6I. BÖLÜMYUSUF AKÇURA’NIN HAYATI, ESERLERĠ VE KĠġĠLĠĞĠA. Yusuf Akçura’nın Hayatı ve Eserleri1. HayatıYusuf Akçura (Akçuraoğlu Yusuf), Kazan Türk (Tatar) lerinden olup, birrivayete göre 2 Aralık 1876, diğer rivayetlere göre 1872 veya 79‟da Ġdil (Volga)nehri üzerindeki Simbir (bugünkü adı: Ul‟yanovsk) Ģehrinde dünyaya gelmiĢtir. 7“Akçura” kelimesi iki Türkçe kelimeden müteĢekkil olup, Altınordudevrindeki hanedanlardan birini ifade etmektedir. Çağatay lehçesi ile „arkadaĢ‟ ve„eĢ‟ demektir. „Kul‟ manasına da gelir. 8Akçura‟nın mensup olduğu Volga Tatarları, 19. yy‟da Rusya Türkleriarasında özel bir yer tutuyordu. Nüfus olarak Özbeklerden sonra ikinci sıradaydılar.Ancak Rusların politikaları nedeniyle diğer Türk toplulukları arasında dağınıkyaĢıyorlardı. Ekonomik ve kültürel düzey açısından ele alındığında RusyaMüslümanları arasında en geliĢmiĢ durumdaydılar. II. Katerina‟ya kadar Rus politikbaskıları birbirini izlemiĢ ancak II. Katerina döneminde durum değiĢmiĢtir. Tatarlar,Rusların giremediği Orta Asya pazarı ile Batı arasında ticarete aracılık etmeyebaĢlamıĢlardır. Bunun neticesinde Tatar toplumunda zengin bir tüccar sınıf ortayaçıkmıĢ, Kazan‟da, Orenburg‟da, Simbirsk‟te çeĢitli sanayi birimleri oluĢmuĢtur. 9Yusuf Akçura‟nın babasının adı Hasan, onun babası Süleyman Bay‟dır.Süleyman Bay, büyük sanayici ve tüccarlardandı, Simbir ve Kazan vilayetlerininçeĢitli yerlerinde birçok tekstil fabrikası vardı. Ölümünden sonra oğlu Hasan‟a üç7 Ahmet TEMĠR, Yusuf Akçura, Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 1997, s. 98 M. Feyzi TOGAY, Yusuf Akçura’nın Hayatı, Hüsnütabiat Basımevi, Ġstanbul, 1944, s. 199 Françoıs GEORGEON, Türk Milliyetçiliğinin Kökenleri Yusuf AKÇURA, Çev.: Alev ER, TarihVakfı Yurt Yayınları, Ġstanbul, 1996, s. 8
7kumaĢ fabrikası miras olarak kalmıĢtır. 10Hasan Bay, iki kez evlenmiĢtir. Ġkincihanımı Kazanlı Banu‟dur. Hasan ile Bibi Kamer Banu‟nun Yusuf‟un haricinde diğerçocuklarının hepsi ölmüĢ, sadece Yusuf sağ kalmıĢtır. Annesinin babası da çaytüccarıdır. Aynı zamanda Kazan‟da keçi derisi iĢleyen bir de dükkanı vardır. 11 YusufAkçura hem baba tarafından hem de anne tarafından aristokrat bir aileye mensuptur.Yusuf‟un doğumundan sonra 1877‟de baĢlayan Türk-Rus harbi (93 harbi)neticesinde Rusya‟da baĢ gösteren iktisadi buhran nedeniyle babasının iĢleri debozulmuĢtur. 12 Yusuf‟un babası Hasan 1878 kıĢında beklenmedik bir Ģekilde vefatetmiĢtir. Bundan sonra iĢlerin de bozulması sonucu Yusuf ve annesi sıkıntıyadüĢmüĢler, Sibir‟den ayrılarak Ġstanbul‟a yerleĢmiĢlerdir. 13 Ġstanbul‟ayerleĢmelerinde, annesinin kızaktan düĢmesi sonucu geçirdiği ruhi sarsıntı nedeniyledoktorların sıcak memlekette oturmalarını tavsiye etmesi de etkili olmuĢtur. Diğer birneden de Ģirketlerinin pek çok alacaklısının olması ve bu alacaklılardan uzaklaĢmaisteğidir. 141883 yılının yaz aylarında annesiyle Ġstanbul‟a gelen Yusuf Akçura,Ġstanbul‟da Mahmut PaĢa Camii yanındaki ilkokula yazdırılmıĢtır. Fakat hastaannesinin Bursa‟daki kaplıcalara gitmek zorunda kalmasından dolayı Ġstanbul‟a herdönüĢte evleri ve Yusuf‟un okulu değiĢmiĢtir. Yusuf PaĢa mahallesinde ev almalarıve oraya yerleĢmelerinden sonra Yusuf, Askeri rüĢtiyeye geçinceye kadar Yusuf PaĢailk mektebinde tahsiline devam etmiĢtir. 