SURİYE'NİN DURUMU, ABD - RUSYA VE TÜRKİYE'NİN TUTUMU ...

TAŞKIN DENİZ1) Rusya, bir yandan Ortadoğu’da ABD güç kaybettikçegüçlenmek ve lider olmak, bir yandan da uluslararası platformda ‘Rusyaolmadan, Suriye sorunu çözülemez’ düşüncesini kabul ettirmek istiyor.2) Doğu Akdeniz’de kendisi için en uygun askeri limankonumundaki Tartus Limanı’nı kullanmak istiyor. Bu liman, Rusya içinSuriye’yi Ortadoğu’ya açılan bir kapı durumuna getirmektedir.Rusya’nın Sivastopol limanını kiraladığı süre 2017 yılında sona erecekve bu süre Ukrayna’nın izni olmadan uzatılamayacak. Sivastopol,Rusya’nın en büyük ikinci donanma üssü olup Rus donanmasınınKaradeniz, İstanbul Boğazı, Çanakkale Boğazı ve Akdeniz’den geçerekaçık denizlere ulaşmasını sağlayan can damarıdır. Bu açıdan üssünkaybedilmesi, Rusya’yı açık denizlerle bağlantısı kesilmiş bir karadevleti haline getirecektir. Bu nedenle Moskova yönetimi yaklaşık 10yıldır Sivastopol’a alternatif bir liman arıyordu. Aranan liman,Suriye’nin Tartus Limanı olarak belirlenmiştir. İlk başta Rusya veSuriye’nin amacı, Tartus Limanı’nı her iki devletin ortak kullanabileceğikapasitede bir askeri üsse dönüştürmekti. Ancak zaman içerisinde TartusLimanı’nın hızla büyüyerek bir ticari liman özelliği kazanması ve bubölgede yoğun bulunan Sünni nüfusun Nusayri yönetimi tarafından bulimanın Rusya’ya kiralanmasından rahatsızlık duyuyor olması, planlarısıkıntıya düşürmektedir. Bu nedenle Rusya, limanın tahsisi konusundaEssad yönetimi ile ilişkilerini daha da güçlendirmektedir.3) Rusya, Suriye’ye önemli miktarda silah satmaya devam ediyor.2005-2011 yılları arasında Rusya, Suriye’ye yaklaşık 25 milyar $ lıksilah sattı (http://news.yahoo.com/syria-arms-imports-surge-mostprovided-russia-101221094.html).Ayrıca günümüzde Suriye silahlıkuvvetlerine kayıtlı silahların yaklaşık % 90’ı Rus yapımı ve Rusya busilahların modernizasyonunu da gerçekleştirmek istiyor (Syria armsimports surge, most provided by Russia, Reuters, 19 Mart 2012).4) Rusya, ulusal politikaları gereğince hem ABD hem de AB’ninOrtadoğu’daki varlığından rahatsızlık duyuyor. Bu nedenle en başındanberi Essad yönetimine, küresel bir güç olduğunu ispatlamak isteyen Çinile birlikte destek çıkıyor. Ancak bu destek özellikle 12 Kasım 2011tarihinde Arap Birliği’nin Essad yönetimi ile ilişkilerini askıya almasınınardından azalmaya başlamıştır. Çünkü Rusya ile Arap Birliği üyesidevletlerarasında milyarlarca $‘lık ekonomik anlaşmalar bulunmakta ve324