Fabrika Tasarımı (A,B,C,D) Ana Tasarım Proje Konusu - Eskişehir ...

ESOGÜMÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİKİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ151618420 FABRİKA TASARIMI DERSİ (A ve C)ANA TASARIM PROJE KONUSUSTİREN ÜRETİMİStiren, yaygın olarak paketleme ve yalıtılmış içecek kaplarının yapımında kullanılanpolistirenin üretiminde kullanılır. Stiren, etilbenzenin dehidrojenasyonu ile üretilir.Etilbenzen, etilen ve benzenin tepkimeye girmesi ile üretilir. Etilbenzen doğrudan stirenedönüştürüldüğünden ticari olarak çok az miktarda satılır.Sürecin Tanınması:Etilbenzen beslemesi geri döndürülen etilbenzen ile karıştırılır, ısıtılır ve yüksek sıcaklıktakikızgın buhar ile karıştırılır. Buhar, bütün bileşenlerin derişimlerini azaltarak, dengetepkimesini sağa yönlendiren, tepkimedeki inert maddedir. Stiren oluşması oldukçaendotermik olduğundan, kızgın buhar aynı zamanda tepkimeyi devam ettirmek için gerekliolan enerjiyi sağlar. Etilbenzenin benzen ve etilene bozunması ve metan ve toluen vermeküzere hidrodealkilazasyonu istenmeyen tepkimelerdir. Reaktifler içten ısıtmalı, adyabatikdolgulu yataklı reaktöre girer. Ürünler, yüksek sıcaklıktaki reaktör çıkış akımından buharüretilerek soğutulur. Soğutulan ürün buharı hafif gazlar (hidrojen, metan, etilen), organik sıvıve suyun ayrı akımlar halinde çıktığı üç fazlı ayırıcıya gönderilir. Hidrojen buharı tesistebaşka bir yerde hidrojen kaynağı olarak ayrıca saflaştırılır. Benzen/toluen akımı,petrokimyasal tesise besleme akımı olarak geri döndürülür. İstenen ürünü içeren organik akımbenzen ve tolueni gidermek için damıtılır ve stiren ürününden tepkimeye girmeyen etilbenzenigidermek ve sistemin girişine geri döndürmek için tekrar damıtılır.Tepkimenin Kinetiği:C 6 H 5 C 2 H C 6 H 5 C 2 H 3 + H 2 (1)Etilbenzen stiren hidrojenC 6 H 5 C 2 H 5 C 6 H 6 + C 2 H 4 (2)Etilbenzen benzen etilenC 6 H 5 C 2 H 5 + H 2 C 6 H 5 CH 3 + CH 4 (3)Etilbenzen hidrojen toluen metanStiren tepkimesi denge tepkimesidir ve denge sabiti aşağıdaki eşitlikle verilir.K = ( y st. y h. P/ y eb )In K=15,5408 – 14852,6 / T (4)r 1 = 4,24.10 6 exp(-21708/RT) P eb (5)r 2 = 0,755 exp(7804/RT) P st P h (6)r 3 = 7.21 10 8 exp(-49675/RT) P eb (7)r 4 = 1723 exp(-26857/RT) P eb P h (8)

Burada P kPa, T K, r= 1,987 cal / mol K ve r i mol/m 3 reaktör.s birimindedirYazılım (CHEMCAD):Yazılım için sonuçlar k-değeri ve termodinamik de entalpi seçeneği olarak SRK kullanılarakelde edilir.Aşağıdaki basamakları göz önüne alarak yılda 8592 saat çalışacak stiren üretim sürecinitasarlayınız.1) Fizibilite Araştırması2) Akış Şemalarının Oluşturulması3) Kütle ve Enerji Denkliğinin Kurulması3) Aygıtların Tasarımı-Yazılım Kullanımı4) Aygıtların Şartnamelerinin Hazırlanması5) Güvenlik ve Çevresel Açıdan Değerlendirmeler6) Maliyet Hesaplamaları7) Sonuçlar ve ÖnerilerYaptığınız hesaplamaları yazılım kullanarak elde ettiğiniz sonuçlarla karşılaştırınız.