Geçtiğimiz hafta “Türkmenistan'da Atçılık Bayramı ... - LiderForm

Ahal TekeDünyanın Tek Safkan AtıGeçtiğimiz hafta “Türkmenistan’da AtçılıkBayramı” ağırlıklı olarak gündemdeydi. Bir ikigazetede kısacık notlar gördük. Ancak bizimpatron Kemal Akyer bu şölenlerde olup bitenleriuzun uzun yazdı. TJK ve Bakanlık yetkililerininve ne maksatla çağırıldıklarını bilmediğimiz bazıaktör ve camia dışı kişilerden oluşan ve sayıları300 ü aşkın heyetin, Türkiye’yi veTürk yarışçılık camiasını temsil ettiğiniöğrendik.Sonuçta, yazılanlara ve verilen bilgileregöre Türkmenistan yarışçılığıhenüz “bas bir kaldır iki Ford” devrinde.İnşallah gelişir ve günün birinde enazından bölge ülkeleri içinde kendisindensöz ettirecek hale gelir. BenceSadettin ATIĞ kolları sıvamalı. Ancakdaha şimdiden 10 milyon dolara tekbir damızlık aygır mübayaa edebilenÇin Yarışçılığı ile mukayesesi mümkünolmayacak gibi.Bana göre nedenlerinden biri ülke yönetimininbaşındaki kişinin aşırı tutarsızlığıdır.TayfunUnal . Com’daki video’da , Türk müteahhitleriiçin bir devlet adamının ağzına yakışmayacaksözler sarf etmesinden dolayı kişiselbir kırgınlığım var.Bir programa veya törene iştirak etmeyenTürk delegasyonunun önemli bir kısmına öğleyemeği ikramı yapılmadığını yani bir nevi açlıkterbiyesine tabi tutulduklarını ve bu büyük gurubunimdadına Remazan Ağa’nın yetiştiğini,çarşıdan pazardan temin ettikleriyle bu gurubuaç bırakmadığını öğrendik. Ne de olsa AĞA’dır.SAAYS başkanı olarak zaman zaman TJK ileters düşse de, kayığın içinde olmayı tercih eder.Severim kendisini.Türkmenistan “Atçılık Bayramı”nın esaskahramanı AHAL TEKE cinsi SAFKAN’dır.Bu at cinsini ilk defa 1968 yılında Amerika’daFloridanın Tampa bölgesinde bir harada görmüştüm.Hara sahibinin kızına aitti.Uzunca kulakları uzun ve zarif boynu ve bacaklarıve fevkalade güzel kafası ve pırıl pırılzeka parıldayan gözleriyle dikkatimi çekmişti.Atla ilgilendiğimi görünce jane, AHAL TEKE cinsiatlar hakkında uzun bilgiler vermişti. O tarihlerde“KARACABEY ATI” diye bir at türü çalışmalarıvardı, Türkiye’de. Demiri kır ve koyu gripuntolu dolgun sağrısı ve bir Arap atının tüm ihtişamve güzelliğine sahip; biraz irice, inanılmazparlaklıkta demiri kır donu ve emsalsiz eşkaliyleyeni bir CİNS yaratılmak üzereydi. Sonradan ozamanki heyecanın ve bu çalışmaların devamettirilip ettirilmediğini bilmiyorum ama o zamankiekonomik sıkıntılar içinde bu projeden vazgeçilmişolabilir.İlyas ÇOKAYYüksek MühendisMimar (İTÜ)Bağımsız At SahipleriDerneği Başkanıicokay@superonline.comTel: 0532 350 87 02AHAL TEKE Cinsi Atlar :Orta Asya’da; Türkmen, Kazak, Kırgız veÖzbeklerin yaşadığı bölgeler bu cinsin anavatanıdır.Son 80 yıldır Kuzey İrlanda, Almanya,Avustralya ve özellikle Amerika’da önemli miktarlardayetiştirilmektedir. Bazı ülkelerde yarışatı olarak özellikle uzun mesafelerde, bazı ülkelerde“Engel Atlama” konkurhipik atı olarak,bazı ülkelerde “Eğitim ve ShowAtı” ve sirklerde “Gösteri Atı” olarakkullanılmaktadır. Cidago yüksekliğisafkan Arap atları gibi genellikle 1.50/ 1.57 arasında olup 1.60 hatta 1.64olanları da vardır. Genellikle “bakırımsıaçık ve parlak kahve rengi”, “gümüşi”ve “gri beyaz” donlarda olup, “tilkirenkli kulaya