‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

160 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleriÖzetA MAÇ1A MAÇ2A MAÇ3‹laç etkileflimi kavram›n› tan›mlamak.‹laç etkileflimi iki veya daha fazla ilaç bir aradabulundu¤unda ilaçlar›n herbirinin farmakolojiketkisinde olan de¤iflimi tan›mlamaktad›r. ‹laçlarvücut d›fl›nda ve vücut içinde etkileflim ortaya ç›-karabilmektedir. Di¤er bir deyiflle etkileflimlerilaç-ilaç veya ilaç-organizma-ilaç etkileflimleri biçimindeortaya ç›kabilmektedir. Etkileflim sonundailaçlardan en az›ndan birinin etkisi de¤iflmekzorundad›r. Bazen birlikte kullan›lan ilaçlar›nhepsinin etkilerinde de¤iflim ortaya ç›kmaktad›r. Bude¤iflim ilaç etki fliddetinin ve/veya etki süresininartmas› veya azalmas› biçiminde ortaya ç›kmaktad›r.‹laç etkileflim tiplerini tan›mlamak.‹laç etkileflimleri ilaç kullan›m evrelerine göre üçtipte s›n›flanmaktad›r:• Farmasötik etkileflimler• Farmakokinetik etkileflimler• Farmakodinamik etkileflimlerBu üç ana tip etkileflimin alttipleri de bulunmaktad›r.Farmasötik etkileflim kombine preparattaortaya ç›kabilmektedir. Bu olas›l›k ilaç sanayinintitiz uygulamalar› nedeniyle günümüzde en azdüzeye inmifl durumdad›r, ancak damariçi infüzyonuygulamalar›nda bu etkileflim önem kazanmaktad›r.Farmakokinetik etkileflimler vücut içindeflu farmakokinetik aflamalarda ortaya ç›kmaktad›r:Absorbsiyon (emilim), distribisyon (da¤›-l›m), metabolizma (biyotransformasyon), ekskresyon(at›l›m). Farmakodinamik etkileflimlerilaçlar›n asl›nda etki oluflturduklar› sistemlerin veyamoleküler yap›lar›n etkileflimidir ve genellikleetkilerin art›fl› veya azalmas›na dayanarak s›n›fland›r›l›rlar.Bunlar, sinerjizma, antagonizma ve dualismfleklinde üç kategoride de¤erlendirilmektedir.Olas› ilaç etkileflim mekanizmalar›n› aç›klamak.Yukar›da belirtilen etkileflim tip ve alttipleri ›fl›-¤›nda ilaçlar›n hangi kimyasal tip kimyasal reaksiyonlarile etkileflim oluflturdu¤u, hangi tafl›y›c›sistemleri, enzimleri ve reseptörleri etkiledi¤i bukapsam alt›nda de¤erlendirilmektedir. Ço¤u durumdailaçlar aras›ndaki etkileflimlerin mekanizmalar›ilaçlar›n etki ve biyotransformasyon mekanizmalar›paralellik göstermektedir.A MAÇ4A MAÇ5‹laçlar aras›ndaki etkileflimlerin önemini aç›klayabilecek.Baz› ilaç etkileflimleri klinik aç›ndan önemli birsorun yaratmamaktad›r. Ancak baz›lar› klinik aç›-dan önemli etkileflimlerdir. Bunlar uygulamadayararl› (istenen) ve zararl› (istenmeyen) ilaç etkileflimleribiçiminde karfl›m›za ç›kmaktad›r. Yararl›ilaç etkileflimleri ile ilaçlar›n tedavi edici etkileriniartt›rmak ve tedaviden elde edilen yarar düzeyiniyükseltmek uygun “ilaç kombinasyonlar›”ile mümkün olabilmektedir. Bu ak›lc› ilaç tedavisiaç›s›ndan önemlidir. Zararl› ilaç etkileflimleribazen tahlikeli ve ölümcül olabilmektedir. Zararl›ilaç etkileflimleri olas›l›¤› “polifarmasi” olarakadland›r›lan çok ilaçl› reçete uygulamalar› ile artmaktad›r.Dolay›syla ilaç etkileflimi bilgilerinintedavi güvenli¤i ve tedavi etkinli¤i aç›s›ndanönemli oldu¤u görülmektedir.Etkileflim olas›l›klar›n› araflt›rmak.‹laç etki mekanizmalar›n› ve vücuttaki farmakokinetikdavran›fl kal›plar›n› bilmek bize ilaçlar›netkileflim olas›l›klar›n› önceden tahmin etme olana¤›n›tan›maktad›r. Ancak, bu kuramsal yaklafl›mher durumda geçerli olamayabilmektedir.‹laçlar aras›ndaki etkileflim bilgileri ilaçlar›n gelifltirilmeaflamalar›nda elde edilememektedir. Ço-¤u ilaç etkileflimleri ilaçlar›n y›llar süren klinikkullan›m tecrübeleri sonucunda fark›na var›lmaktad›r.‹laç etkileflim bilgileri ile ilgili önemli di¤erbir sorun da bilgilerin çok k›sa süreler içinde çokh›zl› de¤iflim göstermeleridir. Bu zorluklar ilaçetkileflimleri konusunda uzmanlaflm›fl bilgisayarveri tabanlar›na gereksinim do¤urmufltur. Dünyadailaç konusunda resmi otorite konumda olanbaz› kurulufllar bu gereksinimleri karfl›layacakveri tabanlar› oluflturmufllard›r.