‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

6. Ünite - ‹laç EtkileflimleriReye sendromu nedeniyle aspirin’in grip, nezle vb. so¤uk alg›nl›¤› infeksiyonlar›ndakullan›m›n›n s›n›rlanmas› nedeniyle, di¤er bir analjezik-antipiretik ilaç olanpropifenazon (dipropilfenazon) kombinasyonlarda kullan›lmaya bafllanm›fl birilaçt›r. Bu son ilaç da siklooksijenaz enzim inhibitörüdür.Aminoglikozit (ozamin) grubundan olmad›¤› halde nöromusküler blokaj potansiyeliolan basitrasin, linkomisin, klindamisin, polimiksin, amfoterisin B ile denöromusküler blokörlerin dikkatli biçimde kullan›lmas› gerekmektedir. Ayr›caapalsilin, azlosilin, mezlosilin, piperasilin gibi açilaminopenisilin türevleri ile benzerdurumlar yaflanabilmektedir. Bunlar›n yerlerine nöromusküler blokör etkisi olmayanve normal hastalarda etkileflim bildirilmemifl olan afla¤›daki di¤er alternatifantibiyotiklerin kullan›lmas› önerilmektedir: Tetrasiklinler, kloramfenikol, eritromisin,oleandomisin, vankomisin, sefuroksim ve metronidazol. Pek fazla alternatif seçene¤iolmayan antifungal antibiyotik amfoterisin B ile tedavide hastan›n durumununve özellikle de bu antifungal ilac›n oluflturdu¤u hipokaleminin dikkatli biçimdeizlenerek cerrahi operasyon s›ras›nda nöromusküler blokörlerin kullan›lmas›gereklili¤i vurgulanmaktad›r.Potansiyalizasyon (Supraaditif Etkileflme): Ayn› etki türünü oluflturan iki ilaçbelirli dozlarda bir arada verildiklerinde ortaya ç›kard›klar› kombine etki, söz konusuilaçlar›n ayn› dozlarda tek bafllar›na verildikleri zaman yapt›klar› bireysel etkilerincebirsel toplam›ndan çok daha fazlas›na eflit ise iki ilaç aras›ndaki etkileflim“potansiyalizasyon tipinde etkileflme (supraaditif etkileflme)” olarak tan›mlan›r.Her ne kadar bu kategori içinde de¤ilmifl gibi gözükse de, farmakokinetik etkileflmelersonucunda ortaya ç›kan etki art›fllar› genellikle potansiyalizasyon karakterindeolmaktad›r. Antimetabolit tipinde antineoplastik ilaçlar olan azatiyopürin (azatiyoprin)veya merkaptopürin toksisitesinin bir antigut ilaç olan allopürinol taraf›ndanartt›r›lmas› da bu durum için ilginç örneklerdir. Ksantinoksidaz enzimini blokeederek ürik asit oluflumun azalmas›n› sa¤layan ve bu yolla gut tedavisindeönemli yararlar sa¤layan allopürinol yukar›da ad› geçen antineoplastik ilaçlar›n etkisinien az 3-4 kat artt›rmaktad›r, çünkü bu enzim azatiyopürin (azatiyoprin) veyamerkaptopürin’in karaci¤erden ilk geçiflte eliminasyonunu sa¤layan enzimdir.Bu etkileflimin önlenmesi için antineoplastik ilaç dozlar›n›n düflürülmesi veya ad›geçen antineoplastik ilaçlar›n intravenöz yolla uygulan›lmas› önerilmektedir, çünküintravenöz uygulama ile bu ilaçlar aras›nda önemli düzeyde bir etkileflim görülmemektedir.Bu etkileflim, ilk bak›flta sanki farmakokinetik etkileflim (biyotransformasyon)kategorisi içinde yer almal› gibi gözükmektedir. Gerçekten de ksantin oksidazazatiyopürin ve merkaptopürin’in biyotransformasyonlar›n› sa¤lay›p inaktifürünler oluflturan enzimdir. Burada önemli olan bir baflka nokta da azatiyopürin’inbir ön-ilaç olmas› ve organizmada merkaptopürin’e dönüfltükten sonra aktif halegeçmesidir. Bir sonraki basamakta ksantinoksidaz ile parçalanan merkaptopürininaktif hale geçmektedir.Bu etkileflim, genellikle farkl› etki mekanizmalar›n› ve dolay›s›yla farkl› etki yörelerinikullanan, ancak ayn› tür farmakolojik etkileri oluflturan ilaçlar aras›ndaoluflmaktad›r. Örne¤in, lokal anestezik etkiler tafl›yan ancak günümüzde sadeceba¤›ml›l›k yap›c› olarak kullan›m› olan kokain taraf›ndan noradrenalin’in hipertansifetkinin artt›r›lmaktad›r. Monoaminoksidaz inhibitörleri taraf›ndan noradrenalinve benzeri direkt etkili sempatomimetik ilaçlar ile efedrin ve benzeri indirekt etkilisempatomimetik ilaçlar›n etkilerinin artt›rmas› bu duruma güzel örneklerdir. Buson durum ile ilgili olarak, oldukça masum ilaçlar olarak gözüken ve birçok ülkedeOTC kapsam›nda reçetesiz sat›lmakta olan çok say›da so¤uk alg›nl›¤› veya za-153Reye Sendromu: Endergörülen bu hastal›ktagrip,nezle vb. virusler ileoluflan infeksiyonlar bazennedeni tam olarakanlafl›lamam›fl biçimdeensefalit ve hepatite yolaçmaktad›r. Oldukçatehlikeli bir durum olanReye sendromunun aspirinve di¤er salisilat kullan›m›ile ilgili oldu¤usan›lmaktad›r.