İş-zaman listesi aşağıda verilmiştir:11 Mart 2011: Fizibilite Araştırması- Akış Şemalarının Oluşturulması25 Mart 2011: Kütle ve Enerji Denkliğinin Kurulması1 Nisan 2011: Aygıtların Tasarımı-Yazılım Kullanımı15 Nisan 2011: Aygıtların Şartnamelerinin Hazırlanması22 Nisan 2011: Güvenlik ve Çevresel Açıdan Değerlendirmeler29 Nisan 2011: Ara Rapor ve Sunum13 Mayıs 2011: Maliyet Hesaplamaları14 Mayıs 2011: Sonuçlar ve Öneriler20-21 Mayıs 2011: Son rapor ve SunumProf.Dr. Mine ÖzdemirYrd.Doç.Dr.Uğur SelengilAraş.Gör. Derya Yıldız

PROJE ÇALIŞMASINDA YARARLANILABİLECEK TEMEL KAYNAKLAR1. Peters, M.S., Timmerhaus, K.D., West, R.E., “Plant Design and Economics forChemical Engineers,” 5th ed., McGraw-Hill, New York, 2003.2. Sinnot, R., Towler G., “Chemical Engineering Design”Elsevier, 5th edition,Butterworth -Heinemann, 2009.3. Turton R., Bailie, R.C., W.B.Whiting, Shaeiwitz, J.A.,Analysis, Synthesis, and Designof Chemical Processes, 3th ed. Prentice hall, 2009.4. Perry, R.H., Green, D.W., “Perry’s Chemical Engineers’ Handbook,”7th ed., Mc-Graw Hill, New York, 1998.5. Uldrich, G.D., A Guide to Chemical Engineering Process Design and Economics,John Wiley and Sons, New York, 1984.6. McCabe, W. L., Smith, J. C., Harriot, J. C., “Unit Operations of ChemicalEngineering”, 5th edition., McGraw Hill, New York, 1993.7. Levenspiel, O. “Chemical Reaction Engineering”, John Wiley, New York, 1999.8. Smith, J. M. “Chemical Engineering Kinetics”, McGraw-Hill, London,1981.9. Cooper, A. R. and Jeffreys, G.V., “Chemical Kinetics and Reactor Design”,Birmingham, U.K, 1971.10. Fogler, H. S., “Elements of Chemical Reaction Engineering”, Prentice-HallInternational Inc., 1992.11. Pickett, D.J, Electrochemical Reactor Design, 2nd ed. Amsterdam, Elsevier ScientificPublishing, 1979.12. Incropera, F. P., DeWitt, D. P. (Çeviri: Bir gurup) “Isı ve Kütle Geçişinin Temelleri”,dördüncü basımdan çeviri, Literatür, İstanbul, 2001.13. Kern, D.Q., “Process Heat Transfer”, New York, 1950.14. Kumar, A., Chemical process synthesis and engineering design, New Delhi, Tata McGraw Hill, 1981.15. İnel, O., Aşkın, A., “Kimya Mühendisliğinde Kütle ve Enerji Denklikleri”, OsmangaziÜniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü, YayınNo:53, 2000.16. Himmelblau, D., “M., Basic Principles and Calculations in Chemical Engineering”,4th Ed., Prentice-Hall, Inc., 1982.17. Felder, R. M., Rousseau, R. W., “Elementary Principles of Chemical Processes”, 3rded., John Wiley & Sons, New York, 2000.

