â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi â¹Ã§indekiler - Anadolu Ãniversitesi
296 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleriTentürlerTentürler, genellikle kuru haldeki bitkisel veya hayvansal kaynakl› droglar› alkolveya sulu alkol ile tüketilmesi sonucu elde edilen s›v› preparatlard›r. Baz› droglardantentür haz›rlarken drog, enzim inaktivasyonu, ö¤ütme veya ya¤l› maddelerdenkurtarma gibi bir ön iflleme tabi tutulur. Tentürler, maserasyon, perkolasyon gibiyöntemler kullan›larak haz›rlan›rlar. Her iki yöntemde de drog uygun boyuta getirilmiflolmal›d›r. Tentürler, ayr›ca ekstrelerin uygun konsantrasyonda alkolde çözündürülmesiylede elde edilebilirler. Tentürler genellikle, ya 1 k›s›m dro¤a 10 k›-s›m çözücü veya 1 k›s›m dro¤a 5 k›s›m çözücü olacak flekilde haz›rlan›rlar. Tentürlertaze haz›rland›klar›nda genellikle berrakt›rlar ancak bekletilince az miktar çökeltioluflabilir. Tentürler, ›fl›ktan korunarak saklanmald›r. Tentürlerde yap›lmas›gereken testler; ba¤›l yo¤unluk, etanol içeri¤i, kuru art›k miktar›d›r.Tentür fleklinde haz›rlanan bir preparat etiketinde flu bilgilerin bulunmas›gerekmektedir:• Kullan›lan dro¤un ad›,• Kullan›lan dro¤un taze ya da kuru halde oldu¤u,• Tentür haz›rlamada kullan›lan alkolün konsantrasyonu,• Etken bilefli¤in miktar›,• Bafllang›çtaki drog miktar›n›n ekstraksiyonda kullan›lan çözücü miktar›naya da tentüre oran› belirtilmelidir.Uçucu Ya¤larAromatik bitkilerden genellikle distilasyon yöntemi ile elde edilen kendine has koku,tat, renk ve görünümlerinin yan› s›ra uçucu özelli¤e sahip kar›fl›mlard›r. Farkl›flekillerde hastal›klar›n tedavilerinde kullan›l›rlar.Genelde uçucu ya¤lar oda s›cakl›¤›nda s›v› haldedir ancak gül ya¤›nda oldu¤ugibi baz› örneklerde oda s›cakl›¤›nda donabilmektedir. Uçucu ya¤lar bitkilerde genelliklesalg› tüyleri, salg› kanallar› gibi özel salg› organlar›nda bulunurlar. Uçucuya¤lar bu bitki k›s›mlar›ndan, genellikle distilasyon yöntemi ile elde edilirler.Uçucu ya¤lar›n ço¤u sudan hafiftir ve suyla kar›flmad›¤›ndan suyun üstündetoplan›rlar. Uçucu ya¤lar, petrol eteri, benzen, eter, etanol gibi organik çözücülerinço¤unda çözünürler. Sulu etanolde çözünebilme özellikleri, uçucu ya¤lar› sabitya¤lardan ay›r›r. Uçucu ya¤lar›n bilefliminde genellikle hidrokarbonlar ve bunlar›noksijenli türevleri bulunur.Uçucu ya¤larda yap›lan baz› test ve analizlere örnekler:• Uçucu ya¤larda su aranmas›,• Uçucu ya¤larda yabanc› ester aranmas›,• Uçucu ya¤larda sabit ya¤ ve reçineleflmifl uçucu ya¤ aranmas›,• Uçucu ya¤lar›n koku ve tad›,• Uçucu ya¤larda uçurma art›¤›,• Uçucu ya¤lar›n alkoldeki çözünürlükleri.Sabit Ya¤larSabit ya¤lar, ya¤ asitlerinin gliserinle yapt›¤› triesterlerdir. Bitki