‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

244 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleriSIRA S‹ZDEDÜfiÜNEL‹MS ORUçok düflük miktarlarda (ço¤u kez miligram düzeylerinde) kullan›lmak zorunda oldu¤undandolgu maddesi etken maddenin “dozaj›n›”, yani hastaya kolayl›kla verilebilmesinisa¤lamaktad›r. Eksipiyanlar ilac›n farmasötik biçimine göre çeflitlilikSIRA S‹ZDEgöstermektedir. Örne¤in, s›v› preparatlarda en yayg›n eksipiyan sudur, kat› preparatlardaise DÜfiÜNEL‹M laktoz, niflasta gibi maddelerden dolgu maddesi olarak yararlan›l›r.Bilindi¤i gibi ilaçlar çeflitli farmasötik biçimlerde kullan›lmaktad›r: Tablet, draje,efervesan tablet, kapsül, pastil, çözelti, flurup, süspansiyon, emülsiyon, ovül,SORUsupozituvar, merhem, pomat, losyon, ampul, flakon, vb.D‹KKATSIRA S‹ZDEKonu ile ilgili D‹KKAT daha ayr›nt›l› bilgilere Ünite 8. ‹laç dozaj flekilleri bölümünde ulaflabilirsiniz.SIRA S‹ZDE‹laçlar›n bu kadar çeflitli formda haz›rlanmas›n›n çok say›da nedenleri vard›r:• StabiliteAMAÇLARIMIZ AMAÇLARIMIZ (dayan›kl›l›k): Ço¤u durumda ilaçlar›n uzun süre dayanmas›n› sa¤lamakönemli bir teknolojik sorundur. ‹laçlar genellikle sulu ortamlarda daha kolaykimyasal de¤iflimlere maruz kalmaktad›r. Kat› ortamda ise stabilite sa¤lamakK ‹ T A Pdaha K kolayd›r. ‹ T A P Bu nedenle ilaçlar›n daha çok tablet, draje, kapsül, pastil gibiformlar› haz›rlanmaktad›r.• Uygulama kolayl›¤›: Oral (a¤›z yoluyla) kullan›lan preparatlar›n hastalar taraf›ndanTELEV‹ZYONTELEV‹ZYONuygulanmas› kolayd›r. Bu nedenle yukar›da belirtilen kat› ilaç formlar›-na ek olarak flurup, süspansiyon, emülsiyon gibi farmasötik flekiller haz›rlanmaktad›r.• Biyoyararlan›m›n artt›r›lmas›: S›v› ortamlardaki ilaçlar›n biyoyararlan›m› kat›‹NTERNETpreparatlara ‹NTERNETgöre genellikle daha fazlad›r, çünkü fizyolojik s›v›lar›n içinde ilac›nda¤›lmas› ve oradan absorbsiyonu daha yüksek oranda ve h›zl› gerçekleflmektedir.Ayr›ca, baz› ilaçlar›n kat› halden sal›narak fizyolojik s›v›lar›n içindeda¤›lma ve çözünme problemleri vard›r. Bu nedenle efervesan tablet, flurup, süspansiyon,emülsiyon gibi preparatlar daha fazla kullan›lmaktad›r.• Lokal (yerel) etki sa¤lanmas›: Merhem, pomat, losyon gibi preparatlar deri ve mukozalarüzerinde yerel etki sa¤lanmak istedi¤inde uygun preparatlard›r. Vajinave serviks üzerinde etki oluflturmak için ovül ve vajinal süposituvar, rektum ve kolonüzerinde yerel etki istendi¤inde de rektal supozituvarlar kullan›l›r.• ‹lac›n a¤›z yoluyla kullan›lamamas›: Bebeklerde veya bilinci yerinde olmayanhastalarda oral yoldan ilaç kullan›m› olas› de¤ildir. Bu durumlarda ya rektal süpozituvarya da ampul, flakon gibi enjeksiyon yoluyla kullan›lan preparatlardanyararlan›lmaktad›r.• Çabuk ve fliddetli etki: Bu durumda ampul, flakon gibi enjeksiyon ile u¤ulanabilenilaç flekilleri kullan›l›r. En h›zl› etki intravenöz (toplardamar içine) yap›lanenjeksiyon ile sa¤lanmaktad›r, çünkü bu uygulamada absorbsiyon basama¤›yoktur.• Depo (sürekli) etki sa¤lamak: Depo etki çeflitli flekillerde sa¤lanabilmektedir. Ya¤l›çözelti veya süspansiyon halinde haz›lanan baz› ilaçlarda depo etki sa¤lanabilmektedir.Ayr›ca, çeflitli özel kaplama ve farmasötik yard›mc› maddeler kullan›larakhaz›rlanan baz› draje ve tabletler depo etki sa¤lamaktad›r.Yukar›da belirtilen farmasötik formlar genelde eczanelerde de haz›rlanabilece-¤i gibi, daha çok ilaç fabrikalar›nda haz›rlanmaktad›r. Bu ba¤lamda farmasötik teknolojiyönünden üç tip preparattan söz etmek mümkündür: