla birlikte, birbiri üstüne yığılır..^Lîl U yi |»f jJLJ OL>ji ya*; ,Jjİ fi^atj jVerdiklerinde sizi sınamak için, derece yönünden sizi birbirinizden farklıkılmıştır. (En'am,6/65)Bazıları ötekilerinden hizmet görsünler diye, derece yönünden onlarıbirbirinden farklı kılmıştır. (Zuhruf,43/32).ULVİM ı_i}L>l j jj>jJI y yLc yjju Jji Lj.Ja»u n^TIyZaman geçtikçe ve kuşaklar değiştikçe, birbiri üstüne yığıldılar.(Ahlâm,52).

ARAPÇA'DA SAYILARBoşlukları örnekteki gibi doldurunuz:. La*; p.^.Ja.t,; ^jÛI Jj* - Jj.ÖJ> U îylidl tjlSj ö'j» (\.il» Jo-lj'jfcîL (VjjjVtfl J^L-i (VîoÇ*_ J L J ; > U.1»âlj jiJ (o.W vb** 5 "Ljj jîL jj ("V.JLJJI J 3-ÛI U* (V•yjl t_ rfiJ jî JjjJI ı_JLk; (AJ* JljjSfli>4l_iU (\.2.2.4 Bağımlı Sıralı (Atıflı) Cümlelerde Tekrarlı Kullanılışı :(..) j>H\ JIAJJI [/MfJI (..) bazısı (bir BÖLÜMÜ) , BAZıSı(ötekiler).(..) ,.*'«. (..)f(...) y kimisi .... HAZASı (ötekiler). J4- L»Uaju j »_^> yj-aİJI (ji*. Kimi metinler zor, ötekiler ise kolay.Çünkü kimisi buna izin verir, kimisi vermez.. LTy Jl |t^,^3«ı jiL, j Ljj Jl jiL. >_6ÜJJIBazı öğrenciler Fransa'ya, kimileri de Türkiye'ye gitti.. l^'r-l»; J Lf-Jüi \ {.'(1*1 l-«l£JI »JL» ÜJjZAlBu kitapların bir bölümünü kendime, bazılarını da kardeşime aldım..|«fl.ü |J j jUcu'yl J ı-ı^AİaJI yuu ^Öğrencilerin bir bölümü sınavda başardı, bir bölümü ise başaramadı.226

ARAPÇA'DA SAYILAR•J a *^. J J 3 ** ıyy oJyH Jfi fiDerler ki: Bir bölümüne inanırız, öteki bölümü inkar ederiz. (Nisa4/150). (öuil«) Lil» |.4'^X*J »»l» j . 'L/lJ |, f .^ı.«.ı *JI j-iuıi • «^L-jil j j< liJıJtfl JÜ-I JlToplantıya arkadaşlarını ve meslektaşlarını çağırdı. Kimileri araçla,kimileri ise yürüyerek geldi. (Muyessera,2/269). (lüuu) İfriti cSjj j ı {I ,'n*ı ) If'^ı»; Oİi-l > bji J U^lBana paralar verdi, bir kısmını aldım, bir kısmını bıraktım.Kimileri şöhreti satın alır. Kimilerini de şöhret satın alır.(M.Nuayme.Kerm, 14)Bazı insaflar zarar vericidir^bazı zarar vermeler de insaftır. (Kerm,35)* İkinci tekrar yerine, ( ji-Vl J»*JI / j*î ) sözcükleri gelebilir:•üjj>^M öle J p-i^aju j^a> Kimileri geldi, kimileri gelmedi.. jj>î KJLÛ J «I* Kimileri geldi, kimileri gecikti.Bazı kitapları kendime, ötekileri kardeşime aldım..J-S( >Vl JuJI j ^^-İÜ u-sSÜl JajuÜJj-JİSınavda bazı öğrenciler başarılı oldu, ötekiler başarılı olamadı.j 1 * tfjw»Vl îjLjl jl laloJI İİjJ.1 Jl ç-*Ju yÛ!.Zikju Jy» *J £jJ'l cij» Lal ji-jlL jl i_J>LJI üLydl yxıu ^iji CÜİji j jjjjibJI jj>Li_ j o-JI J JL_ j>T JOJU. i*ljjj ^.jlı jBoş vakti değerlendirmenin türlü çeşitli yolları vardır. Kimi insanlar,parka gider veya arkadaşlarını ziyaret eder. Kimileri evde kalır vegörgüt seyreder. Üçüncü bir grup, biraz swpor çalışmas yapar veya oyunoynar. Dördünccü bir kesim ise, evde el işleriyle uğraşır veya bahçesindeçalışır. (Kıraat,2/117)227

ARAPÇA'DA SAYILARyoIJLjJ j_.Sl Lo U}L>I J U j UjÜül l yi* Liyl kjLoj AL» yîiJI j-— Jİ jj »Lil |*JaJ j iLail^l j öLvL—JL y»Sll Ifl.rti»; J~ıai> j ı |»—l*"^l «. ,1lı IjıiflUı J~aijDelikanlı, ondan çeşitli bölgelerin ve kimisi iklimle, kimisi de siyaset,iktisat, hayat düzeni ve nüfusun etnik yapısıyla ilgili çeşitli anlatımlarınyer aldığı bir Afrika tasviri dinlemişti. (Eyyâm,3/38)ıJjjJaJI JULUJ o..*, T m» yVSil j .iuiLoull JL»Sll AÎjIyJ ^ji.AjLtjî jLj J5Üyo Lftjji AÂJ? yi 4j iLc l([ *—«; j .ıİAA»>l yUl »iL»u ^7 o ~\_ I fl .Âj.> w7.y,ll,.LyLJI «LCJAMİI olîJ»Her dönemin bir takım putları var. Kimileri, peşpeşe kuşaklarca mirasalınır. Ötekiler ise yeni şartların ortaya çıkardıklarıdır. Kimi putlarabütün insanlar tapar. Bazılarına ise yalnızca bir bölük insan tapar.(Evsân,7).«L—Jl ^jj L>Jx«u j y^A' 1 ) "biri" anlamına dakullanılır:.^Ul yuo JJI> Halid, bir insandır..ylcl»jl »jlLUl JOJU ALÎJİL V-J-I ÂJLC yi tyill jOnu kuyuya atın. Böyle yaparsanız, yolculardan onu alan biri olur.(12/10) -.p+İJ» Cü y jjli ı^fiLi ya*J dy ib*J IjliBir işleri için izin isterlerse, onlardan dilediğine izin verebilirsin.(Nur,24/62)«o lylf L |»^JLt »İyi .jyjKi'i/l yı*j ylc »Uy _J jBiz Kur'an'ı Arapça bilmeyen kimselerden birine indirseydik de obunları onlara okusaydı, yine de ona inanmazlardı.(26/198)228

ARAPÇA'DA SAYILARPeygamber, eşlerinden birine gizli bir söz söylemişti. (66/3)4>LJJÎ JOJU JL JLI' j~Î M J.

ARAPÇA'DA SAYILAROndördüncü BölümKUSURLU ANLATIMLAR( iâl^lj^lJL»i1ÜloUSUI )^JS j.. ..küsur, -den (daha) çok, -(ın) üstünde.-uuij.../...j Jui küsur, -den (daha) çok/fazla, -ı aşkın(ijLc)..j gjak< küsur,-den (daha) çokîiLjj... küsur,-den (daha) çok1. ( jljf ) Sözcüğü:•»J—J » / J— 5 t +.JJ-J 1 j jLui Bir küsur dinar..jLfL>L»> Yuvarlak hesap.Fida,Muhtasar,2/96).1jli" j j^ll i*-* c-JliJI yit Üçüncüye yedi küsur ay. (Ebu'l-Harre'de,Ensar'dan öldürülenler hariç.Kureyş ileri gelenlerinden yediyüzküsur insan öldürüldü. (Belazuri,Ensâb,4-2/42)230

ARAPÇA'DA SAYILAR2. ( )SOZCUGU:ÎJk* t + gjaj / ^t + JJL6\jLaj JlcYetmiş küsur yıl yaşadı. (Zehebi,Düvel,38).İJLJL7 yuixJaiA4.jJ.IJ Bahçede on küsur öğrenci var.JLAI J.İJU» ÖJJUJÎ j £Jaj J..^i,)l JBahçede on küsur kadın var.Sınıfta kırk küsur bayan öğrenci var. On kadar bayan öğrenci geldi.'iK>j jjjJLc J İMJ Yirmi küsur kişi geldi.. LtfjJj) jj* • jl Ojj5 « 4JLM> jjjJLc j J^HOJ XaYirmi küsur yıl kadar önce, öğretmen olmaya karar verdim.Mescid-i Haram, Basra camisinden on küsur arşın daha büyüktür.(Hımyeri,Ravd,107)On küsur bayanı, elli küsur adamı gördüm.. j\>j jUu*> j An.rij j d!yj tjJLc ^Jaj C*Aj. UJI jJ^C j ün Jjı; I^ilSjl JLj-İ y»Kadisiye'ye katılanların toplam sayısı, otuzbin küsurdur. (Cabiri,170)Arapça'ya çeviriniz:1) Sınıfta on küsur bayan öğrenci var.2) Bahçede otuz küsur öğrenci var.3) Çantada kırk küsur kalem var4) Evimizde yirmi küsur pencere var.5) Kırk küsur yıl geçti.231

ARAPÇA'DA SAYILAR3. ( î'iLj ) SÖZCÜĞÜ:U Seksen küsur yıl..îâLj j uüî luJL. «ui lili Jlll Cw yi JüBeytülmali inceledi. Altıbinden biraz fazla olduğunu gördü.(Cabiri, 194/Taberi,3/9)4.( oiİJ ) SÖZCÜĞÜ:* 3-9 arasındaki bir belirsizliği gösterir. Daima, müzekker olarak ve vavbağlacıyla kullanılır. Vav, kendinden önce veya sonra gelebilir. Müfredsayılar gibidir. Nahiv bilginlerinin çoğuna göre, yalnızca onluk sayılar ileyüz ve binden sonra kullanılır.6j ı* f- J / ' J »j •* on küsur/onu aşkınyirminin üstündeotuzun üstünde/otuzu aşkınyüzü aşkınbinden artıkOndan çok kitabım var.Kırk küsur yaşında.Otuzun üstünde kişi geldi.Yüzü aşkın kitabı var.Yirminin üstünde roman okudum.232

ARAPÇA'DA SAYILARHilafet süreleri, seksen küsur yıldır; bu da, bin aydır. (Karamani,Ahbâr,128)Çeşitli kıtalardaki milyonlarca müslüman, 1380 küsur senedir onuokuyup duruyorlar.Arapça'ya çeviriniz:1) Sınıfta on küsur öğrenci var.2) Odada otuz küsur sandalye var.3) Sınıfta yirmi küsur sıra var.4) Çantada yirmi küsur kalem var.* Onluklardan küçük sayılardan sonra kullanılması doğru değildir. Budurumda, ( y» yîSİ ) ibaresi tercih edilir:.y^S" i*~- ry> jî£\

Onbeşinci BölümÇOKLU/AZLİ ANLATIMLAR( ojjı^^oÇ// ÂIÂJI jîjiSÜl JLC İİCÜI OUSÜI )1. ÇOKLUK ANLATIMLARI:1.1 ( JA 'jrJtS ) Sözcüğü:g*> r,\ + j* 'jjf -(n)m pekçoğu• (ÖJJ~£ -) v*^1" y pekçok öğrenci..Ü>-JJİI y* .^iS" pekçok öğretmen..ıJ&Jı yo j-iS" pekçok kitap..oL'Lxi»VI JA jjSpekçok sınav..oUJJ.1 JA 1jjS j.jL» Pekçok hizmet yaptı..olytlJI y j-iSÜl j L s Pekçok zorlukla karşılaştı.•(*^° jjj-iSUl v>->* JÖğrenciler korktu, pekçoğu kaçtı..J»^ çjjJLL, oülSLill y« Ij-iS" y> Pekçok sorunu, basit bir biçimde çözdü..ûU&rtl JJ jjJ-IJL' ^ Pekçok öğrenci, sınavdan önce çalışır..^IJSJI J o^jiyı y> jjs ti* ^«jjjcüi Ü J j J>JJ AJI JL»Bu derslikte, pekçok masa ve sandalye varmış.234

ARAPÇA'DA SAYILARKarım, anlattıklarımdan pekçok şey öğrendi.. l.fcj.f. 4T,ıfl„fl$ [i j-İisJI yî>_îj CJj£ JjU.JİUlj ^ÛiJlyî ûjJ^IJ JUJJI jy> ^'jlHaham ve rahiplerin pekçoğu, insanların mallarını haksız yollarla yer.(Tevbe',9734)Pekçok mü'min kuluna bizi üstün kılan Allah'a hamdolsun. (Neml,27/15). JJJUJU Lo * Lf p J 6nlL.rtl"FLO l C—J jAilen hakkında pekçok çirkin söz söylediğini, senden saklayacakdeğilim. (Edib,46)Adamın yüzünde pekçok öfke belirtisi vardı.• ı, ..'F1«H yo jfiS JjfjJI *>J yU JJ?£ jlS"235

ARAPÇA'DA SAYILARİçinde pekçok şeyin değeri, pekçok yargının ölçüleri ve pekçok insanındeğerleri değişikliğe uğradı. (Eyyâm,279)LJJLC jjjtî cJlS* US" JI F "i iıiılî JLC jjju -U-J jli" dUJÜ < J»4Jj>i y* j ^ J *_JI oj^yk j.ıJ_jliJI yj^l J^LVI (^*>>-_»-i y> J_jü"«L-,IPekçok işlerinde ona koşarlardı. Bu yüzden, Ezher-i Şerifteki pekçokseçkin hocanın isimleri gibi, onun da adı dillere destandı. (Eyyâm,2/9)Peygamberin pekçok arkadaşı, ibn Mes'ud'un onun ailesinden biriolduğundan şüphe etmemişti. (Va'd,126).^j_ rJiQ\ AJLC JA—»U< IjLsjf Lîlj jk>î j ,JU*ÎÇalışıyorum, güzel de bir aylık alıyorum, bu yüzden beni pekçoklarıkıskanır. (Yazıcı,183). JLA^VI lifi yiaAİTvo « L*wxİ LlîS" | tf .»İil jjJL*. yJLIl V*J*N y JT-^'Kendilerini fasih yazar sayan pekçok Arap, bu kullanımda tutucudavranmaktadır.İ- L *-" ^ji ^ Jlyb* yjJl JLitSfl yo j , İLJ J 'VL^J OJ-JI »JL» jy£-«_ IJJLS" yjJl yojS'Ju y» jBu evlerde oturan pekçok erkek ve kadını, bu caddelerde yaşayanpekçok çocuğu anımsamaktadır. (Eyyam, 1/16)»İA ^ji j j ... ı«L* ( ) sözcüğü yerine, nicelik anlamını içkin olan ( L^» ) şart edatı,aynı anlamı ljelirtmek üzere kullanılabilir:»J»IJJÛLJVI yliil |»Jl»JI« Uüî £j*> J »JL>IJ İİ'LJVI j*Liil / "LJSS - jLoS/l oik*u. jLiSfl cök>l |JL»JI « InJİ JDinler ne kadar farklı olursa olsun, bütün dünyada insani duygularaynıdır.»Jl» JLc d jî £.Jaz**j "İ 4 İli-Sfl »JL» JLc u^şi jî ^..kr..,.; V / 1j-iS" jJJNe kadar çalışırsan çalış, bu sorulara cevap veremiyorsun..JJÜÎ Uf» ıiL_ljj *juk! jl V 4. oLly 4JIU7 jl JLJ: V / Ij^tS - JJÜ;236

ARAPÇA'DA SAYILARNe yaparsan yap (ne kadar uğraşırsan uğraş), onu görüşüne iknaedemezsin.Fiyatlar ne kadar yükselirse yükselsin, istediğimi alacağım.âJ>ij y»waill iliydi İAJÜI ^îJ»{j y9waiJ! i*jyJI iilll / i—j*)! jüaiSfl ilücj"Arap coğrafyası ne kadar farklılaşırsa farklılaşsm, fasih Arapça tektir.Aşağıdaki cümleleri, yukarıdaki örneklere göre bağlayınız:. pJLJI jLJVI Jjje "it / \jj£ jLjyi (S.ç^Jly-i, V /'I^J**, h.»J>IJ Lil* / 1 ^ L5> ahiu (T.ys>jj jfcjî jlkll j y i > / l^sf yılJI > k (i• O j ^ y J u , jl ,,.,,hll Jli /1^.,.,,htl JjU» (o.ÂÂ.ÂJ.1 ^.Ûl oy«~» / tljM yto«J jî JjU< ÇVAşırılık Durum ZarfıJXA» t- y jjsf yi çok -(cı/gın)-doIu/ bir biçimde. o i.iiyLJI y.İİAİI y» j-tS 1yi çok alaycı bir biçimdeyi çok zorlu bir biçimde..İ+^J\ y« v^îi' yi çok merhametli bir biçimde..jLfŞfl y.yi çok saygılı bir biçimde.. jSlI y» j ^ yi çok acılı bir biçimde..îiUİJI ^^ Jjill ^y, £*>j> Evden çok mutlu olarak çıktım.Adam hastaneye çok acılı bir biçimde getirildi.. JVl y. jJS yi JLİ-JI Jl j>*JI j*1237

ARAPÇA'DA SAYILARJl yalı CJlf (..) ı « l/jl yo_ rjiS" J j Âjy*—Jl yo j.JtS' J ı_jJ.I jJLsvo Jl yayCJlf j.JBUVI j j\Şİ\ yo ^ J j j İL»JJI Y ^ J IFCJSavaş meclisine çok alaycı ve acımaklı bir biçimde bakardı. (..)Babasına, merhamet ve sevgi, saygı ve ihtiram dolu bir biçimdebakardı. (T.Huseyn, Ahlâm,92)Lo Jl iSj> JÜJ üyJI jî ııJ iJLklI JYC JÎ A~L>_ ç->Li YLI jLjlj «JLf Ii* J*. j^J j.« LCVI j Jifi-I J Âüil y> j-Jtf J » jJiS J p . tij-l j YÜJI yo TJL> j-iS" JİİL» yfj. JÎ Jl JIJJJI ^ji;Y> YAJ»l AJ&J. jjil j jjVl yo To> J ' r* . gtyl j fjİI yoAncak gündüz olunca, Salih'i büyük bir sıkıntı ve korku içinde, sonrabüyük bir ürperti, daha sonra da büyük bir acı ve üzüntü içindeanımsamaya mecbur kaldı. (Muazzebûn,27)yo j-a * ...iti di) j ^.,'ıfi«; Jyb j ı jLLiVI j JjJİ yo j*iS* js. ÖJJJ-I Jl L'J>Î £lî»y Lo 'L-İ^Birimiz, çoğu zaman, bir şeyin bir bölümünü anlatma ihtiyacı duyar.238

