76bağnazlaĢması, Müslüman din bilginlerinin içtihat düĢüncesini terk etmesiyle,skolastik düĢüncenin etkisi Müslüman ve Türk aleminde sürüyordu. Fakat bu sorun,sistemin tasfiyesi ve yerlerine sivil mekteplerin getirilmesiyle çözülecek gibi değildi.1925‟te verdiği bir konferansta medreselerin kapatılmasını alkıĢlayanların kapıldığıyanılgıyı Ģiddetle reddetmiĢtir. Ona göre, Hafız ya da Sadi gibi otoritelerin yeriniDurkheim, Auguste Comte ve Büchner almıĢ, ama öğretilere boyun eğme tutumudeğiĢmemiĢtir. 285Ġskolastik anlayıĢın, Türk milletine her alanda olduğu gibi serbest hayat vehareketinde de köstek olduğunu vurgulayan Akçura, Ģöyle bir anısını nakletmiĢtir:Bir imtihan sırasında kız öğrencilerden birine çetrefilli bir sıcaklık sorususorulmuĢtur. Kız öğrenci tahtaya çizimler yaparak soruyu Ģöyle böyle cevaplamıĢtır.Bunun üzerine Akçura, kızdan, önce odanın sıcaklığını tahmin etmesini ve dahasonra termometre kullanarak sıcaklığı ölçmesini istemiĢtir. Pratiğe yönelik bu sorukarĢısında öğrenci afallamıĢ, ĢaĢırmıĢtır. Akçura, eğitim kurumlarımızdaki budurumun iskolastiğin bir neticesi olduğunu ifade etmiĢ ve iskolastikten kurtulmamızgerektiğini vurgulamıĢtır. 286Cemiyet-i Osmaniye‟nin inkılabını ve o cemiyette nurun zulmete galipgelmesini isteyenlerin, her Ģeyden evvel ulumun milletimiz arasında yayılmasına veilerlemesine hizmet etmeleri gerektiğini ifade eden Akçura 287 , ilmin hayat içinolduğunu, fakat ferdi hayattan ziyade umumi hayat için, hayat-ı içtimaiye içinolduğunu belirtmiĢtir. 288Akçura, ġark toplumlarında ve özellikle toplumumuzda mevcut olan ezbercive Ģekilci anlayıĢa karĢı çıkmıĢ ve “zannediyorum ki ġarkın içtimai hastalıklarının enmünteĢir ve en vahimi sözle iĢ arasının birleĢmeyecek kadar açılmıĢ olmasıdır”demiĢtir. Akçura, örnek olarak hadislerin asıl manasına ehemmiyet vermeden aceleceokunduğunu veya bunların sadece söz söyleyip alimlik taslamak için ezberlendiğini285 Yusuf AKÇURA, “Ġskolastik Usül Nedir”, Tedrisat Mecmuası, 66, s. 219-224, Nisan 1341/1925;AKÇURA, “Fünun ve Felsefe Sanihaları”, Türk Yurdu, s. 727-728; Yusuf AKÇURA, “Nur veZulmet”, ġura-yı Ümmet, N: 21, s. 2-3, 29 Ocak 1903 (LA)286 AKÇURA, “Ġskolastik Usül Nedir”, Tedrisat Mecmuası, s. 224287 AKÇURA, “Nur ve Zulmet”, ġura-yı Ümmet, N: 21, s. 3288 Yusuf AKÇURA, “Darül-Fünunlarda Talebe Hayatı ve Talebe Ruhu”, Türk Yurdu, seri II, c. 2, 7,s. 17-26, Nisan 1341/1925
77dile getirmiĢ ve Ģöyle demiĢtir: “Ezberimizde birçok hadis-i nebeviye vardır. Sırasıgeldikçe, hatta gelmeden bunları okuyarak alimlik satmayı pek severiz. Ama ohadislerin emir ve nehyini sözden iĢe geçirmek hatırımıza bile gelmez. Hattageçirecekler bulunsa mani olmak bile isteriz. Mesela, hepimiz ta çocukluğumuzdanberi iĢite iĢite iyice hıfz ettiğimiz „Ġlim, Müslüman erkek ve kadın, herkese farzdır.‟Hadis-i Ģerifiyle amel etmek isteyenlerin vay haline!” Akçura, bu anlayıĢınneticesinde Osmanlı toplumunda erkeklerin yüzde yetmiĢ veya sekseninin okumayazma bilmediklerini, buna mukabil kadınların ise yüzde doksan beĢ veya doksandokuzunun cahil olduğunu ve Orta Afrika zencilerinden pek az farklarının olduğunuifade etmektedir. Akçura, „Bu dünya kafire cennet, mü‟mine zindandır.‟ hadisininaklederek, bu anlayıĢ ve bu gidiĢle zindan değil, bizlerin idama mahkum edildiğisiyaset meydanı olacağını ifade etmiĢ ve toplumun geri kalmıĢlığını eğitiminyetersizliğine bağlamıĢtır. 