18. Sarıkaya, Y., “Fizikokimya”, 7. baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2006.19. Gündüz, T., “Kantitatif Analiz Ders Kitabı”, 4. Baskı, Bilge Yayıncılık, 1993.20. Çengel, Y., Boles, M.A. (çeviri : T. Derbentli) “Mühendislik YaklaşımıylaTermodinamik”, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1996.21. Sarıkaya, Y., “Mühendislık Termodinamiği”, Gazi Kitapevi, Ankara, 2002.22. Smith, J. M., “Introduction to chemical engineering thermodynamics”, Boston,McGraw-Gill, 2001.23. Gürüz, K., “Kimya Mühendisliği Termodinamiği”, Ankara Üniv. Yay., Ankara, 1986.24. Bird, R. B., Stewart, W. E., and Lightfoot, E. N., “Transport Phenomena”, 2nd edition,John Wiley, New York, 2002. (Bu kitabın çevirisi de bulunmaktadır.)25. Peker, S., Helvacı, Ş. Ş., “Akışkanlar Mekaniği: Kavramlar, Problemler,Uygulamalar”, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2003.26. Uysal, B. Z., “Akışkanlar Mekaniği”, Alp Yayınları, 2003.27. Çataltaş, İ., “Kimya Mühendisliğine Giriş, 2 Cilt”, İnkılap ve Aka Kitapevleri Koll.Şti., İstanbul, 1979.28. Uysal, B. Z., “Kütle Transferi: Esasları ve Uygulamaları”, Gazi Üniv. MMF Yayını,Ankara, 1996.29. R. C. Atkins, F. A. Carey, “Organic Chemistry: A Brief Course”, Second Edition,McGraw-Hill Companies, Inc., 1997.30. R. W. Griffin, Jr., “Modern Organic Chemistry”, McGraw-Hill,1969.31. G. Okay, “Organik Kimya 1,2”, Biltav Yayınları, Ankara, 1990.32. R. J. Fessenden, J. S. Fessenden, Çeviri Editörü, Tahsin Uyar, “Organik Kimya”,Güneş Kitabevi, 1992.33. Franks, Sons,R.G.E., Modelling and Simulation in Chemical Engineering, John WileyInc., 1972.34. Ingham J., Dunn, I.J., Heinzle, E., Snape, J.B., Chemical Engineering Dynamics,Wiley-VCH, 2007.35. Ayyub, B.M., McGuen, RH.,Numerical Methods for Engineers, Prentice-HaII Inc.,1996.36. Akai, T.J., Applied Numerical Methods for Engineers, John Wiley Sons, Inc., 1994.37. Coughanowr, D. R., Koppel, L. B., Process Systems Analysis and Control, McGraw-Hill Book Com. 1992.38. Seborg, D. E., Edgar, T. F., Mellichamp, D. A., Process Dynamics and Control, WileySeries in Chem. Eng., 1989.

39. Luyben, W. L., Process Modelling Simulation and Control for Chemical Engineering,McGraw-Hill, 1973.40. Kermen, O., “Fabrika Tasarımcılığında Kimya Mühendisliği”, Romen matbaası,İstanbul, 1976.41. Tigrel, A., “Kimya Mühendisliği Ekonomisi” , Petkim Petrokimya A.Ş., 1980.42. Kahya, E., “Mühendislik Ekonomisi” , OGÜ Müh. Mim. Fak., Eskişehir,1999.43. Kara, S., Yıldırım, M.E., Tuncel, M., Kıvanç, M., Tamer, Ü., Özdemir, A.,Kaytakoğlu, S., Ergun, B., Döğeroğlu, T., Var, F., Uygan., N., Tezcan, Ü., Lüle, M.,Çevre Sağlığı, (Ed: N. Varcan), Anadolu Üniversitesi, Açık Öğretim FakültesiYayınları, 1995.44. Dizdar, E., İş Güvenliği, Murathan Yayınevi, Trabzon, 2008.45. Yiğit, A., İş güvenliği ve İşçi Sağlığı, Aktüel Yayınları, İstanbul, 2005.46. Crowl, D.A. and Louvar, J.F., Chemical Process Safety Fundamentals withApplications, Prentice Hall, 2002.47. Karpuzcu, M. , “Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü”, Dördüncü baskı, İstanbul, 1994.48. Tavare, N.S., Industrial crystallization : process simulation analysis and design, NewYork Milenum Press, 1995.49. Biegler, L.T., Systematic methods of chemical process design, Upper Saddle River,New jersey, Prentice Hall, 1997.50. Dimian A.C., Integrated design and simulation of chemical processes, Amsterdam,Elsevier, 2003.51. Marlin T.E., Process control : designing processes and control systems for dynamicperfomance, 2nd ed., Boston, Mc Graw Hill , 2000.52. Seider, W.D., Seader, J.D., Lewin, D.R., “Product and Process Design Principles,” 2nded., Wiley, New York, 2004.53. Hyman, B., “Fundamentals of Engineering Design,” Prentice Hall, New Jersey, 1998.54. Ulrich, K.T., Eppinger, S.D., “Product Design and Development,” 2nd ed., McGraw-Hill, New York, 2000.55. Dym, C.L., Little, P., “Engineering Design: A Project Based Introduction,” 2nd ed.,Wiley, New York, 2004.56. Dominick, P.G., Demel, J.T., Lawbaugh, W.M., Freuler, R.J., Kinzel, G.L., Fromm,E.,“Tools and Tactics of Design,” John Wiley, New York, 2001.57. Sinnott, R.K., “An Introduction to Chemical Engineering Design,” Pergamon Press,Oxford,1983.