15Annesi Dağıstanlı Osman namında biriyle evlenmek istemiĢ ve durumuYusuf‟a açmıĢtır. Yusuf bu duruma pek olumlu bakmasa da ses çıkarmamıĢ, üveybaba Osman Bey de Yusuf‟a öz evladı gibi muamele yapmıĢtır. Yusuf Akçura,kendisine esas milli ve dini terbiyeyi verenin Dağıstanlı Osman Bey olduğunuanlatmaktadır. Osman Bey‟in Yusuf‟a karĢı ihtimam ve dikkati o dereceyi bulmuĢturki Yusuf Türkiye‟de “Dağıstanlı Yusuf” diye tanınmıĢtır. 1610 TEMĠR, a.g.e., s. 911 Yusuf AKÇURA, Hatıralarım, Yay. Haz.: Erdoğan MURA, Hece Yayınları, Ankara, 2005, s. 2112 TEMĠR, a.g.e., s. 1013 GEORGEON, a.g.e., s. 1614 TEMĠR, a.g.e., s. 1015 TEMĠR, a.g.e., s. 1116 TEMĠR, a.g.e., s. 12
- Page 7 and 8: viiII. BÖLÜMYUSUF AKÇURA VE DÖN
- Page 9: 1GĠRĠġA. AraĢtırmanın Konusu
- Page 13: 5Sosyal olayların araĢtırılmas
- Page 17 and 18: 9dönemin tanınmıĢ hocaların de
- Page 20 and 21: 12yöneltti; öyle ki, cemiyetin ü
- Page 22 and 23: 142. EserleriTürk dilinin bütün
- Page 24 and 25: 16ve yararları üzerinde durmuĢ,
- Page 26 and 27: 18B. Yusuf Akçura’nın KiĢiliğ
- Page 28 and 29: 20Sadri Maksudi Arsal‟a göre Ak
- Page 30 and 31: 22alındığı anlaĢılmaktadır.
- Page 32 and 33: 24“19. Yüzyılda dünya medeniye
- Page 34 and 35: 26Türkçülüğün teĢkilatlanmas
- Page 36 and 37: 28Türk Yurdu Cemiyeti murahhaslı
- Page 38 and 39: 30kültürle yoğrulmuĢ Türklerin
- Page 40 and 41: 32duran Osmanlı Devleti‟ni milli
- Page 42 and 43: 34tıpkı Avrupa‟da olduğu gibi
- Page 44 and 45: 36Tanzimat fikri, çağdaĢ eğitim
- Page 46 and 47: 38bulunmasına bağlı idi. Binaena
- Page 48 and 49: 40belirmeye baĢlamıĢtır. 154Osm
- Page 51: 43Avrupa‟da beliren Pan ideolojil
- Page 54 and 55: 46C. Türkçülük ve Yusuf Akçura
- Page 56 and 57: 48Ģanlı medeniyetlerin kurucusu o
- Page 58 and 59: 507. Tüm Türkleri bir araya topla
- Page 60 and 61: 52“Ben Müslüman ve Türküm”
- Page 63 and 64: 55derler, fakat biz öyle bir milli
- Page 65 and 66:
57kısmı Batı‟ya duydukları ha
- Page 67 and 68:
59Yusuf Akçura, BatılılaĢma faa
- Page 69 and 70:
61Gökalp‟e göre her millet kend
- Page 71 and 72:
63elli sahifesinden ancak birkaç s
- Page 73 and 74:
65III. BÖLÜMYUSUF AKÇURA’NIN T
- Page 75 and 76:
67Bu düĢünce daha sonra milliyet
- Page 77:
69zamanla yeni rejimin anlayıĢı
- Page 80 and 81:
72destekçilerden bir tanesi de yap
- Page 82 and 83:
74ebediyenin burada öğrenildiğin
- Page 84 and 85:
76bağnazlaĢması, Müslüman din
- Page 86 and 87:
784. EkonomiOsmanlı Devleti‟nin
- Page 88 and 89:
80doğru gidiyoruz. Alınacak olan
- Page 90 and 91:
82pazarlarının Avrupa sanayi mall
- Page 92 and 93:
84Akçura, “tarih, tarih içindir
- Page 94 and 95:
86Akçura‟nın bu taksiminde Ġsl
- Page 96 and 97:
88a. Din ve Sosyal DeğiĢmeHer top
- Page 98 and 99:
90Akçura, Türk toplumunun değiĢ
- Page 100 and 101:
92Akçura, Osmanlı toplumunda son
- Page 102 and 103:
94bulunur. 350 Cemaatle kılınan n
- Page 104 and 105:
96Din, özellikle de Ġslam dini, m
- Page 106 and 107:
98ayırmaya çalıĢıyor. Bu mükr
- Page 108 and 109:
100dini, devlet ile ayrıĢtırmı
- Page 110 and 111:
102Akçura‟nın öne sürdüğü
- Page 112 and 113:
104KAYNAKÇAAKÇURA, Y., Hatıralar
- Page 114 and 115:
106_____, “Kader”, ġura-yı Ü
- Page 116 and 117:
108_____, “Unutulan Adam”, Sosy
- Page 118 and 119:
110KUR’AN-I KERĠM, Diyanet ĠĢl
- Page 120:
112ÖZGEÇMĠġKiĢisel Bilgiler:Ad