‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

Do¤al Ürünler - BitkiselPreparatlarDO⁄AL ÜRÜNLERDo¤a tüm canl›lara karfl› hep cömert davranm›flt›r. Flora ve faunadan temin edilenbirçok do¤al ürün binlerce y›ld›r ya oldu¤u gibi ya da ifllenmifl olarak g›da, sa¤l›kve tedavi amac›yla kullan›lmaktad›r. Milyonlarca y›ll›k evrimi sonucu canl›lar biyoçeflitlilikile bulunduklar› ortamlarda farkl›laflmalar ve de¤iflkenlikler göstermifltir.Günümüzde de halen keflfedilmeye devam edilen; baflta bitkilerden olmak üzerehayvansal kaynaklardan, böceklerden, deniz (marin) canl›lar›ndan, mantar ve mikroorganizmalardançeflitli flekillerde yararlan›lm›fl ve ço¤u ürün içerdikleri özel biyokimyasallardandolay› ilaç olarak de¤erlendirilmifldir.Dünya floras›nda yaklafl›k 300.000’den fazla çiçekli bitkinin bulundu¤u vebunlardan 50.000’den fazla bitkinin, t›bbi amaçlarla kullan›ld›¤› tahmin edilmektedir.Avrupa Birli¤i ülkelerinden Federal Almanya, bitkisel ürünlerin yayg›n olarakkullan›m›nda, ayr›ca üretiminde önemli bir merkezdir. Almanya’da, yaklafl›k 1.500bitki tedavi amaçl› kullan›l›rken, Asya’da Çin Cumhuriyeti’nde geleneksel Çin ilaçlar›aras›nda yaklafl›k 5.000’den fazla bitkinin kullan›ld›¤› ve bunlardan 700’den fazlas›n›nda Çin Farmakopesinde kay›tl› oldu¤u bilinmektedir. Avrupa Farmakopesi’nin6. bask›s›nda (PharmEur, 2010) ise 230’den fazla bitkisel drog ve 50’den fazlabitkisel drog preparat› kay›tl›d›r. Almanya’da 150’den fazla t›bbi bitkinin tar›msalkültürü yap›l›rken, bu rakam›n Çin’de 250 civar›nda oldu¤u bilinmektedir. Amerika,Avrupa ve Asya’da t›bbi ve aromatik bitkilerin ticareti 2009 y›l›nda yaklafl›k 50 milyarDolar ($) ile küresel ekonomide önemli sektörler aras›nda yer almaktad›r.Bitkilerin çeflitli flekillerde tedavi amaçl› olarak kullan›m› insanl›k tarihinin bafllang›c›nakadar uzanmaktad›r, ancak son yüzy›lda klinik ve bilimsel veriler ile desteklenerek“ilaç” olarak farkl› farmasötik flekillerde modern tedavide kabul görmektedir.Vitaminler, mineraller, ya¤lar ve ya¤ asitleri, aminoasitler ve proteinler gibi do-¤al maddeler canl›lar›n varl›klar›n› sürdürebilmeleri için gerekli g›da bileflenleridir.Bu faydal› temel maddelerden ayn› zamanda sa¤l›¤› koruma amaçl› olarak da yararlan›lmaktad›r.Baz› bitki ve g›dalardaki vitamin, mineral vb. maddelerin oranlar›n›nfarkl› olmas›ndan dolay›, ayr›ca di¤er g›dalara göre bilimsel olarak ispatlanm›fl dahaüstün özellikler (hastal›klardan koruyucu, iyilefltirici gibi) tafl›yan besinler; fonksiyonelg›dalar, g›da deste¤i, besin takviyesi, nutrasötik olarak tan›mlanmaktad›r.Fonksiyonel g›dalara domates, so¤an, sar›msak, enginar, ›s›rgan, kabak çekirde¤i,siyah üzüm, çoban üzümü gibi birçok örnek verilebilir. Domatesin içinde bulunanaktif bileflen likopen veya siyah üzümlerden elde edilen resveratrol gibi zen-G›da veya g›da maddesi,Tar›m ve KöyiflleriBakanl›¤›’nca: “Tütün vesadece ilaç olarakkullan›lanlar hariç olmaküzere; içkiler ve sak›zlar ilehaz›rlama ve iflleme gere¤ikullan›lan maddeler dahil,insanlar taraf›ndan yenilenve/veya içilen, ham, yar›mamul veya mamul hertürlü madde”dir.