ARAPÇA'DA SAYILARÇokluk IAşırılık Öneki*( jjS ) sözcüğü ve masdarı, "çokluk/aşınhk öneki" olarak kullanılır:•JUao /{ûi- f**ti +çok -İu•jjj^'çoktaneli.. jL-JI j+if çok unutkan..JSSlijjS obur/açgözlü.•J^j^' ji& çokbacaklı..^•LİaJI Lüjy» ^£JI îj~tT i.iı.ij SJAJÜI Âı~* cJli - JÜGeçimsiz, huysuz, geveze (çok konuşan) ve yüksek sesle konuşan biriydi.(Muazzebun,38)Demek istediğim, bugünkü duygularımın seninkilerden çok fazla farklıolmadığı. (M.Nuayme, Eyyub,27)^Jttv oldukça/çok daha (..).j~&*>. Jf«-Î oldukça/çok daha kolay..jJ&u yjû»î çok daha zor..jii&i JkJLJl çok daha çalışkan.ıA.;ri «jî? çok /aşırı (..).yjJtJ!»ytf aşırı talep..jL^lll tyS" çok unutkanlık..Ji^l 3jif Oburluk.. ilfVyi S_,if çok çalışma..ly ISÜI îjj&JI büyük çoğunluk.239

ARAPÇA'DA SAYİLAR JJLOJI y ji-iJ ^'l.JJÜI İLJJ> U>jBu hem yakın, hem de uzak yıllarda Mısırlılar iki bölüktü. Birincisi,sabah-akşam, geceleyin ve gündüzün bir bölümünde adalet için tutuşanbüyük çoğunluğu oluşturan yoksul bölük. İkincisi, gündüzün ilkanlarında adaletten çekinen, karanlık çöktüğünde adaletten korkan çokazınlık bölük. (Muazzebun,7).^)Le> yo Lu»i jUj-ail eyîf y>J L« JL>IJ J5" ÎL> J jl üyl jl Oijl Lwl jBütün söylemek istediğim, biz çoğu Mısırlıların her birinin hayatındaSalih'ten bir şey olduğudur. (Muazzebun,26)»w> |MJ + fiS\ -(n)ın pekçoğu• jj>*Lw O^U J İnsanların pekçoğu şükretmez. (2/243).jyuy. ^Ûl jS\ y

ARAPÇA'DA SAYILAR.^Sflyo j~Ş iju pekçok kalem..TJ^ADl JA.olyvJI yoixc çok sayıda öğrenci,ijıc çok sayıda top..jjjLc VJİ çok çok fazla/çok kalabalık..*} J> V / *3 iljı* V sayısız/çok fazla/milyonlarca..1^1 JUji çokhücreli.. (» ÜJL-SSII yo j~S ijs. =) jjj-JLS'. UJU»I ^JLLC Pekçok arkadaşım var..^jÜSfl yo 1ijLc ÜJI »JL* oo*li BU yıl, pekçok film seyrettim..olysJI yo I^.S'ljjıeoyıil Çalıştırıcı, pekçok defter alıyor..oUiİJI yo 'k—S" lij* îyL JuJÜI Öğrenci pekçok sayfa okur..ol>lyJI y> 1iJ* y Ûl Tacir, pekçok bisiklet satar.. JjLil yo 1iJLC ^Jİfil Mühendis, pekçok ev yapar..£jU-l J ^Ûl y» jJÎi. ijıc JL* Dışarıda çok sayıda insan var..jjİJI y. 'l^^'bjtc 'lajdt LlJaJI Bayan öğrenci, pekçok sureyi ezberliyor..ylijJI JAİİJLC ^x_

ARAPÇA'DA SAYILAR.jukjil y JJLc »jJa> LcLi>l JuÜ |»îSonra, pekçok görevlinin katıldığı bir toplantı yaptı. (Muyessera,3/225)Tacir pekçok sandalyeyi düşük fiyatlarla sattı.Bu kitap, pekçok Islami eserin resimlerini içerir..slUjL/yıjU^ı jj~ y büuc jî ^J**Bilindiği üzere, Hz.Peygamber'in ninelerinden pekçoğu Yemenlidir.(Cabiri,213).i—«ıLuVl oLolcjJI yİJS. Jlc İJL*vdl pJi\ fji! jBirleşmiş Milletler, bir takım temel ilkelere dayanır. (Çağdaş, 162). Jl>_JI y İJLC —lj> J . lijl lf»,„l _jl5" j ı *i>jj 1-iul İ>JJ jKarısı da, ki onun adı Oda'dır, birkaç kişinin gözetiminde götürülür.(Havle'l-Alem,16)Piyese, sınıfımız öğrencilerinden pekçoğu katıldı.. ULai iw»X" y j-fS" iJtc i->>-il J üJyLİİ Ji)Çokluk Belirten Oumsuz Azlık Anlatımı* Azlık anlatımının başına olumsuzluk eki getirerek de çoklukbelirtilebilir:+ y jjULî %c /JLC azımsanmayacak savıda (..).«lijı*»SM y JJL» j-i iJuc azımsanmayacak sayıda dost..yLİiJI y JJLÎ JJ. İJLC azımsanmayacak sayıda genç..v_ıbÜa)l y jULî j-i iJıc küçümsenmeyecek sayıda öğrenci.242

ARAPÇA'DA SAYILAR.î« li£JI p+> ykî yjJl yLill y» JJi j~t 1iOc y»ytt-Sf yJİLiyakatli olduğunu sandığım azımsanmayacak sayıda gencihatırlıyorum. (Hub,45).ijUw»JI y» JJiiJLC y>_JI ÂJUS" JLc JljJ j»JDaha sonra, azımsanmayacak sayıda sahabe vahyin yazımına devametmiştir.J I^LÛaJI olfyJI J crdjj-il oljly JU »jLtî OJ*U ii-î Ji «uy J Jbyill j-i» Jl jj JJ. JUJI Jj} ya JJi ^ iJLCBilakis türündeki biricik durum, dünyanın azımsanmayacak sayıdadevletindeki sınai şirket sorumlularının kararlarında etkilerinigöstermeye başladı. (Fischer,2/243)OljjlzJ ya yjUJ ^JÜI yıLiJI ya iLİÎ jŞ İAj'UaJ T&b jlS" tiJlJb'î -/.i^cUi>l jji> Oİİ liLi j j i y* ÎJÜ.ICAnlaşılan o sıradaki mensubiyet, hiç şüphesiz sosyal kökenli pekçokçekicilikle karşılaşan azımsanmayacak sayıdaki gencin zevk duyduğubir durumdu. (Fischer,2/249-50). iji y>jSfl J fiiJ fi Yeryüzünde kaç yıl kaldınız? (Mü'minun,23/112)Mağaranın içinde onları yıllarca uyuttuk. (Kehf, 18/11). Ijjm ju— yai1.3 ( y« J^JLİ ) Sözcüğü:g.* j^-l + y.J^JLC -(n)ın pekçoğu.jjjU iji çok sayıda/kalabalık..^y-Vl

ARAPÇA'DA SAYILAR. LfdLîLc i\ji\ JA jujmJI j Lf-Ü iJUll jt^juLs; . y»»«£ < âJÎ ti* jli! JU. A»LiAt yarışlanm, bizzat kraliçenin ve aile bireylerinden pekçoklarmın baştayer aldığı yüzbin kişi seyretti.. r !>LVI ÇJi 1* FU ^1 i'JLil JL*Vı O- Jl-jl-JI JUL juJİJI J I - JuÜTarih, Halid'in Islanıın zaferi için gerçekleştirdiği pekçok ölümsüz işikaydetmiştir. (Muyessera,3/249),«_«UII £9>ljli J l_—£JI yo JUJLfJI LjjljJUk LAJ |^JajDuvarları arasında pekçok ilmi kitap ve kaynak bulunmaktadır.(Muyessera,2/258).iliiJI JLiVI JA JJJJJI J.f.7.^Lill ^JLC yc Oj'öilPekçok sanat işini gerçekleştiremediği için özür belirtti.. J»*î »JuJlc Ijjf-i C J Ü Birkaç ay çalışmaya devam ettim.. JL* JJ'UÜI Jl y J b J L c oyy—° J—jî-*Oralardaki kabilelere pekçok temsilci gönderdi. (Cabiri,212)1.4 ( y j-j/ JOJ ) Sözcüğü:+JAİLS / JA ç-U / _r-f jjıî pekçok...°JA yjS Çjt> -den çok. -(n)ın büyük bir bölümü... JA j-iSül ___rt-iJI -(n)ın büyük çoğunluğu/büyük kalabalık... JA j^ljjjül -(n)ın en büyük payı/bölümü. J-Ul)l y j—S" jji pekçok düşünce..«_i-Vl JA j~£ jji pekçok üzüntü..iLfs>V' cy j*£ j" 0pekçok çalışma..İll*^! yo j—^ jji JLt ^jufjli oLf Konu, çok önemliydi..o-JI J ^Ukll yo îj—f İLS LujJ Evde çok yemeğimiz var.244

ARAPÇA'DA SAYILAR.JjÜI LU yi Jj-I y» "tjfŞ İLJJÛ-JJ V Bu kalemde çok fazla mürekkep yok.Syili yi jisİJI y. 5îZjJ»jJ JJ» Çayımda çok şeker var mı?.»Lil JÜJ yo jfJ jjj ylc ^y^ Pekçok su kuyusunu içerir. (Cabiri,210). (jvcSU *»JJ ijÂl ij>u> t rJ yliJI j J.JIJ)M n ,h;7,ll yo yi Jl ^L»u "Lauî JJ AJ. y'llj üfSanıyorum, sana ve arkadaşına yetecek kadar çorba var..oU^I jJl Lf/ 4yu ijiİJI yo İJK ill^ ^ÇSfl yo ^ yi *»»u ,jî jjai-u JjHiçbir zaman, karısına ve oğluna götürmek üzere, yeterli miktarda paratoplayamadı. (Ali Baba,4)1.5 ( '\Jj jlj j L»j ) Sözcükleri:Anlam ve Kullanım Özellikleri* ( L>j ) sözcüğü, zaide benzer ( jjfjJL Lli yV oy. ) cer harfi olarak kabul245

ARAPÇA'DA SAYİLARedilir. Yalın durumuyla "çokluk", sonuna ma geldiğinde ise"azlık"(=pekaz, bazan, arasıra, belki) anlatır. Kendinden sonrakimecrur ismin sıfatı olmalıdır. Pekaz da olsa sonrasında zamirbulunduğunda tekil, erkek ve temyizli kullanılmalıdır. Cümle içinde enbaşta bulunmak demek olan "öncelik ( ^ J ^ J İ / îjİJuaJI ) hakkı"nasahiptir.Okunuş Biçimleri* ( Lı'j ) sözcüğünün pekçok okunuş biçimi vardır:ı Uj ı t_>j / C-dj ı ÛJJ ı ÜJJ ı UJJ ı C-JJ ı UJJ / ÜJJ ı C-JJ ı Uj ı Uj ı Uj ı Uj»yu fi 1+ (J^r-JU i—& V >Jj>) u'j nice -der).çJlb Uj nice öğrenci..yj'x> u'j nice öğretmen..%JA U'J kaç kez/nice defa.. (tail jjjsy J\^A y I XLA :JXU ) .j.JAIA JiU ojNice iyilik yapan, kınanır.._

ARAPÇA'DA SAYILAROkuduğum pekçok yararlı kitap vardır.Nice yararlı kitap ve kitapçık var ki onları okudum..oly> İİL»j j £»U 4_ıUS' ı_jj( 'Şj ) Sözcüktü Atasözleri ve Kalıp İfadeler* ( L»j ) sözcüğüyle kurulmuş, pekçok atasözü ve kalıp ifadebulunmaktadır:.oj^î *Ji Dil L>j Sakm çok yeme.fi . W 5î *.»JJIJ »JJJ J£l oj Nice arkadaş var, kardeşten de yakın..JU ytJU yl s-o Nice amcaoğlu, amcaoğlu değildir..jLJ y» jfc-aiî Jl» L>j Nice durum, sözden daha iyi anlatır.. jUJ JU~O> j-îj oj Söz ola kestire başı..j.lj jfi. y» iLy.j L>j Yanılan da isabet edebilir..*Lry LÜJJ olj vj Erteleme afettir.* fi.jJUJ^L,L>j Niceleri oturarak kazanır..j.MS' y« jLJ ojiL. L>j Nice susma, sözden daha iyi anlatır..tjly>. OjSCJI jlS 1[Zj Susmak, bazan cevap demektir,.(-jy Jl * vJİ» L»ı Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..ı_Jİ>v_Jac L»j Nice ölüm, istek yüzündendir.* * I* * *•3j Cy j^tj^^jNice azat, kölelikten beterdir.. jLJ y» fil y* Lij Göz, dilden daha iyi anlatıcıdır..'i»y iJJÜ i»y L>Nice sevinç, dert açar:.Jjl»y« jLilJyLij Nice söz, kılıçtan keskindir.. oJLv iJi" L>j Çok konuşma, nimet kaybettirir.. Aİ LJ'j Vj.JJL» L>j Nice ayıplanan gerçekte suçsuzdur.247

ARAPÇA'DA SAYILAR. J 'Jjs. V j._.L, oj Nice ayıplananın, özrü yoktur.Xjj> cJL* Âİûî v*J Nice hayal, dert getirir.o ^ *lÜ-l ^JÂ; uj Nice ayakkabı, yalın ayaktan daha beterdir..İIJL'ÎJL^LJJ Nice zararlı gibi görünen, yararlıdır.•(•' ûv 0 cr**"'VJ Ki m i düi uzunlar, anadan daha terbiye edicidir.Varyemez amca/Boş vaadler/Nafile tehditler/Boşa övünmeler.( L>j ) Sözcüğünün Düşmesi* ( Lvj ) sözcüğü düşerek, ameli sürebilir:. .4İl> _y» »Ijtill Lfiaîl OJlT-Aİİİ» «JI /uj^ Lulul / L/,L>j LîU / ) denilen vav ile fa ve bel geçebilir:jjjty ,.-.1 + (fySJ\ Jjî J »JL Jiîlj nice -(1er)JJ j nice geceler/kaç gece.c-ıLS" j nice kitap.•u"j' âJ nice/kimbilir kaç ders..Lfi'Li-Jt. Laill ^jÂjiİJa^ j Nice lokomatif, uzaya duman atar.Lf. ,jmJ iJu j Nice yoldaşsız diyar var..^^-ai-L ı_i>j_ jJjlJ~> j Gece karanlığı gibi, hızla giden nice ordu..) -248

ARAPÇA'DA SAYILARNice geceyi, yıldızları gözleyerek uykusuz geçirdim.fW jjj/ 1 ! L» 1 * ~ jî yv 11 ÇJ-^LM JBana bela getirmek için, binbir türlü dertle üstüme çöken denaları gibinice gece.Sonundaki aydınlık huşaşe gibi olan nice gece var.,ÜLi> - 4jLj>i yi p-aJI0*15* JJ j1.6 ( îJLc ) Sözcüğü:£•» ,>~i\ + îjlc pekçok/birkaç (..)pekçok kitap..y$j\ ûc pekçok kalem.9-LC pekçok öğrenci..(Jji»JL£ ylc Stl ^jjtf ^ Yalnızca birkaç odası var..oLL» »Juu jLvıl Birkaç/pekçok nitelikle belirginleşti..«L-iûcLJ Onun birkaç adı var. (Cabiri, 123).y/j' y ÜJJ* »•** c*-** Üstünden birkaç yüzyıl geçti..oLaljjJI y-—J jLvil »ju CJJJU. JÜÜ Fırtınalar yüzünden nice ağaç yıkıldı.. jlyjl »j"^J yi olcu. »JLC (>.a.l,.,.,tI JOJU y.'^â;Bazı müslümanlar, pekçok saat Kur'an okur..OLI »JJU JJj yl£ L)JCU»J |WSonra buna pekçok ayeti kanıt getirir. (Cabiri,309). JL>Luy» »JLC j ^JLJL» »JLC .L-» Ij 1Orada pekçok okul, pekçok cami yaptılar. (Muyessera,3/1Q3)249

ARAPÇA'DA SAYİLAR. »JLfC »JLC J-JUİ C:{-\ JI JOnun döneminde, pekçok kilise yapılmıştır. (Kâşif,Mısr,198)Sıklık Anlatımı* Bir olayın meydana geliş sayısı ve sıklığı, iki biçimde anlatılır: DSayıbelirten me^ul mutlak yoluyla, 2) Sıklık/tekrar sözcükleriyle.1) Sayı Belirten Meful Mutlak Kalıbı ( jjı*JI jU jlk. J.*i. ):* Bilindiği üzere, sayı belirten meful mutlak, masdaru'l-merra/ismu'lmerradenilen özel masdarla anlatılır:.İjL\ j J L t M + A. JJJUU + Jİ3 (..) defa/kere yaptı..sJo-lj i)J)J sj*JA\ cJJj Ağacı bir kere sarstım,.otii o-, icLJI cii Saat altı kere çaldı.•öy~JJ* {-jÛJI J Ü»JJlJI oljÇ« jjjj Polis arabaları, caddede iki defa.üuk» plJ-l c-JI

ARAPÇA'DA SAYILARS'y> *1ÂJ Onunla bir kere karşılaştı..Sy> tiliLli Bir defasında seninle görüştüm.jJ^i br-J v*'iki defa tekrarlayan bir şeyi sevmem..Sjb-1Jl îjll yi J-~* U : yali y> İo'j Bir defada düşen yağmur..yîju'j y» .u»î Ahmed, benim dönemdeşim..âşS yaui\ 2*jl j»î Bir kere daha bak..jf** Jlj- Yeniden sorulan soru..»j»l_j »y oUSJI li» îyl . tilLai yo Lütfen bu kitabı bir kere oku.• üpy yL'Uj Ljb îyî Mektuplarımı daima iki kere okurum..jtÇiJl y» ey jSU-l yJI v*il Ayda bir kere berbere giderim..o(y> J«*> ^jJI yi Lvyrî Günde beş kere abdest alırım,.jjjjl yi îy L>jliî jjy' Yakınlarımızı ayda bir kere ziyaret ederiz..^-Sll yi (jjjy jilyJI îî_J,I oüii, Kadın haftada iki kere camları temizler..ÎJI»İJ Zi— yi »j»ıio İS.jaJ>yA : l_>SÜlJI yo İUtİjAynı dönem mezunu/dönemdeş mezun.B- Belirsiz Sıklık:.'ijîy / oly tekrar tekrar/ sık sık /pekçok kere /defalarca.Jl Sjll yi / »y olj /L» oy bir keresinde/defasında..İJjIydl oLiJI yU birçok defa..o(y> »j* pekçok defa/defalarca..1jlysj j 1jly tekrar tekrar/sık sık/yineleyerek..ÎJÜJLP( j)1jly defalarca..îy ^ ysl birçok/pekçok defa/defalarca..İyys-birçok kez.251

ARAPÇA'DA SAYILAR">'jA 'çS (kimbilir) kaç defa/ ksç kere/nice defa.ofcîHc birkaç/peke ok kez* *.olj »1le Lijl JUzmanlar onu birkaç kez Afrika'da yılın oyuncusu seçti.y*"^ Cr* 9^ ''j^"' 'j^İ.ü(y> »JLC JJLojJI ç*xlî Ü? j Jj y AJLC L'ji JIIBen daha önce Zemalek'te oynarken ona karşı birkaç kez üstüngelmiştik..j.jJI J Oy »JLC AJJ-İ JLC jJJL jliiSfl j

