Epîlog

HESENE METEEpîlog

avesta I EDEBİYAT: 73 I 14EpilogHeseng MeteEdttor: Abdullah KeskinDizayna Berge: Ahmet Naci FıratTashth û Mizanpaj: AvestaÇapa Yekem: 1998, Stockholm, NûdemÇapa Duwem: 2000, StenbolÇap: Berdan MatbaacılıkHejmara Çapg: Du hezar© Hesene MetS-AvestaJi xeynî danasine beyî destura nivtskar û weşanxanebi tu away! naye koptkirinNMskar, ji bo maji telifi e çapa duyemîna ve kitebe "ae\üneke darın" xwestiyeAVESTA BASIN YAYINREKLAM TANITIM MÛZtK DAĞITIM LTD. ŞTİ.Meşrutiyet CaddesiÖzbek tşhanı 136/4BEYOĞLU / İSTANBULTel: (0212) 251 71 39Faks: (0212) 251 44 80istasyon Caddesi, K. İsmail Pasa 2. Sokal.Abdi Pasa Apt. Giriş KatıOFIS / DİYARBAKIRTel-Faks: (0412) 222 64 91ISBN: 975-7112-82-8

Hesene MeteEPİLOGavesta |ÇÎROK

HESENE METE- (1957) Ji Erxaniya Diyarbekre ye, ev bi qasî 20 salan e ku ji wanderan dûr e, li Swede dijî. Kitebgn wî yen ku heta niha çap bûne ev in: Smîmoff (çîrok,1991), Labîrenta Cinan (roman, 1994), Epîlog (çîrok, 1998). Hin kurteçîrokSngelert bi formeke edebî hûnandine û bi nave Arâû (1991) çap kirine. Ji xeyn! van kitebanKeça Kapîtan (1988) a POşkîn, çend kurteçîroken Çehov bi nave Mirina Karmend(1989), romana Dostoyevskî Meriverı Reben. (1991) wergerandiye kürdi. Smlrnojfjf,Labîrenta Cinan û Epîlog di nav weşanen Avesta de ji nû ve t8ne çapkirin.

NAVEROKEş/9Nakokî / 60XoceXizir/68Monsieur et Madame N. / 76Panorama / 84Wellee / 96Evîneke melodramîk / 102Kubarname/ 115Yasitar/122

(ÇÎROK)

EŞ"Xwezî anuha ev gotinen min bihatana nivisandin!Kvıezî di pirtûkekS de berhev bibûyana!Bi penûseke hesinî, bi (jurşûne"Li zinaran bihatana kolane ku her û her bimana."(Tewrat: Hz. Eyub XIX:23-24)

PrologJi bo ku ev çîroka ha were nivisandin, wî bi bejingan titûn nekişand, bi kupan şeraben kevnesalan venexwar, gund bi gundne geriya û mijar berhev ne kirin, bi dehsalan li ser ne sekimû le hûr ne bu, wekî mirîdan çaven xwe ne girt û guhdariyaaliman ne kir, li civaten eşîran rûnenişt tizbî di nava tiliyenxwe de li ba ne kir û mîna dengbejan ne lorand. Bi gotinekedin, Darîne Daryo, Darın î lehenge ve serpehatiye ev çîroka hane nivisand.0 we şeve, dema ku wî qelûna peşîn ji titûne dagirt, demaku agir berdaye û duman bi ser xist, ku ez ne li ba wî bûyama,a di we gave de ku ez ne bi wî re bûyama, bi du hezar û du caranez sond dixwim ku anuha ev çîroka e ne di deste we debuya.Le dîsa jî, dîsa jî ez dizanim ku kesek e bi van gotinan bawerneke le... wek ku min got, di we gave de li ba wî deng tü¬ne bû, ronahî tüne bû, wext tüne bû, Xwede tüne bû, dünya lidora xwe çerx ne dibû.Û ev hat male.11

MonologMaleke weke gelek malen beyî jin û zarok e. Ji ode û aşxaneyekepiçûk pek hatiye. Ji dîvvaren ve ode, dîware hember biçend refiken pirtûkxane hatiye nixumandin û di ser pirtûkxanere jî portrekî Ahmede Xanî dardakirî ye. Li dîware hela rastejî portrekî mîr Celadet Alî Bedincan ji profîlekî çepe ve ha¬tiye dardakirin ku çav û avvuren wî li pirtûken refikan e. Lirasta ode, di navîna du sandaliyan de maseyeke piçûk heye.Çend name û rojnamen ku diyar e hîn venebûne, qelûnekexwar û kevnar tev lepek titûna raxistî li ber kîsekî dermananli ser ve masa rasta ode ne. Li quncikekî jî maseyeke kare nivisandinebi penûs, bi defter, bi makîne û bi gelek tişten wekevan tiştan dixuye.Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke tev salen xwe î ce¬li, tev potîn û qapûte xwe î payizî anuha li ber ve mase rûniştiye.Ji ve tevgiredana vvî jî baş diyar dibe ku hîn nû ji dervehatiye. Bi herseke vekirî, bi daxwazeke wusa veşartî makîne tilîdike û dikute ku meriv dibeje qeye li ber berhemeke giranrûniştiye, meriv dibeje ji bo hemû dewr û dewranan dinivisîne,meriv dibeje herkes e rabe ji xwe re lezet û maneyeke jederxe. Le na, piştî rezeke duduyan kaxize ji ber deve makînederdixe, le dinere, bi herseke bilindtir di nava deste xwe de diguvişîneû we jî daveje selika keleka xwe. Piştî çend çaren wehaçeqîn û çilpîna makîne hedî hedî giran dibe, tenik dibe ûdeng je te birîn. Selika li keleka vvî ji kaxizen guvişandî tije di-12

e û di davviya davvîn de wan tiliyen xwe yen bi hüner dide bereniya xwe, di ser makîne de xwar dibe û diponije.Bi qasî çend hilman bi ve rewşe dimine, dû re ji nişka ve se¬re xwe radike, peşiye bi tirs û paşe jî bi hers ji ser sandaliye radibe,makîna xwe radike û li erde dixe. Mîna yekî har û çavsorve çare bi nefrîn li dora xwe dinere û di we gave de ew ça¬ven sor li portre mîr ase dibin. Bi we herse, bi we tirşe ji niş¬ka ve xwe radikeşe portre, ji dîvver dadixe, di destxwe de le dinere, mîna ku pe henekan bike deve xwe jî lexwaromaro dike "Zilamek û zimanek"* dibeje, denge xweberztir dike û di ser de diqîre:- Ev çi re bû te da ber xelke, mîre min, ev çi ilm û îrfan bû!Xwendin û nivisandina bave min tüne bû... di dema wan dedünya ne gilover bû, di dema wan de dünya li dora xwe ne dizivirîle... le dîsa jî bextiyar bûn!Bi van gotinen xwe re dest û lev le dilerizin, çaven vvî dikortalen xwe de dilîzikin, portre mîre xwe li erde xweş dike ûdike ku vvî jî weke makîna xwe li erde bide. Le tavile poşmaniyekedigire ser, hersa vvî dibe diltenikiyek û li ruhe wî belavdibe. Mîna ku doza leborîne je bike ve çare jî portre mîr dideber ruye xwe, bi xemgînî û çaven avî bi ciye bere ve dizeliqîne,bi revvşeke jihevketî sandaliye li xwe diguhere û te li bermasa rasta ode cî dide xwe.- Nabe, mîre min, nabe... ne bi sitran û ne jî bi gotinan, di¬beje, herdu desten xwe ber bi perçen makîna xwe dike û bibehneke feretir û bi dengekî nermtir dîsa didomîne: Her caraku ez li ber ve kambaxe rûdinim, tu dibejî qeye ez li ber kewaramozan rûniştime, mîre min, ez dibem qeye ez bi denge-* Zilamek û Zimanek: Nivîscfec Mîr Celadet Alî Bed\r-Xan e ku bi nave Herekol Azîzandi Havıara hejmara 40î de çap bûye. Li ser cihuyekî ye fcu çawa zimane xwe î ibranipiliye tene li mala xwe bi kar aniye û dû re bûye zimane welat û dew\eteke. (W)13

kî bilind derewan dikim û herkes jî dibîne, herkes dibîne ûguhdariya min dike. A we çaxe jî... we çaxe jî behna min tengdibe, mejî li min ditevize, dest li min giran dibe, şerm, tirs ûhers li min peyda dibe û ez nikanim. De ka ji bona Xwede turiyeke bide ber min, mîre min... xelk çawa dinivisînin, cimaew hîkmet û ew cesaret li ba min tuneye?14

Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke qelûna xwe ji titûnaraxistî dadigire, agir dike, dûmane bi ser xwe dixe û giran gi¬ran dibeje:- Ez dizanim, mîre min... ez dizanim anuha tu e mereq bikîû bibejî: tu cima dixwazî binivisînî, te cima dest bi vî karîkiriye? Pirseke weha, rasterast pirseke weke ve pirsa cenabe temin jî ji yekî wekî xwe kir. De îcar tu dizanî ka be bersiv çi bû,mîre min? Digot:"- Min dest bi pirtûkeke kir ku ez bixwînim. Piştî ku minpeşgotina pirtûke xwend, hîs û bavveriyeke wusa li min peydabû ku ez binivisînim, min jî edî dest pe kir." De îcar ji keremaxwe re destûre bide min, ez e anuha ji te re wan gotinen peşînbixwînim, mîre min, gotinen ku tavile merivan dike niviskar,dibeje, radibe ji refikeke pirtûkeke derdixe û li ser lingan dixwîne:"Binivisîne! îllam binivisîne! Şerm neke, netirse. Edebiyatxweş e, binivisîne!... Dive tu binivisînî. Nivisandin baş e. Çidinivisînî binivisîne. Hemû tişten nivisandî baş in. Li ser çi dinivisînîbinivisîne. Ji ber ku hemû tişt ji bo nivisandine hatineafirandin. Li ser nivisandina hevale xwe binivisîne, peşinedoste xwe bide, peşine niviskariya vvî bide. Dive em peşinehev bidin, dive em peşine hev bidin ku em bilind bibin. Peşinxemla meran e..."Li vir deste xwe li ba dike û bi tinaz, bi enirin di ber xwe15

de: Bi qurbana mere xwe bim, dibeje, bi hers û dilverişîn tevwan gotinen peşîn pirtûke ber bi quncikekî ode daveje, hedîhedî qapût ji navmilen xwe dike, li aliyekî sandaliya xwe datîne,di rûniştine de li portre mîr jî dinere û dibe:- Ev tişten weha rasterast şîreten Ptahhoteps* in, mîre min,te got çi? Çar hezar salan beriya nuha ciwamer li ser çerm ûkeviran lîteratureke weha ava kir û xuyaye di wan deman demaneyeke xwe jî hebûye. Le ku tu ji min bipirsî, piştî evqassalan meriv rabe û di roja îroyîn de jî ji bo peş û paşiya pirtûkangotinen bi vî rengî bibeje, meriv e edebiyateke zorgayîpeyda bike. Tene edebiyateke zorgayî û ne tiştekî din. Zorgadibejim.... ilme te fere, zimane te xurt e, mîre min. Li ba medema ku nogin ji wexta xwe dereng dikevin, em ji eleta mangeyekebiga tînin di dawa nogine re didin û paşe em coneganle dicivînin. Li vir em wan conegan dixapînin û nave vî kerametîjî bi zimane me gundiyan zorgayî ye, te got ere? De îcaranuha em vegerin ser pirsa te û nivisandina min. Ev çîrokekdirej e, mîre min, çawa bibejim. Dibejin ku tu keran li ba kerangiredî ji hev hînî tir û fisan dibin. Le ez bi xwe ne li ba wanbûm, mîre min, ez ne di nav wan de bûm. Û hîn jî ez û vî ka¬re nivisandine ji hev dûr in. Beriya ku daxwazeke weha li mincebe... û ez ji mîre xwe re bibejim, daxwazeke weha jî tucarîli min çenebûye ku ez jî navekî niviskariye bi pey xwe bixînim,pe bifirim û xwe bilind bikim. Bi gotineke rastir, beriyaku ji naçarî dest pe bikim û bixwazim binivisînim... (destexwe ber bi we selika kaxizen xwe direj dike) beriya ku ez bixwazimtiştekî weha bikim, ez çel carî bi bapeşe ketim, ez çelcari bi zikeşe ketim, bi ewqas çaren din lingen min şemitîn ûez li erde ketim.* Ptahhoteps: Yek ji wan naven lîteratura feamiliye ye ku nivisen vvî ji du he¬zar salen beriya Mesîh û heta nuha haline parastine. (W)16

Li vir xwarî bene potînen xwe dibe, vedike, ji lingen xwederdixe, li keleka xwe datîne û di ber xwe de didomîne:- Veca... cima min xwe daye karekî weha, cima ez dixwazimbinivisînim, ez e anuha ji te re çîroka ve çîroke bibejim,mîre min.Dûmaneke tîr û tarî di dev û poze xwe re dike der, bi awurenhişk li mîre xwe dinere û:- We çaxe... di wan deman de cenabe te tüne bû, dibeje,deste xwe ber bi hela portre Ahmede Xanî bilind dike û dido¬mîne:- Cenabe seyda jî li vir tüne bû.Mîna yekî ku radest bibe ve çare herdu desten xwe bilinddike, sere xwe li rast û çepe xwe dizivirîne:- Le vvekîdin hertişt, hertişte ve male we çaxe jî... se sal be¬re jî wekî xwe î anuha bû, dibeje, wan desten xwe li hev siwardike, dide bine argûşa xwe, hinekî difikire, kesereke bewextvedide û li gotinen xwe zede dike: Cenabe te jî dizane ku dûrketinaji mal û warekî bav û kalan çawa ye. Piştî eşa dûrketinekebi qasî şanzdeh salan ez û biraye xwe î mezin, em digehîjinhev. Roj û evar... dîsa roj û evareke weke anuha ye, mîremin.17

Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve bûyere xwe li eşa hundurexwe germ dike, hedî hedî dikeve ber û ji mîre xwe re vedibeje:- Piştî ewqas salen dûrûdirej, bi qasî saeteke heye ku minbiraye xwe î mezin dîtiye û min ew ji balafirgehe haniye malaxwe. Wek ku min got, mîre min, mala min jî dîsa ev mala ye,ev ode û ev aşxana piçûk e. Di ve saeta ku ez û biraye xwe bihev re ne, min jî weke herkesî li ser lingan tene tişten sivik ûberbofî je pirsîne. Bi gotineke din wek çîrokbejekî çikos ezdixwazim hindik hindik je bipirsim û bi qasî bîst û yek rojanguhdariya vvî bikim. Her cara ku ez li ser van tiştan difikirim,tişten ku ez e je bipirsim û ew e jî bibersivîne, pejnen dür ûnezîkî aqilan li min peyda dibin, wan bergehen beriya ewqassalan tînime peş çaven xwe, bi dilekî tenik, bi beri û bi hezkirinji hela aşxane dizivirim ser aliye ode ku li biraye xwe î me¬zin binerim û gotineke je bibihîsim. Biraye min li ber ve pirtûkxanaoda min sekinîye, herdu desten xwe çeperast li sersînge xwe giredane, bi kef û mereqdarî li pirtûken van refikandinere û dema ku hay ji min dibe, sere xwe jî bilind dike û biqedir û qîmeteke bilind dibeje:- Te pirtûxaneyeke devvlemend heye.- Ere, dibejim, ez jî yekî wusa me ku... çi pirtûk bi dest minbikeve ez e bixwînim û dû re jî ez e di dereke ve pirtûkxanede bi cî bikim.18

- Ev xwiyekî te î bere ye, Darîn. We çaxe jî te ji defter û pirtûkanhez dikir, hîn di wan deman de jî min tederdixist ku tişteke ji te derkeve.Em herdu jî bi qedre hev dizanin. Ez qedre wî dizanim ji boku ew biraye min î mezin e û ew jî... edî Xwede dizane be jiber çi rûmete dide min. Biraye min desten xwe ji ber hev derdixe,destekî xwe ber bi heleke pirtûkxane direj dike û didomîne:- Ev hela bi tirkî ye, xuyaye ev hela jî bi zimane vir e...Ji pirtûkxana xwe wan refik û aliyen mayî jî ez bi wî didimezanîn û dibejime:- Ev aliya jî bi zimane male... bi kurdî ye, keko.De îcar te ne dît le di we gave de ez dibînim, mîre min. Biwe peyva kurdî re ez dibînim be çawa çaven biraye min dibiriqin,çawa ken û kef je difûre û xwe betir ber bi wan refikenhela kurdî dike. Yeke je derdixe û bi dilpekîn çaven xwe di serde mezin dike. Bi min wusa te ku di we gave de ledanen dilevvî xurt û zedetir dibin û ez jî dibihîsim, mîre min.- De kerem bike, keko, dibejim... min nan û penîr daniye,tu kerem bike em tiştekî bixwin û hedî hedî ji min re behsawan deran bike.Le tişten ku ez dibejim keke min nabihîse. Mîna yekî kwîrdeste xwe jî di berga we pirtûke re dide û ez dibînim be çawape şa dibe.- Ere, dibejim û didomînim, tu e* dû re ji xwe re yek bi yekle meze bikî û bixwînî... û ku te bive hinekan jî bi xwe re bibe.Ma te xwe hînî xwendina kurdî kiriye, keko?Biraye min leztir dike. Ji refiken pitûkxane yeke derdixe,yeke dikiye û beyî ku li min binere di ber xwe de dibeje:- Na, ez hinek tîpan ji hev dernaxim... le ne pewîst e ku me-19

iv bixwîne. Bi rastı jî hûn li van deran karen heja dikin û evtera me dike.Bi serbilindiyeke veşartî di dile xwe de dibejim: "Çi maqûlentegehîştî û heja ji mala me derketine." Dû re ez wan goti¬nen xwe duçar dikim û dîsa dibejim:- De kerem bike, keko... kerem bike bila çaya me sar nebe.Le keke min dîsa kerem nake, mîre min. Ew her meşqûlîpirtûkan e û kare xwe dike. Yeke ji dereke dikişîne, le dinereû dîsa dixe şuna we, yeke din derdixe dîsa wusa dike, yeke dinû yeke din. Mîna ku li tiştekî bigere li berg û rengen van pir¬tûkan dinere. Ji kefxweşiyeke leven vvî dilerizin û li ser hev direqisin,le ez nizanim be ji ber çi ye. Dû re bi pişirin, bi hevî,bi bextiyarî bere xwe bi min de dike û dibeje:- Nave te î li vir çi ye, Darın?- Nave min, dibejim, nave min î li vir jî Darîn e, keko.Biraye min bi rûkenî, bi dilpekî ve çare herdu desten xwe jîber bi refiken pirtûkxane vedigire û dibeje:- De ka tu bi xwe tiştekî xwe deneme ez le binerim, lo!- Tişte çi, keko?- Pirtûk, pirtûken ku te nivisandine.Li vir ez peşiye hinekî sar dibim, dû re şerm dikim û Xwededizane di jiyana xwe de ev dibe cara peşîn ku ez dikevimerewşeke wusa teng, mîre min. Le beyî ku ez ve sar û serme lixwe bidime der tavile dibejime:- Pirtûken çi? Min pirtûk ne nivisandine ku... Ez nanivisînim,keko.Ez dibînim ku bavveriya keke min bi van gotinen min naye,mîre min, ez dibînim ku naxwaze pe bavver bike. Herdu çavenxwe ber bi min piçûk dike, dinere û bi dengekî zuwa dibeje:- De qeye tu henekan dikî, lo!...20

Le ez bi awayekî beguman pe didime zanîn ku ez henekannakim, ev kara ji min naye, dibejim û dû re je daxwaz dikimku em li ber texte xwarine rûnin, ez je daxwaz dikim ku ewtekeve ber û hedî hedî ji min re behsa wan deveran, behsa deû bave min, behsa malbata me bike. Le ez dibînim be di we ga¬ve de çawa ew dilpekî û rûkeniya bi gaveke bere li ser ruye bi¬raye min wenda dibe, mîre min. Ez dibînim be ew leven vvîyen ku bi gavekî bere dilerizîn anuha çawa daketine. Bedii ûbi revvşeke jihevketî ber bi aşxane te û di ber xwe de dibeje:- Ez ne birçî me.Li ba me, mîre min... li ba me dema ku meriv li mala yekînan nexwe, te we mane ku meriv sil bûye. Le beyî ku ez vetevgera vvî eşkere bikim je re dibejim:- Tu çawa ne birçî yî, keko? Ez dizanim we tene di balafirede nan xwariye û ew jî ji nîvfo de ye, ne wusa?- Nizanim, dibeje, le anuha mîna ku tew dile min naçe xwarine.- De kerem bike, keko, dibejim, kerem bike em bi hev rebixwin û ji min re jî behs bike, behsa malbate, çelî eşîre bikeû bibeje ka kî miriye û kî maye.Biraye min bi we revvşa kefrevîn:- Na, dibeje, sikir ji Xwede re tiştekî wusa ne qewumiye kutu pe xemgîn bikevî. Mala me jî û ez dikanim bibejim hemûendamen eşîre jî baş û silamet in. Le çav û heviya herkesi jî lite ye. Bavo... bavo digot, je re bibeje bila me rûreş û şermesardernexîne.Bi van gotinen xwe re biraye min li ber texte xwarine rûdineû bi mirûzekî tirş piyala çaye ber bi xwe dikeşe. Di we ga¬ve de gumanek li min jî çedibe, mîre min. Gumanek li min çedibeku hinek xernexwazan tiştina li hev hanine û bi wan ra-21

gehandine. An ne, ma bave min e cima bi min bide zanîn kuez wan rûreş dernexînim. Bi mitûmatî li biraye xwe dinerim ûdibejim:- Ka ravveste, keko, ev çi gotin e! Rûreşiya de û bave mingunehkariya heri davvîn e ku ez li ve dunyaye bikim. Û demaku ew gava jî were, dive ez edî bimirim û viya de û bave minbi xwe jî dizanin. De ka anuha ji min re bibeje... ma ez e çi bi¬kim ku pe de û bave xwe rûreş dencînim, keko?Biraye min bedii çaya xwe li hev dixe, bi min dide zanîn ûdibeje:- Daye" û bavo jî bi ve yeke dizanin. Loma... loma digotinheviya me ji Darîn heye. Heviya me heye ku ne tene yek û du¬du, ew e gelekan binivisîne.Ez bi pirs, bi tirs le dinerim û dibejim:- Çi binivisîne?- Pirtûkan, pirtûken qelew binivisîne ku me jî û... wusa bi¬ke ku me jî û tevayiye eşîre jî pe serbilind bike.Ku ez li xwe mikûr werim û bibejim, ji van tevger û goti¬nen biraye xwe ez tiştekî fam nakim û tiştek nakeve sere min,mîre min. Biraye min ji bo min dibe kewareke devgirtî û nizanimbe çi te de heye. Mitûmatiya min dikeve rengekî din û jere dibejim.- Na xwe ji bo ve yeke ye ku bavo gotiye: bila me rûreş dernexîne?- Bele, dibeje, ma ev hindik e... bi îsrar digot: Je re bibeje,heta nuha jî me nav û dengekî vvî ne bihîstiye, digot bila ji mere bişîne, bila binivisîne, bila vverîne.Bi van gotinen vvî re behna min te ber min, mîre min. Ewtirs û gumana naxoşiye ji ser min radibe, bavveriya min li minxurtir dibe ku min tiştekî naxoş ne kiriye, min tiştekî naxoş22

ne kiriye û pe bave" xwe rûreş dernexistiye. Ji bo ku betir tebigehîjimka çîrok çi ye, ez bi mereqdarî je re dibejim:- Biraye min î ezîz, ez tenagehîjim cima pirtûkan binivisînim,cima sere eşîran di ber pirtûkan de bilind dibin. Eşîrenku ez dizanim ji bilî pirtûken pîrozvver nave pirtûkan ne bihîstineû em hemû jî pe dizanin ku xwendina wan jî tuneye.Mîna ku bi serhişkekî re bipeyive biraye min li vir destexwe jî li ba dike û:- Ere ere... dibeje, le ne pevvîst e ku xwendina meriv hebe.Ez ji te re dibejim, îro li ba me nivisandina pirtûkeke ji bomalbateke serbilindî ye. Kemasiyeke pir mezin e ku edî ji malbatekeyek ranebe û pirtûkeke lneke.- Ya sitar, dibejim.- Bele, dibeje, ape Gurgîn digot, em li bendî Darîn in, em libendî ne ku pirtûkek qelew binivisîne.Ez dîsa zîq li çaven vî biraye xwe î mezin dinerim û dibejime:- Bi rastî jî ez tânagehîjim, keko.- Çawa tenagehîjî, malava! Ape Gurgîn digot, em li bendîvvî ne ku pirtûkeke, yeke qelew binivisîne.Xwezî te ape min î Gurgîn bidîta, mîre min, ku te ev apemin bidîta te e baştir bi ve kula dile min bizani buya. Ez li bi¬raye xwe vedigerînim û dibejim:- Baş e, le tu çi dibejî?- Ez jî wusa dibejim, dibejim binivisîne û bila em ji xelkene kemtir bin. Ne ez... ne tene ez, meta Xane jî digot je re bi¬beje em li bendî vvî ne, digot bila tev pirtûken xwe ew jî wereû ji me re, ji xelke re behs bike.De îcar... ku ez ji te re çelî v meta xwe bikim, çîrok e pirdirej bibe, mîre min. Le ku ez ji mîre xwe re bi kurtî bibejim,23

ev meta min ji herdu çavan jî kvvîr e. Loma ez hinekî jî bi eni¬rin li nava çaven biraye xwe dinerim û:- Binere, keko, dibejim, tu biraye min î mezin û roniya her¬du çaven min î. Le bi rastî jî ez tenagehîjim be cima we karûbarenxwe berdane û hûn bi pey tişten vala, bi pey pirtûk û ni¬visandine ketine. Ku vve pere, mal û milk ji min bixwesta, kuwe bixwesta ez jî nola hinekan bibim xwediye mal, jin û zarokan...ez e we çaxe tebigehîştama. Le ez dinerim ku tu hîn jîdibejî pirtûk û binivisîne.- Bele bele... wek ku min ji te re got, li vvelet edî xelk beh¬sa pirtûkan dikin. Amoja bavfile digot: Ji Darîn re bibeje, mabi qasî lavve mala Garût jî nabe. Lavve mala Garût hatiye, çelîpirtûkan kiriye, çelî niviskariya xwe kiriye, peşine rûpelenpirtûken xwe daye û gotiye: "Meriv li wan deveran pir baqildibe." Daye jî li wir bûye. Daye jî bihîstiye ku lavve mala Ga¬rût serî her rûpel û her pirtûkek xwe çiqas pere girtiye.Li vir ez edî dibînim be biraye min çavva daye nav û dibeje.Û ez serwextî tiştekî din jî dibim, mîre min. Serwext dibim kubi rastî jî pirtûk û nivisandin bûye mijar û ketiye nava xelke,bûye benîşt û di wan geriyaye. Le dîsa jî ji bo ku zedetir serexwe di ber van tiştan de neyeşîne, ez li biraye xwe vedigerînimû je re bi kurtî dibejim:- Binere, keko... kî hatiye, çi gotiye, ew bi min û we ne ke¬tiye. Niviskarî ne kare min e û tiştekî weha jî ji min nexwazin.Wek ku min got, ku vve pere ji min bixwesta, min e biçûyadeyn bikira... min e biçûya bidiziya û ji vve re bişanda. Le ni¬visandin û pirtûk... meriv nikane van tiştan deyn bike, merivnikane bidize jî. Ji min naye, ez çi bikim...Mîna ku ez bi van gotinen xwe gunehkariyeke dikim, bira¬ye min zûzûka peyve li min dibire û dibeje:24

