‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

144 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekillerifiekil 6.1Tipik bir intravenöz infüzyon seti vek›s›mlar›:(1) fiifle ya da torba biçiminde kap,(2) Büret/damla say›c›,(3) Uzunlu¤u de¤iflken olan boru,(4) ‹laç vermek için fl›r›nga,(5) ‹lave boru,(6) Filtre/Üç yollu musluk sistemi,(7) Kateter ve/veya i¤ne.Baz› infüzyon setlerinde (4) ve (5)nolu parçalar yoktur ve (6) noluparça sadece filtreden ibarettir. Buinfüzyon setlerinde ilaç ucu i¤nelibir enjektör yard›m›yla (1) nolunoktadan, yani kapta infüzyon s›v›-s›na kar›flt›r›lmaktad›r.Farmasötik etkileflimler, ilaç etken maddeleri kadar ilaç yard›mc› maddeleri(dolgu maddeleri, tablet kayd›r›c›lar, eksipiyanlar, çözücüler, vs.) ile de ortaya ç›-kabilmektedir. Haz›rlanan müstahzar›n biyoyararlan›m› aç›s›ndan son derece önemliolan bu hususa da özellikle ilaç haz›rlama (formülasyon) sürecinde özellikle dikkatedilmesi gerekmektedir. Bu tip etkileflime tipik bir örnek olarak tabletlerdekayd›r›c› veya kat› ilaç formlar›nda (kapsül, tablet, draje gibi) dolgu maddesi olarakkullan›lan magnezyum stearat ile tetrasiklinler aras›ndaki etkileflim verilebilir.Ancak günümüzde tetrasiklinlerin hemen hiç tablet formunun olmad›¤› düflünülürse,tetrasiklinler ile bu tür bir etkileflimin art›k fazla olmayaca¤› anlafl›lacakt›r. Çünküoral tetrasiklin preparatlar› günümüzde ço¤unlukla kapsül formunda haz›rlanmaktad›r.Ancak, tetrasiklin al›m›na çok yak›n zamanlarda veya ayn› anda yo¤unbir tablet al›m› söz konusu olursa tetrasiklin biyoyararlan›m›nda düflme olas›l›¤›bulunmaktad›r. Günümüzde ilaç üreticisi firmalar bu hususlara formülasyon aflamas›ndadikkat ettikleri için bu tür etkileflim örneklerinin geçmifle göre azalm›fl oldu¤ufark edilmektedir. Ancak yine de afla¤›da belirtilen hususlara dikkat edilmesindeönemli yararlar vard›r, çünkü “inert” oldu¤u düflünülen baz› farmasötik yard›mc›maddelerin de baz› ilaçlarla etkileflimi oldu¤u ve bu ilaçlar›n biyoyararlan›-m›n› de¤ifltirebildi¤i bilinmektedir:• Laktoz ya da kalsiyum sülfat gibi dolgu maddeleri (tablet, kapsül, draje gibifarmasötik formlar›n) çeflitli ilaçlarla etkileflimlere yol açabilmektedir. Fenitoin,kalsiyum sülfat ile etkileflti¤i zaman absorbsiyonu güçleflen kompleksleroluflturmakta ve biyoyararlan›m› düflmektedir. Ayr›ca “laktoz intolerans›”olan hastalarda tabletlerde bulunan laktoz, bir çeflit “malabsorbsiyona” yolaçarak baz› ilaçlar›n absorbsiyonunu de¤ifltirmektedir• Magnezyum stearat tabletlerde kayd›r›c› ve kapsül gibi preparatlarda dolgumaddesi olarak kullan›lmaktad›r. Bu dolgu maddesini içeren preparatlar›n“tetrasiklin” içeren baflka preparatlar ile “eflzamanl› olarak yutulmalar›” farmasötiketkileflimlere yol açabilmektedir.• Farmasötik etkileflmelerin klinik yönden önemli olanlar› intravenöz infüzyonçözeltisi içindeoluflan fizikokimyasaletkileflmelerdir.fiekil 6.1, intravenözinfüzyoniçin kullan›lan tipikbir infüzyonsetini flematize etmektedir‹nfüzyonçözeltisi içindekiilaçlar ve yard›mc›di¤er maddeler(glukoz da dahilolmak üzere, elektrolitler,vb.) aras›ndaortaya ç›kan buetkileflimler iki biçimdeortaya ç›kabilmektedir:• Ani reaksiyon tarz›nda oluflan geçimsizlikler; bunlar ilaçlar›n infüzyon s›v›-s›na kar›flmas›n›n hemen ard›ndan oluflmaktad›r (Tablo 6.2.),• ‹laçlar›n bozulma kineti¤inin de¤iflmesine ba¤l› geçimsizlikler; bunlar genellikleaniden oluflmazlar, ancak ilaçtan ilaca de¤iflen bir zaman diliminde infüzyons›v›s› içinde kimyasal bozulmaya u¤rarlar. Bu bozulmaya genellikle çev-