Download (1138Kb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

18B. Yusuf Akçura’nın KiĢiliği ve DüĢünce SistemiAkçura, farklı coğrafyalarda, farklı kültürlerde bulunmuĢ bir fikir adamıdır.Rusya‟da doğmuĢ, Osmanlı‟da büyüyüp eğitim almıĢ, ilk önceleri Osmanlı ve Rusyaarasında karĢılaĢtırma yaparken, Avrupa‟ya gidip orada eğitim almasıyla birlikte üçboyutlu bir değerlendirme yapmaya baĢlamıĢtır. O, aynı zamanda Mısır veTrablusgarp gibi Akdeniz ülkelerini de görmüĢ bir kiĢidir ki onun bu seyahatleri,fikri oluĢum sürecinde önemli katkılar yapmıĢtır.Akçura‟nın fikri olarak etkilendiği kiĢilerin baĢında, üvey babası DağıstanlıOsman Bey, amcası Ġbrahim Bey, eniĢtesi Ġsmail Gaspıralı gelir. Dağıstanlı OsmanBey ve amcası Ġbrahim Bey‟den kültür, ahlak, din ve terbiye dersleri alarak bukonularda genel bilgi sahibi olmuĢtur. Özellikle amcası Ġbrahim Bey‟in bilgili vekültürlü bir kiĢi olmasının yanında zengin kütüphanesinden istifade etmiĢtir. ĠsmailGaspıralı‟nın „dilde, fikirde ve iĢte birlik‟ söyleminden etkilenmiĢ ve onun TercümanGazetesi‟nden de istifade etmiĢtir. 70Akçura, Türklerin birliğini sağlama, ılımlı politika yapma, siyasal alandançok kültürel alanda mücadele verme, toplumsal ilerleme sürecinde kadının yerininönemi konusundaki fikirlerini Gaspıralı‟ya borçludur. Doğayı gözlemleme,gerçekliğin incelenmesini temel alma ve tarihsel çözümlemeye önem verme gibiyöntemsel alıĢkanlıkları edinmesinde ve laik bir düĢünce yapısına ulaĢmasındaGaspıralı‟nın etkisi büyüktür. 71Akçura‟nın etkilendiği diğer bir fikir grubu, Kazan Tatarlarının YenileĢmeHareketinin (Cedidciler) öncülerinden ġehabeddin Mercani, Alimcan Barudi veKayyum Nasıri‟dir. Akçura, bütün bu hocalardan birçok temel fikir edinmiĢtir.Cedidci hareketten edindiği fikir, Türk toplumunun din anlayıĢında değiĢimingerekliliği üzerinedir. 72Tatar toplumunda olduğu gibi, dinsel reformla kültürelmodernleĢme hareketleri birbirinin vazgeçilmezi olarak ele alınması gerekiyordu veĠslamiyet ve geliĢme birbirlerine uyum sağlayarak birlikte yürümeliydiler.Georgeon‟un ifadesine göre, Akçura, Ġslamiyet‟e karĢı olan, dinsel kurumları70 ÇAKMAK- YÜCEL, a.g.e., s. 2771 GEORGEON, a.g.e., s. 26-2772 ÇAKMAK- YÜCEL, a.g.e., s. 28