- Wusa mebeje, Darîn, çavva ii te naye. Ji bona Xwede merûreş dernexîne. Bi Xwede daye digot je re bibeje: ku evv pir¬tûkeke nenivisîne ez e şîre xwe le helal nekim.Ev cara peşîn bû, mîre min... cara peşîn bû ku diya min şî¬re xwe li min heram dikir. De îcar te diya min bidîta, mîremin. Diya min a reben, diya min a şîrpak... dilovaniya diya duvvanzdehpexemberan li ba diya min hebû, mîre min... û vvekku tu dibînî anuha jî rabûye ji bo nivisandina pirtûkan şîrexwe li min heram dike. Li ser van gotinen biraye xwe ez tijidibim, sîng li min divverime, denge min bi hers bilind dibe ûez je re dibejim:- Nivisandin cima dikeve navîna min û şîre diya min! Ez ûnivisandine ji hev dûr in, tiştekî wusa ji min naye û ez nikanim.Biraye min jî bi herseke qasî hersa min li min vedigerîne ûdibeje:- Çavva ji te naye, Darîn! Mebeje ez nikanim, wexta ku tu livvir bûy, me digot merivekî mezin e ji te derkeve. Xale Berotdigot je re bibeje: Bila ji bîr neke ku şeref û heviya me di des¬te Xwede, di deste vvî de ye. Bila ji bîr neke dema ku dixwend,di her çûyîna bajer de min li ber dîvvare dibistane du panotenhesinî didaye... digot, bila ji bîr neke ku vve çaxe min evv pa¬noten hesinî ji bo rojeke vveha dida vvî.Mezinî... li ba me mezinî tiştekî pîrozvver e, mîre min. Embi simbeleke nûkurkirî dernakevin peş mezinekî xwe, li peşmezinekî xwe nabe ku em titûne bikeşin... (hilmeke davvîn jititûne dikeşe hundure xwe û qelûne di ser xwelîdanke de derxûmditepîne) nabe em bi deng bikenin. Le bi van gotinen vvîre beyî ku bibejim ev biraye min î mezin e... li vir kenekî vvusaehmeqane bi min digire ku heta nuha jî li peş mezinekî ma-25

le ez bi vî rengî û bi vî dengî ne keniyame, mîre min. Dû re liruye vvî dinerim:- A ji te re, dibejim, de vvere safî bike! Xuyaye tevayiya eşîrame gotinen xwe kirine yek û bi te re şandine vir.Deng ji biraye min naye. Ez bala xwe didime ku di her hevokû gotineke min de gvvîne vvî betir divemire û renge heviyekeşikestî le zelaltir dibe. Mîna ku ji xwîna bave xwe vexwe,di her firek çaye de jî ez dibînim be çiqasî bedii e. Ez baş tedigehîjimku ev daxwaza vvî û nivisandina min ji dilekî pak e. Ûne tene ev, dema ku ez jî ji dile xwe î pak û behenek pe didi¬me zanîn ku tiştekî vveha li dor min, li ber min tuneye, a vveçaxe... vve çaxe ez dibînim be çavva parî di gevvriya vî birayemin î mezin de dimîne, vvek zarokekî ku ji gotinen bave xwebişike peşiye çav le şil dibin û dû re jî av je ten. Ku yekî dinbergeheke vveha ji min re bi du hezar û du sondan bigota, mine dîsa jî bâvver nekira, mîre min. Di vve gave de dilekî min pedişevvute, dilekî min je hers dibe, dilekî min jî dibeje ka hürhûr tekeve ve dünya vvî û nas bike, nas bike ka be çi dunyayekeseyr e. Ez jî vvusa dikim, mîre min. Ez bi gotina dile xwe îdavvîn dikim û ve çare bi bergerîn je re dibejim:- Baş e, keko, ma ez e bikanim çi binivisînim.Beyî ku keke min li min binere bi nermiken herdu zendenxwe ava çaven xwe paqij dike, ava poze xwe dikişine jor û diber xwe de dibeje:- Tu çi dikanî binivisîne, Darîn. Ez ketime bexte te û Xwede!Tu çi dikî bike, çi dikanî binivisîne, le min destvala neşînemale.Ez tederdixim ku li ba me, di nava eşîra me de babete nivi¬sandine ne girîng e, le dîsa jî ez xwe nadime ber ve yeke û dibejime:26

- Ez nikanim tiştekî binivisînim ku.Biraye min bi vvan çaven şil vvusa pûç û vala li min dinere,mîna ku ez dîn bûme û loma nikanim binivisînim. Ez van go¬tinen xwe piçekî diguherînim û dibejime:- Ez nikanim, nivisandin jî hunerek e, hevvesek e... le ev tiştanali ba min tunene, keko.- Ma tişten vveha li ba xelke hene, cima li ba te tunene, Da¬rîn? Bejna te bi qasî du kesen mala Garût e!Ez zore didime xwe ku hersa xwe, nerihetiya xwe binixumînimû nedim der, mîre min. Le ez tedigehîjim ku xeta xwardi lavve mala Garût an jî di lavve mangeyeke de ye. Dixwazimji nezîktir binasim û je re dibejim:- Cima tu hertim lavve mala Garût didî ber poze min, ka vvîçi kiriye ku min ne kiriye.Biraye min du tiliyen xwe jî ber bi min bilind dike û dibe¬je:- Du pirtûk nivisandine.Mîna ku min hay je nîne, ez dibejim:- Pirtûken çi nivisandine?- Nizanim, dibeje, tu li vir î û tu baştir dizanî. Wusa digo¬tin... digotin, du pirtûken pir heja ne. Digotin ji bo heryekî jîbejingek pere girtiye. Xelke digot ji vvan peran pencsed panotenvir jî daye Keldan î dengbej ku pirtûka vvî ya davvîn ji berbike. Keldan î dengbej bi minetdarî pe daye zanîn ku jiberkirinapirtûke ji bo vvî şerefeke mezin e. Keldan î dengbej goti¬ye: "Ez e ji ber bikim û bi tevgiredaneke dervveşan gund bigund bigerim, ez e bigerim û mîna destana Meme Alan bibe¬jim." Daye digot ji ber van jîriyen lavve xwe, diya lavve Garûtpir pozbilind bûye. Li ser kaniye poze xwe bilind kiriye û tevvli daye jî ne pirsiye. Daye pir li ber xwe ketiye. Digot je re bi-27

eje... daye digot ji Darîn re bibeje: Ku ew du pirtûkan nenivisîneû nede ser hev, ez e jî van herdu guliyen xwe ji binî vejekim... digot, ez e jî pore xwe kur bikim û di nava xelke devvusa bigerim. Digot diya lavve Garût ji capûnekî sipî tûrikekçekiriye, bi rîsen rengin neqişandiye, veçiniye, pirtûka lavvexwe te de bi cî kiriye, vveke pirtûka pîrozvver bi dîvvare odamevanan ve darda kiriye.Li vir ez biryara xwe didim, mîre min, biryara xwe didim kuez jî edî du gotinan ji biraye xwe re bikim.- Ku ji deste min bihata, dibejim, min e binivisanda. Min ebinivisanda û hinekan jî bixwenda. Le vvek ku min got, ev ka¬re ha ji min naye û min dil jî nîne ku ez ji bo xatir û peşine deû meta xwe rabim dest bi nivisandina pirtûkan bikim.- Ne tene ji bo xatire de û meta xwe, ji bo xwe, ji bo navûdengexwe bike... bike ku bila xelk behsa te jî, behsa nave tejî bike û em jî pe serbilind bibin.- Ji bo ku hinek behsa meriv bike, meriv kare nivisandinenakin, keko. Ev yek. Ya duduyan jî, ma serketina karekî vvehabi peşine dost û nasiye, bi hükme pere û siparîşa mitribiye na¬be ku! Ev kare ha jî hüner û hevveseke dive, pîvan û daxwazekedive. De îcar ka evv tişt tuneye ku !Mîna ku ev gotinen min nekevin sere biraye min, bi enirinherdu desten xwe jî ber bi min vedigire dibeje:- Pîvanen çi tunene?- Ez çi dizanim, dibejim... pîvanen ku ez binivisînim û yekjî bixwîne.- Evv çi ne?- Ma ez û tu e çi bikin ku evv çi ne, keko? Pîvanen nivisan¬dine, pîvanen xwendine ne... pevvîstî,hejayî, xwendin ûxwendevan e... û ji bo van hemû tiştan jî bal û hayeke pevvîst.28

De ka bibeje ma kî heye ku van tiştan...Ev gotinen min dîsa nakevin sere biraye min, dîsa bi enirinbere xwe li heleke çerx dike û dîsa dibeje:- Çavva kes tunene! Lavve mala Garût gotiye, pirtûka minbûye xyve, bûye vvek xweya ku tu bavejî ber bizinan. Herkes...gotiye, herkes le diğerin.- Ya sitar, dibejim û bi tinaz dipişirim, je dipirsim û didomînim:Ka ne gotiye be ev bizinen vvusa bexwe li kudere bûne?- Bi vî hale xwe tinazen xwe bi xelke meke, Darîn. Qaşo tujî li vir î. Cima herkes dizane, tu nizanî? Merik... lavve malaGarût ji herkesî re gotiye. Dibejin diya vvî jî deri bi deri geriyaye,bi peşin û pis behsa lavve xwe kiriye, behs kiriye û goti¬ye: "Ku meriv vvî bibîne tera meriv û jiyane dike. Tişte ku nizanetuneye. Hertişt, hertişte ve dunyaye li ba vvî heye. Ku me¬riv guhdariya vvî bike, erd û asiman jî te de mîna ku meriv herçar aliye ve dunyaye bîbîne. Meriv pe baqil dibe. Xwediye ruhekîdunyayî û yekî asimanî ye..."A ji te re, mîre min, de îcar te dît be destan çavva li hev ten,mîtolojî çavva ava dibin, Xwede çavva tene çekirin! Li ser vangotinen vvî, ez bi eş, bi tinaz û bi deve gundiyen dema me jibiraye xwe dipirsim û dibejime:- Eee... demax ele.* De ka bibeje be diya vvî vvekîdin çi go¬tiye?- Ez çi dizanim, diya vvî hîn gelek tişten din jî gotiye û anu¬ha edî herkes jî bi ve yeke dizane... herkes pe dizane û li herdeverî jî qala vvî dibe. Xelk li bendî pirtûken vvî ne. Ji te re di¬bejim navûdeng daye û ji îro û pe ve lavve mala Garût...* Demax ele: Demek öyle, bi tirkî ye. Te mana, na xwe wusa. Evv kürden kujizimane tirkî dür in, pirî caran bi vî av/ayi bi lev dikin. (W)29

Nizanim be cima, mîre min, le piştî van gotinan edî ez nabejimev ezîza biraye min î mezin e, ez hürmet û qedre biratiyekemezin ji bîr dikim, bi herseke vekirî gotinen vvî di devevvî de nîvçe dihelim:- Anuha tu dev ji lavve Garût û mangeyan berde, dibejim,min hay ji van tiştan û revvşa vvan heye. Bi kemanî vvek xwendevanekîû ji vve betir, dibejim, deste xwe jî ber bi van refikenpirtûken kurdî direj dikim û didomînim: Tişten ku hatine nivisandinev in... û Xwede dizane evv xweya ku lavve mala Ga¬rût jî behs kiriye ev e. De fermo ev xwe û ez û tu jî bizin. Û ezdîsa ji biraye xwe re bibejim: Min ne nivisandiye, ez nikanimû nevverim.Mîna ku li nava çaven min bixe biraye min deste xwe jî berbi min li ba dike û dibeje:- Xelk cima dikanin, xelk cima divverin?Ez xwe tûj dikim nabe. Ez xwe nerm dikim nabe. Ez dine¬rim ku ez çi dikim nabe, mîre min, nakeve sere biraye min kukare nivisandine ji min naye. Di davviya davvîn de radibim birevvşeke narihet, bi revvşeke vvestiyayî pe didime zanîn û dibejime:- Min û xelke nede ber hev, keko, ji bona Xwede bes min ûxelke teke qayîşeke. Dema ku ez dibejim, ez nevverim, nayevve mane ku ez teresek im. Merxasî di kare nivisandine de tuneye.Ji min naye û dile min naxwaze. Dema ku dil nexwazeû çave meriv ji tiştekî nebire... evv e bibe nimûna tajiye, tajiyaku tu bi zore berdî neçire. Meriv bi ser nakevin, te got ere?- Ere, ere... le vva ye xelk bi ser jî ketine.- Gelek lavve bavan bi ser ketine... le ji bona Xwede ve ye¬ke ne ji min re û ne jî ji xwe re bikin sereş. Ev sereşa vve na¬keve sere min.30

Heta derengî şeve biraye min ji min re behs dike û ez jî pehers dibim, pe deşim, pe digirîm, pe dikenim û dixwazim tekevimexewe. Le sereşek bi min digire û xew nezîkî min nabe,mîre min. Ji tişten dûr û nezîkî aqilan sere min giran dibe û ezdifikirim. Difikirim û ji nav dernakevim ku de û bave min ci¬ma sere xwe di ber min û ve nivisandine de eşandine. Ji ber kutu jî û ez jî, mîre min, em hemû jî pe dizanin ku li ba me dengbejekji kîmyagerekî betir navûdeng dide, qedir û rûmeta sofiyekîji peykertiraşekî zedetir e û... û ka te got çi, mîre min?Û di revvş û rastiyeke vveha de meriv vverin ji yekî mîna mindaxwaza pirtûk û nivisandine bikin. Ya sitar û ya sitar, mîremin!31

Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve serpehatiye avvuren xwe liportre mîre xwe xweş dike, ji kela dilekî tenik sînge xwe dinepixîneû dibeje:- Min xwendine, mîre min. Ye me î male jî te de bi zimanenciye, bi babeten ciye, ji niviskar û penûsen ciye min pir¬tûk xwendine û min lezeta vvan hemûyan guvişandine navaruh û hundure sere xwe. Bi aheng û harmoniya helbesten vvanez bûme bayekî payizî û bi pelen aven ceman re herikîme, hergirangotineke vvan di deve min de bûye şekirekî şerabî û ez pesermest bûme, mîre min. Bi romanen vvan re ez derketime zozanenbilind, li bine kon û reşmalan rûniştime û ez li vvir bû¬me bengiye dîlberen koçerî, mîre min. Bi trajediya lehengençîroken vvan min çaven xwe tije av kirine û dilop bi dilop diser balîven seven nîve şevan de rijandiye, mîre min. Heta kuzik li min hişk bibe ez bi komediyen vvan, ji dela xwe û gelekkesen din ve vveke ehmeqan keniyame, mîre min. Bi hükmehüner û afirandina fantaziya vvan ez derketime bilindciyen ru¬hanî, li vvir min deste xwe di navik û nermeciyen perîzadeyenasimanî re daye û min av ji xwe berdaye, le anuha... anuha edîdile min ji pirtûkan li hev dikeve û ez dixwazim verişim, mî¬re min. We şeve ne tene pirtûk û penûsen bi huneren xweş,bavver bike evv hemû pirtûken pîrozvver jî, :ew pirtûken bi go¬tinen Xwede jî li ber çaven min reş û tarî bûn.32

Û di tariya çende vve şeve de ye ez nizanim, mîre min, le ezdenge bave xwe dibihîsim. Denge vvî te min ku li yekî hers di¬be û dibeje:"- De tu e anuha bibînî!... Tu e bibînî be lavve ke mer e!" Ezdibînim ku ez, bave min, Kamîran î gundiye me û küre vvî Za¬de, em li bervvare çiyayekî bilind in. Li gel ku em çiyayî ne jî,heta nuha min çiyayekî vvusa kûvî bi çaven tazî ne dîtiye, mî¬re min. Çavva bi lev bikim... ji ber lingen me û berjor, heta kuçaven meriv dibîne, bilind û bilind hildikişe. Meriv dibeje qeyene ji vî çiyayî be, asiman e hilvveşe xware. Di vve gave de eztedigehîjim ku Xwede çiqasî mezin, an jî ez çiqasî piçûk im.Ez nizanim be ji kudere dest pe dike, le bave min û Kamîranî gundiye me dikevine pesîren hev, yek dibe heft û ye din di¬beje heyşt. Bave min dibeje küre min û evv jî dibeje ye min. Jinişka ve ez dibînim ku em li ser zinarekî bilind û bilind in. Dibine ziner de jî asegeheke vvusa kvvîr, vvusa kvvîr... Ji xwe nevverekiyamin û Zade, an jî meraniya bave min û Kamîran îgundiye me e jî di vir de diyar bibûya. Ya rastî ez naxwazimsere te jî beşînim, mîre min, le peyv hatiye ser peyve loma dixvvazimji te re bi lev bikim. Bi kurtî bave min dibeje lavve minmer e û divvere xwe ji ziner de baveje xware, Kamîran î gun¬diye me jî dizivire ser lavve xwe û dibeje:"- De ez te bibînim, Zade! Bave xwe rûreş dernexîne!" LeZade bi hîskîn û bi girî xwe ji ser keviya ziner vedikişîne û bi33

tirs direve. Ji keviya ziner, ji min, ji bave min û ji bave xwe direve.Bi ve reva vvî re ba li tûlika vvî dixe û evv pore vvî ye zaroktiyeli nava hev dikeve. Evv bergeha hîn jî li ber çave mine, mîre min. Heta ku je te deve xwe î piçûk jî ji hev dike û diqîre:"- Hevvar û hevvar!..." Denge ve hevvara vvî li zinaren çiya¬yen hember olan dide û bi du se dengan dîsa li me vedigere.Evv deng hîn jî di guhen min de diçinge, mîre min. Di vve ga¬ve de ji nezîkî me şîrqîna tivingeke radibe û pel bi pel belavdibe. Tev dar û keviren çiyayî, ez û bave xwe jî li havvurdoraxwe dizivirin û em li ciye şîrqîniya deng diğerin. Dû re em dibîninku duman ji deve lûla tivinga Kamîran î gundiye me bi¬lind dibe. Ez dergûşe heftsale di ciye xwe de sipûsar diricifim.We şeve min zaroktiya xwe jî dît û ez dîsa pe jiyam, mîre min.Paşe em ber bi İaşe Zade dibezin. Bi zike xwe î piçûk girtiye ûli ser keleke ketiye. Hîn ne miriye, le bimira çetir bû, mîremin. Bi çavekî tirsonek û ruyekî xemgîn mîna ku daxwaza dilovaniyekebike, deste xwe î bi xwîn û piçûk direjî bave xwedike:"- Ez tirsiyam bavo..." dibeje û bedeng, beguneh çaven xwedide hev. Di vve gave de te bidîta be vvî bave min çavva li mindineri, mîre min. Ji avvur û mirûzen vvî, ez tedigehîjim ku jimin re dibeje: "Li gor peymana min û Kamîran, û li gor berboraçiyayen me, dive tu xwe ji ziner bavejî, an ne..." Ez jî biya bave xwe dikim. Li gor peymana vvî û Kamîran î gundiyeme, li gor berbora çiyayen me, ez jî bi tirs û şerm ber bi kendaleasegehe diçim, lingen xwe ji erde hiltîmm û xwe ji zinerdavejim. Le beriya ku ez li erde, li zağa asegehe bikevim... ezji nava nivînan diveniciqim, mîre min. Û ez bi xwe dihesim kuez li vir, a li ve dere di nava lihefen xwe de û biraye min jî li34

keleka min e. Li saete dinerim, deh kem çare şeve ye. Evv serxewiyaku piçekî di çaven min de maye, ez bi nermiken zendaxwe vve jî ji xwe dûrdixim, radibim ser xwe, hedîka di bernivînen biraye xwe re diçim aliye ve aşxane, deri li ser xwe digirimû li vvir bi axîn, bi titûn, bi qahwe dikevime ramanan. Didavviya davvîn de ez biryara xwe didim û dixwazim li ser gotinabav û biraye xwe, li ser daxwaza mal û eşîra xwe ez jî destpe bikim û binivisînim, mîre min.35

Le kaxiz û penûs di dest min de... dikim û nakim ez nikanim,mîre min. We şeve ez nikanim tiştekî binivisînim, şeva li peydîsa vvele, şevtira din, yeke din û geleken din, mîre min. Û divan şevan de biraye min li ber min diğere, bi min de dikeve ûxwe daveje bexte min ku ez binivisînim. Ji min daxwaz dikeku bi kemanî di van se heftan de ez ji mala me re nameyekedirej lekim, weke pirtûk bi hev xînim û bi vvî re bişînim, bi gotinavvî ez vvî destvala neşînim. Çi sere te beşînim, mîre min,di van se heften serledana vvî de ev mijara nivisandine di navînamin û biraye min de... heşa ji te, dibe gû. Li ser ve yekeserhişkiya me di hev diğere û em ji hev xirabtir dibin. Bi kurtebirîvve çaxe biraye min destvala vedigere û bi qasî se mehanpiştî vve vegera xwe û vvelet ji min re nameyeke bi re dike.Xwede dizane li vvir jî vvî dîsa xwe havetiye bextekî û ev namaxwe daye nivisandine.Darîne Daryo ji ser sandaliya xwe radibe, ber bi refikek pirtûkxanaxwe diçe, radiheje dosîyereke, dîsa te li ciye bere rûdine,rûpelen dosîyere li hev diqulibîne û di ber xwe de dibe¬je:- Ka ravveste, mîre min, ez e anuha ji te re bi deng bixwînim,le bila di navîna min û te de bîmîne. A va ye nama civvamerli vir e, guhdar bike, dibeje û ji mîre xwe re bi deng dixvvîne:"Biraye min î heja, Darîn, bi xemgînî dibejime te ku xwezî36

me şanzdeh salen din jî hevdu nedîta û bila ez van rojen îronejiyama. Dema ku ez ji ba te vegeriyam, te bi xwe jî dît be ezdi çi revvşe de bûm." Revvşeke pir xirab bû, mîre min. Lepekma bû. Te digot qeye meriv giloka dunyaye xistiye tûrekî û evvtura di milen vvî de kiriye. Mîna ku bi nexweşiyeke benav bikeve,mîna ku tu heviya vvî û jiyane nemîne, helisî bû, hişk ûzuvva bû bû, hustuye vvî direj û ev herdu milen vvî jî daketibûn jer. Çaven vvî di kortalen xwe de çû bûn xware û ji te resond dixwim, mîre min... sond dixwim ku her kortalek jî mistekxwelî dikete. Ne dûrî rastiye ye ku ez ji te re bibejim di vanse heftan de gelek kîlo je kem bû bûn, mîre min. Ne dipeyivî,li min meze ne dikir, dema ku min evv bi re kir, bi min vvusahat ku nizanî bû xatir jî ji min bixwesta. Bi ruhekî vala, bi serekîvala, bi avvuren vala bere xwe da min û di deriye balafirgehede vvenda bû. De ka tu ravveste ez ji te re tevayiye namavvî bixwînim, mîre min. Bele... "Ez nikanim vve revvşa xwe ûvve roje bi gotinan vebejim. Le evv şop û birînen ku vve hevdîtiname li min hiştine, evv e li dare dunyaye qet ji bîra min ne¬ce. A bi vve revvşe, bi vvî ruhî ez hatim male. Peşiye min kir kuez ve keleka bi rex veşerim. Min xwest ku ez hinek tiştan lihev bînim û rastiye ji kesekî re nebejim... û nemaze ji bavo re.Le bavo zana bû, tavile ji ve revvşa min derxist û dünya li berçaven vvî reş bû. Piştî ku min rastiya xwe û te je re vekir, ji minjî xirabtir bû û kete nivînan. Heta heyşt rojan beriya nuha jî dinava nivînan de bû. Anuha nivînen vvî vala ne. Di ber sekratede jî vveke hemû kesan ji Xwede ne tirsiya, ji mirine ne tirsiya,deste xwe li ber pexemberan venegirt û daxwaza şefaete jivvan ne kir. Weke hemû kesen li ber mirine av ne xwest. Go¬tinen ku digot ev bûn, digot: 'Ling bidin ser Darîn û je re bibejin...bibejin bila pirtûkeke leke.' Peyven xwe yen davvîn û37

nîvçe jî ji bo pirtûke bi kar hanî û got: 'Pirtûk, pirtûk... pirt...'Bele, got pirt û çaven xwe dan hev. Rebena daye jî xwe li hevşaş kiri bû, vve jî digot: 'Bazdin mala seyda... bazdin û je re ki¬taba miqedes bînin.' Le anuha te jî fam kiriye ku mebesta ba¬vo ne kiteba miqedes bûye. Dile vvî pet bû û xuya bû hîn jî he¬viya vvî ji te û lekirina pirtûkeke hebû. Ez naxwazim ev namamin, te xemgîn bike û ji xwe ji bo tiştekî vvusa jî ez ji te re naşînim.Tene min xwest ku ez vveke vvesiyeta bavo, van gotinenvvî yen davvîn bi te ragehînim û te hay je hebe. Xwede te salîhbike û bide ser riya rast."Bi silaven biratiye tem herdu çaven te.Biraye te SadûnBîst û pençe payiza peşîn"Not: Daye silavan li te dike û dibeje: vveke her dayikeke,vveke diya lavve mala Garût... min jî Darmâ xwe bi qasî nehmehan di zike xwe de gerand, min jî dergûşe xwe bi dilovanîmijand û bi delalî mezin kir. Daye dibeje: şîre min jî vveke şî¬re dayiken xelke sipî bû."38

Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke nama biraye xwe lihev radipeçe û li peş xwe datîne ser mase. Mîna ku anuha nûde û bave vvî ev gotinen xwe kirine name û je re şandine, divve gave de eşa dilekî tenik xwe li kirtika poze vvî dide der, ligevvriya vvî belav dibe, bi çaven tije av li portre mîr dinere ûdibeje:- Tu dizanî, mîre min... tu dizanî ez ne merivekî vvusa dilpetim. Li ser ve yeke ez gelekî li ber mirina bave xwe ketim.Herçiqas ev xwestina vvî li ba min tiştekî pûç û vala, daxwazekedûrî rastiya min bû, le dîsa jî ez pe eşiyam ku min cima ba¬ve xwe bi çaven vekirî, bi desten vala şande gorne. Heta demekejî ez ji bandora mirina bave" xwe û van gotinen vvî ne filitîm.Piri caran beyî daxwaza xwe ez diketim ramanan. Minxwe dûr berdida û ez dûr diçûm, mîre min. Di her çaren vve¬ha de min xwe di qunciken şikeften reş û tarî de didît. Min didîtku ez dadidim nînoga ve tiliya xwe ya peşaneke, dikeşim ûbi qasî se movikan direj dikim, dîsa bi vve tiliya xwe ez qulekedi defa sînge xwe de vedikim, nînoga xwe ya direj di xwînadile xwe de dikim û li ser tiştekî tiştina ledikim. Nizanimbe min çi ledikir, mîre min. Ez nizanim be min bi kîjan zimanû kîjan elfabe jî dinivisand. Di vve gave de tişte ku ez li ser dinivisînimjî ez nizanim be çi ye: ez nizanim be dar e, kevir e,çerm e, kaxiz e. Le min tiştekî vvusa dinivisand ku... bi minvvusa dihat ku heta nuha jî tiştekî vvusa evda-î alemekî ne39

xwendiye û tucarî jî evv e nexwîne. Piştî nivisandine jî min lezdikir, min evv nivîsen xwe li hev berhev dikir û ez diketim ri¬ya goristane. Hîn jî ez nizanim, mîre min... ez nizanim be jiherdu goristanen me bave min di kîjane de kirine erde, ez ni¬zanim be gorna vvî li kîjan aliyî dikeve û bi çend keviran bi¬lind kirine, ez bi vve jî nizanim. Le ez diçûm ser gorna bavexwe, min kela ber sere vvî bilind dikir, min evv nivîsa xwe dadihanîber sere vvî û min bi se dengan banî vvî dikir, mîremin... min banî vvî dikir û digote:"- Bave min î maqûl, bave min î delal, bave min î dilovan!...ji bo vvan gotinen te, ji bo vve hevî û vve daxwaza te va ye ez bibehna tariye re hatim ba te. De ka tu sere xwe rake, rabe li peşberîmin rûne û ruye min bibîne... ruye min bibîne be ez di çirevvşe de me, bavo." Min li bave xwe dineri vvekî xwe î bereye: bi kincen bere ye, bi şekalen bere ye, bi koloz û simbelabere ye, bi salen bere ye. Û ya sitar, mîre min!"- Ez hîn li vir im," digot, "ez hîn bi re ne ketime, ez li ben¬dî te û pirtûka te me." Di vve gave de bi van gotinen bave xwere ez j i vvir bi qasî se hezar û pencsed salen beriya îro dûr diçimû li vvir ez xwe di nava xelkekî vve deme de dibînim. Di¬bînim ku xeten nivise di nava vvan de jî pir pîroz e. Evv kesenli ber mirine teşt û beroşen xwe derdixine firotane, rez û pezenxwe hûr dikin û dikine zer, jin û keçen xwe davejine mezatan,peşkeşî aliman dikin, xwe davejine bexten vvan û vvanbertîl dikin ku evv ji vvan re çend rezan lebikin. Ez dibînim alimennivismend li ber dîvvare goristaneke rûniştine, li ber heryekî jî gurzeke penûsen zîlîn, girozen papîrus û çermen gameşanli ser hev in. Çavva bibejim, mîre min, rasterast vveke vanarzûhalciyen dema me ne. Li peşberî vvan jî meriv ketine rezeû tiştina didine nivisandine: ji diya xwe re, ji kale xwe re, ji40

xwe re... De îcar bi tirs û streseke çavva, bi hevî û daxwazekeçavva, mîre min! Ji vvan mişteriyan yek gelekî bala min dikişi¬ne, ne mişterî bi xwe le keça li ba vvî, a evv pir bala min diki¬şine. Ez nizanim be keça vvî ye an destirmana vvî. Le ez baş pedizanim ku... ji bo ku tiştekî bide nivisandine merik evv keçikabi xwe re haniye û peşkeşî nivismendekî dike. Keçik jî... ça¬vva bibejim, mîre min... berzevvaceke li ber kevvna xwe ye. Xeftanekîmîna çerm li navmilen vve ye. Laşe di bine xeftan de eznabînim le ruye vve gelekî lihevhatî ye. Alim î nivismend ji ci¬ye xwe radibe, vvî xeftanî ji nav milen vve dide alî û keçik şilftazî li peş vvî ye. Ne tene li peş vvî, li peş herkesi ye, mîre min...herkes dibîne û bi min vvusa te ku herkes jî dikane bibîne. Ûez jî dibînim. Ez dibînim ku du pesîren nîvgilover li ser sîngû gerdeneke genimî vvek du felqen hinaran hişk dixuyin. Li jeravvan jî navikek'... û li jera vve navika gunehkar jî pirçekefirk; pirçeke heram nû girtiye dora ranen vve. Hedî hedî li dorkeçike difitile... evv î alim hedî hedî li dor İaşe keçike difitile,ji jer û jor ve li bejnûbala vve dinere, bi zimanekî tiştina je redibeje, bi du tiliyan deve vve ji hev dike, li hundure çaven vvemeze dike, deste xwe di ser pirça berzika vve re dibe û tîne, kulemekavve saxî dike û ditepîne, paşe jî deste xwe li pesîren ke¬çike dipelîne û di mista xwe de diguvişîne. Peşiye bi mana eresere xwe dihejîne, dû re li ber çermekî gameşan rûdine û tiş¬tina ledike. Heta ku evv î alim vî kare xwe diqedîne, ez jî bimereq temaşa ve revvşe dikim. Evv mişteriye ku edî tu jî pe di¬zanî, a evv jî vvî çerme nivisandî dide bincenge xwe, tev vvî İa¬şe ter û civvan keçike li vvir dihele û bi gaven bextiyar, bi ga¬ven evvle, bi gaven beşerm ji ber dîvvare goristane dûrdikeve.Ez dibînim ku evv tirs û stresa bi qasekî bere bi merik re nemaye. Mereqdarî li min zedetir dibe û ez bi pey merik dike-41

vim. Ez dixwazim bixwînim û bizanim ka çi hatiye nivisandin,mîre min. Ez dixwazim bibînim ka çavva hatiye nivisandin. Lemerik sere xwe li ba dike û ez vvusa tedigehîjim ku meriven vedunyaye nikanin bixwînin. Xwe bi xwe, evv ji bo vvan ruhendünya aliye din e, dibejim. Û vvek ku min got, mîre min, a jivve roje û pe ve ev bergeh, ev raman car bi car li min bû mevanû hîn jî em ji hev ne dûr in. Ez nizanim ka be bave minhîn jî li bendî min û pirtûkeke ye an ne, le min ne xwest diyamin jî bi hesreteke vveha biçe û gotinen vveke vvan gotinen ba¬ve min li pey xwe bihele, mîre min. Min ne xwest diya min şî¬re xwe li min heram bike û biçe, loma... loma piştî ve name,piştî van xeberen naxoş û piştî van hemû tişten ku min ji te regotin, edî min jî biryara xwe da, mîre min. Anuha tu jî bi ke¬rem dizanî ku... li vir ev dibe cara duduyan ku ez biryarekevvele didim. Bele, min biryara xwe da ku ez jî ji diya xwe repirtûkek vveke vvan pirtûkan, pirtûkek mirine* binivisînim,mîre min.Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke dest daveje dare qelûne,se tilî titûna nû didevvusîne serika vve, agir pe dixe, tevgepeke duman vve jî ber bi portre Ahmede Xanî radike û didomîne:- Dîsa gotinhatiye ser gotine, mîre min... sesed sal, bi qasîsesed û çend salan beriya nuha dibeje: "Da xelk nebejitin ku:ekrad be marifet in, be esi û binyad; envvaî milel xwedankitebin, kurmanc tene di be heseb in." û ez jî... ji mîre xwe re bibe-* Pirtûka mirine: Dibejin hezar û pencsed sal beriya Mesîh, !i rojhilata navînbaweriyeke wusa li ba merivan hebûye ku piştî mirine, li aliye din î jiyanepirsanji merivan dikin. Ji bo ku meriv bi silametî derbas bibin û ji pirsin dijwarbijilitin, pewîstî bi çend xeten nivisandî hebûye ku meriv li vvir vveke pasaportekeîroyîn bi kar bînin. Ev jî bi naven tekst anjî pirtûken mirine bi navbûne. (W)42

jim, anuha edî cenabe te jî bi kerem tederxist be min ji bo çixwest ez dest pe bikim û binivisînim. Le beriya ku ez. dest pebikim, min xwest ez revvşa lîteratura zimane male ji nezîktir,pir ji nezîktir ve bibînim, mîre min. Ji ber ve yeke jî ez betirketim nav pirtûkan, ez ketim nav pirtûk û niviskaren vvan. Ûev dibe se sal ku ez bi vvan re diğerim, bi vvan re radibim, bivvan re rûdinim û ez guhdariya vvan dikim. Heta vî dane sibejî ez di nava vvan de bûm, mîre min.43

Mîna ku anuha gotinen Darîne Daryo, gotinen Darîn î lehen¬ge ve çîroke biqedin û tişten ku evv ji mîre xwe re bibeje nemîne,bi qasî du hilmen qelûne bedengiyek çedibe, dû re avvurenvvî li kîse dermanen ser mase ase dibin û bi dengekînizm:- Nabe, mîre min, nabe... dibeje, deve kîs le vedike, yek biyek vvan dermanen te de derdixe, le dinere, nivîsen li ser bideng dixwîne û dîsa datîne ciye bere. Dema ku paketa davvînderdixe, li portre mîr dinere, kesereke vedide, pakete jî ber bivvî bilind dike û didomîne:- Antî depressiv. ilme te fere ye, tegehîştî ne vvusa, mîremin... a îro jî... te dît ku ez bi gavekî bere hatim, min ji te regot ku heta vî dane sibe jî ez di nava vvan de bûm, dibeje, vvepakete jî di kîse vekirî de datîne ber vvan dermanen din, bi keservedanxwe bi palgiya sandaliya xwe ve dizeliqîne û dibeje:- Ye min jî... va ye edî tu bi xwe jî dibînî be çavva ye, mîremin. Ez li nexweşxane bûm, ez dibejim nexweşxane le tu bi¬beje tîmarxane. îro... vî dane sibe li ser edebiyate komcivînekeentellektuelan hebû. Ji xwe çi bû di vve komcivîne de bû,mîre min. De îcar te bidîta û te bibîhisiya, mîre min, ma çi nedigotin ku!Li vir destekî xwe li ba dike, ji sandaliye radibe ser xwe, berbi aşxane diçe û di ber xwe de bi pilepil dibeje:- Bi destura te, mîre min, ez hinek av bînim... ez hinek av44

înim û ji mîre xwe re bibejim. Tişten seyr in!Diçe piyaleke av tîne, datîne ser mase, li ser lingan ji vvanpaketan yekî vedike, du heban je derdixe û di ber re jî her dipeyiveû ji mîre xwe re dibeje:- Ya rastî doktor ev tişten ha li min qedexe kirine. Ji min regot:"- Ji mijar û ramanen vveha dûrkeve û heta ku ji te te li servan tiştan nekeve heftûheyşte." Ji xwe ez jî ne merivekî vvusame ku bi hinekan re tekevim heftûheyşta van tiştan. Ez diza¬nim, mîre min... ez baş jî dizanim ku tişten vvusa pere nake.Li ser lingan vvan heban dide ser zimane xwe, ji nîve ava vvepiyala ser mase deve xwe tije dike, di gevvriya xwe de berdide,bi tiliyan deve xwe paqij dike, vvek vvan qumarçiyen ku bi hersqeremaçen xwe li erde didin, evv jî bine piyala xwe li mase di¬de, vvan gotinen xwe yeri jorîn dubare dike:- Pere nake, mîre min, dibeje û rûdine. Piştî bedengiyaçend hilman deste xwe li ser vvan name û kovaren ser mase di¬ğerine, radiheje çendekan û le dinere, beyî ku veke dîsa datî¬ne û dîsa berepaş xwe bi palgiya sandaliya xwe ve dişidîne.Mîna ku anuha edî piçekî rihet kiriye, bi pişirin li portre mîrdinere û dibeje:- De îcar min ji te re çîroka vî dane sibe ne got, mîre min.Ji semînerdaren komcivîne, peşiye yek rabû... yekî çavva bibe¬jim... ez nas nakim, ji nezîk ve nas nakim, le ewqas tişt li servî civvamerî hatine gotin ku edî herkes pe dizane. Herkes pedizane û dibejin xwediye navûdengekî qelew e... dibejin ji na¬ve Xwede betir ji vî nave xwe hez dike. Xer û guneh li hustuyevvan be, le dibejin ku tu bi qasî behna cixareke li ba vvî rûnî,tu e baş bibînî ku rasterast nexweşe nav û mezinbûna xweye. Ez nevverim bibejim, mîre min, le ez bavver im rastiya van45

gotinan jî-heye. Bi min jî vvusa hat. Merik rabû û yekser vvekebûkan behsa xwe kir û got:"- Edebiyata me... binerin dema ez ji bo konferanseke liHelsîngforse bûm, ji min pirs kirin ka edebiyata me di çi revv¬şe de ye. Evv tişten ku min li vvir ji vvan re gotin, ez dixwazimanuha li vir ji vve re jî bibejim. Edebiyata me di erdekî hişk dekulîlk e, giya ye, nîsk e, nok e û je re av dive. Pevvîstî bi avda¬ne heye. A ez jî... heta ku ji min te ez jî van nokan avdidim.Bare min giran e. Kare min giran e. Pir dijvvar e. Ez bi tene me.Ez dizanim. Le dîsa jî bi her avvayî, bi her celebî, bi her re ûmetode, bi şev û bi roj ez ave dikeşim ser vî erde hişk ku evvnoken ter û şîn hişk nebin..." Bi van gotinen vvî re ji guhdaranyek rabû û... Xwede dizane ji deste bû, mîre min, rabû û göte:"- Ya maqûl, meriv nokan avnadin ku..." Nizanim cima, mî¬re min, le li ser van gotinen evv î deştî semînerdar kurt le vegerandû bi enirin göte:"- Tu nokan avnadî, le ez avdidim!" Evv î deştî dîsa pe dazanîn û göte:" Ne ku ez avnadim, ezbenî. Min ne got, ez avnadim. Mingot, nok nayene avdane!" Semînerdar betir tengijî, deste xwejî li ba kir û göte:"- Tu fam nakî. Wek ku min got, dema ku min ev gotinenxwe di konferansa de gotin, pencsed kesan ji min re li çepikanxistin, hezar dest li hev ketin û ji bo van gotinen min dengderxistin. 0 anuha ev deng li her devere belav bûye. Le tu... tutenagehîjî." Evv î deştî dîsa danexwar, mîre min, gotinen xwedubare kirin û dîsa göte:"- Ke ji te re dest û lingen xwe li hev xistine evv tiştekî dine. Ez dibejim nok nayen avdane û cima nayen avdane ez ji tere bibejim: Dema ku nok bi qasî bihusteke bilind dibe û baçil46

pe dikeve, bi gotina te, ter û şîn dibe... bi zimane me gundiyanşoraviyek digire ser. Tişte ku nokan dikin nok jî ev şoraviyavvan e, te got ere? 0 ku tu rabî nokan avbidî, tu e bişevvutînî,te dîsa got ere? De îcar tu rabûyî ji me re behsa destenhelsîngforsiyan dikî... ma evv çi dizanin be nok çi ne! Evv hejnizanin ka be nok bi dar an bi giyan ve ten..." Semînerdar veçare deste xwe jî ber bi evv î deştî direj kir û göte:"-. Tu jî hîn nizanî be ez behsa çi dikim. Li vir ez bi zimanekîedebî dipeyivim. Ez dixwazim behsa edebiyateke bikim...ne gundî û noken vvan!" Li ser van gotinen vvî, evv î deştî ra¬bû ser lingan û göte:"- Anuha tu behsa çi dikî bike, le ez dibejim dema ku tu nimûnenxwe didî, bila ne ji dunyaye der be, bila ne dûrî aqilanbe. Bibeje, edebiyata me kundir e û ez jî avdidim. We çaxe... avve çaxe gotinen te e ciye xwe bigirin." Semînerdar enirînaxwe kir hers, hersa xwe bilind kir, denge xwe bilind kir, des¬te xwe bilind kir û dîsa ji evv î deştî re got:"- Tu nuha dev ji kundure xwe berde, tu fam nakî. Binere,ez hunermendek im. Ez niviskar im. Ez edebiyat û zimanekîçedikim, zimanekî nû... ji vî zimanî re bi fransî dibejin: unelangue nouvelle. îro di gelek kovar û rojnaman de li ser vî zi¬mane min, li ser kiteben min, li ser niviskariya min, li ser hü¬ner û jîriya vî tiştî dinivisînin û ji min pirs dikin ka cima ez liser gundiyan nanivisînim. Ez li ser maqûlen vvusa dinivisînimku... ez dibejim dema lehenge min bimire bila xwendevan lipey bigirî. Ez naxwazim xwendevane min li pey lehenge minbibeje: 'De gundiyek bû û mir bila bimire!' Ez van tiştan bi za¬nîn dikim. Ev zanîna min jî berhema niviskariyeke bîst û pencsalan e. Ez lehengen xwe hildibijerim. Ez gotinen xwe hildibi¬jerim. Ez hevoken xwe hildibijerim. Ev hunerek e. Noken ku47

ez behs dikim, noken nû ne, noken edebî ne. Biçe le bigere ûbi xwe bibîne be çavva behsa meziniya ve hunera min dikin.Ma ez e rabim piştî van hemû tiştan ji te hîn bibim ka ez e çibibejim ku gotinen min ciye xwe bigirin! Şerm e! Ez ne gundîme. Tu gundî yî, vve çaxe tu jî biçe kare xwe bike!" Gundîjî kare xwe kir, mîre min. Bi hers rabû penûsa di deste xwe deşikand, dîsa bi vve herse li erde xist, ji salona komcivîne derketû careke din jî venegeriya hundur. Dû re ji min re gotin kuev herdu serî hevdu baş nas dikin. Dibejin ev ne cara peşîn bû¬ye ku ev herdu zaten ha ketine pesîren hev. Careke din jî vvu¬sa bûye. Dîsa tiştekî vvek ve noka beyom di navîna vvan de bû¬ye sedem ku rabin hev. Dibejin vve çaxe jî dîsa ev deştiye ha jiciye xwe rabûye û li ruye vvî gotiye:"- Tu gotinen pûç û vala li ber hev rez dikî! Mîna ku ev jîmarîfeteke mezin be, tu dixwazî meriv ji bo van gotinen te liçepikan bixin... le ez nevverim tiştekî vveha bikim. Ku meriv biçevvtî ji te re bibeje: dirûven Homerosekî bi te dikeve, ji bo kuxwe bişibînî Homeros tu e rabî rahejî kevçî û çaven xwe derxînî...tu dixwazî renge xelîfekî edebiyate bidî xwe û xutban liser nave xwe bidî xwendine. Mîna ku hükme literatüre di des¬te te de be, tu ji xwe re li pey koloniyen edebiyate diğeri ûhevv." Xwede dizane be cima, le merik rabûye ji vî semînerdarîre gotiye: "Tu mytomanekî mezin î!" rasterast gotiye, "tu na¬ne bexwe dixwî, tiren şor dikî." De îcar em ji çîroke... em jikomcivîna ve sibe dûrketin, mîre min. Piştî ku evv î deştî derketû çû... semînerdare helsîngforsiyan, bi gotina evv î deştî, vîmytomane mezin behsa hinek tişten din jî kir. Bi zimane xweî nû, bi gotina vvî, bi une langue nouvelle behsa edebiyata mekir, behs kir û got:"- Dar hildikişe. Dar qalind dibe. Dar bilind dibe. Dar me-48

zin dibe û dibe darek siltanî." De îcar Xwede dizane be vvî dixvvestbi van gotinen xwe çi bibeje. Le ku ez li xwe mikûr vverimû bibejim, min tiştek ji ve dara vvî dernexist, mîre min. Yarastî min xwest ez rabim ve tenegehîştina xwe pe bidime za¬nîn û bibejim: Bi van daran tu dixwazî çi bibejî, le ez ranebûmû min ne göte. Min nexwest ez jî bibim deştiyekî duduyan,mîre min. Û piştî van heftûheyştan dor hate yekî din. Şaîrekîkevin bû, mîre min. Nizanim cima, le bi herseke mezin bû.Dema ku dipeyivî kef bi deve vvî diket û... digot:"- Hûn behsa çi dikin bikin... hûn çi dibejin bibejin. Le lezetdi helbesten vve û îro de tuneye. Weke vvan firingiyen kumeriv di kaye de sor bikin, helbest li vir çenabin. Li van deran..."digot, "mijar tuneye ku meriv li ser binivisîne. Ez hel¬besten vve dixwînim, dinerim ku li ser eş û xaça îsa ne, li serşiv û fermanen Musa ne. De îcar vverin li vvelet binerin. Sikirji Xwede re bi sedan îsa û Musa derketine. Ku em bixwazinem dikanin Xwedayan jî çebikin. îro li dunyaye, li ba me bi se¬dan gund dişevvutin, bi hezaran meriv tene kuştin, bi mîlyonanmeriv koç dikin. Dive meriv van mijaran bibînin, berhevbikin û binivisînin." Min xwest ku ez rabim û je re bibejim: Yaseyda, edebiyat afirandin e, edebiyat naye berhevkirin, le minne got, mîre min. Min ne xwest ez jî tekevim heftûheyşteke.Le ji guhdaran yek rabû... civvamerek rabû û göte vvî:"- Heyfa vvan bajar û gundan e ku ji bo helbesteke xweş di¬şevvutin." Li ser van gotinen guhder, şaîre kevin jî hersa xwemezin kir, av û kef bi deve xwe xist, tiliya xwe jî li vvî civvamerîbilind kir û göte:"- Binere, Melaye Cizîrî bûyeren xelke xwe, li ser tahtenvvelate xwe dinivisand û vveke helbest dîsa li ser vvan tahtandixwend. Dema ku xwendina helbesten xwe diqedand û radi-49

û diçû, evv tahten ha ji hükme helbest û xwendina vvî mînaseleke disincirîn û jin û bûkan jî diçûn hevîre xwe pe ve didan.Le tu tenagehijî ku!" Li vir jî herdu seriyan ji hev gazindikirin, mîre min, gazin dikirin ku ye hember tenagehîje. Dûre ji semînerdaran yekî xort rabû ser kursiye. Yekî çavva bibe¬jim, Xwedeyo... yekî vvusa ku naye gotine, mîre min. Cil ûbergen li ser vvî ne tişten şaîran bûn. Cotek potînen becir dilingan de, parkekî ji van rengen leşgerî li navmilen vvî bû, yasitar! Bi zincîr, bi xelek, bi berîk û bi gelek tişten seyr bû. Me¬riv digot qeye nû ji leşgeriye reviyaye. Şela şaîran pe ne diket.Rabû vveke gameşe ku bîna ave bike hustuye xwe direj kir, se¬re xwe rakir, avvuren xwe li jor li dereke zike salone ase kir,çaven xwe dan hev û dest pe kir. Bi min vvusa hat ku... ne te¬ne bi min, ez bawer im ku hespan jî ev revvşa vvî bidîta û guhdariyavvî bikira, evv e bigota ev maqûle ha ji aqil û kîsen hinekandipeyive. Bele, peşiye nave gelek çem û çiyan, nave gundû bajaran, nave dest û çolan bi lev kir û da zanîn ku vvî ji vvandeverina ji me re silaven germ û agirî hanîne. Dû re li gotaraxwe zede kir û da zanîn ku dive meriv ji bo tişten mezin karbikin, dive penûsen niviskaren me mezin bin ku pe roman ûdîvvanen mezin vverine nivisîn, bi penûs û seren piçûk çîrokenkurt jî nayene nivisandine, dive meriv zimane xwe mezin û fe¬re bikin... digot:"- Ke gotiye ku zimane me ter nake û naşerîn e! Zimane mezimanekî vvusa ye ku dema meriv guhdarî dike, meriv dixwazebajo ser koziken dijmin!..." Li vir jî min xwest ku ez rabimû bibejime: We çaxe evv hemû teresbaven ku li ve dunyaye najonser koziken dijminen xwe, dive peşiye zimane me hîn bi¬bin. Zimane me hîn bibin ku bivverin bajon ser kozikan... Ledîsa min denge xwe ne kir, mîre min. De îcar civvamer ev go-50

tinen xwe jî bi tirkî digot... digot û didomand:"- Geniş düşünmeliyiz, büyük düşünmeliyiz, large düşünmeliyizkiölümsüz eserler yaratalım. Bunun da tek yolu ordulaşmadangeçer: yazarlar ordusu, sanat alayaları, kültür tabur¬ları yaratmak gerek. Kalemimiz silah, silahımız kalem ol¬sun!"* Ez nizanim, mîre min, le piştî axaftina van civvameranbavveriyek vvele li min peyda bû ku... Ez dibejim, ku merivbixwaze yekî bixapîne dive meriv bi tirkî bipeyive û ku merivbixwaze xwe bixapîne dive meriv bi kurdî bipeyive, te got çi?Li vir jî min kir ku ez rabim û je re bibejim: Ya maqûl, şerîniyavî zimane me î serîn cima tu bi zimane me î serîn nabejî...cima edebiyateke vvusa eskerî û bi unîform! Le vveke hertimmin ev gotinen xwe jî di hundure xwe de nixumand û ne gö¬te vvî. A vve çaxe... ji xwe çi bû a vve çaxe bû, mîre min. Di vvegave de min generalen helbestan dîtin, min kapîtanen novel ûromanan dîtin, min çavvîş û onbaşiyen nivisen bi babeten ciyedîtin... bi kurtî hemû qumandaren literatüre bi meşeke leşkerîdi ber min re derbas bûn. Ji ve bergehe ken û girî di hundu¬re min de li hev ket, keliya, kef da û di kaniyen çaven min dedan der. Bere çaven min reş bûn, dile min li hev ket û vvekî dinjî... vvekî din jî tiştek naye bîra min, mîre min. Min çaven xweli nexweşxane vekir.* Kurdiya vve: Dive em jireh bifikirin, dive em mezin bifikirin, dive em largebijikirin ku em berhemen nemir biafirînin. Ev ji tene bi riyeke dibe, bi riyaavakirina ordiyeke: Dive em ordiya niviskaran, alayiyen hunermendan, taburenkültüre ava bikin. Bila penûsa me bibe sîleh û sîleha mejî bibe penûs! (W)51

Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke bi qasî çend hilmansere xwe dixe ber xwe, mîna ku anuha bi raman li tiştekî asebibe, bi avvuren vikûvala li kîse dermanen xwe dinere, dû re binîvşerm û nîvxemgînî vedigere ser portre mîr, bi herdu destanserçave xwe mist dide û bi revvşeke bexew dibeje:- Doktor hat paş sere min, mîre min, li paş sere min nav ûpaşnave min pirsî...Mîna ku hay ji çevvtiyeke xwe bibe, li vir bi tevgereke beçareherdu desten xwe jî ber bi portre mîre xwe vedigire û dibe¬je:- Tu bi xwe jî dibînî, mîre min, tu dibînî ku hiş di sere minde ne maye. Min ji bîr kir ku xwe bi te bidime naskirine. Ge¬rçi ne girîng e, le vveke edet... ez dibejim edet le tu bibeje vve¬ke nexweşî. Bele, tiştekî vvusa jî denristine ku dive meriv çelîxwe bikin. Ne tene çelî xwe, di roja îroyîn de radibin behsa ge¬lek tişten din jî dikin. Behsa tişten vvusa dikin û tişten vvusadibejin ku anuha ez şerm dikim ji te re bi lev bikim, mîre min.Ji nişka ve û bi hers radibe, ji ser masa nivisandine radihejepirtûkeke,* dîsa bi vve herse li ser lingan rûpelan le diqulibîne,bi dengekî nizm ji dereke vve tiştina dixwîne, dû re li mî¬re xwe vedigere û dibeje:- Li gor gotinen merik... merik behsa jiyana xwe dike, mî-* Pirtûk: Computera Ber Dile Min, Mahmûd Levvendî, ji feurtenivisen vvî yenmizahî pek hatiye. (W)52

e min, xer û guneh li hustuye vvî le li gor gotinen vvî: hîn dipiçûktiya xwe de xwediye kultureke kevnare bûye, bala vvî liser şexsiyeten mezin bûye, çaven vvî hertim li ciyen bilind bû¬ye. Ev tişten ha jî di peçekiya vvî de de û pîrika vvî, bav û kalikevvî... her yekî ji alîkî ve di guhen vvî de gotine û evv kulturame ya bi qasî penc hezar salan kevin kurisandine hundureserî vvî. Li Diyarbekire evv taxa ku di wexteke de mala CemîlPaşaye bapıre Qedrî û Ekrem Cemîl Paşa le bûye, anuha malavvan jî li vvir, li vve taxe bûye. De îcar di şeş saliya xwe de destbi niviskariye kiriye. Berhemen vvî yen çapnebûyî gelek bûne...li gor ku merik dibeje, ji dusedî zedetir berhemen vvî heneû hemû jî anuha di sere vvî de ne, mîre min.Pirtûke daveje ciye bere, rûdine, radiheje qelûna xwe pe dilîze,dikeşe û dibeje:- De îcar em vegerin ser pirsa xwe û ez ji mîre xwe re bikurtî bibejim: Ez ne xwediye jiyaneke vvusa rengîn im. Navemin Darîn e... Darîne Daryo dibejine min. Ez ji gavvestiyenmalen Cemaldînen serhedî me û anuha ji vvan deverina dûr ezjî li vir dijîm. Vir, dibejim... nizanim be te ji serma vve denristan ne, mîre min, pir sar e. Le dîsa jî... yekî ku di çele zivistanede jî ji ba me vvere vir, ji te re sond dixwim beriya ku bi bapeşebikeve evv e bi baye ve niviskariye bikeve. Çiqas ji verengdere hez dikin! Ku meriv ewqasî ji Xwede hez bikira, me¬riv e ji buhuşte ciye heri xweş bi dest xwe bixista. Ne ku ez ti¬liya xwe di çave xwe re dikim û dibejim bila ji nava me dernekevin,le streseke nivisandine bûye nexweşiyeke tegerîn û livan deran diğere, mîre min. Li van deran bavveriyeke vvusa şînbûye ku dive meriv pirtûkeke binivisîne... mîna ku yek pirtû¬keke nenivisîne evv ehmeq e, mîre min. De îcar mîna ku ji vanpirtûkan (deste xwe ber bi dolabeke bine refiken pirtûkxana53

xwe direj dike) yek ter nake, merik radibe ya duduyan jî dinivisîne.Wusa dike ku meriv jî je re bibeje, a îcar jî tu bûy yekîehmeqtir. Û ne dûrî aqilan e ku ez ji mîre xwe re bibejim divan çend salan de ji hemû şaxen literatüre me pirtûk hene ûzedetir jî. Zedetir dibejim... bi gotineke din ji ve hingema haşaxen seyr, tişten ewqas seyr û nû derketine ku ez ne bavver imîro li ba îngilîzan jî navekî je re peyda bikin. Na, ne gengaz eku ev şaxen vvusa di zimanekî din de hebin, mîre min.Bi van gotinen xwe re dîsa radibe ser xwe, deste xwe ber birefiken pirtûkxana xwe direj dike û:- Binere, mîre min... de îcar ne tene evqas in jî, vvek ku mingot li vir jî hene, dibeje, diçe deste xwe daveje kersega dolabekebine refiken pirtûkxane û bi kenekî manedar didomîne: Evyen ha... ya rastî min dixwest ez vvan bişevvutînim. Le dû remin nehirî ku bi şevvatS nabe, mîre min... min got evv e rûmetavan û vvan hemû pirtûken ku di wexta xwe de bi şerefmendîşevvutîn tevlihev bibe. Min ne xwest mikro û makro li navhev bikeve, min ne xvvest çe û xirab tekeve nav hev. Loma minev yeka ha ne kir, mîre min. Min evv agir ne kirin. Min got evve rojeke teresbavek rabe nave min û Amr ibn al-As* tevlihevbike. Ji ber ve yeke ye, mîre min, a ji ber ve yeke ye ku minevv havetine paş ve kilîte. Anuha tu e mereq bikî û bibejî kagunehkariya van pirtûkan çi ye?Ber bi masa xwe diçe, ji çavikeke kilîteke digire, li kersegetîne, dolabe vedike, pirtûkeke je derdixe, ber bi portre mîr nezîkbilind dike, du se caran dihejîne, mîna şanogerekî hedî he¬dî li rasta ode diğere û dibeje:* Amr ibn al-As: Bi destura xelîft vve deme Amr ibn al-As di sala 642 an de davijeser Aleksandriyaye û li gor ku te gotine zedeyî nîv milyon girozen pirtûkan dideşewutandin. 0 dibejin van girozen papîrus û çerman ter kiriye ku bi qasî şeşmehan pe ava çar hezar hemamen bajer germ bikin. (W)54