ve hayvanlarda depomaddesidirler. Sabit ya¤lar›n büyük bir k›sm›n› gliseritler oluflturur. Gliseritlerise ya¤ asitlerinin gliserinle yapm›fl oldu¤u ester yap›s›ndaki maddelerdir. Gliseritlerdeen çok bulunan ya¤ asitleri; laurik asit, palmitik asit, stearik asit, oleik asit, linoleikasit, linolenik asittir. Bitkisel ya¤lar s›kça haricen veya dahilen tedavi amaçl›kullan›lan do¤al ürünlerdendir. So¤ukta veya s›cakta bir mekanik ekstraksiyon
12. Ünite - Do¤al Ürünler - Bitkisel Preparatlar297yöntemi olan presle s›kma yöntemi ile veya petrol eteri, n-hekzan gibi çözücülerile tüketme yoluyla elde edilirler. S›cakta s›kma yöntemi ile elde edilen ya¤lar dahaçok sabun yap›m›nda kullan›l›rken, g›da ya da tedavi amaçl› kullan›lacak ya¤largenelde so¤ukta s›kma yöntemi ile elde edilirler. Sabit ya¤lar bekletildiklerindeac›lafl›r, nemli ortamda lipaz enziminin etkisiyle sabunlafl›r ve asitlik indisi artar.Sabit ya¤lar›n kontrolünde kullan›lan yöntemlerden baz›lar›:• ‹nce tabaka kromatografisi ile ya¤lar›n tan›nmas› (bkz. fiekil 12.4.),• Koku,• Ya¤lardaki alkali kirlilikler,• Gaz kromatografisi ile ya¤lardaki yabanc› ya¤lar,• Ya¤lardaki steroller,• Miktar tayinleri (asitlik indisi, ester indisi, iyot indisi, peroksit indisi vb.).fiekil 12.4Farmakope’debitkisel sabitya¤lar›ntan›nmas›ndakullan›lankarfl›laflt›rmal›karakteristik incetabakakromatogramlar›(Kaynak : TürkFarmakopesi,2004)1 2 3 4 5 6 7 8 9 101. Yer f›st›¤› ya¤› 6. Soya ya¤›2. Zeytin ya¤› 7. Ayçiçe¤i ya¤›3. Susam ya¤› 8. Kolza ya¤›4. M›s›r ya¤› 9. Kolza ya¤› (erusik asitten kurtar›lm›fl)5. Badem ya¤› 10. Bu¤day özü ya¤›B‹TK‹SEL PREPARATLARIN HAZIRLANIfi fiEK‹LLER‹Uygulama biçimlerine ve kullan›m amaçlar›na göre bitkisel drog preparatlar›n›nhaz›rlanmas›nda farkl› ekstraksiyon yöntemleri kullan›lmaktad›r. Bu ifllemlerin temelindeham drogun, uygun çözücü ile belirli flartlarda etkilefltirilmesi ile drogdabulunan etken madde ya da maddelerin çekip al›nmas›d›r. Bu amaçla en fazla kullan›lanekstraksiyon yöntemleri flunlard›r;Maserasyon: Farkl› bir fleklide belirtilmemiflse drog uygun ebatta parçalan›r.Belli miktarda al›nan drog, kapal› bir kapta su kar›flt›r›l›p oda s›cakl›¤›nda ara s›raçalkalanmak suretiyle birkaç saat bekletilir ve süzülür. Süzüntü hem so¤uk olarakhem de ›s›t›ld›ktan sonra içilebilir.Maserasyon yöntemi, müsilaj içeren droglar için daha uygundur. Özellikle, so-¤uk suda çözünmeyen bilefliklerin istenmedi¤i durumlarda maserasyon yöntemitercih edilir.Dijesyon: Uygun boyuta getirilmifl dro¤un 30-40°C’de ›s›t›lmas› ile yap›lan birmaserasyon ifllemidir. Ortam ›s›s›n›n daha fazla art›r›lmas› çözücü etkinli¤ini art›rmad›¤›gibi yap›lan ekstraksiyon ifllemi için de uygun de¤ildir.
