38bulunmasına bağlı idi. Binaenaleyh Rusya, asla bir Osmanlı milletiteĢekkülüne razı olmazdı…5. Avrupa kamuoyunun bir kısmı da istemiyordu. Zira Avrupakamuoyunu ihdas edenlerden bazıları hâlâ Müslümanlık-Hıristiyanlık dinkavgasından, ehl-i Salip muharebesi ananelerinden kurtulamamıĢolduklarından, Hıristiyanları Ġslam hakimiyetinden kurtarmak, Haç‟ınhatta ufak bir köĢesini bile hilal altında bulundurmamak gayr-imü‟minleri Avrupa toprağından, Nasara ülkesinden sürüp çıkarmakarzusunda idi. …Avrupalı milletleri, arı barbar, zulümkar, harp vekavgadan baĢka maharetleri görünmeyen Turâniler boyunduruğundankurtarmak ve bu Asyalıları geldikleri Asya sahrasına kovmak isterlerdive onların yaĢadıkları toprakları, kutsal yerleri Türklerin elindenkurtarmak ve Türkleri geldikleri Asya sahrasına sürmek istiyorlardı…”Akçura maddeler halinde Osmanlılık fikrine karĢı olanları sıraladıktan sonrabu kadar engel karĢısında “Osmanlı milleti meydana getirmekle uğraĢmanın beyhudebir yorgunluk” olacağını ifade etmiĢtir. 146Osmanlı-Rus Harbi ve neticeleri, Osmanlılık fikrini zayıflatan ilk sert darbeolmuĢtur. Harp esnasında cereyan eden olaylar, Müslüman halkta Hıristiyanlara karĢısert bir tepki oluĢturmuĢ, 147 1912-1913 Balkan SavaĢları‟ndan sonra yaĢanan millifelaket ve ilk fethedilen son Rumeli topraklarının da elden çıkması Osmanlıcılıksöylemini sona erdirmiĢtir. Bununla birlikte Tanzimat‟ın Osmanlı milleti tanımı, yenikurulan Türkiye Cumhuriyeti‟nin sınırları dahilinde yaĢayan herkesi içine alan “TürkMilleti” tanımıyla yeni döneme intikal etmiĢtir. 148 Günümüzde de “Türk Milleti”tabiri yerine “Türkiyelilik” tabirinin ön plana çıkarılmaya çalıĢılması, bu akımınetkisinin devam ettirilmeye çalıĢıldığının göstergesi olarak görülebilir.Osmanlıcılık fikri, bir arzu olarak ortaya atıldığı zaman Osmanlı birliği fiilendağılma ve yok olma safhasına girmiĢti. Bu sebeple bu fikir akımının hiçbir146 AKÇURA, Üç Tarz-ı Siyaset, s. 50-54147 Enver Ziya KARAL, Osmanlı Tarihi, VIII. Cilt, TTK Basımevi Ankara, 2000, s. 498148 ToktamıĢ ATEġ, Türk Devrim Tarihi, Der Yayınları, Ġstanbul, 1997, s. 69; ÖZCAN, a.g.m., s.486-487
39uygulama Ģansının ve zemininin kalmadığı bir devirde ortaya çıktığı düĢünülebilir.Bu Ģartlarda Osmanlılık ideali bir temenniden baĢka bir Ģey de ifade etmemektedir. 149Osmancılık siyasetinin bir hareket ve program olarak baĢarıya ulaĢamaması,toplumsal tabanını ve cazibesini kaybetmesi sonucu Ġslamcılık ve Türkçülük akımlarıöne çıkmaya baĢlamıĢtır.B. Ġslamcılık ve Yusuf Akçura’nın Ġslamcılığa BakıĢıĠslamcılık, Ġslam‟ı inanç, düĢünce, ahlak, siyaset, idare ve hukukta hakimkılmayı, Müslümanlar arasında birlik ve dayanıĢmayı tesis ederek Ġslam ülkeleriniBatı karĢısında geri kalmıĢlıktan kurtarmayı amaçlayan, 19. Yüzyılın ikinciyarısından itibaren Osmanlı aydınları tarafından savunulmaya baĢlayan siyasi birfikir hareketidir. 15019. Yüzyılın ikinci yarısında doğarak, muhtelif görüntülerle günümüze kadaruzanan Ġslamcılık cereyanı, dini olmaktan öte siyasi bir nitelik taĢımaktadır. 151Müslümanların bir buhran devrinde Ġslam‟a daha sıkı sarılmalarını öğütlemektenziyade, bütün Müslümanların birlikte hareket etmeleri, hatta daha ileri seviyedesiyasi bir ittihat kurmaları fikri üzerine yoğunlaĢan Ġslamcılık hareketini bu nedenle“Panislamizm” olarak vasıflandıranlar mevcuttur. 