Terakki-i Muhadderat - DEM

ye-i ilim ve irfandan ari olmalarını istilzam etmeyipbelki bilakis iktidarları raddesinde haiz ilimve marifet olmaları ve bu yolda bezel-i sa’y vegayret eylemeleri muktezayı maslahattır. Çünkühükkam ve hamate şerait-i hüküm ve himayeyibilmek nasıl lazım ise mahkum ve muhmi olanlaradahi bila istisna cümlenin ala haddi mükellefolduğu feraiz-i diniyye adabıyla beraber levazım-ımahkumiyeti dahi öğrenmek lazımedendir.” 24Her ne kadar kadınların ilim tahsili faydacı birbakış açısından değerlendirilse de, ilmin manevihazları hakkında da kadınlar bilgilendirilmekteve ilme teşvik edilmektedirler. Örneğin kadınlarıngüzelliğe ve süse düşkünlüğünü konu alan birmakalede, güzelliğe meylin tabii olduğu ve kadıniçin aranacak birinci derecede özellik olduğu belirtilmiş,Yunan hükemasından birinin “kadınlardahüsn ve ânın terakkisi erkeklerde ilim ve fazlınterakkisi kadar elzemdir” 25 dediği nakledilmiştir.Bununla birlikte güzelliğin geçici olduğu vurgulanarak,kadınlara kalıcı olan ve zamanla artangüzel ahlak ve terbiye için gayret etmeleri tavsiyeedilmiştir.“Binaen aleyh, kızlarının tahsil-i ilim ve hünerleiktisab-ı terbiye ve hüsn-ü ahlak etmelerine pederve validelerinin evlatlarını giydirip kuşatmaktanziyade itina ve dikkat etmeleri umur-u lazimedendir.”26Sonuç yerineTerakki-i Muhadderat kadınların ev merkezli rollerçerçevesinde eğitilmesini amaçlayan haftalık birsüreli yayındır. Dergi, kadınlık bilinci, kadın kimliğive kadın hakları gibi feminist söylemleri tartışmakyerine, muhafazakar ve geleneksel bir bakışaçısından kadının eğitilmesini ve terbiye edilmesiniamaçlamaktadır. 2724 “Mukaddime”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 1, (15 Haziran1285), s. 1.25 “Güzellik Üzerine Bir Yazı”, Terakki-i Muhadderat, Sayı42, (19 Haziran 1286), s. 1.26 “Güzellik Üzerine Bir Yazı”, Terakki-i Muhadderat, Sayı42, (19 Haziran 1286), s. 1.27 Bu bağlamda Serpil Çakır, her ne kadar derginin kadınlarıBatı’daki feminist hareket ve Batılı kadının mücadelesindenhaberdar ettiğini ifade etse de aslında buhaberler olumsuz örnekler olarak aktarılmakta ve eleştirilmektedir.Örneğin kadınların seçme ve seçilme hakkıkonusunda açıkça Batı’da gelişmeler olumsuzlanmaktadır.Bkz. Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, s. 24.Tanzimat sonrası, kadının aile içi ve toplumsalrollerinin değişmeye başladığı bir dönem olarakkabul edilmektedir. Bir taraftan kadının eğitimyoluyla statüsünün yükseltilmesi ve kadınlar içinyeni alanlar açılması desteklenirken, diğer taraftanbu değişim ve dönüşümün geleneksel aile hayatınınasıl etkileyeceği tartışması söz konusudur. Terakki-iMuhadderat işte bu zihni bulanıklık dönemininürünüdür. Dergi, kadınların toplumsal ve kamusalgörünürlük elde etmeleri ve dolayısıyla aile içive sosyal ilişkilerde gözlemlenen değişim olgusukarşısında konumunu yitirmiş olan geleneksel erkeğinreaksiyonunu yansıtmaktadır. Bu reaksiyon,kadının özgürleşmesi ve rollerindeki değişime karşıgeleneksel ilkeleri hem kadınlara hem de toplumahatırlatma şeklinde tezahür etmektedir. Ancakdergiye gelen mektuplar ve yayımlanan haberlerüzerinden bu değişimin geri dönüşü olmayan biryola girdiği görülmektedir.Terakki-i Muhadderat, mevcut gidişatı olumlu yöndeetkilemek ve toplumun terakkisini sağlamak içintoplumsal işbölümü öngörmektedir. Dergi, büyüksıkıntılara neden olan bu değişim ve dönüşüm olgusuile yüzleşmekte ve kadın için eğitim merkezlibir değişim modeli sunmaktadır. Bu bağlamdaerkeklere daha kamusal roller biçilirken, kadınlarada ev ve aile merkezli roller biçilmektedir. Bu şekilde,bir sonraki nesli yetiştirecek olan kadınlarıneğitilmesi ve toplumsal gelişime katkıda bulunmalarıamaçlanmaktadır.Y IL 1 SAYI 3 | DEM DERGİ 105