‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

1. Ünite - ‹lac›n Keflfi ve Tarihçesi51965 Strominger ve Tipper, sefalosporin antibiyotiklerini buldu.1968 Rifamisinin bakteriyel RNA polimerazla iliflkileri bulundu.1970 Farmakolojik reseptörlerin izolasyon giriflimleri bafllad›.1971 Levadopa antiparkinson olarak kullan›ld›.1972 Ganellin ve çal›flma grubu H 2 reseptör stimülanlar› ve blokerlerini buldu.1976 Vane ve arkadafllar› Platelet agregasyon inhibisyonunu keflfetti.1979 Ca +2 antagonistleri keflfedildi.1983 Etiyolojik kanser faktörü olarak onkojenler bulundu.Tarihsel süreç içinde, önce baz› bitkilerin tedavide kullan›ld›klar› görülmektedir.Daha sonra, enzimlerin ifllevlerinin ve yap›lar›n›n tan›mlanmas›, izolasyonlar›ve yap›lar›n›n ayd›nlat›lmas› sa¤lanm›flt›r. Bilgi düzeyi artt›kça geliflmeler birbirinikovalam›flt›r. Önceleri kullan›lan bitkisel ve hayvansal kaynaklardan etken maddelerinizolasyonu, yap›lar›n›n ayd›nlat›lmas›, sentezleri ve bunlar›n yap›lar› örnekal›narak yeni bilefliklerin sentezi gerçeklefltirilmifltir. Günümüzde ise, ilaçlar›n etkilediklerireseptörlerin yap›lar›n›n ayd›nlat›lmaya bafllanmas›, gen teknolojileriningelifltirilmesi, yani k›sacas› biyolojik sistemin yap›s› hakk›nda bilgilerin artmas› sonucu,ilaç gelifltirme çal›flmalar› rastgele olmamakta, moleküler modifikasyonlardaha bilinçli yap›lmaktad›r. Art›k, tarihi süreç içinde oldu¤u gibi kimyasal bilefliktenhareketle etkisinin saptanmas› yerine biyolojik sistem esas al›narak, ilaca do¤rubir yön takip edilmektedir.‹LAÇ ETKEN MADDES‹ KAYNAKLARI1. Do¤al kaynaklardan izolasyon: Geçen yüzy›l›n ortalar›na kadar kullan›lanilaç etken maddeleri büyük oranda do¤al kaynaklardan izolasyon yoluyla eldeedilmifllerdir.• Bitkiler: Alkaloitler, enzimler, glikozitler, polisakkaritler, steroitler, vitaminlervb.• Hayvansal ürünler: Enzimler, hormonlar, serumlar, afl›lar vb.• Mineral kaynaklar: Tuzlar.• Fermantasyon yoluyla: Amino asitler, peptitler, antibiyotikler, hormonlar,enzimler, antikorlar vb.2. Sentetik Ürünler: Günümüzde kullan›lan ilaçlar›n yaklafl›k % 70’ini olufltururlar.Kimya biliminin ve teknolojinin geliflmesiyle etkisi bilinen bileflikler örnekal›narak veya yap›-etki iliflkileri kullan›larak tasarlanan bileflikler, basit bafllang›çmaddelerinden hareketle sentezlenirler.3. Yar› sentetik ürünler: Do¤al kaynaklardan elde edilen ve sentezi zor vepahal› olan baz› maddelerden hareketle yar› sentez yoluyla elde edilen ilaç etkenmaddeleri bu grubu olufltururlar. Alkaloit bileflikleri, penisilin ve sefalosporin türevleri,steroitler vb.K‹MYASAL MADDELERDEN ‹LACA GEÇ‹fiBir kimyasal bilefli¤in ilaç etken maddesi olarak tedaviye sokulmas›, çok büyükharcamalarla çok uzun bir süreçten geçer. Çal›flmalara, 5.000 -10.000 adet kimyasalmadde ile bafllan›r. Klinik öncesi yap›lan çal›flmalarla, etkisiz ve toksik bilefliklerinay›klanmas›yla incelenecek madde say›s› 400-500’e düflürülür. Bu aflamaya gelmiflbileflikler, “yeni araflt›rma ilac›” (New Investigational Drug, NID) ad›n› al›rlar.