BS2014-2_Turkiyede Kimlikler Arasi Kutuplasmanin Sosyal Mesafe Uzerinden Olcumu ve Toplumsal Guvenlige Etkisi

Bilge Strateji, Cilt 6, Sayı 11, Güz 2014devletin işlemesini sağlayan öz temsil ederken; “çevre” merkezin dışında kalantoplum kesiminden ve bu kesimin taşıdığı inanç, değer, kurum ve coğrafi konumdanoluşmuştur. 37Merkez-çevre ilişkiselliğinde, merkezin amacı devletin ve merkezin otoritesinigüçlendirip çevre üzerinde egemen kılmakken, çevre ise kendi değerlerini, kültürünüve özerkliğini koruyarak merkezi otoriteye ve onun temsilcilerine karşıolumsuz bir bakış açısına sahip olma güdüsündedir. 38 Merkez-çevre ikiliğiniOsmanlı siyasal ve ekonomik yaşamının başlıca sorunu ve Türk siyasasının temelindeyatan en önemli toplumsal kopukluk olarak değerlendiren Mardin, merkez-çevreayrımını siyasi ve ekonomik unsurların yanı sıra, kültürel olarak da incelemekteve merkezin bir kültür üstünlüğü iddiasında olduğunu belirtmektedir. 39Yani bu şekliyle bakıldığında, yönetenler kadrosunun dışında kalarak oluşmuş birçevrenin yanı sıra, resmilik-karşıtı kültürün birer temsilcisi olarak da çevreninvarlığından söz etmek mümkündür. 40Kutuplaşmayı ve toplumsal çatışmayı açıklayıcı nitelikte olması nedeniyle incelenenüç kuramın (Toplumsal Egemenlik, Seçkin/Elit ve Merkez-Çevre) ortak vurgusu;bir tarafta imtiyaz sahibi küçük bir grup varken, diğer tarafta bu ayrıcalığındışında kalmış ya da bırakılmış daha büyük bir kitlenin olduğudur. Bu ayrımınsonucunda ise, çatışma temelli ilişkilerin yaşanması ve kutuplaşmanın ortayaçıkması kaçınılmaz bir sonuç olarak değerlendirilebilir. Örneğin Toplumsal EgemenlikKuramı, toplumsal tabakalaşma tartışmaları çerçevesinde incelendiğinde,kutuplaşma konusu içinde anlamlı hale gelmekte ve Çatışma Kuramı ile ilişkilendirilebilmektedir.Pierre van den Berghe, grup temelli toplumsal hiyerarşilerinfarklı tabakalaşma sistemlerinden oluştuğunu belirten ilk isimdir ve üç temeltabakalaşma sisteminden bahsetmektedir. Bu sistemlerden ilki yaş sistemidir kibuna göre yaşlılar ve orta yaş grubu, gençler ve genç yetişkinler üzerinde orantısızbir toplumsal güce sahiptir.Bu sistemlerden bir diğeri cinsiyet sistemidir vebu yapı erkeklerin kadınlara kıyasla orantısız bir toplumsal ve siyasi güce sahipolmasına işaret eder.Sonuncusu ise isteğe bağlı (arbitrary-set) sistemdir ve bu sistemetnisite, klan, millet, ırk, kast, toplumsal sınıf, mezhep ya da insanların inşaedebileceği diğer pekçok grupsal ayrım gibi toplumsal olarak yapılandırılmıştırve karakteristik olarak farklılıkları belirgin gruplardan temel almaktadır. Bu tarzsistemlerde, bir grup diğerine göre maddi ya da siyasi olarak daha baskındır. 41Merkez-Çevre Kuramı ise, merkez ile çevrenin kazanmaya ya da korumaya çalıştığıpozisyonlar etrafında gerçekleşen bir çatışmanın varlığından bahsetmektedir.Osmanlı dönemi, ulus devletin ilk yılları ve sonrası değerlendirildiğinde, merkezile çevre ismen ya da şeklen değişse bile bu grupların; bulunduğu statü, konum37 A.g.e., 14138 Ergun Özbudun, Türkiye’de Sosyal Değişme ve Siyasal Katılma (Ankara: Ankara Üniversitesi HukukFakültesi Yayını 1975), 24. Aktaran: Hakan Mehmet Kiriş, “Parti Sisteminde Kutuplaşma ve Türk PartiSistemi Örneği” Amme İdaresi Dergisi, Cilt 44, Sayı 4 (Aralık 2011):45.39 Şerif Mardin, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, Makaleler 1, 38, 44.40 A.g.e., 76.41 Sidanius ve Pratto, Social Dominance, 33.171