BS2014-2_Turkiyede Kimlikler Arasi Kutuplasmanin Sosyal Mesafe Uzerinden Olcumu ve Toplumsal Guvenlige Etkisi

Türkiye’de Kimlikler Arası Kutuplaşma19. yüzyılın sonunda kültürel anlamda ortaya çıkmaya başlayan etnik fikirler, II.Meşrutiyet’ten sonra kurulan dernekler ve basın yoluyla yaygınlaşmaya başlamıştır.Bu dönemde bölgede sınırlı sayıda cereyan eden isyanlar geniş çaplı Kürthareketine dönüşmemiş, Kürt kanaat önderleri iktidardaki İttihatçılardan hoşnutolmamakla birlikte, padişaha ve Osmanlılığa bağlılıklarını sürdürmüşlerdir. BalkanSavaşları ve I. Dünya Savaşı’nda Kürtlerin Osmanlı ordusunda gönüllü olaraksavaşmaları ve hayatlarını vermeleri bunun en önemli göstergelerinden birisidir.Bu durumu teyit eden McDowall Kürtlerin bu dönemde kendi istekleriyleOsmanlı Hükümeti’nin emirlerine uymalarında Müslüman kimliğinin büyük rolüolduğunu vurgulamaktadır. 62Kurtuluş Savaşı döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın milliyetçi söylemler yerineTürk ve Kürtlerin ortak kimliğine vurgu yapmış olması, TBMM’ye Kürt üyelerinde katılması, Kürtlerin bu mücadelede gönüllü olarak yer almalarını sağlamıştır.Bruinessen bu durumu “Birçok Kürt, Kemalist harekette gönüllü olarak yer aldı,çünkü bu, Müslümanların Müslüman olmayanlara karşı savaşıydı.” şeklinde dilegetirmektedir. 63Görüldüğü gibi, 1920’lere kadar Müslüman kimliğinin daha güçlü olması nedeniylesiyasi anlamda kayda değer bir “Kürt sorunu” ortaya çıkmamış, dolayısıylaetnik anlamda Kürt-Türk kutuplaşması da söz konusu olmamıştır. O dönemdebüyük çaplı bir isyan olan Koçgiri ayaklanması milliyetçi bir söylemle ortayaçıkmakla birlikte diğer Sünni Kürt aşiretlerce desteklenmemiştir. Dolayısıyla dinikimlik etnik kimliğin önünde olmaya devam etmiştir.1925 yılında cereyan eden Şeyh Said isyanı da siyasi anlamda bir Kürt isyanı değildir.Akyol, Şeyh Said isyanının İslami çizgide bir isyan olduğunu vurgulamaktadır.64 Bruinessen’e göre de “Halifeliğin kalkmasıyla birlikte Türk-Kürt kardeşliğininen önemli sembolü de ortadan kalkmış, Ankara hükümetini din dışı olaraksuçlamak mümkün hale gelmiş, hükümetin aldığı bazı kararlar da bu suçlamayıdestekler nitelikte görülmüş ve bu argüman da İslam’a kuvvetle bağlı olan Kürtleriçin diğer herhangi bir argümandan daha etkili olmuştur.” 65Cumhuriyet dönemindeki en önemli kırılma ise bir Kürt isyanı olan Dersim isyanındansonra başlamıştır. Bu olaydan sonra Türkçe konuşma kampanyaları başlatılmış,Türkçe dışındaki diğer diller yok sayılmış ve köy/yer isimleri değiştirilmiştir.Menderes döneminde, zora dayalı bu politika kısmen yumuşatılmış ise de1960 ihtilalinden sonra tekrar sertleşmiş ve bu uygulamalar etnik bilinçlenmeyihızlandırmıştır. 66 Ayrıca yeni anayasanın sağladığı özgürlükçü ortam, etnik temeldekifaaliyetlere de ivme kazandırmıştır. Marksist–Leninist strateji çerçevesinde62 McDowall, Modern Kürt Tarihi, 104-105.63 Martin Van Bruinessen, Kürdistan Üzerine Yazılar (İstanbul: İletişim Yayınları, 2008), 46.64 Akyol, Kürt Sorununu Yeniden Düşünmek, 131.65 Martin Van Bruinessen, Ağa, Şeyh, Devlet(İstanbul: İletişim Yayınları,2003). Aktaran: Safiye Dündar,Kürtler ve Azınlık Tartışmaları: Tarih, Kimlik, İsyanlar, Sosyo Kültürel Yapı, Terör (İstanbul: DoğanKitapçılık, 2009), 131.66 Akyol, Kürt Sorununu Yeniden Düşünmek, 132-133.176