ARAPÇA'DA SAYILARtekrarla.Pekçok sınava hazırlanmış ve girmişti. (Eyyâm,3/118).îy j îy j»L»i»jU j Jtf j O » JL» jC- Yenilemeli Sıklık:•İJlt /»J-J» / CJÎ>I îy yeniden/bir kere daha.•^y*'yeniden..İSJJU İS I îy ye. îy 5 îy jju »y peşpeşe/yeniden.# ü *.îjlljjjîjll peşpeşe/yeniden..îy J / i»y her defasında/her keresinde,.îy Jjî y. ilk defadan/andan itibaren..îjİI |JLJ îy Jf U Testi her defasında kurtulmaz,.^yl juw îy OJL» : jjfj Tekrar tekrar meydana geldi..«elJLJ ojyjSık sık ziyaret etti..^jyî JUU »y y~JI ilcî Bir şeyi yeniden yaptı..y»l Jl LUf iLcî Ödevi yeniden yazdı.D- Sıralı Sıklık:.yîjSîl îjJJ / îy Jj'U ilk defa/ilk olarak/ilkin..»j-»"i(l îjJJ / îyson olarak/son defa..İ-.JLJI îyJJ altıncı defa..îj*>Sll îjJJ j j - a l l y i l İ J L i j j - » i i JUJI oj J .Lfü^il j l i , jLc J*JI j l Dl4İş bitmek üzereymiş, işçiler de fabrikaya yarın son kez gidecekmiş.Arapça'ya çeviriniz:1) Bu ilacı göndü üç kere içiniz.2 Bu zengin adam haftada üç kere et yer.3) Evi haftada üç kere temizlerim253

ARAPÇA'DA SAYILAR4) Yılda bir veya iki kere kar yağar.5) Anneme haftada pekçok kere telefon ederim.6) Ayda üç veya dört kere sinemaya gideriz.7) Son olarak ödevimi yazarım.1.7 ( S'JLO ) Sözcüğü:* Çokluk öneki (lafzi izafetli) ve sıfatı olarak kullanılan bir isimdir:( |»*ıl + ((JL**) i/!*** çok, çok -İn.iL/tfl iJL*i« çokböyutlu..jljiSlI /.uu* çokfazlı..oÇ-jjt-l }JJÜJ> çokuluslu..v-JİjJ-l iJt«s* çokgen..jL*i-VI ilui. çokamaçlj/çokişlevli.•OÇ^I'MJI ilui. çokkişilikli.(JljtVI iJucu çok taraflı.oUSsJI tjjnu çoksözcüklü..y\j*}\ s'jjcu JA»< çoketkenli çözümleme..*_>lj>S(l îiJüull İ^IJJÛJJI iJjjül Çokpartili demokratik devlet.Çoğulculuk..tsjjLLe ol1ijy* LÎ-JI jlS" Bina, pekçok taşla donatılmıştı.JJ i'jücdl j^Jjl jrly JSf Çünkü, çok yetenekli bir yönetmeninyapımı..»JLJJLII ıjj~~* Jlc LfLc J,M.»IÎH JL*C—> (..) ülıyVl îijudl İJDUJI »i> jBu çok boyutlu ilişki, inanç düzleminde de ifadesini bulacaktı.(Cabiri,216)254

ARAPÇA'DA SAYILARJlji»Sfl j jlyVl J (JLw»Sîl îijju!» J>j-> «dlyu yL oyiij'l Ji jMakinesi üstüne çeşitli sınıf, renk ve uzunluktaki iplikler yayıldı.(M.Nuayme, Eyyûb,30)

ARAPÇA'DA SAYILAR1.9 ( ) Sözcüğü:(«Jl IJLM) J^M-I +(«JLM) CF2I& pekçok (..)/çeşitli -1er.ciVU.il jL\ J j^iJI AİSJj O, çeşitli alanlardaki zirveleri konukeder.lall j İ-JLXII OICJJSJI ^^-i Jl Jjkı Ji j • JALLJJ ili»i Âxu jlj-l jlSjKonuşma, seyirci için bir zihni oyalanmaca idi. Pekçok ilmi ve felsefikonuyu ele aldı..JJL.Jl JLij Cı\>-\jSİ\ »JL» j»Ja^ cJjl*Pekçok yoldan bu iftiraları boşa çıkarmaya uğraştı..oVUİI JUM J y'jDl ou oli^UJI j*JaJ jî jaj,îki ülke arasında çeşitli alanlardaki ilişkileri geliştirmek istiyoruz..|»fLbO*«*+ (ÜL^)WJJLX~> çeşitli/pekçok(çokluk ve çeşit/türlendirme).yiLil tiisiv» pekçok alan.. JIJJJI «JL>fc» pekçok ülke.pekçok kaynak..jTljlI ı_iis»u> çokmerkezli.. jjdl üL±v> J u&Lai\ jj-*; Pekçok kentte gazete yayınlanır,.iikiuo jLkiî / jlkîSfl ı_ik>w ylj«L> Değişik ülkelerden geldiler.256

ARAPÇA'DA SAYILAR. jjil otL>w> i yLc ~*DĞ J îi» ,i jUillLHatta Arap yarımadasının pekçok yerindeki kahinler ve sihirbazlar bile,ona aynı gözle bakmış olmalıdır. (Cabiri,202).yoLil ^ÎL~M YI LjJL" ij^>Sll olyİJI YI Lfy C>JIF£Türkiye, son yıllarda pekçok alanda ilerlemeye tanık oldu.oilaJI j > ' J **i»«-a)l j İLJuJI J Â-JiVl CJVUII uiLika yi |^«JÎJJ gwLy y» j.4,1,'s,*TII J iyıljjJI jyiJI vjiki« j y*JUI j VO YI C > l , N.ll uiL» «UWJ> Olîl> |>JûL JTJILJjjl ljj> j£3j•JJJOU L^Tljil y-» j IjuiilAncak bu program, sunucunun kültürü ve işin niteliğini iyi kavramasısayesinde, çeşitli konularda pekçok şahsiyetle yapılan değerli dizilersunar.Y~İ» Üyw j Y » f jVJ < * L-İ"i!l L.».I.T.TT< yc^jjsj JS>j YCJ Zjuill ^jj jyw jliıuJJ.1 _y**l »JJJ-^ CJVUJI LjiLiu yi î« IyJlj 1 lo> 4J>JJ^ i-ililllJLI , «Y~I Jf yc.LJLİ^jjyaJIçLf 111 j LjiiLiZ^\Z^\^\CJ\±J*^\ Aî*Sunucu, pekçok şeye dair çok açık bir biçimde bilinçli olmalıdır. Her şeyedair bir şeyler bilmesi tek başına yetmez. Kültürel arka plan çokönemli. Çeşitli alanlara dair okuma, sunucunun düşüncesi içinzoruludur. Sözgelimi, çekici olması için önemli spor antrenmanları,güzelliği için gerekli makyaj gibi..öjil yklv c*w>î yJl oLill ı_iL>fa» (ju «yultdl» UL*» yfj LJlill İİLJ.I Lİİkinci sorun, Medine'ye yerleşmeye başlayan çeşitli grupların (pekçok257

ARAPÇA'DA SAYILARgrubun) "birlikte yaşaması" sorunuydu. (Cabiri,93).jlaJLc yj ıjjjl j J*JI ">y>Uj Jj* »Jlü-u LfîUjj cik*jç İJujLül jiLail l'jiPekçok eğilimleriyle tarih kaynaklan bize Osman zamanındakizenginlik ve savurganlık olgusuna dair ilginç gerçekleri sunar.(Cabiri,184)cik*-« Jc Uij j iLÜl Jl **jill jlj L*JI>NJ j l$s>lj*iy*?ıBu ayetlerin gücünden, açıklığından ve tekrarından, Kabe'ye yönelmekararlılığı ve çeşitli itirazlara cevaplar açıkça ortaya çıkıyor. (Cabiri.lll).jjjlîJI uâ.-M J tJâj ol$>j j »JujuJI AJLLTİÜ J~£JfJIJ-I y l»w*lj jlf jKonuşmadan, çeşitli konulardaki yazılanları çok iyi anladığı ve pekçokkonuda görüş açısı bulunduğu anlaşılıyordu..(^>Sîl »LJ.İ£li.l J J-j-a*^ (• •) jjİJI utb>mCJJLJ JJi JJU« J jBuna karşılık, pekçok sure, ayrıntıyla ve ısrarla öteki hayatı elealmıştır. (Cabiri,65). J-JJI J*ly>

ARAPÇA'DA SAYILAR, (a>LJY* viS'î=).j»lj jZa> Pekçok kişi geldi.Bu konuyu pekçok yerde işleyeceğiz.. LaJ oLIJ J * CJJ Pekçok kişiyi gördüm.(jjy>").Ji>LJJJUOJY Pekçok kişiye uğradım.. jı>lj Ji ^Jll y« ciy Topluluktan pekçok kişiyi tanıdım.(tj y. j£\=) "îj* jfi. jJj Beni pekçok kere ziyaret etti..2y jJk lf/ cî.>» j . iJj> Lfili j^Jl 5JLLI LLcjJI ti*

ARAPÇA'DASAYILAR•LKAM J * I/ÂN J JUİJI > Î _>Gündüzün sonunda ve gecenin azımsanmayacak bir bölümünde kendiniokumaya ve derse verir. (Edib,22)Birkaç gece hayatını zehir etmişti. (Eyyâm,2/20). *Jlc c.taij AJL) y» ÂJü1.12 Bağlaçsız Çoğul İsimler:.«L-il j

ARAPÇA'DA SAYILAR.'•ui L» J> İçindeki pekçok bölüm.^Büyük kısmında/çoğunlukla.. (..)

ARAPÇA'DA SAYILAR. jL*Sll Ji** y ÎJLJJ V "tSj> Çoğu zaman durmayan bir hareket..ÂÛJI pÇÎ Ji** y UJ-^LJ j . Liüt.1 oLUül j ÂJUJI JULI LfJ _JSS\JOrada pekçok yüksek dağ ve yeşil ormanlar vardır, yılın çoğu günlerindekarlarla kaplıdır. (Muyessera,3/19)1.15 Topluluk/Grup/Öbek( y *jf I / I *+h I * J -y J p- t I jj4**> ) Sözcükleri:/ y y «ı» I y L î ^«.ı / ^Lc y*«* /ç*~*te}\- ,_j>>sJI - ywı»JI »IAI / y «.».J-JS" J» Jl »JJJLJM O L JBölüntü edatı/eki // Büyük Ölçüde Belirli Nicelikler1.15.1 ( y ) Sözcüğü :JJ4*> JÜJI iUj j.L.1 Postane önünde, bir bölük insan var.•ıjjxJ\ yjJI >u»u Â3k!l jj$ .> jî JdJ |tJJI J uılfccJI yLî y ili) J^JJLÜI jLS" Öğretim, halkın yalnızca bir grubuiçindi..AJUI jiL tj^JtS - 'iii cJif. ÂLİ» Âli y p£Nice az topluluk, Allah'ın izniyle kalabalık topluluğa üstün gelmiştir,(ayet)1.15.3 ( y Âİî ) Sözcüğü :.y>VI y ÂİÎ j «JjfjSfl y ÂL* jBunların bir kısmı eski ümmetlerdendir, bir kısmı da sonrakilerdendir.(Vakıa, 40).262

ARAPÇA'DA SAYİLAR."Haj yjil ey J^t cjlfBaşkanın çevresinde bir grup koruma ve güvenlik görevlisi vardı.1.15.4 ( ey'jj ) Sözcüğü :.»^SÜalI y»Bir bölük öğrenci..«LiVly.ji; Bir grup edebiyatçı..«LiJUcStl y» yü Bir grup dost.jji '\j&fe On küsur kişilik bir gruptuk.ey>J\ ur" ÖJ* 1^ L/ ıjyiill j »LiS/l y» 'lyü -yo*ll o^-P' »Uüî yîi y»-U—J jî tiL..Jaii Â,ı,U y—iJ J k->Ja_ai «Luî Ji>î jî y) j.CS/1 O—lKeşke zaman içimde dolanıp duran bir hayalime imkan verse de birgrup arkadaşımı toplasam, Kur'an Kursu'na gitsem. (Edib,64)1.15.5 ( ey *-cu> ) Sözcüğü :.(-ıStklI ey İ*U* Bir grup öğrenci..yÜl y» icL> Bir bölük insan..o>lj J-JJijiLI y. icU> Bir grup askerin, tek bir komutanı var..ila-GJIJaJÛaJI oUL»> yc Jj*ç JÜ jjü İç baskı gruplarından hep ayrı kaldı.263

ARAPÇA'DA SAYILARBahçede bekleyen küçük bir grup insan var..iijJ-l J JITT;" ^lill y S i c l » » -i>y.c-sSvJI y İi/Lt | jl .ÎTI ^jyiliBir veya birkaç karpuz aldı, onları sınav salonuna yakın bir yere bıraktı.(Eyyâm,2/60). Lfl iyi yuJl.yo icL» LJJJLMJI j^sJI y iojS* JIİJI jj jikincinin üstünde, bir yığın altın vardı, bir grup karınca onu yuvaedinmişti. (M.Nuayme, Kerm,76)1.15.6 ( yo i*yoj>>o ) Sözcüğü :£•* + y. iy£l\ yo icj**wo Bir miktar para..g\jkll y> icj*»wo Bir öbek pul..t-jStf*JI ^ i*j^u> Bir bölük öğrenci..J»üJVl İCJ-JJWO Sözcük öbeği..yjjL< / i..Â>ı.|y İCJ*JWO Müzik grubu..îLjjjSfl İ£J*JK1I Oji Avrupa Birliği..il*L-s> İCJ*»KO Sanayi grubu.. U yı «j» JLc JJJ y^l oljL*)l yo İGJ«J»UO »JL»Bunlar, herhangi bir şeyin bir bölümünü gösteren bir grup cümle.yJLa£ Jvl y tjj«„ııll £.1)1 İSy Lfl—> y y lyjl y ÜLcj*}fjjlll yliiul ' L>Doların düşüşü, kazanç sağlamak amacıyla alım-satım hareketinin deiçlerinde yer aldığı bir bölük etken sonucunda olmuştur. (Fischer,2/243).SjjL-Sn yju j oSÜaJI y İCJOM ojljucl Jt ıjjîHazırlığını bir bölük öğrenci ile bazı hocalar yürüttü. (Muyessera, 1/124)264

ARAPÇA'DA SAYILARGizlediği bir grup mektubu çıkardı (Şeceratu'l-Hukm,148)1.15.7 i y.üJlt ) Sözcüğü:.JJJI yj ÂitU» Gecenin bir bölümü..kiL»»iiJU» jJİJİ» Onlardan bir grup seninle kalksın. (Nisa,4/102)Ehli kitaptan bir grup, sizi sapıtmak istemiştir. (3/69).FIJY\ÛXı_ jJ I-JLSNJI Jjbl yo ÜJU? Oij.jjiayl ya Üjlt L^JIJLC ^ ,*ı .1jOnlara verilen cezaya bir grup mü'min tanıklık etsin. (Nur,24/2). L«4^u lyJLoli IjJliSJİ üÇ>yl ya jLijL!» jl jMü'minlerden iki topluluk çatışırlarsa, aralarını bulun. (49/9).oLJÜl ya İJJiZİ'Lk) 1 £L jLT JIJJÎ

ARAPÇA'DA SAYILARbölük insanla karşılaşıverdi. (Ali Baba,6)Gün geçmiyor ki, Türkiye topraklarında gezgin kafileleri bulunmasın.1.15.9 ( y° İL> ) Sözcüğü :t rı» / *1>+ |>* ÂL»» -den bir grup.J^SLJJI y İL» İLOJL»J, j j j Lil _»»JI li* Jc oUİJIBu şekilde mutluluk, ancak bir grup unsurun esenliğiyle olabilir.Â-^LİJI ÎİSyCjl jiljjJI yo İL» JLc ZJVJJU «^LJI jjjuiSUİ» ^J^JU (..) J^«.t,..J jj j•ÂJİJJI j yjn^fljîo J İLcLJ.1 jSiyasi altşuur kavramını, dinin ve akrabalığın başta yer aldığı bir öbeksiyasi ve grupsal davranış itimlerini göstermek üzere kullanmıştır.(Cabiri,43)/ p+t* ~*\ + «vLt> y» -den birisi (de). *J,UW>Î İL» y» jlS* Dostlarından biriydi.. (A3Î / _.*) id*i U İL» y / ÂL» J Yaptıklarından birisi de, (..) idi.vardı..L*io jK *Jİ Jl> LO ÂL» J Jli Söyledikleri arasında yorgun olduğu da.LJ-JIII Ojljül Lfdu> JA j ı iyîS -LJİül ı_JLxoDünyanın musibetleri çoktur. Onlardan birisi de, doğal afetlerdir..jjJLou V L JJI Jc ^LM JjJü jî jSuil ÂL» y jKötülüklerden birisi de, insanların Allah'a karşı bilmedikleri şeylerisöymesidir. (Cabiri,309)JlJ.I ÂL> y.Böylelikle de ganimet itici güçlerden biri olur. (Cabiri,113). Lp»iJ İL» yo J.LİJI C^CJI J*£ jî L J I jlf 'jiSfl J *Enazmdan siyasi silahı, silahlarından birisi yapmak zorundaydı.(Cabiri,60)266

ARAPÇA'DA SAYILARBu, bütün borsa yatırımlarının %43'ünü yansıtır..oLgjjJI ol^UtaJ ÂİU> y üdl J If jlic ti»1.15.10 ( JAZA'JJ )Sözcüğü:I *1> »—I + ydemet/buket/paket/ba4va/top.jUjVI y L>jj Bir çiçek demeti/buketi..»jüVl yo iyjjj Bir top kalem.• JjJİ y İ-OJ Bir top kağıt..yiLî İ.jj Bir kucak giysi,.uiki? iojj Bir top gazete.. J~i» i*jj Bir tutam ot..İXZA\ öjj Bir bölük eşya..*JI yjl Jl L|L^.y J^ ^ JJl^y^jjL»Gönderilene ulaştırılamayan, bir grup mektup var.Çantada büyük bir tomar (yığın,demet,buket) kağıt para gizlemişti.(Havle'l-Alem.lO)1.15.11 ( y ÂjJü ) Sözcüğü :,.j^JÜIyi*kî bir parça et.y i*kî bir parça peynir..^UJJI y «ki bir parça tavuk..jJaii\ JA I*ks bir parça börek.y-i> y ixk» bir parça odun..JİI y İ*k» jbjî Bir parça peynir istiyorum..**JJI y ixki jüjl Bir parça et istiyorum.267

ARAPÇA'DA SAYILAR. y*jjJI üyi-l Jl j . jLJ-l JJi £İL JLc lyıjliu jliSonra bu hayvanı yardımlaşarak yüzdüler. Yemem için bana da etintienbir parça verdiler. (Robenson,33)1.15.12 ( yj-lj ) Sözcüğü :•jjfr / ^ ^1 + (..) yağmuru• ••y JiU /%lj»>î(••) yağmuruna tuttu/ (..) yağdırdı.Gazeteciler, başbakanı soru yağmuruna tuttu..^L^/JI y jLij »JiolOnu kurşun yağmuruna tuttu/ Ona kurşun yağdırdı / Onu yaylımateşine tuttu..pibİJI / ,^1)1 y. %\j AJLC JOA\Ağzına geleni söyledi / Demediğini bırakmadı / Açtı ağzını, yumdugözünü / Hakaret yağdırdı.Ona yumruk yağdırdı/yumruk yağmuruna tuttu..oLjJaJI ya^L lj oya«îLoj . LjJİjbj OUUJJ ya Stjlj yya*î j LyiLi ya yiaJI Jc C~İy .»^«io i>liı C»rf «.". H,I>. jLalu ya djjbv 1^ ,lf. Cwayj j I « La »Jaİ Lajj I^Tjâuı yjl y*iîMeyvalı bir elmanın altına oturdum. Üstüme çiçek kokularını serpeledi.Beni çiçek taçları yağmuruna tuttu. Ona bir damla su verdiğimi veya biravuç gübre attğımı hiç mi hiç anımsamıyorum. (M.Nuayme, Kerm,60)268

