KÝ TAP ZAMANIROMANBir edebiyat provokatörü: César AiraSadece ülkesi Arjantin’de deil tüm dünyada sevilen, yüzeyakn kitabyla hayatn yazya adam César Aira nihayetTürkçede. Can Yaynlar’nn okurla buluturduu FloresGeceleri yazarn dünyasn tanmak için iyi bir seçenek.FLORES GECELER, CÉSAR AIRA, ÇEV.: EMRAH MRE, CAN YAYINLARI, 128 SAYFA, 10 TL2 EYLÜL 2013 PA ZAR TE SÝCÖMER AYHANésar Aira nihayet Türkçede.Böylece ezberlerimizibozacak, hatta bizi her frsattaters köeye yatracak bir yazarla tanmaansn yakaladk demektir. FloresGeceleri’ne geçmeden önce nasl bir yazarlakar karyayz, irdelemekte faydaçok. Yüze yakn kitab var Aira’nn. inkurmaca tarafnda yapt canbazlklarbir yana, edebiyatn <strong>ve</strong> hatta yayncl-n temel talarn provoke eden bir yazarAira. <strong>Kitap</strong>larnn yars yirmi sayfadanmürekkep. Türkiye’de kaç yayneviyirmier sayfalk kitaplar pe pee basmaygöze alabilir? Aira, sadece ülkesiArjantin’de deil, tüm Güney Amerika<strong>ve</strong> özellikle Avrupa’da iyi bilinen bir yazar.Bununla birlikte kitaplarn yaymlatmakiçin bamsz, imkânlar son derecesnrl yaynevlerini seçiyor. <strong>Kitap</strong>larnnyeterince datlamamasn ise belliki dert etmiyor. Birçok yazarn kendisiniörnek alma ihtimalini düünün bir. Yayndünyas kukusuz kaosa sürüklenir.César AiraYAZIYA ADANMI BR HAYATKubak baktk m karmza çkan, yazyaadanm bir hayat. Ülkemizdeki muadilinidüünüyorum, çtay düürmedenyüz kitap snrn zorlayan bir Enis Baturvar galiba. Her ne kadar Aira yenilikçi,hatta avangart bir yazar olarak kabuledilse de bu tamamen doru deil.Aira’nn olmazsa olmaz dedii yazmakurallar var. Birinci tekil anlatcya kesinliklekar. Bu yöntemin yazarn iini kolaylatrdndüünüyor. Bir yanyla romantikde. Masallara hayran <strong>ve</strong> bu yüzdengeçmi zaman kipiyle yazmay tercihediyor. ‘imdiki zaman’a ancak köeyesktnda yer <strong>ve</strong>riyor. Kendi tabiriyle,yüksek edebiyat <strong>ve</strong> çizgi roman tutkunu.kisi arasndaki geni edebi skalaya mesafeliyaklayor. Latin Amerika edebiyatnseviyorsanz, hele Llosa, Márquez,Fuentes hayranysanz Aira’nn yazdklarnbeenme garantiniz yok. Jorge LuisBorges’i ustas kabul ediyor, mamah sksk fantastie açlan Borges için kurmacanniç mant çok önemlidir. Oysa Aira,saydm büyük isimlerin gösterili eserlerindendaha baka, allmadk olannpeinden sürüklüyor okurunu.Flores Geceleri yazarn yöntemleriyletanmak için iyi bir seçim. Kendisininde ikamet ettii, Buenos Aires’inorta snf vatandalarna ev sahipli-i yapan Flores’te, motosikletli gençleringeceleri pizza, dondurma <strong>ve</strong> hazryemek dattklar bir ortam bekliyorokuru. Yal bir çift, Aldo <strong>ve</strong> Rosa,motosikletli gençlere alternatif olarakpizza siparilerini ksa mesafelere yürüyerekteslim ediyorlar. Geçmi zamankipinin de yardmyla gerçeküstübir hikâyenin, hatta alacakaranlkbir masaln içine çekiliyoruz. Geceleyinbo yollarda motosikletle hz yapmannritüellerini okurken, kelimeleraraclyla çizgi romanlarn tad- estetie kout görsel imgelerle donatyorAira zihnimizi. Bu elencelirutin, kuryelerden birinin önce kaybolmas,ardndan cesedinin bulunmasyladarmadan oluyor. te bunoktada polisiye bir hikâyenin eiindeolduumuz zannn uyandran yazar,eserin kalann bizi artmak içindüzenlemi. Hatta amacn kitaptakikarakterlerden birine öyle söyletiyor:“Parçalarnn bazlar