Terakki-i Muhadderat - DEM

More documents

Recommendations

Info

örtülü ve iffetli kadın anlamına gelmektedir. Terakki-iMuhadderat ise iffetli kadınların ilerlemesianlamına gelmektedir ki, bu isim Tanzimat sonrasıgelişmeler ve derginin yayın politikası bağlamındadüşünüldüğünde misyonu ile birebir örtüşmektedir.Terakki-i Muhaderat, ilk sayısında yer alan Mukaddimebölümünde içeriğinden şu şekilde bahsetmektedir:“Muhadderata mahsus olmak üzere müfit veveciz makalat-ı hukuk-u zevciye vesair adab-ılazime-i muhadderiyeyi müş’ir ve faide-i talimimüzekkir nasihat amiz hikayatı havi başkaca birnüsha neşrini der-uhde edinmiştir.” 1Her sayının sonunda Ali Raşit imzası bulunmaktadır.Ali Raşit derginin hem editörü hem de tekyazarıdır. Derginin önemli bir kısmı, okuyucumektupları, başka gazete ve dergilerden alıntı veçevirilerden oluşmaktadır.İkinci Meşrutiyet sonrası dergilerde görülen kadınkimliği ve kadınlık bilinci vurgusu bu dergidegözükmemektedir. Okuyucu mektupları dışındadergide aslında kadın sesi duyulmamaktadır. Dolayısıyladergi, kadınların kendini nasıl gördüğüve tanımladığı üzerine değil, toplum tarafındanonların nasıl görüldüğü üzerine inşa edilmiştir.1 “Mukaddime”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 1, (15 Haziran1285), s. 2.Dolayısıyla kadınlar özne değil nesne konumundadırlar.Terakki-i Muhadderat kimlik bilinci sorgulamasındanziyade kadının eğitimine adanmıştır. Dergininilk sayısında kadınlara yönelik mekteplerin devlettarafından da desteklendiği ve bu aralar herkesinkadınların eğitimi ve terbiyesi için seferber olduğu,herkesten ziyade kadınların ilim ve irfana ihtiyacıolduğu belirtilerek Terakki’nin de kendisineböyle bir vazife edindiği ifade edilmektedir. 2Farklılık ve Noksanlık: Kadın veErkekTerakki-i Muhadderat hem kadını hem de erkeğitanımlamada başlıca kaynak olarak ayet ve hadislerebaşvurmakta ancak gelenek süzgecinden geçirerekbu kaynakları kendince yorumlamaktadır.Dolayısıyla Terakki-i Muhadderat’ın kadın ve erkekkonusundaki tutuculuğa varan bazı tavırlarınındönemin kadın algısını ne derece yansıttığını söy-2 “… şu aralık Dersaadetin müteaddit mahallerde enasemahsus mektepler güşadını taraf-ı devletten teşebbüsbuyurulduğuyla dahi istidlal olunacağı üzere herkesonların ağuş-u terbiyelerinde perverde olageldikleriiçin herkesten ziyade onların halise-i edep ve irfan ilemütehassili olmaları lazımeden bulunduğundan gazeteciliksırasında (vatan hadimi) namıyla müftehar vemübahi olan (Terakki) bu hizmeti dahi kendine ilaveyivazife ederek…”. “Mukaddime”, Terakki-i Muhadderat,Sayı 1, (15 Haziran 1285), s. 2.Y IL 1 SAYI 3 | DEM DERGİ 99
lemek oldukça güçtür. 3 Bununla birlikte, Tanzimatsonrası hızlanan modernleşme ve Batılılaşma gibiakımlar karşısında, derginin toplumu ve onun enküçük nüvesi olan aileyi korumak üzere geleneğimuhafaza etmek gibi bir amaç edindiği söylenebilir.Mukaddime’den anlaşıldığı üzere, derginin yayınabaşladığı dönemde kadınlara yönelik yoğunbir gündem söz konusudur. Bu dönemde devletinde desteğiyle kız mektepleri ve Darü’l-Muallimataçılmış, gazete ve dergilerde kadının konumunusorgulayan çok sayıda makale kaleme alınmayabaşlanmıştır. Terakki-i Muhadderat ise kadının eviçindeki konumunu sorgulamaksızın - aksine