- Ku jinek ne bi dile meriv be, meriv dikane çaven xwe bigireû dîsa jî vvî kari bike. Le... le ku pirtûkek ne bi dile merivbe, meriv nikane çaven xwe bigire û bixwîne. Û dibe ku mezintirînhustuxwariya pirtûkeke jî ev be... te got çi, mîre min,dibeje, vve pirtûke daveje ser masa rasta ode, ji dolaba paş kersegeyeke din derdixe, bi mirûzekî tirş li peş û paşe vve dine¬re, li kefa deste xwe dide, her bi vve hunera şanogerekî di odede diçe û te, ji nişka ve li portre mîr dizivire û dibeje:- Ku ji niviskarekî re zarokek cebe û evv zarok seqet be, beyîdest û pe, beyî poz û goh be... niviskar e riyeke bibîne, evve kemasiya zarok baveje ser Xwedayekî û ji nav derkeve. Le kudi pirtûkek vvî de seqetiyek hebe... a vve çaxe dive hinekî li serbihizire. Te got çi, mîre min?Li vir yeke din ji paş kilîte derdixe, leven xwe bi hev ve dişidîne,bi hers û behevî daveje ser mase dîsa li mîre xwe dine¬re û dîsa dibeje:- Heta nuha pevvîstiya min ji Xwede ne bûye ku ez destexwe li ber vegirem, mîre min, le anuha ez deste xwe li ber vvîjî vedigirem û dibem: Xwede, heta mirineke bi deste te bila ha¬ya ev yen ha ji hunera xwe nebin, levvra vve roja ku vvan hayje bibin, vve çaxe ne bi deste te, evv e xwe bi desten xwe bikujinû tekevin ber xwîna xwe!Piştî çend tişten vveha bi hers dadide vvan pirtûken li sermasa rasta ode, li ber dolaba bine refikan çog dide erde, bihers daveje ciye bere û dîsa bi hers kilîte li dere dolabe dixîne.Di rabûna xwe de deste xvve jî ber bi vve kersege rep dikeû dibeje:- Ya rastî diviya bû meriv xwediyen vvan bavetana paş deriyanû ji vvan re bigota... Na, mîre min, ez gotina xwe nabejim.Ez nevverim bibejim. Ma tu e ji ke re bibejî ku! Ku tu ji yekî55

e tiştekî bibejî, evv e tev hers û enirîna xwe tiştekî din jî li tevegerîne û evv e ji te sil bibe. Evv e di nevvrozan de jî di ber tere derbas bibe û silavan li te neke, mîre min.Ez şerm dikim, mîre min, ez şerm dikim ku ez di dem ûdunyayeke vveha de dijîm. Dibejin li dunyaye tene du tişt he¬ne ku meriv pe dikevin revvşen teng û naxoş: yek jin û yek jîzimane meriv. Le anuha ez tiştekî din jî le zede dikim û dibe¬jim, bepîvaniya kare nivisandine jî. Le eva sisiyan... Di wextaxwe de ûris nîve dunyaye bûne û ji vvî nîve dunyaye Trdeyakovskiyek*tene derketiye, le diyar e ku vvusa bidome ji vanTrdeyakovskiyan em e gelekan derxin. De îcar tîpen vvusa... tî¬pen ku tiştekî ji hev dernaxin, tîpen ku diya xwe di fîstanekîdin de bibinin nas nakin... tîpen ku meriv di ber de beşin, diber de bişevvutin, di ber de şerm bikin ne yek û ne dudu ne,mîre min. Dema ku ez li ser van hemû tiştan dikevim ramananû le hûr dibim, a vvusa... dile min li hev dikeve û ez dixvvazimverişim. Xwezila min bi vvan deman, vvan demen ku ezji van tiştan dûr. Û hîn gelek tişt hene, mîre min, gelek goti¬nen min hene ku ez ji te re bibejim. Le vvek ku min got, eznaxwazim sere te jî pe beşinim, mîre min, ez naxwazim behnate pe deng bikim û... û doktor ji min re got behna xwe tengmeke, got tu çavva rihet dikî vvusa bike.Diçe ji dereke radiheje perdeyeke reş, bi aliyekî pirtûkxanaxwe ve dike, dixwaze bikeşe peşiya tevayiya vve û di ber re jîbi pilepil dibeje:- Ez e jî edî nekim ku tiştekî binivisînim, mîre min. Bila di¬ya min li min bibore. Min deste xwe ji şîre diya xwe şûştiye.* Vasîlî Kîrilîç Trdeyakovski: (1703-1769) Dibejin, niviskarekî ûris î binavûdeng bûye, le ev navûdenge vvî ji bikeriya vvî hatiye. Pûşkîn yek ji wanniviskaran e ku vî nave ha vvefee sembola bekeriye bi kar tîne. (W)56

Min dixwest... min pir dixwest ku ev gotinen min... vvek kuhezretî Eyub dibeje:"Xwezî anuha ev gotinen min bihatana nivisandin!Xwezî di pirtûkeke de berhev bibûyana!Bi penûseke hesinî, bi qurşûneLi zinaran bihatana kolane ku her û her bimana." Le ez ni¬kanim, mîre min. Mîna ku tu jî edî tederdixî, ez nikanim û ni¬visandin ji min naye, ez ji te re sond dixwim ku edî ez nika¬nim bixwînim jî. Ez e nexwînim, dibeje, vve perda reş dikeşebere pirtûkxana xwe, bi xemgînî û bi dengekî bilindtir didomîne:- Bila li min biborin, bila evv hemû niviskaren ku vekişiyanşikeften behntengîn, seven nîve şevan jiyan li xwe herimandinû jidil xwe sipartin huneren xwe, evv niviskaren ku rûreşî nekirin, evv niviskaren ku derevv û bebextî li lehengen xwe ne ki¬rin, bi vvan re jiyan, bi vvan re eşiyan, bi vvan re giriyan, bi vvanre ketin ü mirin... a bila evv hemû maqûlen erbaben kare xweli min biborin, dibeje, bi revvşeke jihevketî te li peş portre mîrdîsa di sandaliya xwe de rûdine, beyî ku veke vvan name û rojnamenli ser mase dide aliyekî, sere xwe dike nava herdu lepenxwe, di ser çogen xwe de xwar dibe, diponije... û anuha liba vvî dîsa deng tuneye, dîsa ronahî tuneye, dîsa wext tuneye,dîsa Xwede tuneye û dîsa dünya li dora xwe çerx nabe.57

EpilogDi vve gave de, rasterast di vve gave de ez çûm li peş CarîneDaryo, li peş Darîn î lehenge ve çîroke rûniştim û min göte:- Baş e, eze binivisînim.Bi mitûmatî li min meze kir û got:- Tu e çi binivisînî?Min got:- Van gotinen te... ez e van gotinen te binivisînim û bikimpirtûk. Ez e yeke vvele binivisînim ku bi hemû devvr û devvrananxweş be, herkes bi zimane xwe î arizî şirove bike û li baxwe rûmeteke bideye.Bi xemgînî, bi çaven tije av got:- Tu e cima binivisînî?Min got:- Te gotinen bave xwe bi cî ne hanî, te daxwaza diya xwe bicî ne hanî, le ez e ve eşa te bi lev bikim.Mîna ku ev behsa de û bave vvî vvan çaven vvî biguvişîne avje rijiya û got:- Na, meke!Min got:- Cima na? Ma te ne got, xwezî anuha ev gotinen min bihatanivisandine?Bi gireken tiliyen xwe çaven xwe zuvva kirin, li min mezekir û got:- Na, hezretî Eyub vveha gotiye.58

Min got:- Te cima ev gotinen hezretî Eyub bi lev kirin?Hustuye xwe xwar kir û got:- Dile min tenik bû û min jî ev gotinen vvî bi lev kirin.Min got:- Baş e, dile min jî li van gotinen te rûnişt û ez dixwazimvvan binivisînim.Di dest de li min vegerand û got:- Ku tu bi gotina dile xwe bikî û binivsînî, tişte ku ez ji tere bibejim tuneye. Le tene tiştekî... ji min nepirse û nebeje ci¬ma, le ez tiştekî tene ji te daxwaz dikim.Darîne Daryo, Darîn î lehenge ve çîroke daxwaza xwe ji minre bi lev kir. Li ser ve daxwaza vvî li peş mîr Celadet Alî Bedirxanû li hafa seydaye erd û asiman Ahmede Xanî min jî soz da¬ye ku ez li davviya ve çîroke van gotinan jî binivisînim û bibe¬jim: "Ev çîroka ha dive bi zimanekî din neye xwendine, diveher û her bi zimane xwe î male bimîne."Hervveha nîve eşa lehenge xwe min je girt, nîve titûna qelûnavvî ya davvîn min kişand, nîve hesiren vvî min ji kaniyen ça¬ven xwe rijandin, li nîve texte vvî ye razane min cî da xwe, vveşeve nîve balîva vvî min sere xwe da ser û em bi hev re ketinxewe.59

NakokîYekî ku xweng an jî biraye vvî hebe, bi ve nakokiye dizane. Nexem e ku ev xweng an jî biraye ha je mezin an jî piçûktir be.Ya girîng, di navbere de zede sal tüne bin. A vve çaxe, di de¬men zaroktiye de nakokiyek e di navîna vvan de pel bide. Tevvji bextreşî re ku evv xweng û biraye ha jî hemcinsek bin, ev beyomiyaha e xurtir bibe.Ji rojan paşnîvroya rojeke payîza navîn e. Li ba me karen kudi ve deme de li gundan vvere kirin, hemû jî ji bo amadeyiyenzivistane ne. Li hevvşa me ya mezin, bave min qoncekî gir da¬ye ber xwe, ji keşa ezingen me yen hevvşe, hemez bi hemez tînedatîne ber vî qoncî û yek bi yek li ser hûr dike. Diya min jîberoşek şorbe daniye ser argûne hevvşe, anuha jî ji bo şorbexerîkî sorkirina pîvaz û qelî ye. Hervveha vatiniya kişandinavvan ezingen ku bave min hûr dike, li ser min û biraye min e.Biraye min bi xwe neh salî ye û bi qasî saleke jî ji min pi¬çûktir e. Ev rengdera piçûktiye ji bo vvî dayîneke Xwede, şûrû mertalekî parastine ye. Ve yeke ez dû re tedigehîjim. Çi bixvvaze,çi bike û bibeje, dive ez bi ya vvî bikim. Dema ku ez biya vvî nekim, qerin û giriyekî vvusa dike, ya sitar, meriv dibejeqeye mar pe girtiye. We çaxe jî bave min di hevvara vvî de te,beyî ku bizani be çi bûye û çi qewumiye, peyvan li ruye mindixe, li min hers dibe û dibeje: "Tu mestûmezin î!"A di vve gave de ez ji mestûmeziniya xwe şerm dikim, dihundure xwe de ji xwe hers dibim ku cima ez ji biraye xwe60

mezintir im, cima ez bi dû vvî re ne hatime ve dunyaye. Di herdemen vveha de diya min dibîne ku ez çiqasî li ber xwe dikevimû ji xwe deşim. Loma piştî bûyeren vveha diya min te, beyîku nola bave min li min tene hers bibe, bi dilovanî destenxwe yen qertûşî di sere me herduyan re dide û dibe:- Cima hûn bi hev nakin, ez bi qurbana vve... qaşo hûn birayenhev in? Dive hûn ji hev hez bikin ku Xwede jî ji vve hezbike.Ji min û biraye min, bave min betir li vvî xwedî derdikeve.Ne ku ez çavnebare ve yeke me, na! Le di her çaren vveha de,ji ber ve piştgiriya bave xwe, ez dibînim be biraye min çiqasîpozbilind, kavv û nerind dibe. Bi taybetî jî dema ku dibihîsebave min bi nave Qumandar banî vvî dike û dibeje: "Ka Qumandarli kudere ye?"Mîna ku bi rûmeta ve rengdera ha bizani be, di her çarenvveha de biraye min jî bi serbilindiya Qumandarekî ber bi hemezabave min dibeze.Ez û Qumandare xwe î piçûk em vvan ezingen hûrkirî jihevvşe dikişinin hela hundur û li aliyeke xaniye me î male emdinijinînin ser hev. Di kişandina ezingan de her gava ku em lihundur pergî hev ten, ji bo ku ez beşim çi ji deste vî Qumandaremin î piçûk te, evv dike. Ji xwe evv edî bike jî û neke jî, ezbi her tevgereke vvî deşim. Bi reveçûna vvî, peyivîna vvî, lîstikenvvî û tevv carina bi giriye vvî jî. Dema ku digirî jî, bi minvvusa te ku evv dixwaze min biqahirîne. Le ji bo ku bave minli min hers nebe û ji min re nebeje: "Ma tu piçûk î!" heta kuji deste min jî te, ez xwe ji van şeytaniyen biraye xwe î piçûkdûrdixim, piri caran bi vvî re nalîzim û napeyivim jî. Mîna kuanuha tevv birayekî min î vveha tuneye û bi vvî re ezingan nakişînim.Mîna ku hebûna vvî ya nuha tevv bala min nakişîne û61

hervveha em bi avvuren tûj di ber hev re derbas dibin.Behna pîvaz û qeliye ku diya min di rûn de sor kiriye, ne te¬ne li hevvşa me, hervveha heta hevvşen cîranan jî belav bûye.Baş xuyaye ku ev behna ha li xweşa bave min jî te û loma hercara ku dasa tûj bera ser ezingen ter dide, fişîl û perçen piçûkji ber deve" dase dipengizin û li havvurdor belav dibin.Bi tariya evare re diya min ji bo min û biraye min î piçûkşorbe dixe namkiyeke û datine ser sekûka hevvşe ku hinekî sarbibe. Piştî deh deqeyeke jî bi kefxweşiya kare ku me kiriye, bimin û biraye min dide zanîn ku em biçin ser sekûke û beriyaku tarîtir bibe, em nane xwe bixwin. Ez û biraye xwe diçin, liser sekûke li ber xwarina xwe rûdinin, le vvekî du dijminan.Tariya evara payîza navîn xwe dagirtiye ser erde, le meriv xwarinaber xwe ji hev derdixe.- Diya min ev perçe ha ji bo min xistiye namkiye.Vî denge ha ez ji nişka ve ji biraye xwe an jî vvek ku bavemin dibeje, ji Qumandare xwe dibihîsim û dibînim ku perçekîvvekî nîvgoşt û nîvhestî di namkiye de ye. Di vve gave de dilemin dike gurpegurp. Ez dizanim ku ev perçe ha e di navînamin û biraye min de bibe sedeme çi naxoşiyan. Di dile xwe deji diya xwe ya serîn hers dibim û dibejim: "Diya min jî edî fe¬ri xwiyekî nû bûye!" Ji ber ku ne xwiye diya min e ku perçenqelî tomarî baveje şorbe. Tişte ku ez dizanim, hertim çend cîqelî tîne, bi tiliyen xwe yen pîrozvver ji hev vediçire û vvusa da¬veje ber şorbe. Navekî jî li ve şorba xwe dike û dibeje, ŞorbaQelî. Le anuha mîna ku diya min jî edî bixwaze ve nakokiyadi navîna min û biraye min de mezintir bike.Ya rastî diya min dizane ku em zede li hev nakin, le bi meziniyanakokiya me nizane û vveke diyen hemû zarokan, evv jîguh nade ve pirsa me. Loma piri caran vveke anuha xwarina62

min û biraye min di namkiyeke de dide ber me û tevv ve çareperçekî goşt tene jî xistiye. De vvere safî bike! Bi kemanî duperçe texista namkiye an jî evv perçe ha bi du ciyan bikira, dî¬sa dibû. Levvra ez dizanim ku ez ji bo perçekirine jî li vvîperçeyî binerim, biraye min e biqîre û edî hûn jî dizanin be evve çi bibe! Loma hîn di destpeke de ez biryara xwe didim kuxwe tekili vvî perçe nîvgoşt û nîvhestî nekim.Ez û biraye xwe rûniştine û em bedeng şorba xwe dixwin.Li vvir li ser xwarine ez bedeng im. Biraye min î piçûk carinaqeşmeriyan dike:- Diya min pir ji min hez dike, dibeje, kevçiye xwe bi vvîperçeyî dike, pe dilîze ku ez jî tiştekî bibejim. Le vvek ku mingot, hîn di destpeke de min xwe ji xwarina vvî perçeyî kiriye,min deste xwe je şûştiye û ez nayem provakasiyone. Beyî kuez bi vvî re bipeyivim an jî li vvî binerim, şorba xwe dixwim. Ligel ku ez rû nadime vvî jî her evv qeşmeriyen xwe dike:Kevçiye xwe li bine namkiye dixîne, ji bo ku balkeştir be dikefirefir, fena kalen bediran dike milçemilç û carina jî kevçiyexwe bi vvî perçe nîvgoşt û nîvhestî dike û dibe:- Dive tu bizani bî ku ev goşte ha diya min ji bo min xistiyeşorbe! 'Ez di hundure xwe de dikelim, şeytan ji min re dibe: yekî likursiya deve vvî bixîne û hevv! Le ez nalete li çave şeyten jî tînimû denge xwe nakim. Ez baş dizanim ku rrjebesta birayemin î piçûk ne xwarina vvî perçeyî ye, le evv dixwaze ez bi vvîre bipeyivim, an jî beşim. Piştî çend kevçiyen bedeng, birayemin î piçûk dîsa kevçiye xwe bi vvî perçeyî dike û dibeje:- Dive tu ji bîr nekî ku ev perçe goşt, ye min e!Le min bedengî kişandiye sere xwe û evv jî her didomîne:- Ev goşte ha, ye min e û ez e bixwim.63

Ez jî nizanim be çavva bû, le evv hemû eş û hersa ku ji piştînîvro û heta nuha min di hundure xwe de berhev kiriye, ji nişkave ji deve min derdikeve û ez dibejim:- Tu dixwî bixwe, şeytan lavve şeyten!Çavva ku zike merivan ji xwarina nokan dinepixe û piştî baberdanerihetiyeke digire ser meriv, bi gotina ve hevoka xwe reez jî tiştekî vvusa hîs dikim. Le tavile li xwe divarqilim ku her¬du peyviken min yen davvîn ne baş in. Gumanek bi min re çedibeû xwe bi xwe dibejim: "Nebe nebe, ev firqûza anuha giliyemin bike." Bi ve gumana min re biraye min î piçûk dike qerînû dibe:- Bavo?...Gvvîne min divemire û dile min dike gurpegurp. Denge ba¬vo jî bilind dibe û dibe:- Çi ye, Qumandar?Ve çare jî Qumandar di ber xwe de ji min re dibeje:- Ez bibejim?... kero vvelle ku ez bibejim, bavo e li te hersbibe!Evv tirsa min hinekî dadikeve, bavo li pirsa xwe xwedî dernakeveû vvusa xuyaye ku Qumandar jî bi qasî du se hilmanxwe ji bîra dike. Di ve fesale de ez zûzûka ji ber namkiye radibim,tev vvî perçe nîvgoşt û nîvhestî ez namkiya şorbe ji bi¬raye xwe î piçûk re dihelim û xwe bi şûn de vedikişînim.Heta ku bave min deste xwe dişo û evv jî te li ser sekûke rûdine,ev biraye min firqûziyan dike. Piştî ku ez dibînim bavemin te, edî ez yekser bedeng im. Di ve gave de jî di dile xwede banî Xwede dikim û gelekî dixwazim ku biraye min dîsa hi¬nek nerindiyan bike. Nerindiyan bike ku bave min bi xwe jîbibîne be evv çi firqûzek e. Le ji şeytanî re maqûliyeke vvusa bibiraye min î piçûk digire ku tevv nepirsin! De qeye firqûzen64

heri firqûz jî di jiyana xwe de careke maqûliyeke dikin! Bi go¬tineke din, bi avvakî ku piçûkiya xwe bizani be, bi milçemilçekezarokane nane xwe dixwe. Ev yeka ha naye vve mane kubiraye min î piçûk ji bave min ditirse, na. Heta nuha jî min nedîtiye ku evv ji bave min tirsiyaye. Ji xwe min ne dîtiye bavemin jî li vvî xistiye, an bi avvakî ku evv bitirse le hers bûye.Di ve navbere de diya min ji bo bave min jî namkiyeke şor¬be tîne û li ber datîne. Bave min vveke hertim dîsa bi bextiyarîli biraye min î piçûk dinere, ji serbilindî leven vvî dilerizin,sere xwe ber bi diya min bilind dike û je re dibe:- Qumandare min alifxweş e.Qumandare alifxweş ji ve gotina bave min kefxweş dibe, dibin çavan re li bave min dinere, mîna ku bixwaze gotina vvîrast bipeyitîne, bi deste xwe radiheje vvî perçe nîvgoşt û nîv¬hestî, bervvar ber bi deve xwe î piçûk dibe û gez dike. Bi gezkirinere qerînek bi biraye min dikeve, bi hers û girî vvî perçeha ji deve xwe derdixe û ber bi peş daveje. Evv perçe nîvgoşt ûnîvhestî, bi gotineke din, evv perçe ku edî xwendevan jî pe di¬zane, li hundure namkiya ber bave min dikeve. Şorba ku jinamkiye dipijiqe serçave bave min, evv girî û qerîna ku ji nişkave bi biraye min î piçûk dikeve, bave min dîn dike. Na, dînnake, le bi hersa dînekî radibe û xwe dikeşe biraye min î piçûk.Heta nuha jî min ne dîtiye ku hers li bave min vvusa mezinbûye. Gerçî du se caran diya min vveke kevoka aştiye di navî¬na bav û biraye min î piçûk de xuya dibe, le bekes e. Ez edîbaş tedigehîjim ku di revvşen hersbûyînen vveha de ne teneQumandar, Generalen heri mezin jî nikanin xwe ji deste bavemin bifilitînin. Dest û deve bave min nahevve û her dibeje:- Ev çi çelrûtî ye, kûçik lavve kûçikan!... kero vvelle ez e se¬re te bipelixînim!65

Biraye min li ber şîlpîna silen bave min vvekî cevvrekî kûçikandike kûzekûz. Dilovaniya diya min pe digire û dîsa xwedaveje ser biraye min î piçûk, li ber bave min diğere:- Xwede dihevvînî, de bes e, dibeje û di ber re jî dike ku bi¬raye min bihevvîne:- Çi bû, ez bi qurban? Evv çi bû te havet?Biraye min bi kûzekûzeke dilşevvat dixwaze tiştina bi diyamin bide zanîn, le hîskehîska vvî re nade gotinen vvî û nîvçediminin.-Evv... perçe... ne... goşt... ezing...Diya min bi bal û şikebarî li namkiya bave min dinere û fişîlekîber deve dasî te de dibîne.Ez tavile tedigehîjim ku evv perçe ha, ne perçekî nîvgoşt ûnîvhestî bû, diya min evv ji bo biraye min î piçûk ne kiri bûnamkiye. Beriya ku em li ber namkiya xwe rûnin, fişîlek ezingji ber deve dasa bave min pengiziye û hatiye ketiye namkiye.Piştî ku bûyer te famkirin, diya min bi dilovanî deste xwe disere biraye min re dide û dibe:- Ravveste, ji lavve xwe re ne tene perçeyekî, ez namkiyek tijeqelî bînim! Ava reş di çaven min de vvere, cima min ji lavvexwe re du perçe qeliye tomarî navet ber şorbe!Xwede dizane dile bave min jî ji van gotinen diya min nermdibe û tiştekî vveke poşmaniye xwe le dide der. Loma bere xwebi biraye min î piçûk de dike û dibe:- Qumandare min baqil e, mer e, le... ev fişîle ezing serexwe bixwe!Bave min vvî perçe ezing ji nav şorba ber xwe derdixe, piçekîbilind dike ku em giştik le binerin, dû re bi aliyekî de dave¬je, herdu desten xwe vedigire û bi bergerîn banî biraye min di¬ke:66

- Were, Qumandare min, vvere! Were hemeza bave xwe!Le Qumandare bave min naçe. Mîna qumandarekî ku jiapoleten xwe bibe, evv di hemeza diya min de bi avvuren behevîû vala li hemeza bave min dinere.67

Xoce XizirBi kuxikeke beyom re Fariz ji xew şiyar dibe. Di bedengiya şevanîve şeve de li paş pişta kevvaniya xwe, desten xwe dide bereniya xwe û heta nave di bene lihefe de rûniştiye, diponije. Jibeyomî an jî ji firqûzî be jî, ev kuxiken vvusa bewext carinahişk û direj dajon. Uhu!.. Uhu uhu!... Uhu uhu uhu!... Her¬vveha kevvaniya li paş pişta vvî bi narihetî şiyar dibe û bi dengekîserxew dibeje:- De biçe qultek av vexwe, gidî!Fariz hedîka radibe, bi vve kuxîna gaveke bere ber bi aşxanediçe, ji dereke radîheje piyaleke, dibe şirîna ave, dadigire ûvedixwe. Di danîna piyale de ji şeytanî re piyal ji dest dişemite,dikeve erde û bi dengekî kambax dişike. Bi avvakî vvusa dişikeku hûr li ser hûrekî namîne. Fariz xwe bi xwe dike pilepil:"Xer e înşallah!" dibeje, ber bi sinike diçe û tîne ve çare bixuştexuşt vvan deran paqij dike.Li hela din kevvanî jî ji xewa xwe bûye û anuha bi uf û ofînxwe di bine lihefe de diqepijîne. Piştî van hemû beyomiyenîşevîn, Fariz te, kuje lihefe radike, nola bere dîsa heta navexwe dixe binî û di nava nivînan de rûdine. Kevvaniya ku xewle reviyaye, di vve nîvtariye de bere xwe bi Fariz de dike û di¬beje:- Çi bû, te piyal şikand, ne vvusa? Mîna ku cin bi te ve xuyabibe, tu dîsa ve şeva nivî şeve rabûyî... Çi bûye bi te, gidî!- Xoce Xizir bi min ve xuya bû, xatûn. Ne cin!...68

