‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

6. Ünite - ‹laç Etkileflimleri143HANG‹ ‹LAÇLAR ETK‹LEfi‹M E⁄‹L‹M‹ GÖSTER‹RLER?‹laç etkileflmelerinin klinik önemi aç›s›ndan her zaman önceden emin olmak mümkünde¤ildir, ancak yine de hangi tip ilaçlar›n önemli etkileflmelere neden olabilece¤ini öncedenkestirmek, baz› verilere göre olas›d›r. Bunlar afla¤›daki gibi s›n›fland›r›labilir:Etkileflmeye neden olan ilaçlar:• Proteine yüksek oranda ba¤lanan, böylece baflka bir ilac› ba¤lanma yerindenkovan ilaçlar ve kimyasal maddeler. Örn.: Aspirin, fenilbutazon, sülfonamidler• Karaci¤erde metabolize olan ve/veya di¤er ilaçlar›n metabolizmalar›n› etkileyenilaçlar.- ‹laç metabolizmas›n› artt›ranlar: fenitoin, karbamazepin, fenobarbital gibiantikonvülzanlar, rifampisin, griseofulvin.- ‹laç metabolizmas›n› azaltanlar: metronidazol, simetidin, kloramfenikol,fenilbutazon, MAO inhibitörleri, allopurinol.• Renal ifllevleri etkileyen ve di¤er ilaçlar›n renal klirenslerini de¤ifltiren ilaçlar.Örn.: Diüretikler, probenesid.Etkilenen ilaçlar:• Doz-yan›t e¤risi dik olan ilaçlar. Di¤er bir deyiflle, dozlar›nda az bir de¤iflimile terapötik etkinliklerinde genifl ölçüde de¤iflim görülen ilaçlar.• Terapötik penceresi dar olan dolay›s›yla toksik doz/tedavi doz oran› düflükolan ilaçlar.‹LAÇLAR ARASINDAK‹ ETK‹LEfi‹M T‹PLER‹Etkileflmeler oluflum mekanizmalar›na göre üç ana grupta toplan›rlar:• Farmasötik etkileflmeler,• Farmakokinetik (ADME tipi) etkileflmeler• Farmakodinamik etkileflmeler.‹laçlar aras›nda yukar›da belirtilen bu üç tip etkileflim d›fl›nda kalan ve s›n›fland›r›lamayanbir etkileflim türü daha bulunmaktad›r. Burada, etkileflimin mekanizmas›hiç anlafl›lamam›flt›r ve mekanizma hakk›nda hemen hiçbir fley bilinmemektedir.Hatta mekanizma hakk›nda tahmin yürütülmesi bile olanaks›z olabilmektedir.Bu tür etkileflimler, genellikle klinik aç›dan önemli sonuçlar› olmayan ve tehlikesiaz olan ilaç etkileflimleridir. Bu etkileflimler oldukça eski dönemlerde farkedilmifllerdir ve büyük olas›l›kla daha sonra üzerlerinde araflt›rma yap›lmas› gerekligörülmemifltir. Örnek vermek gerekirse tiroid ekstresi, tiroid hormonlar› ve tiroidilaçlar›, liotironin, levotiroksin (tiroksin) baz› trisiklik antidepresan ilaçlar›n(amitriptilin, dezipramin, dosulepin) etkilerinin daha çabuk ve fliddetli ortaya ç›kmas›naneden olmaktad›r. Bu etkileflim istenen bir etkileflim olmamakla birlikteantidepresan etkiler aç›s›ndan baz› avantajlar oluflturmaktad›r.ADME: Farmakokineti¤in dörtfaz› olan, Absorbsiyon(emilim), Da¤›l›m,metabolizma ve Ekskresyonu(at›l›m) süreçleridir.Farmasötik EtkileflimlerAyn› tablet içinde kombine preparat olarak yer alan kafein ve ergotamin bu etkileflimegüzel bir örnektir. ‹stenilen tipte bir etkileflim do¤urarak ergotaminin biyoyararlan›m›n›artt›ran bu etkileflimde kafein, kompleks oluflturarak ergotamin absorbsiyonunuartt›rmaktad›r. Bu nedenle piyasada kafein ve ergotaminin kombinemüstahzarlar› bulunmaktad›r. Bu ender rastlanan örne¤in aksine birçok durumdafarmasötik etkileflimler ilaç etkisinin azalmas› ya da etkinin tamamen yitirilmesi ilesonuçlanabilmektedir.