‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

26 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekillerifiekil 2.3‹nhalasyon Yolu ‹le ‹laç Uygulama‹nhalasyon yolu ile ilaç uygulamas›, ilac›n solunarak kullan›lmas› anlam›na gelir.‹laç, akci¤ere ait yap›larda bölgesel bir etki elde etmek amac› ile uygulan›yorsa lokalbir uygulama söz konusu olur. Örne¤in, ast›m ve kronik obstruktif akci¤er hastal›¤›gibi hastal›klar›n tedavileri için inhalasyon yoluyla kullan›lan bronkodilatörlerya da antienflamatuvar ilaçlar akci¤erde lokal etki elde etmek üzere uygulan›rlar.Di¤er yandan, inhale edilen ilac›n akci¤er alveollerinden kan dolafl›m›na geçmesive sistemik etki göstermesi de istenebilir. Örne¤in, inhalasyon yolu ile kullan›lanazot protoksit, halotan, sevofluran gibi ilaçlar sistemik dolafl›ma geçerek genelanestezi sa¤larlar.FARMAKOK‹NET‹K‹laçlar›n etki yerlerine ulaflmalar› ve etkilerini gösterdikten sonra vücuttan uzaklaflt›r›lmalar›için çeflitli hücrelerin içine girmeleri ve hücre tabakalar›ndan geçmelerigerekir. ‹laçlar›n hücreye girip ç›karken aflmalar› gereken yap›, hücrenin sitoplazmamembran›d›r. ‹laçlar sitoplazma membran›n› daha çok pasif difüzyon ve tafl›y›-c› arac›l›kl› tafl›n›m ile aflarlar (bkz. fiekil 2.3). Pinositozun ve reseptör arac›l›kl› endositozunilaç tafl›n›m›na katk›s› s›n›rl›d›r.‹laçlar›nsitoplazmamembran›ndantafl›n›m›Kanal proteiniTafl›y›c›proteinlerPasif difüzyonKolaylaflt›r›lm›fldifüzyonEnerjiDifüzyonAktif tafl›maPasif (basit) difüzyon; ilaç moleküllerinin yüksek konsantrasyonda bulunduklar›alandan, düflük konsantrasyonda bulunduklar› alana do¤ru geçmeleridir. Tafl›-n›m, konsantrasyon yokuflu yönünde oldu¤u için enerji kullan›m› gerekmez. Pasifdifüzyon için herhangi bir tafl›y›c› moleküle de gereksinim duyulmaz.Tafl›y›c› arac›l›kl› tafl›n›m; ad›ndan da anlafl›laca¤› üzere, tafl›n›m›n gerçekleflmesiiçin bir tafl›y›c› moleküle gereksinim duyulmaktad›r. Hücre membran›nda bulunantafl›y›c› molekül, hücrenin d›fl yüzeyine ulaflm›fl olan ilaç molekülünü ba¤lar,ba¤lad›¤› ilaç molekülü ile birlikte membran›n lipid faz›n› aflar ve hücrenin içyüzüne ulaflt›¤›nda ilaç molekülünü serbest b›rak›r. Bu olaya içe al›m anlam›nda“uptake” ad› verilir. Tafl›y›c› molekülün, ilaç molekülünü hücrenin içinden d›fl›natafl›mas› olay›na ise d›fla at›m anlam›nda “efflux” denir. Membranda bulunan tafl›-y›c› moleküllerin say›lar› ve tafl›ma kapasiteleri s›n›rl› oldu¤u için, belirli bir ilaçkonsantrasyonundan sonra tafl›y›c› doygunlu¤a eriflir ve daha fazla ilaç tafl›namaz.