Xatûn bi qerf dibe:- Hi! Xoce Xizir... Xoce Xizir piyalan bi merivan nade şikandine!- Evv tiştekî din e... Evv jî xer e. Diya min digot: Dema şûşebişike, ronahî ye.- Ere, le... ronahiya helbestvaniya te ya tariya şeve ye!Li ser van gotinen kevvaniya xwe Fariz hinekî bi enirin di¬beje:- Sere vve mîna sere mirîşke ye! Çi ji helbestvaniye fam di¬ke? Rabûye bi helbestvaniya min jî tinazen xwe dike!...Mîna ku jina vvî nikani be guhdariya van gotinen vvî bike,sere xwe ye vveke sere mirîşke bi hela din de dike û bi pilepildibeje:- Xwedeyo, nuha helbesten vvî jî helbest buya!... Di ser dejî radibe helbest, rûdine helbest, radikeve helbest... Ez gejbûm edî! Ji bilî mijara helbeste nema bi te re te peyivîn. Bes egidî!...Fariz dest daveje bişkova lampa paş sere xwe, vedixe û mî¬na ku nû serwextî tiştekî bibe, bi avvakî heyfane dibe:- Min nizanî bû ku tu e vvusa zû ji helbestan ter bibî... Kuhemû xwendevanen min jî vveke te ji helbesten min ter bin, eze jî penûsa xwe bişkînim û edî nenivisînim. Le, na! Ez diza¬nim ku tiştekî vvusa tuneye. Tene... ev demek e ku te rika xweli helbestvaniya min û hunera helbeste giredaye û hevv.- Ne tene ez... bi nave Xwede hemû kes di ve bavveriye dene û dibejin: Fariz ji bilî helbest û helbestvaniye edî nizane bi¬peyive. Ji bilî helbeste, meriv je re çelî çi jî bike, evv tevv guhdarînake. Ji jiyana rojane, ji danûsitandinen sosyal bepar bû¬ye.- Ma ka anuha min ji te re peyva helbeste bi lev kir? Dîsa te69

abû ev mijara li dar xist. Û bavver bike, ez bi nave hemû tiş¬ten pîrozvver sond dixwim ku ez e ji vir û vveha li ber te an jîji te re qala helbest û tişten vveha nekim. Ha!... beriya ku ez jibîr bikim... dive tu bizani bî evv hemû kesen ku di paş min devan gotinan jî dikin, qeşmer û xernexwaz in! A anuha em vverinser mijara xwe. Min ji te re got ku îşev Xoce Xizir bi minve xuya bû...Mîna ku tiştek biniqute dile kevvaniye, dîsa bere xwe bi Fa¬riz de dike û dibe:- Ma tu rast dibejî?- Ez rast dibejim, le. Min di xewna xwe de dît.- Xewna te bi xer be, ca bibeje te çi dît. Hevîdar im evv jî neli ser helbeste be.- Na, rasterast ne li ser helbeste ye, le xewneke helbestaneye! Û ji anuha ve jî peşiye li min nebire. Ravveste, heta davviyeguhdarî bike û dû re gotinen xwe bibeje. Em vverin ser xewnamin. Bele, rasterast Xoce Xizir bû. Ere vvî bi deve xwe jimin re ne got, le ez dizanim ku evv Xoce Xizir bû. Tu guhdarîbike be çavva bû: Weke du sal beriya nuha, ez li pala çiyaye meî jorîn bûm. Ev ji kengî ve ye ku min xewna vvan deveran nedîtiye. Şiv di dest min de, ez li ber pez bûm. Ji nişka ve (Dapîramin jî digot, batiniyen baş û Xoce Xizir ji nişka ve bi meri¬van ve xuya dibin) merivekî bi bejneke direj û paltoyekî sipî,(Ji van paltoyen ku xwendevan li xwe dikin'...)Deste kevvaniye ber bi zike xenî li ba dibe û dibe:- Anuha tu dev ji şirovekirina xewna xwe berde. Direj û se¬rîn jî neke!... Te çi dîtiye, bibeje û hevv!- Ere, ere... ez dizanim ku hinekî helbestane dibe, le... Le ezdixwazim ku tu baş tebigehîjî. Bele, em li kudere ma bûn?...bi bejneke direj û paltoyekî sipî ji hela raste ve bi min ve xu-70

ya bû. (Diya min digot, tişten ji hela piye raste ve, hertim bixer in.)Deste kevvaniye dîsa li ba dibe û:- Ev ne rast e, dibeje, levvra kevirek jî dikarie ji hela raste veli sere merivan bikeve û bibe sedeme mirina meriv.- Min got, ji bona Xwede peyva min nebire û tu jî careke biqedire Xwede bike. Ma kevir e bibare!- Baş e, bidomîne!- Bele... bi min ve xuya bû, hedî hedî ber bi min hat, silavaXwede li min hilda û... (Wusa diniqute dile min ku ev silavaXwede ne tiştekî vala ye, Zerîxan) nave min, nave de û bavemin, eşîra min û bi kurtî merik hertişt ji min pirsî. Dû re jimin pirsî ka xwendin û nivisandina min heye an ne. Min jî peda zanîn ku ez ne xwediye hîngiriya dibistanen bilind im, leez hinekî bi nivisandine dizanim. Min xwest ez vvî serwext bi¬kim ku ez bi qasî nivisandina helbestan dizanim, Zerîxan. Evvmeleye ku min li cem ders girti bû, min nave vvî jî je re got. Lediyar bû ku vvî mele nas ne dikir. Ji xwe ne pevvîst e ku XoceXizir herkesi nas jî bike. Loma piçekî xwîdan da û mîna ku hi¬nekî jî şerm bike. De qeye Xoce Xizir jî xwîdane didin û şermdikin. Le ev hemû aliyen xewna min çîrok e, Zerîxan. Em vverinser gotinen vvî yen girîng. Ya rastî, tene ji bo min girîng in.Ma tu dizanî be çi digot? Deste xwe... dibejin ku desten XoceXizir nerrn fena pembo ne, le bila di navîna me de be, Zerîxan,deste viya hişk mîna deste min û te bû. Bele, deste xwe da sermile min û...Li vir kenekî bewext bi Zerîxane digire û bi kene xwe re dibe:- Ca bisekine, ez ji te re bibejim be evv hişkiya çi...Fariz bi lez deste xwe ber bi deve Zerîxane direj dike û di¬be:71

-Ji bona Xwede tu heta davviye guhdarî bike! Tu şirova xwedû re ji min re bibeje.-Baş e, bibore... bidomîne. Ha, ha, ha!...- Bele, ... deste xwe da ser mile min û got:"- Te çi ji ve jiyane dive?" Bi ve gotina vvî re gotinen xaltiyamin ya rihmetî ketin bîra min. Digot: "Di revvşen vveha dedive meriv tevv nesekine û tavile daxwaza dile xwe bi lev bi¬ke." Le ev daxwaza dile min bi qasî du se hilman wext girt. Ezdi navîna du daxwazan de ase bûm, Zerîxan. Ya rastî dilekîmin ji bo axiret û îmane, dilekî min jî ji bo navûdenge nivis¬kariye pel da. Tu e anuha bibejî viya dîsa dest bi helbestvani¬ye kir, le ji bona Xwede heta davviye guhdarî bike û bihele kudi ve xewna xwe de min çi û çavva dîtiye, ez yek bi yek hemûyîbibejim. Meriv, çi aferidekî çavnebar e, Zerîxan! Ez nizanimtu bavver dikî an ne, le di xewne de jî min bi vvî ruhe pîrozvverda zanîn ku ez dixwazim ji xwe re helbestan lekim. Mîna kuevv ruhe pîrozvver jî bixwaze ez vî kare ha bikim, li vir pişirînekeserîn li ruye vvî belav bû û dû re hinekî fikirî. Ez ji te retiştekî bibejim, Zerîxan, rî û simbela vvî tüne bû. Le ji bo serwextiyavvî, min rabû çelî hunermendiye, çelî xweşikbûyînahelbeste... bi kurtebirî min je re çelî hemû pejnen dile xwe kirû pe da zanîne ku ez sermeste hemû tişten helbestane me. Piş¬tî van gotinen xwe, min kir ku ez helbesteke xwe ya kurt jî jere bixwînim. Le denge min dernediket, Zerîxan. Wî rabû ji berîkapaltoya xwe î sipî hekek dencist, aliyekî heke qul kir, sipîçikavve rijand, di vvî ciye qulkirî re tifî hundure vve kir, bideste xwe direjî deve min kir û got:"- Vexwe!" Peşiye dile min ne bijiyaye. Min nizanî bû şelaXoce Xizir vvusa ye, Zerîxan. Le çer ku deste vvî ye nerm... Ave çare jî deste vvî bû vveke deste Xoce Xizire rastkîno, ango72

nerm bû, nermekî vvusa xweşik û vvusa helbestane bû ku!...Evv kene ku bi gaveke bere bi Zerîxane girti bû, anuha dîsaxwe le dide der û dikene. Le li ser lavakirina Fariz, evv peyvavvî nabire. Loma Fariz jî her xewna xwe didomîne:- Bele, çer ku deste vvî ye nerm bi leven min bû, min çavenxwe girt û evv heka vexwar. Bi vexwarina min re vegeriya sermin û got:"- De anuha helbesta xwe bixwîne." Min xwend. Minxwend, le bavver bike heta nuha jî deng û qerîneke vveha xweşbi min ne ketiye, Zerîxan. Xwedeyo, min vveke mevvlûdeke pî¬rozvver dixwend û vî denge min li pala çiyayen hember olandida. Ji min vvetre hemû meriven dunyaye guhdariya min di¬kirin Û viya jî ez bi vî avvayî şirove dikim ku helbestvanekîmezin e ji min derkeve, Zerîxan. Ne tene ez, vvî bi xwe jî... XoceXizir bi xwe jî bi min da zanîn ku ez e bibim helbestvane¬kî mezin. Di vve xewna xwe de (Ez î kü ne ewqas nefspiçûkim) min rabû nefspiçûkî kir û je re got:"- Şeyda, ez ne li pey navekî mezin im û..." Le vvî peyva minbiri û got:"- Ma çiye te ji niviskaren mezin kemtir e! Tu e jî bikani bîvveke hemû helbestvanen mezin binivisînî. Û tevv ji anuha vejî ez dirûven niviskaren mezin di te de dibînim." Dû re bi minda zanîn ku poze min jî li poze Pablo Neruda çûye. Le min civvamerekîbi vî navî ne dîtiye, tene min bihîstiye û hevv, Zerîxan.Gelek vversiren nivisandine jî ji min re got. Serqise, bimin da zanîn ku ez di helbesten xwe de ji xwîn û kuştine netirsim.Bila hertim behna barut, xwîn û kuştine ji helbestenmin vvere. Weke nokan, bomban bi kar bînim, agir bera ordiyenmezin bidim, çaven generalan bi kevçiyan derînim... Jixwe stîla min jî van tiştan xweş dihevvîne, Zerîxan. Le tu zanî73

çi, Zerîxan? Dû re deve xwe ber bi guhe min direj kir û tişte¬kî bi dizî jî ji min re got: Got:"- Bila di navîna me de be, (Ya rastî, li vir gumanek bi minre çebû, levvra heyf e ku zatekî vvusa pîrozvver tekeve revvşa fisekiyameriven îroyîn) xwendevanen anuha ji tişten vveha hezdikin û di roja îroyîn de juriyen xelaten edebiyate jî li gor vantiştan xelaten xwe belav dikin." Ji min re çelî nexşen revvşenbîriyejî kir. Digot:"- Dema tu di civateke de rûdinî, hertim destekî xwe bidebine argûşa xwe, bi taybetî jî dema ku vveneyen te tene kişandin,tiliya xwe ya eşhede bide ser gupa xwe, çaven xwe hûr ûpiçûk bike ku renge helbestvanekî giran û mezin bi te bike¬ve..." Xoce Xizir vvekîdin jî gelek tişten helbestane gotin leanuha nayen bîra min.Piştî van gotinen xwe Fariz bere xwe bi kevvaniya xwe dedike û dibe:- De ka icar tu şirove bike, şirove bike be ev xewna min ni¬şana çi ye?Beyî ku birame kevvaniya vvî bi zarekî tinazane dibeje:- Şirova xewna te evv e ku... vvek ku ez hertim dibejim, tubi xem û xeyalen helbestvaniye radikevî. Bi gotineke din, di¬bejin ku mirîşik di xewna xwe de qût dibîne. Evv hişk û nermiyadeste Xoce te î Xizir jî... ma tu dizanî be te di xewe de çidikir? Ha, ha, ha!... te xwe li min dipeland... Ha, ha, ha!...Fariz bi enirin û bi dengekî behevî di ber xwe de dike pilepil:- Ez je re qala çi dikim, evv diçe bi çi avvayî şirove dike!Bi qasî çend hilman ode bedeng dimîne.Mîna ku giraniya xeweke herimî xwe li ser pişta çaven ke¬vvaniye giran kiri be, xwe dizivirîne ser hela din, bere xwe bi74

aliye din de dike û bi dengekî sencevvî dibeje:- Denge xwe bibire, ez hinekî rakevim...Bi van gotinen kevvaniye re nola ku tiştekî din hati be bîraFariz, zûzûka vveha dibeje:- Ha!... hindik ma bû ku min ji bîr bikira. Wî zatî ji min retiştekî vveha jî got: Ji min re got:"- Tişte xwe yen kevin naveje." Min vveke şekal û göre famkir, Zerîxan. Ez vvusa tegehîştim ku rojek e vvere, rûmeten vanhemû tişten berûmet e hebin. Evv e berhev bikin û di muzeyande, di paş caman de daynin. Ez bavver im vve çaxe evv e nivîsekevveha jî di bînî de binivisînin û bibejin: "Şekal û gören helbestvanemezin û heja, Farize Beşe."Kevvanî di xewxilmajiyeke giran de bedeng e. Helbestvanemezin û heja Farize Beşe jî xwe di ber kevvaniya xwe re direjdike û heta ser defa sînge xwe lihefe dikeşe ser xwe. Le ji bandorave xewna xwe ya îşevîn zû bi zû nafilite. Heta demeke di¬rej jî çaven vvî her li bine zike xenî zîq dimîne û hertişt, hertiştenku evv dibîne û nabîne, di vve gave de je re bi avvakî hel¬bestane dixuyin.75

Monsieur et Madame N.Di şevşahiyeke vvelatiyen me de li restauranteke bajare X'e ezjî li ber maseyeke hevaltiya şûşa xwe dikim. Ji bilî min beyî jinû malî kesek tuneye, ku hebin, Xwede dizane vvan jî li kelekaxwedîmalan cî dane xwe, bi kemanî diya xwe an jî nasen xweyen biyanî bi xwe re hanine ve şeva pîrozvver.Her cara ku ez piyala seraba xwe ber bi deve xwe radikim,çaven min jî pe re bilind dibin û ez dibînim. Dibînim ku beşdarenve şeve çiqasî bextiyar in. Bextiyariya vvan ji tevgerenvvan, ji xwarin û vexwarina vvan diyar e. Le dîsa jî ku yek rabeû ji hemû mevanen ve restaurante bipirse: "Ka bextiyartirînkese ve şevşahiye kî ye?beguman dostekî min î kevin erabe û bibeje: "Ez im!"Bi qasî se masan ji min dûr li keleka dîvver li dor maseyekegilover du mer û du xatûn rûniştine. A ji vvan meran yek, evdoste min î kevin û bextiyar e. Paşiya doste min bi min de yeû evv min nabîne. Herçiqas ji zû ve me hevdu ne dîti be jî, mindil nîne ku ez di ve gave de biçim û bibim xwedîpare bextiyariyavvî. Bi bextiyarî piyala xwe bilind dike û bi hevalbendendora xwe re dinoşîne. Di her çaren ve noşandine de doste minbi paş de ditevve û jora sere wî dibiriqe. Dora sere vvî bi pirç ûjora vvî rût e. Bi gotineke din ku hinek fantaziyen meriv hebeû biçe li paş vî doste min bisekine, ji jor der le binere, meriv ebibeje: "Xwede bi zanatî Û'yeke bekumik bi jora sere vvî ve zeliqandiye."76

Bi qasî saet û nîveke wext dibuhure, hemû mase hedî hedîji giraniya xwarin, kevçi û çetelan sivik dibin û şûşe jî li bervalabûne ne. Ez dibînim ev doste min çavva ji ber masa xwe ra¬dibe, ber bi xatûna peş xwe ditevve, tiştina je re dibeje, ji boyen keleka xwe jî silaveke destûrane dide û ji vvir ber bi helamin te. Li hela min, bi gotineke din, masa min li keleka barreye û riya tuvvalete jî di ber min re diçe. Doste min bi dijvvarîdilive, carina li paş xwe dizivire, dilikume û te. Bi ve hatinaxwe re çer ku çav li min dikeve, herdu desten xwe ber bi minradike, kujen çakete vvî bi herdu aliyan de ba digirin û dibe:- Wey, vvey, vvey!... De ji xwe re le binerin... ez ke dibînim,ji kengî ve ye, ezbenî!...Li ser lingan ez deste vvî dişidînim û dibem:- Bi rastî jî ji zû ve ye... le ez dinerim ku tu îşev xweş ûkefxweş î, bextiyariya te bepîvan e, doste min.- Ma kef û xweşî... ma bextiyarî jî gotin e, ezbenî! Ez dikanimbibejim ku evvk e... di roja îroyîn de ji min bextiyartir dî¬sa ez im. Tu e bibejî çavva?... Te bîra min, ji bo ku ez formekemunasib bidime xwe, bi saetan min evvk dikir.,, min bi neynikanre pevdiçinî. Bi taybetî jî min xwe ji meriven xwedîjin ûmalî vedikişand ku ve revvşa min nebinin. Bi kurtî ez di evvkekede bûm... ez di rezîliyeke de bûm. Le... sikir ji Xwede repiştî ve zevvace edî neyniken heri mezin jî... bele, evv jî balamin nakişînin û sere min evvk e... sere min bilind e.Bi van gotinen xwe re doste min sere xwe jî bilind dike, leez xwe li nezaniye datînim û vveha dibejim:- Ca le binere, ca le binere!... Xuyaye te jin haniye jî.-Bele, ezbenî, bele... min jin haniye... binere...Doste min dîsa li paş xwe dizivire, di ser vvan se masan redeste xwe bilind dike û mîna zaroken filîstîniyan du tiliyen77

xwe dike mîna heçî. Le mebesta doste min ne gotina serketineye. Levvra evv wan tiliyen xwe dû re hedî hedî dadixe, berbi simbela xwe ya gir dibe ü Xwede dizane bi viya jî dixwazemaçeke bistîne an jî bişîne û didomîne:- Binere... a çavreşa min li vvir e!...Li vvir du çaven reş bi avvuren tirş ber bi me dinerin û dos¬te min çelî başiyen zevvace dike û ji min re dibeje:- Bizevvuce... Ji zevvace xweştir dîsa zevvac e. Bi taybetî jî dişev û şahiyen vveha de pevvîstiya meriv bi evvkeke heye... bi jinekeheye. Ez dizanim be anuha rûniştina li ber ve masa hişkçiqasî bi te evvk e... bi te dijvvar e! De ka tu li xwe mikûr vvereû ji min re bibeje... ma tu nabejî: "Ax!... anuha min jî kevnejinekhebûya!" Bele, bele... tu vvusa dibejî û ya rastirîn jî evve! Binere... bi sere xwe û te sond dixwim ku... ji xera ve hurmetaha ye ku îro ez jî beşdarî şevşahiyeke vveha me. An ne...bavver bike anuha şûşa min di dest min de û Xwede dizane bedi vî sale xwe î buhurî de jî ez di bine kîjan dîvvarî de rûniştîbûm.Ez sandaliya li keleka xwe keremî doste xwe dikim û dibe¬jim:- Ca kerem bike, xuyaye tu pir ji xatûna xwe hez dikî.Di rûniştina xwe de doste min deste xwe jî ber bi erde davvdişîneû dibe:- Ma hezkirin jî gotin e, ezbenî!... Ku ez pexember bûyamamin e di hedîsen xwe de bigota evvk e... min e bigota: "Buhuştarastkîno di bine lingen jina meriv de ye." Ku ez seroke parlementoyebûyama, min e bikira ku hemû parlementeren merbi sere jinen xwe tene sonda vvelet bixwarana. Ji ber ku sere ji¬na meriv evvk e... serekî vvusa pîrozvver e ku tera hertiştî dike.Bele, li ve dunyaye tiştekî ku ez je hez bikim, evv jî xatûna min78

e. Mîna ruhe xwe, mîna roniya çave xwe ez evvk dikim... ez jivve hez dikim. Ji bo min evv ne tene jin e. Na, evv hertişte mine... çave min e, ruhe min e, guhe min e, hiş û aqile min e...Ji bo ku doste min vve xatûna xwe neke hemû deveren İaşexwe, ez peyva vvî dibirim û dibem:-Jin çavva dibe hiş û aqile meriv ez tenagehîjim.Doste min xwe li ser sandaliya keleka min berhev dike û di¬beje:- Haa!... tu e bibejî çavva? Guhdarî bike. Se çar rojan vî de¬riye eyvvana me her evvk dikir... dikire çireçir. Çir, çir, çir...dengekî naxoş bû le hişe min di ber de ne diçû. A dîsa ev ruhikamin rabû û evvk kir... ji min re got:"- Rabe rûn tebide!" Te got, ere? Nimûneyeke piçûk e le dî¬sa jî evvk e... ca bifikire meriv xwediye jineke, xweşik, kubar,zana, jîr û merane be!Bi tevgereke nezane:- Jin jin e, dibejim, de îcar te ev merane ji kudere dencist,ez tenagehîjim.- Min ji dereke dernexistiye, ezbenî... di ve mesela jinan dejî tiştek nakeve sere te ku! Merane dibejim, evvk e... bi rastî jîjineke merane ye. Ev meraniya vve, min bi çaven xwe jî dîtiye.We roje li ser mijara jin û meran em bi yekî re ketin galegale.Ez nizanim be çavva bû, le evvk bû... min hevv careke dît ku xatûnamin bi hers je re got:"- De siktir be, ulan!" û tiliya xwe jî li merik bilind kir. Bisere min û te merike reben tevv nevverî bû denge xwe jî bikira.Te got, ere? Tene bi avvakî nermokî zivirî ser xatûna min ûgöte:"- Tu nizanî peyven xwe bikî!" Le tu vvere ji min bipirse kaevv dizane evvk bike... peyven xwe bike an ne. Bele, dizane û79

pir jî dizane. Ji xwe li ser ve zanebûna vve îlham hate min kuez jî li ser mijara jinan evvk bikim... ez dest bi nivisandine bi¬kim. Di nivisa xwe ya peşîn de dibejim: "Gotina ku dibeje: şerşer e çi jin e çi mer e, pir û pir rast e. Çevvtiya ve gotine tune¬ye û loma dive mer jî bi meraniya xwe bizani bin û feraqan bişon."Ca bibeje ezbenî, ji niviseke vveha re vvek merekî tu çiLi vir ez tedigehîjim ku vî doste min piştî zevvaca xwe destbi nivisandine jî kiriye û di ber xwe de:- Rast e, dibejim, ez bi xwe jî feraqan dişom.- Ere, ere... le ev nivisa min evvk e... ne ji bo yekî vvekî teye. Ev rasterast ji bo vvan serilişken zevvucî ye. Min nivisiye kuevv jî li malen xwe feraqan bişon. Te got çi?Ez dîsa di şeye doste xwe de ledixim û bi zarekî nermokî di¬bejim:- Rast e, dive evv jî bişon.- Ma tu bavver dikî ku piştî ve nivisa ha evv serilişken me jîferaqan bişon?Nizanim cima, le di vve gave de li hemberî vî doste xwe ezli meraniye xwedî dernakevim, ez sere xwe nerm dikim, dilexwe nerm dikim, zimane xwe nerm dikim û dibejim:- Nizanim ku... ku ez bim... ku niviseke vveha li ser min vverenivisandin, ne tene feraqen mala xwe, ez e rasterast biçim ûferaqen cîranan jî bişom.Bi van gotinen min re nexşen serketin û serbilindiyeke li ru¬ye doste min diyar dibin û dibeje:- Hevîdar im evv jî evvk bikin... evv jî mîna te bifikirin. Deka tu vvere ez te bi xatûna xwe bidime naskirine.Doste min dest daveje şûşa min û li peşiya min ber bi masaxatûna xwe dimeşe. Li ser kelekan, ber bi peş û paş vvusa di-80

tevve ku meriv dibeje qeye hemû jî ji ber giraniya vve şûşa didest de ye. Ez di dile xwe de: Seraba îşevîn û bextiyariye li se¬re doste min xistiye, dibejim û dibînim be doste min çavva bidijvvarî xwe digehîne ber vve masa gilover. Li vvir li peş masebeyî daxwaza xwe du se caran li vî aliyî û vvî aliyî ditevve, des¬te xwe î vala ber bi xatûna xwe direj dike, dû re vedigere sermin û dibeje:- Ev hurmeta ha ruhika min e, çavreşa min e... ev civvamerû civvanika din jî cîranen me ne. Ji malmezinen fransî ne. De¬ma ez û ve xatûna xwe... em ji gere an jî ji bajer teri, di pen¬cere re evvk dikin... di pencere re silave li me dikin û dibejin:monsieur et madame N. arrivent.A di vve gave de ji devereke masen havvurdor bi dengekî firqûzanere şûşeyek jî bilind dibe û dibeje:- Noş, keke N... noş!Keke N. şûşa di deste xwe de, bi gotineke rastirîn, şûşa minber bi jor radike, deve vve dixe deve xwe, bilind dike û tavileji deve xwe derdixe. Bi bayekî bewext re, tev kuxikeke nîvçequmeke seraba sor jî ji deve doste min direve der û pijî ser vvî,pijî ser aliyekî vve masa gilover dibe.Ev revvşa doste min ji ber vvan çaven reş nafilite û ez dibî¬nim be bi avvurekî çavva doste min dadivverivîne. Le ez dibî¬nim ku di revvşeke vveha de avvuren heri tûj jî bala doste minnakeşîne. Û tevv şûşa di deste xwe de jî danayne. Bi deste xweî vala perçek destmala kaxezîn ji berîka çakete xwe derdixe,peşiye di dev û poze xwe re dide û dû re jî sere vve masa gilo¬ver paqij dike.Heta ku doste min, sere mase paqij dike û min jî bi vvan di¬de naskirine, evv çaven reş hîn jî bi vvan avvurtûjiyan in. Bi eni¬rin li doste min diqîre û dibe:

- Te çi evv şûşa ha vveke boca kere xistiye deste xwe, ma tuşerm nakî? Te em rezîl kirin!Ji bo ku xatûn ji ber van tevgeren doste min zede rezîl ne¬be, ez jî dikevime navîne û dibem:- Xem nake, xatûnxan, ji xwe seven vveha ji bo vexwarinene. Ku meriv vexwin jî...- Ku meriv vexwin jî... ne pevvîst e ku meriv bi xwe de bi¬rin û xwe bihetikînin! Ev çend wext e ku ez pede ketime kuxwe biguherîne. Le ez meze dikim j i bo yen vvekî vve û vvî xemnake.Ji van gotinen xatûne ez di ciye xwe de sipûsar dibim. Ni¬zanim ku ez e vvekîdin çi bibejim. Le doste min van gotinenxatûna xwe li xwe nagire. Bi rengekî alîcenabane serî her hevokekevve, mîna ku bibeje: ez bi qurbana vvî zimanî, xwe jinave û berjor ditevvîne. Ve çare jî xatûn hersa xwe mezintir di¬ke û je re dibe:- Mîna ehmeqan xwe vvusa li ba neke û di ciye xwe de rûne!Te em hetikandin!Di rûniştine de mîna ku nû tiştek keti be bîra doste min,deste xwe jî ber bi xatûna xwe direj dike û dibe:- Ma ne min e biçûya evvk bikira? Min e...Bi avvakî ku xatûn tinazen xwe bi deve vvî bike, mîna reqekehustuye xwe jî ber bi doste min direj dike û dibe:- Bele, serzilûte min, te e biçûya mîza xwe bikira û te e şerabjî ji mevanen me re bihaniya!Mîna ku nû hay ji valayiyeke bibe, dosta min î serzilût şû¬şa di deste xwe de dibe tîne, mîna ku bibeje di bextiyariyen ze¬vvace de xwejbîriyen vveha jî dibin, bere xwe bi min de dike,ruye vvî soromoro dibe, vvek zarokekî di bin çavan re li xatûnaxwe dinere û di ber xwe de:82