ARAPÇA'DA SAYILAR1.15.13 ( y JRjj )Sözcüğü :. 5_.Ju>-Sff y *U>jj c-jiil Bir çift ayakkabı satın aldım..ÂjJoSfl y 'çjj j Bir çift ayakkabı. (Eyyâm,l/34)1.15.14 ( y Jb-lj ) Sözcüğü :.»ilji _*Sİ y Ijb-lj Aİ*> Onu büyük komutanlarından biri yaptı.• Â',$JU,H pJjJI y &J AÜJI Jj~9I Jx Fıkıh usulü ilmi, fıkıh ilimlerinden biridir..< ruxil\ JL c~*i . pCSîl y J Bir gün stada gitmiştim.. NıJ-L j Jı«;11 J-;LU y Jl* L4*İşte burada, nefret, kıskançlık ve insanlar arasındaki çekişmeninkorkunç bir kaynağı vardır. (M.Nuayme, Evsân,16)• Jil (_YSJLJ* iLJLv Ja ÂÂİ> Sf[ cy«~» Jl J»c jl^"Resmi işim, yalnızca bir dizi sanat merakımın bir bölümüydü. (T.el-Hakim, Şeceratu'l-Hukm,79)Uj.±>jjj\ O*>LJJÛJJ y Âl I,., JJI Jl JLÖJKonferans, önerilen bir dizi değişikliği kabul etti.. jL>"VI JOJU J hh'FıLL y gj JL jİJJ JBilakis, kimi zamanlar bir tür aşırılığa yöneltir. (Cabiri,113)1.15.15 Öteki Bazı Sözcükler'* Bölüm anlatmaya elverişli daha pekçok sözcük vardır.; bir bölüğünüsunuyoruz:'SAŞ Vardiya değişimi.269

ARAPÇA'DA SAYILAR. U7ÜU ı_^j5yy? l>y Jwıl Ji yaytjnj j»jj jO gün, her ümmetin ayetlerimizi yalanlayanlarını toplarız. (Neml,27/83).İLIJİIya »JxLs» «_>{y»l yi Ijjiı—I j fcjyl Lfy jSemtten ayrıldılar, her biri kentin uzak bir tarafına yerleşti. (Eyyâm,2/52).j-u*/**»- ,»J + ,>* jî»»* / ,>• «jt? -(n)[n bir bölümü.A)V »İ>L" "Sİ . ^JO* LV 'La*j i> . ı3")U»VI yLöd AJJJ ^-JSende kesinlikle ayran yok, benimkinden biraz al, hepsini alma..CwJI yJl> yll JLU ÜJOJ-I yo it j> jlBahçenin bir bölümü, evin yan tarafına uzanıyor..Layj— yo «J> yLe JjJ yJl O Ij LjJ I yo İ&j+Sya ii»Bunlar, herhangi bir şeyin bir bölümünü gösteren bir grup cümle.. Lo y-İ ya «Ja» yt C-OaU y!l liJ>î »li»y Lo Ij-iS"Birimiz, çoğu zaman, bir şeyin bir bölümünü anlatma ihtiyacı duyar..yi- yo \jJÎ Bir kınmlık ekmek/bir ekmek kırığı.o-i* / £•»• f>-l + cr* VAr* Ipekçok/çeşit çesitftürlü türlüI ûL^Î.Iİ^JLİI y» t'l JÎ lyjL>£ Çok çeşitli şeyleri konuştular..i-ciS/l j iljjSfl yo İJİ JÎ iyi, j Pekçok (çeşit çeşit) evrad ve dualar okuyor..«ile yll Lflfy$ü JJ-I y» t'IJÎ «JüyV y i yi "5/u»voYolunu açarken hepsi kendisini gayesine ulaştıracak olan türlü çeşitliçareleri arıyordu. (T.Huseyn, Muazzebûn,13),lj| JÎ j \jyi cu*)l y» L^yL JL j L»4J jjyJj j L4] jjJuf-; Iy*> jOnlara tuzak üstüne tuzak kurmaya ve binbir türlü işkenceyitattırmaya başladılar. (Muazzebûn,30)j-UİI yo OJJHJI Jıi jjL.'iîlıj j»Jİy-l ya Ojıy? j jyU ya ı-JyL*» I4-İ ıjiyl *~>i> j_»Ia»u jİçinde ucuz madenden yapılmış türlü türlü boncuklar, türlü çeşitli.ys-ijll270

ARAPÇA'DA SAYILARyüzükler ve bilezikler bulunan bir çanta daha taşırlar. (Muazzebûn,58)Jı AJUJJ J AJ'IJJJ üu jJjl yo I Jxi dUİI jiil cilVl JÜU »JLJI İLİII cJli" UliİSUİI Jl J . AjiUi" JjJİ FJJJ üj> j^ij-j» .j^JÜI yo lilJA |»4U j C-JLİİ yo jl jî.jJJl yo 1JAİ LJJU oUi JjtjBin onuncu geceden sonra, kral gecenin bir bölümünü vezirleri venedimleri arasında, onlarla çeşit çeşit söyleşiler yaparak ve onlarıpekçok eğlenceye çekerek geçirdi. Daha sonra, her zamanki gibi, geceilerleyince onları uzaklaştırdı ve* böylece kraliçeyle başbaşa kaldı.Gecenin bir bölümünü de onunla geçirdi. (Ahlâm,26).AJL» J îjûiJI JA jljiy AJJL>I iîilil o i»Bu olay, onun başına pekçok işler/bela açmıştı. (Eyyâm,l/23).(..) j» İti» -den pay(t).e LnUI j « LaJtJI yo IfıjıMiflN U AJa»u JL>L JNimetlerden ve belalardan kendisine düşen payı alır. (Muazzebûn,157).

ARAPÇA'DA SAYILAR.^Ûl yo *ll ey cM** Bir bardak kahve..îoluJÜI yo ly" Bir bardak limonata.. J~-SL*JI y» Â>L>j Bir şişe meyva suyu..t-~jL»U yo y^l Bir ibrik/şişe süt.î«Lil yo "Ly" jby J* Bir bardak su istiyor musun?.yJJI y» ^tjS jjy"Şll ,J Şişede bir bardak süt var.. jJail yi öJJI y« y^l O>JJ Mutfakta bir şişe süt var..j~aj&\ ey *>L*j J y»>î Bana bir şişe meyva suyu getir..^LİaJI yi ^Lill yo L'U>i» iiLt JjLu; Genelde sabahleyin bir bardak çayiçeriz..y7jL*J JjyJI yo 1yJ yLc lArabam için onsekiz litre petrole ihtiyacım var.•j..f-ı«ll yo y j ı.i.rni yîLkcL J.aarllBana lütfen yarım litre meyva suyu getirir misin?.OCJJ-I yo»•jfâLJI *iLll yo Âjjyuf OlllfÇeşitli Maddelerin Belirli MiktarlarıBir kutu tatlı..jîUÛJI yo o-jfL Bir paket sigara.. JLL"_JI yo JJUÖ Bir küçük torba/poşet/çuval portakal..fij}\ yoBir çuval kömür..,jJ»LkJI yo Lr*s' Bir çuval patates..j/JI yo Z*jf Bir yığın kum.272

ARAPÇA'DA SAYILAR.»jU«J-l JA LûjS" Bir taş yığını..*_u£JI JABir yığın kitap..JCJI y> ii*Lî «J> Bir kaşık dolusu şeker.. JUl JA «J Bir cep dolusu para.. üJ*lkJI y, jbj Bir rıtıl patates..|W>»AJI yo yt» Bir ton kömür.JjyJI y> j Jl> Bir galon petrol (yak.5 litre).. Jl/JI JAIAJS J C ^l» *3j Bir kum yığını üstünde oturuyor..yj.1 ^ jLS ÜL^Ü Jly LUJJ Yaklaşık yarım kilo peynirimiz var..yyjiys—Jl ^ y.ıtj».Lo JL>1 LiKahvemle birlikte iki kaşık şeker alacağım..yLo_JI ^jUl yo y*J-l «yo i^i* ^jjJI Jl JJW jujl Bir tabak makarna istiyorum.. LJj^»UJI yo UJ? JUJI Bir tabak fasulye istiyorum..jUsil yo liJj JUjl Bir tabak sebze istiyorum.Onları sonsuz sınırsız bir gülüşe boğardı. (Eyyâm,2/67). J» «J ıjyo ilSLj "i* til»JiJI JA J*J Jl j»4*İJu jj J^LJaJI j j*»JL)l yo JaJ> J ,jJj»LkJl Cali ; Jai 1. $:c Ijjuij J ^LJsJI y jLJJ L* Ljl J.yoJ-l yo J_^Jt j J-aJI j J^LJaJI j ^püL)I y JaJL> J cyİJI Ul j . JaJIiki çeşit yemek onlardan hiç ayrılmazdı: Ya et, domates ve soğankarışımlı patates, ya da et, domates, soğan ve biraz nohut karışımlıkabak. (Eyyâm,2/49)yo ^Jju Jc cJaiL-j JI in,» II £yJÜI yo OİJaÂj ı•".,„,„••? LioLa» Lfîjj* j »Ju OjLi-l Ü j.dj°li»lElini tutup sessizce sarstığımda, yanaklarından ellerime süzülen sıcak273

ARAPÇA'DA SAYILARgözyaşı damlacıklarını hissettim. (Cubran Halil Cubran,el-Ecnihatu'l-Mutekessira,44).Zj^iJI «Lcjofll ol/ü* yo L » j j i *lJf yi 4jjLc yxpw l^ırt«> jBazılarına insanların yalnızca bir grubu tapar. (M.Nuayme, Evsân,7).ali" jlkLJI ç4^> 'J^\yJ j jlUİJI yo 'La*. •Vj* J5U jlBütün bunların bir miktar otoritesi vardır, ama bütün otorite onlarınherhangi birine ait değildir. (M.Nuayme, Evsân,30)1.16 İlgi veya Zarf Ma'sI İle Kurulan Ölçü Kaltplarl:.*L*+ L + |MI + -(e)cek kadar (..) / bunca (..)..îyül yJjl Z.'r-mlL «yıl 4j5LL» jl Lo jy^JI yo »LyT JOna bir grubun taşıyamayacağı ölçüde hazine verdik. (Kasas,28/76).1:11 jJLJ OJLC jl Lo yoSÜl yo İJU. oJacî Halid'e yüz kadar kitabımı verdim.. JL ylc JKFJ Jai«J yC J Lo jtftl yo ^JİJI îL> yi Ld j_pl 1-*Bu durumların, insan hayatında, akla gelmeyecek ölçüde etkisi olur.(Va'd,6).yay uL LiVI yo J^» «U JiJ jOnları bu hallerinden vazgeçirecek nice haberler gelmiştir. (Kamer,54/4)..UJS Jyj jl j-ai)l Jüjj "Jİ Lo JyJ-l yo ç««,',tJI Jyu "Û»lyf i 1 £ İ x 7 (ii»JJI) cJLKurul, halka, sarayın vazgeçmek istemediği pekçok hakkı verendemokratik bir anayasa hazırlamaya başladı. (T.Huseyn, Eyyâm,3/163)j'* J' k**^ j 'J *fjy'gs-i Lo Jltl yo y»yii jî yll 1>k«öw lil

ARAPÇA'DA SAYILAR.ıiU U JjJİ j v j ^ ' cy î

ARAPÇA'DA SAYILARharcadıkları çabaları, ve karşılaştıkları can sıkıntılarını öğrenmişti.(Eyyâm,3/118)"s? Lo ı_il»ljjJI t Li>| j jjjLI |Jü' yo JJJILJ j ı jlşıill jyii; j j~~»!l öj>*—*y JL>jJI ,JS\JJGelgelelim erkekler, iyi sabır gösteriyorlar, bayağı direniyorlar,kadınlardan çok daha ileri ölçüde üzüntüyü yenme ve duygularınıgizleme başarısını gösteriyorlar. (T.Hüseyn, Hub,57).t LMJJIJLt . J-il j| ı JuJuLI LJLit yiy jl y> LuSö: U yLjJI İ*~ j JL£I y*> yo LJji j.»L»l A-JLC L—JJ LO J~CEğer gelirse, yeni bebeğimizi kardeşinden farklı bir biçimde yetiştirmeimkanı verecek ölçüde durumumuz düzeldi ve maddi imkanımız oldu.(Hub,123).ÎJuJjU öyjJI jji-i; f4***y. Lo ÂJjjil yo |»JJJ j"tfÇünkü onlar, yeni çağrıyı kabul edebilecek kadar esnekliğe sahiptir.(A.Emin, Veledî,101)•Ajjlşî j AJJ^> Uy» >..Tu. J »Li-I Â4>ljl Ljli A*İJU L> ÂJ_^J-I yo AJ . LLi Jlj Lo t

ARAPÇA'DA SAYILARuyandırmayı nasıl başarabildiğini soracak olursan, sana cevapveremem. (Eyyânı,l/151). V Lo yS/lly li* Jyj S/U> LJJJIjiHalbuki dünyada, bunu kat kat geçen güzellik var, zevkinanlatılamayacak ölçüde yolu/aracı var. (Veledî,31). A j j j Î JLC 1. . „ d l jî |J Lo

ARAPÇA'DA SAYILARjl AJJI * Li LO JJJİ «U yA„ı,ii JcDuş şuandan bir miktar kendisine döktü. (T.Huseyn, Eyyâm,3/46).Â-*Jjill AJVİII J pjLJI _j ojSfl ^jji y £«—J jî AJJU Li U £«—-i ÂJMLJ.1 Jl yjbiÜniversiteye gider, edebiyat, tarih, ve Fransızca derslerini bayağı birsüre dinlerdi. (Eyyâm,3/80). ( _^J)I yij^l oLl y AJÜU Li Lo düi j ^ 1^ _}Bu arada ona, Fransız edebiyatının pekçok şaheserini okuyordu.(Eyyâm,3/109).pSU-l j Â^LİJI Jt>j J Âilîlll «jbw»î y **>cJb jl AJDI.C Li y JULL*I^I IJLJJ Li jj _Bu karşılamaya, kültür, siyaset ve yönetim adamlarından pekçoğunuçağırmıştı. (Eyyâm,3/142)«Li Lo lîji J-JJJI ı_>jSil Jl jL .{Jl j jlijJI jjjb y lij-aül — lil iclİJI cJlS" I jli.ÜUÜ" lî>. jî AJJISaat beşte, Yunan ve Roma tarihini bırakırlar, Fransız edebiyatınageçerlerdi. Pekçok eseri okurlardı. (Eyyâm,3/116)jî AJJI • Li Lo dUJJ îJi ı Â^LâkVI jjjJL>j>i IILJU y »IJJ^JÜ ASJL,J JUL. y» LJİ j.Â~»JJJI j Â-jyJI juiLi J îyLîbn Haldun'un sosyal felsefesine dair doktora tezini hazırlamayabaşlamıştı. Bunun için, Arapça ve Fransızca pekçok kitabı okumuştu.(Eyyâm,3/121). u j . jî AJJI «Li LO Ifîlo y o j üJU* cJlS" ü.jiı» y AJJJ J......I LJJLC yjp I j|y>Orada bulunan musluktan ellerini yıkamak üzere sofradan kalktığında,bir miktar su içmişti. (Eyyam, 1/23).jLSUl dUi JfJL jî AJ AJJI . Li U fliî JLUBu yerde, bir süre/birkaç zaman kalmıştı. (Eyyâm,2/5). Lfl İJjsLi j A—Ü y Lîlc ci Jl y Jı. jî AİII * Li Lo dül jüî jKral, kendinden geçmiş, hep onu gözetler vaziyette bir süre öylecekalakalmıştı. (T.Huseyn, Ahlâm,130).ÂJLJİ» ^î AJL.IV J C LLJS>jî AJJI «Li LO ^L ^lil jAmmar, müttefiki Ebu Huzeyfe'nin bir süre için konuğu olmuştu.(Va'd,12)278

ARAPÇA'DA SAYILARGünler ve aylar akıp gidiyordu. (Va'd.lOO). Jitf jî JJL Li U j+iSfl j rÇS(l y ts^i j. J*J L» Bunca - t yaptı..lyliî L> juIiJI yc Lclji jHocayla ilgili o kadar çok (pekçok) yaygara çıkardılar. (Eyyâm,3/12)Bunca işler başına bu yüzden gelmiştir. (Karamanı,Ahbâr, 132)•t*J> L» aJJÎ ,_$y AMMJ•*jjyjLic J t ^ y a~-UOsman'ın bütün başına gelenler, bu yüzden gelmiştir. (Zehebî,Düvel,48).Âİii! j J Lİ i y» U>alSy Lo LjilSJ ijS/ < IojJlİ 'Uji' a*yj jOndan nefret ediyordu. Çünkü ona bayağı bir masraf ve zorlukyüklüyordu. (Eyyam, 1/93).ÂJjjJI JLfî yo |o4i«lr Lo f^füılSJPekçok devlet işini onlara yükledin. (T.Huseyn, Ahlâm,66).jv»-a)l iyu jî yLc ı_Ij~aJİ j yl Lş yî j LO OLO»Jİ I. ; !İ7İI * l> li[ yî>Doktor geldi, bir takım şeyler söyledi ve emirler verdi, sabahleyinerkenden gelmek üzere ayrıldı. (T.Huseyn, Eyyam, 1/130).aJyl j AJL>U^I yo A^. t yo A,; »in t jPekçok arkadaşı ve yaşıtı onu unutmuştu. (Eyyam, 1/137)5 jukJI y» av yJi Lç yJ> j < jUıioVI j yjjJI y» (-İİSnjt LO (_JİS\J j y ü j of jil jO zaman ne diye kendini yıprattı, mutsuz oldu, bunca ders ve sınavagirdi, bunca başarıyı elde etti? (Eyyâm,3/72). Âyül j jjLJI yo I_İİSSJ Lo I_İİSo |J j |.y«JI jli yi Jy*"4mid y«jül Ji _J j.ÂJJ'JJI yjljuo y JJL? jl i-.jjll »Jl* yi 'LOLU. ci Jl JJi yi jLSJDaru'l-Ulum'u (Bilimler Akademisini) bitirdiğinde, kendisine bir işaramış olsaydı ve bunca yolculuğu ve gurbeti çekmeseydi, şimdi şu veyabu devlet okulunda öğretmenlik yapacaktı. (Eyyâm,3/87).j»il Lo 1*1jSvJI yo jLojJ Aİ)I J>İİ J I y*û>\ Lo J.,..u,fl • yİ Jjj» jjî jujÂjEbu Cehil içinde pekçok kötü düşünceyi sakladı, Allah da Ammar'abüyük bir saygınlık hazırlamıştı. (T.Huseyn, Va'd,117)279

ARAPÇA'DA SAYILARLa pfl J 5|^jLoî JC ç*Ju Vj i ı^fiiJ j-İJ

ARAPÇA'DA SAYILAR.ULJS- J-U u.rtc Jl JUIİMII jî cJj pJ jil y Lff>j J j jYüzünde, çok geçmeden korkunç bir öfkeye dönüşen bir parça ciddiyetbelirdi. (T.Huseyn, Muazzebûn,53).Sj^iil JA çjju j Jfjj (i JJi AJI Oilc j iki

