contınuıty and change sınce the end of - Siyasal Bilgiler Fakültesi ...

138 • Ankara Üniversitesi SBF Dergisi • 60-3Demokrat Parti’nin 1950-54 Dönemi Din SiyasetiI. Çok Partili Siyasal Yaşama Geçişle BirlikteCumhuriyet Halk Partisi’nin Din Siyasetinde MeydanaGelen Değişiklikler1945 yılına kadar fiili tek parti yönetimi olarak devam eden CumhuriyetHalk Partisi (CHP) iktidarı, bu dönem boyunca ülkenin laikleşmesi konusundaciddi adımlar atmış ve bu adımları kararlılıkla izlemiş, dinci çevrelere hiçbirödün vermemiştir. Bir başka anlatımla anılan dönemde “militan laiklik”(EROĞUL, 1990: 81) anlayışı benimsenmiş ve uygulanmıştır. İktidar olmakiçin halkın oylarına gereksinim duyulmamasının, böyle bir din siyasetininuygulanmasını kolaylaştırdığı söylenebilir. Ancak çok partili yaşamageçilmesiyle birlikte, iktidar olmak için halkın oylarına gereksinim duyan CHP,söz konusu laiklik anlayışından ayrılmış, daha ödüncü bir din siyaseti izlemeyebaşlamıştır. Bu yaklaşım, toplumsal yaşam içinde bastırılmış; fakat içten içeyaşamaya devam etmekte olan dinci düşünceleri, akımları su yüzüne çıkarmıştır(TUNAYA, 1991: 177-78). Bu canlanmadan siyasal partiler de etkilemiştir.Nitekim 1945 Temmuzundan, 14 Mayıs 1950’ye kadar kurulan yirmi dörtsiyasal partinin büyük bir kısmı, programlarında din, gelenek ve laiklikkonularına yer vermiş; hatta söz konusu partilerin bir kısmı, dinci kesimintemsilcisi olmuştur. Bu partiler şunlardır: Milli Kalkınma Partisi (TUNAYA,1995: 638-645), Sosyal Adalet Partisi (TUNAYA, 1995: 693-736), Çiftçi veKöylü Partisi (TUNAYA, 1995: 694-695), Arıtma ve Koruma Partisi(TUNAYA, 1995: 708), Türk Muhafazakar Partisi (TUNAYA, 1995: 710-11),Toprak, Emlak ve Serbest Teşebbüs Partisi (TUNAYA, 1995: 736-37).Bu kadar çok partinin programlarında din/gelenek konularına yervermesi, 14 Mayıs 1950 seçimlerinde dinin en önemli seçim malzemelerindenbiri olduğunu ortaya koymaktadır.Diğer partiler gibi bu durumun farkında olan CHP de, yukarıda dabelirtildiği gibi, din siyasetinde kimi değişiklikler yapmak zorunda kalmıştır.138