‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

196 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleriMüshil: Ba¤›rsaklar›çal›flt›r›p temizleyen,d›flk›n›n kolayl›kla d›flar›ç›kmas›n› sa¤layan.a. Molekül veya iyon düzeyinde çözünmüfl madde (çözünen =da¤›lan),b. Bu maddeyi çözen s›v› faz d›r (çözücü = da¤›lma ortam›).Genel olarak, sistemde az miktarda bulunan faz çözünen, çok miktarda bulunanfaz ise çözücü olarak de¤erlendirilir. Çözünen, kat›, s›v› veya gaz olabilir. Tuzkat›, alkol s›v› ve amonyak gaz haldeki çözünenlere örnek verildi¤inde ve her birisuda çözündürüldü¤ünde sistem tek faz olarak görülür. Çözeltiler içinde etkenmadde veya maddeler, tat, koku, renk maddeleri, koruyucu ve tampon maddeleryer alabilir. Çözücü olarak genellikle su kullan›l›r, ancak alkol, gliserin, propilenglikol, polietilen glikol 400, eter, aseton gibi çözücüler tek bafllar›na veya su ilebelli oranlarda kar›flt›r›larak kullan›labilirler. Çözeltiler berrak olmal›d›r, bunun içinsüzülmeleri gerekebilir.Çözeltilerin en önemli avantaj›, doz da¤›l›mlar› homojen oldu¤u için her kullan›mdaeflit doz al›nabilmesidir. Çözeltilerde konsantrasyonlar› belirtmek için genellikleafla¤›daki ifadeler kullan›l›r.a. 100 g çözeltide bulunan etken madde miktar› gram olarak (a/a) veya (g/g)b. 100 ml çözeltide bulunan etken madde miktar› gram olarak (a/h) veya (g/ml)c. 100 ml çözeltide bulunan etken madde miktar› hacim olarak (h/h) veya(ml/ml).Kullan›l›fl yollar› esas al›nd›¤›nda, oral çözeltiler, enjeksiyonluk çözeltiler, göz,kulak ve buruna uygulanan çözeltiler, inhalasyon çözeltileri, a¤›z bofllu¤una uygulanançözeltiler, deriye uygulanan çözeltiler, rektal ve vajinal çözeltiler olarak s›-n›fland›r›l›r. Enjeksiyonluk çözeltilerin ve göz damlalar›n›n steril, izotonik ve izohidrikolmalar› gerekir.Çözeltilerin Saklama Koflullar›: Bütün ilaçlar gibi, çözeltilerin de raf ömrü boyuncave hasta kullan›m›na ulaflana kadar etkin ve güvenilir olmalar› gerekmektedir.Çözeltilerin önemli bir sak›ncas› çözünenin stabilitesidir. Çünkü maddelerinçözünmüfl halde bozunma olas›l›¤› kat› hallerinden daha fazlad›r. Ayr›ca çözeltiler,maddenin kat› dozaj formuna göre daha hacimli dozaj flekilleridir, dolay›s›yla ambalajlanmave tafl›nmalar› sorun olabilir. Örne¤in, bir maddenin çözeltisinin ambalajlanmave hasta taraf›ndan tafl›nmas›, ayn› maddenin tablet veya kapsül gibi kat›dozaj flekline göre çok daha zordur.‹laç moleküllerinin bozunmas› ile ilgili reaksiyonlar oda s›cakl›¤›nda dahi yürüyebilir.Bir ilaç molekülü parçalanarak, orijinal molekülden daha toksik birmadde ortaya ç›karabilir. Çözeltiler uygun flartlarda saklanmad›¤› takdirde, fiziksel,kimyasal ve bakteriyel etkenler nedeniyle bozunabilirler. Bozunmufl bir çözeltideçökelme, k›vam, bulan›kl›k ve renk de¤iflmesi gibi gözle fark edilebilendurumlar d›fl›nda, bu flekilde fark edilemeyen reaksiyonlar da oluflabilir. Bu nedenleçözeltinin bileflimindeki maddelerin bozunma riskine yönelik önlemleral›nmal›d›r. Çözeltiler, baflka bir flekilde belirtilmemiflse 25°C’yi geçmeyen s›cakl›ktave ›fl›ktan uzak saklanmal›d›r.Gargaralar: A¤›z bofllu¤una uygulanan, mikrobiyal kaynakl› difl eti, bo¤az enfeksiyonuve a¤›zdaki kötü kokular› gidermek için kullan›lan hofl kokusu, tad› velezzeti olan çözelti tipi preparatlard›r. Genellikle antiseptik olarak kullan›l›rlar veyutulmazlar. Piyasada çok say›da haz›r preparatlar› mevcuttur.Lavmanlar: Enema ve clysmus olarak da bilinen bu preparatlar, rektal olarakkullan›lan ya¤l› çözelti veya emülsiyon olarak haz›rlan›rlar. Genellikle müshil olarakhastaya verilir. Hastaya verilirken vücut s›cakl›¤›na getirilerek verilmesi önerilir.Boflalt›c› veya pürgatif amaçla kullan›lan lavmanlar vard›r.