58. Rudd, D.F., Powers, G.J., Siirola, J.J., “Process Synthesis,” Prentice Hall, New Jersey,1973.59. Douglas, J.M., “Conceptual Design for Chemical Processes,” McGraw-Hill, NewYork, 1998.60. Resnick, W., “Process Analysis and Design for Chemical Processes,” McGraw-Hill,New York, 1981.61. Bröckel, U., Meier, W., Wagner, G. (eds.), “Product Design and Engineering,” 2 vols.,Wiley-VCH Verlag, Weinheim, 2007.62. Baktır, E., Toker, I. (ed.), “Mühendislikte Tasarım,” ODTÜ Mezunları DernegiYayınları, Ankara, 2006.63. Kirk-Othmer encyclopedia of chemical technology, 2nd ed. New York : John Wiley& Sons , 1967.

Nm mESOGÜMÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİKİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ151618420 FABRİKA TASARIMI DERSİ (B ve D)ANA TASARIM PROJE KONUSUETİLBENZEN ÜRETİMİEtilbenzen sürecinin çoğu, stiren monomerini üreten birleşik süreçte tüketilen etilbenzeniüretir. Burada tarif edilen süreç, stiren tesisinde tüketilen 80000 ton/yıl, molce % 99,8 etilbenzeni üretir. Çoğu etil benzen stiren sürecinde olduğu gibi iki tesis arasında önemli ısıintegrasyonu vardır. İki tesisin birlikte işletilmesi için, iki süreçte buhar üretimi ve tüketimi ileenerji integrasyonuna ulaşılır. Etilbenzen tepkimesi egzotermiktir bu nedenle buhar üretilir,stiren tepkimesi endotermiktir, böylece enerji buhar şeklinde stiren ünitesine aktarılır.Sürecin Tanınması:Rafineriden gelen benzen süreç tankına beslenerek geri dönen benzenle karıştırılır. Tanktanreaksiyon basıncına (yaklaşık 2 kPa’a) pompalanır, alevli ısıtıcıya gönderilip tepkimesıcaklığına (400 o C) getirilir. Önceden ısıtılan benzen üç adyabatik dolgulu yatak reaktörüiçeren reaktör sisteminin ilk kademesine girmeden önce etilenle karıştırılır. Ara kademelerdede etilen ilavesi ve soğutma yapılır. Tepkime gaz fazında olur ve egzotermiktir. Sıcak kısmendönüşmüş reaktör çıkış akımı, birinci dolgulu yataktan ayrılır ve daha fazla etilen beslemesiile karıştırılır, ikinci reaktöre girmeden önce ısı değiştirici ile 380 o C’ye soğutulur. Isıdeğiştiricide yüksek basınçlı buhar üretilerek stiren ünitesinde kullanılır. 2. reaktörden çıkanakım benzer şekilde etilenle karıştırılarak 3. reaktöre girmeden önce ısı değiştiricide yüksekbasınçlı buhar üretimiyle soğutulur. Reaktörden çıkan akım ürünleri, yan ürünleri, tepkimeyegirmeyen benzen ve az miktarda tepkimeye girmeyen etilen ve diğer yoğunlaşmayan gazlarıiçerir. Reaktörden çıkan akım sırasıyla yüksek ve düşük basınçlı buharların oluştuğu iki atıkısı kazanında soğutulur. Buhar stiren ünitesinde kullanılır. Isı değiştiriciden ayrılan iki fazkarışımı soğutucuya gönderilerek 80 o C’ye soğutulur, iki faz ayırıcıya gönderilir, orada hafifgazlar