yakın” ve hatta kırmalarındaçeşitli “alaca renkli”leri bulunmaktadır.At Bilimciler Ahal Teke atının 3000yıl evvel evcilleştirildiğini yazarlar ve bir Türkmenatı olduğunu vurgularlar. Adı, Dede Korkutve hatta Manas Destanlarında geçmektedir.Adını Türkmenistan’ın AHAL Vilayetinde yaşayanTEKE TÜRKMENLERİ’nden almaktadır.Uzun ince bir boyun, dik eğimli omuz, uzun birsırt ve uzun bacakları ile dikkati çeker ve kalçasıda ufak fakat sert adaleli yapıdadır. Yelesininkılları son derece yumuşak ve diğer at cinslerinegöre azdır. Kulakları hafif orak şeklinde veuzuncadır. Ekserisini, göz etrafı siyah olduğundan“badem” görünümündedir. Vücut kılları hafifmetalik parlaktır. Kılları çok ince ve yumuşaktır.Hareketleri çok rahat ve genellikle esnektir. Sirkve benzeri gösterilerde diğer atların güçlükleyaptığı hareketleri kolayca öğrenir ve yapar.Özellikle at terbiyecilerinin “Pas” ve “Tölt” dediğihareketleri kolay yaptığı söylenir. Zekidir, çokcesurdur ama bazen de inatçıdır. Sahibini çokiyi tanır ve inanılmaz ölçüde sadık ve bağlıdır.Binicisinin isteklerini tam bir itaatle yerine getirir.Soy Kütüğü:Ahal Teke atının soy kütüğü STOOD BOOK’uRuslar tarafından 1917’ler de kayıt altına alınmayabaşlanmış ve halen devam etmekte. Öyleki, bugün bile o soy kütüğünde bulunmayan AhalTeke’ler safkan olarak kabul görmemektedir.Buzul çağından kalma donmuş ve mumyalaşmışcesetlerden anlaşıldığı gibi DÜNYADA-Kİ TEK SAFKAN ATTIR. Milattan önceki binyılda bile, yani 3000 yıl evvelinden beri, DoğuAvrupa’dan ÇİN’e kadar ün salmıştır.Kırım Hanlığının süvari birliklerinde öncüsınıfının tercih ettiği atlardandır. Birincive 2. Viyana seferlerinde Kırım SüvarileriCigitakaylar’ın altında Ahal Teke bulunmaktaydı.TATAR DESTANI’nda söz edilen“Kazan Kalesi” önündeki TEKETEK cenkte ,Rusları kılıçtan geçiren ÇORABATUR’un altındaAHAL TEKE vardı. Demir Perde zamanındaKırım ve Polonya ve Rusya gezilerimdeAhal Teke atlarını görmüştüm. ÖzelliklePoznan’daki eski Kraliyet Harasında, gümüşive tilki kahverengisi donlularına hayrankalmıştım. O tarihlerde gittiğim gördüğümVarşova Hipodromunda, Safkan Arap Atı veAhal Teke cinsi atların koşuları ayrı idi.BYERLEY TURK bir AHAL TEKE’dir iddiası:Ahal Teke kanı Avrupalı at soylarının pekçoğunda bulunur. İngiliz tam kan at ırkınınSOY KÜTÜĞÜ’nde kayıtlı bütün damızlıklarınsoyu, Osmanlı İmparatorluğu Topraklarındanİngiltere’ye götürülmüş olan üç aygıra dayanır.DARLEY ARABİAN, GODOLPHİN ARABİ-

AN ve BYERLEY TURK. Bunlardan biri muhtemelenKuzey Afrika üzerinden İngiltere’yegeçmiş DARLEY ARABİAN’dır. Yüzbaşı rütbeliDARLEY’in bir tüfek karşılığında sahibiFellah’tan aldığı at, bir BAŞLANGIÇ’tır veadı mubayaacısına atfen DARLEY’dir. Darleysafkan Arap atıdır. Ancak diğer ikisi özellikleİstanbul’dan giden “BYERLEY TURK” muhtemelenTÜRKMEN ATI’dır. BYERLEY TURK,daha ziyade Alman at ırklarını etkilemiş veISLAH etmiştir. Alman Kayıtlarındaki ismi“TURKMEN ATTİ”dir.Burada çok önemli bir hususa yetkililerin dikkatiniçekmek istiyorum. BYERLEY TURK, İstanbulFatih eski “Çarşamba At Pazarı”nın bulunduğumahalden mubayaa edilmiş ve Avrupatarikiyle İngiltere’ye götürülmüştür. TÜRKMENATI’dır. Almanların değişik yapı ve karakterdekiatlarının ıslahında önemli rol oynadığı iddia edilmektedir.