- Li min evvk bike... xatûna min, li min bibore!... dibeje ûdike ku dîsa ber bi barre biçe.Le xatûna vvî li vvî nabore, bi herseke merane lingen xwe lierde dide, tiliya xwe jî le bilind dike û:- De siktir be ulan!... dibeje, bi avvurtûjî, bi vve herse destdaveje çente xwe û ber bi barre diçe.Dibe ku mîna Mirina Karmende Çexov di vve gave de tiştekdi zike vî doste min de naqete, le ez baş dibînim be çavva xwezîdi gevvriya vvî de dimîne, gvvîne vvî divemire, deste xwe da¬veje sere xwe î rût û li pey xatûna xwe dinere. Xweş diyar di¬be ku edî ruye doste min nagire li malmezinen fransî jî bine¬re. Le dengekî fransî te bihîstin û dibe: Ne monsieur N. le madameN. hers bû.83

PanoramaEv mala doste min jî vveke gelek malen xortan li ber lingan e.Le doste min edî ne xort e. Bi gotineke din, xeleken salmeziniyeli bine çaven vvî bazin giredane û qermiçen salen çelî lieniye dane der. Ev dibe payiza şanzdehan ku vvî xortaniya xweli zozanekî henik daniye û ji vvan deverina dûr anuha li bakuredunyaye disitire. Le ku meriv ji vî doste min lava bike û bixvvazeevv qala jiyana koçeriye bike, be çevvtî û be kemasî evv ejî bi avvayekî vvusa jîndar çelî vvan reng û nexşen zozanan bi¬ke ku meriv e bibeje qeye ev tene şanzdeh saeten vvî ne ji vvandeverina hatiye.Sere ve evare û anuha jî beyî ku ez je lava bikim evv bi xwepeşine vvan deveran dide: çelî henikiya zom û kepiran, behsazelaliya ava kaniyen zinaran, qala rûniştina li bine kon û reşmalenkoçeran, behsa xweşdenge ba û şalûran, çelî efsûniyavvan seven zozanan dike û dibe:-Ji vvan seven ba me nûr dibare, ronahî dibare. Li vvir herku şev pîr û tarî dibe, mîna ku meriv lazût baveje ser selekesor, hejmara siteran jî ewqas pir dibin. Wusa pir û vvusa zededibin ku edî li vvan seven asimanen ba me buhusteke ciye va¬la jî namîne. Di seven heri tarî de jî meriv dikane di ronahiyavvan de bimeşe. Meriv ter nabe ku li vvan binere. Meriv dixwazebi çavekî vekirî rakeve. Ku meriv vvusa hûr û bi baldarî lisitereke binere piştî çend hilman hesir e bi çaven meriv bike¬ve.84

Bi van gotinan re hesir bi çaven doste min jî dikeve, serexwe dike ber xwe, bi deng û rengekî melankoli didomîne û di¬beje:- Xwedeyo, evv zozanen me bi bilindiya xwe, bi asebûnaxwe, bi harmoniya xwe ewqas rengîn û ewqas xweş in ku livvan deran nan û av jî nakeve bîra merivan. Meriv hez û xurtiyadîvvarekî di xwe de dibîne. Li vvan deran pevvîstiya merivji qanûn û hukumatan nabe, li vvan deverina meriv dikane beyîXwede û pexemberan jî bijîn!Li vir doste min bi pejnen tevlihev bi min dide zanîn ku evve îşev bi de û bave xwe re bipeyive. Li ber telefona xwe teypekjî amade kiriye ku dû re car bi car guhdariya denge de û bavexwe bike, guhdarî bike û bi vvan reng û nexşen zozanan sermestbibe, sermest bibe û eşa van şanzdeh payizan ji kula di¬le xwe derbike.Bi kefxweşiyeke veşartî ji piyala xwe vve qulta davvîn jî berbi min bilind dike, beriya ku ber bi deve xwe bibe, bi çavenavî li min dinere û hevv. Le evv ava ku di çaven doste min dediçirûske, diyar dike ku anuha ev pejnen vvî çiqasî germ in. Bigermiya van pejnan deste xwe ber bi min vedigire û dibeje:- Ca bifikire, piştî ewqas salez e bi de û bave-xwe re bipe¬yivim. Û di demen vveha de pejnen seyr, pejnen vvusa xweş ûtevlihev li merivan radibin ku nîgara vvan naye vegotine, ezbe¬nî! Heta nuha min ne xwest ez bi vvan re tekevime tekiliyennezîk û pe sere vvan beşinim. Careke tene... bele, cara peşîndema ku min xwe gihande vir, min ji mamoste xwe î kevin renameyek tene şand ku bi vvan ragehîne... bi vvan ragehîne kuez baş im û hevv. Ji bo ku bi başiya min bavver bikin, vve çaxemin vveneyekî xwe jî xiste ber name. Le min debar ne kir ûpiştî ewqas salen di ser şandina vve name re ev bû cara duduyanku ez bi mamoste xwe î kevin re ketim teküiye, le ve çare85

i telefon û axaftineke pir kurt. Nizanim cima... le ez tegehîştimku ez nikanim zedetir bi vvî re bipeyivim. Tene min je daxvvazkir ku evv bişîne pey de û bave min û li gor gotina me, eze îşev bi vvan re bipeyivim. Le tevv biraye min î piçûk, Xwedeyo!Dema ku ez ji vvan deverina derketim, evv şerînekî çarsalîbû û anuha jî Xwede dizane ketiye salen...Denge telefone ve hevoka doste min nîvecî dihele, radibe bizimanekî telefonî bersiva deng dide û tavile tederdixe ku ma¬moste vvî ye kevin e. Piştî ku kurt û hindik li vvî jî dipirse, jedaxwaz dike ku evv telefone bide bave vvî. Di ve navbere dedeste xwe daveje bişkokeke teype, pelî dereke telefone jî dikeû bi dilpekîn dipe. Evv denge ji aliye din î telefone li vir li bame jî bilind dibe û edî ez jî dibîhizim. Dest û leven doste mindilerizin, çaven vvî di kortiken xwe de nahevvin û her dilîzikin.Li aliye din î telefone denge pilepila jineke te û dibe:- Faro, ez bi qurbana te bim, Faro!- Daye, tu çavva î daye, ez Faro me.- Ez bi qurbana te û denge te bim, Faro.- Tu çavva î, daye, tu sax û silamet î, dako?- Ez bi qurbana saxî û silametiya te bim, Faro, denge te ke¬te guhe min...Li vir peyviken diya Faro bi kelagiriyeke diqurmiçin, sivikdibin, vvenda dibin û tene denge hîskîneke dilşevvat te bihîstine.Mîna ku tîna vvî dile şevvutî ji heyşte hezar kîlometran bigehîjevî doste min, ez dibînim be anuha di çi revvşe de ye. Ezdibînim ku sere vvî tije, deve vvî tije, dile vvî tije û çaven vvî tijene. Diya vvî bi deng digirî, leven doste min dilerizin, firnikenpozen vvî pel didin û bi gevvriyeke tijî:- Teleforie dayne, dako... dayne ez e ji vir vekim, dibeje ûçavva ku evv jinen diltenik di ser miriyan de digirîn, ev doste86

min jî vvusa di ser telefone de xwar bûye û vvusa digirî. Ji boku evv rihet bigirî ez radibim û derdikevim balkona mala vvî.Dema ku derbasî hundur dibim, dibînim ku doste min terçaven xwe guvişandine û av je vala kirine. Çaven vvî sor, ruyevvî geş û bi min vvusa te ku di van çend hilman de tevgeren derû hundure vvî jî hatine guhertin. Pîştî ku cixara xwe divemirînebi îcaze dîsa dadide telefone û numero bi numero nezîkî di¬ya xwe dibe. Denge diya vvî te, vvan gotinen bi qasekî bere dubaredike, direj dike, zede dike û dibe:- Diya te bi reben be, Faro! Diya te bi pepûk be, Faro... kate ne got, berxe min, tu çavva î kefa te?- Tu nizanî, dako, tu nizanî be anuha çi pejn li min rabûneû ez çiqasî kefxweş im!- Ez bi qurbana te û kefxweşiya te bim, Faro.- Mamoste da zanîn ku bave min ne hatiye, evv çavva ye ci¬ma ne hatiye, Dînoye piçûk çavva ye?- Bi qurbana sere vve bim, Faro. Bave te sax vveke pîvaz e.Me Dîno î biraye te zevvucand. Jina vvî bi zarok nexweş e.- Maşallah, na xwe edî Dîno bûye mer! Xwede kiri be vveşayiyeke bi dile vvî li dar xisti be. Xwezî ez jî li vvir bûyama ûdi dîlana vvî de min jî du ling li erde bixista.- Ez bi qurbana te û vvan herdu lingen te bim, Faro! Le evvkef û şayiya ku tu dibejî edî li van deran ne maye ku! Em çûnme bedeng bûka xwe sivvar kir û... me sivvar kir û dîsa bedengme hanî.- Ax dako, tu nizanî be anuha min çiqasî beriya vve û vvandeverina kiriye!- Ez bi qurbana te û vve axîna te bim, Faro. Le cima heta nu¬ha deng ji te dernediket? Te cima ne digot bila diya min vvereser tele? Meze... anuha mirina Xwede jî li ser çavan. Min den-87

ge te bihîst bes e.- Min digot... dako, min ne dixwest... min bi mamoste dazanîn ku ez baş im û bila hûn mereqa min nekin. Dû re minmeze kir ku nabe, min rabû je daxwaz kir ku bişîne pey vve.Min dizanî bû ku di van deman de ji vve hinek... ji vve hinek eji zozanan dakevin, edî wexta rezan e. Ma vve dest bi rezan nekiriye, daye?- Me dest pe kiriye, Faroye min. Ev heye deh roj ku me destpe kiriye. Hûn pengizîn. Me kes nîne û em pe re nagehînin,berxe min. Ji reze jorin heta nuha me tene aliye baye barîn quraftiye,me penc niqre şîre kelandiye û ye din jî hîn li dar e.Reze jerîn me hîn tevv dest pe ne kiriye.- Tu dizanî, dako... Anuha dema ku tu vveha dipeyivî raste¬rast evv behna kerga me te min. Mîna ku anuha min li ber argûneniqra şîre pal dabe, tîna agire ezingen çiyaye me didemin.- Ez bi qurbana te û tîna vvî agirî bim, Faro. Rebene min,Faro! Te qala agir û argûne kerge kir... per, sibe zû dema ezçûm kerge, li kerge di ber agire tefiyayî re du xortan pal dabûnelülen tifingen xwe û dihenijîn. Peşiye ez tirsiyam le dû redile min bi vvan şevvutî. Xort bûn. Çaven xwe vekirin, rabûnrûniştinû gotin:"- Netirse, mete." Dû re pirs kirin ka min alîkariyeke vvandive an ne. Diya vvan bi reben be!"- Mete bi qurbana vve be! Ne hevvce ye hûn alîkariya minbikin, le Xwede dizane anuha hûn birçî ne." Min got û evv pelû pincara ku bi min re bû, min hanî danî bf r vvan. Dema kuvvan nan dixwarin, tu ketî bîra min, Fareye" min. Ji vvan yekmîna te şermok bû. Dile min eşiya, hesir bi çaven min ketin ûrabûm ji kerge derketim ku ji xwe re bi dile xwe nan bixwin.88

Bi evare re me türe pişta vvan jî ji nan û pexwarine dagirt, ba¬ve te hespen mala Demo hanîn, evv herdu xortana girtin nevvalû nevval ber bi zozanan birin. Te pirsa bave xwe kir... bave tehîn venegeriyaye.- Cima hespen mala Deriıo, ma hespen me, ji Şînbozamin?...- Bi qurbana te û Şînboza te bim, Faro. Ma hesp û Şînbozhiştin! Xwede ji vvan re nehele! Ka edî naye bîra min jî be kî¬jan sal bû, bi çend salan piştî vvendabûna te û ji van deveran,rojeke ji buhara paşîn, ere buhareke ji vvan salan bû, Dîno î bi¬raye te bi girî hat ber çîten kon û got:"- Cendirman li ber şikeften jorîn hespen me dane ber tifinganû Şînboz jî ketiye." Bave te li ber dile vvî da û got:"- Xem nake, meriv ji bona mehîneke ewqasî nagirîn." Levvî her dikire kûrekûr û di nava giriye xwe de digot:"- Mîna ku keke Faro hati be kuştin, ez pe deşim." Piştî kubave te le hers bû û göte:"- Careke din çelî kuştina Faro meke!" Wî jî edî qala Şîn¬boza te ne kir.Mîna dîvvare ku kevirek je bikeve û ji heza xwe vvenda bi¬ke, li vir gvvîne doste min jî te guhertin, le beyî ku zede li xwebide der dibe:- Xwede dizane be anuha çi xweşmer ji Dîno derketiye. Teqala zevvaca vvî kir, daye, le te ne got ka bi ke re zevvuciye?- Me keça mala Şerko je re hanî, Şerkoye Seyrika bavfile.Keçikek şîrpak e. Wek ku min got anuha jî bi zarok nexweş eû li bendî rojan e. Beriya ku Dîno î biraye te ji vir veqete bi meda zanîn ku dergûş lavv be, em nave te le bikin. Le edî Xwededizane be evv e çi çebibe.- Ka bisekine,.Dîno veqetiya çû kudere?89

- De ka ez çi dizanim, Faroye min... nizanim, tifing, havetemile xwe û evv jî çû sere çiyan.- Tifing ji kudere hanî, tifinga çi? Ma bave min tiştek ne gö¬te vvî?- Ez bi qurbana te û aqile te bim, Faro. Bi Xwede bave te ge¬lekî bi vvî de ket û je re got. Je re got:"- Wusa neke, jina te bi tene ye, diya te pîr û ez kal im edî.Faro jî ne li vir e." Le vvî guh neda bave te û bi ya xwe kir. Ra¬bû bîst kavir jî dan ber xwe û birin firotane. Dû re me dît tifingekdi mile vvî de û hat. Bave te le hers bû û göte:"- Serhişkiye meke û sere me neke xezebeke." Le mîna kutu ji kevirekî re bibejî, tevv ne diket sere vvî. Tifinga xwe digirt,li peşberî bave te rûdinişt û je re digot:" Dive ez bikim, heval! Ku ez û yekî vvekî min neke, ma kîe vvere ji me re şer bike!" Mîna ku bixwaze pe bave te hers bi¬ke, qondaxa tifinga xwe jî li erde dixist û.... û vvek vî dengbejemûşî bi sitran digot:"- Ez Ferzende me û Ferzende me û Ferzende me.Ez bave Elfesiya, sivvare Zinavvir, xwediye Kuçikçapliyeme...pez...- Bave min î reben! Bi tena sere xwe anuha çavva ewqas- Bi qurbana te û bave... Ma tu qala çi dikî, Faroye min, mepez nîne ku! Me pez nîne edî, bence min. Piştî çûyîna Dîno ûçiyan, hukmate em gelekî eşandin, digotin: "Ka Dîno li kude¬re ye, bînin!" Ji bona vvî bave te şilfûtazî dikirin û li vvan zomandigerandin. Bave te gelekî li ber xwe diket. Di ser min dedikire pilepil û digot:"- Van zaroken te ez rezîl kirim. Pîvanen eşîriye ne mane,pîvanen piçûk û meziniye ne mane, lavve min î naşî radibe ji90

min re dibeje: heval. Cendirmen ku me di xewnen seven nîveşevan de jî li van deran ne dîti bûn... evv cendirmen ku li zo¬zanan me tene ji deven dengbejan bihîsti bûn anuha ten minşilfûtazî dikin û di nava zom û reşmalen eşîre de diğerinin.Poz û guhen min bihata jekirin çetir bû ji ve yeke." Wek kumin got pir li ber xwe diket. Dû re jî rabû hemû pezen zozanîfirotin û em daketin gund.- Na xwe vve zozan berdan û hûn edî naçin?- Ez bi qurbana te û zonanan bim, Faro. Edî xelk nikanin ligundan bisitirin, ma em e çavva bikani bin li zozanan bimînin,berxe min!- Be pez û beyî baye zozanan nuha bave min çi dike! Te bîramin dema em li sibehen payizen peşîn bi denge kevven zinarenpeş zoman radibûn, min didît be bave min çiqasî bextiyare. Li bine guvîja gire Singore rûdinişt, mîna ku bixwazevvan hemû behn û baye zozanan bidevvusîne hundure xwe,dûrûdirej hilm vedida, ji kefxweşî vedigeriya ser min û digot:"- Faroye min, ku ez rojeke bimirim, li bine ve dara guvîjemin veşerin. Li vir meriv baştir bi mana kare Xwede dizane.Meriv dizane ku Xwede hertişt çiqasî bi mane afirandiye."- Ez bi qurbana denge te û Xwede bim, Faro. Ma zozan maye.Hemû şevvutandin, kirin rijik, kirin pîşo û berdan. Ji vvandeveran anuha tene behna barut û şevvate, behna xwîn û İaşenvirnî te. Tiştek li vvan deverina ne maye û... ne min got, anu¬ha jî em li gund in.- Dako heyran, de qet nebe... ji bona Xwede ji min re hinekîqala meriven me, qala gund û şeniyan bike.- Ez bi qurbana te û nave Xwede bim, Faro! Ma ez ji te reqala çiye gund bikim, Faroye min. De gund günde bere ye û...le vvekîdin em bibejin hertişt... ne hertişt le gelek tişt guheri-91

ye û bi me nû ye: şîn û şayî, bext û marifet tiştekî bere ne maye...berf û barana ku dibare jî edî ne vveke bere ye, Xwede di¬zane be cima le îsal berf û baraneke reş dibarî. De qeye davviyahunera Yezdane Pak hatiye. Ha... ji Faroye xwe re bibejim,Berot pir û pir behsa te dike...- Berot î gavan?- Ere, hîn jî peşine çeyî û başiya te dide û dibe:"- Faro xwediye xwîneke pexemberane ye." Ve buhare şevekehat mala me, ji ber pişta xwe gurozek pere derxist, direjîbave te kir û got:"- Ev peren ha Faro dabûne min. Di wexteke de min bideyn je xwesti bû. Hezar carî mala vvî ava!" Bave te deste vvî jixwe dûrxist û göte:"- Bila ji te re be." Le vvî li bave te vegerand û got:"- Na, ku çend sal bere buya min e bigirta, le anuha pevvîstiyamin ji van peran tuneye û ez jî didime te." Bave te dîsa nexwest bigire, le vvî gotinen xwe duçar kirin û got:"- Sikir ji Xwede re revvşa min baş e, îro ji min betir pevvîstiyate bi van peran heye."- Pevvîstiya vvî cima ji peran tuneye, başiya revvşa gavanekîçavva dibe?-Ji xwe re bûye mamur, Qoriçî ye.Li vir çaven doste min bi tirs û şikebarî mezin dibin, reng ûdenge vvî tene guhertin û mîna ku anuha ruye diya xwe jî li sernumeroyen telefone bibîne, deste xwe ber bi vvir direj dike ûdibeje:- Ka bisekine, te got... qoriçî?- Lee... de edî evv jî beminet ji xwe re pariyek nan dixwe,ah!- Ma evv jî nan e, dako, xwezila dîsa gavanî bikira, bi heft92

xwezilan dîsa şeniyen gund je re nan û dan berhev bikira û bi¬la vvî ev kare ha nekira. Nane sîxuriye!- Na, na... ma giliye kesekî nake ku! Bi Xwede careke bavete jî deve debance da ber simbela vvî û je re got:"- Ku tu nave xortekî bînî ser zimane xwe, ez e vî zimanete jekim û bavejim ber kûçikan!" Wî jî li bave te vegerand ûgöte:"- Ma tiştekî vveha tu çavva ji min dipey? Ez naxwazim nî¬noga xortekî jî li kevirekî bikeve." De edî ez nizanim, Faroyemin... le dibejin, ku vvî û xale te î Kenyaz jî tifing negirta evv ehukmate günde me jî bişevvutanda.- Xale min î Kenyaz?! Wî jî...- Ez bi qurbana te xale te bim, Faro. Ere vvelle... tifingek bimile vvî de jî kirine. Hukumate gotiye... gotiye ji du kesankemtir nabe.Ve çare mîna dîvvare ku yek bi yek kevir je bikeve li vir gvvînedoste min jî divemire, diguhere û bi dengekî beçare, bi dengekînîvçe dibeje:- Tişten vveha ne tişten henekan e, daye. Di tişten vveha dexwîn heye, kuştin heye, şevvat û vveranî heye. Meriv çavva...çavva Berot î gavan û xale min î Kenyaz tifinga hukmate dave¬jine milen xwe! Ku bi deste hukmate bihatana kuştin ez e zedeli ber vvan neketama, le tirsa min evv e ku ve çare jî bi des¬te xortan vverin kuştin.- Na, ez bi qurbana te û xortan bim, na... dibejin xort jî pedizanin. Dîno î biraye te ji hevalan re gotiye. Gotiye: Evv nemeriven kuştine ne.- Ez dibîhîsim ku edî tu jî çelî hevalan dikî, dako.- E ez bi qurbana te û hevalan bim, ma ez çi bikim. Herkesdibejin heval û edî ez jî vvusa dibejim.93

- Dako heyran, tu dev ji hertiştî berde. Le anuha sere veevara payize û piştî ve axaftina me keleke vvusa bi dile min ketiyeku...- Ez bi qurbana te û vve kela dile te bim, Faro.- Ka tu nizanî be anuha çi daxwaz li min rabûye, dako!- Bi qurbana te û daxwaza te bim, Faro.- Daxwaza min... dako heyran, sibe evare, li ser kerge, saetli duvvanzdehe şeve li ser sekûka paş mahsera me hinekî palbide û bila bere te li bakur be. Di ber sipîndara me ya paş ker¬ge re li poze çiyaye jorin bi baldarî binere. Dû re tu e bibînî kubi qasî se misasan di ser poze çiye re li asiman se siter bervvarû di reza hev de hene. Di ser vvan siteren bervvar re bi qasî bilindiyaxaniyekî duqat sitereke din heye, bi rengekî sor î agirîye. Heta demeke vvusa hûr hûr le binere. A di vve gave de ez ejî li vir çaven xwe bidim hev û vvan ji te re bişînim. Dixwazimtu bi vvan çaven min li vve sitere bineri. Bi gotineke din vvusabinere mîna ku tu di vve gave de bi van çaven min li vvan di¬neri.- Ez bi qurbana te û vvan çaven te bim, Faro. Ez bi qurbanavve sitera te bim, Faro! Wek ku min ji te re got, ere me dest birezan kiriye le em edî bi şev naçin ser rezan ku! Em bi şev naçinser kergan, bence min... em bi roye re derdikevin û bi royere vvenda dibin. Ma kî divvere edî karûbare rezan bi şev bike,Faroye min! Ma...Piştî şanzdeh payizan û piştî ve axaftina bi diya xwe re mînaku satileke ava vvan kaniyen zozanen bilind di ser vî doste minde birije û bewext vvî bike kevir, anuha di ser çogen xwe de94

xwar bûye û bedeng, beliv rûnişitiye. Di ve rûniştine de, kusere vvî bilind û pişta vvî jî rast buya meriv e rasterast bigotaevv di seremoniya medîtasyoneke bûdîstî de ye.95

WelleeBeyî ku cudayiyeke texime nava rojen Xwede, vveke hertim îrojî ez bi gaven karkirekî ji ciye kar derdikevim, bere xwe didimaşxana sere kuçe ku li vvir navrojeke bixwim. Dema ku merivdikevine hundure ve aşxana sere kuçe, dekorasyona hela hun¬dur tavile bi merivan dide zanîn ku xwediye vve ji rojhilata navîne. Hertim xortekî li dor salen bîst û pencan li ber caxe aşxaneli ser lingan e. Bi bejneke navîn, milekî fere, porekî reş îfîlikî, du çaven reş û pozekî berane ye. Di bine vî pozî de jîsimbeleke gir. Mijara axaftine çi dibe bila bibe le mîna ku çelîtiştekî pir seyr bibe, hertim matmayîneke saxikane li ser ruyevvî diyar dibe. Herdu çaven vvî vveke du cirnan vedibin û sipîçikendora reşiken vvan dibiriqin. Wekîdin jî meriv dibeje qeyeji vve simbela vvî ya gir du kopiyen din jî hatine kişandin ûdi ser çaven vvî re bi eniya vvî ve hatine zeliqandin. Di peyivînekeheri normal de jî ev herdu biruyen vvî yen sitûr ber bi jerû jor dijenin.Ev dibe şeş meh ku ez di her rojen kar de û di demen navrojede van biruyan dibînim. Le hertim jî beyî ku peyivînekezede bikim, vveke herkesi ez jî xwaririeke dixwazim, vedikişimber maseyeke, dixwim û carina li dora xwe dinerim. Bi dîvvarehember ve portretekî Gilgameş bala min dikeşîne û hîn diroja peşîn de ez tederdixim ku ev xorte ha asûrî ye û nave vvîjî Sargon e. Le ez ve yeka ha tiştekî zede pewîst nabînim ku bi¬çim û xwe pe bidime naskirin an jî vvî nas bikim. îro jî bi ve96

tevgereme.Ez di dere aşxane re derbasî hundur dibim û dibînim kuSargon li ciye xwe î hertimî ye. Ji bilî min û vvî kesek di hun¬dur de tuneye. Bi silaveke svvedî diçim li peş caxe vvî radivvestimû pîzzake dibejim. Le dema ku Sargon çav li min dikeve,evv biruyen ku edî xwendevan jî pe dizane îro betir ber bi jordikişin û bi revvşeke matmayî ji min dipirse:- Wellee... jobbar ni pâ lördagar ocksâ?Em bi hev re bi svvedî dipeyivin. Le ez jî edî feri vî xwiyeSargon bûme. Hîn bûme ku evv di axaftina xwe û svvediyan dejî ve peyvika vvellee bi kar tîne. Ne tene svvedî, Xwede dizaneevv bi kîjan zimanî jî bipeyive, evv e ve peyvika vvelle vveke kilîtadeve xwe bi kar bîne. Nemaze dema ku evv pirsan dike.Loma beyî ku ez li ser ve vvellee'ya vvî hûr bibim, bi dengekînizm bersiva pirsa vvî bi svvedî le vedigerînim û:- Na, dibejim, em rojen şemiyan kar nakin... le îro ez xerîkîkarekî xwe î arizî me.- Wellee... karekî arizî! Çi kar e?- Kare pirtûkeke ye, dibejim.- Wellee... pirtûkek! Pirtûka çi ye?- Novel in, dibejim, min ji xwe re dane hev.Li vir mîna ku aliyekî min î veşartî bibîne, Sargon dîsa bimereqdarî dipirse:- Wellee... novel! Tu dinivisînî jî, ere?- Ere, dibejim, carina tiştina li hev tînim û dinivisînim.Ez baş dizanim ku Sargon e hîn gelek pirsen din jî ji min bi¬ke û hervveha evv biruyen vvî e jî hîn gelek çaren din ber bi jerû jor bijenin. Mîna ku bixwaze ji xwe re mijareke peyivînepeyda bike, pirsa xwe duçar dike û dibe:- VVellee... tu dinivisînî jî! Bi kîjan zimanî?97

