‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

8. Ünite - Dozaj fiekilleri203Sabunlar: Sabunlar ya¤ asiti tuzlar›d›r. Bileflimlerinde, ya¤ asitleri ve alkaliler(sodyum veya potasyum hidroksit) bulunmaktad›r. Ya¤ asitleri ile alkaliler aras›ndas›cakta meydana gelen olaya sabunlaflma denir. Cilt temizli¤i ve deri, saç vb.organlar›n tedavisinde kullan›l›rlar (kükürtlü, katranl› sabunlar vb.).Yak›lar: Ya¤ asitlerinin kurflun oksitle oluflturdu¤u sabunlard›r.Supozituvarlar ve ovüller: Supozituvarlar, de¤iflik a¤›rl›k ve flekillerde (silindirik,konik veya globüler), rektum, vajina veya üretra gibi vücut boflluklar›na uygulanmaküzere haz›rlanan, vücut s›cakl›¤›nda eriyen, yumuflayan, vücut s›v›lar›ndaeriyen, yumuflayan veya çözünen kat› veya yar› kat› preparatlard›r. Lokâl dokulardakoruyucu amaçla veya sistemik ve lokâl kullan›lan terapötik maddeler içintafl›y›c› sistem olarak kullan›labilirler.Supozituvarlar kullan›fl yerlerine göre farkl› gruplara ayr›l›rlar. BP 2008’e görerektal supozituvarlar, rektum yoluyla kullan›lan, genellikle yetiflkinler için 2 g veçocuklar için bu miktar›n yar›s› kadar a¤›rl›kta olan preparatlard›r. Supozituvarlarlokâl ve sistemik etkiye sahip olabilirler. Sistemik etki gösteren sedatif, trankilizanve analjezik gibi ilaçlar bu yolla verilir. Hemoroit tedavisi ve çocuklarda antiseptikamaçl› kullan›mlar› yayg›nd›r.Vajinal supozituvarlar (ovüller, pessariler), BP 2008’e göre, vajinaya uygulanan,yaklafl›k 3-5 g a¤›rl›kta, küre, globüler veya oval flekilde olan supozituvarlard›r.Üretral supozituvarlar (buji) yaklafl›k 5 mm çap›nda, kakao ya¤›n›n s›va¤ olarakkullan›ld›¤›; erkekler için 125 mm ve 4 g, bayanlar için 50 mm boyunda ve 2g olabilen preparatlard›r.Bir supozituvar formülünde bafll›ca iki k›s›m vard›r: etken madde veya maddeler,s›va¤ (baz, excipient). Etken maddeyi tafl›yan ortama s›va¤ denir. USP 31’e göresupozituvar s›va¤lar› kakao ya¤›, jelatin-gliserin s›va¤›, hidrojenlenmifl bitkiselya¤lar, polietilen glikoller ve polietilen glikol ya¤ asidi esterleri fleklinde s›n›fland›r›lm›flt›r.Etken madde supozituvar s›va¤›nda çözünebilir. Etken maddenin supozituvars›va¤›nda çözünmedi¤i durumlarda emülsiyon veya süspansiyon fleklindebir da¤›l›m haz›rlan›r.Supozituvarlar ›fl›ktan ve nemden korunacak flekilde, genellikle aluminyum folyo,polietilen veya naylon ambalajlar ile serin yerde veya buzdolab›nda (~4°C’de)saklanmal›d›r. Özellikle kakao ya¤› içeren supozituvarlar kesinlikle buzdolab›ndasaklanmamal›d›r, aksi taktirde polimorf dönüflümü sonucunda k›sa zaman içindeözelliklerini de¤ifltirebilir. USP 31’e göre supozituvarlar›n fazla yumuflamas› ve ambalaj›ndaya¤ lekelerinin görülmesi stabilitenin bozuldu¤unu gösterir.Kat› Dozaj fiekilleriPiyasada bulunan dozaj flekillerinin ço¤unlu¤u kat› dozaj flekillerinden oluflmaktad›r.Tozlar, granüleler, mikropelletler, kafleler, kapsüller, tabletler, kapl› tabletlerve drajeler bu grup içinde incelenecektir.Tozlar: Pulvis, Poudre, Powder ad› ile de isimlendirilen tozlar, haricen (serpmesureti ile) ve dahilen (kafl›k ölçüsü ile) kullan›lan, partikül büyüklü¤üne görede kaba, ince veya mikronize flekilde toz edilmifl iki veya daha fazla say›da etkenmadde ile yard›mc› maddelerin homojen kar›fl›mlar›d›r. Tozlar›n bitmifl ürün olarakörnekleri çok azd›r. Toz maddeler, etken madde içersin veya içermesin di¤ermaddelerle kar›fl›m halinde oldu¤u zaman, kafle, paket, poflet halinde tart›larakformüle edilebilirler. Bugün için tozlar›n önemi, kat› ilaç flekli olarak tablet halinegetirilebilmeleri veya sert jelâtin kapsüle doldurulmalar›d›r. Tozlar, 25°C yi geçmeyenoda s›cakl›¤›nda, nemden korunarak ambalâjlar›nda saklanmal›d›r.