Download (1138Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

34tıpkı Avrupa‟da olduğu gibi eski usullerden vazgeçilerek ilim ve fende geliĢmeklekanun ve nizama dayalı hürriyet ve meĢvereti esas alan yeni bir devlet ve toplumyapılanmasını gerekli kılıyordu. 131 Bu yeni oluĢum ve Osmanlıcılık Ģuuru üç temelunsur etrafında meydana getirilecekti: Osmanlı Hanedanı, Osmanlı Vatanı veMüĢterek menfaat. Osmanlı Tebaası da bu üç temel ilkenin Ģuuruna vararak, eĢit, hürve adil bir sistem içinde “Osmanlı Milleti”ni meydana getirecekti. 132UygulanıĢı itibariyle Osmanlıcılık hareketi, I. MeĢrutiyet‟e kadar olan dönem,II. Abdülhamit dönemi, Ġttihat ve Terakki Dönemi olmak üzere üç dönemdedeğerlendirilebilir. 133Avrupa siyasetindeki geliĢme ve tehditlere karĢı Osmanlı Devleti‟niparçalanmaktan kurtarmaya yönelik siyasal ve pratik bir tedbir olarak düĢünülen ilkdönem Osmanlıcılığı, devletin meĢruiyetini dayandırdığı din esaslı gelenekselyapılanmadan siyasi eĢitlik ve hukuk temelli yeni bir yapılanmaya intikali gündemegetiren bir özellik taĢımaktadır. 134Osmanlı Ġmparatorluğu‟nu meydana getiren unsurların mutluluğu, bütünĠmparatorlukta uygulama alanına konacak bir ıslahat politikasınıngerçekleĢtirilmesine bağlıydı. Bu milletlerin sayısı ne olursa olsun vatanları birdi. 1351839‟da ilan edilen ve Osmanlı Ġnsan Hakları Beyannamesi olarak kabuledilen Tanzimat Fermanı, devletin idari, mali, hukuki vb. kurumlarınınyapılanmasında esaslı değiĢimlere yol açmıĢtır. Önceki dönemlerde eyaletlerdekimeseleleri geleneksel millet yapılanması içinde adil hükümdar ve devlet anlayıĢıylahalletmeye çalıĢan idare, yeni dönemde bunlara ilaveten devletin can, mal, ırz venamusunu koruma taahhüdünde bulunduğu vatandaĢları ortak bir kimliktebirleĢtirmeye engel görülen aidiyetleri en azından resmi planda göz ardı edecek idarive hukuki değiĢiklikleri uygulamaya koymuĢtur. Bu değiĢimle birlikte hakim devlet131 ÖZCAN, a.g.m., s. 485; Bkz. Selçuk AĢkin SOMEL, “Osmanlı Reform Çağında OsmanlıcılıkDüĢüncesi (1839-1913)”, Modern Türkiye’de Siyasi DüĢünce, C.1, ĠletiĢim Yay., Ġstanbul, 2001,s. 88-116132 KODAMAN, a.g.e., s. 58; Hasan KAYALI, Jön Türkler ve Araplar (Osmanlıcılık, Erken ArapMilliyetçiliği ve Ġslamcılık), Çev.: Türkan YÖNEY, Tarih Vakfı Yurt Yay., 1998, s. 26133 ÖZCAN, a.g.m., s. 485134 ÖZCAN, a.g.m., s. 485; Bkz. Kemal H. KARPAT, Ġslam’ın SiyasallaĢması, Çev.: ġiar YALÇIN,Ġstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., Ġstanbul, 2005, s. 11135 MARDĠN, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, s. 266