Terakki-i Muhadderat - DEM

ev hanımlığı rollerinde daha başarılı olması yönündeeğitici, uyarıcı ve hatırlatıcı bilgiler içermektedir.Terakki-i Muhadderat’ta hem kadınının aile içindekikonumu, hem de toplumsal rolleri konusunda geleneğinmuhafazası yönünde büyük bir ısrar sözkonusu olduğu halde, değişen ve değişmesi gerekentek şey olarak kadının eğitim yoluyla terakkisisöz konusu edilmektedir. Ancak, derginin kadınıneğitimi konusunda oldukça özgün fikirleri vardır.Terakki-i Muhadderat’ta kadınların eğitim düzeyi ileilgili çarpıcı bilgiler mevcuttur. En sık tekrarlananvurgu kadınların cahilliği ve geri kalmışlığıdır.Hayriye Hanım imzasıyla mektup gönderen birkadın bu durumdan şöyle yakınmaktadır:“Dünyada şimdiye kadar kimsenin vazife edinmediğibir şey var ise o dahi bizim bir suretle terbiyeve terakkimizdir. Halbuki insan için birincimürebbi bizler olduğumuzdan kaidece en evvelbizim terbiye ve terakkimize dikkat olunmak lazimesindenolduğu gibi…” 16Derginin ilk sayısı büyük ölçüde ilim tahsil etmekonusuna ayrılmıştır. “İlim tahsili her erkek ve kadınüzerine farzdır” (Talibül ilm farizetün ala küllimüslimin vel müslimetin) ifadesi ile başlayan dergi,eğitim konusunda kadın ve erkeği eşitlemesinerağmen, hemen ardından “erkekler kadınlar üzerinekavvamdırlar” (erricalü kavvamune ale’n-nisa)ayeti ile kadın ve erkek arasındaki farklılığa dikkatiçekmektedir. Derginin benimsediği ve İslamisöylemlere dayandırdığını iddia ettiği bu bakışaçısı, kadının aile hayatı ve toplumsal fayda esasındaeğitim almasını öngörmektedir.Dergide kadınların eğitim konusundaki yoksunluklarınınkabul edilmesinin ardından, kadınıneğitimi ve ilim ile iştigalinin gerekçeleri tartışılmıştır.Bu gerekçeli eğitim, bir anlamda da kadının eğitimininsınırlarını çizmektedir. Bu argümana göre,her iki cinsin yaratılış gayeleri farklı olduğundankadının ilim tahsil etmesi, erkeğin ilim tahsilindenfarklı olmalıdır.“Erkek kısmı daima kendinin kadınlardan ziyadeolan kuvvet ve kudreti cihetiyle, çift sürmek,maden kazmak, makine yapmak ve --- açmak,16 “Hayriye Hanım İmzasıyla Vürud Eden Varakadır”, Terakki-iMuhadderat, Sayı 5, (13 Temmuz 1285), s. 3.karada ve deryada miller ve mesafeler kat ederekticaret eylemek ve millet işlerini görmek için meclislerdere’y vermek ve kalemlerde yazı yazmakve askerlik etmek ve beyn-i hacetde milleti uğrunacanını feda eylemek gibi büyük işer görürler.“Kadın kısmı kendi cüsseleri icabından olarak evişlerine bakmak, çocuk terbiye etmek ve kocalarınınistirahatını istilzam edecek işleri görüvermekgibi daima küçük ve kolay işlere bakarlar. Ev kadınıolmakla iftihar ederler.”Bu bakış açısına göre kadınların eğitimi pragmatikamaçlar doğrultusunda olmalıdır. Örneğin, çocukyetiştirmek bunun için en önemli gerekçelerdenbiridir. Çocuklar belli bir yaşa kadar annelerininyanında yetiştiklerinden ve ilk terbiyelerini de onlardanaldıklarından anneler eğitimli olmalıdır. 1717 “Makale”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 1, (15 Haziran1285), s. 3.Y IL 1 SAYI 3 | DEM DERGİ 103