(*1)Ahal Teke nin SOY KÜTÜĞÜ, çok eskidende kayda alınmaya başlanılmışsa da 1917yılında Moskova’da başlatılan ilk ResmiKayıt”lar AHAL TEKE’nin SOY KÜTÜK BAŞ-LANGIÇ TARİHİ’dir. Şimdilerde TürkmenistanHükümeti SOY KÜTÜK kayıtlarına başladıysada dünya milletleri herhangi bir Ahal Teke atınınpedigrisi Moskova kayıtlarından birine dayanmıyorsasafkan olarak kabul etmemektedir. Bilindiğigibi, AHAL TEKE Türkmenlerin TÜRKMENKÖPEĞİ veya TÜRKMEN HALISI gibi büyükgururlarından biridir. Hatta resmi TÜRKMENİS-TAN ARMASI’nın ortasındaki MİLLİ VARLIK’larıdır. Türkmenlerin ve diğer Türk Halkları’nınyetiştirdikleri Ahal Tekeler, Orta Asya bozkırlarındahür olarak “Tabune” denilen sürüler halindeyaşarlar. Her sürünün başında bir ATLI ÇO-BAN bulunur.Kemal Akyer’in yazılarında adı sıkça geçenGurbangulı BerdimuhammedovTürmenistan’ın ikinci Cumhurbaşkanıdır. 14 Şubat2007 tarihinde “Devlet Başkanı” oldu.Kısa Tarihçe:Gaygısız Atabayev’in ve onun arkadaşlarınınçalışmaları ile 1924 yılında Sovyetler Birliğidevletine bağlı ilk Türkmenistan devleti kuruldu.Daşoğuz, Lebap vilayetleri Türkmenistan hudutlarınadahil edildi. 1937-1938 lerde ilk Türkmendevletini kuranlar, Gaygısız Atabayev, NadirbayAytakov ve arkadaşları, istiklâl hareketi failleriolarak Stalin tarafından öldürüldüler. 1918-1924 yıllarında, Rusya’da esir olan Türk subayları,Orta Asya’ya gelip Türkmenlere eğitim verdilerve istiklal mücadelelerinde yardım ettiler.Ancak Ruslar tarafından öldürüldüler. Sovyetleryıkıldıktan sonra Türkmen halkına da bağımsızlıkyolu açıldı. 1985 yılında Gorbaçov’un “yenidenyapılanma” siyaseti sonucu Türkmenistan,1991 yılında ”bağımsız devlet” oldu. Bu yenidevleti ilk tanıyan Türkiye’dir. Türkmenistanşimdi tamamen bağımsız bir devlettir.Türkmenistan Devlet Başkanı Gurbanguli,Cumhurbaşkanımız Abdullah Gül’ün davetlisiolarak, 28 Şubat–1 Mart 2012 tarihlerinde ülkemizeresmî ziyarette bulunmuştu. CumhurbaşkanıGül, Çırağan Sarayı’nda gerçekleştirilenTürkmen İhraç Ürünleri Fuarı’nın açılışını yapmıştı.Aynı gün akşam Gurbanguli ülkemizdenayrılmıştı.ATÇILIK BAKANLIĞI:Türkmenistan ATÇILIK BAKANLIĞI olan tekülkedir. Ancak hiçbir kağıt banknotunun üzerindebu güzel safkanın resmini göremezsiniz.Ufak madeni paraların üstünde de keza yok.Sadece Türkmenistan Merkez Bankasının amblemindeve ülkeyi temsil eden ARMA ve bir ikiMADALYA üstünde ufak bir at amblemi bulunmaktadır.Çünkü tüm paraların üstünde devletbaşkanının resmi bulunmaktadır. Hiç olmazsabazı ufak madeni paraların üstünde olamazmıydı? (*2)Buna mukabil Rusya topluluğundan BELA-RUSYA’ da 2011 de tedavüle konulan bir madeniparanın üstünde bu safkanın resmi bulunmaktadır.Saygılarımla.(*1) Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının bu konuyu incelemesi gerekir. Her gün, tüzüğü parçalayıp yönetmelik icad edenler, kıvrım kıvrım değişikliklerleortada kanun bırakmayanların böylesine ciddi araştırmalara yönelmeleri daha iyi olur kanaatindeyim. Bizim otorite ve yarış müessesesimensupları şölenden şölene, ziyafetten ziyafete.. dünyayı turlarken, Avrupa’da, Avustralya’da , Kanada’da, Amerika’da bir çok at soyları hala, AhalTeke damızlıkları ile çiftleştirilip, daha asil bir yapı temin etmeye ve böylece asilleştirilmeye çalışılmaktadır. Almanya’da Neustadt kentinde bulunan birTrakyalı-Atı çiftliğinde kısa zaman önce tekrar Ahal Teke çiftleşmeleri ile Trakyalı-Atları asilleştirilmeye çalışılıyor.