- Bi kurdî, dibejim.- Wellee... bi kurdî! Ma tu kurd î?- Bele, ez kurd im, dibejim.- Welle... tu kurdî! Ji kîjan perçeyî?- Ez ji hela jor im, dibejim, aliye tirkan.- VVellee... ji aliye tirkan! Ma tu bi tirkî jî dizanî?- Bele, dibejim, ez bi tirkî jî dizanim.- Wellee... bi tirkî jî dizanî, ere!... dibeje û mîna ku piçekîenirîna xwe jî bide xuyakirin, ve çare deste xwe jî li ba dike ûbi tirkî ji min dipirse:- Niçin bizimle tırçe qonışmiyorsûn?... dibeje û nola ku dawiyahevoka xwe ji bîra kiri be, nîvçe dihele dû re dîsa li vehevoka xwe vedigere û didomîne.- Wellee... niçin şimdiye qeder tırçe qonışmadın? Niçin demedinki ben de oradan geliyorum, Hecî?Ji ber ku Sargon heta nuha nave min nizanî bû, li vir navekîjî bi min ve dike. Le ez xwe li nezaniye datînim, mîna yekîbeguneh bi ken deste xwe ber bi vvî vedigirim û bi tirkî je redibejim:- Ne bileyim, Sargon. Türkçe bileceğini tahmin edemedimki...Sargon bi kefxweşî û bi tepetep hevîre di deste xwe de pandike, di ber xwe de dike pilepil û dibe:- Olmaz, Hecî, olmaz!.. Qonışmaq lazım. Sen bana demesen,ben seninle qonışmasam... Ee... kiminle qonışacağız?Ker, çetel û tişten pevvîst ji ser caxen aşxane berhev dikim,diçim li heleke aşxane li ber maseke rûdimm û pîzzaye xwedipem. Hîn jî ji bilî min û Sargon kesek tuneye. Bedengiyahundur bi xweşdengekî Juliana Jendo dixemile û carina jîdenge telefone. Gelek wext nabuhure Sargon pîzzaye min tî-98

ne, bi giramgîriya nasekî nû li ber min datîne û bi tirkî:- Fermo, dibeje, hevîdar im bi te xweş be.Ez sipasî vvî dikim û ji bo ku vvî bebersiv nehelim, je re di¬bejim:- Wusa xuyaye rojen şemiyan zede kes nayen û kare te jîkem e.Sargon bere xwe ber bi hela der dike, herdu desten xwe diber xwe de vedigire û dibe:- Kes rojen şemiyan kar nake, Hecî... Le betir ji malan dixvvazin.Ez û vvî edî bi tirkî bi hev re dipeyivin, le bi tirkiyeke şikestî.Ji bo ku davviya hevoken xwe bîne, ez dibînim be Sargon di¬keve çi dijvvariyan. Ev revvşa vvî bala min dikeşîne û ez pirse¬ke je dikim:- Ji kîjan wexte de ye ku tu ji vvelet derketiyî, Sargon?Sargon bi keservedan hedîka li peşberî min rûdine, biruyenxwe ber bi jor hildide û bi dengekî gazindok dibe:- Ma vvelat maye, Hecî!... Li gor gotina diya min ez li vvir, ligundekî nezîkî manastira Mar Bozos çebûme le anuha vvekexewneke jî naye bîra min. Li gor gotina de û bave min, vvangelek dijvvarî dîtine...Li vir mîna ku tiştekî nû û tirsdar hati be bîra vvî, li ser sandaliyapeşberî min ciye xwe jî xweş dike û bi xwiye xwe î matmayîdibeje:- Ma tu dizanî, Hecî, do evare me li male temaşa programeketelevizyone dikir. Li ser vve kurdan bû. Ji ber nebaşiyendevvleta Iraqe direviyan. Kal û pîren pexwas, jin û büken bidergûşen şîrmij, ref bi ref bi pala çiyan keti bûn, li belekî û besûyenberfe dixistin û bilindtir dimeşiyan. Zarokekî piçûk jî dinav refe vvan merivan de dimeşiya. Kamereman bala xwe da-99

û ser vî piçûkî. Lavvik bi bertena fîstanekî tenik û cotek şö¬len qetiyayî bû. Dema lingekî xwe radikir ku ber peş bimeşe,linge vvî ye din bi çamûre ve dizeliqî û rebeno dikir ne dikirçamûre lingen vvî bernedida. Evv jî deverû dikete erde, radibûser xwe, bi çavekî behevî li paş xwe li bervvare çiye dineri ûdest pe dikir bi dilekî şevvutî digiriya. Mîna ku daxwaza hevvarekebike evv li vvir li bervvare vvî çiyayî digiriya, diya min jî limale li ber ve televizyona digiriya... Bave min jî hesiren xwebaqij dikir. Xwede dizane tişten vveha bi sere vvan de jî hatibûn. Gerçî min bi xwe jî gelek caran bûyeren vveha ji deve rîsipiyenme bihîsti bûn. Min bihîsti bû ku evv jî vveke kürdenîro hatine kuştin, bi çolan ketine û şerpeze bûne... le ev tiştenvveha ji bûyeren dîrokî betir bi min vveke çîrokan dihatin...Ker û çetel di deste min de betal mane û ez bi baldarî guhdariyave mijar û bergeha dilşevvat dikim. Behneke şevvaıe,behneke seyr xwe digehîne min jî le di vve gave de ez nikanimtebigehîjim be çi ye. Sargonjî li peş min rûniştiye, vveke şevvirmendekîxwe li mijara rebeniya kurd sor kiriye û dipeyive.Xwede dizane di ve gave de dîvvar jî di ser de hilvveşe, hay jixwe nabe. Li ser ve mijara dilşevvat evv peyivîna xwe didomîneû dibe:- Le mixabin... mixabin îro jî lehengen çîroken vveha kurdin, Hecî. îcar dive kurd hişe xwe bidine sere xwe, dost û dijminexwe bizanin, bipeyivin, bişevvirin û bi riyeke heri baştirxwe ji van kambaxiyan bisitirînin. An ne, bi nave Gilgameşsond dixwim ku kurd e ji rebeniya xwe nefilitin û evv e jî vve¬ke me asûriyan belavvela bibin û biçin... ü do evare bave minjî vvusa digot... digot, kurd merxas in le zû tene xapandine...Bi denge zengile ser deriye aşxane re mîna deziyekî xav evpeyivîna Sargon te birin, ji nişka ve radibe ser xwe "Oyy!... det100

inner!" dibeje û ber bi argûne aşxane dibeze. Zûzûka deriyeargûn vedike, pîzzayekî şevvutî je derdixe, daveje satila ave, bilez ber bi deri û penceran diçe, ventilatore li kar dixe, bi hilkehilkû matmayîn ji merike nûhatî re:- Förlât!... det tar bara nâgra minuter, dibeje li paş caxe aşxanedîsa dibe tepetepa vvî û hevîrekî nû pan dike.We çaxe ez tedigehîjim ku merike nûhatî telefon kiriye,pîzzayek xwestiye û anuha jî hatiye ku bi xwe re bibe.Heta ku evv hevîre nû pan dibe, dikeve argûn, dipije, derdikeveû merike nûhatî bi xwe re dibe jî Sargon naye ber masamin, naye ber masa min û li ser sandaliya peşberî min rûnane,rûnane û çelî mijaren dilşevvat nake, çelî rebeniya kurd nakeû nabeje ka dive kurd çi bikin. Ji bo ku evv duman û behnapîzzaye şevvutî ji aşxane derkeve hîn jî bi vir û vvir de dibeze.Xwede jî, ez jî û Sargon jî pe dizane ku şevvutîna pîzzaye vvîne ji ruye min de bû, le dîsa jî piştî xwarina pîzzaye xwe ji boku ez dile vvî hinekî xweş bikim, di rabûna xwe de diçim bervvî caxe aşxane û je re dibejim:- Kusura bakma, Sargon, seni konuşmaya aldık... pizzan dayandı...Biruyen Sargon dîsa ber bi jer û jor dijenin, eniya vvî diqermiçe,vveke du hesken darîn desten xwe jî ber bi min vedigireû dibe:- Yox, babam... ne qûsûrû... zaten insan kürtlerin üzerindeqomşti mi...101

Evîneke melodramîkBi nave sofî Bengî pîremerekî gundî li pere gund, li hela rohilatajorîn, bi qasî şeş vverîsan ji kaniye dûr, li ber dîvvare goristanerûniştiye û eniya xwe daye taveke paşnîvroya payizî. Ca¬rina sere xwe dixe ber xwe, gopale xwe di erde re dide û dike¬ve ramanen kvvîr. Di careke vvusa de bi denge pîrejineke ji vvanramanen xwe dibe:- Ez dinerim ku te vvekî dîkekî pîr sînge xwe daye tave, so¬fî?Beyî ku dîke pîr sere xwe rake, xwediye deng nas dike û diber xwe de dibe:- Zela pîrejin, de ka tu jî vvere li keleka min fena mirîşkekepîr sînge xwe bide tave.Kenekî hûr û pîr bi herduyan jî digire. Zela pîrejin te, benetüre xwe şist dike, ji pişta xwe dixuşikîne xware, li ser linganhinekî xwe ji hev vedikişîne, li keleka sofî Bengî rûdine û bipilepil dibe:- Bi nave Xwede ez ji çogan de ketim îro. Ev çi ye, gidî!Sofî Bengî li türe vve dinere û bi manedarî dibe:- De tu jî çogen xwe bişikîne û li mala xwe rûne. Çi ye, divî salî de jî hîna tür li pişta te ye ü tu diğeri!- E... ez çi bikim, sofî? Min tûrek pîvaz bir günde jorîn. Ezdibim ji xwe re bi girar û şorbe didim û tem. Çi bikim? Kumin du se çaren din jî bibira, edî tera min û ve zivistane dikir.Revvşa min dest nade, ha. Lee!... ma xema te ye! Te zarok he-102

ne, te rez û pez hene... Xwezila min bi dile te! Ca binere, tu jîli vir rûniştiyî û ji xwe re li keç û büken ser kaniye temaşe di¬kî. Ma xema te ye!- Tu gunehe min dikî hustuye xwe, Zele. Xwe gunehkar ne¬ke!Zele herdu desten xwe ber bi gornen havvurdor vedigire ûdibe:- Sikir ji Xwede re heta nuha jî... ez bi van hemû ruhen pî¬rozvver sond dixwim ku gunehkariyeke heri piçûk jî ne bûyepara min. Dema ku pîvazan jî dipîvim, hertim çar penc seriyanzede didim. De ka tu li xwe mikûr vvere û bibeje! Bebejebe te çi gunehkarî kirine.Bi ve gotina Zela pîrejin re tiştekî mîna gunehkariye bi sofîBengî ve xuya dibe, sere xwe ber bi jor radike, kesereke vedide,vedigere ser pîrejing û dibe:- Ma xortaniya te te bîra te, Zele?- Çavva naye bîra min? Xortanî xweş bû.Di vve navbere de çaven herdu pîran li kaniye dinerin û di¬binin ku keç û büken gund ave dikeşin, bi hev henekan dikinû dikenin. Pişirîneke sivik li ser leven sofî Bengî diyar dibe ûdi ber xwe de dibeje:- Ma di xortaniye de dile te jî ne ket kesekî, Zele?Zela pîrejin bi kenekî saxikane deste xwe li ba dike û dibe¬je:- De edî sal li me bûn şest. Ez nizanim cima tu çelî van tiş¬tan dikî, le dile min ne ket kesekî, na. Ma bave min î rihmetîtevv ne hişt ku! Ez çend salî bûm, Xwedeyo! Çardeh... an jîpanzdeh. Ez dam Pûto û tu dizanî be evv jî bi çi revvşe mir...min ne zarok û ne jî paşmerek. Ketin ber gunehen min. An nema cima min e anuha türe pîvazan baveta piye xwe û gund bi103

gund bigeriyama.Li vir mina ku dile sofî Bengî bi Zela pîrejin bişevvute, bi çavekîdilovane li ruye qermiçî dinere, dîsa kesereke vedide, duse caran sere gopale xwe li erde dixe û dibeje:- Ez nizanim be Xerziye küre Leto te bîra te an ne.- Xerzî? Xerziye Leto... ere, vvîî... Xaltiya Leto! Çavva nayebîra min, fitîl û dezî difirotin.- Rast e, xwediye dikaneke piçûk bûn. Dikana Xerziye lavvevve bû. Anuha jî li bajer li kuça peş mizgefta kesk merik xwediyedikaneke mezin e. Le edî ne gund û ne jî gundî li ser guhevvî ye. Di vvan deman de ji vir bar kirin û anuha hertişt jibîra kiriye.Kuxukeke bewext bi Zela pîrejin digire û dibe:- Ere, ere... ihi ihiü... ez dizanim anuha baş te bîra min. Disale me de bû.- Bele, gunehkariyeke bemane ye. Heta nuha jî min ji kese¬kî re ne gotiye. Le ez e anuha ji te re bibejim...Peşiye tirseke beyom bi İaşe pîrejine digire ku sofî Bengî eçi bibeje. Le dû re ev tirsa dibe vveke dilpekiyeke xweş, lomabi mereqdarî xwe ber bi sofî Bengî dike û guhe xwe le radigire.Sofî Bengî gotinen xwe didomîne û dibe:- Bi xwî û tevgeren xwe, vvekî Xerzî xortekî din jî di gundde tüne bû. Xortekî piçekî seyr bû. Hertim xerîkî xwe bû. Diçav herkesî de baqilekî vvusa tüne bû. Bi tiliyan nîşanî hev didanû digotin: "Me jî lavvekî vvusa hebûya!" Dema ku bav anjî deyeke bixwesta nerindiya küre xwe bida ber poze vvî, evv ebigota: "Ma tu jî lavv î! Ca li Xerziye küre Leto binere!" Gelekcaran bave min gotinen vveha didan ber poze biraye min î me¬zin. Xorten di hemsalen Xerzî de li vvî dinerin, ji heleke ve jehers dibûn û ji heleke ve jî çavnebare vvî dibûn. Ji ber ve yeke104

iraye min î mezin careke bi xençere heta hundure male dapey vvî. Diya vvî vveris hanî di hevvşa me de havet giliye daratüye, xiste hustuye xwe û ji bave min î rihmetî re got: "Ez exwe di ser vve de bixeniqînim!" Wusa kir û hemû şeniyengund hanî temaşa xwe.Mîna ku li vvan demen buhurî temaşe bike, pişirîneke sivikli ruye pîrejine peyda dibe, vedigere ser sofî Bengî û dibe:- Wey Xwede te bihele, sofî, meze van gotinen te ez birimvvan deman û anuha baş te bîra min, le ev tişten vveha çavva dibîra te de mane?- Tu guhdar bike, ez e anuha ji te re bibejim be çavva di bî¬ra min de mane. Rasterast sitranek e, sitraneke direj e. Di vvandeman de Xerziye Leto düketiye te bû...Xwede dizane di jiyana pîrejine de ev cara peşîn bû ku tiş¬tekî vveha dibihîst. Dibihîst ku dilketiyeke vve jî hebûye. Bi vehevoke re peşiye mîna ku di aveke sar de bibe, dû re ev ava hale germ dibe, tişten xweş di ruhe vve de dilivin û bi mitûmatîji nişka ve dibe:- Dilketiye min?- Ere, dilketiye te bû.Mîna ku bixwaze careke din jî û yeke din jî û hertim ve he¬voka ha bibihîse, dibe:- De tu jî ji xwe re henekan dikî, lo! Ma anuha dema vangotinan e tu ji min re dibejî?- Ez be henek dibejim, Zele. Ez dizanim edî vegotina vangotinan jî pere nake, le dîsa jî ez dixwazim bibejim û... vvusabiçim hafa Xwede.Tişten vveke mitûmatî, tevlihevî û dilpekî li pîrejine diyardibe, ji bo bihîstina ve arşîva kevin xwe amade dike û hinekîdin jî ber bi sofî Bengî te.105

- Belâ, dile vvî keti bû te. Her cara ku ba le dihanî, dihat liser ve kaniye, di riyen ave de li bendî te disekinî ku te bibîne.Dema ku çav li te dixist, pejnen dile vvî dipekiyan û evîna vvîle diazirî.Zela pîrejin sere xwe xistiye ber xwe mîna ku li vvan demenxwe binere û heyfa xwe pe bîne, di ber xwe de:- Haya min je tüne bû, dibeje. Cima rojeke yek ne şand ûev evîna xwe bi min ne da zanîn! Di tevayiye jiyana xwe demin jî vveke herkesi mizgîneke vveha dipa. Le...Sofî Bengî didomîne:- Le... ji ber hinek astengen şeytanî, dildariya dildarekî her¬tim dûrûdirej dajo û dû re dikeve revvşeke serhildane, Zele.Tevv ne girîng e ku te hay ji ve evîna vvî hebû an ne. Bi avvayekîdiviya bû vvî bala te bikişanda ser ve dildariya xwe. Le bi kî¬jan re? Ji bilî Xerzî û Xwede kesekî bi ve yeke nizanî bû.Dile pîrejine tenik dibe û bi revvşeke xemgîn dibeje:- Bila dismalek daniya ser riya min, bila moriyek baveta satilamin.- Na! Ji bo haydariye, riya ku keti bû sere vvî ev bû: Diyînazarokekî ku bi kerî vî kari vvere. A evv zaroka jî vve çaxe ezbûm, Zele.Sofî Bengî hinekî li havvurdora xwe dinere, ciye xwe xweşdike û gotinen xwe didomîne:- A li vir, rasterast li ber vî dîvvarî û vveke anuha te bîra minku evv jî li vir rûnişti bû. Li kaniye temaşe dikir. Ez jî ji nav re¬zan û di ve riya ha re dihatim. Bi dengekî sermest banî min kir.Ez hatim û li vir, li peş vvî sekinim. Piştî ku hinekî li min nehirî,ji min re got:"- Ku ez ji te re tiştekî bibejim, tu e bikî an ne?" Min jî biavvayekî zarokane göte:106

"- Ez e bikim."Li gel vî ciye xewle jî Xerziye xortûxama bi tirs û dengekînizm ji min re got:"- Le dive kesek pe nizani be, ha!" Min pe da zanîn û göte:"- Ez ji kesekî re nabejim." Le ji bo ku Xerzî baş evvle be,gotinen xwe duçar kirin û got:"- Binere, Bengo! Ez ji te re dibejim, le bila di navîna min ûte de bimîne. Ku ji deve te derkeve..." Ve çare min sere xwe jîber bi jor kil kir û göte:"- Na, ez ji deve xwe dernaxim." Xerzî bi tirs û dilpekîn ke¬serek veda û bi dudulî got:"- Le ez nevverim bibejim..." Min je ne pirsî ka evv cima nevverebibeje. Bi tevgera zarokekî ez li peşbere vvî bedeng seki¬nim. Le mereqdariya dile min ji ya mezinekî jî betir bû. Nolaku bixwaze tiştekî ji min fam bike, Xerzî li nava çaven min nehirîû li gotinen xwe zede kir:"- Ez ditirsim ku li devereke ji deve te derkeve û ez bihetikim."Min dîsa denge xwe ne kir û sozek ne da vvî. Edî min livvî jî meze ne kir, mîna yekî ku ji anuha ve xwe gunehkar bi¬bîne, tene di ber xvve.de min li poziken solen xwe nehirî. Le jialiyekî ve jî ez baş pe evvle bûm ku evv e ji min re vve daxwazaxwe ya veşartî bibeje. Wusa jî bû. Wî gotinen xwe domandû got:"- Ma tu e söze bidî min ku tu e ji kesekî re nebejî?" Minsere xwe ber bi vvî bilind kir û göte:"- Ere, ez söze didim ku ez e ji kesekî re nebejim." Bi ve he¬voka xwe re min deste xwe li hemeliya piye xwe jî xist û gö¬te:"- A bi ve hemeliya ha, ez e ji kesekî re nebejim." Li vir mindît ku evv di revvşeke çavva dijvvar de ye. Mîna ku daxwaza me-107

anî an jî dilovaniyeke ji min bike, bi heviyeke li min nehirî ûgot:"- Binere, Bengo, ne ku ez bi te bavver nakim... Bi Xwededema ku ez li te dinerim, ez dibem qeye tu biraye min î piçûkî. Le dive tu bizani bî ku ev ne karekî zarokan e. Dive ji devete dernekeve." Min dîsa sere xwe tevvand û di ber xwe de gö¬te:"- Ez dizanim ku dive ji deve min dernekeve."Nola ku ez germiya xwîna di İaşe vvî de hîs bikim, reşbûnaberen çaven vvî û sorbûna ruye vvî bibînim, min hevokek bihîst:"- Ez ji Zele hez dikim!"Li vir bi bihîstina ve hevoka derengketî re xwîneke xortanîdi İaşe Zela pîrejin de diğere, dile vve dipeke, du se dilopen be¬şerin ji çaven ximamî tene xware û di dile xwe de dibe: "Cimamin çel sal bere ev tişta ne bihîst!"Sofî Bengî didomîne:- Le Xerzî ewqas ji nişka ve û ewqas zûzûka ev penc peyvikenxwe gotin ku bi xwe jî bi guhen xwe bavver ne kir... ba¬vver ne kir ku vvî çavva got. Ez tegehîştim ku ev hevoka vvî jidev filitî. Bi gvvînekî zer tavile li ber min geriya û got:"- Le ez bi gorî, dive tu ji kesekî re nebejî. Dive ev pir û pirbi dizî be. Binere, ez dizanim ku tu ne vvekî vvan zaroken nerindî, bavveriya min bi te heye û loma... loma min ji te re got.Ji bo min tu ji biraye min î piçûk jî çetir î. Bi Xwede ku ji de¬ve te derkeve, edî... edî ji bo min mirin e. Dive ez edî biçim ûrasterast xvve bikujim..."Zela pîrejin beyî ku li sofî Bengî binere, deste xwe davejepeşa fîstane xwe, bi fişkefişk dev û poze xwe paqij dike û dîsadi dile xwe de dibeje: "Cima te şerm dikir, Xerzî? Ma tiştekî108

dizivire ser ve revvşa vve û dibe:- Ez dizanim be vekirina ve bûyere edî bi kerî tiştekî naye,Zele. Bûyera ku di demeke de vatiniya min bû! Ji bo pekanînave vatiniye, Xerzî gelekî ji min lava kir û got:"- Ku te ev kare ha bikira, te çi bixwesta min e bida te. Ezdi dikane de me, ku pevvîstiya te ji çi hebe, tu vvere ba birayexwe û ji min re bibeje. Ne pevvîst e ku tu bikirî. Ez e be perebidime te..." Dû re deste xwe di ciye bere de kir, ve çare neynikekepiçûk û çargoşe dencist, got:"- Viya jî bide Zele." Min şe û neynik herdu jî berdan berî¬ka xwe.Mîna ku min bişîne ser mirine an jî devereke vvusa, destexwe di sere min re da û got:"- Je re bibeje ku Xerzî ev neynika ha ji te re şandiye. Ji tehez dike."Li vir edî Zela pîrejin bi deng digirî, sofî Bengî jî mîna kudestaneke kat bike, didomîne û dibe:- Hervveha şev û rpjen Xwede dan pey hev û li hev buhurîn.Gelek caran min jî xwe da sere riya ave û li bendî te seki¬nim, li havvurdore kanî û bîre geriyam, bi mebesta tîbûne minji satilen te av vexwar, le tu careke jî tirsa dile min re neda kuez neynika çargoşe direjî te bikim û evîna dile vvî rebenî ji tere vekim, Zele.Zela pîrejin bere xwe bi sofî Bengî de dike û di nava giriyexwe de dibe:- De ka bibeje be tirsa te ji çi bû, sofî kurmî! Bi kemanî tedikanî bû li ciyekî xewle ji min re bigota.- Ev ne tiştekî ber bi aqilan bû. Ere, ez hinekî piçûk bûm.Le di vvî salî de edî min jî dizanî bû ku dil û dildarî çi ye, bigotineke din min jî edî dizanî bû cima jin û mer ji bo hev ha-110

tine afirandin. Ji ber ve yeke heta demeke direj jî, min ji Xerzîşerm kir û xwe je veşart. Le evara rojeke ez çûm dikana pi¬çûk, piştî ku min dît dikandare me bi tene ma, min bi dengekînizm göte:"- Min Zele dît. Min je re got... min got, Xerzî ev neynikaçargoşe ji te re şandiye. Pir ji te hez dike."Zela pîrejin bi hers û enirin di ser sofî Bengî de dibe:- Te ruye xwe reş kiriye!- Bele, piştî van gotinen xwe, ji rûreşî min rabû hedîka paçekîsoravî ji berika xwe dencist, direjî vvî kir û min gotinenxwe yen xere je re vekirin:"- Zele ji min re got: Ez jî ji vvî hez dikim, pir je hez dikim...loma ez vî perçe pîneye piçûk vveke diyarî je re dişinim."Zela pîrejin bi revvşeke behevî desten xwe vedigire û di berxwe de dibe:- De ka çi xer di van gotinan de heye?- Bele, dikandare ku çav li pîne soravî xist, mîna ku hiş ûaqil ji sere vvî biçe, sar bû û bi devjihevî heta demeke jî bedengma. Xwede dizane di xeyalen xwe de bi te re li nevvalen kvvîrû ciyen xewle digeriya. Dû re bi dilekî şa zivirî ser min, evv pî¬neye ha ji dest min girt û got:"- Ez çaven te bixwim, Bengo! Bi rastî jî tu jîr î, tu çave minî! Bave lavvikan!"Zela pîrejin edî nikane enirîna xwe veşere, bere xwe bi he¬la din ve dike û dibeje:- Bave kûçikan!Sofî Bengiye bave kûçikan beyî ku bitengije didomîne:- Çi dibe bila bibe, Zele. Le vvî, pîne di deste xwe de bir ûhanî, dû re bi kefxweşî mista xwe di şûşa şekire nokan de kir,deste xwe ji vvir direjî qutiya piskivitan kir, çi şekir û şerînî di111

dikane de hebûn, deste vî dikandare comerd li ser hemûyan jîgeriya û ber bi min direj bû. Benken min ji tişten xwarine hatindagirtin. Tegehîştim ku li ve dunyaye pere heri giranbuhajî bi qasî vî pîneyî, li ba dikandar ne bi nine e. Ca bifikire,'bipînekî vveha meriv bikani be ewqas şekir û şerîniyan bikire!Dîsa ufînek bi Zela pîrejin dikeve û dibe:- Li te bi jahr û xwîna kûçikan be!- Bele, vvek kûçike ku careke dev li xwîne bikeve, serî çendrojan careke min paçek dibir û dida Xerzî, berîken xwe ji tiş¬ten xwarine tije dikir û diçûm. Ne tene tişten xwarine, hervve¬ha şûşen lampan, finden rengin, sabûnen bi behn.Mîna ku evv hemû tişten vve deme anuha ji türe Zela pîrejinderkevin, bi eş û tengijîn dike pilepil û dibe:- Kurm di te keve û tu genî bibî, sofî!- Hemû jî be pere, ango bi perçe paçekî, bi girîşekî. Xwededizane evv hemû paç, pîne û qursiken ku min ji dikandare dildarre dibir, vvî jî bi kef û dilekî xweş heta du se rojan bi xwere digerand, li deveme xewle pe dilîst, behn dikir û dû re jîvvek peren rûmetdar dibir di ber bişkuven balîva xwe re didevvusandhundure vve. Min ewqas paç û pîne kişandin ku! Ezbaş dizanim ku vve çaxe ji vvan paç û pînan evv balîva vvî çiqasvverimiye, dibe ku carina dema ji xew şiyar bûye hustuye vvî jîeşiyaye.Dîsa pilepil bi pîrejine dikeve û dibe:- Hustuye nerindan bişike!Sofî Bengî nabihîse û didomîne:- Dema ku te mer kir û tu çûy, ez jî edî ne çûm dikane. He¬ta ku ji min dihat, min xwe ji dikandar jî dûrdixist. Piştî kuedî hertişt diqede, evv jî diçe ber balîva xwe ya evîne, di kelekekbişkuvî re, hemû paç, pîne û vveslen ku te de ne, derdixe,112

yek bi yek bi keservedan le dinere û ji nav hev dide alî. Demaku di nava vvan de ji şale meran çaven vvî bi paçekî dikeve, bişûn de diveniciqe û tavile tedigehîje. Tedigehîje ku ev hemûpaçen ha rengen evîneke derevvîn e. Paçekî heri piçûk jî bideste Zela vvî, bi gotineke din bi deste te ne hatiye şandine. Te¬digehîje ku min ew xapandiye. Min ji male, ji qutiya diya xwe,ji devernen din ev paçen ha berhev kirine û hanîne. Heta rojaku ji vir bar bikin jî, min hertim xwe je vedizî û min ne xwestem raserî hev ben. Carina ku em rastî hev jî bihatana, mîna kutevv tiştekî vveha ne bû be, vvî jî çelî çîroke ne dikir. Ez bavverim ne dixwest bi bîr bîne, an jî dixwest ku ez ji bîr bikim û hînjî ji kesekî re nebejim.Ev evîna melodramîk li vvir te gotin û diqede. Le dibejin herdavviyek destpekek e. Ji bo Zela pîrejin jî bûyereke nû dest pedike. Mîna ku evv dile vve ji bedena we ya pîr derkeve û di na¬va qefesa sînge keçeke bîstsale de bi cî bibe, ji vir û vveha dilpekîle radibe, dikeve gumanan û carina xwe bi xwe dibe: "Ayaevv daxwaza vvî £ anuha jî hebe? Ma dil ne dil e?" Le dema kuli ser pîrbûna xwe û vvî difikire jî, bi tevgereke gunehkaranesere xwe li ba dike û di dile xwe de dibe: "Xwede ruhe min jivan pejnen şeytanî bisitirîne!..."Le dû re ev pjnen şeytanî carina lingen Zela pîrejin ber bibajer dikişine. Di her çaren vveha de jî di bîra vve de ye ku ri¬ya xwe bi kuça peşjnizgefta-kesk bixîne. Di her seredanen vve¬ha de dibîne ku pîremerekî nola van meleyen mizgeftan serûguhevvî paqij, hustuye vvî sitûr û zikmezin di dikaneke de rûniştiye.Bi heviya ku evv e dîsa bala wî bikeşe û bibe evîna vvî113

ya wexteke, Zela pîrejin kirîna tiştekî dike sedem, dikeve di¬kane û hertim jî bi şirîteke dezî derdikeve. Le tu careke jî ru¬ye vve nagire ku ji Xerziye dikandar re bi lev bike ku evv Zeleye. Û piştî her seredanen vveha di dile xwe î şevvutî de dibe:"Anuha ez tedigehîjim be çiqasî dijvvar e. Çiqasî dijvvar e kumeriv ve daxwaza dile xwe bi lev bike."114