ayrılarak, yüksek etilen dönüşümü nedeniyle, üst akım yakıt gaz olarak tüketilmeküzere alevli ısıtıcıya gönderilir. Yoğunlaşan sıvılar benzen kolonuna gönderilir, tepkimeyegirmeyen benzen üst ürün olarak ayrılır ve sürecin başına döndürülür. I. Kolondan alınan altürün II.kolona gönderilir. Burada etil benzen(% 99,8 ve 2 ppm’den az dietilbenzen içerir) üstürün olarak alınır ve doğrudan stiren ünitesine gönderilir. Alt ürün ise dietilbenzen ve izmiktarda daha yüksek etilbenzenleri içerir. Bu akım geri dönen benzen ile karıştırılır ve4.dolgulu yatak reaktörüne girmeden önce alevli ısıtıcıdan geçirilir. 4. reaktörde fazla benzendietil benzen ile tepkimeye girerek etilbenzen ve tepkimeye girmeyen benzen çıkar. Bureaktörden çıkan akım atık ısı kazanına giren sıvı akımı ile karıştırılır.Tepkimenin Kinetiği:C 6 H 6 + C 2 H 4 C 6 H 5 C 2 H 5 (1)Benzen etilen etilbenzenC 6 H 5 C 2 H 5 + C 2 H 4 C 6 H 4 (C 2 H 5 ) 2 (2)Etilbenzen Etilen DietilbenzenDietilbenzen ve etilen arasında trietil benzen ve daha yüksekleri veren ek tepkimelerdeolasıdır. Bununla birlikte bu ilave tepkimeleri en aza indirmek için benzen etilen oranı(yaklaşık 8:1) yüksek tutulur. Dietilbenzen üretimi istenmez ve onun yan ürün olarak değeri

düşüktür. Buna ek olarak etilbenzen içindeki az miktarlardaki dietilbenzen stiren sürecindeönemli problemlere neden olur. Dolayısı ile etilbenzen içindeki en fazla dietilbenzen miktarı 2ppm olarak belirlenir. İstenen etil benzen üretimini artırmak için dietil benzen ayrılarak ayrıbir reaktöre verilir orada fazla benzen eklenerek aşağıdaki tepkime ile etilbenzen üretilir.C 6 H 4 (C 2 H 5 ) 2 + C 6 H 6 2C 6 H 5 C 2 H 5 (3)Dietilbenzen Benzen EtilbenzenBenzen az miktarda toluen safsızlığı içerir. Toluen etilen ile etilbenzen ve propilen oluşturur.C 6 H 5 CH 3 + 2C 2 H 4 C 6 H 5 C 2 H 5 + C 3 H 6 (4)Toluen Etilbenzen Propilen- r i = k oi e (-Ei/RT) C a etilen C b etilbenzen C c toluen C d benzen C e dietilbenzen (5)Burada i tepkime numarasıdır.i E i k oi a b c d ekcal/kmol1 22500 1x10 6 1 0 0 1 02 22500 6x10 5 1 1 0 0 03 25000 7,8x10 6 0 0 0 1 14 20000 3,8x10 8 2 0 1 0 0r i ’nin birimi kmol/s/m 3 reaktör; Ci’nin birimi, kmol/m 3 gaz; k oi’ nin birimi ise eşitliğe göredeğişir.Yazılım (CHEMCAD):Kullanılacak termodinamik modeller K-değeri=UNIFAC ve entalpi =Gizli ısı1. kolona girmeden önce yoğuşmayanların uzaklaştırılması için yüksek basınçlı faz ayırıcıdansonra bir komponent ayırıcı simülasyonda yer almalıdır. Kolonun simülasyonundaki sorunlarıönlemek için bu yapılır. Pratikte yoğuşmayanlar kolona girdikten sonra kazan geri döngü üstakımından uzaklaştırılmalıdır.