BS2014-2_Turkiyede Kimlikler Arasi Kutuplasmanin Sosyal Mesafe Uzerinden Olcumu ve Toplumsal Guvenlige Etkisi

Türkiye’de Kimlikler Arası Kutuplaşmakesimin içine daha fazla kapanmasına ve kapalı bir toplum haline gelmesineneden olmuş hem de içten içe Sünni kesime karşı yargıların korunması ve sürdürülmesinisağlamıştır.Çaldıran Savaşı’ndan sonra Kanuni Sultan Süleyman zamanında da SafevilerinAnadolu Alevileriyle irtibatları devam etmiş ve Osmanlı ordusunun seferde olduğudönemlerde çeşitli isyanlar meydana gelmiştir. Bozok’ta (Yozgat), ŞeyhCelâl önderliğinde; topraksız köylüler, ağır vergilerden ezilenler, topraklarıelinden alınmış eski sipahiler, sekbanlar, yerel idarecilerin baskı ve adaletsizyönetiminden şikâyetçi olan kitleler 1519 yılında Osmanlı yönetimine başkaldırmışlardır.Daha sonra birçok yörede benzer nedenlerle isyanlar çıkmıştır. 16.ve 17. yüzyıllarda, Osmanlı yönetimindeki Anadolu’da toplumsal ve ekonomikyapının bozulmasından kaynaklanan ayaklanmaların tümü Celali isyanları olarakadlandırılmıştır. Karayazıcı, Deli Hasan, Tavil Ahmed, Canboladoğlu veKalenderoğlu isyanları bu kapsamda belirtilebilir. 74 Bu dönemde meydana gelenbu isyanlara sadece çiftçiler ve işsizler destek vermemiş, Alevi olan halk kesimleride destek vermiştir. Kanlı bir şekilde bastırılan bu isyanlar Alevi halkınbilinçaltındaki izleri derinleştirmiştir.Aleviler ve Bektaşiler Osmanlı döneminde yönetimde etkinliklerini artırmaçabaları içerisinde özellikle devlet üzerinde çok etkili olan yeniçeri ocağındaönemli bir etki düzeyine ulaşmışlardır. Ancak yeniçeri ocağının, son dönemlerindeesas görevinden uzaklaşarak gücünü kaybetmesi ve çıkarları peşindenkoşan bir siyasi güç haline gelmesi bu ocağın 1826 yılında kapatılmasıyla sonuçlanmıştır.Bektaşilik ile yeniçeri ocağı arasındaki yakınlık ve işbirliğindendolayı ocağın kapatılmasından bir müddet sonra Bektaşi tarikatı da yasaklanarakhalk içerisinde aleyhte propaganda yapmaları önlenmeye çalışılmıştır. 75Bu dönemde yaşanan çalkantılar ve ocağın kapatılması Alevi-Bektaşi toplumuüzerinde olumsuz etkiler bırakmış kutuplaşmayı sürdüren bir etken olmuştur.Uzun yıllar siyasal ve dinsel gerekçelerle devam eden bu mücadele; çatışmayıortaya çıkaran dışlama, ötekileştirme ve olumsuz değerler ve nitelikler atfetmegibi durumlar iki grup arasındaki çatışmayı yüzyıllar sonrasına taşımıştır. 76Gölbaşı’na göre, Osmanlı döneminde yaşanan bu gerginliklerden sonra Aleviler,yeni kurulan cumhuriyeti ve onun laik yapısını benimsemiş; eğitim birliğiyasası, yeni alfabenin kabulü, şeyhülislamlık ve halifelik kurumunun kaldırılmasıve kadın erkek eşitliğine yönelik düzenlemeler gibi gelişmeler onları hoşnutetmiştir. Ancak devletin yerel etnik, dini ve mezhepsel unsurların dışarıdabırakılmasına dayanan ulusal kimlik yaratma çabası, Alevileri yeniden kutuplaradoğru itmiştir. 1960’larda Demokrat Parti’nin dini ön plana çıkarıp, Sünnilararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı:2 (2010):332-333. Erişim: 5 Ağustos 2014. http://www.jhumansciences.com/ojs/index.php/IJHS/article/viewFile/1212/58674 Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, 99-113.75 Enver Ziya Karal,1999, Osmanlı Tarihi V. Cilt, 150.76 Haydar Gölbaşı, “Modernleşmeyi Engelleyen Arkaik Bir Çatışma Sorunu: Alevi-Sünni ÇatışmasınınArka Planı,” C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 9, Sayı:1 (2008):59.178