KubarnameRojeke buhara paşîn, dane evare ye. Bayekî nerm bi sopa kelboxagerma piştî nîvro ketiye û hedî hedî pel dide. Ku ne jisansora serme be di dem û rojen vveha de meriv e tevv nexwazekincen heri tenik jî li xwe bike.Mîna ku ji tabloyeke Zorn derketi be, anuha xanimeke na¬rin di kolaneke teng de ji taxa jorîn ber bi jera bajer dimeşe.Fîstanekî direj, tenik û sipîçolkî li bejna xwe ya sîsale peçaye.Li gor modele fîsten, ku hustukur bi qasî du tiliyen din jî berbi jer vvere kişandin, evv e sere herdu pesîren vve yen bilindderkevin raste. Ev pesîr di reveçûna vve de di ciyen xwe de nahevvinû li her aliyî dihezin. Wekîdin jî ev xanima ha xwediyedu çaven gir û kildayî, eniyeke pan û vekirî, pozekî jinane, duleven sitûr û erotîk e.Ev tevgiredana vve di ve kuça teng de bala gelek dikandar ûteralen li ber siya çayxanen kolane dikeşîne. Haya vve bi xwejî ji ve revvşa xwe û kesen kolane heye. Le hîn di derketina malede vve biryara xwe daye ku heta jera bajer biçe.Li jera bajer, li parka peş dibistana Herekol çaven xwe libenken binS daran diğerine. Gelek xwendekar li parke di binesiya daran de diğerin, dipeyivin û bi hev henekan dikin. Li he¬la jorîn, li keleka şirava parke, li ser benkeke xortekî bi tenasere xwe ber bi çaven vve dikeve. Bi gaven jineke narin hedîhedî ber bi vvî aliyî diçe, nezîkiye le dike û dibîne ku xort diser pirtûkeke de xwar bûye. Di ve navbere de sere xort ji ber115

adibe û çaven vvî li pişirmen vve dikeve. Jinik disa bi tevgerekenarin ber bi heleke benke diçe û dibe:- Hevîdar im ez mîrza nerihet nakim.Mîrza pirtûka xwe digire, datîne heleka xwe, xwe serast di¬ke û:- Na, dibeje, na... xahîş dikim.Dilpekî, şerm û kefxweşiya xort tevlihev dibe û ev hevokaha bi dengekî lerzok ji deve vvî derdikeve. Heta ku jinik li ali¬ye din î benke rûdine, çente xwe ji mile xwe dixuşikîne ser ço¬ğa xwe û deve vvî vedike jî, evv dilpekî û şerma xwendekar liser ruye vvî ye. Jinik perçeyek kaxiz, penûs û zerfeke ji çentexwe î piçûk derdixe û dibe:- Ez nizanim ka mîrza e bikani be alîkariya min bike an ne?Tevliheviya sere mîrza le zedetir dibe. Jineke vveha vvere û likeleka vvî rûne! Alîkariya ku je te xwestine, evv tevv li ser vvenafikire jî. Beyî ku bizani be be çi alîkarî ye, zûzûka dibeje:- Çavva ez nikanim!... kerem bikin.Jinik vvan tişten di deste xwe de direjî xort dike û bi tevgerajineke nîvçe dibe:- Xwendin û nivisandina min tuneye, mîrza. Min e ji te tikabikira ku te ji bo min nameyek binivisanda.Mîrza vvan tiştan ji deste jinike digire, tavile nermiya du tiliyennarin hîs dike û di dile xwe de dibeje: "Heyf e ku jinekevveha bi xwendin û nivisandine nizane!"Jinika ku bi xwendin û nivisandine nizane li gotinen xwezede dike û didomîne:- Nameyeke vvusa ye ku bi herkesi naye nivisandine. Lomaez hatim ba yekî vvekî te.Xort dîsa vedigere ser dile xwe: "Xwede dizane doznameyeke." dibeje, penûse li kaxiza ber xwe xweş dike û bi dilpekiya116

vatiniya xatûneke dipe. Dipe ku xatûn e çi pe bide nivisandin.Jinik bi çavekî erotîkane li xort dinere û dibe:- Ne kem û ne zede, ji bona Xwede ez çi dibejim, tu binivi¬sîne... ez edî nikanim debar bikim.Ji heleke ve dilpekiya li hemberî jineke vveha û ji heleke vejî naveroka ku evv e bete nivisandin, ve dilpekiya xort duqatdike.- Fermo! Hûn kerem bikin û bibejin.Jinik tiliyen xwe yen narin ber bi deste xort direj dike û di¬beje:- Baş e, vve çaxe dest pe bike û binivisîne: "Xwenga min...roniya herdu çaven min!... ma tu ewqasî ji min çûyî û van go¬tinan ji min re dibejî? Evv çi gotin bûn te ji min re nivisandiye?Û ji bîra neke ku kesekî min jî tuneye... vveke te merekîmin tuneye ku ji min re nameyan binivisîne. Xwendin û bersivenvan hemû nameyen te jî... Ax, ku te bizani buya ez bi çidijvvariyan dikim! Ez diçim xwe davejim bexte alîkariya kesendilovan û bi vvan didime xwendine, bi vvan didime nivisandine.Li vir xwendekare xort bi avvuren dilovane li ruye jinike di¬nere û ji nişka ve dibe:- Ez dikanim... ez dikanim ji vve re hemû nameyen vve jî...ez dikanim j i vve re hemû tişten vve bixwînim û binivisînim,xatûnxan.Xatûnxan dîsa bi vvan avvuren xwe li xort dinere û di berxwe de dibeje:- Hezar carî mala te ava! Ez baş dizanim ku hîn gelek xerxvvazenvvekî te li ruye ve dunyaye mane û Xwede besevvadekevveke min ji dilovaniya vvan neke!Xorte xerxwaz bi serbilindiya dilovanekî ve dunyaye mîna117

kalîgrafekî sere penûsa xwe li ser kaxiza name çene dike û dinivisîne."Xwenga min, bi qasî ku ez ji nameyen te derdixim, tu jimin eşiyayî û tu bi min didî zanîn ku tu di ber min de şerm jîdikî. De ka vveke xwengeke mezin tu riyekî bide ber min. Piş¬tî vvan beyomiyan ma ez e rabim vvekîdin çi bikim? Ez naxwazimvvan beyomiyan dîsa yek bi yek bidim nivisandine. Le ezji te re bibejim, peşiye ez jî deşiyam û min jî pâ şerm dikir. Leanuha edî ez nayeşim û şerm jî nakim. Bi gotineke din ez ji jiyanaxwe xweş û kefxweş im. Bele, ez dikanim te serwext bi¬kim ku anuha bi rastî jî ez yeke vveha me. Le tu nikanî, xwengamin. Tu nikanî bipeyitînî ku jiyana te jiyaneke baştir e. Maçi zû te ji bîra kir, ca bîne bîra xwe! Her mehen Xwede, te malû mer li paş xwe dihişt û tu dihatî ba min. Her cara ku tu dihatîjî bi devereke şikiyayî, ne vvusa? Carina bi serekî şikiyayî,carina bi zendeke şikiyayî û carina jî... ez van tiştan dibejim ûtu jî bibeje na! Tu bibeje na û ez jî gotinan te binime bîra te.Te digot: 'Ez mîna kereke kare der û hundure male dikim. Bişev jî heta sibe di nava nivînan de destirmaniya vvî dikim. Merjî mer buya, Xwedeyo, laşekî çilmisî û genî!...' Le anuha jî tudikî ku ji min re bibejî jiyaneke vvusa jiyaneke bi şeref e, jiya¬neke çetir e. De ka bibeje ma ev jî jiyan e ku meriv deste xwele dayne! Na, xwenga min, na! Xwede min ji jiyaneke vvehabepar bike! Ez çetir dibînim ku bi avvaye xwe bijîm: Beyî kukaren vveke karen keran bikim, beyi ku di qehir û qotika jiya¬neke gemarî de biqepijim, beyî ku bihelim yekî genî û çilmisîli ser min bibe xwedîgotin."Ji xwenga xwe re bibejim: Di roja îroyîn de ez hertiştî }i gordaxwaza xwe dikim. Serqise, ez çaven xwe le diğerinim, maqûlekîli gor dile xwe dibînim û hervveha dostaniyeke me ya li118

ser lingan çedibe. Dû re jî em e ve dostaniya xwe xweş bikin,em e germ bikin, em e bi hev şa bin û hevv. Ji viya jî xweştir ji¬yan tuneye, xwenga min. Bila di navîna min û te de be, ji bilîperan ev dosten ha piri caran ji min re xelatan jî tînin. Ku rojekelingen te bi mala min bikeve, tu e bi xwe jî bibînî. Bi kurtebirî,vî kare ha ez li mala xwe, di bine desthilatiya xwe de ûli gor dile xwe dikim."Le tu rabûyî ji min re çelî şerefmendiyeke dikî û tu dibejî:'Agire dojehe jî edî te nahevvîne!' Ku dojeh û agirek hebe, vveçaxâ dive hinek jî hebin ku te de bişevvutin."Hevîdar im tu xwenga xwe ya piçûk tebigehîjî û careke dinjî gotinen naxoş ji bo min nebejî."Xewnga te Kejal"Not: Ji bo ku zimandirejiyen zede nebin, ez hatim vî bajaremezin. Min ji xwe re xaniyekî li ser du qatan kiriye û bûmexwediye navnîşaneke nû: Kuça Xabûre numero 8/A bajareXe."Weke vvan çîroken tişten xweş û hertim davviya vvan bi pej¬nen dilpekîn diqedin, ev nama Kejal xatûne û nemaze ev hevokendavvîn jî pejneke vvusa li xwendekare dibistana Herekolradike.Piştî ku Kejal xatûn nav û navnîşana xwenga xwe jî bi xortdide nivisandine, evv vve nameya bi stîleke kalîgrafiyane diçente xwe de datîne, bi tevgereke kubar sipasiya vvî dike, vve¬ke hatina xwe ya vir dîsa hedî hedî ji xort û benka parke dûrdikeve.Heta du rojan jî ev jinika kubar, ev name û ev navnîşana ku-119

ça Xabûre ji hiş û sere xortâ xwendekare dibistana Herekoldernakeve. Dile vvî bi pejnen gunehkariye ledide û xwe bi xwedibe: "Rasterast ji xwe re li merekî digeriya, merekî li gor dilexwe, merekî bi xwendin û nivisandine dizane. Jineke kubar ûhercayî bû. Di nama xwe de gazin ji xwenga xwe dikir û nebaşiyenzevvace bi lev dikir. Peşine peydakirina dostan dida,çelî pere û xelatan dikir..."Jinik çi dibe bila bibe, bi çi reng û avvayî dibe bila bibe, le divan du rojan de mereqdariya xort du caran ewqas qat bilinddibe. Roja sisiyan piştî dersen vve roje pejnen gunehkariyexwe le giran dikin û tiştekî mîna hezeke veşartî dixwaze berevvî bide kuça Xabûre. Li ser ve yeke dikeve ramanan ku li berderiye Kejal xatûne evv e sedemen ve çûyîna xwe bi çi şevveyîû kîjan gotinan bibeje. Ji formulasyonen bazirganiya kuçebaziyeheta peşniyaren zevvacen pîrozvver gelek tişten seyr di serû dile vvî de li hev dikevin. Le di davviya davvîn de biryara xwedide, peşiya peşîn xwe digehîne gulfiroşekî, tev vazoyeke xweşikqevdek gülen ji bo jineke kubar dide hev, di dayına perande çavekî li pîvana dizdane xwe jî diğerine û dikeve re.Dema ku xort li kuça Xabûre li deriye numeroya 8an dixe ûvve jinika kubar li peş xwe dibîne, bi şermesarî sere xwe dixeber xwe, pe dide zanîn û dibe:- Li min biborin xatûnxan! ... îro evv nama vve kete bîra min.Ez fikirîm ku kare vve ye xwendin an jî nivisandine hebe. Ezdikanim ji dil...Xatûnxana xwediye kare xwendin û nivisandine bi pişirin lixort dinere, bi dengekî nizm je re tiştina bi lev dike, li gor xwiyekubariya xwe vvî keremi hundure male dike û deriyan li serxwe digirin.Bi heviya ku xwendevanen ve çîroke min ji nigara paş deri-120

yen ve male xelas bikin û bi xwe bizanin be anuha di hunduremale de çi dibe, ez di ser vir re gav dikim.Le dema ku xorte xwendekare dibistana Herekol ji ba ve jinikakubar û ji hundure ve male derdikeve, ji gunehkariya kuvvî kiriye an jî ji bo ku çîrok li hev vvere, li vir deste vvî li dolabekekeleka deve deri dikeve, dolab diqelibe û desteyeke na¬me ji çavika vve diherike der. A vve çaxe çaven xort bi nama vvîjî dikeve, nama ku beriya se rojan bi destnivîsa vvî ya kalîgrafiyanehati bû nivisandin.121

Ya starŞevreşeke buhara peşîn e. Barana ku bi rojeke bere bariye, jinav erd û kaşan niziliye ser hev, bûye laser û bi xurmexurm dinevvala nava gund re diherike. Ku ne ji denge ava nevvale be,di ve şevreşiya nîve şeve de çûçikek jî ji dareke bifire, deng evvere bihîstin. Le mîna ku ve barana pîrozvver jî ruye xwe ji şeniyanbadaye, evv bariye û bûye sedeme rabûna lasereke dengdar.Loma şeniyen gund pe nahesin. Pe nahesin ku leşgerenkomando havetine ser gund, ji leşgeran hinekan dor li gundgirtine û hinek jî ketine nav.Ji nişka ve, ji jer û jora gund dengen seyr tene bihîstin. Gurmegurmederi û penceran, teperepa lingan, bi tirkî fermanençerdane, bi kurdî bergerîn û gazinen lavane.Di navîna nîv saeteke de gundî ji malan derbûne, li peregund, li ber dîvvare dibistane civiyane ser hev. Hinek bi nalînin, hinek silavvatan li nave mihemedekî tînîn û banî sitaraXwede dikin, hinek jî ji tirsa komandoyen şeva nîve şeve zimanle hişk bûne û bi dilen şikebar li bendî fermana kapîtaneleşgerî ne.Du projektoren mezin di desten du leşgeran de ne, li ser dî¬vvare hevvşa dibistane, li peş kaniya gund ravvestiyane û tîrejenvvan ji jor de bera ser gundiyan didin. Li ber ronahiya projektorantev çaven bi tirs û beloq çend seriyen rût jî dibiriqin. Kapîtanekîleşgerî bi bejnûbaleke girs û direj, bi gaven pet ber bikoma gundiyan te û bi dengekî leşgerane dike qerîn:122

- Ka muxtar kî ye, bila derkeve raste! Bila derkeve raste kuez bejna vvî bibînim!Bi ve fermane leşgerî re çend cot çaven ku bi gavekî bere dibiriqîn,li çep û rasten xwe diziriqin, çend serî ji ciyen xwe dilivin,ji nava vvan seriyan muxtarek derdikeve û bi revvşeke rebendiçe li peş kapîtane leşgerî disekine. Muxtarekî bi bejne¬ke kurt, çîpen zirav, serekî rût î piçûk e. Bi bertena eşofmanekîbemboyî ye û zenden piyen eşofman jî ber bi enîşka vvî hilkişiyanejor. Jera vvî çog dane û hervveha dîmeneke bizmarekîxwar î piçûk dide. Kapîtane leşgerî li ve dîmene dinere û mî¬na ku bavver neke le dîsa jî bi hers dibeje:- Tu muxtar î, ere!Peyvikek hûr di deve muxter de dibe du perçe û bi dengekîlerizok re je derdikeve:-Be... le...Kapîtan hersa xwe mezintir dike û dibe:- Ev çi muxtarî ye! Ca li bejna xwe, li derpe xwe... ca li vîsere xwe î piçûk binere! Ma ka muxtarî bi te dikeve?Muxtar bersiva kapîtan nade, tirs û şerma van gotinan xwedigehînin hev, dibe xwedîdaneke bewext û li nazikciyen İaşevvî dide der. Xwede dizane be cima, le mîna ku muxtar jî yekîji vvan be kapîtane leşgerî şîretan le dike û dibe:- Dive tu bizanî ku muxtarî karmendî ye. Karmendiyekedevvlete ye!... Dive tu tebigehîjî ku tu jî ji avahiya ve devvletamezin perçeyek î. Dibe ku ev perçe perçeyekî heri piçûk be, ledîsa jî tu perçeyek î. Û vvusa diyar e ku tu perçe heri pîs î.Perçe ku zengarî bibe û bi kerî vatiniya xwe neye, edî tu jî di¬zanî ku meriv çi dike. A meriv vvusa bi guhe vvî perçeyî digire(li vir kapîtan bi herdu destan herdu guhen muxter digire, jierde radike û didomîne) û vveke bizmarekî zengarî daveje.123

Bizmare zengarî bi entîn li peş kapîtane leşgerî li erde dike¬ve. Wek ku cin li muxter bixe, li ser erde çamur dipirpite, ledîsa jî radibe û bi ricifîn li peşberî kapîtan di fermane de radivveste.Ji ve tevgera kapîten hiş û ruh li gundiyan te guhertin.Beyî daxwaze xwe hinek di dile xwe de: "Ku ev ji bo xatire perçekîdevvlete be, kî dizane be evv e çi vvere sere me!" dibejin.Kapîtan ve çare jî bi fermaneke pet di ser muxter de dike qerînû dibe:- Anuha û di dest de... hemû gundî dive çeken xwe bînin!Ev fermana pet, muxter hişk û zivvatir dike û nizane ku evve ji kîjan hele re çi gotine bibeje. A di ve gave de dile vvî pirdixwaze ku ev hemû beyomiyen îşevîn xewnek be, tirsexewnekeseven xirab be. Bi çav û avvuren vala bi qasî du hilman liruyen gundiyen dore dinere. Le ji bilî tirs û xofeke mezin tişetekîdin li ser van rüyan nabîne û ev jî pe dide zanîn ku evne xewn e. Ne xewn e û tew behna potînen nû jî ji kapîten dihat.Muxtar hîn di ve duduliye de ye ka be ev xewn e an raste. A di ve gave de dengekî kambax ji bine guhe muxter bilinddibe, çîk ji ber çaven vvî difire û bi qerîna fermaneke din re dî¬sa li erde dikeve:- Tu çi sekiniye, ehmeq? Bibeje!... Ji vvan re bibeje, bila he¬mû jî çeken xwe bînin!Le muxtar edî ne ji sere xwe î rût û piçûk şerm dike, ne tirsle çedibe û ne jî van dengen kambax dibihîse. Tevv eşa vvan pozikenpotînen ku dû re li newqa vvî dikevin jî hîs nake. Demakapîtane leşgerî tedigehîje ku muxtar xewiriye, ve çare ber bikoma gundiyan diçe. Mîna kaviren ku xwe ji ber herişen gurekîbirçî biparezin û nexwazin bibin para zikekî birçî, herkesdikeve taya xwe û tirsa mirine. Di revvşeke vvusa xirab de nelava û gotin, ne bergerin û ne jî rev pere dike. "Ya baştir evv e124

ku meriv xwe ji xezeba devvlete bisitirîne." Ji vvan gundiyanyekî sersipî jî vveha difikire, di nava koma gundiyan de rûdine.û dixwaze bi vî avvayî xwe ji ber çaven kapîten veşere, xwe bi¬sitirîne. Le piri caran ev revvşen vveha ji ber çaven fermandarannareve. Mîna ku dersa psikolojiye jî girti bin, evv jî bere jikesen vveha dest pe dikin. Di nava hemûyan de kapîtan diçe diser vî gundiye sersipî re disekine û dibîne be ev rebene ha ça¬vva diricife. Hedîka bi hustukura vvî digire, radike û je re dibe¬je:- Nave te?Diranen sersipî li ser hev direqisin û bi dijvvarî dibeje:- Nav... Os e, qumandar.- Tu cima rûniştî û tu cima vvusa diricifî, Os?Peyvek tomarî, peyvikek saxlem ji deve Os î sersipî dernakeve.Bi vvan gotinen nîvçe û qurmiçî pe dide zanîne ku evv jiber eşa çoğa xwe rûniştiye û ji ber sermaye diricife. Dû re mî¬na ku bixwaze kapîtan aliye xwe î dilovan nîşan bide, bi dile¬kî şevvitî direjtir dike:-Wek ku hûn jî... bi kerem dibinin, qumandar... dibeje û bivvî zimane xwe î pelixî bi qumandar dide zanîn ku weke gelekanvvî jî pere ne gihandiye ku küme xwe girede û di hatinede şekal jî ji lingen vvî pengizîne.Ev gotinen Os î sersipî li peşka kapîten te, bi ehmeqiya şanogerekîtiyatroya bi dengekî bilind dikene, dû re bi mirûzekîtirş di ser de bilintir dike qerîn û dibe:- Zû vvan kincen li xwe jî ji xwe bike!... ji xwe bike, tu eanuha germ bibî!Ev daxwaza fermana kapîten bi Os î sersipî û hemû gundi¬yan tiştekî bemane te. Mîna ku ji vvan re bibeje: keviran bixvvin!Loma Os î sersipî bi tirs eke duqat di ciye xwe de bedeng125

û beliv dipe ku kapîtan e hîn çi bike û çi bixwaze. Potîna ka¬pîtane leşgerî ji nişka ve vveke tîzika hespekî dîn radibe û li ço¬ğa Os î sersipî dikeve. Çoğa vvî ditevize, di bine İaşe vvî de nahevveû di cî de diqelibe. Ve çare jî herdu potînen leşgerî li er¬de xwe radikeşin Os, qerîn û hevvar bi erde dikeve, asiman dibîhizeû deste sibe dibe.Leşger ji gund vedikişin. Kesen ku ji ber jop û potînen leş¬geran ji xwe çûne, tene berhevkirin û li malen vvan rast dibin.Serçav û giyane gelek gundiyan reş û mor bûne. Li gel ewqasjop û potînen leşgeran jî, dibejin vve şeve xwîneke vvusa berbiçavne rijiyaye. Te gotine ku ev jî ji pisporiyek e. We şevegelek meren gundî heta rohilate jî ji ber eş û azara giyane xwenikanin rakevin û ji bo kare sibe jî ranabin. Hervveha kare si¬be li ser jin û zarokan dimîne.Zarok kare xwe dikin. Li ser riya garana devvaran li taxa kani¬ye li ber hevvşa mala muxter fereke şekal bûye gû û di zarokangeriyaye. Du zarok vveke du kûçikan bi hev ve zeliqîne. Her¬du serî vve fera şekale ber bi hela xwe radikeşe, bi meraniyekezarokane xwe direjî hev dikin, li nava çaven hev dixin, di hevde gez dikin, di hev de digirîn, li hev hers dibin û dibejin: Kûçiklavve kûçikan!Ji vvan kûçikSn lavve kûçikan yek li ye din vedigerîne û di¬be:- Kûçik tu î, küre kere!Küre kere jî di bine ve gotine de namîne, xwarî kevirekî di¬be, li sere ye din dixe û bi dengekî berztir di ser dike qerîn ûdibe:126

- Ker tu î, lavve mange!Xwîneke germ û sor ji eniya lavve mange te xware. Dengegirî, qerîn û çeren zarokane li nav hev dikevin, vveke gilokekeheta ser kaniya hember diçe û ji vvir tev denge jineke bi şûndete:- Kero va ez e xwe bigehînim te! Ma tu taye Şemoye min î,segbav!...Evv segbave ha jî li jinike vedigerîne û dibe:- Segbav tu î, delik!... cima şekale ji deste min dikişine?Min ji xwe re li erde dîtiye.Delik vveke delegureke bi lez te, çav li xwîna eniya Şemo îküre xwe dikeve, çav li sere vve tarî dibin, bi hrs şekale ji destlevvik dikişine, heta ku je te vve şekale li kursiya deve vvî dixîneû dibe:- Ma şekala te û bave te ye, segbav!Qerîna tirs û eşeke ji vvî segbavî derdikeve, deste xwe dave¬je deve xwe, tev misteke xwîn û du diranen zarokane je derdixe,bi hevvar, bi girî bi lez serjerî male dibe û tavile tev kalekîbi gopal ber bi kaniye dikişine jor.Û her vveha kal jî bi gopale xwe tevî sere jinen li ser kaniyedibe. Zarok bi tirs û girî keviren piçûk davejine hev, jin bisk ûguliyen hev dikeşin bi gotinen naxoş dar û çoyan di hev re di¬kin, kale bi gopal xwe radikeşe diya Şemo di ser de dike bire¬bir û dibe:- Ca tu bise!... Ca tu bise ez çavva vî gopalî di te ve bikim,delik.Delik xwe ji ber gopale kalo dide alî, xwarî kevirekî dibe:- Gopal di keç û bûka xwe ve bike, melûne xerifî! dibeje ûdaveje. Mîna kevire ji kevkaniya hezretî Davvûd ev kevire jini¬ke jî ciye xwe dibîne û evv melûne xerifî jî mîna Calûte filistî127

tev xwîneke li erde diqepije. Dixwaze rabe nikane, dixwaze bi¬nere nabîne û li vvir li erde bi eşa kalekî dinale, diqîre:- Hevvare gundîno... li min-û ve delike!... Ve delike çav ûdirân bi me ve ne hişt, hevvare! De vverin hevvara min û vî se¬riye beçav, hevvare!Hevvara kal î bi gopal digehîje nav malan û ji nav malan jiherdu seriyan naşî û baqil ber bi kaniye direj dibin, li vvir li berhev pan dibin, bi dar û keviran direjî hev dikin, tevir û beranli hev bilind dikin, ker û xençeran dikeşin hev û di hev re di¬kin. Ya sitar!...128

DarÎnê Daryo, Darîn Îlehengê vê çîrokê daxwaza xwe JI mın re bılêv kır Lı servê daxwaza wÎIi pêş mîr Celadet Alî Bedırxan û li hafa seydayê erd û asımanAhmedê Xanî mın jÎsoz dayê ku ez li dawıya vê çîrokê van gotınan JÎbınıvısÎnımÛ bıbêJım "Ev çîroka ha dıvê bı zımanekî dın neyê xwendınê, dıvê her û her bızımanê xwe Îmalê bımîne"Herweha nîVê êşa lehengê xwe mın jê gırt, nîvê tıtûna qelûna wÎya dawîn mınkışand, nîvê hêsırên wÎmın JIkanıyên çavên xwe rıjandın, li nîVê textê wÎyêrazanê mın cÎda xwe, wê şevê nîVê balîVa wÎmın serê xwe da ser û em bı hevre ketın xewê