ARAPÇA'DA SAYILAR.j-~JI jj-lüJI j-c jUıill yi ylFincanda pekaz süt var..«Ul y. ItJt Lj-i JJ^ÎJ Ufî İştahla yedik, biraz su içtik..Uyi îLAJI /Jyıi Genç kız biraz tereddüt ediyor. (Eyyâm,3/29)•>...a.«.ll yoL«jJus JJJÜ J Üstünde hiç öfke belirtisi yoktu.Jli İALÎJ1 yo Lyj y^j Biraz kaba bir dille, şöyle dedi..yoSîl yo yjjb Jl JJi .'ijj Bu, ona biraz güven verir. (Eyyâm,3/lll)Biraz parası olup olmadığını sordu. (Ali Baba, 18). Jltl yo y,Jl JUJJ jl? jl « J L•ı. Jı4.1 yo y—iv UL%c j ı UyJ> yLc ^LJTS/I *J>J LO jlcjHemen çuvalları sırtlarına koydu, üstlerini biraz odunla kapattı.(AliBaba,12)•* b â J"y' O" Ln^ijLii'ill yo 'li-i a-i jı*u jl? «jSlÇünkü hafif ayıplamayla karışık bir acıma duygusu görüyordu.(Eyyam, 1/18).AJt*a yo Lt—i aj jl ""II j>l y* V^V" ^ * f'* JHer birinin ay sonunda bir parça rahatlık sağlayan aylığı oldu.(Eyyâm,3/15). jLoy-l yo li—I JJiJ—»— yi i ...a i ı ÖİS" jBu uğurda, biraz yoksunluğa katlandı. (T.Huseyn, Eyyâm,3/26). rUk y. "Lyi IjLoli ÖJJIİL iti JoiJI cij»l> İİUÖğle yemeği vakti gelince, sofraya yanaştılar, biraz yemek yediler.(Eyyâm,3/116). İt, ,%i Lyi u>*JL JL>I Jj»y y—i U4_4>j yLc yJj ji jYüzlerinde yavaş yavaş gitmeye başlayan bir korku belirdmişti. (Va'd,77).JIJa-^fl yo y-İ lojJutc yi ı jl J^Stl i«^y CJlS" jGarip tavırlı biriydi, aklı biraz karışıktı. (Eyyam,1/55)c*J»JI yo LLyİ ıt..ı.u a'ı yd j**i J ^ #.0,,,!' ^Lj 'Ijjy l?y? dJLa*i yo iy>\ jSol tarafında, kulağına gelen ve içinde bir hayret uyandıran garip bir sesduydu. (Eyyâm,2/3)282

ARAPÇA'DA SAYILARGönlü, biraz sevinmeye hazırlanmıştı. (Eyyâm,2/13).£yJI yo y«-iJ A—üÜ oÇjp JİCr* ist?" j^i. L J aJLc IJLİGöründüğü kadarıyla üstünde bir korku belirmişti. (Eyyâm,3/28).Ajljtı oLy^l yo 1iJsjfrfuyü yi j-i; jZenginliği dolayısıyla içlerinde biraz hoşnutluk uyandırır. (Eyyâm,2/89).»JJU Lo «J jli jUL» J y UJ^O LfL'U> yo Lu-i j JMü—V! yLk» j~ABütün bunlar, Mısır'a bağımsızlık görüntüleri ve ne kadar az olursaolsun devamı gelecek olan gerçeğinin bir bölümünü hazırlar.(Eyyâm,3/162).A£»jjli* Jf jyi JJuaJI yo Lyİ yı ,i.7.>nl Jİ _j o J l iKarısının sözünün biraz doğru olduğunu sezinlemiş olarak sarsılıyor.(M.Nuayme, Eyyûb,36)Durum Zarfı. Görevi* Özel bir görünüm içinde, "-lı/-gın bir biçimde/olarak" anlamındaşibhu'l-cümle'den oluşan durum zarfı görevi yapar:jüov« + !>«jj~& yi I •yr**U -l[/-g[n/-c[ bir biçimde/olarak. J4İI yo y-i jjjb En küçük bir çaba göstermeksizin.. «yll yo yjiı Jfol Biraz tereddütlüce konuşuyorum..»'jJ-l yo y-i- ajüL. Biraz öfkeli biçimde ona sordu..îjlİİ yo y-ij Cul»î Biraz öfkeli biçimde cevap verdi..İyLJI yo y--ij y)l lijoiı 'jf Bana biraz alaycı bir biçimde bakıyorlardı.Kadın, biraz tereddütlü bir biçimde cevap verdi..îljll Col>l jiyJI yo y~İj jBüyük bir şaşkınlık içinde dedim ki. (Edib,20).fJöZy\»jJI yO y-İ yİ cJi.uil*)l yo y-i yi AJI Lf«JLxiBiraz sert biçimde onu kendine çekti. (Edib,21)283

ARAPÇA'DA SAYILAR' J Jc JJİII JA LF~IJ jli"Arkadaşlarına ve yaşıtlarına karşı biraz üsti nlük duygusu vardı.(Eyyam, 1/64)Şehrazat, biraz öfkeli biçimde şöyle dedi. (Ahlam,77).K :~I2J\J'\ JA J iijcJli.c-fL^Y' Lij jjii-iBiraz dinlenerek, eğlenerek ve hocalar ile öğrencileri aralarında yenidencanlandırarak uzun veya kısa bir vakit geçirirlerdi. (Eyyâm,2/32).j—JI JA J jj,JLyu yjjl »JLtoî y Tj» JJi (JLİSSJI Jl tikiu jlS"Kur'an Kursu'na bir ölçüde rahat yaşayan yaşıtlarından pekazıyla gidipgelirdi. (Muazzebûn,24)Biraz IBir Süre Anlamıl^ûû biraz/bir süre/bir ölçüde.^«—İli 'jatu LiUİAJj»-! Bu, onu biraz üzdü. (Eyyam, 1/56).j_ r IiJ! y»*; jLaJI JJi f4-{ Onlar biraz sabırsız..JJÜJI JOJU JJ!*A |*£JL> jl Sizin kuşağınız biraz mazurdur. (Veledî,53).j^-lJI yjy liLi» *J'Î jjuiâ jî JJ&J; Biraz hafif olduğunu hissedebilirsin..

ARAPÇA'DA SAYILAR|jÂÎ> j !»4iLc JOJU LfjJİBazı gayelerinin farkına vardılar, bir takım emellerini gerçekleştirdiler.(A.Emin, Veledî,27)Ancak hayatı buna rağmen biraz iyileşti. (Eyyâm,3/16)JOJU COV JJiAjL> jfUj.JJi J> J #Sfl JOJU J^U jl?Belki bu konuda biraz acıyla karşılaşacaktı. (Eyyâm,3/106)•J-^l Ja*ü J>ji y> ySfü L^jliliLl j tjy) fi&J yi JjJAna-babamın ketum davranmalarında ve işi beni bir yana bırakaraküstlenmelerinde belki de biraz hayır vardır. (Hub,45)•u-**i o' J J^-l i/**;Vücudun yaşamakta biraz hakkı olabilir. (Hub,62)•** JCümlelerdüşünülmemişti ve biraz karışıktı. (Hub,37)Ancak bu, üzüntüsünü gizlemek, biraz neşeli ve sevinçli göründüğünügöstermek istediği hüzünlü bir telmihti. (Hub,37).jJaJI fjaju AJLC jfhj yî> AJLV Ij» Jljj U jÜstünde biraz kötülük belirinceye kadar böylece kaldı. (Eyyâm,3/lll).[^-iJI y * A"L> y ^jj; ji .J-l y J«l jHayatının akışını biraz değiştirmen, belki de hayırdır. (Hub,62)Durumu bize açıklaması için bu metni, -biraz uzama pahasmaalıntılıyor.z.Bununla birlikte, hayatı biraz değişti. (Eyyam, 1/67),y»-ÜJI JOJU CJyJü AjL» jlyLc.y*-*JI t ^jMJtMjA ^ 1 ,l,u„l 1 jf

ARAPÇA'DA SAYILARyl\ jlS" ljl Ls>j_o> < «lfsj"îfl yitLv juu LJJU* »JCJJI jlSL» jali; jî tiLic ~'Ç~>Çağrıldığın yerden, özellikle de hava biraz resmiyse, akşam yemeğindenbir saat sonra ayrılmalısın.2.3 ( y İÛJI ) Sözcüğü:.i>fjl y "lk*J JLi-î jî j^fl jujî Şimdi biraz dinlenmek istiyorum..İ»(JI y. 'lk-J oi>î UjjJİ JL*. Dersten sonra biraz dinlendim..i»fjl y İL-i jVI OÜ-Î lil j^MllL yuiî üj—Şimdi biraz dinlenirsem, iyileştiğimi hissedeceğim.Zaman zaman biraz dinleniyorduk. (Rıhle.lO)• |» . «;ll y İlmî J jtjJI yt İUU Î.Iİ7İI Jkpj) JLİ JÖğrenci lideri, bir miktar dert, biraz da sevinç vaadetti.(T.elHalûm.,Şeceratu'l-Hukm ,159)2.4 ( y jji ) Sözcüğü:jJUaü + y 'lil» / VJJ / iLlî «ultf biraz (..). JrflıJI y. jji Biraz düşünmek/düşünce..jSlI y jjj» Biraz üzüntü,.oilill yJJJ Biraz tedirginlik.286

ARAPÇA'DA SAYILARJUl y. TJ» %Xî 'ijji jiu- b;l Çok az para harcayacağız..* LîJu^Sfl y« JJi JJLC -UJ Çok az arkadaşı var..İJİyU ,_J ^UİJI y. *L> iJJi ÂİlS" o»y Dolapta çok az yemek var..iiyJI yi y-»ljiül y» JJi iJıt JL>JJ Odada az sayıda sandalye var.JU-I I^»î ylc *L*J UlT .JİİJI y« JJiyijlfAz bir kibarlık, onu hayal dünyasına daldırmaya yeterdi.Jj < ^Ul "il yü'l C~£> JaUİI y» IjJİ jl £» . OL^-JU-JI J-> ^Ul JJJü yjl y**JI yi» Jİ). Lfş-bj jtJ» aU»ujb" eyi JaÂİ ••>• |»Jy ijUl t- III y» IjljLİU

Onaltmcı BölümDAHA ÇOKLU/DAHA AZLİ ANLATIMLAR1. DAHA ÇOK ANLATIMLARI:'J&\ jî / jöti... (..) ve dahafazlası/y ukarısı/üstü, dahasıİJLcLaî... ( y) bundan başka, bunun ötesinde«İji / jji UJ veyukarısı/üstü/ötesi/küsur'XıJI jî /..(JLc)yc jüjji / ilj L. -den fazla, -ı aşkın1.1 ( jiSİ' ) Sözcüğü:1.1.1 ( ySİ jî / >Sİi ... ) Sözcüğü :jtfî .î / '.ifti + jjbc. jîîrUJ.ÇÎ 'IJUjî dört günden öte/dört günü aşkın/dört küsur gün.JΣ\AJ*T>jju Li* oi»lBunu bir dirhemden daha fazlaya/bir küsur dirheme aldım..jifis ULc jjj-lc t->1yc'i'l J C-İ«Diyarı gurbette yirmi yıldan daha fazla kaldım.288

ARAPÇA'DA SAYILARikincisi, felaketin meyvanın üçte biri ve daha fazlasına zararvermesidir. (Dureyni,144)jl iyç^fpı^aöy^ujaj AJJ*»y j5sİ JL>I_>JI yJliAynı metin iki veya daha fazla yöntemle çevrilebilir.ji^jj yİİjjUl J yLî jî Jjbji y*J»)l y\ jj—i 'Jİ yo yj"î Başka herşeyden daha fazla./UjJi ySİ Daha yaygın,uf jS\ Jjfl Gereğinden çok yedi.*LLO ysİ JJJ» Kısa olmaktan çok uzun.JI

ARAPÇA'DA SAYILAR. jl—J^I Sil*.* £İ-StJ V Jul jl JLÜJU LjÎ İl . ji—j^y t_jj-jjı y5İ oissiı jlYalancılık, insana en zararlı kusurdur. Çünkü, onun kişiliğini yokeder..jLUl y jîZ\ jj^Jj iVjSfl ) Ju JUJI y J>_.j_ jLTDünyada, çocukların Japon çocuklarından daha çok oynadığı başka birülke yoktur..AİJLLtu JiL^LA JA l".«n> ^ U. r»l îjLcSjji* y ji£\ |>J?U

ARAPÇA'DA SAYILAR. {tjijl yi j* Û Jyii=)tj2jî yi «UyO Juiî JjJÜuJ yİ JJ J.I |»L»ijJİstanbul'un trafiği Ankara'nınkinden daha kalabalık.. UyjİJü yi jjSör L> juiî İJWJL»)I CJLS" Fırtına başlangıçta çok şiddetliydi.• ü ..h.,«f.î yi jJ-l jjiv U jLiî En aşırı sıcak, Ağustos ayındadır.Fırtınanın en şiddetli olduğu an, başlangıcıydı.Haberi aldğımda öfkem doruktaydı..LJJÜIJÜ yi ü_^>L«JI jj&jU juiî. jjiy U xiî yLc jjLI r.«ıı,,. Lojuc yj.'cıc jLS".^1 ını a i yc jjS>j LO JJWI yLo Lo (.jjilBana en yakın olduğun an, kendinden en uzak olduğun andır.(M.Nuayme, Kerm ,49).j«iSsj cjj-il yLc LfU jüfî jjLudl yLc L$JL» * < ^Jy' yo L^-i L> |»£j Âj^JLll y» l* Jİşte tabiat, bütün çekişmelere rağmen, ondaki hayat, çekişmeden çokdaha fazla yardımlaşmaya dayanır. (M.Nuayme, Evsân,42)1.1.3 ( -i... ) Sözcüğü :.jiSİ V Daha fazla değil/yalnızca..Jiî V j jüİ V Ne fazla, ne eksik/Tamtamına..Jiî "V j jü"î "5f «I» «Ikcî Hakkını tamtamına verdi.i'jiî •V j jiTİ V İİJ»LJ I?J i-LJl 'jlSiyaset, tam bir spor oyunudur/ spor oyununun ta kendisidir. (T.el-Hakim, Şeceratu'l-Hukm,80).Jiî "i j jîfl~İ ^:lr. dU U jljuio dULc yLJU jî jj>a- I_JL_J-I LuLaJ jucHesap yaptığında, insanların sendeki alacağının tam tamına seninonlardan alacağın kadar olduğunu göreceksin. (M.Nuayme, Kerm,42).yil V < LfiLS^o j Laj'Loj L Lp}ls>lj < îijjull oLjUl çili ^^lüL jOnlara, çeşitli uygulama modellerini ve zamanın ve mekanındeğişmesiyle ortaya çıkan değişikliklerini açıklıyor, daha fazlasını değil.291

ARAPÇA'DA SAYİLARV jtj. Lv İİU j»\j> 1$..,!.->i c~S Jox)l y Lf) u~J j JL»V1 C.^J L» yS"l LaAdaletten nasibi yalnızca beklemek ve onun için yanıp tutuşmak olannice kuşak geçmiştir. (T.Huseyn, Muazzebûn,7).JJI j jJ-\ öo Ijijv V J> . LjfiVl JLc ^LJI Jak»; L. LiZeki kişilere insanların işleri, iyiyi kötüden ayırdedemeyecek derecedekimbilir kaç defa karışık gelmiştir. (Muazzebûn,38)!Jwaii Lfej yv«%L;ı*—Kasım'm ava çıkmadığı nice gece var. (Muazzebûn,46).y**LJI Jiî j Ü>JLÎLÎİI JÎ5"Î LKonuşan ne kadar çok, dinleyen ne kadar az. (M.Nuayme, Kerm,37)292

ARAPÇA'DASAYILAR. jyJi kjJLail J-Lt j^ISÜj r. J.I j.ÇÎ '

ARAPÇA'DA SAYILAR1.2 ( İjtcLaj... ) Sözcüğü:İJıcLai +âJLc.İjıcLai ÖJJ-İC Yirmi küsur..IjuiLai İJJI Bini aşkın..İjvtLai i—

ARAPÇA'DASAYILAR.îJji 1yj LY Onu aşkın kişiydik.. jy-oi-l jy y Yaşı ellinin üstünde..Jy L LdLt yfli jcî[ jji « L J J£ jliEğer ikiden fazla kadm varsa, kalanın üçte ikisi onlarındır. (Nisa,4/ll). Ljiy LJ i^jyj ti ^Lto (_>yaj jl Y*j*A—J "i! JJI jlAllah sivrisineği ve onun üstününü misal olarak vermekten çekinmez.(Bakara,2/26).Jy Li üyjl jyy ji \Çünkü birden başkası, iki veya daha fazla olmalıdır."İ J>I Jl j-* jV.»>LaJI yc ç-y J İ jl? j[ j Jüti Lf-, aiy Li yjJI Jy lil jBir rükün ve daha fazlasını unutarak terkederse, namazdan çıkmış olsabile onu yapar.. jy Li jji» ÂJUJI y» *jyUl oLJ-sJI Jl öjLijU »Jiii^jDört veya daha fazla kökten oluşan sözcükleri göstermek için kullanılır.. J-Jaj" L Jji 4 .... â > LJİS LŞJBelki de kendisine dayanabileceğinden daha fazlasını yüklemiştir.(Muazzebûn,46).YıIUW L Jy j»î Jİİ j»L "1/ j J I » ; jjy. ) Sözcüğü:.ıJuovo / JW- + y»Swy -(n)ln daha fazlasıjuy Daha çok yarar..JLJJI y> jjy Daha fazla çalışma..üLıVl yo Juy Daha fazla üzüntü..jjjİJI / ^L;j*ift yo juy Daha çok sevinç/neşe..oL Jjıll yo JbyJJ Daha fazla bilgi için..,_jyji jüji Çok teşekkürlerimle.295

ARAPÇA'DA SAYILAR.yCiJİjyji Çok teşekkürlerle..^L; «VI Jüjt Büyük sevinçle..ciJI yjyjll LJ Ziyadesiyle vaktimiz var.~»jJ-\ JA JJJA J Ziyadesiyle/çok deneyimli.. jJjjJI JA jujl *J J>S Ona daha fazla başarı diliyoruz.. iLfa>-VI JA jujx j^L»wa;l Daha fazla çalışmanızı öğütlerim..yüjM yJujll jL«îl "i Ul Daha fazla övünmeye dayanamıyorum,.îjfitl ^jujll ojjj ihj^o Lcj Arkadaşını biraz daha kahve içmeye çağırdı..öuijjJI ju ÜJIJISJI y -H>> oLs^UJI jjla^j jl jiyll yBu ilişkilerin, iki devlet arasında daha fazla yardımlaşmaya yol açmasıbekleniyor.Büyük devletler, daha fazla uzay yolculuğu yapmak için yarışır..^fiLa^^l jJjJI JA jüjf ÂİyJI Jj'jJI jUJ cJU>Lübnan, Arap devletlerinden daha fazla iktisadi destek istedi.•fjK lK V Ç jli" AJ.JO.SM y 1jü>> 'jli liUJJ jBu yüzden, her gün daha fazla ayakkabı geliyordu. (Yazıcı,63)• t-jj.yh\\ JA JJJİI j • 4 I « 7 MI o »jU JJi;Bilakis ateşi sürekli yanar, daha fazla konuk karşılamak için yemeğihazır bulunurdu. (Muyessera,2/40)5 J*5/l y Joji\ ıil.y^ı V y> Jl*)l y liL-jj JJ. (>i_-j ^| , ^ uu^; yBenden mi kaçıyorsun, yoksa daha fazla üzüntüyle karşılaşmamak içinkendini dünyadan uzaklaştırmaya mı niyetlisin?. rt/HI y jujll Jl gkji V j d'. r°;U oL.J*ll y ojJj* ( SJUJ ) sözcüğü de bazan aynı anlamda kullanılır:296

