‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

246 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleriSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MSORUD‹KKATDi¤er ilaçlarda oldu¤u gibi müstahzarlar›n bileflimine de hastan›n ilac› rahatkullanabilmesi için çeflitli yard›mc› maddeler konulmaktad›r: Bunlar genellikle koku,tad ve görünüm de¤ifltirici, aromatik su veya ya¤, fleker vb. tadland›r›c› ve ilaçboyas› niteli¤inde maddelerdir. Bunlar›n da say› ve çeflidi müstahzarlarda dahafazlad›r.Müstahzarlar›n bileflimine giren yard›mc› maddelerin cins ve say›lar› müstahzarlar›nfiziksel hali ve müstahzar›n bilefliminde yer alan etken maddenin niteliklerinegöre farkl›l›klar göstermektedir. Örne¤in, s›v› preparatlarda ço¤u kez s›va¤ olaraksu kullan›l›rken, yan›nda kimyasal bozunmay› önlemek için antioksidan maddeler,mikrobiyolojik bozulmay› önlemek için antifungal, antibakteriyel özellikteprezervatif yard›mc› maddeler preparat içine konulmaktad›r. Tablet, draje, kapsülgibi kat› preparatlarda s›va¤ laktoz, niflasta gibi maddelerdir. Tabletler etken maddeve s›va¤, arap zamk›, kitre zamk› gibi çeflitli do¤al zamklar ile yap›flt›r›larak belliçaplarda homojen (tekbiçim) granüller haline sokulduktan sonra preslerde belirlibas›nç düzeylerinde s›k›flt›r›larak tablet halini almaktad›r. Burada presleme iflleminekolayl›k sa¤lamak üzere “kayd›r›c›lar” preparata kat›lmaktad›r. Drajelerde iseoluflturulan tablet boyal› ve flekerli bir kaplama ile kaplanmakta ve balmumu ile cilalan›pparlat›lmaktad›r. Bazen tabletler mide yerine “ba¤›rsaklarda aç›lmas›” istendi¤indeözel bir kaplama ile kaplanmaktad›r. Ayr›ca, sürekli etken madde sal›n›ml›depo (uzun) etkili preparatlar için de farkl› baz› farmasötik yard›mc› maddelerkullan›lmaktad›r. Ovül, supozituvar gibi kat› preparatlar ile merhem, pomat, kremgibi yar›-kat› preparatlarda dolgu maddesi ya¤ ve ya¤s› maddelerdir. ‹ki fazl› preparatolan emülsiyonlarda ise dolgu maddesi hem su hem de ya¤d›r. Emülsiyonlardafaz ayr›flmas›n› önlemek için “yüzey aktif maddeler” ve “k›vam artt›r›c›lar”kullan›lmaktad›r. Süspansiyonlarda da flokülasyonu (kekleflerek çökmeyi) önlemekiçin benzer yard›mc› maddeler kullan›lmaktad›r.SIRA S‹ZDEDi¤er ilaçlarda oldu¤u gibi müstahzarlarda da bir veya birden fazla etken maddebir arada DÜfiÜNEL‹M bulunmaktad›r. Bu tür ilaçlara “kombine müstahzar” veya “kombinepreparat” ad› verilmektedir. Burada amaç, ayn› hastal›k üzerinde etkili olan ilaçetken maddelerinin etki güçlerini artt›rmak ve/veya ilaç etken maddelerinin hastadaoluflturaca¤› olumsuz ve istenmeyen yan etkileriSORUönlemektir.Daha fazla bilgi D‹KKAT için Ünite 6. ‹laç etkileflimleri bölümüne bak›n›z.SIRA S‹ZDEKombineSIRApreparatlarda,S‹ZDEço¤u durumda etken ilaç say›s› ikidir. Ancak, multivitamin-mineralpreparatlar›nda oldu¤u gibi, çok daha fazla say›da etken madde birpreparat içinde yer alabilmektedir. Ancak, üretici taraf›ndan kombine preparatlardadikkat edilmesi gereken en önemli nokta etken maddeler aras›nda ortaya ç›ka-AMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZbilecek fizikokimyasal etkileflimlerdir (geçimsizlik). Ayr›ca, etken maddenin farmasötikyard›mc› maddeler ile de bu türden bir etkileflimi olmamal›d›r. Müstahzarlardaçeflitli tipte K ‹ Tve Afiziksel P formda etken maddeler kullan›labilmektedir. ‹nhalasyonK ‹ T A P(solunum) yoluyla kullan›lan preparatlar hariç, müstahzarlar›n ço¤u etken maddekat› halde, az say›da olan di¤er baz›lar› da s›v› haldedir. ‹nhalasyon tipi müstahzarlardaise maddenin TELEV‹ZYONher üç fiziksel halinden birinde (gaz, s›v›, kat›) olabilen etinTELEV‹ZYONmaddeler uygun formülasyonlar ile ilaç haline getirilebilmektedir.Müstahzarlarda kullan›lan etken maddeler ya saf madde halinde ya da farmakolojiketkisi olan madde kar›fl›mlar› halindedir. Saf maddelerin belirli fizikokimyasalparametrelere dayanan standart özellikleri (spesifikasyonlar›) olmal›d›r. ‹laç-‹NTERNET‹NTERNETlar›n hemen hepsinin spesifikasyonlar› farmakope, kodeks, formüler gibi resmi ki-