‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

30 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekillerisaklara ulaflan ilac›n bir k›sm› feçesle at›l›rken, bir k›sm› da ba¤›rsaklardan tekrarabsorbe edilerek karaci¤ere ulafl›r. ‹lac›n ince ba¤›rsak ile karaci¤er aras›nda bu flekildegidip gelmesine enterohepatik siklus ad› verilir. Enterohepatik siklus, oralyolla al›nan ilaçlar›n etki sürelerinin uzamas›na neden olur. Digitoksin, klorpromazin,raloksifen, amitriptilin gibi ilaçlar enterohepatik siklusa u¤rayan baz› ilaçlard›r.Subligual ve bukkal yoldan uygulanan ilaçlar a¤›z bofllu¤u mukozas›ndan absorbeedilirler. Ancak bu mukozan›n yüzeyi küçüktür ve a¤›zdaki salya ak›fl› ilac›nabsorbsiyonunu olumsuz yönde etkiler. Bu nedenle sublingual uygulama özellikleküçük miktarlar› ile etkili, lipofilik ilaçlar için uygundur. Bu yolla uygulamadailaç karaci¤ere u¤ramadan sistemik dolafl›ma girebildi¤i için etki h›zl› bafllar vegüçlü olur. Sublingual uygulama, presistemik eliminasyona u¤rayan baz› ilaçlariçin iyi bir seçenek olabilir.Rektal yoldan uygulanan ilaçlar rektum mukozas›ndan absorbe edilirler. Ancakbu mukozada ince ba¤›rsaktaki villüs ve mikrovillüsler bulunmaz, absorbsiyonyüzeyi küçüktür. Di¤er yandan, rektumda su miktar›n›n az olmas› nedeniyle kat›farmasötik flekilli ilaçlar›n dissolüsyonlar› da güçtür. Ayr›ca, feçeste bulunan mikroorganizmalarbaz› ilaçlar›n bir miktar y›k›lmas›na neden olabilirler. Rektumun altve orta hemoroidal venlerinden absorbe edilen ilaçlar, karaci¤ere u¤ramadan do¤rudansistemik dolafl›ma kat›labildikleri için etkileri h›zl› bafllar ve güçlü olur. Buflekilde ilk geçifl etkisinden de korunmufl olurlar.‹laçlar parenteral yollar ile uyguland›klar›nda, genellikle tam olarak absorbeedilirler. Damar içine uygulamada, ilaç akci¤erler taraf›ndan tutulursa ya da akci-¤erlerden ilk geçiflinde k›smen y›k›l›rsa biyoyararlan›m % 100’ün alt›na düflebilir.Cilt alt› ve kas içi uygulamalarda ise absorbsiyon h›z›n› belirleyen etken, enjeksiyonunyap›ld›¤› dokunun kan ak›m›d›r. Enjeksiyon bölgesinin ovalanmas› sonucukan ak›m› h›z›n›n artmas›, absorbsiyon h›z›n› art›r›r.Transdermal yoldan uygulanan ilaçlar deriden absorbe edildikleri için, düflükmiktarlarda etki gösterebilen, yüksek ölçüde lipofilik ilaçlar bu yolla uygulanabilirler.TTS belirlenmifl aral›klarla de¤ifltirildi¤i sürece, ilac›n kandaki konsantrasyonusabit kal›r.‹nhalasyon yolu ile uygulanan ilaçlar›n absorbsiyon yerleri akci¤erlerdir. Akci¤eralveollerinin çeperleri ilaçlar›n absorbsiyonlar› için genifl bir yüzey alan› sa¤lar.Ayr›ca akci¤erlerde çok say›da kapiler damar bulunur ve bu organdan geçenkan ak›m›n›n h›z› da çok yüksektir. Dolay›s› ile alveollere ulaflan küçük moleküllü,lipofilik ilaçlar buradan h›zla absorbe edilerek güçlü etki olufltururlar.‹laçlar›n Da¤›l›m›Absorbe edilerek kan dolafl›m›na giren ilaç molekülleri için bir sonraki aflama da-¤›l›md›r. ‹laç molekülleri etki yerlerine ulaflmak üzere kapiler damarlardan (kandolafl›m›ndan) dokular›n ve organlar›n içine da¤›l›rlar. Kapilerlerden d›flar› ç›k›flgenellikle pasif difüzyon ile gerçekleflir.‹laçlar›n Da¤›ld›¤› Fizyolojik S›v›lar‹laçlar vücutta, plazma, interstisyel s›v› ve intraselüler s›v› olmak üzere üç fizyolojiks›v› kompart›mana da¤›l›rlar. Plazma, kan hacminin neredeyse yar›s›n› oluflturur.Hücreler aras› bofllu¤u dolduran su, beyin omurilik s›v›s› (BOS) ve di¤er vücutboflluklar›nda bulunan s›v›lar ise interstisyel s›v› kompart›man›n› olufltururlar.Plazma ve interstisyel s›v›ya birlikte ekstraselüler (hücre d›fl›) s›v› kompart›man› dadenir. Hücre içi s›v›lar ise intraselüler s›v› kompart›man›n› olufltururlar.