289Akçura, Paris‟te Siyasal Bilgiler Okulu‟na sunduğu „Osmanlı SaltanatıKurumları Tarihi Üzerine Deneme‟ baĢlıklı bitirme tezinden Ġslam ilkeleri üzerinedüĢüncelerini aktarırken tarihsel dinamizmine yeniden kavuĢmanın, Ġslamiyet içingerekli olduğunda ısrar ediyordu. Ona göre, geleneklere duyulan körü körüne saygı,kiĢisel araĢtırma çabalarını (içtihat) kırmıĢ ve böylece, Ġslamiyet dinamizminiyitirmiĢti. Akçura‟ya göre, dinsel reformla kültürel modernleĢme hareketlerinibirbirine koĢut olarak ele almak gerekir. Ġslamiyet ve geliĢme, birbirine uyumsağlayarak birlikte yürümelidirler. Bu geliĢme sürecinin modeli de, zamanınkoĢullarına göre yeniden düzenlenmiĢ olan medreselerdir. Akçura, Kazan‟dakiMuhammediye Medresesi‟nde 1904-1905 yıllarında hocalık yapmıĢtır. Bumedresede adeta modern bilimlerin öğretiminin, Ġslami kurumlarla nasıl uyumlu birbiçimde kaynaĢtığını göstermiĢtir. 290Akçura, toplumdaki eğitim kurumlarının, çağın gereklerine uygun, pozitif vemanevi ilimlerin bir arada uyumlu bir Ģekilde verildiği ve Tanzimat sonrasındaolduğu gibi birbirinden çok uzak bireyler yetiĢtirmeyen, milli birlik ve toplumsalbütünleĢmeyi destekleyici, çağdaĢlaĢmaya ve ilerlemeye yardımcı kurumlar olmasıgerektiği düĢüncesindedir.289 AKÇURA, “Kız Sultani Mektebi”, Sırat-ı Müstakim, s. 267-268290 GEORGEON, a.g.e., s. 25
- Page 7 and 8:
viiII. BÖLÜMYUSUF AKÇURA VE DÖN
- Page 9:
1GĠRĠġA. AraĢtırmanın Konusu
- Page 13 and 14:
5Sosyal olayların araĢtırılmas
- Page 15 and 16:
7kumaĢ fabrikası miras olarak kal
- Page 17 and 18:
9dönemin tanınmıĢ hocaların de
- Page 20 and 21:
12yöneltti; öyle ki, cemiyetin ü
- Page 22 and 23:
142. EserleriTürk dilinin bütün
- Page 24 and 25:
16ve yararları üzerinde durmuĢ,
- Page 26 and 27:
18B. Yusuf Akçura’nın KiĢiliğ
- Page 28 and 29:
20Sadri Maksudi Arsal‟a göre Ak
- Page 30 and 31:
22alındığı anlaĢılmaktadır.
- Page 32 and 33:
24“19. Yüzyılda dünya medeniye
- Page 34 and 35: 26Türkçülüğün teĢkilatlanmas
- Page 36 and 37: 28Türk Yurdu Cemiyeti murahhaslı
- Page 38 and 39: 30kültürle yoğrulmuĢ Türklerin
- Page 40 and 41: 32duran Osmanlı Devleti‟ni milli
- Page 42 and 43: 34tıpkı Avrupa‟da olduğu gibi
- Page 44 and 45: 36Tanzimat fikri, çağdaĢ eğitim
- Page 46 and 47: 38bulunmasına bağlı idi. Binaena
- Page 48 and 49: 40belirmeye baĢlamıĢtır. 154Osm
- Page 51: 43Avrupa‟da beliren Pan ideolojil
- Page 54 and 55: 46C. Türkçülük ve Yusuf Akçura
- Page 56 and 57: 48Ģanlı medeniyetlerin kurucusu o
- Page 58 and 59: 507. Tüm Türkleri bir araya topla
- Page 60 and 61: 52“Ben Müslüman ve Türküm”
- Page 63 and 64: 55derler, fakat biz öyle bir milli
- Page 65 and 66: 57kısmı Batı‟ya duydukları ha
- Page 67 and 68: 59Yusuf Akçura, BatılılaĢma faa
- Page 69 and 70: 61Gökalp‟e göre her millet kend
- Page 71 and 72: 63elli sahifesinden ancak birkaç s
- Page 73 and 74: 65III. BÖLÜMYUSUF AKÇURA’NIN T
- Page 75 and 76: 67Bu düĢünce daha sonra milliyet
- Page 77: 69zamanla yeni rejimin anlayıĢı
- Page 80 and 81: 72destekçilerden bir tanesi de yap
- Page 82 and 83: 74ebediyenin burada öğrenildiğin
- Page 86 and 87: 784. EkonomiOsmanlı Devleti‟nin
- Page 88 and 89: 80doğru gidiyoruz. Alınacak olan
- Page 90 and 91: 82pazarlarının Avrupa sanayi mall
- Page 92 and 93: 84Akçura, “tarih, tarih içindir
- Page 94 and 95: 86Akçura‟nın bu taksiminde Ġsl
- Page 96 and 97: 88a. Din ve Sosyal DeğiĢmeHer top
- Page 98 and 99: 90Akçura, Türk toplumunun değiĢ
- Page 100 and 101: 92Akçura, Osmanlı toplumunda son
- Page 102 and 103: 94bulunur. 350 Cemaatle kılınan n
- Page 104 and 105: 96Din, özellikle de Ġslam dini, m
- Page 106 and 107: 98ayırmaya çalıĢıyor. Bu mükr
- Page 108 and 109: 100dini, devlet ile ayrıĢtırmı
- Page 110 and 111: 102Akçura‟nın öne sürdüğü
- Page 112 and 113: 104KAYNAKÇAAKÇURA, Y., Hatıralar
- Page 114 and 115: 106_____, “Kader”, ġura-yı Ü
- Page 116 and 117: 108_____, “Unutulan Adam”, Sosy
- Page 118 and 119: 110KUR’AN-I KERĠM, Diyanet ĠĢl
- Page 120: 112ÖZGEÇMĠġKiĢisel Bilgiler:Ad