Download (996Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

) Genel Görüşme: Bir siyasal parti grubu ya da belli sayıda milletvekilinin, belirli biralandaki devlet faaliyetlerinin mecliste görüşme konusu yapılmasını önermesi sonrasındahükümeti, meclis önünde açıklama yapmaya, bir anlamda hesap vermeye zorlayan denetimyoludur. Bu şekilde kamuoyunun ilgisi de konuya çekilmiş olur.Genel görüşme önerisinin gündeme alınması kabul edildiğinde, bu görüşmelere sadeceönerge sahibi milletvekilleri değil, bunların dışında kalan milletvekilleri de katılabilir. Buaçıdan genel görüşme, soru sahibi milletvekili ile ilgili bakan arasında geçen ve diyalogniteliği taşıyan sözlü sorudan çok daha etkin bir denetim aracıdır. Genel görüşmede yalnıztartışma ile yetinilir. Hükümetin siyasal sorumluluğunu ortaya koyacak herhangi bir kararalınmaz. Bu nokta genel görüşmenin sözlü soruya benzeyen ancak gensorudan ayrılan yanıdır.Genel görüşme etkinlik derecesi açısından soru ile gensoru arasında yer alan bir denetimtürüdür. 220c) Meclis Araştırması: TBMM İçtüzüğünün 104/4 ve 105.maddelerine göre;parlamentonun kendi içinden seçtiği bir komisyon aracılığıyla, belli bir konuda araştırmayaparak, bilgi edinmesine, aydınlanmasına olanak veren bir yoldur. Meclisin, meclisaraştırması açılmasına karar vermesinden sonra bu araştırmanın yürütülmesi işlemi genelhükümlere göre seçilecek özel komisyona verilir. Meclis araştırma komisyonu, incelemefaaliyetlerini bitirdiğinde meclise bir rapor sunar. Bu raporla ilgili olarak ta genel kuruldagenel görüşme açılır.Ancak görüşme sonunda herhangi bir karar alınmaz ve hükümet sorumlu bulunmaz.Araştırma, hükümet siyasetinin kusurlu yönlerini ortaya çıkarmış ise bu bulgulara dayanılarakbir gensoru önergesi verilmek suretiyle, hükümetin siyasal sorumluluğu gerçekleştirilebilir.Aksi takdirde meclis araştırması, doğrudan hükümetin siyasal sorumluluğuna yol açacak birdenetim aracı değildir. Meclis araştırması, TBMM’ye kanun yapma veya hükümeti denetlemegörevlerinde yardımcı olan bir araçtır. 221Daha önce belirttiğimiz gibi yasama organı denetim faaliyetini gerçekleştirirken, kendiiçinde oluşturduğu ihtisas ve araştırma komisyonlarından yararlanmaktadır. Devletfaaliyetlerinin çoğalması ve yaygınlaşması sonrasında, parlamentoların iş hacmi genişlemiş,karar verilmesi gereken konulara ayrılacak süre de daralmıştır. 222 Meclis üye tam sayısının550 gibi bir rakam olması nedeniyle konuların derinlemesine incelenememesi, zamanın220 ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, 8.Baskı, Ankara, s.299, 2004.221 ÖZBUDUN, a.g.e., s.300,301.222 TURAN, İlter, “ Parlamenter Demokraside Denetim İşlevi ve Türkiye”, A.Ü.S.B.F. Dergisi, Cilt No 33, Sayı1-2 (Mart-Haziran), s.8, 1978.