(*2) Bu vesileyle bazı şeyleri hatırlıyorum. Cumhuriyetin ilanından sonra banknotların üstüne pek tabii ki rahmetli Atatürk’ün resimleri konulmuştu.Koskoca bir imparatorluğun yok oluşundan sonra yeni bir Cumhuriyetin temelini atmış bir kişinin resimleri pek tabii o ülkenin paraları üstünde olacaktı.Ancak rahmetli ölür ölmez yerine geçen Milli Şef İsmet İnönü’nün ilk işi, paraların üstünden Atatürk’ün resimlerini kaldırıp kendi resimlerini koydurmakolmuştu.Ta ki, ülke yönetimi halkın eline geçene kadar. Demokrat Parti iktidara gelince Menderes’in ilk işi Atatürk’ü tekrar paraların üstüne yerleştirmek oldu,hem de değiştirilemez şekilde.Sonra ne oldu? Demokrasi ve Hizmet Kahramanı Menderes’i 1960 ihtilalinin paşaları astı…Atatürk’ün resmini kaldırıp kendi resmini koyduğu için milletin ekseriyeti hiçbir zaman İsmet Paşa’yı ve Milli Şefliğini sevmemiştir.Çocukluk ve gençlikyıllarımda ülke yoksuzluk içinde kıvranıyordu. Şeker yoktu, gaz yoktu. Ekmek vesikayla idi. Halk Partisine yakın olanlar bol bol vesika alırken büyükhalk yığınları fakirliğin boyunduruğunda inim inim inliyordu. Babam bakkal ve çiftlik sahibiydi. Hiçbir sıkıntımız yoktu. Ancak çevrem ve çevremdekiçocukluk arkadaşlarımın evlerine gittiğimde fakir bir ülke insanının çektiği sıkıntıları yakinen görüyordum. İlk okulda zengin bir arkadaşım olmamıştı,ta ki orta okulda rahmetli İslam Çupi ile arkadaş olana kadar. İslam Arnavutluk Kral Yaverinin oğlu idi. Hitlerin “yaveri vurun” emri üzerine ülkesiniterketmiş Türkiye’ye sığınmıştı. O tarihlerde İstanbullular günde çeyrek veya yarım ekmeklik vesikayla idare ediyorlardı. Obezite kelimesi henüz türetilmemişti,halkın yakalanmaktan korktuğu tek hastalık “verem” ve zayıflıktan mütevellit gelen “zafiyet” idi. Bilinen tek ilaç “gripin”, tek tatlı “çekirdeksizüzüm” ve lüks tüketim olarak üzerine seyrek seyrek serpiştirilmiş “fındık” taneleriydi. Çok azaplar çeken bu ülke insanı 1950 den itibaren hele hele son10 yılın inanılmaz kalkınmasıyla dünyanın sayılı refah ülkeleri arasında yerini aldı hamd olsun... Ve şimdi şehirlerimizin her cadde ve sokakları hergün artan restaurantlar ve kafelerle doldu. Ara sıra uğradığım Beşiktaş Çarşısı ve civar sokakları yemek saatlerinde dopdolu. Hemen her binanın altıya restaurant ya cafe, tek boş sandalye bulamazsınız. Gençler veya her sınıftan müşteriler yiyorlar içiyorlar… Afiyet olsun, helal olsun. Hemen her TVde “yemek programları”na geniş yer veriliyor. İnternet üzerinden verilen siparişler kapıya teslim ediliyor.Bu millet her türlü güzelliklere ve refaha layıktır ve bu yaşamı hak etmiştir. Çok çok mutluyum.Şu yarışçılığımızda düzelse. ne iyi olacak.İnşallah anlarlar. ÖZELLEŞTİRME atçılığımızın tek kurtuluş yoludur.Yurt içi ve Yurt Dışı At YarışlarındaGündemi GÜNCEL BelirliyorAt yarışlarında sağlıklı tahmin için sağlıklı veriler ve kaynak gerekmektedir.İşte GÜNCEL Ekibiniz bunun için hizmet veriyoruz.