ARAPÇA'DA SAYILAR.^UaJI »JLJJ Daha fazla açıklama için.. J^UİJI »JLJ Daha fazla ayrıntı için.1.5 ( / «Jjiı / jijt I Jbji ) Fiilleri:âJ* + yl* Lîlî* / / I Mjt I MA.(jyİJI ylc

ARAPÇA'DA SAYILAR2. DAHA AZ ANLATIMLARI:VjLı... daha azSliLJ... daha az/aşağ[JJÜ... daha az...(•) ûjâ l» ... alt(nda/daha az...j/i......jjiû...altındaaltnlnda/daha az2.1 ( SiUi / VjLi ) Sözcüğü:.SliL-ij»»jjb yilBir dirhemden daha aza al..SljL» JLVJÜ L>b£JI Cüjiil Kitabı bir ardan daha aza aldım..SULi dbjj Jl Ja-AI Köyüne ve daha ötesine git.2.2 ( Jiî/'ji ) Sözcüğü:. Jiîi \jJ (jw> «ukcî Ona elli liradan daha az verdim.kalabilirim..Jili Ü U L o^Ü iLs-VIJLI Ji Hocayla, üç s^at veya daha az6 / ü*. 'Jlî.jlyjil -meyecek kadar az..jlalJI -jJJ ->» Jil Jçok kısa zamanda.. Ji)fl Jl JJLlJI y Azdan daha/iyice aza..Aİlfcî jiSfl jLkîSfl Daha az önemli bölgeler.. JJLill y JJÎ İyice az/çok az/önemsiz.. 298

ARAPÇA'DA SAYILAR•J>JJ y Jii ajjJ Onun serveti, benimkinden az.. jViSfL / JiSfl yLc / jijis Jil jLc Enaz[ndan/hiç olmazsa..üUl£lll Jiî Enaz yükümlülük..JjjJl yo JiSlI İ-^U Ortalamanın altında işareti..«ûl*î Jiî Daha az önemli..îLİ-l JjL. cs>'\jJ6 Jiîl^t;L»î lio yJLkj jl? yt Jl jî j^î.yÂSJj..JJi yi İLtî "iBu konuda şüphem yok.. Ancak ben, vatanin bazan bizden canimizifeda etmekten daha az şey istediğini düşünüyorum. (Şeceratu'l-Hukm,84)jî y-asi JJJJI j .'yi**! \t ip' ' L> «IJi OLJ JJ J . y*jj Lf Jiî . L> İUJL5 v_Jlya)l.*_JİyaJloicUajVergiler çok az, gereğinden daha az, maaşlar çok az, gereğinden ha az;adalet, vergilerin arttirllmasinl gerektirir. (T.Huseyn, Muazzebûn,156).JJJÜI y> Jiî jî SUi Sil pjsjji j y> "İ j p4İ\ji> j*\ y> ÜJ*JH L*yM-fi*Ne komşular!, ne de köyleri hakkında pek fazla şey veya hiçbir şeybilmiyorlardı. (Muazzebûn,92)• SinMj jî LkZjUj AİVoly" jj-aj JİJiî J> uîj**)Onurunu, kınayarak veya Isırarak koruyandan daha az onurlusu varm [/olabilir mi? (M.Nuayme, Kerm,26). ULC J ülij Jiî j Lu« aju jjw>î j» yo y!l ULc•« JJ ^U»uKişi, çoğunlukla, kendinden yaşça daha küçük, kültür ve bilgisi daha azolana ihtiyaç duyar.Bu kitap, şundan daha az zor, bundan başla..ij Ijui Jli yo İJJJW> Jiî IJUSJI Ij*. (..) jî y> Jiî (,j-J) V Enazlndan (-) yapılabilir..yı*JI « U»jl yo Jil jU _^oS?l IJL* Jjjü liLj .JSsJI . L»jl y» »iyidl LLiJI jliÇünkü arzulanan hedef, herkesin hoşnut ktllnmasldlr. Ama bu299

ARAPÇA'DA SAYILARgerçekleştirilemezse, enazından bazıları hoşnut edilebilir. (T.el-Hakim,Şeceratu'l-Hukm,5)ı-Uı* + 'Lîî L.Lfi Jiî U Ne kadar az zeki.. JU Jiî U Ne kadar az parası var.jJl JJI U Bu dili konuşanlar pekaz..AjjyjiîuServeti ne kadar az..^IJaLJ / JLJ: U Jiî Olabildiğince az.. (..) *3| A-İ 3lL U Jiî Enazından -dığı söylenebilir.'Ji. ,JÜ j Ji U Vl Pekaz ve nadir olarak..j,UJI li* J Jall Ji Bu yıl yağmur çok az.XJtİ\ Aic Ji Ondan daha az şöhretli..'U'ji A^C Ji Ondan daha az kıdemli..S/U ne- Ji Ondan daha az parası var.XjJa» *ic Ji Ondan daha az önemli.. (..) jc İll»î Ji U -den daha az önemli değil.. (..) js. AJLVA Ji U Geliri -den daha az değil..O^U Ji» jc ila» Ji U Şansı, filancanın şansından daha az değil.. J» j\ Ji Az ya da çok..cJL> jî eli İÎJU AZ ya da çok bir dikkatle..A«JJ Ji Ju* Ji Lif Ne kadar az çalışırsa, kazancı da o kadar az olur.300

ARAPÇA'DA SAYILAR.j»jJI « Ljl y» l^if»u yo Ji Âjjî jj«ol » i*Bunlar temel konulardır, bugünkü gençlerin bunlardan habersiz olanıpekazdır. (M.Nuayme, Evsân,13)•a* ?.yjVl A»J *J ,l'î njjJl JJLflI»,ji ye JUu Ji V ivJJI J;â.., « J »JJJ jlİnsanlığın geleceğindeki rolü, yeryüzünü aydınlattığı korkunç rolündendaha az değildir.Harcamak, kazanmaktan daha az önemli değildir..w—S\JI j» ili»! Ji V üyaJI.cijJI Jjl Ji Zamanında nadiren gelir.Kişinin çalışmadan başarması, nadir bir durumdur.. Jufi»V jl jji y» m II £J> ji jjSy jî jji âJUJ>JI »Lil J L>L*i jî JiBir kişinin, birkaç kere başarısızla karşılaşmış olmaksızın, pratikhayatta büyük bir başarı kazanmış olması pekaz görülür..4JL>.AJLC I_JLC lil \\ A-a-Li) j>î AJLU jî Ji J LJL ^.iLİII A-İ jjujBu konuda genellikle bir yaarışma/rekabet olur, biri ötekine ancakyenilince teslim eder. (İbn Haldun,l/271).(•?IJ>JI jAjU LUUM ^JCjjJİ ylStl jj5w jl Jİ JDini bir emir, pekaz olarak varlık alanındaki bir duruma aykırı olur.(İbn Haldun, 1/347).yljio ÂLIjJÜI jLJI JSözlü sünnetler içinde, mütevatir hadis pekazdır.J>JJ jl Ji jUİi < tjıîf)ll L + 'Li Çok az/pekaz/nadiren. Ujjji ULi Bizi nadiren ziyaret eder.301

ARAPÇA'DA SAYILAR.ı^JcC LİS Nadiren yalan söyler..OJL>WÜ Uİs Çokaz konuşur,ı Jjj^İJI J jÜaJI j i v«iy-î)l j J-^JCJI yi (^yî LfJİJu" LJJ 5_J JUJ jî yi ıiLi y{JuJ ilHiç şüphesiz, paranın, yapım ve yıkımda, baskı ve tehditte, başkalarınınüfuzu altına almada başka pekaz şeyin yaklaşacağ bir gücü vardır.(M.Nuayme, Evsân,19).cJ U Ji u-jiU»Vl yÎJI X* j

ARAPÇA'DA SAYILAR* Hem azlık, hem de bazan olumsuzluk anlatır:.iypjJI JJi Deneyimsiz/Tecrübesi az..oiSfl J4» Edepsiz..jlail JJi Sabırsız...Lil JJi Arsız..£liîjVI JJi Alçak..^LM^VI JJi Duygusuz..!kll JJi Şanssız..^üJ"i/l J-JLi Üretimi az/üretimsiz.. jlCJI JJi Nüfusu az..»JJL Juuy, jî Jüy jli -4İSf J. .fUİ1I J\ JJI JJi jK *JV V J/Sfl JJiPek yemezdi; yemeğe az ilgi duyduğundan değil, açgözlü olaraknitelenmesinden korktuğu için. (Eyyam, 1/23). u SUJ.»«L5jw»î jjjj L SÜLÎ Arkadaşlarını nadiren/pekaz ziyaret eder..ÜJJUJJ^ L. SLİÎ Çokaz çalışıyorsunuz.2.3 ( • ..jjJJ / îjâ... ) Sözcüğü:İJJJ /ii* + jjâ ... alt/daha az.|Jİ Ji" A j j i »jl En büyük günah..•u*»l *Jji jli" Ondan daha az önemlidir..J»i»«j L- j j i j-aill jls" lil Dal onu taşıyamayacaksa..oLu* j**» j j i Ju>î Ahmed, beş yaşının altında.. JOJIİI j j i Ortalamanın altında.. j»«JI j j i — j j i Deniz seviyesinin altında..j~ati\ j j i ol>jll Mikrodalga.303

ARAPÇA'DA SAYILARjji ijıiSlI Morötesi ışınlar..51*»'Daha az önemli..'ULC»:,,„; ^iJl j?>V! »y-î < LkeJ C^A>W li* yjalioBu hadisten anlaşılan, çalışanın hakettiğinden azını değil, hakettiğinivermek gerektiğidir.304

BEŞİNCİ KISIMSAYILARLA İLGİLİKARIŞIK (ÇOKYÖNLÜ)ANLATIMLAR305

Onyedinci BölümSAAT ANLATIMLARI1, YALIN SAAT ANLATIMLARI:* "Saat kaç?" sorusu iki biçimde sorulur:îİcLJIjjT Saat kaç?îpT IclİJI Saat kaç?* "Saat kaç?" sorusunun cevabı, isim cümlesi olarak verilir:.l^LJI (J) ILcLJI Saat yedi.L*A İLALÎJI J.1»L-» lıu*Q\ JU» LU L±T I JUL) Akşam yemeğimizi sekizde yedik.Jjll JA jrjl~> Sabah dokuzda evden çıkacağım..">JUI JLc Vl â>cî J Ancak onda döneceğim..İA~,liJI JLC Vl JLw J Ancak dokuzda yola çıkacak.oLcL oüC Jtu i»wUI J LîU ÖJSW» Dokuzda üç saatir uyuyor olacak..'.^kll JJU J C^Jİ Ji jjîÖğleden sonra dörtte ödevimi bitirmiş olmayacağım.307

ARAPÇA'DA SAYİLARYarın onda havaalanında bizi bekliyor olacaklar.Yarın yedide, bir elma yemekte olacağım.üt ÂJULJI Ji»U; JJLÖ Lwli jJLvToplantı saat 10'da başlamış olacak mı?5«L*« J U« LLc ULf! ji jjj-- J*Akşam saat 8'de akşam yemeğimizi yemiş olacak mıyız?.jjjJkJI JÜU İ*JG)I J (^-»Ij Ji jji ıjJÖğleden sohra saat 4'te ödevimi bitirmiş olmayacağım.Örnekteki gibi saati belirtiniz:.(V) &\ icLJI (V.{M j^iicLJi (r.(f) jSllicLJİ (t.(U) jSfl İ*LJI (o.(A) o'VI İ*LJI ( ,Örnekteki gibi yanltlayinlz:.»j»l_JI J'jU*»Sll jjjî.(D îJjJlj >«y yv. IS. (i) s^uJi JLu-y (r(V) p-y. y- (t.m ^yjjı^-y- (o308

ARAPÇA'DA SAYILARArapça'ya çeviriniz:1) Yarın beşte döneceğim. .2) Bugün üçte okula gideceğim.3) Akşam altıda evdeyim,4) Dersimiz dokuzda başlayacak.5) Kahvaltıyı yedide yaparım.6) Öğrenci kütüphaneye akşam saat sekizde gitti.2. GEÇE ANLATIMLARI:* Geçe anlatımları, sıra sayısıyla söylenen saatten sonra, vav bağlacıyladakika ekleyerek yapılır:*JLi> + j + 4xCJl -ı geçivor/geçe2.1 Genel Anlatımlar:.jjlî» J İJlill ZT.£J\ Saat ikiyi dokuz geçiyor.. i j L J i J U~>> j üILill İ*LJI Saat üçü yirmibeş geçiyor..y-'Uj [ y » J i-Jlt)l ikiyi beş geçiyor..2JLJ> jjj-ij; j '^jmm> j îyU i JU-I Onbiri yirmibeş geçiyor..'l>Lw» JÎLÎA j—i- J Zelili IcLJI jVI Şimdi saat sabah dokuzu beş geçiyor,.ijuii îyU |yüil J 2*wÛf yi îylİJI jikj Uçak dokuzu oniki geçe kalkacak..jfkll JÜU y'lijj İİİIİJI yi ÂJULSLI y> Lüt>jÜniversiteden öğleden sonra üçü yedi geçe döndük.Örnekteki gibi saati belirtiniz :.^•LiUl^liftLJI ^ . (W...) (\4 .(fl,\V) (T4—_ .(v,o) (r309

ARAPÇA'DA SAYILAR4 .(.,.) U4 (O- .(VVA) (,2.2 Çeyrek Anlatımları:* Saati belirten sıra sayısından sonra, vav bağlacı ve ( ) sözcüğübulunur:.£jJI j İM.JCJI i*Ol Saat altıyı çeyrek geçiyor.JJJİ j İJULJI Yediyi çeyrek geçiyor..JTJI J iillîll Ji\ leOl Şimdi saat üçü çeyrek geçiyor..JJJJI j ijufJI Jy. L«»j Üniversiteden dörtbuçukta döndük,.jp j îj-i* İJLÎÜI J Îj-tfUll ^fv^y. Ders, onikiyi çeyrek geçe bitecek.Örnekteki gibi saati belirtiniz:.(V,\o) (Y.(V.ö)İTAT,\o) (i..(\\.U)(«.(A,\a) (.310

ARAPÇA'DA SAYILAR2.3 Yirmi Geçe Anlatımları:* Saati belirten sıra sayısından sonra, vav bağlacı ve ( c-lî ) sözcüğübulunur:.cJLtH j i*Jcl\ icOl Saat dokuzu yirmi geçiyor.cJıill j »jiUJI Onu yirmi geçiyor..CJLİII J iiJLtJIicLJI Saat şimdi üçü yirmi geçiyor.Örnekteki gibi saati belirtiniz:.c-JLtîlj,?J*IJJIo^lİ*CJI 4 (\..\-) (\4 .(V.U (Y4 — .(VN.) cr4 .(f.N.) (t4 ON.U I»'4 i\s,s,) c\2.4 Buçuk Anlatımları:* Saati belirten sıra sayısından sonra, vav bağlacı ve ( «JLaJ ) sözcüğübulunur:.uLaîJI j îyl*J! Onbuçuk..LjLaİJI j i»uLJI Yedi buçuk;.ıj-alll j İJUCJI Yedi buçuk..uLdJül j işitil IcLJI Saat sekiz buçuk..\>Luf ti-alll j i-iCJI yi jiıjjjî Sabahleyin altı buçukta kalkarım..oLoİJI j LuLtlI yi ÂJoılAl Jl (jLoi- Üniversiteye sekiz buçukta varacağız.311

ARAPÇA'DA SAYILAR.oi-aiJI j İJULJI J »iU Ja*£ Genellikle saat yedibuçukta kalkarız,Öğle yemeğinden sonra ikibuçukta gideceğim.Örnekteki gibi saati belirtiniz :.ı_jLaJI j ÎJ»I Jl j^l « L J I 4- 0 ,r.) o'vı «Ljl (\4 (N>,r.> (r4 .(o,r.) (r (.\,.«) u,^1 JÜU (\ ,r.) (6Örnekteki gibi saati belirtiniz :.Su (\\ ,r.) (v( \ ,r.) oSfi i*CJi o.(\..r.) o^ı «Ol (r.(\. \-a) oSfl «Ol (t.(V. \0) ieLJI (0( .\- Ne) jSfl «Ol C\312

ARAPÇA'DA SAYILARArapça'ya çeviriniz:1) Arkadaşın beşi on geçe gelecek.2) Tren yediyi yirmi geçe gidiyor.3) Halan dördü çeyrek geçe dönecek.4) Öğrenciler üçbuçukta çıkacak.5) Annem üçü onyedi geçe evden çıkacak.6) Hergün yediyi onsekiz geçe evden ayrılırım.3. KALA/VAR ANLATIMLARI:* Sıra sayılı saatten sonra, ( SH )• istisna edatı ve üstünlü dakikabölümü söylenir:İXJı + Sfl + iclİJI-e kala/var..^JLîJI VI i-JÜJI iclİJI Saat ikiye yirmi var..'iiuîi ujîjlî j *Uw Sfl İJV-ÛI IcLJI Saat dokuza otuzyedi var..iÂJi ijjj-i* Sfl İLoLill Sekize yirmi var..IJUj Sil ÂAjfJI icÜJI Saat dörde çeyrek var..yl»j u^i- Sil iiJlill y» îj^UİI oîjtı Ders, üçe beş kala başladı..'UJJSII î^iLJI yi yjoiL. Ona çeyrek varken gideceğim..Luj Sfl İJUIJJI yi »jîltl jLai-, Uçak dörde çeyrek kala gelecek..'Uy SîI İ-J'lilI yi LiSUl jjlcl Bürodan ikiye çeyrek kala ayrılacağım..jJliâTren istasyona dokuza yedi kala geliyor.Sil «JU-LJI yi ÂÎWl yll jlLuiJljLfliBu işçi yediye çeyrek varken uykudan kalktı.. Sl ı*ıLJI icLJI yi *j>jj yo JUIJJI İÜ* jajp313

ARAPÇA'DA SAYILARÖrnekteki gibi saati belirtiniz:4 (V, £..) Î'Vı «(İJ1 (V4 u,ro) oSiii*CJı (r4 c\,to) o^ticLJi u4 (v.t.) Û"Sİİ*CJI (o4 .(A.o.) o^li*CJI (AVerilen saatleri gösteriniz:« .\r.r. Â*CJJ- S^.i.r. i*LJI-v4 . V . > o itLJI - v4 . N..İ0 icLJI - t4 .1 . YO itLJI - ft4 .S . i- «LJI - ,4 NN.MJLAÜJı-V4 .V. 96 İcLJI - A4. TAM SAAT ANLATIMLARI:* Tam saat anlatımlarında aşağıdaki sözcüklerden yararlanılır:1>Lİ tam.>*.* {*'rtlL tam olarak,f Li Jtamtamına.JLJı İcLJI Saat tam altı.314

