Download (1138Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

43Avrupa‟da beliren Pan ideolojilerine karĢı bir tepki olarak kabul edilebilir. 165Abdülhamit devri Panislamizm‟inin iki ekseni vardır. Bunlardan biri, OsmanlıMüslüman tebaasını “Ġslam” bayrağı altında toplama çabasıdır. Diğer eksen ise, dıĢülke Müslümanlarının halifelik makamı etrafında toplanmasıdır. 166Abdülhamit‟inĠslamcılığı, Ġslam‟ın ideolojik kavramlarıyla donatılmıĢ bir Osmanlıcılık siyasetiolarak da tanımlanmıĢtır. 167Ġttihad-ı Ġslam devlet politikası haline II. Abdülhamit döneminde gelse deĠslamcılık fikriyatı Abdülhamit tahttan uzaklaĢtıktan sonra yapılabilmiĢtir. Ġslamcılıkbir fikir hareketi olarak, II. MeĢrutiyet sonrasında „Sırat-ı Müstakim‟in yayınhayatına giriĢiyle baĢlatılmaktadır. 168 Ġslamcılar bundan sonraki dönemde, „Sırat-ıMüstakim‟ ve „SebilürreĢad‟ adlı dergilerde seslerini duyurmaya ve fikirlerinisavunmaya çalıĢmıĢlardır. 169Ġslamcılara göre, terakkiye engel olan Ġslamiyet değil, gelenekselMüslümanlıktır. 170 17. Yüzyıldan bu yana içtihat kapısının kapatıldığı ve taklide belbağlanıldığı için Ġslam dünyası geliĢmelerin dıĢında kalmıĢ, dinamizmini kaybedipgerilemiĢtir. Ġslam‟ın geliĢmesi ve ilerlemesi isteniyorsa içtihat kapısı mutlakaaçılmalıdır.Ġslamcılar, siyasi ve fikri inkılâpların gerçekleĢebilmesi için bazı prensiplerortaya koymuĢlardır. Bunları Ģöyle sıralamak mümkündür:1. Müslümanları saf bir inanç sahibi kılmak. Bunu sağlamak için yeni veselefi bir tevhid anlayıĢı benimsemek, batıl inançlardan ve hurafelerden uzaklaĢmak,gelenek bağından büyük ölçüde kurtulmak,2. Eğitim-öğretimin ıslahı ve cehaletle, bilgisizlikle ve taklitle mücadeleetmek. Medreselerin eğitim-öğretim sistemini değiĢtirmek, ıslah etmek, hiçbir pratikfaydası olmayan devri geçmiĢ dersler yerine ihtiyaçlara cevap verebilecek ilimlerokutmak, felsefe ve müspet ilimlerin tahsiline önem vermek,165 Bkz. TÜRKÖNE; Siyasi Ġdeoloji Olarak Ġslamcılığın DoğuĢu, s. 33166 MARDĠN, Türk ModernleĢmesi, s. 92-93; Bkz. KARPAT, a.g.e., s. 22-30167 KAYALI, a.g.e., s.34168 KARA, a.g.e., s. 29169 ÜLKEN, a.g.e., s. 201170 TURHAN, a.g.e., s. 196