İlk yaklaşım olarak ana simülasyonda her iki kolonda Shortcutkolon olarak simuleedilmiştir, fakat sonradan her biri ayrı ayrı rigorous TOWER modülü kullanılarak simuleedilmiştir. Rigorous TOWER simulasyonu tamamlandığında, ana akış şemasında yerinekonulur ve simülasyon tekrar yakınsar. Benzer yaklaşım önerilir. Rigorous TOWER modülüdoğru tasarım ve simülasyon verisi sağlar ve kolon işlemlerinin değerlendirilmesindekullanılmalıdır, fakat shortcut simülasyonunun başlangıç denemelerinde kullanılması akışşemasındaki tüm dönüşümü hızlandırır.

Aşağıdaki basamakları göz önüne alarak yılda 8592 saat çalışacak etilbenzen üretimsürecini tasarlayınız.1) Fizibilite Araştırması2) Akış Şemalarının Oluşturulması3) Kütle ve Enerji Denkliğinin Kurulması3) Aygıtların Tasarımı-Yazılım Kullanımı4) Aygıtların Şartnamelerinin Hazırlanması5) Güvenlik ve Çevresel Açıdan Değerlendirmeler6) Maliyet Hesaplamaları7) Sonuçlar ve ÖnerilerYaptığınız hesaplamaları yazılım kullanarak elde ettiğiniz sonuçlarla karşılaştırınız.İş-zaman listesi aşağıda verilmiştir:11 Mart 2011: Fizibilite Araştırması- Akış Şemalarının Oluşturulması25 Mart 2011: Kütle ve Enerji Denkliğinin Kurulması1 Nisan 2011: Aygıtların Tasarımı-Yazılım Kullanımı15 Nisan 2011: Aygıtların Şartnamelerinin Hazırlanması22 Nisan 2011: Güvenlik ve Çevresel Açıdan Değerlendirmeler29 Nisan 2011: Ara Rapor ve Sunum13 Mayıs 2011: Maliyet Hesaplamaları14 Mayıs 2011: Sonuçlar ve Öneriler20-21 Mayıs 2011: Son rapor ve SunumProf.Dr. Neşe ÖztürkYrd.Doç.Dr.T.Ennil KöseAraş.Gör. Canan Aydın

PROJE ÇALIŞMASINDA YARARLANILABİLECEK TEMEL KAYNAKLAR64. Peters, M.S., Timmerhaus, K.D., West, R.E., “Plant Design and Economics forChemical Engineers,” 5th ed., McGraw-Hill, New York, 2003.65. Sinnot, R., Towler G., “Chemical Engineering Design”Elsevier, 5th edition,Butterworth -Heinemann, 2009.66. Turton R., Bailie, R.C., W.B.Whiting, Shaeiwitz, J.A.,Analysis, Synthesis, andDesign of Chemical Processes, 3th ed. Prentice hall, 2009.67. Perry, R.H., Green, D.W., “Perry’s Chemical Engineers’ Handbook,”7th ed.,Mc-Graw Hill, New York, 1998.68. Uldrich, G.D., A Guide to Chemical Engineering Process Design andEconomics, John Wiley and Sons, New York, 1984.69. McCabe, W. L., Smith, J. C., Harriot, J. C., “Unit Operations of ChemicalEngineering”, 5th edition., McGraw Hill, New York, 1993.70. Levenspiel, O. “Chemical Reaction Engineering”, John Wiley, New York, 1999.71. Smith, J. M. “Chemical Engineering Kinetics”, McGraw-Hill, London,1981.72. Cooper, A. R. and Jeffreys, G.V., “Chemical Kinetics and Reactor Design”,Birmingham, U.K, 1971.73. Fogler, H. S., “Elements of Chemical Reaction Engineering”, Prentice-HallInternational Inc., 1992.74. Pickett, D.J, Electrochemical Reactor Design, 2nd ed. Amsterdam, ElsevierScientific