pekiştirerek- onun geri kalmışlığını ve eğitimsizliğinisorgulamaktadır.Dergide cinsiyetler arası ilişkiyi belirleyen başlıcakriterler, cinsler arasındaki farklılıklar üzerine inşaBununla birlikte “saçı uzun aklı kısa” deyimininher bir erkeğin herhangi bir kadından daha akıllıolduğu anlamına gelmediği, ancak genel olarakerkeklerin kadınlara göre daha akıllı olduğu anlamınageldiği söylenmektedir. Genel olarak ise aklıniki kısma ayrıldığı ifade edilmektedir. İlki, akl-ıtabii ve akl-ı azizi denen akıldır. Tüm akıl sahiplerindene eksik ne de fazladır, ortaktır. Diğeri isetecrübî akıldır, bu da erkeklerin daha büyük işlerüstlenmesinden ve daha tecrübeli olmalarındandolayı onlarda kadınlardan daha fazladır. 5Dergide kadın ve erkek arasındaki eşitsizliğin temelindekadının aklen zayıflığının yanında bedenenzayıflığı da söz konusu edilmektedir.Terakki-i Muhadderat ise iffetli kadınların ilerlemesi anlamına gelmektedirki, bu isim Tanzimat sonrası gelişmeler ve derginin yayınpolitikası bağlamında düşünüldüğünde misyonu ile birebir örtüşmektedir.edilmiştir. Bu bağlamda dergi, mutlak bir kadınerkekeşitliğinden kaçınmaktadır. Dergiye göre kadınlar,akıl konusunda erkeklerden noksandırlar.Mukaddime bölümünde de kadınların akıl konusundakieksiklikleri vurgulanmakta ve bu nedenlekendilerine yöneticilik (riyaset ve imamet) göreviverilmediği belirtilmektedir. 43 Terakki-i Muhadderat’ı konu alan bir yüksek lisans tezindeTerakki-i Muhadderat’ın dönemin aydınları arasındakadın konusunda var olan yaygın görüşü yansıttığı ilerisürülmektedir. Daha fazla ayrıntı için bkz. Hale Çağlıyan,“Defining Ottoman Women: The Terakki-i Muhadderat(1869-1870) as the First Women’s Journal in the OttomanEmpire”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, OrtaDoğu Teknik Üniversitesi, Tarih Bölümü, 2002.4 “… derkar olan acizlerine binaen iktidar ve istikamet-iefkarca onlar elbette erkeklerden dun oldukları ve hattakendilerinin zemam-ı dildeleri ve emr-i tatlik ve tezevvüclerimin kabliş-şer’ ricalin yedd-i idaresine müsel-“Çünkü akıl ve adalet dahi erkeklerin o iktidarlarınagöre onların hakim ve hami olmalarını ve minküllil vücuh kadınların hakkı acizanelerinde derbağ-ıatafet ve himayet etmelerini kezalik kadınlarındahi o aczleri icabınca erkeklerin zeyr-i sahabetve himayelerinden ayrılmamalarını ve daima himayedegeçindikleri için bazı ahkam ve kavaiddezekure siyan olmamalarını iktiza eder.” 6Kadınlık RolleriKadınları erkeklere nispetle aklen ve bedenendaha zayıf kabul eden Terakki-i Muhadderat, bu gelenekselve muhafazakâr bakış açısından dolayı dalem olduğu halde riyaset ve imamet gibi bir makam-ihakimiyette nasıl mürebbi’ neşin hükümranı ve ahkam-ımüessere icrasına nasıl sebeb ve badi olabiliyorlar.” Bkz.“Mukaddime”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 1, (15 Haziran1285), s. 1.5 “Erkekler Kadınlar”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 13, (7Eylül 1285), s. 1.6 “Mukaddime”, Terakki-i Muhadderat, Sayı 1, (15 Haziran1285), s. 2.100 DEM DERGİ | YIL 1 SAYI 3
Page 4 and 5: Kadınlar, her şeyden önce bir e
Page 6 and 7: ev hanımlığı rollerinde daha ba
Page 8: ye-i ilim ve irfandan ari olmaları

Terakki-i Muhadderat - DEM

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?