152Osmanlı Devleti‟nde Ġslamcılık fikir hareketi, Osmanlıcılık hareketinindevamı, Türkçülük hareketinin öncesi bir kalkınma ve kurtuluĢ ideolojisi olarakdeğerlendirilmektedir. 1531878 Berlin AnlaĢması‟ndan sonra Osmanlı Ġmparatorluğu‟nun yeni çizilensınırları içerisinde Müslümanlar, ekserisine oranla daha büyük yüzde oluĢturuyordu.Avrupa‟da beliren milliyetçilik seslerine karĢı Osmanlı Ġmparatorluğu‟nda birliğisağlayacak fikrin Müslümanlık olduğu inancı, güçlü bir düĢünce akımı olarak149 Ramazan UÇAR, Abdullah Cevdet’te Din ve BatılılaĢma, (BasılmamıĢ Yüksek Lisans Tezi,Ankara, 1997), s. 53150 TÜRKÖNE, a.g.m., s. 60151 KARAL, a.g.e., s. 540152 KODAMAN, a.g.e., s. 60153 Ġsmail KARA, Türkiye’de Ġslamcılık DüĢüncesi, Kitabevi Yayınları, Ġstanbul, 1997, s. 27
- Page 7 and 8: viiII. BÖLÜMYUSUF AKÇURA VE DÖN
- Page 9: 1GĠRĠġA. AraĢtırmanın Konusu
- Page 13 and 14: 5Sosyal olayların araĢtırılmas
- Page 15 and 16: 7kumaĢ fabrikası miras olarak kal
- Page 17 and 18: 9dönemin tanınmıĢ hocaların de
- Page 20 and 21: 12yöneltti; öyle ki, cemiyetin ü
- Page 22 and 23: 142. EserleriTürk dilinin bütün
- Page 24 and 25: 16ve yararları üzerinde durmuĢ,
- Page 26 and 27: 18B. Yusuf Akçura’nın KiĢiliğ
- Page 28 and 29: 20Sadri Maksudi Arsal‟a göre Ak
- Page 30 and 31: 22alındığı anlaĢılmaktadır.
- Page 32 and 33: 24“19. Yüzyılda dünya medeniye
- Page 34 and 35: 26Türkçülüğün teĢkilatlanmas
- Page 36 and 37: 28Türk Yurdu Cemiyeti murahhaslı
- Page 38 and 39: 30kültürle yoğrulmuĢ Türklerin
- Page 40 and 41: 32duran Osmanlı Devleti‟ni milli
- Page 42 and 43: 34tıpkı Avrupa‟da olduğu gibi
- Page 44 and 45: 36Tanzimat fikri, çağdaĢ eğitim
- Page 48 and 49: 40belirmeye baĢlamıĢtır. 154Osm
- Page 51: 43Avrupa‟da beliren Pan ideolojil
- Page 54 and 55: 46C. Türkçülük ve Yusuf Akçura
- Page 56 and 57: 48Ģanlı medeniyetlerin kurucusu o
- Page 58 and 59: 507. Tüm Türkleri bir araya topla
- Page 60 and 61: 52“Ben Müslüman ve Türküm”
- Page 63 and 64: 55derler, fakat biz öyle bir milli
- Page 65 and 66: 57kısmı Batı‟ya duydukları ha
- Page 67 and 68: 59Yusuf Akçura, BatılılaĢma faa
- Page 69 and 70: 61Gökalp‟e göre her millet kend
- Page 71 and 72: 63elli sahifesinden ancak birkaç s
- Page 73 and 74: 65III. BÖLÜMYUSUF AKÇURA’NIN T
- Page 75 and 76: 67Bu düĢünce daha sonra milliyet
- Page 77: 69zamanla yeni rejimin anlayıĢı
- Page 80 and 81: 72destekçilerden bir tanesi de yap
- Page 82 and 83: 74ebediyenin burada öğrenildiğin
- Page 84 and 85: 76bağnazlaĢması, Müslüman din
- Page 86 and 87: 784. EkonomiOsmanlı Devleti‟nin
- Page 88 and 89: 80doğru gidiyoruz. Alınacak olan
- Page 90 and 91: 82pazarlarının Avrupa sanayi mall
- Page 92 and 93: 84Akçura, “tarih, tarih içindir
- Page 94 and 95: 86Akçura‟nın bu taksiminde Ġsl
- Page 96 and 97:
88a. Din ve Sosyal DeğiĢmeHer top
- Page 98 and 99:
90Akçura, Türk toplumunun değiĢ
- Page 100 and 101:
92Akçura, Osmanlı toplumunda son
- Page 102 and 103:
94bulunur. 350 Cemaatle kılınan n
- Page 104 and 105:
96Din, özellikle de Ġslam dini, m
- Page 106 and 107:
98ayırmaya çalıĢıyor. Bu mükr
- Page 108 and 109:
100dini, devlet ile ayrıĢtırmı
- Page 110 and 111:
102Akçura‟nın öne sürdüğü
- Page 112 and 113:
104KAYNAKÇAAKÇURA, Y., Hatıralar
- Page 114 and 115:
106_____, “Kader”, ġura-yı Ü
- Page 116 and 117:
108_____, “Unutulan Adam”, Sosy
- Page 118 and 119:
110KUR’AN-I KERĠM, Diyanet ĠĢl
- Page 120:
112ÖZGEÇMĠġKiĢisel Bilgiler:Ad