- Page 255 and 256: • Ofisinal ilaçlar,• Majistral
- Page 257 and 258: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 259 and 260: D‹KKATD‹KKATSIRA S‹ZDESIRA S
- Page 261 and 262: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 263 and 264: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 265 and 266: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 267 and 268: DÜfiÜNEL‹MDÜfiÜNEL‹MSORUS O
- Page 269 and 270: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 271 and 272: 10. Ünite - Pratik Müstahzar Bilg
- Page 273 and 274: ‹laç D›fl› ÜrünlerG‹R‹
- Page 275 and 276: SIRA S‹ZDESIRA S‹ZDE11. Ünite
- Page 277 and 278: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 279 and 280: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 281 and 282: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 283 and 284: S ORUSORUD‹KKAT11. Ünite - ‹la
- Page 285 and 286: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 287 and 288: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 289 and 290: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 291 and 292: 11. Ünite - ‹laç D›fl› Ür
- Page 294 and 295: PRAT‹K ‹LAÇ B‹LG‹S‹, ‹
- Page 296 and 297: 286 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 298 and 299: 288 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 300 and 301: SIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSIRA S‹
- Page 302 and 303: 292 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 304 and 305: 294 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 308 and 309: 298 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 310 and 311: 300 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 312 and 313: 302 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 314 and 315: 304 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 316 and 317: 306 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 318 and 319: 308 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 320 and 321: 310 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
- Page 322 and 323: 312 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç
12. Ünite - Do¤al Ürünler - Bitkisel Preparatlar297yöntemi olan presle s›kma yöntemi ile veya petrol eteri, n-hekzan gibi çözücülerile tüketme yoluyla elde edilirler. S›cakta s›kma yöntemi ile elde edilen ya¤lar dahaçok sabun yap›m›nda kullan›l›rken, g›da ya da tedavi amaçl› kullan›lacak ya¤largenelde so¤ukta s›kma yöntemi ile elde edilirler. Sabit ya¤lar bekletildiklerindeac›lafl›r, nemli ortamda lipaz enziminin etkisiyle sabunlafl›r ve asitlik indisi artar.Sabit ya¤lar›n kontrolünde kullan›lan yöntemlerden baz›lar›:• ‹nce tabaka kromatografisi ile ya¤lar›n tan›nmas› (bkz. fiekil 12.4.),• Koku,• Ya¤lardaki alkali kirlilikler,• Gaz kromatografisi ile ya¤lardaki yabanc› ya¤lar,• Ya¤lardaki steroller,• Miktar tayinleri (asitlik indisi, ester indisi, iyot indisi, peroksit indisi vb.).fiekil 12.4Farmakope’debitkisel sabitya¤lar›ntan›nmas›ndakullan›lankarfl›laflt›rmal›karakteristik incetabakakromatogramlar›(Kaynak : TürkFarmakopesi,2004)1 2 3 4 5 6 7 8 9 101. Yer f›st›¤› ya¤› 6. Soya ya¤›2. Zeytin ya¤› 7. Ayçiçe¤i ya¤›3. Susam ya¤› 8. Kolza ya¤›4. M›s›r ya¤› 9. Kolza ya¤› (erusik asitten kurtar›lm›fl)5. Badem ya¤› 10. Bu¤day özü ya¤›B‹TK‹SEL PREPARATLARIN HAZIRLANIfi fiEK‹LLER‹Uygulama biçimlerine ve kullan›m amaçlar›na göre bitkisel drog preparatlar›n›nhaz›rlanmas›nda farkl› ekstraksiyon yöntemleri kullan›lmaktad›r. Bu ifllemlerin temelindeham drogun, uygun çözücü ile belirli flartlarda etkilefltirilmesi ile drogdabulunan etken madde ya da maddelerin çekip al›nmas›d›r. Bu amaçla en fazla kullan›lanekstraksiyon yöntemleri flunlard›r;Maserasyon: Farkl› bir fleklide belirtilmemiflse drog uygun ebatta parçalan›r.Belli miktarda al›nan drog, kapal› bir kapta su kar›flt›r›l›p oda s›cakl›¤›nda ara s›raçalkalanmak suretiyle birkaç saat bekletilir ve süzülür. Süzüntü hem so¤uk olarakhem de ›s›t›ld›ktan sonra içilebilir.Maserasyon yöntemi, müsilaj içeren droglar için daha uygundur. Özellikle, so-¤uk suda çözünmeyen bilefliklerin istenmedi¤i durumlarda maserasyon yöntemitercih edilir.Dijesyon: Uygun boyuta getirilmifl dro¤un 30-40°C’de ›s›t›lmas› ile yap›lan birmaserasyon ifllemidir. Ortam ›s›s›n›n daha fazla art›r›lmas› çözücü etkinli¤ini art›rmad›¤›gibi yap›lan ekstraksiyon ifllemi için de uygun de¤ildir.
Change language