‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹M2. Ünite - Genel ‹laç BilgisiSORUDÜfiÜNEL‹M31S ORU‹laçlar›n plazmaya göre di¤er vücut s›v›lar›nda ne oranda da¤›ld›klar›n› D ‹KKAT gösteren ölçüt sanalda¤›l›m hacmidir.SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE‹laç molekülleri çeflitli makromoleküllere ve di¤er yap›lara ba¤lanabildiklerindenfizyolojik s›v› kompart›manlar içinde da¤›l›mlar› genellikle homojen de¤ildir.AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZPlazma Proteinlerine Ba¤lanmaKanda da¤›lan ilaç molekülleri, plazma proteinlerine ilac›n özelli¤ine göre de¤iflenoranlarda ve geri dönüflebilir flekilde ba¤lan›rlar. ‹laç ba¤lama K özelli¤i ‹ T A Polan bafll›caK ‹ T A Pplazma proteinleri, albümin ve alfa-1-asit-glikoproteindir. S›n›rl› say›da birkaç ilac›nplazmada lipoproteinler, globülin gibi farkl› makromoleküllere de ba¤lanabildi¤ibilinmektedir.TELEV‹ZYONTELEV‹ZYONAlbümin, ilaçlar›n önemli bir k›sm›n›n, özellikle asidik ilaçlar›n yüksek orandaba¤land›¤› plazma proteinidir. ‹laçlar, albüminin üzerinde bulunan ba¤lanma yerleriiçin birbirleri ile yar›flabilirler; albüminin üzerindeki ba¤lanma yerine ilgisi (afi-‹NTERNETnitesi) yüksek olan ilaç, düflük olan› bu yerden uzaklaflt›rabilir. Digitoksin, diazepam,fenitoin, varfarin gibi ilaçlar plazma albüminine yüksek oranda ba¤lanan baz›ilaçlard›r. Kronik karaci¤er hastal›klar›, kronik böbrek yetmezli¤i ve ciddi beslenmebozukluklar›nda, kandaki albümin miktar› azalabilir (hipoalbüminemi) yada albüminin ilaçlar› ba¤lama özelli¤i bozulabilir.Di¤er bir plazma proteini olan alfa-1-asit glikoproteine ise bazik ilaç molekülleriba¤lan›r. Amitriptilin, klorpromazin, kinidin, amprenavir gibi ilaçlar, alfa-1-asitglikoproteine yüksek oranda ba¤lanan baz› ilaçlard›r. Alfa-1-asit glikoproteininplazma düzeyi bireyler aras›nda önemli ölçüde de¤iflkenlik gösterebilir. Ciddi inflamatuvarhastal›klar, kanser, organ nakli ve miyokard infarktüsü gibi çeflitli durumlardaalfa-1-asit-glikoproteinin plazma düzeyi artar.Plazma proteinlerine ba¤l› olan ve ba¤l› olmayan ilaç molekülleri birlikte plazmadakitotal ilaç konsantrasyonunu olufltururlar. Plazma proteinlerine ba¤lanm›flhalde bulunan ilaç molekülleri, kandan dokulara geçemezler. ‹lac›n yaln›zcaplazma proteinlerine ba¤l› olmayan serbest fraksiyonu pasif difüzyon ile kapilerlerdenç›karak interstisiyel s›v›ya geçebilir. Bu nedenle, ilac›n etkinli¤ini belirleyenplazmadaki total ilaç konsantrasyonu de¤il, ilac›n serbest fraksiyonunun konsantrasyonudur.Ba¤l› olan k›s›m ise genellikle ilaç deposu olarak görev yapar.‹laçlar›n Da¤›l›m H›z›n› De¤ifltiren EtkenlerPasif difüzyona uygun lipofilik, non-iyonize ve küçük moleküllü ilaçlar›n da¤›l›mh›zlar› yüksektir. Genel kural olarak, dokudan geçen kan ak›m›n›n h›z› artt›kçada¤›l›m h›z› artar. ‹lac›n; kalp, akci¤erler, böbrekler, karaci¤er gibi çok kanlananorganlara geçifli h›zl›; ya¤ dokusu, cilt, kemikler ve iskelet kas› gibi yavafl kanlananlarageçifli ise yavafl olur. ‹lac›n da¤›l›m h›z› dokunun ekstraksiyon kapasitesiile de iliflkilidir. Ekstraksiyon kapasitesi artt›kça da¤›l›m h›z› artar. Plazma proteinlerineba¤lanma ise kandan dokuya geçifli azaltan bir etkendir.‹yon Tuza¤›Zay›f asit veya zay›f baz özellikteki ilaçlar›n da¤›l›mlar›n› etkileyebilen iyon tuza¤›olay›, basit bir ifadeyle, ilaç moleküllerinin daha fazla iyonize olabilecekleri alandatoplanma e¤ilimleridir. Örne¤in bazik ilaçlar, midenin asidik suyunda toplanmae¤ilimi gösterirler.D‹KKAT‹NTERNET‹lac›n etkinli¤i, serbest ilaçfraksiyonununkonsantrasyonuna ba¤l›d›r.