Ailesi, dostlarè ve öĒrencileri Kitap Zamanè'na anlattè

KÝ TAP ZAMANISYASET2 EYLÜL 2013 PA ZAR TE SÝMüslüman Kardeler’i anlamakMsr’daki darbenin ardndan kamuoyunun Müslüman Kardeler hakknda ne kadar azbilgi sahibi olduu görüldü. Carrie Rosefsky Wickham’n yeni yaymlanan MuslimBrotherhood: Evolution of an Islamist Movement (Müslüman Kardeler: Bir slamiHareketin Evrimi) adl kitab, bu konudaki eksiklii giderebilecek kapsaml bir çalma.MUSLIM BROTHERHOOD: EVOLUTION OF AN ISLAMIST MOVEMENT, CARRIE ROSEFSKY WICKHAM, PRINCETON UNIVERSITY PRESS, 360 SAYFA, $ 29.95MKILIÇ BURAKANATsr’da iki ay önce yaplandarbe ve sonrasndadarbe kartgruplar ile darbe yönetiminin görevdenald Bakan Muhammed Mursitaraftarlarna ordunun kanl müdahalesi,Müslüman Kardeler örgütünün yenidengündeme gelmesine sebep oldu.Msr’daki siyasi durum ve darbenin ardndanyaanacaklar konusunda tartmalarbaladnda kamuoyunun ve siyasigözlemcilerin Müslüman Kardelerhakknda ne kadar az bilgi ve kir sahibiolduu da görüldü. Seksen küsur yllktarihine ve slam dünyasndaki eneski, en organize tekilatlanma olmasnaramen Müslüman Kardeler ile ilgilibirçok analizde örgütün yaplanmas,karar verme mekanizmalar, siyasal de-iimlere adaptasyon hz ve taban hakkndayazp çizebilecek isimlerin sayskstlyd. Dahas, birçok uzmann MüslümanKardeler’in sosyolojik taban veMsr toplumunun dinamikleri konusundayapt yorumlarda çok ciddi bilgi eksikliklerive ampirik hatalar olduu daanlald. Bu yanl bilgilerden kaynaklananhatal tahminler de ksa zaman içindekendini gösterdi. Msr’da 2011 devrimisonras önemli bir siyasi aktör halinegelen ve Müslüman Kardeler’in önderlikettii hükümetle yakn ilikiler kuranTürkiye’de bu durum daha dramatik birekilde gözlemlenirken, bu alanda literatürekatk salayacak kalitede eserlereolan ihtiyaç yeniden gözler önüne serildi.MÜSLÜMAN KARDELERHAKKINDA KAPSAMLI BR KTAPYakn zamanda, özellikle MüslümanKardeler’in Msr’da iktidara gelmesindensonra tekilat konusunda literatürdekiciddi aç kapatmak için yaplançalmalara yeni bir katky geçtiimizhaftalarda Carrie Rosefsky Wickham,Muslim Brotherhood: Evolution of an IslamistMovement (Müslüman Kardeler:Bir slami Hareketin Evrimi) adl kitabylayapt. Halen Emory ÜniversitesiSiyaset Bilimi bölümünde öretim üyeliiyapan Wickham, Müslüman Kardelertekilatn doktora tezini yazmayabalad 1990 ylndan beri yakndantakip eden bir akademisyen. Wickhamkapsaml eserinde hem örgütün kurulu-undan iktidara geliine kadar sürdürdüüstrateji ve yaad deiime hemde ayn süre zarfnda örgüt içinde yaanantartma ve bölünmelere k tutuyor.Yazar ayrca 20 seneyi akn sürenörgüt aratrmas ve Müslüman Kardelerüyeleri ve rehberleriyle kurduu ilikilerçerçevesinde gözlemledii, kendiifadesiyle, tekilat üyelerinin “siyasi gelimeve olgunlamalarn” da kitabndaayrntl olarak sunuyor. Bunlar yaparkenüyelerin kendi aralarnda sosyallemesi,liderlerinin yetimesi, yeni üyelerintekilata dâhil olmas gibi önemlinotlara da yer veriyor yazar.Wickham, metodolojisini ve aratrmasniddial bir ekilde ortaya koyduktansonra, kuruluundan EnverSedat’n iktidarda olduu yllara kadarkidönemde Müslüman Kardeler örgütününgeliimine ve yapt siyasi mücadeleyedeiniyor. Ardndan, 1980’lerinortasndan itibaren Müslüman Kardelerüyelerinin sistemi tamamen reddetmekyerine bata parlamentoya, fakülteorganizasyonlarna ve mesleki birliklerekatlmaya balamas üzerinde duruyor.Yazar bu yeni eilimin meydanagetirdii dinamiin ve MüslümanKardeler üyelerinin daha seküler profesyonellerlesosyallemesinin tekilatiçinde reformist bir dalgann ortaya çkmasnnsebeplerinden biri olduu iddiasnda.Wickham’a göre 1990’larn ortasndanitibaren tekilat içindeki bu çatmalariyice gün yüzüne çkmaya balarken,Vasat Partisi’nin kurulmas gibidaha ciddi krlmalar da beraberinde getirdi.2011 ylnn ocak ay sonrasnda ya-anan dönüümlere de deinilen kitaptaMüslüman Kardeler’in devrim srasndave sonrasnda oynad rol, kazand- seçimler ve Mübarek rejiminden miraskalan derin devletle mücadele srasndayaanan zorluklar üzerinde duruluyor.SLAM HAREKETLER TEK BOYUTLU DELWickham bunlar anlatrken, MüslümanKardeler’e tarihsel bir bakla ortaya çkanbaz modellerin de altn çiziyor. Yazaröncelikle slami hareketlerin monolitikyaplar olmadn ve tekilatn “karakutusunun” içinde birçok aktif tartma,bölünme ve fraksiyonun bulunduunuifade ediyor. Aslnda her sivil toplumörgütü ve siyasi partide mevcut olan bugizli heterojen yapnn slami bir harekettekivarlnn yeni bir bulgu olarak ortayaatlmas, bu konudaki birçok çalmannnasl oryantalist bir bak açsna sahipolduunu gösteriyor. Wickham ikinciolarak Müslüman Kardeler örneindenyola çkp slami hareketlerin yaaddönüümlerin her zaman çizgisel ve tekboyutlu olmad ve “lml” olmaya dorugitmedii iddiasnda. Çou kez yaanandönüümler srasnda tutarszlklar,çelikiler ve bir önce alnan pozisyonagöre aykr siyasi davran biçimleri ortayaçkabiliyor. Bununla birlikte Wickham,özellikle Arap Bahar sonrasnda belirendaha lml siyasî tavrn sebebinin de sadecestratejik bir manevra olarak alglanmamasgerektiini söylüyor. Zira deiimintaktiksel yönü yannda krî bir boyutununda olduu, dolaysyla söylemseldönüümdeki bu iki deikenin etkilerininayn anda incelenmesi ve ikisi arasndakietkileimin ortaya çkarlmas gerektiiüzerinde duruyor.Wickham’n kitabndaki en önemlinoktalardan biri, ksa da olsa MüslümanKardeler’in ve muadillerinin farkl ülkelerdekiçalmalarna deinmesi.Wickham siyasal sürece dâhil olan veMüslüman Kardeler ile paralelliklergösteren Ürdün’deki slami HareketCephesi, Kuveyt’teki slami AnayasaHareketi ve Fas’taki Birlik ve ReformHareketi ile bu hareketin siyasî koluolan Adalet ve Kalknma Partisi’nin kar-latrmal bir analizini de sunuyor.FOTORAF: ZAMAN, MEHMET AL POYRAZ20