ARAPÇA'DA SAYILAR.talî »jiUJt yi»jw»Ull ÎJLS», Ders tam onda başlayacak..ci'iaiL \jLc SuiLAl yi j,uL, Tam onbirde uyuyacağım..'ULî iulill yi y*»JI yi &yi İşe tam sekizde başladı..JaujaJL »jil*JI yi Jjiil y)lTam saat onda eve döneceğim,.'ulu İAJ(JI icLJI yi Jütü Oj/L» Tam saat dörtte yanında olacağım..y*UİI JL>! yi *t—»îyLc ÂJlill İclİJI ^Ls yi j y»jy«JI *L\ıil JJ«J 'Çj>jj İ-Jb- LÜ cJlBizim her gün gösteriler bittikten sonra, akşam tam saat onikide birkahvede oturumumuz vardı.Arapça'ya çeviriniz:1) Tam saat ikide size geleceğim.2) Dersimiz tam dokuzbuçukta başlayacak.3) Okuldan tam dörtte çıkacağız.5) Eve tam olarak altıda döneriz.5. ARALI SAAT ANLATIMLARI:* Aralı saat anlatımlarında aşağıdaki sözcükler kullanılır:...... j .... ün saat... ile ... arasında.j^JaJI JUU iilltll jÂJLtlIuUy;Jo£\ Öğleden sonra iki-üç arasında benibekle..\jm 1*11 j İJUIIÜI tlro « Lıuo AS CJL>Iyl ı_*î5flÖdevleri her akşam dokuz-on arasında yazarım..oLaJI j Â*~»Ldl j iju*Ldl ıjjj iliy/ifl ya>Hoca, dokuz ile dokuz buçuk arasında geldi.Arapça'ya çeviriniz:1) Üç ile beş arasında bürodayım.2) Yedi ile sekiz arasında okuldayız.315

ARAPÇA'DA SAYILAR3) Oniki ile bir arasında kütüphanedeydiniz.4) Dört ile altı arasında çarşıdaydım.5) Beş ile yedi arasında evdeydim.6. SÜRELİ SAAT ANLATIMLARI:* Süreli saat anlatımlarında aşağıdaki sözcükler kullanılır:... J^» I Jl ... JA saat -den -e (kadar).% L*A i—lil J> îjt»! Jl JA "»X>j.\ Gezi, birden akşam beşe kadardır.Maç, öğleden sonra ikiden dörde kadardır..j^kll JJU İJJJI Jl ijlill y îljUl.uuad\ j İJL-'Lİ)I Jl uLaJI j İLaljJI y(j-j'-JIDers, sekiz buçuktan dokuz buçuğa kadardır.Sınav, sabahleyin sekizden onbire kadardır.. 1>L^> sj-i-t İJ JU-I y> iuLiJI y jUcü>*yi.1jjjt »j-İ-e ÎLJLÜI Lfı> uLdJI j SyLc ZJJLİ.1 yW^JJJJJIAntrenman (çalışma), onbirbuçuktan öğleyin onikiye kadardır.•j^ai\ x>u >.j.^ll j İ-JLİII Jl 'l»L*> iulill y >_u£ll J L"îSabah sekizden öğleden sonra ikibuçuğa kadar bürodayım..iuLtJI y> ik»JI jile ji jjw JSekize kadar istasyondan ayrılmış olmayacak.ÂcLJI Lfı>L>L*» İJJLİII IcLJI JA L-»JJ L^-«-~: j ^JLaJl Jyi: ç^^Jtl ı_>L Jc ı_«2»JI t-vzi"Görevli büronun kapısına şunu yazdı: Mal alım-satımı, her gün sabahsekizden öğleden sonra dörde kadardır..t Lu> ı.i.fiill j ÂJULJI y» «L-oLJI JA j^Jjl jj»;,,»"Piyes, akşam altıdan yedibuçuğa kadar sürüyor.316

ARAPÇA'DA SAYILARÖrnekteki gibi saati belirtiniz :Jl iu&l O- y^SUl J Lîî 4 JLÜ\ J * İL;ISN/1>L-» iuli)l/y^tl (\.j^JaJI JtıuiJlİJI4 Jul J^ÎJ*IJI / VL^İ*,LJI / a>sjı (T4 /.u.i-jCJı / i*fjı / iUsüi (r4 • /.L^İulîJI / / yiJI U^ .5yLc İ-Jlill / SyLc ijiU.1 / c~Jı (ö* .'. A—Lil / ^1 juu ÜJIÎJI / jUkil O4 ^1 JJUÎJ^IJI /1»L^5^UJI / İ^SUI (V4 .«L-« iuLtJI / İJLJIİJI / JJ»>-JJ (AArapça'ya çeviriniz:1) Üçten beşe kadar bürodayım.2)Yediden sekize kadar okuldayız.3) Öğleyin onikiden bire kadar kütüphanedeydiniz.4) Dörtten altıya kadar çarşıdaydım.5) Beşten sekize kadar evdeydim.317

Önsekizinci BölümYAŞ ANLATIMLARI* "Kaç yaşındasın?" sorusu, üç biçimde sorulur:StJJİJs L> Kaç yaşındasın?SJj*c (ii-

ARAPÇA'DA SAYILAR.oLu. ojü iUv-*Suad, üç yaşında.. Ujms. y îji*£ İJU-IİJI y» «u»U c->jjj Kızkardeşi ondokuz yaşında evlendi..Lvjj*"L>Lc jjj«İjs j jLîI »j«jj; j jjJÜJI k^L^Ibn Sina, Kanun adlı kitabını, yaşı yirmiiki civarındayken yazdı.yl o«3l.jSH\ yLc y^i*JI j ZJltlI yi ji tyj. y. yıyU)! yi j> j ö«i- J-> çjjJOğlu, iki yıl kadar önce, yirmi veya ençok yirmiiki yaşındayken evlendi.Örnekteki gibi dönüştürünüz::.olji* öjü Jy* (CJÎ) 4olyL^ojÜ Uj**.OljVMM * M l J JJ*£ (*MJ)4 ..CJI->4 .jjU - T4 -j* - r4 .UÎ-04 -JLJ - A4 c^-V4 jjj-i* J £>J - AUygun biçimde dönüştürünüz:" .( r tc/v) J-JSÜI JUl li» yc - ^•• ^ J «=»L* - r.(•UM/d)jjûaJI yi-î j*C - f.(yUS7\.) i-iLI yi y*- - £.(İİ-./M») jSfl ^ - o.(oLT/Y.)LjuLI j-i») - ^319

ARAPÇA'DA SAYILARÖrnekteki gibi dönüştürünüz:4 .(vCLily^* / Lr/U/ii-. \V / JiUjû»w) - >4 .(jjJl j, JU / ilj ^"iL.1 / JL-, \ A / jL-L» y>) - V4 • (Jc JUJU» / ijJfclflJI / ÂJ— £T / jLcLhJ ıjUjl..) - f4 .(yılİ-l Jwju> / yjJ / il- t"0 / fjjS' j*c) - £4 (uî)-02. Fi CER (İyelik) HARFLİ/SIRA SAYILI ANLATIM:•iSyj- JA »j-ic *i

ARAPÇA'DA SAYILAR3. Li CER (İyelik) HARFLİ/ASIL SAYILI ANLATIM:İÜ + yLgiJJLC + li.oly~< 'ji*. AJ On yaşında.A) Yetmiş küsur yaşında..AÜ JJJU- jA) Yetmişbeş yaşında. (Mes'udi,Muruc,2/365).İÜj 0%* y) Kırküç yaşındayım..L. ; j JLMÎI jJdl y> A! jl? O günlerde doksaniki yaşındaydı..L. jjL. jyJI j-« AJ j ^1\> Jjy Dedem, atmışyedi yaşında öldü.4. ( yl ) SÖZCÜKLÜ ANLATIM:lü +(AJI JLÎM) yL#î jJJ; + (JLv) yl (j>)şu kadar vılm çocuğuyl y On yaşında.OvÜ yl j* Altmışüç yaşında.. AÜ j£oî yl y> Altmışdört yaşında. (Mes'udi,Muruc,2/365).lü uyuj j oMî yl UÎ Kırküç yaşındayım.Arapça'ya çeviriniz:1) Öğrencim yirmidört yaşında.2) Kardeşim onsekiz yaşında.3) Arkadaşım otuzdört yaşında.4) Amcam elli yaşında.5) Babam altmışsekiz yaşında.*321

ARAPÇA'DA SAYILAROndokuzuncu BölümGÜN/HAFTA ANLATIMLARIı. H A F T A N ı N GÜNLERI ( £j£Aı fçî ):m fJtgünpazarpazartesi;uin /:ıaıîıısah*çarşamba»ji-> .r, *. perşembecuma'

ARAPÇA'DA SAYILAR.JjJbJ Jl y^UI«UvjSfl c-Ai Geçen çarşamba İstanbul'a gittim..ÂJMU-I y. L*>j «UvjS/l jp.jj.yi Çarşamba günü üniversiteden döndük..»k>*3İI J.jj ÂJüLJ. »jil» jjjj-iiPazar günkü yarışma için, yirmi ödül verecek..pjuTiM ^jj îljLl OPJS" £jjl ^jj-iL»Pazartesi günkü maç için, dört top alacağım...j^iU MJİ JjU. S\JS bjÜ JüjÎPerşembe günkü tören için, üç bilet istiyorum..îjLaU Jt>l*J.I yJI yİ-l P_^İÎ I İJPUJPI-I jjjj? y»Cuma günü öğlende, namaz kılmak için kardeşimle camiye giderim..»jJLc İP iU-l iİ.J*',n\\ liljİ l"..'.ıı1l J.JJ yİCumartesi günü, onbirinci sayfayı okuduk..^»•«Al yî> « U {jA JOjjJI j . - ılGösterim, çarşambadan perşembeye kadar sürecek.Cuma günkü gezi için, yedi koltuk ayırtacağım..«JV*jU J»JJ İi>j) Jj=-Uu İ»;JJH>L..Ciiii.nH ^.JJ P**t>ljJ ^j/lifi) jw tl> *• *XJS.'..Cumartesi günü ödevi için, beş öykü yazacağız.f^uıfj j oUsvy u^r İrse ijLÇarşamba günkü sınav için, üç kitap okuyacağım..^.jlill jv>Sll yi \.Lt,c jU» lu_jju J^JU—Okulumuz, gelecek pazar bir temsil düzenleyecek.Boşlukları uygun biçimde doldurunuz:jBÇjf'MLf* fJİ W ~ ^J * J^S-^I (jf* (»Jİ £il> _Y1j—jl j > «l*i/«'l J>j-JI ~T*Le j ı c.M.II ^jJI - t323

ARAPÇA'DA SAYILAR' pjjı j.'.uyiJiİjLfcıjlS" î Jj' ' u*" 1 -ı w»** -Örnekteki gibi dönüştürünüz:.4 (.Ift&l f J İ) !İI>JI yv.4 . (,_,..,;,.4.1 ^jj) S^jjJI yv»•4 .(aunl r>J îîljLlI y-4 _ .{İJUJLI IJLC) îy»IJI yuKelimeleri uygun biçimde slralaylnlz:4 .filHI / îljL» / Jijll4 .^iLDI ı.".,, II / JLui ÂXLv> / J~) \JSm j i+((JUr«) [C\ her (-) günü324

ARAPÇA'DA SAYILARjıil 'AS »IjLil jAliî Her pazar maç seyrederim.fi *X*J> 'jS JL»UJLI yll u-j»iî Cuma günleri camiye giderim..,j«-*> J? İXJJ.I Jl ç^ii; Her perşembe, parka gideriz.fi.c-İJI ^Cj JJUT.>1Ü |»A Onlar cumartesi günleri çalışırlar..âUj*YI fÛ Jjt^iJ V J X Pazartesi günleri çalışmayız..v_V* 'AS '

Yirminci BölümTARİH/TAKVİM ANLATIMLARI1. MİLADÎ/HİCRİ AYLAR:1.1 Miladi Aylar ve Yıllar:/ J&l üy\S Ocak>Jjli/J»Ui Şubatu-jL* / jliî MartJoJ / jL*J NisanjiU / jC\ Mayıs**y- I ö'jij» HaziranJJ-H / jy Temmuzu"^'"^î / v»î Ağustos^ L / JjJ-J Eylüloo*» 1Ekimjr**y I Jtül CftjZJ Kasımj-—i i I JjSfl jjjLS" Aralık326

ARAPÇA'DA SAYILAR. JJ-J'L\J Jl Ji>ıll jC\ CJJL, Geçen Mayıs İstanbul'a gittim..jLI JA ^ULI fjJI JOJJJ Mayisin beşinci günü doğdum.•y-jj Jl J>LİI jliî oJL Geçen Mart ayında Tunus'a gittim..jji JA JUI J JJJİJI lül* cLli Bu arkadaşla, 10 Temmuz'da görüştüm..İJljLlI j^-lll y ^ÜLI JJJİ y> jCÎ Mayıs, Süryani ayların beşincisidir.İİJl-JJI JJ^JJI y £~»ÛI JLîJI y> Jjü Eylül, Süryani ayların dokuzuncusudur.îjl iJLkll J o^,^1 Djjl Cw^i Geçen Eylül'ü, serbest incelemeyle geçirdim.Jjj JA JJi\ fJJI J JÎ ^Lvil jtiij Okullar, Eylül'ün ilk günü açılır..iJ;LjJI jjj-iSlI JA viülİJI j^JJI yijliÎMart, Süryani ayların üçüncüsüdür..LpLi£İ ^ jjJJI o»J j jlil *l> Mart geldi, kuşlar yuvalarından çıktı.Ağustos, Süryani takvimin sekizinci ayıdır..iJLjJI ZLJI JA JAÛ1\ JİJI y> *->î.JjJLaJu iüj*ukll ÎJ5Ü.I J ı_j| f-»Geçen ayını, Dımaşk'taki Zahiriye Kütüphanesi'nde geçirdim.jiL' J L» (jjî j ^^LJI İJJÎL. .(jJSl) JjVl JJJ y jLill . «LjjSlI ^jJIJjSlI jy-f jjyi JA JJ_JA*}\ j JJU-I < o* ...II ÇJJ JAJHJ Sil İ««»IJI J . £İLs>VI..(JLJ.)Bugün çarşamba, Ekimin ikisi. 21 Aralık cumartesi günü akşam saatdokuza çeyrek kala yanınıza döneceğim ve Reform Kulübü'nde sizinlebirlikt olacağım. (Havle'l-Alem,8). (^.«1 J) S/İ\ jjj IS' JA yJjJI j ^jLil <

ARAPÇA'DA SAYILAR• » J Ü K * ^ İ (."•Ih* « AÜ »yo yLc y U I |»_»JI yâ j18 Haziran'da bolca yağmur yağdı. (Robenson,70).«yy^l»'-i.^a.T.;. 11 j29 Eylül'de, beni acı anılar sardı. (Robenson,75).ı^j'ûı ii>jlı • »i* eli». I_SJJI j-jj-iiı *yu ijûı ^yjjı j* j . « ^ üvüiiu ^1^11jjı j>30 Eylül günü geldi çattı. Bu, ıssız ve uzak adaya girdiğim uğursuzgünün ikinci anısıydı. (Robenson,78)Bu geziye, 6 Kasım günü başladım. (Robenson,84). « » yo yiLJI ^jJI yS A!> Jl »Jı* olju j•I>.M«* j£~J j Iu*ü J (JJÎ (AÜ) i ü y i1959 yılında yazıldı..«JJÎ j İIOJU-J j y nı.v jyu-J(AÜ) iu. yi çor 1959 yılında yazıldı..iu*-J j (JJÎ Juu ÜWİI j İ**»İJI iüJI yi ç-sST 1959 yılında yazıldı.Jj Mahmut, 1935'te doğdu.İU*MJ J Î 'iu- (yJLill ytriî) jİJjJ (y-i) y» jjj^ill j J»lyl S*\\£. / /.jütÂjuJ j31 Kasım 1914..yjıjjî j İ*JJÎ j âioo.ı.7 j ı_i)l İ Ü (jyO JJJJ( y-i) y y & l\ S £ £ / V / A8 Temmuz 1944.j iuuu j It.o,«,„(.j j < âJ 1 İÜ (yjLîll jjj'ir) JJIL (y-£& yo yLc ^fiU-l \ M"V / \ / N \11 Ocak 19937.8 Mayıs 1975.juu" j iü«» j ÂU„»„,ı7 j (_Üİ İ Ü {jLI) JJLO (y*£) y ylill \^Vû / 0 / A.'öyjJİ j İJUJ J İÜJUİ J (JJİ AÜ (JJJJ) j y yo ^ i * İ-Jltll^AlA / V / \t"J13 Temmuz 1848.328

ARAPÇA'DA SAYILARVerilen tarihleri gösteriniz:\v\\ / \. / Nr - >.mv / n / v - r.uo\ / \ ı M - r.m\ /1 / \. - t.SM\ ı A / r. - o.mv / \ / u - -\.\\üh ı \\ ı \ - v. \ M A / r / \o - A1.2 Hicri Aylar ve Yıllar:fjkil Muharrem.jHc Safer.JjSlIRebiulevvel.îjiSfl J^JJ Rebiülahir.Jlill j^jj Rebiüssani.JjSd^jU». Cumadelevvel.JJL» Cumadelahire.L»j Receb.jL*i Şaban.Ramazan.JLi Şevval.SİuİII ji Zülkade.ikil ji Zülhicce.329

ARAPÇA'DA SAYILARj.y-» £İj =

ARAPÇA'DA SAYILAR2. GELENEKSEL TAKVİM ANLATIMLARI:* Araplar, tarih ve takvimi, gecelere göre anlatırlar; bunun içinaşağıdaki kalıpları kullanırlar:~*y\ ayın birinci günüJJljî1-10 arasıJaJji 11-20arası>ljî 21-30 arası•Ul» 30.gün (son gün)2.1 Aynı İlk Gecesi:IJİ" j+i Jy£J / IJLS* j+i I \JS ^ JA İU JjV-aynını ilk gecesi'Si''-'» ^.jXsJf JJJ Kulzüm'e Receb'in ilk gecesi girdi..(jLa*j j+â J-fsli L>Ji Oraya, Ramazan ayının ilk gecesi geldi..^jjJLc JA» J ^ i — Lyai Orasını, yirminci yılın başında fethetti.J^UJ J-OJ. JA jljjj. jr>- Mervan, Mısır'dan Receb'in ilk gecesi ayrıldı.•

ARAPÇA'DA SAYILAR2.2 Ayın Yansına Kadarki Geceler:ci> îjjj,Jja-y ı oJJL» tFtei ı Lİ» üjli-JJ-ayının gecen -ıncı gecesi.ç->j y jjü. ^-»»J »Jji» Receb'in altıncı günü ayrılındı..yls. y cJ» »yVc ^Sf *k£» jLS" Öldürülüşü, Safer'in beşinci günüydü.. ^JL? JA cJL> AJUJ î , n l JUJJ CA3J>Yezid, Safer'in onsekizinci günü öldü. (Mes'udi,Tenbih,280)• J * y yAJLMJ 4^1 * Lj IJOJU A,1.7,.» jBabasının hanımlarından biri, onu iktidarının altıncı ayında öldürdü.(İbnHaI

ARAPÇA'DA SAYILAR2.4 Ayın Yansından Sonrası:c~l> %JMIJ. IUJSI / Cıûfi-ayının kalan -ıncı gecesiRecep ayının bitimine beş gece kala oranın valisiydi." a , *.JjVIOradan ayrılışı, Rebiülevvel ayının yirmisindeydi.y-i yo ı>i j-ijd A l £ AİJ*O jl?.jLic ıjjjj^all ya> t"0 Âü j>ljl yiOtuzbeinci yılın sonlarında, Mısırlılar Osman'a geldi. (Zehebi,/feer ,1/26)2.5 Ayın Sonu:£>LWtf - jJU / IJLT jti. y fji >Sî / jİA ^-J - jlj-J jü-İJlif j4-î•avının son gecesiKufe'de, 40. yılın Ramazan ayının son onunun başlangıcında şehidedildi. (Mes'udi,Tenbih,273)333