Publishing, 1979.75. Incropera, F. P., DeWitt, D. P. (Çeviri: Bir gurup) “Isı ve Kütle GeçişininTemelleri”, dördüncü basımdan çeviri, Literatür, İstanbul, 2001.76. Kern, D.Q., “Process Heat Transfer”, New York, 1950.77. Kumar, A., Chemical process synthesis and engineering design, New Delhi, TataMc Graw Hill, 1981.78. İnel, O., Aşkın, A., “Kimya Mühendisliğinde Kütle ve Enerji Denklikleri”,Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Kimya MühendisliğiBölümü, Yayın No:53, 2000.79. Himmelblau, D., “M., Basic Principles and Calculations in ChemicalEngineering”, 4th Ed., Prentice-Hall, Inc., 1982.80. Felder, R. M., Rousseau, R. W., “Elementary Principles of ChemicalProcesses”, 3rd ed., John Wiley & Sons, New York, 2000.

81. Sarıkaya, Y., “Fizikokimya”, 7. baskı, Gazi Kitabevi, Ankara, 2006.82. Gündüz, T., “Kantitatif Analiz Ders Kitabı”, 4. Baskı, Bilge Yayıncılık, 1993.83. Çengel, Y., Boles, M.A. (çeviri : T. Derbentli) “Mühendislik YaklaşımıylaTermodinamik”, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1996.84. Sarıkaya, Y., “Mühendislık Termodinamiği”, Gazi Kitapevi, Ankara, 2002.85. Smith, J. M., “Introduction to chemical engineering thermodynamics”, Boston,McGraw-Gill, 2001.86. Gürüz, K., “Kimya Mühendisliği Termodinamiği”, Ankara Üniv. Yay., Ankara,1986.87. Bird, R. B., Stewart, W. E., and Lightfoot, E. N., “Transport Phenomena”, 2ndedition, John Wiley, New York, 2002. (Bu kitabın çevirisi de bulunmaktadır.)88. Peker, S., Helvacı, Ş. Ş., “Akışkanlar Mekaniği: Kavramlar, Problemler,Uygulamalar”, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2003.89. Uysal, B. Z., “Akışkanlar Mekaniği”, Alp Yayınları, 2003.90. Çataltaş, İ., “Kimya Mühendisliğine Giriş, 2 Cilt”, İnkılap ve Aka KitapevleriKoll. Şti., İstanbul, 1979.91. Uysal, B. Z., “Kütle Transferi: Esasları ve Uygulamaları”, Gazi Üniv. MMFYayını, Ankara, 1996.92. R. C. Atkins, F. A. Carey, “Organic Chemistry: A Brief Course”, SecondEdition, McGraw-Hill Companies, Inc., 1997.93. R. W. Griffin, Jr., “Modern Organic Chemistry”, McGraw-Hill,1969.94. G. Okay, “Organik Kimya 1,2”, Biltav Yayınları, Ankara, 1990.95. R. J. Fessenden, J. S. Fessenden, Çeviri Editörü, Tahsin Uyar, “Organik Kimya”,Güneş Kitabevi, 1992.96. Franks, Sons,R.G.E., Modelling and Simulation in Chemical Engineering, JohnWiley Inc., 1972.97. Ingham J., Dunn, I.J., Heinzle, E., Snape, J.B., Chemical Engineering Dynamics,Wiley-VCH, 2007.98. Ayyub, B.M., McGuen, RH.,Numerical Methods for Engineers, Prentice-HaIIInc., 1996.99. Akai, T.J., Applied Numerical Methods for Engineers, John Wiley Sons, Inc.,1994.100. Coughanowr, D. R., Koppel, L. B., Process Systems Analysis and Control,McGraw-Hill Book Com. 1992.

