Download (1138Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

56Kaybedilen savaĢların neticesinde, özellikle askeri alanda Batı‟nın gerisindekalındığı kabullenilmiĢ ve III. Selim döneminde Batı ile temas artırılmıĢ, özellikleaskeri alanda batılılaĢma çalıĢmalarına hız verilmiĢtir. 225Batı ile temasın artması neticesinde Batı kültürünü tanıyıp üstün kabul eden,kendisini bu yapıyı tanıması sebebiyle diğer toplum unsurlarının önünde görüp diğerkesimleri, eğitme, değiĢtirme ve yönlendirme vazifesini kendine atfeden bir seçkinlergrubu ortaya çıkmıĢtır. Batı ile temasa geçenlerin hemen hepsi Batı‟yı taklit etmekdıĢında bir çarenin kalmamıĢ olduğu noktasında birleĢmiĢlerdir. 226III. Ahmet devrinden itibaren Batı‟dan gelen Ġbrahim Müteferrika gibimültecilerin yanı sıra Avrupa‟nın durumunu öğrenmek için çeĢitli baĢkentlere elçilergönderilmiĢtir. Diğer yandan Batı‟nın kiĢinin refahına yönelik değerleri Osmanlıidareci sınıfına sızmıĢtır. Bu yaĢayıĢ tarzını bir üst sınıfın imtiyazı, aynı zamandamahalli kültürün kösteklenmesi olarak algılayan Ġstanbul‟un alt ve orta sınıfıYeniçerilerle ve sadrazamın düĢmanlarıyla birleĢerek ayaklanmıĢlardır (PatronaĠsyanı). Batı ile kurulan iliĢkileri halkın yararlarının unutulması olarak değerlendiren,Osmanlı toplumunun içinden kaynaklanan bu itiĢ, Cumhuriyet devrine kadar sürecekolan BatılılaĢma ile gelen bir etki-tepki mekanizmasının ilk örneğini teĢkiletmektedir. 227Tanzimat‟ın ilanıyla BatılılaĢma çabalarına hız verilmiĢtir. Fakat Tanzimat‟ınilanında baĢı çekenler, Batı‟yı anlamadıkları, sömürü olayını anlamadıkları, kendikültürlerini köstekledikleri ve ancak yüzeysel anlamda Batılı oldukları ileri sürülereközellikle Yeni Osmanlılar tarafından eleĢtirilmiĢlerdir. Bu tepkiler özellikle IslahatFermanı‟ndan sonra daha da artmıĢtır. 228 Bu aĢamadan sonra toplumda her alandaBatılılaĢma faaliyetleri baĢlamıĢ, bunun karĢısında bir kesimin de oluĢmasıylatoplumda modern-gelenekçi, dinsiz-gerici tartıĢmaları baĢlamıĢtır. Batıcıların bir225 HANĠOĞLU, a.g.m., s. 149226 HANĠOĞLU, a.g.m., s. 149227 MARDĠN, Türk ModernleĢmesi, s. 11; KrĢ. Enver Ziya KARAL, “Tanzimattan EvvelGarplılaĢma Hareketleri”, Tanzimat, C.1, MEB Yay., No: 3273, Ġstanbul, 1999, s. 16-20228 MARDĠN, Türk ModernleĢmesi, s. 13-15