Yirmibirinci BölümSAYILARDAN FİİL ve İSİM TÜRETME( JJüJI e L—I JA İİiJL» JUjÎ )İ.CJİJ) ÖLÇÜSÜ:J~J ~ 'JJ tekledi, tek yaptıjili - jJLi çiftledi, ikiledi, iki yaptıiLtJLî - ItSİ üçledi, üçe tamamladı, üçte birini aldı- dörtledi, dörtte birini aldıdokuzda birini aldı.fj-'nimi 1jij 'çj2)\ jlS" Topluluk tekti, onları ikiledim..»ji'j;jipyJI jlT Topluluk çiftti, tek yaptım..{jtil chi Topluluğu üçledim..j^fî^i'u"^ IjJLf Üç kişiydiler, dörtledim.334

ARAPÇA'DA SAYILAR2. ( Jİ») ÖLÇÜSÜ:o»j birledi, tek yaptı, birleştirdijfc ikiledieli* üçledi, üçe ayırdı, üçe tamamladıgj dörtledi, dörde tamamladı, dörde ayırdıc$£> üçgen/üçlü'£s>dörtgen, kareyltrL beşgen/beşli.'LJ&\J>J Öğrencileri tek sıra yaptı..(•«JİİJIAI ljjı»j Hedef birliği yaptılar..fi*j4»IJJL>J Güçbirliği yaptılar.. JU»jjJI fi[jû> Kutsal yerler.. JÎCiJI Jj Sekizgen yaptı.. jLLJÜI sL&> Şeytan üçgeni..^LJI jjl^î» C&L» İkizkenar..^>w»Vi ı* ekiÇeşitkenar..£L»ti\ ^JL»İ4 eli* Eşkenar..oljdill L Trigonometri/Üçlü-üç denklemli hesaplar..£LJJ>!iJ& Nirengi..ciiA jji Üçlü düşman/Üç koldan saldıran düşman../»jL/İl J (y) »JJİ JJ—J ı*>Bu, Rasulullah'ın İslam tarihinde dağıttığı ilk humustu. (Cabiri,114)Jjî jli"335

ARAPÇA'DA SAYİLAR3. ( 'ytâ ) Ölçüsü:•jîlj otuzladı, otuza tamamladı•JÛJ doksanladı, doksana tamamladı•AudiÖğrencilerin doksanıncısı oldum.336

KAYNAKLAR1) Dilbilgisi KaynaklanAbboud, Peter F. ve diğerleri: Elemantary Modern Standard Arabic , 1-2,Cambridge 1984.Akdağ, Hasan: Arap Dilinde Edatlar , Konya 1984.Akdağ, Hasan: Arapça Dilbilgisi, Konya 1989.Akyüz, Vecdi: Arapça'da Fiil Kipleri ve Yardımcıları , İstanbul 1995.Akyüz, Vecdi: Arapça'da Fiil Zamanları, İstanbul 1996.el-Antâki, Muhammed: el-Minhac fi'l-Kavaid ve'l-î'rab , Beyrut ty.Ateş-Ahmet- Yazıcı, Tahsin-Çetin, Nihat M.: Arapça Dilbilgisi, İstanbul 1964.el-Bakrî, Ahmed Mahir: Esâlîbu'n-Nefy fı'l-Kur'an , Kahire 1985.Blachere, R. - Gaudefroy-Demombynes: Grammaire de l'Arab Classiçue ,Paris 1952, 3.B.el-Cârim, Ali-Emin, Mustafa: en-Nahvu'l-Vadıh (li'l-İbtidaiyye ve's-Saneviyye),3+3, Mısır 1964, 1965.Çöğenli, M.Sadi-Kılıçlı, Mustafa-Şafak,Yakup: Arapça Edatlar ve DeyimlerSözlüğü , Erzurum 1988.Çörtü, Mustafa Meral: Arapça Dilbilgisi-Sarf, İstanbul 1997, 2.B.Çörtü, Mustafa Meral: Arapça'da Cümle Kuruluşu ve Tercüme Teknikleri ,İstanbul 1997, 2.B.Dahdah, Antuvan: Mu'cemu'n-Nahv , Beyrut ty.el-Esmer, Râci: el-Mu'cemu'l-Mufassai fı İlmi's-Sarf, Beyrut 1993.Ernest, H.: Modern Arapça Grameri, çev.Ekrem Sankçıoğlu, İstanbul 1982.el-Galâyini, Mustafa: Câmiu'd-Durusi'l-Arabiyye , 1-3, Beyrut 1973.Gürsoy, Yakup-Taşkan, Kenan: Temel Kaideleriyle Arapça Sarf-Nahiv ,İstanbul 1971.Hasan, Abbas: en-Nahvu'l-Vâft , 1-4, Kahire 1979.337

ARAPÇA'DA SAYILARHaseneyen, Ahmed Tahir-el-Varrâki, Nâriman Naili: Edevatu 'r-Rabt fi 'l-Arabiyyeti'l-Muâsıra , Kahire 1984, el-Câmiatu'l-Emrikiyye.Hassan, Temmâm: el-Lugatu'l-Arabiyye Ma'nâhâ ve Mebnâhâ , Kahire 1979,2.B.Hassan, Temmâm: Makâlât fı'l-Lugat ve'l-Edeb , Mekke 1995.Hassan, Temmâm: et-Temhidfi Kitabi'l-Lugati'l-Arabiyye li-gayri'n-Nâtıkinbiha , Mekke 1984.Hulvâni, Muhammed Hayr: el-Muğni'l-Cedid fi İlmi 's-Sarf, Beyrut ty.Huveysekî, Zeyn Kâmil: el-Cumletu'l-Fi'liyyetu'l-Menfıyye fi Şi'ri'l-Mutenebbî ,İskenderiye 1986.İbn Hişâm: Mugni'l-Lebib an Kutubi'l-E'ârib , yay. Muhammed MuhyiddinAbdulhamid, Kahire ty.Koçak, İnci: Arapça 'nın Gelişme Yolları , Ankara 1984.Ma'ruf, Nâyif: el-Mu'cemu'l-Vasit fi'l-İ'râb , Beyrut 1988.Maksudoğlu, Mehmet: Arapça Dilgbilgisi, İstanbul 1998, 5.B.el-Muttaridî, Abdurrahman: Esâlîbu't-Teukîd fı'l-Kur'ani'l-Kerîm , Tarablus1986.en-Nahhâs, Mustafa: Dirâsât fi 'l-Edevâti 'n-Nahviyye , Kuveyt 1986,2.B.Nahle, Mahmud Ahmed: Lugatu'l-Kur'ani'l-KerîmFi Cuz'i Amme , Beyrut 1981.Salih, Abdurrahman el-Hac ve diğerleri: el-Mu'cemu'l-Muvahhad li-Mustalâhâti 'l-Lisâniyyât, Tunus 1989.es-Satnerrâi, İbrahim: Min Esâlibi'l-Kur'an , Beyrut 1987, 2.B.Sehlûl, Muhammed Ahmed Ali: Lev ve Levlâ - Dirâse Nahviyye Kur'aniyye,Kahire 1983.eş-Şertuni, Reşid: Mebâdiu'lArabiyye fi's-Sarf ve'n-Nahv , 1-4, Beyrut 1965.Uralgiray, Yusuf: Modern Metodlu, Uygulamalı, Tahlilli ve Alıştırmalı Arapçaİlk ve İleri Dilbilgisi, İstanbul 1987.Wright, W.A.: Grammar of the Arabic Language , Cambridge 1981.Ya'kub, Emil Bedi: Mu'cemu'l-Evzâni's-Sarfiyye , Beyrut 1996, 2.B.Ya'kub, Emil Bedi: Mevsuatu'n-Nahv ve's-Saffve'l-İ'rab , Beyrut 1988.Ya'kub, Emil Bedi: Mevsuatu'l-Huruf fı'l-Lug^üj}lArabiyye , Beyrut 1988.Yazıcı, Hüseyin: Arapça'da Edatlar , İstanbul 1996, Kitabevi.Zihni, Mehmed: el-Muntehab ve'l-Muktadab fi Kavaidi's-Sarf ve'n-Nahv ,İstanbul 1980, Marifet Yayınları.2) Örnek Cümlelerin KaynaklarıAbdulmelik, Enver: Rîhu'ş-Şark , Beyrut 1983.Ahlâm , bk. Huseyn, Tâhâ.Akkad, Abbas Mahmud: Huseyn , Beyrut ty. (Kulliyât'ı içinde).Alâaddîn , İstanbul ty. (Cantaş Yayınları).338

ARAPÇA'DA SAYILARAli Baba , İstanbul ty. (Cantaş Yayınları).Behî, Muhammed: Meşâkil, Kahire ty.Belâzurî : Ensâbu'l-Eşrâf, l.c. Kahire 1959; 4-1, Beyrut 19719; 4-2, Jerusalem,1971.Câbirî, Muhammed Abid: elAklu 's-SiyâsiyyiulArabi , Beyrut 1990 (Türkçe'yeçevrilmiştir: İslam'da Siyasal Akıl, çev.Vecdi Akyüz, İstanbl 1997).Camus, Albert: el-Garîb , çev. Fevzi Atvî-Nedim Mar'aşlî, Beyrut 1967 (Yabancıadıyla Türkçe'ye de çevrilmiştir).Cubran, Cubran Halil: el-Ecnihatu'l-Mutekessira , Susa/Tunus 1989.Çağdaş , bk. Yüksel,Azmi.Dua , bk.Huseyn, Taha.Dureynî, Fethi: Nazariyyetu"t-Ta'assuf fı'sti'mâli'l-Hak fi'l-Fıkhi'l-îslâmî,Beyrut ty.Edib , bkz.Huseyn, Taha.Emîn, Ahmed: Hayâtı, Beyrut 1985, 3.B.Emîn, Ahmed: îlâ Veledi, Tunus 1993.Evsân , bkz.Nuayme, Mihail.Eyyam , bk. Huseyn,Tâhâ.Eyyub , bkz Nuayme, Mihail.Fischer, Wolfdietrich: Lehrgang Fur Die Arabische Schriftsprache derGegenıvart , Wiesbaden 1986.el-Hakim, Tevfik: Şeceratu'l-Hükm , Beyrut 1978.el-Hakîm, Tevfik: Tahte Şemsi 'l-Fikr, Beyrut 1982.Havle'lAlem Semânın Yevmen , İstanbul ty. (Cantaş Yayınları).Hayatî, bk. Emîn, Ahmed.Hub , bk. Huseyn, Tâhâ.Huriye , bkz.Mücahid, Huriye Tevfik.Huseyn, Tâhâ: el-Va'du'l-Hak (Va'd), İstanbul ty. (M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfıyayını).Huseyn, Tâhâ: el-Eyyâm , Kahire, l.c. 1977, 55.B.; 2.c. 1979, 26.B.; 3.c. 1978,4.B.Huseyn, Tâhâ: Ahlâmu Şehrezâd (Ahlâm), Kahire 1943.Huseyn, Tâhâ: el-Hubbu'd-Dâ'i (Hub), Kahire 1951.Huseyn, Taha: el-Muazzebun fı'hArd (Muazzebun), Tunus ty.Huseyn, Taha: Edib , Kahire 1971, 7.B.Huseyn, Taha: Duau' l-Karvan (Dua), Kahire 1974, 14.B.İbn Haldun: Kitabu'l-lber , Beyrut 1967 (l.c Mukaddime).Kalkaşandî: Subhu'l-A'şâ , Kahire 1913-8.Kâşif, Seyyide İsmail: Mısr fi Fecri 'l-İslâm , Kahire 1970.Kerm , bkz. Nuayme, Mihail.ef-Keylâni, Kamil: Robenson Kuruzu , Kahire ty., 11.B.339

ARAPÇA'DA SAYILARKıraat, bk.Smi, Mahmud İsmail.Mes'udi: et-Tenbih ve'l-İşrâf (Tenbih), Beyrut 1981.Mustafa, Nevin Abdulhâlık: el-Mu 'arada fi 'l-Fikri 's-Siyasiyyi 'l-îslâmî, Kahire1985( Türkçe'ye çevrilmiştir: İslam Siyasî Düşüncesinde Muhalefet, çev.VecdiAkyüz, İstanbul 1990, İz Yayıncılık).Muyessera , bkz. Sini, Mahmud İsmail.Mücahid, Huriye Tevfik: el-Fikru's-siyâsî min Eflâtun ilâ Muhammed Abduh ,Kahire 1986 ( Türkçe'ye çevrilmiştir: Fârâbî'den Abduh'a Siyasî Düşünce ,çev.Vecdi Akyüz, İstanbul 1995, İz Yayıncılık).Nevin, bk. Mustafa, Nevin Abdulhâlık.Nuayme, Mihail: Eyyub , Beyrut 1988, 3.B.Nuayme, Mihail: el-Evsân , Beyrut 1988, 9.B.Nuayme, Mihail: Kerm ala Derb (Kerm), Beyrut 1983, 8.B.Nuayme, Mihail: el-Gırbâl, Beyrut 1988, 14.B.Pinokyo , İstanbul ty. (Cantaş Yayınları).Reckendorf, H.: Arabische Syntax , Heidelberg 1921.Rıhle ilâ Bâtıni 'lArd , İstanbul ty. (Cantaş Yayınları).Rîhu 'ş-Şark , bk. Abdulmelik, Enver.Robenson , bkz.el-Keylâni, Kamil.Sini, Mahmud İsmail- İbrahim, Yusuf-eş-Şeyh, Muhammed er-Rufai:el-Kavâidu'lArabiyyetu'l-Muyessera (Muyessera), 1-3, İstanbul ty., CantaşYayınları.Sini, Mahmud İsmail- Şa'ban, Muhammed Adil: el-Kıraatu'l-Muyessera(Kıraat) , 1-3, İstanbul ty., Cantaş Yayınları.Sini, Mahmud İsmail-Abdulaziz, Nâsıf Mustafa: el-Arabiylye li 'l-Hayat, 1-3,İstanbul ty., Cantaş Yayınları.Şeblûl, Ahmed Fadl: Kadâyâ'l-Hıdaset fi'ş-Şi'r ve'l-Kıssati'l-Kasira , İskenderiye1993.Şeceratu 'l-Hükm , bkz.el-Hakim, Tevfik.Va'd , bk. Huseyn, Tâhâ.Veledi , bk. Emîn, Ahmed.Yazıcı, Hüseyin: Arap Hikayesinden Seçmeler , İstanbul 1996, Çantay Kitabevi.Yüksel, Azmi: Çağdaş Arap Edebiyatından Seçmeler , Ankara 1984.340

ARAPÇA'DA SAYILARBULDURUCUTürkçeazlık anlatımları 280-287aşırılık durum zarfı 237aşırılık öneki 239.azlık anlatımları 280-287bağlaçlı sayılar 50, 51, 72,82, 97, 104,127,132,150bazıları 213bedel 218beraberlik 205bin 70binli deyimler 62biraz 211, 219, 284birbiri 220birkaç 170,171, 172,173, 211birleşik hal 128bir süre 219, 284bölme 90bölüm anlatımı 214, 218cer harfi 223cins isimleri 31cinsiyet 41, 48, 51, 78-79çarpma 90çift cinsiyetli isimler 129çoğaltılmış günler 324çoğaltmalı ilgi sayıları 1+içoğaltmalı sayılar 129çokluk anlatımları 234-280çokluk öneki 239daha az anlatımları 298-304daha çok anlatımları 288-297durum zarfı 237grup sözcükleri 262-274gün anlatımları 322-325hafta anlatımları 322-325hicri aylar 329-330ilgi ma'sı 274ilgi sayıları 136-143iyelik cümlesi 173, 203-204izleme kalıbı 171karmaşık sayı 14, 15katlı anlatımlar 133katmerli pekiştirme 208kimileri 213kusurlu anlatımlar 170, 230-233ma'dud yığılması 30ma'dudun düşmesi 36mebni sayılar 84-86meful mutlak 187milyar 70mu'rab sayılar 81-84nekra çoğul 172nicelik sözükleri 155-156on 21, 95oniki 42, 44, 85onluk sayılar 47, 82, 233öbek sözcükleri 262-274ölçü kalıpları 274-280öylesine çok 163pekiştirme 62,149,187-188, 205-210saat anlatımları 307-317sayı öneki 137sekiz 28sıfırlı sayılar 20, 48, 9934

ARAPÇA'DA SAYILARsıklık 1182, 238, 250-254, 261sıla cümlesi 274-280sıra bağlacı 116, 118sıra zarfı 117, 118tarih/takvim anlatımları 326-333telefon anlatımı 38temyiz 13, 79-80tevkid 207-210toplama 88topluluk sayılan 129topluluk sözcükleri 262-274üleştirme sayıları 125-128virgüllü anlatımlar 150yaklaşıklık anlatımları 176-180yaş anlatımları 318-321yeterli miktar 245yüzdeli anlatımlar 148zaman zarfı 116, 238zarf 225zarf ma'sı 274jUl 32137JİÎ 20,31>î 1141>l 121ArapçaX5ljUİ,t 20JJ1 298Jti 240,288-293JsX> JS\ 293U jS\ 293O* jOA 233, 260, 289J^.'rfo*^ 255uilt 62yjlyf 270SJİ 102-103,110-114,119-121'J 174-175»JLİ 185'&S\ 185*LliC 185£_yudl 178277y y~»; 283-28^ 14,49,170,231^ 211-229284JİJly^' 219L» Ja*j 215y*j ı^-iaAj 220>^lyİJI j .. y,*J| 220% 191yTjL 192«"J>"jN 191Jil y İJS3J U 'jL 192342

ARAPÇA'DASAYILARLj; 178iJLî 135jyî 138,140O-iL 1 262JLÎ 28JL? 138,140ü-.ji 147-148,270260yicL» 263yilU- 266JA JJ4»» 262£I*> 185,195y İİ.İ 271İİİJ 250jj\ 303/ 3 > 179 'VJ 245-249ı>* **b 267.lij 177yjrjj 269ÎJLJ 232,296y 281-8620#jJl Ju?, 20yüJLt 2655AC 249-254ofj »AC 252^~J>i i ji 63y*j iJx 31JA /ji 240-2430- Jbji 243-244

ARAPÇA 'DA .SAYILAR\& 239Uİ^J? 236-237yjjS 234-240fi? 168-169# 250jLi" 23081-210J İ 198-200İ^Js.*\S 126'jC-Jİ JJT 194i-JLİÜlJİr '205-207L 182-184İLu L. J İ 195ûtyVlyiUjİ 197J*L jl L. JT 197Jiî y Jİ"' 197Jb-lj 'J? 193156-166ûir'f»? 164fij'fi 165^ilAiÇS 286-287OtfÇîr 245y îj-i" O" 244JİÎV 299yÜV 291JaiJv 255Jİ V 301Jî. 135icJ*>M 264vJJ&J. 256-258Lly 252îy' 193,250-254138y Juy 295-296jLiki 145Ji*V 260y 223-224oX--y. 277jlC'jİİ,; 193U -- y ' 274-277yJ 176oi-oJ 145CS-JÜ 2630- J-'J 268J»l/ 19,20,31,51-52,98IJb-lj 126.JV,' 126Jüî 297Lijî 297wuL! 297269' J İ İ U 300S3İ L. 292-293j^^l'U 179tjŞJsl\ L. 173^LSÜIA-İL. 245iÜl'^'it. 149ıtu3u 139,140,254-255344