101. Seborg, D. E., Edgar, T. F., Mellichamp, D. A., Process Dynamics and Control,Wiley Series in Chem. Eng., 1989.102. Luyben, W. L., Process Modelling Simulation and Control for ChemicalEngineering, McGraw-Hill, 1973.103. Kermen, O., “Fabrika Tasarımcılığında Kimya Mühendisliği”, Romenmatbaası, İstanbul, 1976.104. Tigrel, A., “Kimya Mühendisliği Ekonomisi” , Petkim Petrokimya A.Ş., 1980.105. Kahya, E., “Mühendislik Ekonomisi” , OGÜ Müh. Mim. Fak., Eskişehir,1999.106. Kara, S., Yıldırım, M.E., Tuncel, M., Kıvanç, M., Tamer, Ü., Özdemir, A.,Kaytakoğlu, S., Ergun, B., Döğeroğlu, T., Var, F., Uygan., N., Tezcan, Ü., Lüle,M., Çevre Sağlığı, (Ed: N. Varcan), Anadolu Üniversitesi, Açık ÖğretimFakültesi Yayınları, 1995.107. Dizdar, E., İş Güvenliği, Murathan Yayınevi, Trabzon, 2008.108. Yiğit, A., İş güvenliği ve İşçi Sağlığı, Aktüel Yayınları, İstanbul, 2005.109. Crowl, D.A. and Louvar, J.F., Chemical Process Safety Fundamentals withApplications, Prentice Hall, 2002.110. Karpuzcu, M. , “Çevre Kirlenmesi ve Kontrolü”, Dördüncü baskı, İstanbul,1994.111. Tavare, N.S., Industrial crystallization : process simulation analysis and design,New York Milenum Press, 1995.112. Biegler, L.T., Systematic methods of chemical process design, Upper SaddleRiver, New jersey, Prentice Hall, 1997.113. Dimian A.C., Integrated design and simulation of chemical processes,Amsterdam, Elsevier, 2003.114. Marlin T.E., Process control : designing processes and control systems fordynamic perfomance, 2nd ed., Boston, Mc Graw Hill , 2000.115. Seider, W.D., Seader, J.D., Lewin, D.R., “Product and Process DesignPrinciples,” 2nd ed., Wiley, New York, 2004.116. Hyman, B., “Fundamentals of Engineering Design,” Prentice Hall, New Jersey,1998.117. Ulrich, K.T., Eppinger, S.D., “Product Design and Development,” 2nd ed.,McGraw-Hill, New York, 2000.118. Dym, C.L., Little, P., “Engineering Design: A Project Based Introduction,” 2nded., Wiley, New York, 2004.

119. Dominick, P.G., Demel, J.T., Lawbaugh, W.M., Freuler, R.J., Kinzel, G.L.,Fromm, E.,“Tools and Tactics of Design,” John Wiley, New York, 2001.120. Sinnott, R.K., “An Introduction to Chemical Engineering Design,” PergamonPress, Oxford,1983.121. Rudd, D.F., Powers, G.J., Siirola, J.J., “Process Synthesis,” Prentice Hall, NewJersey, 1973.122. Douglas, J.M., “Conceptual Design for Chemical Processes,” McGraw-Hill,New York, 1998.123. Resnick, W., “Process Analysis and Design for Chemical Processes,”McGraw-Hill, New York, 1981.124. Bröckel, U., Meier, W., Wagner, G. (eds.), “Product Design and Engineering,”2 vols., Wiley-VCH Verlag, Weinheim, 2007.125. Baktır, E., Toker, I. (ed.), “Mühendislikte Tasarım,” ODTÜ Mezunları DernegiYayınları, Ankara, 2006.126. Kirk-Othmer Encyclopedia of Chemical Technology, 2nd ed. New York :John Wiley & Sons , 1967.