doru, bazlaryanl olmasna ramen farkllklarsayesinde büyülü bir biçimde birbirineuyan bir yapbozu tamamlamayabenziyordu bu.” Aira eserlerini kafasndakurmuyor, planlamadan yazyor,bir daha da dönüp bakmyor. Busayede sebep-sonuç ilikileri, tutarllkgibi edebiyatta alk olduumuz yöntemleriyerle bir ediyor. Gerçi bu riskliyöntemin kimi açmazlarna yakalandda oluyor. Geçmi zaman kipiyleanlatma tutkusu sözgelimi: “Flores’inbütün yollar tek yöndü <strong>ve</strong> birbirlerinidüzgün bir dama tahtas oluturacakekilde dik açyla keserlerdi.” Nedenpeki, diye sorabiliriz yazara, artköyle deil mi? Nadiren tekrarlara dütüüde oluyor. Yazar görünüte uçukkaçk, gerçeküstüne yönelip sonra yenidenyaznsal gerçeklie dönü yapanhamlelerle ilerletiyor metnini. Açkçassürekli “m/mi gibi” yapyor.FONDA KARANLIK BR TABLO VARCésar Aira bütün bu karnaval havas içindeaslnda günümüze dair karanlk tablolarçizmi. Son yllarda Arjantin’i allak bullakeden ekonomik kriz Flores Geceleri’ninfonunu oluturuyor. Bütün bu biraz absürtmeslekler, toplumsal korkular açk edensimgeler olarak okunabilir. Sözgelimi,yaya olarak pizza servisi hizmeti <strong>ve</strong> ülkemizinaksine Arjantin’de orta snfa mensupgençlerin yapt motosikletli kuryeli-in bir tür modaya, hatta çete savalarnadönümesi, sk sk sarakaya alnan çadasanat <strong>ve</strong> kara para aklama gayesiyle mafyagruplarnca yaptrlan düzmece sanat eserleri,ekonomik krizden suç patlamasnakadar yolunda gitmeyen ne varsa hepsinida vuruyor. Aira eser boyunca sergilediibadöndürücü “u” dönüleriyle birlikte ikinoktaya sürekli vurgu yapmakta: Sanatnanlam <strong>ve</strong> gerçein temsilleri. <strong>Kitap</strong>ta yeralan yazar karakterlerin ‘halis’ kurmacayazar olmamas -biri televizyon için metinleryazyor, dieri bilgisayarda dilbilimleilgili bir sistem gelitirmi- dikkate deer.Bir de cinsiyetleri mulâk karakterler var.Motosikletli kuryelerden biri, bir arkadansabit kir haline getirmitir. Acaba Diegoerkek midir, yoksa kimliini gizleyen birkz m? Aldo ile Rosa’nn da göründüklerigibi olmadklarn düününce öyle birçkarmda bulunmak mümkün: Saf olanadeil, mutant olana vurgu yapyor yazar.Her eyin sahihliini yitirdii bir çadayaadmz endieyle gösteriyor. Bunoktada ilgi çekici bir bulua kement savurduunusöyleyebiliriz Aira’nn. O hereyi bilen bak açsnn yerinde yeller esiyor.Üçüncü tekil anlatclara özgü bilgiçlik,ben-anlatcnn yokluuna ramen gü<strong>ve</strong>nilmezanlatcyla yer deitiriyor.öyle de söylenebilir: Flores Geceleribirkaç yazarn bir araya gelmesiyle yazlmgibi. Bir yazarn brakt yerden birbakas devam edi<strong>ve</strong>rmi sanki. AslndaAira’nn kurmacaya kar bir tür antikurmacaina ettiini söylemek mümkün.Ne okurun karakterlerle özdelemesiyleilgileniyor ne de anlatlanlarn inandrcolup olmadyla. Flores Geceleri edebiyattafarkl olann izini süren cesur okurlariçin biçilmi kaftan. Türkçeye çevrilen bukitaptan sonra dars yazarn bayaptlarolarak kabul edilen Ema la Cautiva (TutsakEmma), Cómo me Hice Monja (Nasl RahipOldum) <strong>ve</strong> özellikle Los Fantasmas’n (Hayaletler)bana diyelim.4
Türk Edebiyat’nnen yeni, en orijinal sesleri,Tima Yaynlar’nda...MEHMET NAFİ ARTEMELHÜSEYİN BAYÇÖLYakındaAHMET TEZCANiyi ki kitaplar var...www.timas.com.tr twitter.com/timasyayingrubu facebook.com/timasyayingrubu
Change language