‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

Pratik Müstahzar BilgisiG‹R‹fiMüstahzarlar günümüzde reçetelere yaz›lan, eczanelerde sat›lan ve hastalar taraf›ndankullan›lan tedavi araçlar› aras›nda en çok ad› geçen ilaç tipleridir. Di¤er ilaçtipleri olan ofisinal ilaçlar ve majistral ilaçlar artan sanayileflme süreci sonundakullan›m› giderek azalan ve günümüzde art›k neredeyse hemen hiç eczanelerdehaz›rlanmamaktad›r. Çünkü art›k reçete ile hastaya verilmesi istenen ilaçlar aras›ndahemen hiç ofisinal ve majistal ilaç olmamaktad›r. Gerek müstahzarlar›n gereksedi¤er ilaç tiplerinin çeflitli özellikleri vard›r. Bu özellikler, haz›rlan›fl, farmasötikbiçimler, ticareti, teknoloji, ilac›n hastaya sunumu, vb. ilaçlarla ilgili çeflitli konulardankaynaklanmaktad›r. Bu özelliklerin verilmesindeki temel amaç, müstahzarlar›neczane hizmetlerindeki konumuna yönelik pratik bilgilerin kazand›r›lmas›d›r.Bu ünitede müstahzar biçimindeki ilaçlara yönelik özellikler sistematik biçimdeverilmifltir.‹LAÇLAR VE HAZIRLANIfi AÇISINDAN T‹PLER‹Dünya Sa¤l›k Örgütünün tan›mlamas›na göre ilaç, çeflitli kaynaklardan elde edilen,hastal›klar›n teflhisi (diyagnoz), tedavisi (terapi) veya hastal›klardan korunma (profilaksi)amac›yla kullan›lan kimyasal madde ve madde kar›fl›mlar›d›r. Bu genel tan›mlamaile ilaç ve ilaç hammaddeleri (etken maddeleri) ayn› kapsam alt›nda yeralmaktad›r. Kimyasal aç›dan bak›ld›¤›nda ilaç etken maddesi ço¤u kez saf madde,bazen de “standardize edilmifl” kar›fl›m biçimindedir. Kar›fl›mlar genellikle farmakolojikaç›dan etken oldu¤u ve kar›fl›mda bulundu¤u bilinen bir kimyasal maddeüzerinden standardize edilmektedir. Bu tür kimyasal maddenin etki için gerekenbelirli miktarlarda kar›fl›m içinde bulunmas› “standardizasyon” aç›s›ndan zorunluluktur.Tedavide kullan›lan ilaçlar, çeflitli ilaç hammaddelerinin belirli oranlarda vebelli yöntemlerle kar›flt›r›lmas› ile çeflitli ilaç formlar›n› (farmasötik formlar) oluflturmaküzere haz›rlanmaktad›r. Bu ba¤lamda ilaçlar iki grup hammaddeden oluflmaktad›r:• ‹laç etken maddeleri,• ‹laç yard›mc› maddeleri (farmasötik eksipiyanlar, s›va¤lar).Bir ilaç içinde ço¤u kez birden fazla ilaç yard›mc› maddesi veya etken maddesibulunabilmektedir. Hemen bütün ilaç formlar›nda ilaç etken maddesinin yan›nda“eksipiyan (dolgu maddesi)” bulunmaktad›r. ‹laç etken maddeleri genellikle